 Liber VI |
Liber VIII  |
Migne Patrologia Latina Tomus 88
Ad Gogonem .
Orpheus orditas moveret dum pollice chordas,
Verbaque percusso pectine fila darent,
Mox resonante lyra tetigit dulcedine silvas,
Undique miserunt vacuata cubilia damas,
Deposita rabie tigris et ipsa venit.
Sollicitante melo nimio philomela volatu,
Pignora contemnens, fessa cucurrit avis.
Sed quamvis longo spatio lassaverat alas,
Ad votum veniens se recreavit avis.
Sic stimulante tua captus dulcedine Gogo,
Longa peregrinus regna viator adit.
Undique festini veniunt ut promptius omnes,
Sic tua lingua trahit, sicut et ille lyra.
Ipse fatigatus huc postquam venerit exsul,
Antea quo doluit, te medicante, caret.
Eruis afflictis gemitus, et gaudia plantas;
Ne tamen arescant, oris ab imbre foves.
Aedificas sermone favos, nova mella ministras,
Dulcis et eloquii nectare vincis apes.
Ubere fonte rigat labiorum gratia pollens,
Cujus ab arcano vox epulanda fluit.
Pervigili sensu dives prudentia regnat,
Fomite condito cui salis unda natat.
Qui fulgore animi radios a pectore vibras,
Et micat interior lux imitata diem.
Sed vicibus mundum modo sol, modo nubila complent,
At tua semper habent corda serena diem.
Visceribus promptis templum pietatis haberis,
Muneribusque sacris es fabricata domus.
Forma venusta tibi proprio splendore coruscat,
Ut mentis habitum vultus et ipse probet.
Omne genus laudum specie concludis in una,
Nec plus est aliquid quam tua forma gerit,
Principis arbitrio Sigiberti magnus haberis,
Judicium regis fallere nemo potest.
Elegit sapiens sapientem, et amator amantem,
Ac veluti flores docta sequestrat apes.
Illius ex merito didicisti talis haberi,
Et domini mores, serve benigne, refers.
Nuper ab Hispanis per multa pericula terris,
Egregio regi gaudia summa vehis.
Diligis hunc tantum, quantum meliora parasti,
Nemo armis potuit quod tua lingua dedit.
Haec bona si taceam, te nostra silentia laudant,
Nec voces spectes, qui mea corda tenes.
Vera favendo cano, neque me fallacia damnat,
Teste loquor populo, crimine liber ero.
Haec tibi longinquos laus ardua surgat in annos,
Haec te vita diu servet, et illa colat.
Ad eumdem, cum rogaretur ad coenam.
Nectar, vina, cibus, vestis, doctrina, facultas,
Muneribus largis, tu mihi Gogo sat es.
Tu refluus Cicero, tu noster Apicius exstas,
Hinc satias verbis, pascis et inde cibis.
Sed modo da veniam bubula turgente quiesco,
Nam fit lis uteri, si caro mista fremat.
Hic ubi bos recubat, fugiet, puto, pullus, et anser,
Cornibus et pennis non furor aequus erit.
Et modo jam somno languentia lumina claudo,
Nam dormire meum carmina laeta probant.
Item ad eumdem.
Quas mihi porrexit modo pagina missa querelas,
Immunem culpae me loquor esse tuae.
Nam causam remur, tua plus praesentia laesit,
Quo vos peccastis crimine, culpor ego.
Non tamen ex tali titulo dulcedo peribit,
Fructus amicitiae, corde colente, manet.
Ad eumdem.
Nubila, quae, rapido perflante Aquilone, venitis,
Pendula sidereo quae movet axe rotam,
Dicite qua vegetet charus mihi Gogo salutem,
Quid placidis rebus mente serenus agat.
Si prope fluctivagi remoratur littora Rheni,
Ut salmonis adeps rete trahatur aquis.
Aut super uviferae Musellae obambulat amnem,
Quod levis ardentem temperet aura diem.
Pampinus, et fluvius medius ubi mitigat aestus;
Vitibus umbra rigens, fluctibus unda recens.
Aut Mosa dulce sonans, quo grus, ganta anser, olorque est,
Triplice merce ferax, alite, pisce, rate.
An tenet herbosis qua frangitur Axona ripis.
Cujus aluntur aquis pascua, prata, seges;
Isara, Sara, Chares, Schaldis, Saba, Somena, Sura,
Seu qui Mettin adit, de sale [ Ms., Salia] nomen habens?
Aut aestiva magis nemorum, saltusque pererrans,
Cuspide, rete feras hinc ligat, inde necat?
Ardennae, an Vosagi, cervi, caprae, helicis ursi
Caede sagittifera silva fragore tonat?
Seu validi bufali ferit inter cornua campum,
Nec mortem differt ursus, onager, aper?
An sua rura colens, exusta novalia sulcat,
Et rude cervici taurus aratra gemit?
Sive palatina residet modo laetus in aula,
Cui schola congrediens plaudit amore sequax?
An, cum dulce Lupo pietatis jura retractat,
Consilioque pari mitia mella creant?
Quo pascatur inops, viduae solatia praestent,
Parvus tutorem sumat, egenus opem.
Quidquid agunt pariter, felicia vota secundent;
Et valeant Christi regis amore frui.
Vos precor, o venti, qui curritis, atque reditis,
Pro Fortunato nuntia ferte suo.
De Bodegisilo duce.
Pectore de sterili si flumina larga rigarem,
Non te sufficerem, dux Bodegisle, loqui.
Invasit nostram subito tua gratia mentem,
Ut modo plus vester quam meus esse velim.
Quo primum placidos merui cognoscere vultus,
Oris ab unguento membra refecta gero.
Colloquio dulci satiasti pectus amantis,
Nam mihi devoto dant tua verba cibum.
Distribuunt epulas alii, quae corpora supplent,
Unde animum saties, das magis ipse dapes.
Non sic inficiunt placidissima mella falernum,
Ceu tuus obdulcat pectora nostra sapor.
Qualiter oblectas, quos semper amare videris,
Horae qui spatio me facis esse tuum?
Quae tibi sit virtus, si possem, prodere vellem,
Sed parvo ingenio magna referre vetor.
Sed melius gradior, quem tua facta regunt;
Massiliae ductor felicia vota dedisti,
Rectoremque suum laude perenne refert.
Hic tibi consimili merito Germania plaudit,
Cujus ad laudem certat uterque locus.
De bonitate tua lis est regionis utraeque,
Te petit illa sibi, haec retinere cupit.
Justitiam pauper nunquam, te judice, perdit,
Nec poturit pretio vertere vera potens.
Non ligat immunem, non solvit poena nocentem,
Nil persona capit, si sua causa neget.
Lumina cordis habes, animi radiante lucerna,
Et tuus aeterna luce coruscat apex.
Ingenio torrente loquax de fonte salubri,
Divitiasque pias ore fluente rigas.
Si videas aliquem defectum forte labore
Nilus ut Aegyptum, sic tua lingua fovet.
Qui patrias leges intra tua pectora condens,
Implicitae causae solvere fila potes.
Assiduis epulis saturas, venerande, catervas,
Et repletus abit, qui tua tecta petit.
Si venis in campos, ibi plebs pascenda recurrit,
Consequiturque suas, te comitando, dapes.
Vota feras cunctis per saecula longa superstes;
Et maneas populi semper in ore potens.
De Palatina filia Gallimagni, uxore Godegisili ducis.
Lucifer ut nitidos producit in aethere vultus,
Clarior et laeto nuntiat ore diem,
Ornat eundo polum, terris quoque lampada mittit,
Atque inter stellas lumine regna tenet:
Sic tua diffundens radiantia lumina vultu,
Femineos vincis pulchrior ore choros.
Et tibi sic cedit muliebris turba decore,
Ut solis radiis lumine luna minor.
Clara serenatos permutat forma colores,
Lilia nunc reparans, nunc verecunda rosas.
Credite, nam si quis vultus conspexerit illos,
Hic relegit flores, quos dare verna solent.
Pingere non possunt pretiosam verba figuram.
Nec valet eloquium mira referre meum.
Gratior incessu, sensu reverenda pudico,
Talis in ingenio, qualis in ore nitor.
Blandior alloquio, placidis suavissima verbis,
Despiciamque lyram, si tua lingua sonat.
Pectore perspicuo sapientia provida fulget,
Ornatur sexus, te radiante, tuus.
Conjuge pervigili nituit magis aula mariti,
Floret et egregia dispositrice domus.
Jure quidem magna est, quae est Galli filia magni,
Sed merito natae crevit honore pater.
Non aliter poterat, nisi munere clarior esse,
Quae meruit celso digna placere viro.
Elegit e multis, quam charus amaret amantem.
Et judex patriae judicat ipse sibi.
Ambo pares juncti longos maneatis in annos,
Et quaecunque volunt gaudia vestra, ferant.
De Lupo duce.
Antiqui proceres, et nomina celsa priorum
Cedant cuncta, Lupi munere victa ducis.
Scipio quod sapiens, Cato quod maturus habebat,
Pompeius felix, omnia solus habes.
Illis consulibus Romana potentia fulsit:
Te duce sed nobis hic modo Roma redit.
Te tribuente aditum, cunctis fiducia surgit,
Libertatis opem libera lingua dedit.
Moestitiam si quis confuso in pectore gessit,
Postquam te vidit, spe meliore manet.
Fundatus gravitate animi, quoque corde profundus,
Tranquilli pelagi fundis ab ore salem.
Sed facunda magis plebi tua munera prosunt,
Tu condis sensus; nam salis unda cibos.
Consilii radix, fecundi vena saporis,
Ingenio vivax, ore rotante loquax.
Qui geminis rebus fulges, in utroque paratus,
Quidquid corde capis, prodere lingua potest.
Pectore sub cujus firmantur pondera regis,
Pollet et auxilio publica cura tuo.
Subdis amore novo tua membra laboribus amplis,
Pro requie regis, dulce putatur onus.
O felix animus, patriae qui consulit actus,
Et vivit cunctis mens generosa viris.
Legati adveniunt, te respondente, ligantur,
Et jaculo verbi mox jacuere tui.
Lancea sermo fuit, quoque vox armata loquentis,
Auspicium palmae te Sigebertus habet.
Responsum gentis sensu profertur ab illo,
Et votum populi vox valet una loqui.
Cujus ab ingenio sortita est causa triumphum;
Assertoris ope, justior illa fuit.
Nullus enim poterit proprias ita pandere causas,
Ceu tua pro cunctis inclyta lingua tonat.
Nilus ut Aegyptum recreat, dum plenus inundat,
Sic tu colloquii flumina cuncta foves.
Justitia florente, favent, te judice, leges;
Causarumque aequo pondere libra manes.
Ad te confugiunt, te cingula celsa requirunt,
Nec petis ut habeas, te petit omnis honor.
In cujus gremio nutritur adepta potestas,
Quo rectore datus crescere novit apex.
Quam merito retinet concessos semper honores,
Per quem digna magis culmina culmen habent.
Antiquos animos Romanae stirpis adeptus,
Bella moves armis, jura quiete regis.
Fultus utrisque bonis, hinc armis, legibus illinc,
Quam bene fit primus, cui favet omne decus.
Quae tibi sit virtus cum prosperitate superna,
Saxonis et Dani gens cito victa probat.
Borda a qua fluvius sinuoso gurgite currit,
Hic adversa acies, te duce, caesa ruit.
Dimidium vestris jussis tunc paruit agmen,
Quam merito vincit, qui tua jussa facit.
Ferratae tunicae sudasti [sudas sub] pondere victor,
Et sub pulverea nube coruscus eras.
Tamque diu pugnas, acie fugiente, secutus,
Langona dum vitreis terminus esset aquis.
Qui fugiebat iners, amnis dedit ille sepulcrum,
Pro duce felici flumina bella gerunt.
Inter concives meruit te Gallia lumen,
Lampade qui cordis splendor ubique micas.
Sunt quos forma potens, sunt quos sapientia praefert,
Singula sunt aliis, sed bona plura tibi.
Occurrens dominis veneranda palatia comples,
Et tecum ingrediens multiplicatur honor.
Te veniente novo domus emicat alma sereno,
Et reparant genium regia tecta suum.
Nempe oculos recipit, cum te videt aula redire,
Quem commune ducum lumina lumen habent.
Principis auxilium, patriae decus, arma parentum,
Consultum reliquis, omnibus unus amor.
Admiranda etiam quid de dulcedine dicam?
Nectare qui plenus construis ore favos.
Chara serenatum comitatur gratia vultum,
Fulget et interius perpetuata dies.
Qui satias escis, reficis sermone benignus,
Sepositis epulis, sunt tua verba dapes.
Quis tibi digna loqui valeat, quem voce patente,
Rex pius ornatum praedicat esse suum?
Sit tibi summus apex illo regnante per aevum,
Vitaque sit praesens, atque futura colat.
Ad eumdem.
Aestifer ignitas cum Julius urit arenas,
Siccaque pulvereo margine terra sitit,
Languidior placidas vix pampinus explicat umbras,
Mollior et glaucas contrahit herba comas,
Submissis foliis Phoebi regnante vapore,
Vix sua defendit frigida tecta nemus.
Pabula fastidiens fugit aestu bucula saltus,
Ipse nec afflictis pascitur herbis equus.
Longius expositam linguam canis ore flagellat,
Ilia lassa trahens, tristis anhelat ovis.
Forte viator iter, gradiens ferventibus horis,
Uritur accensus, sole premente, comis.
Qui arescente solo, modico recreetur ut haustu,
Saepius irriguas anxius optat aquas.
Arboris aut tremulae viridante cacumine fuso,
Frondibus oppositis temperat umbra sitim.
Pro peritate nova si jam prope lucus opacet,
Et vitrei fontis sibilet unda recens:
Huc properans placidis homo laetus sternitur arvis.
Volvit in herbosos et sua membra toros.
Vota secunda tenens gemino refovetur amoeno,
Hinc levat umbra diem, hinc fugat unda sitim.
Carmina si qua tenet, cantu modulante, recurrit,
Provocat et placidos blandior aura sonos.
Si sibi forte fuit bene notus Homerus Athenis,
Aut Maro Trajano lectus in orbe foro,
Vel si Davidico didicit sacra dogmata plectro,
Psallit honorificum, fauce rotante, melum,
Tangitur aut digito lyra, tibia, fistula, canna,
Quisque suis Musis carmine mulcet aves,
Sic ego curarum valido defessus ab aestu,
Noscens te salvum, fonte refectus agor.
O nomen mihi dulce Lupi, replicabile semper,
Quodque mei scriptum pagina cordis habet.
Quem semel inclusum tabulis dulcedinis intus,
Non obolenda virum pectoris arca tenet.
Thesauros pietatis habens, pretiosa voluntas,
Producens animo pura talenta suo.
Divitias quas mundus habet mens aurea vincit.
Gemmarumque decus, corde micante, refert.
Sensus aromaticus suaves diffundit odores,
Hoc tribuens animae quod bene thura solent.
Melle saporatum refluens a pectore verbum,
Et sale conditum reddis ab ore sophum.
Post tenebras noctis, stellarum lumina subdens,
Lucifer ut radiis, sic mihi mente nites.
Ut recreat mundum veniens lux solis ab ortu,
Illustrant animum sic tua verba meum.
Cum peregrina meos tenuit Germania visus,
Tu Pater et patriae consuliturus eras.
Quando merebar ovans placidos intendere vultus,
Mox geminata mihi fulsit in orbe dies.
Conserui quoties vestro sermone loquelas,
Credidi in Ambrosiis me recubare rosis.
Omnibus una manens, sed plus tua gratia nobis,
Vinxit in affectu, me properante, suo.
Nunc quoque pro magnis quis digna rependat honoris?
Materia vincor, est quia lingua minor.
Sicque per ascensum culmen supereminet altum,
Hinc meus urget amor, hinc tuus obstat honor.
Sed pro me reliqui laudes tibi reddere certent,
Et qua quisque valet, te prece, voce sonet.
Romanusque lyra, plaudat tibi barbarus harpa,
Graecus Achilliaca, chrotta Britanna canat.
Illi te fortem referant, hi jure potentem,
Ille armis agilem, praedicet iste libris.
Et quia rite regis quod pax est, bella requirunt;
Judicis ille decus concinat, iste ducis.
Nos tibi versiculos, dent barbara carmina leudos,
Sic variante tropo laus sonet una viro.
Hi celebrem memorent, illi te lege sagacem,
Ast ego te dulcem semper habebo, Lupe.
Ad Lupum ducem.
Officiis intente piis, memorator amantis,
Prompte per affectum consuliture tuum,
Charius absentis nimium miseratus amici,
Quando, latente loco, signa requirit amor.
Unde meis meritis datur hoc, ut protinus esset
Spes Fortunati cura benigna Lupi?
Exsul ab Italia nono, puto, volvor in anno:
Littoris Oceani contignante salo.
Tempora tot fugiunt, et adhuc per scripta parentum,
Nullus ab exclusis me recreavit apex.
Quod pater, ac genitrix, frater, soror, ordo nepotum,
Quod poterat regio, solvis amore pio.
Pagina blanda tuo sub nomine missa benigno,
Nectarei fontis me recreavit aquis.
Nec solum a vobis me dulcis epistola fovit,
Missus adhuc in rem portitor inde venit.
Munera quis poterit, rogo, tot memor ore referre?
Affectum dulcem pandere lingua nequit.
Sed tibi restituat rex cuncta supernus ab alto,
Quae minimo fiunt, qui docet esse suum.
Ad Magnulphum fratrem Lupi.
Quam cito fama volat pernicibus excita pennis.
Et loca cuncta suis actibus aucta replet?
Nam tibi cum Rhenus, mihi sit Liger ecce propinquus,
Hic, Mangulfe decens, magnus honore places.
Sic tuba praeconis Sigimundi missa cucurrit,
Ut tua diffuso sint bona nota loco.
Quod tamen in brevibus vix signat epistola verbis,
Non quia cuncta canit, nec reticere cupit.
Juridico in primis pollens torrente relatu,
Sic regis, ut revoces facta vetusta novus.
Cujus in officiis aequi cultoris aratrum,
Semine justitiae plebs sua vota metit.
Nemo caret propriis, alienis nemo recumbit,
Sic facis, ut populum non vacet esse reum.
Sollicitudo tua reliquis fert dona salutis,
Et labor unius fit populosa quies.
Aequalis, concors, ut ab omnibus alme voceris,
Legibus hinc judex, hinc bonitate parens.
Da paucis veniam, quoniam mihi portitor instat,
Nam de fratre Lupi res monet ampla loqui.
Sic tribuat Dominus, meritis reparetis ut illum,
Quem pariter tecum cordis amore colo.
Ad Jovinum rectorem provinciae.
Prosaico quoties direxi scripta relatu,
Nullaque de vestro pocula fonte bibo,
Quem prius irrigua recrearas ditior unda,
Nec modo Castaliis redditur haustus aquis.
Si me cura minor vestri tenuisset amoris,
Jam fuerat lucrum stringere colla manu.
Nunc magis, inde minus capio, quia diligo majus,
Et cum plus cupiam, vota negata [nugata] gero.
Qui tibi transfudit mea pectora pectore tuto,
Cur rogo non pariter lumina lumen habent?
Vel quod, amice, licet scriptis fero, chare, salutem,
Sed mihi qua relever pagina reddat opem.
Ad eumdem .
Tempora lapsa volant, fugitivis fallimur horis,
Ducit et in senium lubrica vita viros.
Fine trahit celeri sine fune volubilis axis,
Nec retinet rapidas ad sua frena rotas.
Cuncta movens secum momenta, et pondera rerum,
Donec meta avidos sistere cogat equos.
Sic quoque dissimiles ad finem tendimus omnes,
Nemo pedem retrahit, quo sibi limes erit.
Imperiale caput, regnum trahit, atque senatum,
Nec spectante die, cum venit hora, rapit.
Quid sunt arma viris? cadit Hector, et ultor Achilles,
Ajax in clypeo [ Ms., Ajacis clypeo], murus Achaeus, obit.
Quid satis est cupido, gremio quod condit avaro?
Deliciis solvis [refluis], Attalus auctus abest.
Quis non versutus recubet, dum fine supremo,
De Palamede, potens, ars in Ulysse perit?
Forma venusta fluit, cecidit pulcherrimus Astur Astris,
Occubat Hyppolitus, nec superexstat Adon.
Non agiles fugiunt quo terminus instat eundum,
Nam cum fratre, celer sorte, Quirinus abit.
Quid rogo cantus agit? modulis blanditus acutis,
Orpheus, et cytharae vox animata jacet.
Docta recessuris quid prodest lingua sophistis,
Qui voluere loqui curva, rotunda poli?
Archita, Pythagoras, Aratus, Cato, Plato, Chrysippus,
Turba Cleantharum stulta favilla, cubat.
Quidve poeta potest Maro, Lysa, Menander, Homerus,
Quorum nuda tabo membra sepulcra tegunt?
Cum venit extremum, neque Musis carmina prosunt,
Nec juvat eloquio detinuisse melos.
Sic dum puncta cadunt, fugiunt praesentia rerum,
Et vitae tabulam tessera rapta levat.
Est tamen una salus, pia, maxima, dulcis, et ampla,
Perpetuo trino posse placere Deo.
Hoc valet, atque viget, manet, et neque fine peribit,
Hinc quoque post tumulum nascitur almus honor.
Quod superest, habitu meritorum, flore beato,
Suavis justorum fragrat [fragat] odor tumulo.
Gratius aura fluens, quam spiret aroma Sabaeum,
Vincens, quae pinguis balsama silva reflat.
Cinnama, caltha, crocus, violae, rosa, lilia cedunt
Ut similis nullus nare bibatur odor.
Quid? quod morte magis virtus generatur in illis,
Dumque sepulcra tenent, languida membra fovent.
Multorum dubiam solidant pia funera vitam,
Et redit ex tumulo vivificatus homo.
Nobilis urna tegit pretiosa talenta tonantis,
Ac terris recubat quod super astra volat.
Qui sub amore Dei, sacro moderamine vivens,
Fit peregrinus humi, civis, eundo, poli.
Denique post illos qui fundamenta coruscant,
Postque Petri ac Pauli limina prima fide,
Quis numerus radiet sanctorum sparsus in orbe,
Quanta columnarum gratia fusa viget?
Per loca, per populos mundo sua sidera praesunt,
Quidquid ab Oceani circulus ambit aquis.
Arctos, meridies, oriens, occasus honorat,
Lumina [limina], muneribus clarificata suis.
De reliquo nihil est, quodcunque videtur in orbe,
Nam tumor hic totus, fumus et umbra sumus.
Cur igitur metu trahitur data vita susurro,
Nec Fortunato pauca, Jovine, refers?
Tempora lapsa vides, neque longa silentia rumpis,
Me quoque ne recrees, ad mea damna taces.
Non ita rebar ovans, postquam Germania nostros,
Contulerat visus, ut resiliret amor.
Credideram potius quantum se tenderet aetas,
Ut vestri affectus se duplicaret opus.
Heu magis, ut video, vota in contraria currunt,
Tempora longantur, sed breviatur amor.
An quantum ex oculo, tantum tibi corde recedo?
Et tam longe animo, quam sumus ambo loco?
Non ego sic refero, quoniam tibi pectore nector,
Praedicat hoc aliter, mens ubi dulce sonat.
Nam cui chara fides animum sociavit amice,
Quod minus est oculis, flagrat amore magis.
Et licet absentem paries, locus, aula retentet,
Corde suo illic est, est ubi forma placens.
Prospicit affectu, quem vultu non videt ipso,
Et vox longinqua de regione sonat.
Quid gerit, aut ubi sit, tacito dare verba videtur,
Intra se loquitur pectore clausus amor.
Si volat aura levis, putat inde venire salutes,
Hoc fragor aure refert, quod homo mente gerit.
Hinc tuus ergo cliens ego, chare, colende requiro,
Absentem faciunt quem loca, non animus.
Qui semper nostro memoraris, haberis in ore,
Scribimus et haec dum, non sine te loquimur.
Affectu, studio, voto, tua brachia cingo,
Atque per amplexum pectora, colla ligo.
Ingrederis mecum, pariterque moveris amator,
Et quasi blanda loquens, oscula libo labris.
Ante oculos habeo, sed chara refugit imago,
Hic quoque quem habeo, non retinere queo.
Alternis vicibus modo vadis, et inde recurris,
Vix fugis ex oculis, ecce figura redis.
Et cum terga dabis, facies mihi cernitur insons,
Si pede conversus, fronte regressus ades.
Saepe etiam videor dare te pia dicta relatu,
Illic forte taces, hic mihi verba refers.
Hoc de te minus est, quia prendi non potes absens;
Nam velut illic es totus, et hic meus es.
Qualiter ambo simul paucis halitavimus horis,
Non fugit ex oculis, dum manet ista dies.
Misimus o quoties timidis epigrammata chartis,
Et tua, ne recreer, pagina muta silet?
Quis, rogo, reddat eas, taciti quas perdimus, noras?
Tempora non revocat lux levis, atque fugax.
Dic homo, note meus: quid agis? quid amice recurris?
Si tua rura colis, cur mea vota neges?
Scribe vacans animo, refer alta poemata versu,
Et quasi ruris agrum, me cole voce, melo.
Per thoraca meum ducas, precor, oris aratrum;
Ut linguae sulcus sint sata nostra tuae.
Pectoris unde seges gravidis animetur aristis,
Pullulet et nostro farre novale ferax.
Nam mihi si loqueris, bone vir, pietatis opime,
Exsuperas labiis dulcia mella favis.
Plusque liquore placet, quam fert oleagina succo,
Suavius et recreat, quam quod aroma reflat.
Cum Aspasio pariter charis patre, fratre, Leone,
Longa stante die, dulcis amice, vale.
Ad Felicem, socerum ejus.
Ardua Pierio cui constant culmina fastu,
Vix humili valeo tangere claustra manu.
Sed quoniam patriae fuit aula sodalibus una,
Affectu fidens, pulso, benigne, fores.
De Mummuleno .
Dum mihi fessus iter gradior prope noctis in umbra,
Solis in occasu, jam fugiente die:
Cum super undarum viridantes gramine ripas,
Pascua conspexi, pastus et ipse fui.
Huc oculis captus, voto ducente, trahebar,
Deflectensque viam, prosperiora peto.
Mummolenus enim, qui celsa palatia regis
Altis consiliis crescere rite facit,
Inter concives merito qui clarior exstat,
Quemque super proceres unica palma levat,
Nobilitate potens, animo bonus, ore serenus,
Ingenio solers, et probitate sagax,
Cui genus a proavis radianti luce coruscat,
Moribus ipse tamen vicit honore patres.
Huc ergo adveniens, epulis expletus opimis,
Quem vidisse, mihi constitit esse cibum.
Fercula magna quidem, dapibus cumulata benignis,
Ac si colle tumens, discus onustus erat.
Undique montis opus medium quasi vallis habebat,
Quo meliore via piscis agebat iter.
Ille natans oleum, pro undis; pro cespite, discum
Incoluit, cui pro gurgite mensa fuit.
Attamen ante aliud data sunt mihi mitia poma,
Persica quae vulgi nomine dicta sonant.
Lassavit dando, sed non ego lassor edendo,
Vocibus hinc cogens, hinc tribuendo dapes.
Mox quasi parturiens subito me ventre tetendi,
Admirans uterum sic tumuisse meum.
Intus enim tonitrus vario rumore fremebat,
Viscera conturbans Eurus et Auster erat.
Non sic Aeoliis turbatur arena procellis,
Nec vaga per pelagus puppis adacta tremit.
Nec sic inflantur ventorum turbine folles,
Malleolis famulos quos faber ustus habet.
Alter in alterius ructabat mole susurros,
Et sine me mecum pugna superba fuit.
Sit tibi longa salus, celsa cum conjuge, rector,
Et de natorum prole voceris avus.
Laudis honore potens, felicia tempora cernas,
Et valeas dulces concelebrare jocos.
De Berulfo comite.
Delicias, Berulfe, tuas spectando libenter,
Me fateor duplicem sustinuisse famem;
Sic ego credebam, quarta satiarer ut hora,
Me nec ad octavam mensa benigna vocat.
Per vestras epulas didici jejunia gestans,
Litania fuit prandia vestra magis.
Det tibi vota Deus, per quem modo laeta notamus:
Haec quoque dum scribo, plus satiatus agor.
De Condone domestico.
Temporibus longis regalis dives in aula,
Enituit meritis gloria, Condo, tuis.
Nam semel ut juvenem vigili te pectore vidit,
Elegit secum semper habere senem.
Quis fuit ille animus? vel quae moderatio sensus,
Cum fueris tantis regibus unus amor?
Mens generosa tibi pretioso lumine fulget,
Quae meritis propriis amplificavit avos.
Floret posteritas, per quam sua crescit origo,
Et facit antiquos surgere laude patres.
Nam si praefertur generis qui servat honorem,
Quanta magis laus est nobilitare genus?
Qui cupit ergo suum gestis attollere nomen,
Ille tuum velox praemeditetur opus.
A parvo incipiens existi semper in altum,
Perque gradus omnes culmina celsa tenes.
Theodericus ovans ornavit honore tribunum
Surgendi auspicium jam fuit inde tuum.
Theodebertus enim comitivae praemia cessit,
Auxit et obsequiis cingula digna tuis.
Vidit ut egregios animos meliora mereri;
Mox voluit meritos amplificare gradus.
Instituit cupiens, ut deinde domesticus esses,
Crevisti subito, crevit et aula simul.
Florebant pariter veneranda palatia tecum,
Plaudebat vigili dispositore domus,
Theodovaldi etiam cum parva infantia vixit,
Hujus in auxilium maxima cura fuit.
Actibus eximiis sic publica jura fovebat,
Ut juvenem regem redderes esse senem.
Ipse gubernabas, veluti si tutor adesses,
Commissumque tibi proficiebat opus.
Clotarii rursus magna dominatus in aula,
Quique domum simili jussit amore regi.
Mutati reges, vos non mutastis honores,
Successorque tuus tu tibi dignus eras.
Tantus amor populi, solertia tanta regendi,
Ut hoc nemo volens surripuisset onus,
Nunc etiam placidi Sigiberti regis amore
Sunt data servitiis libera dona tuis.
Jussit et egregios inter residere potentes,
Convivam reddens, proficiente gradu.
Rex potior reliquis merito meliora paravit,
Et quod majus habet, hoc tua causa docet.
Sic tuus ordo fuit, semper majora mereri,
Vitaque quam senior, tam tibi crevit honor.
Quae fuerit virtus, tristis Saxonia cantat,
Laus est arma truci non timuisse seni.
Pro patriae votis, et magno regis amore,
Quo duo natorum funera chara jacent.
Nec graviter doleas cecidisse viriliter ambos,
Nam pro laude mori, vivere semper erit.
Laetitiam vultus hilari diffundit ab ore,
Et sine nube animi gaudia fida gerit.
Munificus cunctis, largiris multa benignus,
Et facis astrictos per tua dona viros.
Sit tibi longa salus placidis felicior annis,
Atque suum reparet proles opima patrem.
Ad Gundoarium [M., Guntharium ].
Si prodi verbis affectus posset amantis,
Carmina plura tibi pagina nostra daret.
Sed quod ab ore loqui nequeo, quod pectore gesto,
Sit satis ex multis vel modo pauca dari.
Nam si respicias votum per verba canentis,
Malueram majus, qui tibi parva fero.
Aspicimus sensum totum in dulcedine fusum,
Quo sine nube doli, corde serena micant.
Puro fonte rigans, nectar de fauce redundat,
Cujus verba libens pectore, corde bibo.
Providus, exertus, viligans, moderatus, honestus,
Condimentum animae mens tua semper habet.
Reginae egregiae patrimonia celsa gubernas,
Quae tibi commisit, sensit ubique fidem.
Nemo piae poterat reginae charior esse,
Quam qui pro meritis talis et ipse foret.
Gundari, longo vigeas placiturus in aevo,
Conjuge cum propria luce perenne manens.
Ad Flavum.
Ad charum toties mea pergit epistola Flavum,
Sic monet officiis sedula cura loqui.
Nunc quoque prosaico, modo mittens carmina versu,
Blandior afflatu debita solvit amor.
Quin tibi pauca ferat, qui vult iter ire viator,
Nemo mihi tacite praetereundus abit.
Foetus amiticiae te, ut pagina, saepe requirit,
Et si vir desit portitor, aura placet.
Attonitis animis ego per vaga nubila prendo,
Nullaque suscipio signa relata manu.
An tibi charta parum peregrina merce rotatur?
Non amor extorquet quod neque tempus habet?
Scribere quo possis, discingat fascia fagum,
Cortice dicta legi fit mihi dulce tui.
An tua Romuleum fastidit lingua susurrum?
Quaeso vel Hebraicis reddito verba notis.
Doctus Achaeminiis quaevis perscribito signis,
Aut magis Argolico pange canora sopho.
Barbara fraxineis pingatur runa tabellis,
Quodque papyrus agit, virgula plana valet.
Pagina vel redeat perscripta dolatile charta,
Quod relegi poterit, fructus amantis erit.
Ad Flavum et Evodium.
Quam bene conveniunt genitor quos sustulit unus,
Si simul hos unum pectus utrosque tenet?
Visceribus iisdem genitos Flavum Evodiumque,
Prorsus amore uno viscera nostra tegunt.
Alter in alterius mihi visu visus habetur,
Et fratris speciem fratris imago dedit.
Unius ex facie facies mihi nota secundi,
Sic speculo similem forma repressa refert.
Ergo pari voto paribus dans vota salutis,
Ambos inter ego tertius alter ero.
Hoc cupiens, ut quos charis amplexibus idem
Tres amor unus habet, nos quoque charta liget.
Charissimo et omni gratia praedicando Sigismundo Fortunatus salutem.
Fixus amore tuo, votis inhiantibus adstans,
Quae tibi, chare, salus, saepe requiro viros.
Quisque viator adest, properans Aquilonis ab axe,
Quamvis festinum, sollicitando, moror,
Seu privata virum, seu publica cura citabit,
Hunc nisi perconter, nullus abibit iter.
Quam vegetus membris, quae te loca chare, coercent
Ordine disposito cuncta requirit amor.
Si gravis arma tenens Italas terit hospes arenas,
Aut quae Francus habet, pagina pandat, age.
Quid geris, oro, refer, tamen, ut queo, longius opto,
Vivas pars animae dimidiata meae.
Ad Sigismundum et Aregisilum [Ms., Alagisum ].
Nomina amicorum mihi dulcis epistola pandit,
Hinc Sigimunde nitens, hinc Aregisle decens.
Prosperitas felix ventorum flamina fudit,
Quando mihi charos nuntiat aura viros.
Testor utrumque caput, tantum mea vota juvantur,
| Quantum fit florens laeta sub imbre seges.
Ne sitiam rapidis aestivo tempore flammis,
Nectarei fontis me recreastis aquis.
Post Italas terras mittis mihi, Rhene, parentes,
Adventu fratrum non peregrinus ero.
Tempore belligero pacis nova gaudia surgunt,
Hic quia venerunt quos meus optat amor.
Qui mihi festivae diei duplicatis honorem,
Sic vester crescat, munere regis, honor.
Ad Bosonem referendarium .
Sic regat omnipotens radiantia culmina regis,
Atque ejus causas arma superna regant.
Sic dominum ac servos divina potentia servet,
Et patriae maneat, hoc dominante, salus.
Sic placido regi summus, pius auctor ab alto,
Qui dedit ante Petro, porrigat ipse manum.
Sic te longaevi comitetur gratia regis,
Et florente illo, gaudia fixa metas.
Hoc rogo quam citius veniat, quicunque jubetur,
Ne gravet ultra animos hic mora tarda meos.
Nam qui festinat statuit quod certa voluntas,
Si votum acceleret, dulcius esse solet.
Illud enim nimium per verba precantia posco,
Commender domino, te memorante, meo.
Actibus excellens maneas per saecula felix,
Et memor ipse mei, dulcis amice, vale.
Ad Paternum.
Nominis auspicio fulgent tua facta, Paterne,
Munere qui proprio te facis esse patrem,
Servitii nostri non immemor omnia praestas
Et tibi devotis das pia vota libens.
Ut bona distribuas, modo qui tam promptus haberis,
Unde magis praestes, amplificentur opes.
Versus in Gavatis.
Qui legis in pulchro circumdata verba metallo,
Si venias purus, hoc imitaris opus.
Nam velut argentum calida fornace probatur,
Sic se purgato pectore prodit homo.
Ad convivam.
Qui venis ad charos conviva fidelis amicos,
Quod minus est epulis, plus in amore capis.
Non haec per pelagus peregrinus detulit hospes,
Sume libens patrii quod genuere lares.
Ad eumdem.
Quamvis doctiloquax te seria cura fatiget,
Huc veniens festos misce, poeta, jocos.
Sic tamen, ut propriam rationem servet honestas,
Nam solet incautus sermo movere manus.
De brevitate vitae.
Vita brevis hominum, fugiunt praesentia rerum,
Tu cole quae potius non moritura manent.
Erige justitiam, cole pacem, dilige Christum.
Expete delicias, quas sine fine geras.
Ad eumdem.
|
Pelle Palatinas post multa negotia rixas,
Vivere jucunde mensa benigna monet.
Causae, irae, strepitus sileant, fora, jurgia, leges,
Hic placeat requies, quam dat amica dies.
Ad convivam.
Te rogo, pacificos animos ad prandia defer:
Hostem quaere alibi, si tibi pugna placet.
Deliciis mediis lites agitare recuses;
Arma tibi campus, mensa ministret olus.
Ad eumdem.
Si tibi magnanimus rigida virtute videris,
Secure ad calices fortia bella refer.
Qui venit huc nostrae dapes cognoscere mensae,
Commendet positos gratia sola cibos.
Ad Galactorium comitem.
Saepius optaram fieri me remige nautam,
Cursibus undifragis ut ratis iret aquis.
Flatibus aut rapidis per dorsa Garumnica ferrer,
Burdegalense petens ut celer actus iter,
Velaque fluctivagum traherent, Aquilone secundo,
Me quoque littoreo redderet aura sinu,
Qua pius antistes sacra Gundegisilus offert,
Culmine pro populi qua micat ara Dei,
Tu quoque, quo resides, meritis comes ample serenis.
Chare, Galactori, sedula cura mihi.
Cui rite excellens rex Guntheramnus honores
Majus adhuc debet, qui tibi magna dedit.
Cum tamen hoc vellem, timor obstitit, et Hunus ille
Qui cumulo rapidae mons fremit albus aquae.
Dulcedo invitat civilis, et unda repugnat,
Sic vocat, atque vetat hinc amor, inde pavor.
Plane hoc, quod superest, solvat vel epistola currens,
Littera, quod facerem, reddat amore vicem.
Maxime nunc igitur te, dulcis amice, saluto,
Sperans a Domino te superesse diu.
Cumque domo, sociis, antistite, conjuge, natis,
Vive comes, cui sint jura regenda ducis:
Pontifici summo commender, opime, precatu,
Sic tua pars meritis sit data dextra polis.
Si superest aliquid, hoc forte tributa redundant,
Qui modo mitto apices, te rogo mitte pices.