Ad lectorem humanissimum  |
editio: ex Operele Principelui Demetriu Cantemiru vol. VI, Societatea Academică Română, Bucurescĭ, 1883
fons: librum vide
Quid quaeso? generis simul ac peccati nostri progenitor Adam? socia quam tibi Deus dederat te fefellit? Quid rogo, prolis simulque ruinae eiusdem Parens Heva? serpens te decèpit? o quàm obscura sobolis utrumque humanae exordium statim post patratum peccatum obtinuit ignorantia obvolvitque! nee se poenitentes, aut deplorantes veniam petunt, sed proprias repellentes conscientias Deum omniscium talis nefandi criminis causam fuisse ostendere conabantur. Quid precor erat illud quod vos decipiens ad talem lapsum compulit, subduxitque? defactò vestra propria dementissima malitia, impudibundaque inobedientia, vos rebelliosissimè Deos fieri impudentissimè desiderastis, quid plùs? cognoscere bonum, et malum, O misera perceptibilitas! ò infaelix humana deitas! quo casu non tantum sine deitate sed etiam sine humanitate facti estis, et illud vobis divinitùs infusum inextinguibile lumen criminis caliginisque eius obscuritate repulistis. Quid ulterius? eccè malevolus desiderium obtinuit suum, gratulaturque pro sibi acquisitis sociis. proh intolerabilis dolor! diabolo obedistis. Domini autem ac Dei vestri paecepta conculcantes falsificastis. quid post hoc? mortifero, lethalique vulnere transfixa anima est vestra. Verum enim verò Deus, ac later clementissimus non secundum opera vestra, sed secundum immensam, infinitamque misericordiam suam, istius vestri venefici morbi medicamen, non pro vestra dignitate, sed pro sua aeterna charitate exhibuit, donavitque. ad hoc ut misellum in densissimarum tenebrarum abyssum labefactum intellectum revocetis vestrum, animaeque vestrae reluminentur oculi et hoc quo pacto? quippè qui condidit vos creaturae misertus est suae, totalemque à vobis gratiam non abstraxit suam, quà a ductoris atque seductoris obstrictissimis vinculis (si velitis) evadere possitis.
Itaque facultatem inveniendae, et obtinendae veritatis, atque remedium concessit, vestrum scilicet naturale lumen, illoque utentes à minoribus ad majora, ab inferioribus ad superiora, et à terrestribus ad coelestia, usque etiam ad ipsam verae sapientiae cognitionem perveniatis. Ergò indubitantèr non sine divino concursu, methodus haec, nempe Logica, (quam Clavem Philosophiae munitissimarum apellabo portarum) quae à, gravibus sapientibusque viris inventa, successorum in manus tradiderunt, recommendaruntque, quae Sophiae, ipsiusque conclavis immensurabilium, atque inaestimabilium thesaurorum apertrix est atque manifestatrix, per quam omnes, sine qua nullus, vel aliquo modo introduci, aut ad eorum fruitionem ingredi potest. cuius introitus istis maximè delectatur, quàm aliis, amore nempe et labore, sine quibus non.