FOENIX 
DOMINI PETRI RAVEN
NATIS MEMORIAE
MAGISTRI.
ARTIFICIOSA MEMORIA
Et cum una sit Foenix et unus sit iste libellus: libello si placet Foenicis nomen imponatis.
leonora de Aragonia Ducissa Ferrariae etc. Quod ab omnium bonorum datore Immortali deo generi humano concessum est: plaerique in orbe terrarum a constitutione mundi usque ad hanc aetatem excellentes uiri euasere. Quos inter nunc adest Spectatus miles auratus et Insignis utroque Iure consultus dominus Petrus Tomasius rauennas harum litterarum nostrarum exhibitor: Qui praeter alias corporis et animi dotes ita omni doctrinarum genere et tenacissima memoria refulget ut ne dum superiorem sed etiam in his parem minime habere uideatur. Quod quidem nuper latissime re ipsa comprobauit: ut non solum nos sed etiam omnis haec ciuitas nostra testimonium perhibere potest. Qua ex re factum est ut eum singulari admiratione praecipuaque charitate complexae: Inter nostros praeter alios familiarem et domesticum habere constituerimus. Quamobrem Serenissimos reges Illustres principes Excellentes respublicas et alios quoscunque dominos patres fratres amicos beniuolosque nostros precamur et oramus ex animo ut quotienscunque ei contigerit ipsum dominum Petrum tam optime meritum cum suis famulis et equis usque ad numerum octo cum suis bulgiis forceriis et capsis cum pannis et uestibus suis libris uasis argenteis et aliis quibuscunque rebus suis ac armis per eorum urbes oppida uicos passus aquas et loca die nocteque liberrime et expeditissime absque alicuius datii gabellae et alius cuiuslibet oneris solutione amoris nostri et potissimum tam maximarum huius hominis uirtutum causa transire permittat commendantissimumque ipsum semper habentes ei prouidere uelint de liberrimo optimissimoque transitu et idonea cohorte ut opus fuerit et ipse requisiuerit. Quod quidem nobis iucundissimum semper erit atque gratissimum paratissimis ad omnia eorum qui sic in eum se habuerint beneplacita. Mandamus autem omnibus et singulis magistratibus quoruncunque locorum nostrorum et potissimum custodibus passuum reliquisque subditis nostris ut praedicta omnia et singula in terris et locis nostris inuiolabiliter seruent seruarique faciant. Sub indignationis nostrae incursu et alia quauis grauiori poena pro arbitrio nostro eis imponenda, ad quorum robur et fidem has nostras patentes litteras fieri iussimus et registrari et nostri maioris sigilli munimine roborari: Datas Ferrariae in nostro Ducali palatio anno natiuitatis dominicae Millesimo quatringentesimo nonagesimoprimo Indictione nona Die decimo mensis Octobris etc.
Bonifacius Marchio Montis ferrati etc. Decet permaxime Principes eorum non silere commendationes qui fide ac deuotione non modo sibi deuinctos et affectos esse cognoscunt sed quorum uirtus ac scientia et mores ubique patent et illos sibi reddunt gratos et acceptos. Sane igitur attendentes praeclaras uirtutes scientiarum peritiam ac memoriam magnam prout nosipsi uidimus ac mirabiliter sumus experti spectabilis ac eximius Iuris utriusque doctoris et militis caesarei domini Petri de Tomasiis de Rauenna Paduae Ius Canonicum publice legentis nec non illius erga nos immensam et cordialem deuotionem singularemque affectionem merito inducimur illum corde diligere et inter charos nostros connumerare. Quamobrem uniuersis et singulis serenissimis dominis regibus illustrissimis principibus partibus inclytis dominiis magnificis capitaneis excellsis communitatibus strenuis conductoribus nobilibus et officialibus amicis et beniuolis nostris ad quos memoratus dominus Petrus declinauerit illum affectiose commendamus eosdem rogantes ut ipsum cum equis quinque et totidem personis suisque bulgiis ualisiis uestibus libris pecuniis rebus et bonis per omnes ciuitates terras et uillas castra oppida castella districtus et iurisdictiones et portus pontes et passus eundo et redeundo per terram et aquam die ac nocte semel et pluries absque solutione alicuius datii pedagii gabellae bulletarum strapassus tolonei fundi nauis et alia quamuis oneris exactione libere ac expedite dimittant pertransire: sibique prouideat de guidis scortis saluis conductibus sidis societatibus et aliis fauoribus oportunis quos requirendos duxerit benigneque illum recolligant humane suscipiant et gratiose tractent nostri contemplatione suarumque praeclarissimarum uirtutum intuitu: nam quicquid humanae recolligentiae benigni tractamenti propitiique fauoris sibi collatum extiterit nobis ad singularem complacentiam ascribemus: in quorum fidem praesentes nostras fieri iussimus et registrari nostrique sigilli impressione muniri: Datas Pontis turiae die.xxiiii.Septembris.M.cccclxxxviii.
Priores et Vexillifer iustitiae populi et communis ciuitatis Pistorii praestantissimo Iuris utrinsque doctori et clarissimo equiti domino Petro de Tomasiis rauennati nobis dilectissimo salutem. Si recte oia quae mentibus humanis concipi ac probabili ratione discerni queat uel considerabimus uel perqtemus nihil praefecto inter caducas opes uarios hominum splendores alternantemque fortunam inuenietur post ipsum imortalem deum qui cuncta creauit ac regit uirtute admirabilius ea quippe apud uiros bonos et ingenio claros tanti est ut non modo iudicetur ipsius diuinitatis particeps uerum et possidentibus eam sit stabilis et incorrupta humanae atque caelestis uitae possessio. cum ita noster Pistoriensis populus diu singula rem tuam scientiam admirabilme memoriam ac morum ciuilium egregiam probitatem accurate perspexerit motus primum excetlentia uirtutum: deinde amoris indicio quod erga noftram rem publicam et uerbis et operibus ostendisti: ea demum cogitauit et proposuit quae parem eius in te beniuolentiam declararent. Conuocato igitur pro more ac legibus ciuitatis consilio publico ipsius populi ac legitime celebrato die sexta mensis praesentis non sine summo ac fauorabili conuocatorum consensu decretum fuit tibi tuisque descendentibus beneficium niae ciuilitatis cum plena facultate consequendi quocunque officia ciuitatis et cum exemptione imunitateque per annos triginta proxime secuturos a quibuscunque solutionibus quae deinceps in eadem nostra ciuitate quouis modo imponerentur: itaque in futurum sis noster ciuis Pistoriesis ac pro Pistoriense ciue ut praefertur habearis et reputeris tu uir praestantissime cui et honos et beniuolentia merito debentur et cuius desiderio satisfactum esse putamus hoc nisi amoris inditium suscipe grato ac iocundo animo et memor sis nostra hanc rempublicam tibi ut teris nostris conciuibus sactam esse communem: Datum Pistorio in palatio solitae nostrae residentiae sub nostro consueto sigillo die xii Septembris m.cccc.lxxx.
Cancellarius etc.
Saluus sis frater optime uenientem sororium meum patauium non fuit aequum sine meis ad te litteris uacuum uenire: quibus et si nihil aliud habeo quod scribam hoc saltem habeo quod in initio epistolarum saepissime apponitur si bene uales gaudeo ego bene ualeo uxor mea et ego salui te una cum tua saluos esse iubemus: tu uero cum omnium aetatis nostrae memoriosissi mus sis memento uerbi tui seruo tuo in quo mihi spem dedisti. Papiae quinto idus Nouembris.M.cccclxxxviii.
Quid mom pyramides. quod iam babylona canam'
Quid Iouis et triuiae templa superba deae
Non magis imensum mirabimur amphitheatrum
Nam summe facerent hoc quoque semper opes
Scipio non ultra iactet quod fecerat usus
Agmina qui proprio nomine tota uocat
Petrum fama canat quam nobilis ille rauennae est
Gloria: qui plusquam docta minerua potest
Quid magni fecere dei mirabile dictu
Nam retinet quicquid legerit ille semel
Effatur triplici quaecungque orator in hora
Protinus hic iterum nil minus ore refert
Sic reor hunc genuit doctarum quinta sororum
Cui pia musa nihil non meminisse dedit.
Ioannnes Antonius Plebanus eximio humani diuinique Iuris Doctori d. Petro Rauennati salutem.
Venimus exterina sub celsa palatia luce
Curia conscriptos qua capit ampla patres
Teque ibi carminibus primum censere cremonam
Sensimus. et laudes connumerare suas
Et sit quanta tuae celeris facundia linguae
Quam per ingenium vel quasi maius habes
Cedit enim ingenio tibi regulus imbribus oris
Iseus manans tullius eloquio
De memori vix mente licet contingere quique
Mortalem quoniam praeterit illa fidem
Nunc equidem de te rumor praecesserat ingens
Inuentus multo maior es ipse tamen
Eloquar hoc fiat si non iniuria cuiquam
Aut deus aut toto es primus in orbe virum
Salve igitur tenuesque meos dignare libellos
Perlegere: accipiunt verba clientis heri
Vtque deus placida gaudet se voce rogari
Dona dehinc gratis tradere supplicibus
Sic tu quaeso neges mihi non praecepta praecanti
Quae memor hoc valeant efficere arte caput
Haec si praestiteris quamuis tibi maxima fama est
Illa tamen crescent carmine et ore meo.
Clarissimo et excellentissimo caesarei pontificiique Iuris Doctori mirabili memoria praedito equitique splendidissimo Petro Rauennati Marcus Picardus salutem.
Simonides cedat mensque alta themistoclis vna
Inclȳtus arpigena cum cicerone solon
Cum doctor cum clarus eques splendorque rauennae
Mente valens memori maxima quaeque canat.
Hieronymi Buticellae auditoris nostri carmen ad vniversitatem scholarium.
Alma decens studio studiosum spernere noli
Sic petrum ualeat hic uribus atque pede
Huic prosa non deerit repetentur milia legum
Milia quot nunquam posse referre putes
Cannona si cupies cantabitur vndique cannon
Nec poterit calamus scribere quaeque refert
Deque aliis scriptis recitabit splendida cunctis
Tot quot vix poteris credere scripta fore
Adde que illa suae virtutis munera fatur
Pectoribus nostris addere posse cito
Quod si nunc spernes lachrymaberis alma futurum
In tempus posthac forsque lugenda tua est Idem
Si sua mirantur memorantem secula circum
Vt numen petrum secula nostra colant
Quoniam aetate nostra paucos excellenti memoria praeditos fuisse cognouimus statui pulcherrimum opus Italiae et toti orbi tradere: cuius praecepta siquis seruare voluerit huius artis altissimum culmem paruo tempore mirabiliter attinget: nec fallor o lector carissime dum enim praecepta mea per totam italiam experiri cunti diuinum potius quam humanum opus se vidisse affirmabant: aliqui etiam se cruce signabat nec in artificiosa memoria praeceptorem humi: sed deo mihi auxilium praebente regulas pulcherrimas maximis tamen laboribus inueni: hunc ego libellum doctissimis auditoribus legi meque legente praecepta huius artis ab ore meo pendentes scripsere: et qui doctrina mea vsi sunt et honorem et laudem sunt consecuti hoc meum inuentum excellentissimi viri laudauerunt quorum nomina in fine huius operis inscribere placuit ne solus videar quod est meum laudauisse: qoud praefecto pulchrius iudicabitur si excellentiores habuerit laudatores mea igitur praecepta carissime lector amplectaris omnique studio et diligentia exerceas: ex ipsis enim non ex aliis grana colliges et toto ope perfecto mihi crede maxima gloriam reportabis.
Non sumus sufficientes cogitare aliquid ex nobis. scribit Apostolus ii ad Corinthyos iii. Omne donum optimum desursum est descendens a patre luminum Iacobi prima glossa in libro nam et demosthenes, digestorum de legibus. Quid enim habes quod non accepisti Prima ad Corinthios, caput quartum, sine me nihil potestis facere (Ioannis xv.) nolite gloriari neque loquamini elataneque procedat magniloquentia de ore viro quia deus sententiarum est dominus. Primi Regum ii intellectum tibi dabo et instruam te in hac via qua gradieris ait Deus omnipotens in libro psalmorum per os prophetae et Baldus in principio libri feudorum non potest aliquid homo boni velle nisi iuuetur ab eo qui non potest malum velle: dixit Augustinus ad Bonifacium Papam gratia praevenit vt velimus bonum. Augustinus in enchiridion monet ad quaerendum salutem libertas arbitrii movente prius deo. Augustinus de ecclesiasticis dogmatibus sine gratia dei nullum prorsus siue volendo siue agendo faciunt homines bonum. Augustinus de correctione et gratia velle etiam quod bonum est non possum nisi tu velis. Augustinus in soliloquiis: et scribit ingeniosus poeta in principio sui praeclari operis dii ceptis nam vos mutastis et illas aspirate meis. et alibi: Adsis et cepto Iuppiter alte meo. et pulchre loquitur Caesar in lege In nomine Domini (Codex de officio) praefecti praetorio africe in laude deo nobis auxilium praebente. Capitulum de episcopis et clericis: et in laude deo auctore nostrum gubernante imperium. Capitulum de veteri iure enucleando et textus est in capitulo in nomine domini xxiii distinctio et in in capitulo in nomine domini de testibus et in capitulo veritatis de dolo et contumacia et in capitulo non licet xxvi quod vide et in capitulo in nomine patris. lxxiii distinctio in authentico vt praeponatur nomen Imperatoris in verbo mox inchoetur auctore deo in authentico de armis in principio in authentico de quaestore in capitulo primo de baptismo glosa in rubrica institutionum Baldus in rubrica Capitulum de iure iurando. Ad omnipotentis igitur dei providentiam animum meum referens hoc vtilissimum opus ordinare disposui in quo amicis satisfecero si obscuritates verborum et sententiarum euitavero vt ent idocti vtilitatem aliquam ex hoc libello assequi possint: in horum igitur praeceptorum traditione loqui non aut dicere cogitavi: vt aute res clarius habeat conclusiones in tota arte facillimas adducam: vt cu legista sim legistas videar imitari.
RIMA erit Conclusio: Ars ista constat ex locis et imaginibus: loca sunt tanquam charta seu alia materia in qua scribimus: Imagines sunt similitudines rerum quas memoriae volumus commendare. Chartam ergo primum parabo in qua imagines collocare possimus. Et pro fundamento huius primae conclusionis quatuor regulas pono. Prima est haec; loca sunt
fenestrae in parietibus positae columnae anguli et quae his similia sunt. Secunda sit regula: loca non debent esse nimium vicina aut nimium distantia. vicinitas enim vt expertus sum in appositione rerum memoriam naturalem conturbat: si autem nimium distarent loca cum mora quae locis tradita sunt recitamus mediocriter ergo distabunt si vnus ab altero quinque vel sex pedibus distabit. Tertia sit regula vana vt mihi videtur est opinio dicentium loca fieri non debe re vbi sit hominum frequentia: vt in ecclesiis aut in plateis: nam ecclesiam quandoque vacuam vidisse sufficit non enim semper ibi hominum deambulatio visa fuit et in hoc experientia quae est rerum magistra contrarium docuit. Quarta sit regula: loca non sint alta quia volui que homines pro imaginibus positi loca tangere possint quod vtile semper iudicaui. Accipio ergo ecclesiam mihi multum notam cuius partes diligenter considero in ea terque quater deambulans discedo domumque redeo et ibi per me visamente reuoluo et hoc pacto principium locis do: In parte dextra portae ex qua recto tramite ad altare maius itur mihi primum locum constituo: deinde in pariete post quinque aut sex pedes secundum et si ibi aliquid reale sit positum vt est columna fenestra aut his simile ibi locum pono: si autem reale desit ad arbitrium meum imaginarium fingo si tamen hoc loca fabricans omittere vellet timens ne rei appositae obliuiscatur concedatur dummodo sit me mor ibi locum constitusse et sic de loco in locum procedatur donec ad eandem portam loca fabricans reuertatur et ista fiant in parietibus primis ecclesiae omissis omnibus quae in medio ipsius sunt: et siquis locorum copiam habere cupiat hoc ordine monasterium intret et illud totum locis impleat aut in parietibus extra ecclesiam sibi loca comparet: et qui multa voluerit meminisse multa sibi loca comparare re debet: Ego autem quia omnes homines Italiae copia rerum absque chartarum reuolutione superare volui in sacris scripturis iure canonico ciuilique et aliis multarum rerum auctoritatibus dum essem adolescens mihi centummilia locorum paraui et nunc ipsis decemmilia addidi in quibus per me dicenda posui vt impromptu sint quando memoriae vires experiri cupio et cum patriam relinquo vt peregrinus vrbes Italiae videam dicere possum omnia mea mecum porto nec cesso tamen loca fabricare: hoc suadeo vt in aliqua ecclesia et monasterio habeantur loca solum pro reponendis rebus quas quotidie conuenit recitare: vt sunt argumenta rationes historiae fabulae et praedicationes quae in quadragesima fiunt et hoc officium illis locis tantum deputetur et vnum quod vtile iudicabitur pro istis locis in fine scribere disposui. volo equidem iuuenes huius artis cupidos perfectissime docere: loca autem sic constituta ter aut quater in mense memoria repetantur.repetitio enim locorum nullo precio emi potest.
SECVNDA
erit Conclusio vt charta habita modum scribendi in ipsa doceam in magna nobilium corona dum essem adolescens mihi semel fuit propositum vt aliqua nomina hominum per vnum exastantibus dicenda recitarem: non negaui: dicta ergo sunt nomina in primo loco posui amicium illud nomen habentem in secundo similiter et sic quot dicta fuerunt tot collocaui et collocata recitaui: et aduertat collocans vt semper amicum ponat agentem illud quod communiter ab eo fieri solet: et ista conclusio clare procedit in nominibus cognitis: si autem non cognoscitur amicus illud nomen habens veluti Bozdrab Zorobobel tunc collocabis quod loco suo dicetur: et idem dico in nominibus animalium vt est equus bos asinus vt in primo loco ponatur equus in secundo bos in tertio asinus et idem in rebus anima carentibus vt est liber cappa vestis: sed aduerte ne decipiaris si in primo loco poneretur liber in secundo cappa sic simpliciter posses dum recitares deficere: excitare enim memoriam naturalem est artis huius officium: sed hae res commouere non possunt quia gestus imaginis positae excitat qui in talibus naturaliter non reperitur: imago igitur in loco talis poni debet quae se moueat si non potest ab alio moueatur rem talem in manu alicuius motoris ponas vt ex motu illo memo ria naturalis commoveatur: sed acutissimi ingenii iuuenis dicet que haec praecepta non sunt omni ex parte perfecta formica in loco posita se movet non tamen propter sui paruitatem commovebit granum piperis in manu motoris positum etiam non excitat: fateor hoc si formica sola collocetur sed multitudinem formicarum ascendentium et descendentium arborem in loco ponam. Quod ergo formica sola facere non potest faciet multitudo et amicus etiam in loco multa grana movebit. Insabit etiam ingeniosus iuvenis: pulex saltat nec commovet multitudo autem bene collocari non potest sed pro pulice amicum pulicem capientem collocabo: et ego sepissime pro pulice excellentissimum omnium aetatis nostrae medicum Magistrum Gherardum Veronensem posui quem semel capientem pulicem aspexi.
TERTIA
Est aurea Conclusio quia pro litteris alphabeti homines habeo et sic imagines uiuas: pro littera enim .a. Antonium habeo pro littera .b. Benedictum et sic personas in quarum nominibus prima littera est illa quam collocare uolo: et ego communiter pro litteris formosissimas puellas pono: illae enim multum memoriam meam excitant et frequentissime in locis Iuniperam Pistoriensem mihi charissimam dum essem iuuenis collocaui et mihi crede si pro imaginibus pulcherrimas puellas posuero facilius et pulchrius recito quae locis mandaui secretum ergo habe utilissimum in artificiosa memoria quod diu tacui ex pudore si cito meminisse cupis uirgines pulcherrimas colloca: memoria enim collocatione puellarum mirabiliter commovetur et qui uidit testimonium perhibuit: hoc autem utile praeceptum prodesse non poterit illis qui mulieres odiunt et contemnunt sed isti artis huius fructum difficilius consequentur ueniam tamen mihi dabunt uiri religissimi et casissimi praeceptum enim quod in hac arte mihi honorem et laudem attulit tacere non debui cum successores excellentissimos relinquere totis uiribus nitar.
QVARTA
est Conclusio ut imagines alphabeti seu nomina demonstrantia litteras bene memoria teneantur et saepe repetantur: Incipio ergo sic si mihi contingat in loco ponere istam copulam et in loco pono Eusebium et Thomam: hoc tamen ordine quia Eusebius locum tangit et Thomas astat coram eo: si autem Thomas locum Eusebii tenuerit et eusebius thomae non copulam et: sed hoc pronomen te in loco uidemibus appositum: est enim in arte hac haec regula ut prius in ordine loco sit propinquius sicut enim in charta primum et scribimus in ista copula et ita et in loco et idem obseruandum est generaliter in omnibus dictionibus et aliis collocandis.
QVINTA
est Conclusio in syllabis trium litterarum in quibus sic procenditur: si enim uocalis est in medio ut in hac syllaba Bar: tunc imaginem ultimae litterae accipio et rem aliquam addo cuius principium duabus praecedentibus litteris simile sit. si ergo in loco raimundum cum baculo locum percutientem posuero legetur in loco syllaba bar: et si Simon locum percusserit habebitur syllaba bas. ista ergo sit regula quae sic repetitur ubi uocalis est in medio in syllaba trium litterarum accipitur imago ultimae litterae re aliqua apposita mobili aut se mouente cuius principium simile sit duabus litteris praecedentibus: si autem uocalis sit in fine ut in syllaba bra:tunc imaginem primae litterae in loco colloco et rem mobilem seu se mouentem cuius principium sit simile duabus sequentibus si ergo Benedictum cum rapis uel ranis in loco posuero dabit syllabam bra: si aut Thomam syllabam tra: copia ergo rerum incipientium ut syllabae si in promptu habeatur magnam afferet utilitatem: sed si uocalis est in principio syllabam faciens ut in hoc uerbo amo tunc semper imago primae litterae collocanda est in loco et res principium habens simile sequenti syllabae: si ergo Antonius uoluat molam hoc uerbum amo positum legemus: si Eusebius uerbum emo: est in sciendum que non possumus commode dictionem trium aut quatuor syllabarum collocare: sed nec opus est quia frustra sit per plura quod potest fieri per pauciora: sufficit enim primam et secundam syllabam posuisse dictionem tamen duarum syllabarum possumus totam collocare ueluti pater ponam in loco rem uel hominem pro imagine syllabae pa ut Paulum et pro syllaba ter: cum uocalis sit in medio Raimundum accipiam telam in manu hebentem: conculudo ergo sic pulchre imagines alphabeti simul iunctae et copia rerum incipientium ut syllabae semper nobis seruiant si aliae imagines defuerint: si enim alias habere possum istas omitto de quibus in aliis conclusionibus dicetur.
SEXTA
est Conclusio in istis dictionibus panis uinum lignum uestis et similibis et in nominibus dignitatum: ut est Papa Imperator abbas canonicus: quae omnia etiam rustici intelligunt quid demonstrent: uel ut clarius loquar uniformes sunt in lingua uernacula et latina in talibus dictionibus alias imagines non quaero sed pono illud quod dictio ipsa sonat et syllabae omnes talium dictionum possunt pulchro inuento facile collocari: in corpore nanque humano casuum imagines inueni: nam caput est casus nominatiuus manus dextra genitiuus manus sinistra dantiuus: pes dexter accusatiuus pes sinister uocatiuus et uenter seu pectus casus ablatiuus: et pro numero singulari pono aut pulchram puellam nudam et pro numero plurali ipsam egregie ornatam aut illum quem meminisse uolo: aut ergo uolo collocare rem aut hominem: si rem ut panem puellam nudnam in loco sibi pedem dextrum cum pane tangentem collocabo: si autem dictionem collocare uolo hominem in aliquo officio uel dignitate constitutum demonstrantem ut abbatem: abbatem unum in loco nudum qui cum pede dextro locum percutiat pono: et si diligenter o lector dulcissime considerabis hoc inuentum tibi pulchrum uidebitur: et sic has dictiones totas soleo collocare.
SEPTIMA
est Conclusio quia possumus etiam collocare dictiones sono uocis gestu corporis et similitudine et istis imaginibus frequentissime utor: pono enim amicum pro dictione: doctorum unum cognovi qui semper in ore habebat legem per hanc in Codice de temporibus appellationum: illam enim tantum legem legum dolor memoriter dicebat: uolens ergo illam legem collocare illum dolorem pono qui semper risum excutit et sic sono uocis collocationem facio: gestu corporis ponuntur imagines quando sit gesus in dictione comprehensus pro uerbo enim spolio amicum pono qui alium spoliet: pro uerbo rapio amicum per uim aliquid rapientem: similitudine colloco imagines quando rem dictioni similem in litteris licet in significatione dissimilem inuenio: ut quando pro uerbo cano canem colloco.
OCTAVA
est Conclusio pro dominis iure consultis et de uoluminibus iuris ciuilis dicere incipiam et quando illa locis tradere uolo colores quibus teguntur accipio: pro Digestu ueteri pellem albam: pro Digestu nouo pellem rubeam: pro inforciato pellem nigram: pro Codice pellem uiridem, pro uolumine uarii coloris pellem: pro Institutionibus librum paruum: et pro autentico tabellionem instrumentum magnum habentem colloco: pro autentica puellam priuilegium habentem: pro libro feodorum comitem alicuius castri: pro decreto autem cum in eo sint sanctorum patrum auctoritates senem aliquem in loco scribentem pono: pro decretalibus Papam in throno sedentem colloco: pro clementinis puellam cui nomen est Clemens pro sexto libro institutum illud ita in Italia dictum de quo scribit Ouidius: Altera pars staret pars altera duceret orbem: pro commentariis iuris eos qui idem nomen habent: imaginem autem glosae accipio ex doctrina per me primo loco data in collocatione dictionum: pro Digestu iuniuperam habeo Florentino cytharam dantem ut orlandi gesta cantare possit. Allegationes autem decreti sic collocantur: nam pro allegatione quae fit per distinctiones ponitur puella quae pannum uel chartam lacetat: pro quaestione autem colloco iuniuperam percutientem samulam: pro consecratione est sacerdos hostiam consecrans: pro poenitentia est Iunipera quae mihi sua peccata leuia consitetur.
NONA
est Conclusio ut ostendam quomodo rubricas utriusqꝫ Iuris locis tradere debeamus et duas imagines communiter pro illis ponere soleo: si enim meminisse uoluero Rubricam de transactionibus Thomam ranas habentem colloco uel gestum corporis pono duos enim qui diu litigarunt a lite recessisse fingo et alterum alteri signum pacis praebere haec est pulcherrima imago rubricae de transactionibus. Principia autem legum uel capitulorum in locis ponuntur alphabeto uel sono uocis uel similitudine uel gestu coporis de quibus iam plene dictum est.
DECIMA
est Conclusio in argumentis collocandis pro quibus imagines notas pono soleo: prima est gestus corporis: ut si dicatur sic testamentum sine septem testibus factum non ualet: testatorem coram duobus testibus testa mentum fecisse fingo et uirginem unam illud lacerare. secunda est imago quia duas aut tres dictiones argumenti principaliores colloco; exemplum habe tu iurisconsulte et me intelligent philosophi quando in actu requiritur iustus alicuius ille debet praecedere: hic sunt multa uerba sed sufficit inssum et praecedere collocare et reliquas argumenti partes memoriter dicere poterimus: ex collocatione ergo duarum aut trium dictionum caetera eleganter recitabimus: et hoc experto crede magistro.
VNDECIMA
est Conclusio cum quaereret quidam: Vtrum in eodem loco plura collocare deberet? respondi si in locis ponere nolo quae ab alio mihi proponuntur ut illa proposita statim recitare debeam imagines unius rei tantum in loco colloco: sed si quae in libris lego in locis ponere dispono ut illa memoriter pronunciare possim tunc imagines plurium rerum in loco uno sepissime ponere non dubitaui.
DVODECIMA
erit pulcherrima Conclusio: ut aperiam quo pacto numerorum imagines fieri debeant et pro omnibus numeris quos possimus excogitare uiginti tantum imagines inueni: illas ergo specialiter describam: pro numero decem est mihi crux magna aurea uel argentea: pro uiginti similitudo litterae rotunda ferrea uel lignea rei alicui rotundae coniuncta quia numerum uiginti hoc modo in charta scribimus zo: pro triginta similitudo illius figurae eodem modo rei rotundae coniuncta: et sic usque ad numerum centum imagines habeo quae decem sunt: nouem etiam imagines numerorum habeo incipiendo ab uno usque ad numerum nouem quas in digitis manuum hominis fabricaui. Est igitur digitus primus manus dextrae mihi pro primo numero seu pro uno: secundus pro secundo seu pro duobus: et sic usque ad quartum digitum manus sinistrae procedo: vt autem facilius ista memoria teneantur primum digitum manus dextrae dico esse ghelsforum: secundum ghebilinorum: tertium iudaeorum: quartum anulorum: quintum aurium: et sic de digitis manus sinistrae sit dictum. Primum ghelforum appello quia ghelfi illum in magno precio habere dicuntur: ghebilini secundum: tertium iudaeorum appello: quia si digitum illum iudeis ostendimus toruo visu respiciunt: qui autem causam scire cupiet quaerat et inueniet: cur autem quartum et quintum sic nominem notissimum est: pro numero autem mille michaelem habeo.si ergo mihi numerus aliquis proponatur imaginem eius facilime in ueniam: aliqua exempla ponam quibus positis lector etiam rudis ingenii conclusionem istam optime intelliget: si.xi.q.iii. dicere voluero in loco ghelfum fingam crucem in manu dextra tenentem et iudaeum qui totis viribus per vim illam manu dextra rapere tentet: si ii ad Corinthyos iiii ponere voluero in loco ghebilinium fingam qui in manu dextra cortinam teneat quam pulchrae puellae ostendat illamque in manu dextra recipiat: puellam enim desponsatam pro quarto digito et sic pro quarto et nono numero colloco: si de poenitentiis distinctione quarta meminisse voluero sacerdotem senem non iuuenem cui peccata confiteatur Iunipera collocabo et ipsa mirabile faciet: sacerdotem namque absolvet capiti suo manum dexteram imponens: et sic ne in infinitum sit processus sit finis huic pulcherriimae artificiosae memoriae: in cuius praeceptis omnia si non explicite saltem implicite comprehenduntur. Vnum tamen non omittam quod hoc in loco scribrre promisi vtile in locis esse iudico quae pro rebus auditis repondendis fabricauimus: si in quinto loco manus aurea ponatur in decimo crux aurea in quintodecimo manus argentea in vigesimo imago ipsius numeri et sic in caeteris facere monet mea doctrina.
Excellentissimos in artificiosa memoria habui auditores o lector dulcissime meamque doctrinam miris laudibus extulerunt quorum aliquos hic legere tibi vt puto placebit Fuere mei discipuli Magister Antonius Tronberta ordinis minorum theologus theologus celeberrimus Magister Petrus Rochabonella Magister Ioannes de Aquila Magister Nicoletus Teatinus Magister Hieronymus Veronensis Magister Hieronymus de Polchastris artium et medicinae doctores consumatissimi et Paduae legentes. Spectabiles Seuerius et Nicolaus illustrissimi Ducis Ferrariae secretarii Dominus Ioannes Maria Riminaldus dominus Dominicus de Massa dominus Antonius de Liutis dominus Ioannes Franciscus de Canali et dominus Leonellus
de Bruturis Iuris consulti consumatissimi et Ferrariae legentes. Tacebo nobiles Venetos qui me audito multa memoriter pronunciare didicerunt Dominicum tamen georgium virum illustrem, silentio inuoluere nequeo qui doctrina mea vt ipspe affirmabat immortalem sibi gloriam comparauit. Bononiae Papiae Ferariaeque legi et qui me audierunt multa memoriter scire incoeperunt et quamuis mea artificiosa memoria aliorum auctoritatibus sit comprobata peccare tamen non puto si acta mea in hoc libello legentur quae ipsam mirabiliter approbabunt. Dum essem iuris auditor necvigesimum vidissem annum in vniuersitate Patauina dixi me totum Codicem luris ciuilis posse recitare: namque vt mihi leges aliquae ad arbitrium astantium proponerentur: quibus propositis summaria Bartoli dicebam aliqua verba textus recitabam causum adducebam tacta per doctores examinabam lexque ista tot habet glosas dicebam et super quibus verbis erant positae recordabar contraria allegabam et soluebam: visum est astantibus vidisse miraculum: Alexander Imolensis diu obstupuit nec fabulam narro ego palam locutus sum in vniuersitate Paduae et quia in ore duorum vel trium stat omne verbum testes huius rei testes habeo: Magnificum dominum Ioannem Franciscum Pasqualicum senatorem Venetum et Iurisutriusque doctorem excellentissi mum apud illustrissimun Mediolani ducem nunc legatum: et clarissimum doctorem dominum Sigismundum de Capitibus listae ciuem nobilem Patauinum: cuius pater Franciscus fuit acutissimi ingenii Iurisconsultus Spectabilem dominum Monaldinum de Monaldis Venetiis commorantem: in quo virtus domicilium suum collocauit. Lectiones etiam Alexandri Imolensis Paduae legentis copisissimas memoria tenebam et illas ex verbo ad verbum in scriptis redigebam illas etiam postquam finierat astante magna auditorum copia a calce incipiens recitabam ex suisque lectionibus dum in scholis audirem carmina faciebam et omnes earum partes in carminibus positis statim replicabam: et qui hoc viderunt obstupuere: huius rei testes habeo clarissimum equitem et doctorem dominum Ioannem Franciscum de Miliis Brixiensem: spectabilem doctorem dominum Sigismundumde Capitibus listae, et filium Alexandri Imolensis qui nunc est Iurisconsultus celeberrimus. Centum et quadragintaquinque authoritates religiosissimi fratris Michaelis de Mediolano Paduae praedicantis immortalitatem animae probantes coram eo memoriter et prompte pronunciaui qui me amplexus est dicens viue diu gemma singularis o utinam te religioni dicatum viderm, testis est tota ciuitas Patauiina sed magnificum dominum Ioannem Franciscum Pasqua licum et dominum Sigismundum de Capitibus listae et dominum Monaldinum de Monaldinis testes habeo. Petii ego doctor creatus in vniuersitate Patauina, vt mihi in cathedra sedenti aliquis de vniuersitate auditor vnum ex tribus voluminibus digestorum quod eligeret praesentaret locumque in quo legere deberem designaret: dixi enim super re proposita innumerabiles leges allegabo testes sunt Clarissimus Iuris utriusque doctor dominus Gaspar Orsatus Paduae Iura Canonica legens: et doctissimus dominus Prosper Cremonensis Paduae commorans. Omnes praedicationes quas in vna quadragesima magister Antonius heremita Pa duae pronunciauerat coordine quo ipse dixerat memoriter pronunciaui et in scriptis sibi dedi: quo viso dixit que amplus Paduae non praedicaret: et huius rei si viuit testis est ipse omni exceptione maior.
Praedicationes etiam domini Mathei Veronensis canonici regularis et viri eloquentissimi quas in tota quadragesima fecerat sibi in scriptis dedi quia memoriter tenebam et in chartis reponabam: testis est ipse et dominus Deodatus Vicentinus canonicus regularis. Dum Pistorii legerem a dominis Florentinis conductus sermonem verbi dei fratris Blasii de Plombino heremitae recitaui: testes sunt Paulus magistri Michaelis et Domicius Cancellarius Pistorienses ciues: et tota ciuitas illa de mea artificiosa memoria testificati poterit quae me immunitatibus et priuilegiis decorauit.
Dominicus Georgius vir illustris Padauae praefectus et in artificiosa memoria discipulus dum litteras Ducales semel legeret earum verba collocaui et statim recitaui: tesis est dominus Anibal de Magiis de Bassiano nobilis ciuis Patauinus: cuius pater Nicolaus fuit excellentissimus Iurisconsultus.
Semel in schachis ludebam et alius taxillos iaciebat aliusque omnes iactus scribebat et ex themate mihi proposito duas epistolas dictabam: postquam finem ludo imposuimus omnes iactus schachorum et taxillorum et epistolarum verba ab vltimis incipiens repetii: haec quatuor per me eodem tempore collocata fuerunt: testes sunt dominus Petrus de Montagnano et Franciscus Neuolinus nobiles Patauini ciues. Dum essem Placentiae monasterium monachorum nigrorum intraui vt illud viderem in dormitorioque eius comitante monacho quodam bis deambulans monachorum nomina quae in officiis cellatum erant collocaui: deinde congregatis eis nomine proprio quemlibet salutaui: licet quem nominabam digito demonstrare non potuissem: mirabantur monachi quo pacto ego peregrinus nomina eorum memoriter proferrem ipsis mirari non desinentibus: dixi tandem hoc potuit mea artificiosa memoria: quorum vnus dixit ergo hoc Petrus Rauennas facere potuit et non alius.
In Capitulo generali canonicorum regularium Paduae praedicationem domini Deodati Vincentini eo ordine quo ipsam pronunciauierat recitaui astante ipsius praedicationis auctore. Semel me traxit ad sui contemplationnem Casandra fidelis Veneta virgo excellentissima quae dum legeret litteras serenissim coniugis regis Ferdinandi ad se missas illas collocaui et recitaui: tesis est illa Doctissima Virgo: dominus Paulus Raimusius doctor excellens Ariminensis: et Angelus Salentitanus vir clarus.
Scribebat quidam illustrissimae Ducissae Eleonorae priuilegium alius legebat praesens eram illudque ex verbo ad verbum locis tradidi et ab vltima dictione incipiens totum recitaui: mirabantur astantes: huius rei testis est dominus Ioannes de Brutturiis clarisssimus Ferrariae ciuis qui etiam multa de hac artificiosa memoria narrare poterit.
Quid autem de actis meis referre possit nepos maximi pontificis Pauli Reuerendus Paduae Canonicus et decretorum doctor insignis dominus Augustinus barbus omitto cum compater sit charissimus. Sed quid plura testis est Brixia, Papia, et Cremona: quid potuerit mea artificiosa memoria declarant hoc carmina quae in principio huius libelli leguntur. Testis est Illustrissimus marchio Bonifacius et eius pulcherrima vxor quae me egregio munere donauit: testis est nouissime Bononia: testis est Illustrissimus Hercules Dux et Illustrissima vxor Eleonora: Testis est tota Ferraria: duas enim praedicationes celeberrimi verbi dei praeconis magistri Mariani heremitae recitaui: quo audito obstupuit dictus Magister et dixit: Illustrissima Ducissa hoc est diuinum et miraculosum opus: testis est Vniuersitas Patauina: omnes enim lectiones meas Iuris canonici sine libro quotidie lego: ac si librum ante oculos haberem: textum et glosas memoriter pronuncio vt nec etiam minimam syllabam omittere videar. In locis autem meis quae collocauerim hic scribere statui et quae locis tradidi perpetuo teneo: in decem et nouem litteris alphabeti vigintamilia allegationum Iuris vtriusque posui et eodem ordine factorum librorum septem milia: mille Ouidii carmina quae ab eo sapienter dicta continent: ducentas Ciceronis auctoritates, trecenta philosophorum dicta: magnam Valerii Maximi partem: naturas fere omnium animalium bipedum et quadrupedum quarum auctoritatum singula verba collocaui et quando vires artificiosae memoriae experiri cupio peto vt mihi vna ex litteris illis alphabeti proponatur: super qua proposita allegationes profero: et vt clare intelligat exemplum habe: proposita est mihi nunc littera.a.in magno doctorum uirorum conuentu et statim a iure principium faciens mille allegationes et plures proferam de alimentis de alienatione de absentia de arbitris de appellationibus et de similibus quae in iure nostro habentur Incipientibus a dicta littera.a. deinde in sacra scriptura de Antichristo de adulatione et multas allegationes sacrae scripturae ab illa littera incipientes pronunciabo carmina Ouidii auctoritates Ciceronis et Valerii: non omittam de Asino de Aquila de Agno de Accipitre de Apro de Ariete auctoritas allegabo et quaecunque dixero ab ultimis incipiens uelociter repetam et hanc memoriae demonstrationem pulcherrimam esse puto cui me obligaui semper et ad semper interrogetur reuerendissimus nunc uicem gerens Bononiae cum consumatissimo Iurisconsulto domino Ioanne de Sala quid super littera m mihi proposita allegauerim: interrogetur uniuersitas Bononiae quid super littera p de dei potentia et potestate Papae pronunciauerim: et hunc legendi modum a rerum multitudine chaos appello quando deo optimo maximoque placuerit hoc tantum opus Italiae ac toti orbi tradam. Haec etiam in Iure canonico tantum locis tradidi tria milia allegationum decreti: duo milia decretalium: totum sextum et eius mille glosas: Clementinas et earum mille glosas: et quando de glosis decretalium Sexti et Clementinarum uerbum facio dictiones in quibus sunt positae profero Mille etiam singulariter dicta in Iure ciuili memoriae tradidi nec fabula narratur: in hiis enim quotidie periculum facio omnia mea mecum portare uolui maiora tamen cupere ab hiis disco: naturalia enim desideria infaciabilia sunt ut ait Seneca ad Lucillum: Non omitto etiam Illustrem Principem Marchum de Piis qui me audiens obstupuit: et ex hoc me absentem sepessime nominat. Dominus Bartholomeus Pigasetus Vincentinus uir quidem sapientissimus dicere audet dominum Thomam Reatinum qui omnium aetatis suae memoriossissimus fuit noui et sibi magna amicitia coniunctus fui: sed te superiorem esse iudico.
Hic liber est qui nunc praebebit lumina caecis
Praeceptis poterunt dicere multa meis
Innumerosque dabunt nobis haec secula ciros
Excidet et tanti gloria magna uiri
Te tamen ut Petri dantis praecepta precamur
Sis memor et dicas petre magister eras.
Adiens praesentiam Serenissimi Principis et Illustrissimi Dominii, Egregius Iure Consultus, Dominus Petrus de Rauenna nuncuptatus A Memoria Legens Ius Canonicum in Gymnasio Patauino Reuerenter exposuit se toto tempore eius uitae multis uigiliis et laboribus insudauisse, ut artem Memoriae adipisceretur, quemadmodum Deo optimo maximo opitulante adeptus est , Composuissesque in arte ipsa quoddam opusculum nuncupatum Foenix: quod cum decreuerit impresentiarum ad vniuersalem commoditatem et beneficium edere humiliter supplicauit detur modus ne alieni colligant fructus laborum et vigiliarum suarum: Cui quidem aeque ac conuenienti petitioni annuentes Inftra scripti Domini Consiliarii: Sic consulente Collegio terminantes decreuerunt, decernuntque, et iubent, que nemo audeat in hac vrbe Venetiarum, et in tota ditione Illustrissimi Domini nostri Imprimere, seu impressa vendere volumina dicti operis, nuncupati Foenix, sub poena amittendi illa, et insuper libras vigintiquinque pro quolibet volumine: Et huic met poenae subiaceant illi, qui huiuscemodi libros alibi impressos vendere praesumerent in ditione praedicti Illustrissimi Dominii: Excepto duntaxat illo Impressore, quem praefatus doctor praelegerit.
Dominicus Maurocenus Consiliarius
Nicolaus Leono Consiliarius
Thomas Mocenigo Consiliarius
Marcus Fusculo Consiliarius
Nicolaus Triuisanus Consiliarius
Leonardus Lauredanus Consiliarius