Pagina:Patrologia Latina 139.djvu/102

E Wikisource
Haec pagina nondum emendata est


Adalger voulut implorer la clémence royale, et rejeter sur son archevêque la faute dont il avait été l'instrument et le moteur: les évêques lui reprochèrent avec indignation d'avoir perdu Arnoul par ses conseils. On ne lui laissa que le choix de la déposition ou de l'excommunication perpétuelle. Il choisit la déposition, et il fut réduit à la communion laïque. Enfin le concile prononça de nouveau l'excommunication contre les auteurs du pillage, qui n'avaient pas encore donné satisfaction.[1]

Arnoul déposé, il fallait élire un autre archevêque. Hugues Capet fit tomber le choix sur Gerbert, qui avait été le précepteur de son fils. Il fut dressé acte de l'élection du nouveau prélat, qui fit aussitôt sa profession de foi.


ACTE DE L'ELECTION DE GERBERT.


Semper quidem, dilectissimi fratres, judicia Dei justa sunt, sed interdum occulta. Ecce enim post dissolutionem beatae memoriae patris Adalberonis, quemdam ex semine regio prodeuntem nobis Ecclesiaeque Remensi praefecimus, et clamore multitudinis impulsi, Scriptura dicente: «Vox populi, vox Dei,» et sanctorum canonum institutis, desiderium ac vota cleri et populi in electione episcopi perquirentium. Caligavit acies mentis nostrae, litteram incaute sequendo, concordem sententiam divinarum Scripturarum parum investigando: non erat quippe vox Dei, vox populi clamantis: «Crucifige, crucifige.» Ergo non omnis vox populi, vox Dei est, nec omnis cleri et populi vota et desideria in electione episcopi perquirenda sunt, sed tantum simplicis et incorrupti, id est spe quaestus minime illecti. Sententiae Patrum exponendae. «Non liceat, inquit, turbis electionem facere eorum qui ad sacerdotium provocantur; sed judicium sit episcoporum, ut eum ipsi qui ordinandus est probent, si in sermone, et in fide, et in episcopali vita edoctus est.»

Nos igitur episcopi Remorum dioecesos, secundum has constitutiones Patrum, favore et conniventia utriusque principis nostri Hugonis augusti, et excellentissimi regis Roberti, assensu quoque eorum qui Dei sunt in clero et populo, eligimus nobis archiepiscoporum abbatem Gerbertum, aetate maturum, natura prudentem, docilem, affabilem, misericordem; nec praeferimus illi vagam adolescentiam, ambitionem se extollentem, omnia temere ministrantem, imo nec talibus subjugari patienter auditu perferimus, quorum sapientia et consilio ecclesiastica ac civilia jura administrari non posse scimus. Cumque in unoquoque episcopo sit hoc speculandum, maxime tamen in eo, qui caeteris praeest, metropolitano. Eligimus itaque hunc Gerbertum qui . . . . . fuit: hujus vitam ac mores a puero novimus, studium in divinis ac humanis rebus experti sumus, hujus consiliis ac magisterio informari quaerimus; ejus electionem subscribendo confirmamus, stabilimus, corroboramus communi omnium bonorum consultu.


PROFESSION DE FOI DE GERBERT [2]

Ego Gerbertus gratia Dei praeveniente mox futurus archiepiscopus Remorum, ante omnia fidei documenta verbis simplicibus assero, id est Patrem et Filium et Spiritum Sanctum unum Deum esse confirmo; totamque in Trinitate Deitatem coessentialem, et consubstantialem, et coaeternalem, et omnipotentem praedico; singulam quamque in Trinitate personam verum Deum, et totas tres personas unum Deum profiteor. Incarnationem divinam non in Patre, neque in Spiritu sancto, sed in Filio tantum credo, ut, qui erat in divinitate Dei Patris Filius, ipse fieret in homine matris filius, Deus verus ex patre, homo verus ex matre; carnem ex matris visceribus habentem, et animam humanam rationalem simul in eo utriusque naturae; id est hominem et Deum, unam personam, unum Filium,

  1. Nous crayons devoir rapprocher de la narration de Gerbert, que nous avons anaysée, le recit da con?i?uateur d'Aimoin touchant le meme cocile: « In illis diebus in Remensium civitate erat archiepiscopus, vir bonus et modestus, frater (filius) Lotharii regis ex concubina, nomine Arnulfus. Hugo autem rex invidebat et, volens exterminare progeniem Lotharii regis. Congregansque in urbe Remensi synodum, in cum locum idem Hugo rex invitavit archicpiscopum Senonicae urbis, nomine Seguinum, cum suffraganeis suis. In quo concillo fecit degradari dominum Arnulfum archiepiscopum Remorum dolo nepotis sui(patrui), quem tenchat in carcere, dicens non debere esse episcopum natum ex concubina. In loco autem ejus consecrai fecit dominum Gerbertum monachum philosphum: qui Gerbertus magister fuit Roberti regis, filli istius Hugonis; et domini Leutherici archiepiscopi successoris venerabilis Seguini: Arnulfum autem mancipari custodiae in Aureliana civite. Venreabilis autem Seqguinus archiepiscopus non consensit in degradationem Arnulfum, neque in ordinationem Gerberti : jussio autem regis urgebat. Alli vero episcopi, licet inviti, tamen propter timorem regis degradaverunt Arnfulfum, et ordin?verunt Gerbertum. Seguinus autem, plus timens Deum quam terrenum regem, noluit consentire nequitiae regis: sed magis quantaum potuit redarguit ipsum regem; propter quam causam ira regis contra eum efferbuit. Cum magno itaque de-decore virgini Remensis, et sic alligatum retardi in carcerem. »
  2. Voyez pour le textde Gerbet, les centuries de Magdebourg et les Archives administ. de la ville de Reims, par M. Varin, tom. I, pag. 100. Voyez pour la critique l'Histore de l'Eglise galicane par Longueval, liv. 19, et la critique de Fleury par Marchetti, tom. I, pag. 177.