a f quarta pars in f d, et eodem modo a b quarta pars in b c.
CAPUT XXIX.
Ut in superiori figura putei dictum est, primo a geometra diligenter perpendatur quatenus circumductio putei circularis habeatur deinde cujus quantitatis sit diametrum inquiratur. Quo invento, stans mensor super summitatem putei supponat pedibus suis cujuslibet longitudinis scorpionem (Glossa vet. quaelibet virga), et tandiu ante et retro pedetentim ducat, donec per summitatem ipsius scorpionis alterius putei profunditatem cernat. Quo facto pars ipsa scorpionis, quae puteo superjacet, a pedibus mensoris impressa nota caute notetur, quae staturae non minus diligenter comparetur; et quota comparatio ipsius partis fuerit ad metientis staturam, eadem comparatio erit diametri cum statura mensoris ad totam summam putei. V. g. sit profunditas putei a b, diametrum ejusdem putei a c, statura mensoris a f, arundo, quae staturae comparatur, et per quam putei profunditas investigatur, a e, altera pars putei c d; fit a f, quadruplum ad e a; igitur b f quadruplum est ad a c.
Sumas mensuram putei, si vis auferre staturam.
CAPUT XXX.
Componatur a geometra orthogonium basi cathetoque ejusdem numeri compositum, hypotenusae vero proportio praetermittatur, quae ad altum vestigandum in hoc orthogonio prorsus inutilis judicatur. Compositum autem tandiu per planum a mensore trahatur, donec oculo humi apposito per catheti summitatem summitas altitudinis investigandae cernatur. Qua visa, a loco cui visus inhaeserat, planities ad radicem usque metiatur; et quanta fuerit, tanta altitudo dicatur. Quod ut apertius intelligatur, orthogonium cum altitudine metienda figuraliter visui supponatur.
CAPUT XXXI.
Est etiam aliud aestimandae altitudinis orthogonium, quod ab inventore denominative nuncupatur Pythagoricum, naturalibus catheti, basis, hypotenusae compaginatum, catheto ternario insignito, basi insignita quaternario, hypotenusa praenotata quinario. Quod si volueris cathetum quaternario insignire, et basim ternario, idem tibi eveniet per contrarium, scilicet ut basis catheto sexquitertio proportionetur, hypotenusa basi sesquiquarto comparetur. De quo cuncta fiunt quaecunque dicta sunt in praecedenti figura, scilicet tandiu trahatur donec per catheti summitatem summitas rei cernatur, hoc solo excepto quod in hac demensa quantitate planitiei quarta pars est auferenda, hac videlicet ratione quod basis jacens cathetum erectum superat cum suaquarta parte. Quod ut melius animadvertatur, et aliud orthogonium subterius depingatur:
