Personae
I
Oedipus
Iocasta
II
Antigona
Polynices
III
Eteocles
satelles
Nuntius
Oedipus Antigona
Caeci parentis regimen et fessi unicum
lateris levamen, gnata, quam tanti est mihi
genuisse vel sic, desere infaustum patrem,
in recta quid deflectis errantem gradum?
permitte labi; melius inveniam viam, 5
quam quaero solus, quae me ab hac vita extrahat
et hoc nefandi capitis aspectu levet
caelum atque terras, quantulum hac egi manu?
non video noxae conscium nostrae diem,
sed videor, hinc iam solve inhaerentem manum 10
et patere caecum qua volet ferri pedem,
ibo, ibo qua praerupta protendit iuga
meus Cithaeron, qua peragrato celer
per saxa monte iacuit Actaeon suis
nova praeda canibus, qua per obscurum nemus 15
silvamque opacae vallis instinctas deo
egit sorores mater et gaudens malo
vibrante fixum praetulit thyrso caput;
vel qua cucurrit, corpus inrisum trahens,
Zethi iuvencus, qua per horrentes rubos 20
tauri ferocis sanguis ostentat fugas;
vel qua alta maria vertice inmenso premit (94)
Inoa rupes, qua scelus fugiens novum
novumque faciens mater insiluit freto
mersura natum seque — felices quibus 25
fortuna melior tam bonas matres dedit.
est alius istis noster in silvis locus,
qui me reposcit, hunc petam cursu incito;
non haesitabit gressus, huc omni duce
spoliatus ibo. quid moror sedes meas? 30
mortem, Cithaeron, redde et hospitium mihi
illud meum restitue, ut expirem senex
ubi debui infans, recipe supplicium vetus.
semper cruente saeve crudelis ferox,
cum occidis et cum parcis, olim iam tuum 35
est hoc cadaver: perage mandatum patris,
iam et matris, animus gestit antiqua exsequi
supplicia, quid me, nata, pestifero tenes
amore vinctum? quid tenes? genitor vocat.
sequor, sequor, iam parce, sanguineum gerens 40
insigne regni Laius rapti furit;
en ecce, inanes manibus infestis petit
foditque vultus, nata, genitorem vides?
ego video, tandem spiritum inimicum expue,
desertor anime, fortis in partem tui. 45
omitte poenae languidas longae moras
mortemque totam admitte; quid segnis traho
quod vivo? nullum facere iam possum scelus?
possum miser, praedico — discedo a patre,
discedo, virgo. timeo post matrem omnia. 50
Ant.
[51]
Vis nulla, genitor, a tuo nostram manum
corpore resolvet, nemo me comitem tibi
eripiet umquam. Labdaci claram domum, (95)
opulenta ferro regna germani petant —
pars summa magno patris e regno mea est, 55
pater ipse. non hunc auferet frater mihi
Thebana rapto sceptra qui regno tenet,
non hunc catervas alter Argolicas agens;
non si revulso Iuppiter mundo tonet
mediumque nostros fulmen in nexus cadat, 60
manum hanc remittam. prohibeas, genitor, licet:
regam abnuentem, dirigam inviti gradum.
iu plana tendis? vado; praerupta appetis?
non obsto, sed praecedo; quo vis utere
duce me, duobus omnis eligitur via: 65
perire sine me non potes, mecum potes.
hic alta rupes arduo surgit iugo
spectatque longe spatia subiecti maris:
vis hanc petamus? nudus hic pendet silex,
hic scissa tellus faucibus ruptis hiat: 70
vis hanc petamus? hic rapax torrens cadit
partesque lapsi montis exesas rotat:
in hunc ruamus? dum prior, quo vis eo.
non deprecor, non hortor, extingui cupis
votumque, genitor, maximum mors est tibi? 75
si moreris, antecedo: si vivis, sequor.
sed flecte mentem pectus antiquum ad voca
victasque magno robore aerumnas doma;
resiste: tantus in malis vinci mori est.
Oedip.
[80]
Vnde in nefanda specimen egregium domo? 80
Unde ista generi virgo dissimilis suo?
Fortuna, credis? aliquis est ex me pius?
non esset umquam, fata bene novi mea,
nisi ut noceret, ipsa se in leges novas (96)
natura vertit: regeret in fontem citas (85)
85revolutus undas amnis et noctem afferet
Phoebea lampas, Hesperus faciet diem;
ut ad miserias aliquid accedat meas,
pii quoque erimus, unica Oedipodae est salus,
non esse salvum, liceat ulcisci patrem 90
adhuc inultum, dextra quid cessas iners
exigere poenas? (96) quicquid exactum est adhuc,
matri dedisti, mitte genitoris manum,
animosa virgo:'funus extendi» meum
longaeque vivi ducis exequias patris. 95
aliquando terra corpus invisum tege;
peccas honesta mente, pietatem vocas
patrem insepultum trahere, qui cogit mori
nolentem in aequo est quique properantem impedit;
nec tamen in aequo est: alterum gravius reor:
occidere est vetare cupientem mori 100
malo imperari quam eripi mortem mihi.
desiste coepto, virgo: ius vitae ac necis
meae penes me est. regna deserui libens,
regnum mei retineo. si fida es comes, 105
ensem parenti trade, sed notum nece
ensem paterna, tradis? an gnati tenent
cum regno et illum? facinore ubicumque est opus,
ibi sit; relinquo, natus hunc habeat meus,
sed uterque, flammas potius et vastum aggerem 110
compone; in altos ipse me immittam rogos,
[haerebo ad ignes, funebrem escendam struem]
pectusque solvam durum et in cinerem dabo
hoc quicquid in me vivit, ubi saevum est mare?
(97)
duc ubi sit altis prorutum saxis iugum, 115
ubi torva rapidus ducat Ismenos vada,
[duc ubi ferae sunt, ubi fretum, ubi praeceps locus]
si dux es: illuc ire morituro placet,
ubi sedit alta rupe semifero dolos
Sphinx ore nectens. dirige huc gressus pedum, 120
hic siste patrem, dira ne sedes vacet,
monstrum repone maius, hoc saxum insidens
obscura nostrae verba fortunae loquar,
quae nemo solvat: quisquis Assyrio loca
possessa regi scindis et Cadmi nemus 125
serpente notum, sacra quo Dirce latet,
supplex adoras, quisquis Eurotan bibis
Spartamque fratre nobilem gemino colis,
quique Elin et Parnason et Boeotios
colonus agros uberis tondes soli: , 130
adverte mentem, saeva Thebarum lues
luctifica caecis verba committens modis
quid simile posuit? quid tam inextricabile?
avi gener patrisque rivalis sui,
frater suorum liberum et fratrum parens; 135
uno avia partu liberos peperit viro,
sibi et nepotes, monstra quis tanta explicat?
ego ipse, victae spolia qui Sphingis tuli,
haerebo fati tardus interpres mei.
- * *
quid perdis ultra verba? quid pectus ferum 140
mollire temptas precibus? hoc animo sedet
effundere hanc cum morte luctantem diu
animam et tenebras petere: nam sceleri haec meo (98)
parum alta nox est: Tartaro condi iuvat,
et si quid ultra Tartarum est; tandem libet 145
quod olim oportet, morte prohiberi haud queo.
ferrum negabis? noxias lapsu vias
eludes et artis colla laqueis inseri
prohibebis? herbas quae ferunt letum auferes?
quid ista tandem cura proficiet tua? 150
ubique mors est. optume hoc cavit deus:
eripere vitam nemo non homini, potest,
at nemo mortem; mille ad hanc aditus patent.
nil quaero: dextra noster et nuda solet
bene animus uti — dextra, nunc toto impetu, 155
toto dolore, viribus totis veni.
non destino unum vulneri nostro locum:
totus nocens sum: qua Voles mortem exige.
effringe pectus corque tot scelerum capax
evelle, totos viscerum nuda sinus. 160
fractum incitatis ictibus guttur sonet
laceraeque fixis unguibus venae fluant.
aut dirige iras quo soles: haec vulnera
rescissa multo sanguine ac tabe inriga,
hac extrahe animam duram, inexpugnabilem. 165
et tu, parens, ubicumque poenarum arbiter
adstas mearum; non ego hoc tantum scelus
ulla expiari credidi poena satis
umquam, nec ista morte contentus fui,
nec me redemi parte: membratim tibi 170
perire volui — debitum tandem exige.
nunc solvo poenas, tunc tibi inferias dedi.
ades atque inertem dexteram introrsus preme
magisque merge: timida tunc parvo caput
libavit haustu vixque cupientes sequi 175
eduxit oculos, haeret etiam nunc mihi
ille animus, haeret, cum recusantem manum (99)
pressere vultus, audies verum, Oedipus:
minus eruisti lumina audacter tua.
quam praestitisti, nunc manum cerebro indue: 180
hac parte mortem perage qua coepi mori.
Antig.
[182]
Pauca, o parens magnanime, miserandae precor
ut verba natae mente placata audias.
non te ut reducam veteris ad speciem domus
habitumque regni flore pollentem inclito 185
peto aut ut iras, temporum haut ipsa mora
fractas, remisso pectore ac placido feras:
at hoc decebat roboris tanti virum,
non esse sub dolore nec victum malis
dare terga; non est, ut putas, virtus, pater, 190
timere vitam, sed malis ingentibus
obstare nec se vertere ac retro dare.
qui fata proculcavit ac vitae bona
proiecit atque abscidit et casus suos
oneravit ipse, cui deo nullo est opus, 195
quare ille mortem cupiat aut quare petat?
utrumque timidi est: nemo contempsit mori
qui concupivit, cuius haut ultra mala
exire possunt, in loco tuto est situs.
quis iam deorum, velle fac, quicquam potest 200
malis tuis adicere? iam nec tu potes
nisi hoc, ut esse te putes dignum nece —
non es nec ulla pectus hoc culpa attigit.
et hoc magis te, genitor, insontem voca.
quod innocens es dis quoque invitis, quid est 205
quod te efferant, quod novos suffixerit
stimulos dolori? quid te in infernas agit (100)
sedes, quid ex his pellit? ut careas die?
cares; ut altis nobilem muris domum
patriamque fugias? patria tibi vivo perit; 210
natos fugis matremque? ab* aspectu omnium
fortuna te summovit, et quicquid potest
auferre cuiquam mors, tibi hoc vita abstulit;
regni tumultus? turba fortunae prior
abscessit a te iussa, quem, genitor, fugis? 215
Oedip.
[216]
Me fugio, fugio conscium scelerum omnium
pectus, manumque hanc fugio et hoc "caelum et deos.
[et dira fugio scelera quae feci innocens].
ego hoc solum, frugifera quo surgit Ceres,
premo? has ego auras ore pestifero traho? 220
ego laticis haustu satior aut ullo fruor
almae parentis munere? ego castam manum
nefandus incestificus exsecrabilis
attrecto? ego ullos aure concipio sonos,
per quos parentis nomen aut nati audiam? 225
utinam quidem rescindere has quirem vias
manibusque adactis omne qua voces meant
aditusque verbis tramite angusto patet
eruere possem: nata, iam sensum tui,
quae pars meorum es criminum, infelix pater 230
fugissem. inhaeret ac recrudescit nefas
subinde, et aures ingerunt quicquid mihi
donastis, oculi, cur caput tenebris grave
non mitto ad umbras Ditis aeternas? quid hic
manes meos detineo? quid terram gravo 235
mixtusque superis erro? quid restat mali?
regnum parentes liberi, virtus quoque (101)
et ingeni sollertis eximium decus
periere, cuncta sors mihi infesta abstulit:
lacrimae supererant: has quoque eripui mihi. 240
absiste, nullas animus admittit preces
novamque poenam sceleribus quaerit parem.
et esse par quae poterit? infanti quoque
decreta mors est. — fata quis tam tristia
sortitus umquam? videram nondum diem 245
uterique nondum solveram clausi moras,
et iam timebar. protinus quosdam editos
nox occupavit et novae luci abstulit:
mors me antecessit; aliquis intra viscera
materna letum praecoquis fati tulit: 250
sed numquid et peccavit? abstrusum, abditum
dubiumque an essem sceleris infandi reum
deus egit; illo teste damnavit parens
calidoque teneros transilit ferro pedes
et in alta nemora pabulum misit feris 255
avibusque saevis quas Cithaeron noxius
cruore saepe regio tinctas alit. ,
sed quem deus damnavit, abiecit pater,
mors quoque refugit, praestiti Delphis fidem:
genitorem adortus impia stravi nece. 260
hoc alia pietas redimet: occidi patrem,
sed matrem amavi, proloqui hymenaeum pudet
taedasque nostras, has quoque invitum pati
te coge poenas: facinus ignotum efferum
inusitatum effare quod populi horreant, 265
quod esse factum nulla non aetas neget,
quod parricidam pudeat: in patrios toros
tuli paterno sanguine aspersas manus
scelerisque pretium maius accepi scelus.
leve est paternum facinus: in thalamos meos 270
(102)
deducta mater, ne parum sceleris foret,
fecunda: nullum crimen hoc maius potest
natura ferre, si quod etiamnum est tamen,
qui facere possent dedimus, abieci necis '
pretium paternae sceptrum et hoc iterum manus 275
armavit alias; optime regni mei
fatum ipse novi: nemo sine sacro feret
illud cruore, magna praesagit mala
paternus animus, iacta iam sunt semina
cladis futurae: spernitur pacti fides; 280
hic occupato cedere imperio negat,
ius ille et icti foederis testes deos
invocat et Argos exul atque urbes movet
Graias in arma: non levis fessis venit
ruina Thebis; tela flammae vulnera 285
instant et istis si quod est maius malum,
ut esse genitos nemo non ex me sciat.
Antig.
[288]
Si nulla, genitor, causa vivendi tibi est,
haec una abunde est, ut pater natos regas
graviter furentes, tu impii belli minas 290
avertere unus tuque vaecordes potes
inhibere iuvenes, civibus pacem dare,
patriae quietem, foederi laeso fidem.
vitam tibi ipse si negas, multis negas.
Oedip.
[295]
Illis parentis ullus aut aequi est amor, 295
avidis cruoris imperi armorum doli,
diris, scelestis, breviter ut dicam meis?
certant in omne facinus et pensi nihil
ducunt, ubi illos ira praecipites agit,
nefasque nullum per nefas nati putant. 300
non patris illos tangit afflicti pudor,
non patria: regno pectus attonitum furit.
(103)
scio quo ferantur, quanta moliri parent,
ideoque leti quaero maturi viam
morique propero, dum in domo nemo est mea 305
nocentior me. nata, quid genibus meis
fles advoluta? quid prece indomitum domas?
unum hoc habet fortuna quo possim capi,
invictus aliis: sola tu affectus potes
mollire duros, sola pietatem in domo 310
docere nostra, nil grave aut miserum est mihi
quod te sciam voluisse; tu tantum impera:
hic Oedipus Aegaea transnabit freta
iubente te, flammasque quas Siculo vomit
de monte tellus igneos volvens globos, 315
excipiet ore seque serpenti offeret,
quae saeva furto nemoris Herculeo furit;
iubente te praebebit! alitibus iecur —
iubente te vel vivet.
Nuntius Oedipus Antigona
Nvn.
[320]
Exemplum in ingens regia stirpe editum 320
Thebae paventes arma fraterna invocant
rogantque tectis arceas patriis faces,
non sunt minae, iam propius accessit malum,
nam regna repetens frater et pactas vices
in bella cunctos Graeciae populos agit; 325
septena muros castra Thebanos premunt,
succurre, prohibe pariter et bellum et scelus.
Oed.
[328]
Ego ille sum qui scelera committi vetem
et abstineri sanguine e caro manus (104)
doceam? magister iuris et amoris pii 330
ego sum? meorum facinorum exempla appetunt,
me nunc secuntur; laudo et agnosco libens,
exhortor, aliquid ut patre hoc dignum gerant.
agite, o propago cara, generosam indolem
probate factis, gloriam ac laudes meas 335
superate et aliquid facite propter quod patrem
adhuc iuvet vixisse, facietis, scio:
sic estis orti. scelere defungi haut levi,
haut usitato tanta nobilitas potest.
ferte arma, facibus petite penetrales deos 340
frugemque flamma metite natalis soli,
miscete cuncta, rapite in exitium omnia,
disicite passim moenia, in planum date,
templis deos obruite, maculatos lares
conflate, ab imo tota considat domus; 345
urbs concremetur — primus a thalamis meis
incipiat ignis.
Nvnt.
[348]
Mitte violentum impetum
doloris ac te publica exorent mala
auctorque placidae liberis pacis veni.
Oedip.
[350]
Vides modestae deditum menti senem 350
placidaeque amantem pacis ad partes vocas?
tumet animus ira, fervet immensus dolor,
maiusque quam quod casus et iuvenum furor
conatur aliquid cupio, non satis est adhuc
civile bellum: frater in fratrem ruat; 355
nec hoc sat est: quod debet, ut fiat nefas
de more nostro, quod meos deceat toros:
date arma matri, nemo me ex his eruat (105)
silvis: latebo rupis exesae cavo
aut sepe densa corpus abstrusum tegam. 360
hinc aucupabor verba rumoris vagi
et saeva fratrum, bella, quod possum, audiam.
B.
Iocasta Satelles
Felix Agaue: facinus horrendum manu,
qua fecerat, gestavit et spolium tulit
cruenta nati maenas in partes dati; 365
fecit scelus, sed misera non ultro suo
sceleri occucurrit. hoc leve est quod sum nocens:
feci nocentes, hoc quoque etiamnunc leve est:
peperi nocentes, derat aerumnis meis,
ut et hostem amarem, bruma ter posuit nives 370
et tertia iam falce decubuit Ceres,
ut exul errat natus et patria caret
profugusque regum auxilia Graiorum rogat,
gener est Adrasti, cuius imperio mare
quod scindit Isthmos regitur; hic gentes suas 375
septemque secum regna ad auxilium trahit
genero, quid optem quidve decernam haut scio.
regnum reposcit: causa repetentis bona est,
mala sic petentis. vota quae faciam parens?
utrimque natum video: nil possum pie 380
pietate salva facere: quodcumque alteri
optabo nato fiet alterius malo.
sed utrumque quamvis diligam affectu pari,
quo causa melior sorsque deterior trahit (106)
inclinat animus semper infirmo favens: 385
miseros magis fortuna conciliat suis.
Sat.
[387]
Regina, dum tu flebiles questus cies
terisque tempus, saeva nudatis adest
acies in armis; aera iam bellum cient
aquilaque pugnam signifer mota vocat. 390
septena reges bella dispositi parant,
animo pari Cadmea progenies subit,
cursu citato miles hinc atque hinc ruit.
vide ut atra nubes pulvere abscondat diem
fumoque similes campus in caelum erigat 395
nebulas, equestri fracta quas tellus pede
summittit et, si vera metuentes vident,
infesta fulgent signa, subrectis adest
frons prima telis, aurea clarum nota
nomen ducum vexilla praescriptum ferunt. 400
i, redde amorem fratribus, pacem omnibus,
et impia arma matris oppositu impedi.
Antigona Iocasta Nuntius
Perge, o parens, et concita celerem gradum,
compesce tela, fratribus ferrum excute,
nudum inter enses pectus infestos tene: 405
aut solve bellum, mater, aut prima excipe,
Ioc.
[407]
Ibo ibo et armis obvium opponam caput,
stabo inter arma; petere qui fratrem volet,
petat ante matrem, tela, qui fuerit pius,
rogante ponat matre; qui non est pius 410
incipiat a me. fervidos iuvenes anus
tenebo, nullum teste me fiet nefas; (107)
aut si aliquod et me teste committi potest,
non fiet unum.
Ant. Signa collatis micant
vicina signis, clamor hostilis fremit; 415
scelus in propinquo est: occupa, mater, preces.
et ecce motos fletibus credas meis,
sic agmen armis segne compositis venit.
Sat.
[419]
Procedit acies tarda, sed properant duces.
Ioc.
[420]
Quis me procellae turbine insano vehens 420
volucer per auras ventus aetherias aget?
quae Sphinx vel atra nube subtexens diem
Stymphalis avidis praepetem pinnis feret?
aut quae per altas aeris rapiet vias
Harpyia saevi regis observans famem 425
et inter acies proiciet raptam duas?
Sat.
[427]
Vadit furenti similis aut etiam furit.
sagitta qualis Parthica velox manu
excussa fertur, qualis insano ratis
premente vento rapitur aut qualis cadit 430
delapsa caelo stella, cum stringens polum
rectam citatis ignibus rumpit viam,
attonita cursu fugit et binas statim
diduxit acies, victa materna prece
haesere bella, iamque in alternam necem 435
illinc et hinc miscere cupientes manus
librata dextra tela suspensa tenent.
paci favetur, omnium ferrum iacet
cessatve tectum; vibrat in fratrum manu.
laniata canas mater ostendit comas, 440
rogat abnuentes, irrigat fletu genas.
negare matri qui diu dubitat, potest.
(108)
In me arma et ignes vertite, in me omnis ruat
unam iuventus quaeque ab Inachio venit
animosa muro quaeque Thebana ferox 445
descendit arce; civis atque hostis simul
hunc petite ventrem, qui dedit fratres viro.
haec membra passim spargite ac divellite:
ego utrumque peperi — ponitis ferrum ocius?
an dico et ex quo? dexteras matri date, 450
date dum piae sunt. error invitos adhuc
fecit nocentes, omne Fortunae fuit
peccantis in nos crimen: hoc primum nefas
inter scientes geritur, in vestra manu est,
utrum velitis: sancta si pietas placet, 455
t donate matri pacem, si placuit scelus,
maius paratum est: media se opponit parens,
proinde bellum tollite aut belli moram,
sollicita cui nunc mater alterna prece
verba admovebo? misera quem amplectar prius? 460
in utramque partem ducor affectu pari.
hic afuit; sed pacta si fratrum valent,
nunc alter aberit. ergo iam numquam duos
nisi sic videbo? iunge complexus prior,
qui tot labores totque perpessus mala 465
longo parentem fessus exilio vides,
accede propius, elude vagina impium
ensem et trementem iamque cupientem excuti (109)
hastam solo defige; maternum tuo
coire pectus pectori clipeus vetat: 470
hunc quoque repone, vinculo frontem exue
tegumenque capitis triste belligeri leva
et ora matri redde, quo vultus refers
acieque pavida fratris observas manum?
affusa totum corpus amplexu tegam, 475
tuo emori per meum fiet via.
quid dubius haeres? an times matris fidem?
Pol.
[478]
Timeo; nihil iam iura naturae valent.
post ista fratrum exempla ne matri quidem
fides habenda est. 480
Ioc. Redde iam capulo manum,
astringe galeam, laeva se clipeo inserat;
dum frater exarmatur, armatus mane.
tu pone ferrum, causa qui ferri es prior.
si pacis odium est, furere si bello placet:
indutias te mater exiguas rogat, 485
ferat ut reverso post fugam nato oscula
vel prima vel suprema, dum pacem peto,
audite inermes, ille te, tu illum times?
ego utrumque, sed pro utroque, quid strictum abnuis
recondere ensem? qualibet gaude mora: 490
id gerere bellum cupitis, in quo est optimum
vinci, vereris fratris infesti dolos?
quotiens necesse est fallere aut falli a suis,
patiare potius ipse quam facias scelus.
sed ne verere: mater insidias et hinc 495
et rursus illinc abiget. exoro? an patri
invideo vestro? veni ut arcerem nefas
an ut viderem propius? hic ferrum abdidit,
reclinis hasta est, arma defixa incubant.
ad te preces nunc, nate, maternas feram, 500
(110)
sed ante lacrimas, teneo longo tempore
petita votis ora. te profugum solo
patrio penates regis externi tegunt.
te maria tot diversa, tot casus vagum
egere, non te duxit in thalamos parens 505
comitata primos nec sua festas manu
ornavit aedes nec sacra laetas faces
vitta revinxit; dona non auro graves
gazas socer, non arva, non urbes dedit:
dotale bellum est. hostium es factus gener, 510
patria remotus hospes alieni laris,
externa consecutus, expulsus tuis,
sine crimine exul. ne quid e fatis tibi
desset paternis, hoc quoque ex illis habes,
errasse thalamis, nate post multos mihi 515
remissa soles, nate suspensae metus
et spes parentis, cuius aspectum deos
semper rogavi, cum tuus reditus mihi
tantum esset erepturus, adventu tuo
quantum daturus: 'quando pro te desinam' 520
dixi 'timere? ' dixit inridens deus:
'ipsum timebis. ' nempe nisi bellum foret,
ego te carerem; nempe si tu non fores,
bello carerem. a, triste conspectus datur
pretium tui durumque, sed matri placet. 525
hinc modo recedant arma, dum nullum nefas
Mars saevus audet: hoc quoque est magnum nefas.
tam prope fuisse, stupeo et exsanguis tremo,
cum stare fratres hinc et hinc video duos
sceleris sub ictu. membra quassantur metu: 530
(111)
quam paene mater maius aspexi nefas.
quam quod miser videre non potuit pater.
licet timore facinoris tanti vacem
videamque iam nil tale, sum infelix tamen
quod paene vidi. per decem mensum graves 535
uteri labores perque pietatem inclitae
precor sororis et per irati sibi
genas parentis, scelere quas nullo nocens,
erroris a se dira supplicia exigens,
hausit: nefandas moenibus patriis faces 540
averte, signa bellici retro agminis
flecte — ut recedas, magna pars sceleris tamen
vestri peracta est: vidit hostili grege
campos repleri patria, fulgentes procul
armis catervas vidit, equitatu levi 545
Cadmea frangi prata et excelsos rotis
volitare proceres, igne flagrantes trabes
fumare, cineri quae petunt nostras domos,
fratresque (facinus quod novum et Thebis fuit)
in se ruentes: totus hoc exercitus, 550
hoc populus omnis, utraque hoc vidit soror
genetrixque vidi: nam pater debet sibi
quod ista non spectavit, occurrat tibi
nunc Oedipus, quo iudice erroris quoque
poenae petuntur. ne, precor, ferro erue 555
patriam ac penates neve, quas regere expetis,
everte Thebas. quis tenet mentem furor?
petendo patriam perdis? ut fiat tua,.
vis esse nullam? quin tuae causae nocet
ipsum hoc quod armis uris infestis solum 560
segetesque adultas sternis et totos fugam
edis per agros: nemo sic vastat sua; (112)
quae corripi igne. quae meti gladio iubes
aliena credis, rex sit ex vobis uter,
manente regno quaerite, haec telis petis 565
flammisque tecta? poteris has Amphionis
quassare moles? nulla quas struxit manus
stridente tardum machina ducens onus,
sed convocatus vocis et citharae sono
per se ipse summas venit in turres lapis: 570
haec saxa franges? victor hinc spolia auferes
vinctosque duces patris aequales tui,
matresque ab ipso coniugum raptas sinu
saevus catena miles imposita trahet?
adulta virgo, mixta captivo gregi, 575
Thebana nuribus munus Argolicis eat?
an et ipsa, palmas vincta postergum datas,
mater triumphi praeda fraterni vehar?
potesne cives leto et exilio datos
videre passim? moenibus caris potes 580
hostem admovere, sanguine et flamma potes
implere Thebas? tam ferus durum geris
saevumque in iras pectus? et nondum imperas.
quid sceptra facient? pone vaesanos, precor,
animi tumores teque pietati refer. 585
Pol.
[586]
Vt profugus errem? semper ut patria arcear
opemque gentis hospes externae sequar?
quid paterer aliud, si fefellissem fidem?
si peierassem? fraudis alienae dabo
poenas, at ille praemium scelerum feret? 590
iubes abire: matris imperio obsequor —
da quo revertar, regia frater meus (113)
habitat superba: parva me abscondat casa?
hanc date repulso; liceat exiguo lare
pensare regnum? coniugi donum datus 595
arbitria thalami dura felicis feram
humilisque socerum lixa dominantem sequar?
in servitutem cadere de regno grave est.
ioc. Si regna quaeris nec potest sceptro manus
vacare saevo, multa quae possunt peti 600
in orbe toto quaelibet tellus dabit.
hinc nota Baccho Tmolus attollit iuga,
qua lata terris spatia frugiferis iacent
et qua trahens opulenta Pactolus vada
inundat auro rura; nec laetis minus 605
Maeandros arvis flectit errantis aquas
rapidusque campos fertiles Hermus secat;
hinc grata Cereri Gargara et dives solum
quod Xanthus ambit nivibus Idaeis tumens;
hinc qua relinquit nomen Ionii mare 610
faucesque Abydo Sestos opposita premit,
aut quae latus iam propior orienti dedit
tutamque crebris portibus Lyciam videt:
haec regna ferro quaere, in hos populos ferat
socer arma fortis, has tuo sceptro paret 615
tradatque gentes, hoc adhuc regnum puta
tenere patrem, melius exilium est tibi
quam reditus iste: crimine alieno exulas, (114)
tuo redibis. melius istis viribus
nova regna nullo scelere maculata appetes. 620
quin ipse frater arma comitatus tua
tibi militabit. vade et id bellum gere
in quo pater materque pugnanti tibi
favere possint, regna cum scelere omnibus
sunt exilis graviora, nunc belli mala 625
propone, dubias Martis incerti vices:
licet omne tecum Graeciae robur trahas,
licet arma longe miles ac late explicet,
fortuna belli semper ancipiti in loco est.
quodcumque Mars decernit; exaequat duos, 630
licet impares sint, gladius; et spes et metus
Fors caeca versat, praemium incertum petis,
certum scelus, favisse fac votis deos
omnes tuis: cessere et aversi fugam
petiere cives, clade funesta iacens 635
obtexit agros miles — exultes licet
victorque fratris spolia deiecti geras:
frangenda palma est. quale tu hoc bellum putas,
in quo execrandum victor admittit nefas,
si gaudet? hunc quem vincere infelix cupis, 640
cum viceris, lugebis. infaustas age
dimitte pugnas, libera patriam metu,
luctu parentes,
Pol. Sceleris et fraudis suae
poenas nefandus frater ut nullas ferat?
Ioc.
[645]
Ne metue. poenas et quidem solvet graves: 645
regnabit, est haec poena, si dubitas, avo
patrique crede: Cadmus hoc dicet tibi
Cadmique proles, sceptra Thebano fuit
impune nulli gerere, nec quisquam fide (115)
rupta tenebit illa: iam numeres licet 650
fratrem inter istos.
Et.
[652]
Numeret, est tanti mihi
cum regibus iacere, te turbae exulum
ascribo.
Pol. Regna, dummodo invisus tuis.
Et.
[655]
Regnare non vult esse qui invisus timet:
simul ista mundi conditor posuit deus, 655
odium atque regnum: regis hoc magni reor,
odia ipsa premere, multa dominantem vetat
amor suorum; plus in iratos licet,
qui vult amari, languida regnat manu.
Ioc.
[660]
Invisa numquam imperia retinentur diu. 660
Et.
[661]
Praecepta melius imperi reges dabunt;
exilia tu dispone, pro regno velim —
Ioc.
[663]
Patriam penates coniugem flammis dare?
Et.
[664]
Imperia pretio quolibet constant bene.