Pagina:Cornelii Taciti - Agricola.djvu/85

E Wikisource
Haec pagina emendata est
73
CAP. 30—31.

terminus Britanniae patet, atque omne ignotum pro magnifico est ; sed nulla iam ultra gens, nihil nisi fluctus et saxa et infestiores Romani, quorum superbiam frustra per obsequium ac modestiam effugeris. raptores orbis, postquam cuncta vastantibus defuere terrae, iam et mare scrutantur: si locuples hostis est, avari, si pauper, ambitiosi, quos non oriens, non occidens satiaverit; soli omnium opes atque inopiam pari affectu concupiscunt. auferre trucidare rapere falsis nominibus imperium, atque ubi solitudinem faciunt, pacem appellant.

31 Liberos cuique ac propinquos suos natura carissimos esse voluit: hi per delectus alibi servituri auferuntur; coniuges sororesque, etiamsi hostilem libidinem effugiant, nomine amicorum atque hospitum polluuntur. Bona fortunaeque in tributum, ager et annus in frumentum, corpora ipsa ac manus silvis ac paludibus emuniendis inter verbera ac contumelias conteruntur. Nata servituti mancipia

menhang zerstört wird. In Bezug auf den Gedanken vgl. zu diesem Satze c. 25 : maiore fama, uti mos est de ignotis.

14. pro magnifico est „erscheint um so herrlicher, um so lockender“, vgl. Ann. VI, 8 : libertis quoque ac ianitoribus eius notescere pro magnifico accipiebatur.

17. effugeris ist derselbe Conj. Perf. wie dixerim c. 3, 13, s. zu d. St. Eben so das nachfolgende satiaverit.

20. opes atque inopiam . . . concupiscent: dies erklart sich durch das vorausgehende si locuples hostes avari si pauper, ambitiosi. — Die Römer suchen nach der Darstellung des Calgacus nicht die Armuth sich anzueignen, soudern sie suchen die armen Volker sich zu unterwerfen, um ihren Ehrgeiz, wie die reichen, um ihre Habsucht zu befriedigen : opes und inopia stehen also für opulenti und inopes, das Abstractum für das Concretum, worüber zu c. 16, 14.

c. 31. 5. ager et annus d. h. der Acker und dessen jährlicher Ertrag; annus wie Germ. 14: nec arare terram et exspectare annum tam facile permoveris quam vocare hostes et vulnera mereri; an beiden Stellen wird dieser Gebrauch von annus durch das vorausgehende ager oder arare terram erleichtert, da hierdurch eine andere Auffassung ausgeschlossen ist. (Die Handschriften: aggerat statt ager et; andere Conjecturen : aggeratur, aggerantur, aggerata.)

6. silvis ac paludibus emuniendis statt viis per silvas ac paludes emuniendis, wie Liv. XXI, 37: ad rupem muniendamj mit einer ähnlichen Uebertragung , wie man iungere pontem (z. B. Ann. I, 49) sagt statt iungere fluvium ponte.

7. conteruntur (die Handschriften conterunt) passt vollkommen nur zu dem letzten Subject corpora ac manus, weniger zu bona fortunaeque und ager et annus wozu man durch Zeugma aus conteruntur ein allgemeineres Verbum wie consumuntur hinzuzudenken hat. Durch den ganzen Satz von Bona an werden übrigens die drei Hauptarten der Bedrückungen der Romer hervorgehoben, die Erpressungen von Geid durch den Tribut, die Betrügereien hinsichtlich des Zehnten (worüber s. c. 19) und