legum quoque usum amiserimus, earumque locum subierint opiniones inconsultae atque avarae pragmaticorum, sive potius tabellionum atque scribarum, quarum turbinibus adeo romanae sanctiones obruuntur, ut sublata juris potestate, ubique dominentur arbitria, nec jam homines legibus, sed leges hominibus obsequantur: neque ad aliud superesse videantur, nisi ad tristem reminescentiam antiquae majestatis. Adeo ut de nostris temporibus Plautum vaticinatum existimem, cum ait:
Mores perduxerunt leges in potestatem suam
At vos qui romana jura impune, immo et ingenti vestro cum lucro ac dignitate conturbastis, contenti saltem fuissetis vestra fallendi felicitate, neque librorum vestrorum pestilentiam post mortem vestram reliquissetis, in fraudem coniicientes posteritatem depulsam per vos, non modo a primis conditoribus juris, sed ab accursianis etiam et bartolinis aliisque melioris notae interpretibus, tamquam ab auctoribus nullius usus. Vah homines emortui pudoris! Ecquid erubuistis imperitiam vestram defendere, mentita legum desuetudine ac subducere aliis quae vos propter barbariem et ignaviam vestram et praecipue propter ignorantiam latini sermonis omnino desperastis? Itane vero? Quoniam orbem romanae justitiae ad universa patentem et humanos eventus omnes casusque singulos civilis vitae, vel expresse vel tacite comprehendentem, pro modo ingenioli vestri ad paucas contraxistis quotidianarum quaestionum: ideo nos reliquas controversias infinitas vobis ignotas, non ex legum codicibus neque ratione ulla ducta e radicibus juris, sed ex auctoritate, sive ex erroribus vestris definiemus, cogemurque universi desipere propter desipientiam vestram, qui labem hanc in jurisprudentiam effudistis, quique majestatem ac reverentiam legum transtulistis ad somnia privatorum et ad res judicatas, ut romana monumenta boni et aequi eversa videamus ab uno aut altero indocto et mercenario emptoque scriptore, cui auctoritatem peperit error in plurium scriptis aut fraudolenter, aut imperite multiplicatus.
Hanc obsecro librorum insaniam et legum vestrarum calami-
