Pagina:Gravina, Gianvincenzo – Scritti critici e teorici, 1973 – BEIC 1839108.djvu/438

E Wikisource
Haec pagina emendata est
436
orationes

nostrosque mores emendandos contulit, atque turres extruere urbesque munire docuit, suscepitque de conjugio Rheae sororis Jovem, qui terrarum peragrans orbem et gentes in quas incideret ad humaniorem vitam usumque utiliorum artium traducens, eam beneficiorum segetem protulit ut pater ubique locorum appellatus non modo gratia populorum et opibus fretus patri regnum eripuerit, sed post mortem in coelo a stupore hominum locatus, imperium in ceteros, opinione mortalium, occuparit. Osiris porro aegyptius et soror Isis, unde Bacchum suum et Cererem Graeci abstulerunt, agrorum cultum et vini usum et frumentorum sationem et jungendorum armentorum artem, tum finitimis tum remotis etiam populis, Indos ad usque pandentes et ipsi locum inter deos invenerunt. Neque alia ratione reliqua Saturni Jovisque progenies mortalitatem superavit, nisi quod vel armorum usum, ut Mars, vel nuptiarum ritus, ut Juno, vel, ut Venus, amatorios lusus, vel venationem, ut Diana, vel, ut Minerva, lanificium, vel, ut Vulcanus, aeris ferrique cudendi metallorumque solvendorum peritiam, vel melodiam et poesim et medicinam, ut Apollo, aperuerint; vel demum, quod longinquis peregrinationibus expeditionibusque susceptis, immanitatem e moribus hominum evellerint, suisque laboribus locorum et animorum asperitatem edomuerint, ut monstrorum sive vitiorum debellator Hercules, Afer et ipse: qui regionis illius in ora columnis impositis, terras, quas obierat omnes, oceano disterminavit. Hujus imitatores morum, Graeci duo rebus quidem gestis et virtute minores, verum ob recentiorem facinorum memoriam, graecorumque poëtarum studia notiores, illius et nomen sibi et laudes usurparunt: quorum alter, bellica virtute florens, ludos instituit olympicos; alter imperio Eurystei, pluribus discriminibus superatis, Lybici Herculis exemplo, columnis extremum Europae definivit.

Tu vero, quovis Hercule valentior, ferocissimos inter Sarmatas, utcumque ante te recentioris disciplinae rudes, a praecipuis et antiquioribus vastissimae ditionis auctoribus exortus, cum vixdum in tuam tutelam venisses, populorum tutor creatus, imperium suscepisti discriminis inter Asiam et Europam ignarum, impatiensque terrestrium et maritimorum finium. Qua in fortuna aetatem