COMMENTARII
Italiam fato profugas, Lauinaque venit Littora :Mvltvm ille & terris ia&atus & altd Vifuperum, ixux memorem Iunonis ob iram. c Multa quoque & bello palTus dum conderet vrbem, 10 Inferretquc Deos Latio : genus vnde Latinum, Albanique patres,atque alta ; moenia Romae. ARGVMENTVM.
Tr Amittit, qus. m re fylucsht atque agrcsh adolefcens lufentmox proponit argumentum dimna cAineidos : ea Continet Mineam ,zALne& arma,curfus, Libor es,Deorum in eum fnuitiam, eius m perferendo constantiam, qua Deos attulit intulitque in Latium : a quo viro originem habuere Latmi, Albani, Romani.
EXPLICATIO.
- £ Ervo in Aneide eundem tenorem, quem te-.
nui in Eclogis, & Georgicis ; vna enim & eadem opera Poetam & explico, & expendo. Nota : deinde fuum habebunt locum. Ergo ait, ie quondam iuuenem modulatum fuiile carmen Bucolicum, idque auena gracili, vt decebat feribentem res pailoritias. Deinde egreilum Ie e iyluis, in quibus iimt pallores, fe cille vti arua,qux habent vicinitatem quandam cum iyluis, coada prxeeptis nidicis parerent colono quamtumuis amdo atque auaro. Quod opus neceilario agricolis gratum. Expende. Dicit modulatus verbo pailoritio, & rufticojcui mox opponit,ex nota Iui. Scaligeri,verbum cano. Vna fane Calliope Mufarum Regina canit, exterx modulantur : cum hoc verbo proprie auenam coiungit, qux pailoritia item efl, & huic dat commode gracilitatem. Sed quam optime illud fyluis vicina, qux collocatio obieruata Corrado, vt admirabilis & ex iludio : exprimit enim affinitas vocum , affinitatem iyluarum, & paflorum cum agris & agricolis. Deinde quid conferas cum verbo coegi ? Etenim tellus veluti in vita leges accipit, teritur, domatur, fauciatur, patitur vomeres & raftros.Inde flarim aruaparerent ; nam agricola imperat aruis , quodeflin Georgicis. Sed quare gratum opus agricolis ? Hoc me tacente icis ipie. Nemini fuus prouentus gratior ell,quam agricolxmon militi,non mercatori. Nam lucro luo impense deledaturideinde fimplicitas, qua luctu queritur, gaudiu cumulat. b Pofliyluas, &paflores :pofl agros, & agricolas, adefl Aneidos initium,at nunc horretia Martis Arma virumque cano, cum hac tuba quam conferas ? Totum opus Aneidos continetur his duobus verbis, lArma virumque, xqua librorum portione. Dc viro enim ,ideft, Alnea, agit fex prioribus ; de armis,Iex poflerioribus : Nihil dici ουν’ζμόΐίρως potuit. Ergo, cano arma,tk. hxc, horrentia,& hxc,Martis& cum illis vna virum bello acrem,forte, Mauorrium.Quid non his concipis ? quid non lpedas ?Nam cum virum audis,virtute, bello,armis proflantem intellige : quo vox,non dubium quin hic ponatur antonomaftic»s. Sequitur, qui primus ab oris, &c. Tota hoc oratio ira Aneam fignac, vt nemini proterea conueniat. Nam tametft vnum aut alterum Antenori conueniat, aut aliis : fed non omnia fimul. Nam quis alius fuit protcr Aneam , qui ab oris Troia, qui in Italiam, & lignate ad Lauina littora, qui, profugus fato, qui lactatus terris, & alto, qui vi fuperum, & inprimis lup «^,yeiierit ?neiriinem dabis.
e Dixerat, Cano arma, cano virum. De viro lam audifli, fuifTe illum profugum, iadatum, &c. reflabant armaftdeo,Multa quoque & bello paffus.lnzeWigit Latina arma, quibus implicatus cum Turno Ancas. Inquibus quid no paffiis ?Palliis vero ifla efldum conderet vrbem, fcilicet Lauiniiudum inferret Latio Deos, id eft,patrios & Troianox.vnde,id efl,a qiio Anea dudum genus Latmu.o rti funt patres,id efl, Reges, Λ Ibant :
tandem conflituta iimt Roma moenia. Illud dum
accipit Diomedes pro dummodo, vt dicat, Paflus efl multa,dummodo vrbem conderet.
N O T Ά.
i. IttE e.go &c.] Initium heroici huius operis ili- InitiiaEueimitur ab hoc verfu. neq ; enim primi quatuor ampu- dos. $ tandi a reliquo opere : Sciendum, Tuccam ( addunt aliqui & Varum) Maronis iludiohifimum,cui,Poeta defundo, traditi funthi libri, principiu hoc amputauifle. Iudicauit enim,in conipedu & yeluti veflibulo oportere cfle conipediora carmina, qualia fint,Arma virdmquecano,dcc.Deindc,illum potuit mouere fimilitudo huius carminis cum Homerica Iliados propofitione,««Λ 0ea. Itaque voluit, vt primum · carmen Aneidos rcfponderet primo Iliados. Poflremo vtprima auis ad augurium obferuari foler, ita primum verbum in poemate pro omine haberi : fic cum audis initio ipio.Am<nputabis nihil nifi bella expedanda. Sicferme Richardus Brandilbeus apud Nan.<i.Mifcell.&alij nonpauci.fed iidem ipii merito iudicant, plus iudicio Maronis, quamTuccxtribuel dum,dicuntque initium iflud,///ii^c,&c. digniflimii Virgilio.fciOjVnumScaligerum obferuafle in Propertium , videri initium primi Aneidos fuiile illud, Arma virumque, &c.fed, quod flatui, certum ell. Primo, nara Virgilius imitatus efl Orpheum,qui initio Argonauticftjn complexus efl opera Eia compendiofa quadam numeratione. Quod eo magis Vates prxilitit, ne plagiarij^quales iam olirn habuerat, diurnos verfus facrilegio fubIegeient :idcireo profeflus Tua eft carmina initio iflo, Ille ego, &ς. Deinde, hoc St ;| ^ initio triplicem ililum, tenuem, medium, copiofum plex. ( Grasci appellant lyyov, μίτον,Αpf J magno quodam artificio expreiflt. Quid gracilius iilis, Ille ego, qui quondam gracili modulatus auena Carmen, vbi verba
) ipia tenuitatem indicant ?Sed vide,vti lenfim ad medium affingat,
-—& egrcjfusfyluis vicina coegi
Tt quamuis auido parerent arua colono, Gratum opus agricolis.
hi verius primum illum longe fupcranr,neque tatnen conferendi funt cum iequentibus,
At nunc horrentia Martis
lArma vtrumque cano.
Altiora hxc funt,grandiora, conibnanciora : Vt qux a primis longe dillideant, vt qux habeant cognationem cum mediis. Et notabis has formas charaderum (fic Grxci ililos vocant) quamque earum fuum ^ opus reprxientare. Bucolica feripta funt, tenui ililo, ^lus eiu vt primus verfus : Georgica eodem filo ducuntur, quo
