Migne Patrologia Latina Tomus 126
Acta translationis S. Savini martyris
Acta translationis S. Savini martyris (Aimoinus Sangermanensis), J. P. Migne 126.1054C
OBSERVATIO PRAEVIA.
126.1049D| Acta translationis S. Savini martyris suppeditavit nobis codex antiquus illustrissimi domini Chauvelin, regiorum sigillorum custodis, ab annis circiter 800 exaratus. Aimoinus, illorum auctor, alter nobis non videtur a celeberrimo illo Aimonio Parisiensis S. Germani a Pratis monasterii asceta, qui tempore Caroli Calvi librum de inventione et translatione sancti Vincentii aliaque conscripsit. Et certe id non obscure innuit in fine praefationis, ubi S. Savini domnique mei Germani, inquit, sanctitate adjuvari se postulat.
In hoc autem opusculo duo praesertim occurrunt observanda. Primum, illustrem virum Baidulum clericum palatinum Majoris monasterii Turonensis abbatem, apud eruditos hactenus ignotum, S. Savini corpus ex ecclesia a Wandalis olim diruta, quamplurimis retro annis omnino deserta, ac vepribus et spinis obsita, in proprium Cerisiacum praedium transtulisse, ubi, aedificata in honorem genitricis Dei 126.1050D| Mariae basilica, canonicos posuit et dotavit, variis beneficiis cumulavit. Secundo, locum illum, posita ibi monachorum norma, longe cultiorem ac venerabiliorem evasisse, quippe domus omnis cum ecclesia nobiliori atque ampliori schemate consurrexit. Id auctoritate simul ac pietate Caroli Magni factum tradunt, qui monasterium regia magnificentia constructum restauratori ordinis monastici in Gallia Benedicto Anianensi abbati regendum commisit, ubi, congregata maxima monachorum caterva, Benedictina religio ita floruit, ut ad varias inde congregationes subsecutis temporibus diffusa fuerit. Ex S. Savini quippe monasterio ad restaurandam in Augustodunensi S. Martini coenobio disciplinam cum sancto Hugone et sedecim aliis monachis assumptus est maximus ille Berno, qui postea Gigniacensi, Balmensi ac demum Cluniacensi congregationi abbas praefuit: idque petente ac procurante Badilone comite, Aeduensis asceterii restauratore, cujus olim, 126.1051A| ut conjicimus, Baidulus propinquus, S. Savini basilicam construxerat ac dotaverat.
Porro haec Acta conscripsit Aimoinus ad petitionem Hucberti abbatis S. Savini, qui a vulgatis hactenus 126.1052A| hujus coenobii indicibus exsulavit, quique post Dodonem Benedicti Anianensis discipulum et successorem collocandus videtur.
AIMOINI PRAEFATIO 126.1051|
- 1.
126.1051A| Vere crediderim hoc tam parvum quam magnum hujus sequentis operis sacramentum mihi divina sanctique Savini praecipui testis Christi miseratione donatum: parvum dico quantitate voluminis, magnum vero reverentia martyris. Nam et talia ne legentium auditorumque sensibus fastidienda sint, paucis oportet innotesci. Et utinam, licet immeritus presbyter, is talis inveniar, qui et sancto deferam, 126.1052A| ipsiusque amplexandae congregationi, memorando videlicet ejus coenobii Hucberto abbati, et sub eo pie colendis Patribus, aliquid cum honore futurum relinquam, utque ad sancti martyris laudem vestramque jucunditatem fieri possit, illius, domnique mei Germani sanctitate, vestrarumque orationum solamine, Dei sanctique Savini amici me supplex imploro juvari.
INCIPIT TRANSLATIO. 126.1051|
- 2.
126.1051B| Ea sane tempestate qua Wandalorum populatio, ut usque nunc ex antiquitate refertur, in vicinas exterasque longe lateque saeviebat nationes, ecclesia quae desuper corpus erat beatissimi martyris Christi Savini, diruta, ipseque locus ita desolationi habitatorum absentia traditus est, ut eremi vastitate obsitus, per multum inhabitabilis desereretur annorum cursum. Quod etsi aliqui, pauci duntaxat, restiterant vicini incolae, et quorum manus ad hoc reparandum minime sufficerent. Tempus namque profusum transiit, sed non memoria oblita est loci: qui licet incultus, priscorum tamen volvebatur per ora sacratus, beatique Savini corpori scientissime dedicatus. Cumque longioris aevi defluxo jam spatio, Omnipotens et locum restaurari, et sanctum manifestius recoli disposuisset, 126.1051C| quomodo acciderit gratum in brevi dicere fuit.
- 3.
Cum igitur quoddam pecus cujusdam coloni hominis aliquando aberrasset a grege, ille, animali in pascualibus non invento, remotiora silvarum, de pecore desperatus, aggressus est loca, repertoque extra pecoris vestigio, coepit sequi donec spinarum ruborumque asperitate longius arceretur ab incoepto. Sed quod est pro perditis rusticorum pauperum, laborem quamvis gravem evincere persistens, ferro veprium omniumque stirpium sibi nocentium dextra laevaque impedimenta succidens, ad locum tandem sic desudans prorupit, in quo quadrupede quod quaerebat jacenti conspecto, accessit, eum commovens, sed pecus ullo modo se levare non potuit. 126.1051D| Obruerat enim intrans ejusdem olim basilicae septa, taliter debile jacens, quatenus omnibus contractum membris, nec assurgere, nec incedere penitus valeret. Brachiis tamen illud impositum portavit ad domum, vicinis gesta replicans universa.
- 4.
Crescebat itaque hujusmodi narratio per dies, atque dilatabatur prolixe. Manebat quidem de sancto, et ejus ecclesia vivens adhuc, ut praemisimus, fama: sed eatenus quo fuerit in loco, mortuis jam 126.1052B| qui noverant, ignorabatur. Non tamen deerant, qui a videntibus priorem ejusdem basilicae statum, ea quae tunc quasi nova dicebantur, se antea crebrius audisse certissime faterentur.
- 5.
Interea quidam presbyter, nomine ac merito Bonitus, his diligentia attentis, institit divino sanctique martyris amore conductus, ecclesiam martyrii reconstruere, locumque ut est hodie habitationi restruere. Quod autem inter caetera unum ibidem miraculum a Bonimio sacerdote ipsius Boniti nepote comperimus, sufficiens ad id quod agitur interponere judicavimus. Aiebat enim inter haec quae ab eodem suo avunculo referri de sancto saepius asserebat, quasi modo idem Bonitus equum sibi quondam furtim subtractum interpellatione domni Savini recuperare 126.1052C| meruerit. Equo siquidem perdito, quid faceret, frenum necnon et sellam accepit, atque ante sancti tumulum sic increpitans, moerensque projecit: Te, inquit, sancte martyr, cultui seu venerationi ecclesia tibi refecta, pro parvo possim et laborando restituere, tu, proh nefas, equum mihi tuis meritis, ut poteras, non custodisti. Equidem servio ecclesiam, num patior? Quod si rectum videtur, Deus discernat, tuque perpende, mihique equum restitue. Haec et plura postquam sic veluti juste querelans intulit, reversus ad domum, nocte superincumbente, placido se sopori donavit, deinde galli voce somni torporem linquere monentis evigilans, officium nocturnale atque matutinale ante sancti sepulcrum reverenter solito complevit. Quo peracto, dum se 126.1052D| ab ecclesia domui redderet, equus nuper furatus, nullo se regente, mox in facie praesto fuit, dominique praesepium, utpote notum repetens, stabulum cursu ingreditur: quod presbyter cernens, Domino sanctoque ejus martyri Savino grates rependens, studiosiorem se deinceps circa Dei martyris cultum exhibuit.
- 6.
Erat denique vir prosapia clarus, rebus inclytus, Baïdilus clericus palatinus abba Majoris monasterii 126.1053A| Turonensis, haereditaria ibidem juxta in villa nuncupante Cerisio, jure propinquitatis possidens praedia: qui hujusmodi dum advenisset, agnitis negotiis, incipit prudenti animo audita meditari, atque si taliter esse vulgata possent sagaci perquisitione scrutari; cumque ex praesentium et antiquorum relatione, insuper et miraculorum attestatione, idque etiam loco pandente, rem verissimam esse collegisset, conatibus piis sedulisque anhelare, quo et sibi ex sancti martyris parte cederet gratia, et sancto martyri ex suarum portione rerum amplificaretur dignitas. Quid inquam? In eodem praedio, quod non antea molitus fuerat, in honore Virginis matris Christi, divinitus ardens condit, sacratque basilicam, habitationes facit, clericos imponit, necessaria 126.1053B| cuncta exornat, demum vero ad sancti tumulum cum fiducia, omnisque obsequii diligentia supplex accedens, celebratis officiis missarumque solemniis, Deum sanctumque postulans martyrem, ut illi quod nisus fuerat concederet perficere, tantum tamque copiosum pignus a loco in quo jacebat cum tremore psallens assumpsit. Ibat ergo feretro corporis supposito, gaudenter exsultans, nulla sibi in sancto opere impediente difficultate, quousque ad reverendam egregio martyri quam paraverat perveniret urnam; in qua pretiosum, gratias agens divinas, corpus honeste recondens, dotem ecclesiae ipsique martyri, totumque praedium familiamque donavit. Itaque Deum, quod suis annuerit votis, sanctumque Savinum magnifice laudans, gratulans exivit et 126.1053C| ovans.
- 7.
Caeterum dum vixit non cessavit conferre munera, augere beneficia, quibus locus ditaretur et cresceret. Plures quoque nobilium ejus actus eximios imitati, addiderunt thesauros, contulerunt alodos, multisque donis locus effulsit, positaque ibi monachorum norma, redditur quanto cultior, tanto prorsus venerabilior. Erat autem et est situ habilis, silvarum arborumque fructuosarum amoenitate jucundus, cum pratis et vineis, aqua et molendinis.
- 8.
Ergo monachis post divinum persolutum officium, operibus manuum, quod suum eorum est, sollicite studentibus, domus omnis cum ecclesia nobiliori ampliorique schemate consurgit. Quorum bonitatis ordinisque religio, Deo sanctoque martyre 126.1053D| suffragante, illic talis exstitit, quae multorum et maxime magnatorum mentes ad recolendum duntaxat munerandumque locum dulciter invitaret. Talis floruit, talis cum bonarum actionum fructibus hactenus vernat, talis quaeso et opto in Jesu Christo permaneat.
- 9.
Nec illam aliis omissis silendam reor quae post venerabilem ejus corporis translationem praecipua facta fuisse dignoscitur virtus, ad ipsius sanctam evidentissime declarandam sanctitatem, et quia locum unde transpositus fuerat, etsi corpore, non tamen tuitione reliquerat. Presbyter vero inde cum per eamdem viam qua sancti martyris corpus translatum venerat, plaustrum musto onustum minaret, 126.1054A| antequam domum pervenisset, ducilis a fundo karralis egressus in terram, nemine considerante, prosiliit: attamen mustus haud minus quam si obturatum esset foramen, nec una fluerat gutta, stetit, perventumque ad receptaculum plaustrum cum fuisset, presbyter accedens, et tonnam hinc inde si quiddam fecisset circumspiciens, animadvertit aperto foramine ducilem abesse, aestimans pavensque nihil in ea musti remansisse, famulos vehementi furore commotus arguere coepit, et quare hoc minime providerint acriter ut tristis invehere: dumque amaro nimis animo sic loquitur, unus retro recurrens ducilem a terra non longe jacentem recepit, atque ad patentem qui erat in tonna pertusum applicuit. Quo apposito, priusquam intro poneretur, 126.1054B| impetus musti e regione prosiliens, ad barbam et pectus porrigentis ducilem usque volavit. Presbyter autem et qui astabant, pro hoc quod visu mirabile ostensum fuerat, attoniti stupuerunt, vocesque hymnidicas omnium Factori ejusque sancto martyri Savino in coelum levatis manibus cum jubilatione dederunt. Sacerdos vero sub eadem summa, qua illud in tonnam posuerat, vino recepto, ampliori voto et ore grates laetus exsolvit. Hoc et alia idem Bonimius a praefato Bonito avunculo suo frequenti relatu se accepisse fatebatur.
- 10.
Sed quid plurima de sancto scribentes conferemus? Nunquid illum majoris meriti ex hoc faciemus? Ut si, verbi gratia, de Giboldi curvis inseramus pedibus sese introrsum ad invicem respicientibus, 126.1054C| moxque sancti precatu superna miseratione directis; ac de vinea illa juxta quam ejus corpus pausatum fuit, nec prius inde remotum, donec eadem ipsi daretur vinea; vel de alio in somnis commoto a Franciae partibus adveniente, manumque aridam diu habente, atque interventu martyris illic extemplo curato; aut etiam de caeco ab annis triginta lumine oculorum privato, qui post trecentorum sexaginta mensium curricula ibidem illuminatus videns hilarisque recessit. Haec et similia benignitate martyris ad ejus limina debilibus concessa, si modo, ut dixerim, superfluo exsequi incipiam, sanatorumque nomina, patrias villasque in quibus sunt nati vel ex quibus advenerunt, si disposuero recitare, me sobriis lectoribus avidisque auditoribus 126.1054D| taedium inferre non abnego. Est autem mensura discretionis in divinis et hagiographis servanda scripturis, et si pauca de ipso referamus, nunquid ejus meriti virtutisque gratiam ex paucis mutilabimus dictis? Hoc autem precamur sufficiat dictum, paucisque roboratum, quod beatus Savinus ita decenter translatus, pretiosus ac gloriosus habetur martyr Christi. Quod tam ipse quamque omnes Christum confitentes, rite confessores appellentur, cuidam ex eodem monasterio Deo sibique devoto per revelationem spiritus ostendere voluit, se martyrem ob sanguinis pro Christo effusionem malle vocari.
- 11.
Est enim meritis dives, precibus potens, 126.1055A| ipsum rogemus, ipsumque humiles imploremus, quatenus ad eum qui se martyrem fecit, atque in coelestibus martyrii praemio coronavit, pro nostra animae corporisque salute intercedere dignetur, ut 126.1056A| ejus sanctorumque omnium orationibus crimina nostra idem Dominus solvat, peccata seu commissa relaxet universa, gloriam vitamque conferat sempiternam in saecula saeculorum. Amen. (no apparatus)