Migne Patrologia Latina Tomus 71
Annales Francici (Auctores varii), J. P. Migne
(0137) (0137A)Francorum regio dicitur FRANCIA, sita in Germania inter Saxones et Alemannos.
Quid loquar-rursus intimas FRANCIAE nationes. Eumenius in Panegyrico Constantini Magni, cap. 6.
Affecisti poena temeritatis reges ipsos FRANCIAE. Idem, cap. 10.
FRANCIA GAUDIUM ROMANORUM. Numisma Constantini M. apud Spanhemium de praestantia numism.
FRANCIA ET ALEMANNIA GAUDIUM ROMANORUM. Numisma ejusdem apud Morel. in specimine rei, num. 2 edit. Accedant vires quas FRANCIA, quasque CHAMAVES Germanique tremant. Ausonius in Mosella. . . . .Qua FRANCIA mista Suevis Certat ad obsequium. Idem in Consulatu.
FRANCIA ad dexteram Rheni ripam in tabula Peutingeriana. (0137B). . . . Provincia missos Expellet citius fasces, quam FRANCIA reges, Quos dederis. Claudian. lib. I. de Laud. Stilicon.
Inter Saxones et Alemannos gens non tam lata quam valida, olim Germania nunc FRANCIA vocatur. S. Hieronymus in Vita S. Hilarionis.
Cumque consultaretur de successu, an in FRANCIAM transire deberent. Sulpicius Alexander lib. III Histor. apud Greg. Turon. l. II. Hist., cap. 8.
Ratus tuto omnes FRANCIAE recessus penetrandos. Idem, lib. IV Histor. Ibid.
FRANCORUM POPULI. Salii, Attuarii, Bricteri seu Bructeri aut Burcturi, Chamavi, Ampsivarii, Chatti, Chauci, Cherusci, Tencteri, Usipetes, Sicambri.
Quibus paratis, petit primos omnium FRANCOS, eos videlicet quos consuetudo SALIOS appellavit. Ammianus (0137C)Marcellinus libro XVII Rerum gestarum.
Julianus, etc . . . regionem subito pervasit FRANCORUM, quos ATTUARIOS vocant. Idem, lib. XX.
Ratus tuto omnes FRANCIAE recessus penetrandos, etc. Collecto ergo exercitu, transgressus Rhenum BRICTEROS ripae proximos, pagum etiam quem CHAMAVI incolunt depopulatus est, nullo usquam occursante nisi quod pauci ex AMPSIVARIIS et CHATTIS Marcomere duce in ulterioribus collium jugis apparuere. Sulpicius Alexand. lib. IV Histor. apud Gregor. Tur. lib. II, cap. 8.
CHAUCI, CHERUSCI, CHAMAVI, qui et FRANCI, FRANCIA, BRUCTERI. Tabula itineraria Peutingerorum.
Franci dicti sunt SICAMBRI, quod veterum Sicambrorum agrum possederunt, qui ab eis Franciae nomen habuit. Nam teste Tacito, lib. XII Annalium, SUGAMBRI excisi et in Gallias trajecti, et Cluverius libro III Germaniae antiquae, capp. 9, 10 et 20, sic habet: TENCTERI et USIPETES in agros Sicambrorum successerunt, et nationes illae cum Ampsivariis, Attuariis, Bructeris, (0137D)Chamavis, Chattis, Chaucis et Saliis . . . in unum postmodo coierunt corpus, novumque sibi constituerunt nomen FRANCORUM.
ANNO 253. Valerianus et Gallienus ejus filius AA.
255. (0138A)Aurelianus Francos irruentes in Galliam caedit.
Idem (Aurelianus) apud Maguntiacum tribunus legionis sextae Gallicanae, FRANCOS irruentes, cum vagarentur per totam Galliam, sic affixit, ut trecentos ex his captos, septingentis interemptis, sub corona vendiderit. Unde iterum de eo facta est cantilena: Mille FRANCOS, mille Sarmatas semel occidimus. Vopiscus in Aureliano, p. 211.
259. Gallienus in Gallia bellum cum Francis gerit. Gallienus videns Germanicas gentes caeteris infestiores esse, quae accolas Rheni Celticas nationes acrius vexarent, hanc partem sibi propugnandam ab hostibus sumit; aliis, qui per Italiam, Illyricum, Graeciamque praedis agendis intenti essent, duces cum eorum locorum exercitibus, bellum facere jussit. Ac quidem ipse Rheni transjectus custodiens, quantum praestare poterat, interdum transitu hostes arcet, interdum transeuntibus suos instructos objicit. Sed quod ingenti cum multitudine, perexiguas ipse copias habens, bellum gereret, in angustum jam (0138B)coactae res ipsius erant: cum inito foedere cum quodam de gentis Germanicae principibus, ex aliqua parte periculum minuisse visus fuit. Nam caeteros ille barbaros arcebat, quo minus continenter Rhenum transirent et irruentibus obstabat. Zozimus Histor. lib. I. Quod idem bellum Zonaras describens libro XII Annalium cum FRANCIS gestum commemorat.
260. Valeriano a Persis capto Gallienus solus imperat. 262. Gallienus in Gallias transit contra Posthumum. Posthumus juvatur auxilio Francorum. Contra Posthumium igitur Gallienus cum Aureolo et Clodio duce, qui postea imperium obtinuit, principe generis Constantini Caesaris nostri, bellum incoepit: et cum multis auxiliis Posthumius juvaretur Celticis ac FRANCICIS, in bellum cum Victorino processit, cum quo imperium participaverat. Victrix Gallieni pars fuit. Trebellius Pollio in Gallienis, p. 178.
(0138C) 264.Gallienus inimicum Romae triumphum egit, ubi inter captivos Franci simulati. Ibant praeterea gentes simulatae, ut Gotthi, Sarmatae, FRANCI, Persae: ita ut non minus quam ducenti singulis globis ducerentur. Ibidem, p. 179.
265. Piraticae excursiones Francorum. Tarracona a Francis diripitur. FRANCI ipsi praeter caeteros truces, quorum vis cum ad bella effervesceret, ultra ipsum Oceanum aestu furoris evecta, Hispaniarum etiam oras armis infestas habebat. Nazarius in Panegyrico Constantini Magni, n. 17
His prospere ac supra vota cedentibus, more hominum, secundis solutior, rem Romanam quasi naufragio dedit, cum Salonino filio cui honorem Caesaris contulerat, adeo uti . . . Alemannorum Juthungi Italiam, FRANCORUM gentes, direpta Gallia, Hispaniam possiderent, vastato ac pene direpto Tarraconensium oppido. Aurelius Victor in Gallieno.
268. (0138D)Gallienus occisus, Claudius A.
70. Claudii mors. Aurelianus A. 273. Aurelianus in Galliis vincit Tetricum. Triumphat Romae. Inter captivos Franci. Gotthi, Alani, Roxolani, Sarmatae, FRANCI, Suevi (0139A)Vandali, Germani, religatis manibus captivi praecesserunt. Fl. Vopiscus in Aureliano, p. 220.
274. Probus in Gallia Francos caedit. Testes FRANCI inviis strati paludibus, testes Germani et Alemanni longe a Rheni submoti littoribus . . . Tu FRANCICUS, tu Gotthicus, tu Sarmaticus, tu Parthicus, tu omnia, et prius fuisti semper dignus Imperio, dignus triumphis. Flav. Vopiscus in Probo imp., p. 237.
275. Aurelianus occisus, Tacitus A. 276. Mors Taciti, Florianus A. post 60 dies occisus. Ob statuas Taciti et Floriani fulmine dejectas responsum aruspicum de Francis. Interamnae (Taciti et Floriani) statuae fuerunt dejectae fulmine, quo tempore responsum est ab aruspicibus, quandoque ex eorum familia imperatorem Romanum futurum, seu per feminam, seu per virum, qui det judices Parthis ac Persis: qui FRANCOS et Alemannos sub Romanis legibus habeat. Fl. Vopiscus (0139B)in Floriano, p. 231
(0139B)Probus A.
277. Probus per duces suos in Gallia Francos strenue vincit. Alterum contra FRANCOS praelium pugnavit: quibus opera ducum strenue victis, ipse cum Burgundorum, Vandilorumque copiis dimicavit. Zosimus, Hist. l. I, p. 664.
280. Excursio piratica Francorum a Ponto, ubi sedes datae eis erant, per mare Mediterraneum; Graecia et Asia populatae, Syracusae captae, reditusque eorum in Franciam. Recursabat quippe in animos illa sub divo Probo et paucorum ex FRANCIS captivorum incredibilis audacia, et indigna felicitas, qui a Ponto usque correptis navibus Graeciam, Asiamque populati, nec impune, plerisque Libyae littoribus appulsi, ipsas postremo navalibus quondam victoriis nobiles ceperant Syracusas, et immenso itinere pervecti Oceanum, qua terras irrupit, intraverant: atque ita eventu temeritatis (0139C)ostenderant, nihil esse clausum piratici desperationi, quo navigiis pateret accessus. Eumenius in Paneg. Constantio Caesari, cap. 18.
Itidem cum FRANCI ad imperatorem accessissent, et ab eo sedes obtinuissent, pars eorum quaedam defectionem molita, magnamque navium copiam nacta, totam Graeciam conturbavit. In Siciliam quoque delata, et urbem Syracusanam adorta, magnam in ea caedem edidit. Tandem cum et in Africam appulisset, ac rejecta fuisset, adductis Carthagine copiis, nihilominus domum redire, nullum passa detrimentum, potuit. Zosimus, Hist. l. I.
Proculum in Gallia rebellantem proditumque a Francis Probus vincit et interimit.
Hunc tamen Probus fugatum usque ad ultimas terras, et cupientem in FRANCORUM auxilium venire, a quibus originem se trahere ipse dicebat, ipsis prodentibus FRANCIS, quibus familiare est ridendo fidem frangere, vicit et interemit. Fl. Vopiscus in Proculo, p. 246.
(0139D) 282.Probus occisus. Carus A., Carinus et Numerianus ejus filii Caesares. 283. Carus fulmine ictus interiit. Carinus et Numerianus AA. 284. Numerianus occisas. Diocletianus A. Maximianus Herculius Caesar. 285. Carinus occisus. 286. Maxim. Herculius A. transit in Gallias, rusticos tumultuantes, qui se Bacaudas nominabant, compescit et opprimit. 287. Maximianus Burgundiones, Alamannos, Chabiones, et Erulos effusos in Gallias profligat. Francis et Saxonibus Carausium opponit. Eumdem occidi jubet, quod ille comperiens Britanniam occupat.
Post haec tempora etiam Carausius, qui vilissime natus, in strenuo militiae ordine famam egregiam fuerat consecutus, cum apud Bononiam per tractum (0140A)Belgicae et Armoricae pacandum mare accepisset, quod FRANCI et Saxones infestabant, multis barbaris saepe captis, nec praeda integra, aut provincialibus reddita, aut imperatoribus missa, cum suspicio esse coepisset consulto ab eo admitti barbaros, ut transeuntes cum praeda exciperet, atque hac se occasione ditaret, a Maximiano jussus occidi, purpuram sumpsit, et Britannias occupavit. Eutropius lib. IX.
Franci Bataviam invadunt.
Multa ille FRANCORUM millia qui Bataviam aliasque cis Rhenum terras invaserant interfecit, etc. Incertus in Paneg. Maxim. et Constantino M., c. 4, de victoria Constantii patris Const. M.
Terram Bataviam, sub ipso quondam alumno (Carausio) suo a diversis FRANCORUM gentibus occupatam omni hoste purgavit. Eumenius in Paneg. Constantino M., c. 5, de victoria ejus patris Constantii.
288. Maximianus ultra Rhenum Germanos debellat, stativa habet in Francia. Athech et Genobaudes Francorum (0140B)reges. Athech pacem ab eo impetrat, et Genobaudes regnum recipit. Franci cessant a bello piratico. Cum per te regnum receperit Genobaudes: Atech vero munus acceperit. Quid enim ille aliud expetivit ad conspectum cum omni sua gente veniendo, nisi ut tunc demum integra auctoritate regnaret, cum te, Maximiane, placasset? Ostendit ille te identidem, ut audio popularibus suis, et intueri diu jussit, et obsequia discere, cum tibi ipse serviret. Cl. Mamertinus in Paneg. Maximiano, A.
Praetereo FRANCOS ad petendam pacem cum rege venientes. Claud. Mamertinus in Genethliaco Maximiani et Diocletiani, c. 5.
Transrhenana victoria, et domitis oppressa FRANCIS bella piratica. Idem, c. 7.
289. Maximianus cum Carausio bellum infeliciter gerit. Cum Carausio tamen, cum bella frustra tentata essent contra virum rei militaris peritissimum, ad postremum pax convenit. Eutropius, Hist. lib. IX.
(0140C) 291.Maximianus Francos in Galliam transfert. Itaque sicuti pridem tuo, Diocletiane Auguste, jussu supplevit deserta Thraciae translatis incolis Asia, sicut postea tuo, Maximiane Auguste, nutu Nerviorum et Treverorum arva jacentia laetus postliminio restitutus, et receptus in leges FRANCUS excoluit. Eumenii Paneg. Const. Caesari, c. 21.
292. Constantius et Galerius Caesares. Constantio Gallia commissa. Bononia ab eo capta. 293. Constantius Bataviam a Francis occupatam recuperat, eosque in Galliam abducit. Multa ille FRANCORUM millia, qui Bataviam aliasque cis Rhenum terras invaserant, interfecit, depulit, cepit, abduxit. Incerti Paneg. Maximiano et Constantino, c. 4.
Qui eodem exercitu virtute capto, clementia conservato, dum aedificandis classibus Britanniae recuperatio comparatur, terram Bataviam, sub ipso quondam alumno suo a diversis FRANCORUM gentibus occupatam, (0140D)omni hoste purgavit, nec contentus vicisse, ipsas in Romanas transtulit nationes, ut non solum arma, sed etiam feritatem ponere cogerentur. Eumenii Paneg. Constantino A., c. 5.
Aut haec ipsa (Batavia) quae modo desinit esse Barbaria non magis feritate FRANCORUM velut hausta desiderat, quam si eam circumfusa flumina et mare alluens operuisset. Idem in Orat. pro restaurandis scholis, c. 18.
Itaque sicuti pridem tuo, Diocletiane A., jussu supplevit deserta Thraciae translatis incolis Asia, sicut postea tuo, Maximiane A., nutu Nerviorum et Treverorum arva jacentia laetus postliminio restitutus et receptus in leges FRANCUS excoluit, ita nunc per victorias tuas, Constanti Caesar invicte, quidquid infrequens Ambiano, et Bellovaco et Tricassino solo, Lingonicoque restabat barbaro cultore revirescit. Eumenii Paneg. Constantio Caesari c. 21.
(0141A)Allectus socius Caraussii eum occidit et post eum Britannias triennio tenuit.
296. Constantius bellum infert Britanniae; Allectus victus et occisus ab Asclepiodoto praefecto praetorii. Franci in exercitu Allecti partim occisi, partim capti. Enim vero, Caesar invicte, tanto deorum immortalium tibi est addicta consensu victoria omnium quidem quos adortus fueris hostium, sed praecipue internecio FRANCORUM, ut illi quoque milites vestri, qui per errorem nebulosi, ut paulo ante dixi, maris abjuncti, ad oppidum Londinense pervenerant, quidquid ex mercenaria illa multitudine Barbarorum praelio superfuerat, cum direpta civitate fugam capessere cogitarent, passim tota urbe confecerint; et non solum provincialibus vestris in caede hostium dederint salutem, sed etiam in spectaculo voluptatem. O victoria multijuga et innumerabilium triumphorum, qua Britanniae restitutae, qua vires FRANCORUM penitus excisae. Eumenii Paneg. Constantio Caesari, c. 17.
(0141B) 305.Diocletianus et Maximianus purpuram deponunt, et Constantium Galeriumque Augustos nuncupant. Constantius Galliam, Hispaniam et Britanniam obtinuit.
Constantinus Galerio repetitus a patre proficiscitur in Gallias, et ad eum accessit eo tempore quo in Britanniam transfretabat.
306. Constantius moritur Eboraci. Constantinus a Galerio Caesar nuncupatus in Galliam transit, Francorumque irruptionem reprimit, regesque ipsos captivos fecit. Rheno trajecto Franciam ingressus Bructeros populatur, pontem Coloniae Agrippinae construit.
Affecisti poena temeritatis reges ipsos FRANCIAE, qui per absentiam patris tui pacem violaverant: non dubitasti ultimis punire cruciatibus: nihil veritus gentis illius odia perpetua et inexpiabiles iras. Eumeuii Paneg. Const. M., c. 10.
(0141C)Haec est tua, Constantine, de Ascarici Regaisique supplicio quotidiana atque aeterna victoria. Ibid., c. 11.
Ut tamen omnibus modis Barbarorum immanitas frangeretur, nec sola hostes regum suorum supplicia moererent, etiam immissa BRUCTERIS vastatione fecisti, imperator invicte, in quo prima consilii tui fuit ratio, quod exercitu repente trajecto inopinantes adortus es, non quo aperto marte diffideres, ut qui palam congredi maluisses, sed ut illa natio perfugiis silvarum et paludium bellum solita frustrari fugae tempus amitteret. Caesi igitur innumerabiles, capti plurimi; quidquid fuit pecoris captum, aut trucidatum est; vici omnes igne consumpti; puberes qui in manus venerunt, quorum nec perfidia erat apta militiae, nec ferocia servituti, ad poenas spectaculo dati saevientes bestias multitudine sua fatigarunt. Ibid., cap. 12.
Insuper etiam Agrippinensi ponte faciundo reliquiis afflictae gentis insultas, ne unquam metus ponat, (0141D)semper horreat, semper supplices manus tendat; cum tamen hoc tu magis ad gloriam imperii tui, et ornatum limitis facias, quam ad facultatem quoties velis in hosticum transeundi; quippe cum totus armatis navibus Rhenus instructus sit, et ripis omnibus usque ad Oceanum dispositus miles immineat. Ibid., c. 13.
Constantinus ob illam victoriam ludos Francicos instituit, et quotannis per VI dies cum maxime circensium missibus 24 eam celebravit.
Julius. Idibus ludi FRANCICI.
XVII Kalend. Aug. XVI XV XIV XIII FRANCICI CM XXIIII. Kalendarium Romanum vetus apud Bucherium Comm. in Victorium Aquitanum.
(0142A) 307.Maximianus Constantinum ex Caesare Augustum fecit, et ei Faustam filiam in matrimonium dedit. 308. Franci Gallias turbant. Constantinus cum paucis in eos proficiscitur, suadente Herculio, qui interea purpuram resumit, et exercitum ad defectionem sollicitat. Constantinus admirabili celeritate redit, eumque opprimit. FRANCORUM gens in armis erat. (Herculius) persuadet nihil suspicanti ne omnem secum exercitum duceret, paucis militibus posse Barbaros debellari, ut et ipse haberet exercitum quem occuparet, et ille opprimi posset ob militum paucitatem. Credit adolescens ut perito ac seni, paret ut socero, proficiscitur relicta militum parte majore. Ille paucis diebus exspectatis, cum jam Constantinum aestimaret intrasse fines Barbarorum, repente purpuram sumit, thesauros invadit, donat ut solet large, fingit de Constantino quae in ipsum protinus reciderunt. Imperatori propere quae gesta sunt nuntiantur. Admirabili celeritate cum (0142B)exercitu revolat; opprimitur homo ex improviso nondum satis instructus: milites ad Imperatorem suum redeunt. Lactantius de Mortibus persecutorum, cap. 29.
310. Constantinus Francos, Alamannos aliosque Germaniae populos vincit. Quid memorem BRUCTEROS? quid CHAMAVOS? quid CHERUSCOS, Vangionas, Alamannos, Tubantes, Bellicum strepunt nomina, immanitas Barbariae in ipsis vocabulis adhibet horrorem. Hi omnes sigillatim, deinde pariter armati, conspiratione foederatae societatis exarserant. Tu tamen, imperator, cum tantam belli molem videres, nihil magis timuisti quam ne timereris. Adis Barbaros, et dissimulato principis habitu, quam proxime poteras cum duobus accedis . . . Innumerae simul gentes ad bellum coactae, sed uno impetu tuo fusae, dum collativam vim comparant, compendiosam victoriam praestiterunt. Nazarii Paneg. Const. Magno, c. 18.
(0142C) 313.Constantinus victo Maxentio redux in Gallias Francos profligat. Non enim fessus praeliis, et expletus victoriis, ut natura fert, otio te et quieti dedisti, sed eodem impetu, quo redieras in Gallias tuas, perrexisti ad inferiorem Germaniae limitem: magna scilicet intercapedine temporis, ac brevi locorum distantia post annuam expeditionem statim bello auspicatus a Tiberi ad Rhenum. Incerti Paneg. Const. Mag., cap. 21.
Ruperat fidem gens levis et lubrica Barbarorum, et robore atque audacia lectis eruptionis auctoribus, institisse Rheno nuntiabantur. Illico obvius adfuisti, et praesentia tua ne auderent transitum terruisti. Etiam videbaris rem votis tuis fecisse contrariam, quod inhabita eruptione non foret materia victoriae, sed inopinato consilio usus, abeundo enim, simulato nuntio majoris in superiore limite tumultus, occasionem stolidis ac ferinis mentibus obstulisti in nostra veniendi, relictis in occulto ducibus qui securos adorirentur: quo cum venissent, consilium tuum sequitur (0142D)fortuna. Toto Rheni alveo oppleto navibus devectus terras eorum ac domos moestas lugentesque populatus es, tantamque cladem vastitatemque perjurae genti intulisti, ut vix post illud nomen habitura sit. Ibid. c. 22.
Facile est vincere timidos et imbelles, quales amoena Graecia et deliciae Orientis educunt, VIX leve pallium, et Sericos sinus vitando sole tolerantes, et si quando in periculum venerint, libertatis immemores, ut servire liceat orantes. Romanum vero militem, quem qualemque ordinat disciplina, aut trucem FRANCUM ferina sola carne distentum, qui vitam pro victus sui vilitate contemnat, quantae molis sit superare, vel capere? quod tu, imperator, et nuper in Italia et in ipso conspectu Barbariae paulo ante fecisti. Idem, c. 24.
IMP. CAESAR. D. CONSTANT. FILIUS. FL. CONSTANT MAX. VICTOR. AC TRIUMPHATOR PIUS. FELIX. INVICTUS. (0143A)AUG. GERMANICUS SARMATICUS. FRANCICUS. GOTHICUS. VANDALICUS. Ex Onufrio.
320. Chrispus Caesar in Galliis Francos vincit. FRANCI ipsi, praeter caeteros truces, etc., sub armis tuis ita conciderunt, ut deleri funditus possent, nisi divino instinctu, quo regis omnia, quos ipse afflixeras conficiendos filios reservasses . . . cum memoria acceptae cladis non infracta, sed asperata pugnaret. Nazarii Paneg. Const. M. cap. 17.
Quae tuum, Constantine maxime, mite pectus inundavit gratulatio, cui tanto intervallo videre filium licuit, et videre victoriam, narravit utique exhausta bella, et hoc ad suam gratiam, non ad sui ostentationem: qualis excipiendo hoste, quam resistenti vehemens, quam facilis supplicanti. Idem, cap. 37. . . . . Major tua gloria terris En, Auguste, tuis praesens, et tantus ubique Imperiis, foecunde paras nunc omine Chrispi, Oceani intactas oras, quibus eruta FRANCI Dat regio procul ecce dium, cui devia latis (0143B)Tota patent, campi sub caeso limite victor. P. Optatiani Porphyrii Paneg.
325. Chrispus Caesar Francis bellum inferre parabat. Otia Caesaribus pacis dedit, aurea saecla Indulgens natis patriae pietatis honore, Mitis jure Deus. Sed Chrispi in fortia vires Non dubiae ripa Rhenum Rhodanumque tueri Ulteriore parant, et FRANCIS tristia jura. P. Optatiani Porphyrii Paneg. 337. Constantinus M. 22 Maii moritur. Tres ejus filii Caesares, Constantinus, Constantius et Constans AAA. Constantinus Gallias obtinet.
340. Constantino occiso, Constans in Gallia imperat. 341. Constans cum Francis pugnat in Galliis. Vario eventu adversum FRANCOS a Constante pugnatur S. Hieronymus in Chronico.
(0143C)Eodem vero tempore contigit ut respublica etiam turbaretur. Nam FRANCORUM gens in Gallias irrupt one facta, Romanorum agros vastavit. Socrates, Hist. l. I, c. 10.
341. Marcellino et Probino. His Conss. pugna facta est cum gente FRANCORUM a Constante A. in Galliis. Idatius. 342. Franci a Constante vincuntur et pacantur. FRANCI a Constante perdomiti et pax cum eis facta. S. Hieronymus in Chronico.
Constantio scilicet tertium et Constante iterum: quo quidem tempore Constans FRANCOS bello superatos, socios ac foederatos populi Romani effecit. Socrates, lib. I, c. 13.
Constantio III et Constante II. His Conss. victi FRANCI a Constante A. seu pacati. Idatius.
350. Magnentius natione Francus imperium arripit, et Constantem A. per Gaisonem Francum prope Pyrenaeos in castro Elena interficit. 351. Magnentius apud Mursiam acie vincitur a Constantio (0143D)A. Franci et Saxones in exercitu Magnentii. Aderant una et affinitatis nomine promptissimi sociorum FRANCI, et Saxones, qui ultra Rhenum atque Occidentis mare habitant nationes omnium bellicosissimae. Julianus in oratione prima. In Constantii imp. laudem.
353. Magnentius Lugduni se interficit, Decentius ejus frater Caesar apud Sexonas laqueo se suspendit. 355. Silvanus magister peditum, apud Coloniam Agrippinam imperium invadit, et post 28 dies occisus. Multitudo Francorum in aula Constantii Augusti. Cum diuturna incuria Galliae caedes acerbas, rapinasque et incendia, Barbaris licet grassantibus, nullo juvante perferrent, Silvanus pedestris militiae rector, ut efficax ad haec corrigenda, principis jussu perrexit, Arbetione id maturari modis quibus poterat adigente, ut absenti aemulo, quem superesse adhuc gravabatur, periculosae molis onus impingeret. Describit (0144A)fusius quae adversus Silvanum machinata fuerunt, tum prosequitur Ammianus.
Iniquitate rei percitus Malarichus gentilium rector, collegis adhibitis strepebat immaniter, circumveniri homines dicatos Imperio per factiones et dolos minime debere proclamans: petebatque ut ipse relictis obsidum loco necessitudinibus suis, Mallobaude armaturarum tribuno spondente quod remeabit, velocius juberetur ire ducturus Silvanum, aggredi nihil tale conatum, quale insidiatores acerrimi concitarunt: vel contra se paria promittente, Mallobaudem orabat properare permitti, haec quae ipse pollicitus est impleturum. Testabatur enim id se procul dubio scire, quod si quis mitteretur externus, suopte ingenio Silvanus, etiam nulla re perterrente timidior, composita forte turbabit; et quanquam utilia moneret et necessaria, ventis tamen loquebatur incassum. Namque Arbetione, etc.
Haec Malarichus subito nactus, etiam tunc squalens et moestus, suamque et popularis Silvani vicem (0144B)graviter ingemiscens, adhibitis FRANCIS, quorum ea tempestate in palatio multitudo florebat, erectius jam loquebatur: tumultuabaturque, patefactis insidiis, retectaque jam fallacia, per quam ex confesso salus eorum appetebatur, etc. Agens inter haec apud Agrippinam Silvanus, assiduisque suorum compertis nuntiis, quae Apodemius in labem suarum ageret fortunarum, et sciens animum tenerum versabilis principis, timens ne absens et indemnatus perageretur reus, in difficultate positus maxima, Barbaricae se fidei committere cogitabat. Sed Laniogaiso vetante, tunc tribuno . . . docenteque FRANCOS, unde oriebatur, interfecturos eum, aut accepto praemio prodituros, nihil tutum ex praesentibus ratus, in consilia cogebatur extrema: et sensim cum principiorum verticibus secretius collocutus, iisdemque magnitudine promissae mercedis accensis, cultu purpureo a draconum et vexillorum insignibus ad tempus abstracto, ad culmen imperiale surrexit, etc.
(0144C)Firmato itaque negotio per sequestres quosdam gregarios, obscuritate ipsa ad id patrandum idoneos, praemiorum expectatione accensos, solis ortu jam rutilo, subitus armatorum globus erupit: atque, ut solet in dubiis rebus audentior, caesis custodibus regia penetrata, Silvanum extractum aedicula, quo exanimatus confugerat, ad conventiculum ritus Christiani tendentem, densis gladiorum ictibus trucidarunt. Ita dux haud exsilium meritorum hoc genere oppetit mortis, metu calumniarum, quibus factione iniquorum irretitus est absens, ut tueri possit salutem, ad praesidia progressus extrema. Licet enim ob tempestivam illam cum armaturis proditionem ante Mursense praelium, obligatum gratia retineret Constantium; ut dubium tamen, et mutabilem verebatur, licet patris quoque Boniti praetenderet fortia facta, FRANCI quidem, sed pro Constantini partibus in bello civili acriter contra Licinianos saepe versati. Ammian. Marcellin., lib. XV.
355. Franci Coloniam Agrippinam diripiunt. Julianus (0144D)a Constantio A. Caesar creatus in Galliam mittitur. (Julianus) itineribus rectis Taurinos pervenit: ubi nuntio . . . Indicabat autem Coloniam Agrippinam, ampli nominis urbem in secunda Germania, pertinaci Barbarorum obsidione reseratam magnis viribus et deletam. Amm., Hist. lib. XV.
356. Julianus Coloniam Agr. a Francis captam recipit et pacem cum eorum regibus facit. Nullo itaque repugnante, ad recuperandam ire placuit Agrippinam, ante Caesaris in Gallias adventum excisam, etc . . . Igitur Agrippinam ingressus, non ante motus est exinde, quam FRANCORUM regibus furore mitescente perterritis, pacem firmaret reipublicae interim profuturam, et urbem reciperet munitissimam. Ammian., Hist. lib. XVI.
His ergo calamitatibus vexatam, et afflictam nactus Galliam, primum Agrippinam recuperavi, urbem ad (0145A)Rhenum sitam, quae ante menses circiter decem in potestatem hostium venerat. Julian. epist. ad S. P. Q. Atheniensem.
357. DC. Franci in castello Menapiorum a Juliano obsessi et ad deditionem compulsi sunt. Rhemos Severus magister equitum per Agrippinam petens et Juliacum, FRANCORUM validissimos cuneos in sexcentis velitibus, ut postea claruit, vacua praesidiis loca vastantes offendit: hac opportunitate in scelus audaciam erigente, quod Caesare Alamannorum secessibus occupato, nulloque vetante, expleri se posse praedarum opimitate sunt arbitrati. Sed metu jam reversi exercitus, munimentis duobus, quae olim exinanita sunt, occupatis, se quoad fieri poterat tuebantur. Hac Julianus rei novitate perculsus, et conjiciens quorsum erumperet, si iisdem transisset intactis, retento milite circumvallare disposuit, etc . . . inedia, et vigiliis, et desperatione postrema lassati, sponte se propria dederunt: statimque ad comitatum Augusti sunt missi. Ad quos eximendos periculo (0145B)multitudo FRANCORUM egressa, cum captos comperisset, et asportatos, nihil amplius ausa, repedavit ad sua. Hisque perfectis acturus hiemem revertit Parisios Caesar. Ammian., Hist. lib. XVII.
358. Julianus Saliis et Chamavis bellum infert, et partem Saliorum quae in Galliam irruperat in deditionem accepit. Quibus (subsidiis) paratis, petit primos omnium FRANCOS, eos videlicet quos consuetudo SALIOS appellavit, ausos olim in Romano solo apud Toxiandriam locum habitacula sibi figere praelicenter. Cui cum Tungros venisset, occurrit legatio praedictorum, etc. Subito cunctos aggressus, tanquam fulminis turbo perculsit: jamque precantes potiusquam resistentes in opportunam clementiae partem effectu victoriae flexo, dedentes se cum opibus liberisque suscepit. Ammian., Hist. lib. XVII.
Quin adversus eos barbaros, id est FRANCOS, SALIOS et CHAMAVOS exercitum movens, aspirantibus (0145C)diis, SALIORUM partem excepi: Chamavos expuli, etc. Julian. epist. ad S. P. Q. Atheniensem.
Julianus Chamavos partim caedit, et partim vivos captos in vincula compegit cum illorum rege Nebiogaste, reddito ei filio captivo, et accepta sola ejus matre obside, pacem fecit.
CHAMAVOS itidem ausos similia adortus, eadem celeritate partim cecidit, partim acriter repugnantes vivosque captos compegit in vincula, etc., quorum legatis humi prostratis sub obtutibus ejus, pacem hoc tribuit pacto, ut ad sua redirent incolumes. Ammian., Hist. lib. XVII.
Cum Julianus in terram hostilem irrupisset, et CHAMAVI supplicarent ut genti tanquam quae sua esset, parceret, assensus est, et eorum regem ad se venire jussit. Ut venit, etc., esse existimantes. Pacem igitur fecit; et solam Nebogasti matrem petiit, quam barbari foedus approbantes statim dederunt cum ejusdem regis filio, qui in praelio captus fuerat. His confectis, autumno ad finem vergente et nieme ineunte (jam (0145D)enim frigebat), profectus est. Ex Eunapii Sardiani Excerptis de legationibus.
360. Julianus Caesar Parisiis Augustus appellatur. Qui transgresso Rheno regionem Francorum Attuariorum pervadit, eos profligat et orantibus pacem ex arbitrio dedit. Julianus . . . etc., in limitem Germaniae secundae est egressus . . . Rheno exinde transmisso, regionem subito pervasit FRANCORUM, quos ATTUARIOS vocant, inquietorum hominum, licentius etiam tum percursantium extima Galliarum, quos adortus subito nihil metuentes hostile . . . superavit negotio levi: captisque plurimis et occisis, orantibus aliis qui superfuere, pacem ex arbitrio dedit. Ammian., Hist. lib. XX.
Francus ex aula Constantii A. a daemone per S. Hilarionem est liberatus.
Candidatus (quidam) Constantii imperatoris, rutilus coma, candore corporis indicans provinciam (inter (0146A)Saxones quippe et Alemannos gens ejus non tam lata quam valida, apud historicos Germania, nunc vero FRANCIA vocatur), ab antiquo, hoc est ab infantia possessus a daemone, qui noctibus eum ululare, ingemiscere, fremere dentibus compellebat, secreto vero ab imperatore evectionem petiit, caussam ei simpliciter indicans; et acceptis ad consularem quoque Palaestinum litteris, cum ingenti honore et comitatu Gazam deductus est, etc. Deambulabat tunc senex in arenis mollibus, et secum de psalmis nescio quid submurmurabat: vidensque tantam turbam venientem, substitit; et resalutatis omnibus, manuque eis benedicens, post horam caeteros abire praecepit, illum vero cum servis suis et apparitoribus remanere. Ex oculis enim ejus, et vultu, cur venisset agnovit. Statim ergo ad interrogationem suspensus homo, vix terram pedibus tangens, et immane rugiens, Syro, quo interrogatus fuerat, sermone respondit. Videres de ore barbaro, et qui FRANCAM tantum et Latinam linguam noverat, Syra ad purum (0146B)verba resonare; ut non stridor, non aspiratio, non idioma aliquod Palaestini deesset eloquii. Confessus est itaque, quo in eum intrasset ordine. Et, ut interpretes ejus intelligerent, qui Graecam tantum et Latinam linguam noverant, Graece quoque eum interrogavit. Quo similiter et in verba eadem respondente, multasque incantationum occasiones, et necessitates magicarum artium obtendente: Non curo, ait, quomodo intraveris, sed ut exeas, in nomine Domini Jesu Christi impero. Cumque curatus esset, simplicitate rustica decem auri libras offerens, hordeaceum ab eo panem accepit, audiens quod qui tali cibo alerentur aurum pro luto ducerent. S. Hieronymus in Vita S. Hilarionis.
363. Julianus interiit. Jovianus A. 364. Malaricus Francus magisterium armorum per Gallias suscipere recusat. Ex Ammian., Hist. lib. XXV. Jovianus A. moritur. Valentinianus fit A. post aliquot dies Valentem fratrem A. creat; cique Orientis (0146C)imperium permittit.
366. Charietto Francus per utramque Germaniam comes contra Alamannos pugnans occiditur. Ex Ammiano, Hist. lib. XVII. 367. Gratianus A. 368. Franci et Saxones vastant Gallias. Gallicanos tractus FRANCI et Saxones iisdem confines, quo quisque erumpere potuit terra vel mari, praedis acerbis incendiisque, et captivorum funeribus hominum violabant. Amm., Hist. l. XXVII.
Imperator Caesar Fl. Valentinianus . . . . Germanicus Maximus, Alamannicus Maximus, FRANCUS Maximus, Gothicus Maximus, tribunitiae potestatis VII, imperator VI, Consul. II. Onufr.
369. Pax inter Romanos et Francos. 370. Saxones victi a Romanis in finibus Francorum; a quibus nullum auxilium praestitum est ob pacem cum Romanis. Saxones caesi ad Usonem, in regione Francorum. S. Hieronymus in Chronico, 377.
(0146D)Valentinianus Saxones, etc. In ipsis FRANCORUM finibus oppressit. Orosius, l. VII, c. 32.
374. Macrianus occisus a rege Francorum. Macrianus rex Alamannorum periit in FRANCIA: quam dum internecive vastando perrumpit avidius, oppetiit Mellobaudis bellicosi regis insidiis circum ventus. Ammian., Hist. l. 30.
375. Valentinianus A. obiit. Valentinianus Junior A., cui Italiam et Africam Gratianus A. dedit, Galliis sibi retentis. 377. Gratianus A. Meraubaudes Francus coss. Richomeres comes domesticorum a Gratiano mittitur in Thraciam contra Gotthos. Richomeres FRANCUS comes domesticorum . . . Profuturo sociatur, etc., pertinaci concertatione nondum lassatae, aequo Marte partes semet altrinsecus afflictabant: nec de rigore genuino quisquam remittebat, dum vires animorum alacritas excitaret, dire (0147A)mit tamen interneciva certamina cedens vespero dies, etc. . . . . post quae repetivit Gallias Richomeres, ob majorem praeliorum fremitum qui exspectabatur, inde adminicula perducturus. Ammian., Hist. l. XXXI, cap. 7 et 8.
378. Gratianus per Mellobaudem regem Francorum domesticorum comitem Lentienses vincit. Lentiensis Alamannicus populus . . . pagorum omnium populis in unum collectis, cum quadraginta armatorum millibus vel septuaginta, ut quidam laudes extollendo principis jactitarunt, sublati in superbiam nostra confidentius irruperunt; quibus Gratianus, etc. Nannieno negotium dedit virtutis sobriae duci: eique Mallobaudem junxit pari potestate collegam domesticorum comitem regemque Francorum, virum bellicosum et fortem. Nannieno igitur pensante fortunarum versabiles casus, ideoque cunctandum esse censente; Mallobaudes alta pugnandi cupiditate raptatus, ut consueverat, ire in hostem differendi impatiens angebatur. Proinde horrifico adversum fragore (0147B)terrente, primum apud Argentariam signo per cornicines dato concurri est coeptum . . . non plusquam quinque millia ut aestimabatur evaserunt, etc.; inter complures alios audaces et fortes rege quoque Priario interfecto, exitialium concitore pugnarum, etc. Conversus illuc cum exercitu Gratianus eadem qua antea fortitudine semitas ducentes ad ardua quaeritabat: quem Lentienses intentum jugulis suis omni perseverandi studio contemplantes, post deditionem, quam impetravere supplici prece, oblata (ut praeceptum est) juventute valida nostris, tirociniis permiscenda, ad genitales terras innoxii ire permissi sunt. Ammian., Hist. l. XXXI, c. 10.
Valens A. In pugna cum Gotthis vivus a barbaris est exustus.
379. . Bauto et Arbogastes Franci missi a Gratiano A. cum copiis ad Theodosium in Macedoniam et Thessaliam contra barbaros. At Gratianus, harum rerum nuntio non parum (0147C)perturbatus, satis magnas copias ablegat, Baudoni duci traditas: cum quo et Arbogastem misit. Erant autem ambo natione FRANCI, amicissimis in Romanos animis, ab avaritia donisque captandis prorsus immunes, in bellicis rebus prudentia pariter ac robore praestantes. Postquam hi cum exercitu in Macedoniam Thessaliamque pervenissent, qui res istic agebant Scythae, etc., ad imperatorem Theodosium mittunt, qui et benevolentiam et societatem, et facturos se quidquid imperasset, pollicerentur. Zosimus, Hist. lib. IV.
Theodosius a Gratiano A. fit Augustus.
382. Priamus regnat in FRANCIA. Prosperi Chronicum Pithaeanum. 383. Merobaudes II. Saturninus coss. Maximus imperium invadit. Gratianum Lugduni dolo interceptum per Andragathium ducem occidit. 384. Richomeres Francus Clearchus coss. 385. Arcadius A. Bauto Francus coss. Cum ego Mediolanum ante Bauionem consulem (0147D)venerim, eique consuli kalendis Januariis laudem in tanto conventu conspectuque hominum, pro mea tunc rhetorica professione recitaverim. S. Augustin, contra litteras Priscilliani, lib. III, cap. 30.
388. Maximo apud Aquileiam victo et occiso, Franci et Saxones qui navali militiae Maximi merebant victoribus se sociarunt. Ille (Maximus) igitur statim a FRANCIS et a Saxonum gente, in Sicilia, Sisciae, Petavione, ubique terrarum victus est. S. Ambrosius, Epist. 40 ad Theodos.
Victor filius Maximi Caesar ab Arbogaste imperio dejectus et occisus.
Genobaldus, Marcomeres, et Sunno irrumpunt in Gallias. Nannius et Quintinus magistri militum contra eos exercitum ducunt. Quintinus FRANCIAM ingressus magnam cladem accipit.
Eo tempore Genobaldo, Marcomere, et Sunnone ducibus, FRANCI in Germaniam prorupere, etc.; perturbatis (0148A)ergo ordinibus caesae legiones, Heraclio Jovinianorum tribuno, ac pene omnibus qui militibus praeerant, exstinctis, paucis effugium tutum nox et latibula silvarum praestitere. Sulpitius Alexander lib. III Histor. Lege locum integrum apud Gregorium Turon. lib. III Hist.; cap. 8, col. 57.
380. Franci Gallias infestant. Arbogastes Romanos in eos excitat. Valentinianus pax cum illis init. Eo tempore Charietto et Syrus in locum Nanneni subrogati in Germania cum exercitu opposito FRANCIS diversabantur, etc. Sulpitius Alexander l. IV Hist. apud Gregorium Turon. lib. II, col. 59.
392. Valentinianus A. Viennae occisus. Arbogastes Eugenium ad imperium evehit. Dum diversa in Oriente per Thracus geruntur, in Gallia status publicus perturbatur, et clauso apud Viennam palatii aedibus principe Valentiniano, etc. Sulpitius Alexander apud Gregor. l. II Hist., col. 59.
Arbogastes oriundus e gente FRANCORUM, quem secundum a Baudone duce locum Gratianus imperator (0148B)obtinere jusserat, illo rebus humanis exemplo, fretus industria sua, citra principis auctoritatem magisterium militum in se transtulerat, etc. Tandem Valentinianus . . . libellum porrigit, quo ei magistratum abrogabat. Hoc ille perlecto: Nec potestatem mihi dedisti, ait, nec eripere poteris. Quibus prolatis, discerptoque libello, et in terram abjecto discedit, etc. Quapropter (Arbogastes) imperatorem qui Galliae Viennam commorabatur . . . adortus lethaliter vulnerat et interficit. Cum omnes taciti facinus admissum ferrent, ob viri dignitatem, et fortitudinem bellicam, ac praeterea, quod hominem magna benevolentia milites prosequerentur, qui pecuniam contemneret: Eugenium imperatorem declarat, etc. Zosimus l. IV Histor.
Arbogastes bellum infert Francis et postea cum eis pacem facit.
Eodem anno Arbogastes Sunnonem et Marcomerem subregulos FRANCORUM gentilibus odiis insectans, (0148C)etc. Sulpitius Alexander apud Gregor. l. II Hist., col. 60.
Per idem tempus Arbogastes comes adversus gentem suam, hoc est FRANCORUM, bellum paravit, atque pugnando non parvam multitudinem manu fudit; cum residuis vero pacem firmavit. Sed cum in convivio a regibus gentis suae interrogaretur, utrum sciret Ambrosium, et respondisset nosse se virum, et diligi ab eo, atque frequenter cum illo convivari solitum, audivit: Ideo vincis omnes, quia ab illo viro diligeris, qui dicit soli, sta et stat. Paulinus in Vita S. Ambrosii.
393. Franci in exercitu Eugenii. Dehinc Eugenius tyrannus, suscepto expeditionali procinctu, Rheni limitem petit, ut cum Alamannorum et FRANCORUM regibus vetustis foederibus ex more initis, immensum ea tempestate exercitum gentibus feris ostentaret. Sulpitius Alexander apud Greg. Turon. l. II Hist., col. 60.
(0148D) 394.Thedosius A. Eugenium vincit et occidit. Arbogastes seipsum interficit. Potentia Dei, non fiducia hominis, victorem semper extitisse Theodosium, Arbogastes iste praecipuum in utroque documentum est: qui . . . collectis Gallorum FRANCORUMQUE viribus exundavit, nixus etiam praecipuo cultu idolorum, magna tamen facilitate succubuit. Eugenius atque Arbogastes instructas acies campis expedierant, etc. At vero Thedosius in summis Alpibus constitutus, expers cibi ac somni . . . . corpore humi fusus, mente coelo fixus, orabat. Dehinc postquam insomnem noctem precum continuatione transegit, etc., arma corripuit solus: sciens se esse non solum signo crucis tuendum, sed et victoriam adepturum, signo crucis se muniens, signum victoriae dedit (ac signo crucis signum praelio dedit), ac se in bellum, etiamsi nemo sequeretur, victor futurus immisit, etc. Eugenius captus atque interfectus est. Arbogastes sua se manu perculit. Ita et hic (0149A)duorum sanguine bellum civile restinctum est. Orosius, Histor. l. VII. . . . .Cauto nec profuit hosti Munitis haesisse locis. Spes irrita valli Concidit, et scopulis patuerunt claustra revulsis, etc. At ferus inventor scelerum trajecerat altum Non uno mucrone latus, duplexque tepebat Ensis, et ultrices in se converterat iras Tandem justa manus. Claudianus de tertio consulatu Honorii A. Paneg.
395. Theodosius A. Mediolani moritur. Arcadius Orientem obtinet, Occidentem Honorius, qui per Stiliconem pacem facit cum Francis. Hunc tamen imprimis populos lenire feroces, Et Rhenum pacare jubes. Volat ille citatis Vectus equis . . . . Attonitos reges humili cervice videres. Ante ducem nostrum flavam sparsere Sicambri Caesariem, pavidoque orantes murmure FRANCI (0149B)Procubuere solo: juratur Honorius absens, Imploratque tuum supplex Alemannia nomen. Basternae venere truces, venit accola sylvae Bructerus Hercyniae, latisque paludibus exit Cimbrus, et ingentes Albim liquere Cherusci. Accipit ille preces varias; tardeque rogatus Annuit; et magno pacem pro munere donat, etc. Hoc tibi dat Stiliconis iter. Claudianus in quarto consulatu Honorii A. Paneg. Miramur rapidis hostem succumbere bellis, Cum solo terrore ruant. Non classica FRANCIS Intulimus, jacuere tamen, etc. Idem lib. I de laudibus Stiliconis. Arcadius Bautonis seu Baudonis Franci filiam Eudoxiam uxorem duxit.
(Eudoxia) erat eximia pulchritudine spectabilis et apud filium Promoti educabatur. Zozimus, lib. v. Histor.
(Eudoxia) vero non ad spuriam mariti naturam facta erat, verum inerat ipsi haud parum barbaricae naturae. Philostorgius lib. II Hist. Eccles., c. 6.
(0149C) 397.Marcomirus et Sonno reges Francorum pacem verosi puniuntur. . . . .Provincia missos Expellet citius fasces, quam FRANCIA reges Quos dederis, acie nec jam pulsare rebelles, Sed vinclis punire licet, sub judice nostro Regia Romanus disquirit crimina carcer. Marcomeres, Sonnoque docent, quorum alter Etruscum Pertulit exsilium: cum se promitteret alter Exsulis ultorem, jacuit mucrone suorum. Res avidi concire novas, odioque furentes Pacis et ingenio scelerumque cupidine fratres. Claudianus de laudibus Stiliconis lib. I. 399. Romanum Imperium Barbaris formidolosum erat. . . . .Tum forte decorus Cum Stilicone gener pacem implorantibus ultro Germanis responsa dabat, legisque Caucis, etc. (0149D)Ante pedes humili FRANCO, tristique Suevo Perfruor, et nostrum video, Germanice, Rhenum. Claudianus in Eutropium l. I, V. v. 377. Idem lib. II de Laudibus Stiliconis Galliam inducit conquerentem de Stilicone Francorum victore consulatum fastidiente. Qui mihi Germanos solus, FRANCOSQUE subegit, Cur nondum legitur fastis? Claudian. de Laudibus Stiliconis l. II.
400. Fl. Stilico, Aurelianus coss. 406. Ultimo die Decembris Vandali, Francis prostratis, Rhenum transeunt, Galliasque invadunt. Ante biennium (triennium) Romanae irruptionis, excitatae per Stiliconem gentes Alanorum, ut dixi, Suevorum, Vandalorum, multaeque cum his aliae, FRANCOS proterunt, Rhenum transeunt, Gallias invadunt. Orosius l. VII, cap. 40.
Francorum. etc., gentium vitia et mores describit (0150A)Salvianus lib. IV. de Providentia, cap. 14, et libro VII, cap. 15.
407. In Britannia Constantinus imperator acclamatur, transit in Gallias, Justinianum et Nevigastem Francum Celticis exercitibus praeficit. Acre praelium inter Constantinum et barbaros Gallias vastantes, victoriam obtinent Romani. Zozimus, Hist. l. VI.
408. Franci Vandalos vincunt. Interea Respendial rex Alamannorum, etc. Frigeridus lib. II, c. 9. apud Gregor. Turon., col. 61.
Arcadius moritur anno aetatis 31. Theodosius ejus filius A. Sarus contra Constantinum mittitur a Stilicone, qui Justinianum vincit et occidit, et Nevigastem violato juramento interficit. Edobinchus Francus et Gerontius iis a Constantino suffecti: qui Sarum in Italiam fugere compellunt. Eodem tempore Sarum Stilico, etc. Zozim. lib. VI Hist.
409. Honorius Constantinum in societatem imperii admittit. Vandali, Alani, Suavi Hispaniam occupant. (0150B)Trevirorum civitas direpta a Francis. Trevirorum civitas a FRANCIS direpta incensaque secunda irruptione. Frigeridus, l. II, c. 9 Greg. Turon., col. 62.
410. Roma ab Alarico capta. Franci in exercitu Constantis Constantini filii.
Edobecco ad Germanas gentes praemisso, Constans et praefectus jam Decimius Rusticus ex officiorum magistro petunt Gallias cum FRANCIS et Alamannis omnique militum manu, ad Constantinum jamjamque redituri. Frigeridus, l. II, c. 9. Gregor. Turon., col. 62.
Gaiso Francus comes sacrarum largitionum Honorii A., deinde magister officiorum et postea magister militum. Lib. VII et IX codicis Theodosiani.
411. Constantius comes contra Constantinum missus Arelatem obsidet. Edobicus Francus magister militum Constantini, in ejus auxilium cum ingentibus copiis adventans, a Constantino (0150C)vincitur, et ab Edicio amico perfido occiditur. Interim circumsidente Arelatum Honorii exercitu, etc. Sozomenus, libro IX, cap. 14.
Jovinus Romanae militae magister in Gallia purpuram sumit. Franci in ejus exercitu.
Vixdum quartus obsidionis Constantini mensis agebatur, cum repente ex ulteriori Gallia nuntii veniunt Jovinum assumpsisse ornatus regios, et cum Burgundionibus, Alamannis, FRANCIS, Alanis, omnique exercitu imminere obsidentibus, ita acceleratis moris, reserata urbe Constantinus deditur. Frigeridus apud Greg. Turon. lib. II, cap. 9, col. 61.
Constantinus ab Arelatensibus Constantio vivus traditus jussu Honorii A. occisus.
412. Jovinus et Sebastianus fratres in Gallias tyranni occisi. Apollinaris avus Sidonii Apollinaris praefectus praetorio Galliarum. Sidon. Apollinar. lib. lib. III, epist. 12.
413. Treviris a Francis direpta. (0150D)Excisa ter continuatis eversionibus summa urbe Gallorum. Salvianus lib. VI, c. 15.
414. Eodem tempore Castinus domesticorum comes, expeditione in FRANCOS suscepta, ad Gallias mittitur. Frigeridus apud Greg. Turon. lib. II, cap. 9, col. 62. 415. Nam et in Consularibus legimus Theodomerem regem FRANCORUM, filium Richimeris quondam, et Ascilam matrem ejus, gladio interfectos. Frigeridus ibid. apud Greg. Turon. Treveris a Francis eversa.
Non agitur in Treverorum urbe excellentissima, sed quia quadruplici est eversione prostrata. Salvian. lib. VI, cap. 8.
Denique expugnata est quater urbs Gallorum opulentissima. Ibid. cap. 13.
Nam quia te tria excidia non correxerant, quarto tu perire meruisti. Ibid. cap. 15.
(0151A) 416.Franci partem Galliarum propinquam Rheno occupant. Vide infra ad annum 428. 420. Constantius ab Honorio A. creatur A. PHARAMUNDUS regnat in FRANCIA. Prosperi Chronicum Pithaeanum.
421. Constantius A. imperii mense 7 obit. 423. Joannes imperium Occid. occupat. 424. Valentinianus Constantii A. filius ab Honorio A. Caesar creatus et missus in Occidentem contra Joannem tyrannum. 425. Joannes tyrranus captus et occisus. Valentinianus a Thedosio A. appellatur. 428. CHLODIO rex Francorum. Felice et Tauro. Pars Galliarum propinqua Rheno, quam FRANCI possidendam occupaverant, Aetii comitis armis recepta. Prosperi Chronicon Hieronymi Chronico adjunctum.
431. 8. Theodosii A. Arcadii A. filii. Superatis per Aetium in certamine FRANCIS et in pace susceptis. (0151B)Idatii Chronicum. 437. Chlodio Francorum rex praemissis ad Camaracum exploratoribus Rhenum transit, Romanos profligat, Camaracum capit et omnia loca usque ad Suminam fluvium occupat. Gregor. Turon. lib. II, cap. 9, col. 63. 445. Pugna inter Chlodionem regem Francorum et Aetium et Majorianum duces Romanorum. . . . .Post tempore parvo Pugnastis pariter, FRANCUS qua Cloio patentes Atrebatum terras pervaserat, etc. Sidonius in Paneg. Majoriam A. Francorum descriptio ex Sidonio ibid. Hic quoque monstra domat, rutili quibus arce cerebri Ad frontem coma tracta jacet, nudataque cervix Setarum per damna nitet, tum lumine glauco Albet aquosa acies, ac vultibus undique rasis, Pro barba tenues perarantur pectine cristae. Strictius assutae vestes procera coercent Membra virum, patet his altato tegmine poples, (0151C)Latus et angustam suspendit balteus alvum. Excussisse citas vastum per inane bipennes, Et plagae praescisse locum, clypeosque rotare Ludus, et intortas praecedere saltibus hastas, Inque hostem venisse prius. Puerilibus annis Est belli maturus amor. Si forte premantur Seu numero, seu sorte loci, mors obruit illos Non timor, invicti perstant, animoque supersunt Jam prope post animam.
448. Chlodionis mors, dissensio inter ejus liberos de regno. An Meroveus ejus successor filius ipsius fuerit, incertum. At (Attilae) FRANCOS bello lacessendi occasionem ei subministrabat regis illorum obitus, et de regno inter liberos ejus orta dissensio. Quorum major natu Attilam, minor Aetium in auxilium vocare statuerat. Hunc nos Romae legationem obeuntem vidimus, adhuc imberbem: flava coma, adeoque promissa, ut super humeros circumfussa esset. Eum Aetius filium a se adoptatum, multisque cum ab ipso, tum ab imperatore ornatum muneribus, et amicum ac socium populi (0151D)Romani appellatum dimisit. Ex historia Prisci rhetoris et sophistae.
449. Apollinaris pater Sidonii praefectus praetorio Galliarum. 451. Attila Hunnorum rex Gallias invadit; Franci in ejus exercitu. Vincitur ab Aetio; Meroveus Francorum rex pro Romanis stetit. Gregor. Turon. Hist. l. II, c. 7, col. 55. . . . . Subito cum rupta tumultu Barbaries totas in te transfuderat arctos Gallia. Pugnacem Rugum comitante Gelono Gepida trux sequitur, Scyrum Burgundio cogit; Chunus, Bellonutus, Neurus, Basterna, Toringus, Bructerus, ulvosa quem vel Nicer abluit unda, Prorumpit FRANCUS; cecidit cito secta bipenni Hercinia in lintres, et Rhenum texuit alno. Et jam terrificis diffuderat Attila turmis In campos se Belga tuos. Sidonii Panegyricus Avito Augusto. (0152A)His (Romanis) enim adfuere auxiliares FRANCIS Jornandes de rebus Geticis, cap. 36.
In hoc enim famosissimo bello . . . FRANCIS pro Romanorum, Gepidis pro Hunnorum parte pugnantibus. Idem, cap. 41.
454. Aetius a Valentiniano A. occisus. 455. Valentinianus A. occiditur auctore Maximo, qui imperium invadit. Franci Gallias, etc., depopulantur. Maximus Avitum magistrum militiae Galliarum facit, Barbari hujus metu aufugiunt. FRANCUS Germanum primum Belgamque secundum Sternebat, etc. Ut primum ingesti pondus suscepit honoris, Legas qui veniam poscant Alamanne furoris, etc. Sidonii Panegyr. Avito Aug. Maximus a suis laniatus et in Tiberim projectus 77 imperii die. Roma a Genserico capitur. Avitus A.
EX S. GREGORIO TURONENSI. (0152B)ANNO 458. CHILDERICUS Francorum rex Meroveo patri suo succedit, col. 63. Egidius fit magister militiae Romanae in Galliis, qui pulso a Francis Childerico ob luxuriam, in ejus locum substituitur, 66.
464. Franci revocato Childerico Egidium pellunt, 66. 477 ad 481. Childericus Aureliani pugnat, Adouacrius Andecavum venit, 70. Paulus militiae Romanae magister in Gotthos pugnat, Childericus interempto Paulo Andecavum obtinet, 70. Insulae Saxonum a Francis captae, 71. Childericus Adouacrio junctus Alamannos subjugat, 71.
481. CHLODOVEUS Childerico patri suo mortuo succedit. 486. Chlodoveus in Siagrium Aegidii filium movet, eumque fugat, et ab Alarico repetitum interficit, 78. 487. Chlodoveus in campo Martio Francum occidit, qui anno praecedeuti vas Rhemensis ecclesiae ipsi denegaverat, 79, 556.(0152C) 491.Chlodovei expeditio in Thoringos, quos imperio suo subjicit, 79. 493. Chlodoveus Chlotildem uxorem accipit, 80. 496. Chlodoveus invocato Christi nomine Alamannos vincit, eorum rege interempto, 82. Remigius eruditum in fide Chlodoveum baptizat, effusis balsamis, etc., templum divino respergitur ab odore, talique astantes donantur gratia, ut aestimarent se paradisi odoribus locari, 83. Francorum supra tria millia et Chlodovei soror baptizantur, 84. 497. Albofledis Chlodovei soror obit. Ea de re S. Remigius Chlodoveum litteris solatur, 84, 1326. 498-499. Godegiselus Burgundionum rex in fratrem suum Gundobadum, alterum ejusdem gentis regem, conjurat, et Chlodoveo sibi juncto, 85, eum fugat, 86 et seq.
500. Gundobadus occiso Godegiselo et pulsis Vienna Francis, Burgundiae monarchiam sibi asserit, 88, leges condit, ibid.(0152D) 502.Chlodoveus civitates Britanniae Aremoricae subjugat, 144. 503. Colloquium Chlodoveum inter et Alaricum Wisigotthorum regem prope Ambaciacum, 90, 91. 507. Chlodoveus victo in acie prope Pictavum, et occiso Alarico Wisegotthorum rege Francorum imperium ad Pyrenaeos montes usque dilatat, 92 ad 95. 508. Chlodoveus transacta apud Burdegalam hyeme, Ecolismam et Tolosam sibi subjicit. Acceptis consulatus codicillis apud Turonos in basilica S. Martini Augustus appellatur, tum Parisiis regni sedem instituit, 95. 509. Sigibertus Francorum Coloniae rex a filio suo Chloderico occiditur, ipso quoque Chloderico interempto, Chlodoveus Coloniam et vicinas regiones imperio adjicit, 96, 97. Chararico Francorum regulo, ejusque filio occisis, eorum regno Chlodoveus potitur, 97.
510. Ragnacharius Francorum apud Camaracum (0153A)rex cum suo fratre Richario a Chlodoveo occiditur, qui eorum regnum occupat, 98, 99. Rignomeris apud Cenomannum a Chlodoveo occidi jubetur, 99. Namnetes a Chillone Chlodovei exercitus duce obsessi miraculo liberantur, 791. 511. Chlodoveus devictis vicinis regibus, occisisque propinquis suis, Francorum monarcha obit Parisiis V Kal. Decembris, sepelitur in basilica Apostolorum, 100. Francorum regno in Tetrarchiam diviso inter quatuor Chlodovei filios THEODERICUS Rhemis, CHLODOMERIS Aureliani, CHILDEBERTUS Parisiis, CHLOTARIUS Suessionibus sedem regni habent, 105. 516. Chochilaicus Danorum rex in Gallias ingressus, hoc scelus sua morte, ac suorum excidio, qui in praelio navali superati sunt, luit, 106. Hermenefridus occisis fratribus solus in Thoringia regnat, illuso Theodorico, quem appellarat in auxilium, 106, 107. Sigismundus Gundobado patre mortuo Burgundiae regnum obtinet, 107.
522. Theodericus Sigismundi filiam in uxorem accipit, (0153B)108. 523. Instigante Chlotilde Franci in Burgundiones arma movent, 108. Godomaro fugato frater ejus Sigismundus cum uxore et filiis a Chlodomere captivus abducitur, 109. 524. Godomarus resumptis viribus Burgundionum regnum recuperat, Chlodomeris adversus eum iturus Sigismundum cum ejus uxore et filiis interficit, 109. Chlodomeris in praelio occiditur, Burgundionum regnum deletur a Francis. Godomarus iterum regnum recuperat, 110. 525. Chlotarii et Childeberti in Burgundiam expeditio, ad quam ire renuens Theodericus Arvernos diripit, 114, 1161, 1166. 526. Childebertus et Chlotarius suos ex fratre Chlodomere nepotes Theodebaldum et Chlotarium interficiunt, Chlodoaldo per viros fortes liberato, 123. 528. Theodoricus expeditionem adversus Hermenefridum Thoringorum regem parat, 110.(0153C) 529.Thoringi a Francis devicti. Chlotarius inde Radegundem captivam adduxit, 112. 530. Childebertus, frater in Thoringia occupato, Arvernos occupare frustra conatur, 113. Theodoricus dolo Hermenefridum occidit, et Thoringorum regnum occupat, 112. Mundericus adversus Theodoricum rebellis opprimitur, 117. 531. Childebertus sororis suae Chlotildis injurias ulturus Wisigotthos aggreditur, occiso Amalarico, spoliis onustus cum sorore in Franciam redit, 114. 533. Francorum in Wisigotthos expeditio, 127. 534. THEODEBERTUS Theodorico patri suo mortuo succedit, 128. 537. Childeberti et Theodeberti in Chlotarium expeditio, sed civilis illa discordia Chlotildis ad sepulcrum S. Martini precibus miraculo repressa fuit, 129. 539. Theodeberti in Italiam expeditio, Buccellinum ibi exercitus ducem relinquit, qui victo Belisario, tum Narsete, magnam Italiae partem occupavit, 133, 134.(0153D) 542.Childeberti et Chlotarii in Hispaniam contra Wisigotthos expeditio. Caesaraugusta ab iis obsessa S. Vincentii precibus solvitur, 130, 131. 544. Nascitur Gregorius Turon. die festo S. Andreae, 1264, c. 545. Chlotildis regina abit ad superos, sepelitur a filiis in basilica Apostolorum, 141. 546. Lues inguinaria, quae variis in locis sanctorum intercessione sedatur, 144, 959, 1174, etc. 548. THEODEBALDUS Theodeberto patri suo succedit, 138. 553. Occiso Theia defecit Gotthorum regnum in Italia. Circa id tempus Chanao comes Britannorum fratres suos interficit, 143. 555. Chlotarius Theodebaldi defuncti regnum occupat, 148. Chramnus a Chlotario patre in Arverniam missus, ubi pessime agit, 151, 797. Chlotarius Saxones rebelles reprimit, Thoringiam ob ipsis praestitum auxilium devastat, 148. Buccellino Francorum (0154A)in Italia duce occiso, deletoque ejus exercitu, a Narsete Franci ex Italia pelluntur, 567. 556. Chlotarius a suis coactus in Saxones pugnat infeliciter, 154. Chramnus adversus patrem rebellat, Childeberto jungitur, etc., 155 et seq. 557. Saxones in Franciam erumpunt, Chlotarii tertia in eos expeditio. Childebertus Rhemensem Campaniam devastat, 158. 558. Childebertus obit, et sepelitur in basilica Vincentiana, ab eo exstructa, CHLOTARIUS monarchiam obtinet, 160. 559. Chramnus patri repraesentatus, evadit, et fugit in Britanniam, 160. 560. Chlotarii in Chramnum et Brittones expeditio; quem cum uxore et filiis interimi jubet, 161, 162. Visitat S. Martini tumulum, 285. Ejus basilicam a Wilichario incensam restaurari imperat, 160. 561. Chlotarius obit, sepelitur in basilica S. Medardi, 162. Regnum inter quatuor Chlotarii filios divisum, (0154B)CHARIBERTUS Parisios sedem habet, GUNTRAMNUS Aurelianum, CHILPERICUS Suessionas, ac SIGIBERTUS Rhemos, 162, 163. 562. Charibertus Gundovaldum, qui se Chlotarii filium dicebat, excipit; Sigibertus tonsum cogit exsulare: qui confugit ad Narsetem in Italiam, acceptaque conjuge abit Constantinopolim, 163. Charibertus vitiis deditus, 1026. Sigibertus Hunnos in Gallias erumpentes profligat, quibuscum postea foedus init, 163. 564. Sigiberto adversus Hunnos occupato, Chilpericus Rhemos et alias civitates invadit. Hinc natum civile bellum. Chilpericus fugatur, Sigibertus amissa recuperat, etc., 163. 564. Santonensis Synodus, 165. 565. Sigibertum inter et Chilpericum pax redintegrata, 163. Guntramnus Austrigildem ducit uxorem, 164. 566. Sigibertus Brunichildem uxorem ducit, 168. Altera Sigiberti in Hunnos expeditio, 169. Bello inter (0154C)Sigibertum et Guntramnum exorto, Arelas a Sigiberto obsidetur, 169 et seqq. 567. Justino Justiniani successori Sigibertus legationem mittit, 180. Concilium Lugdunense, in quo depositi Salonius et Sagittarius, 232. Chilpericus Galsuintham ducit uxorem, quam postea necat, 168. Obit Charibertus, 167, 908. Hinc bellum civile et nova Franciae regni divisio, 187, 574. 569. Alboinus cum Langobardis in Italiam transmigrat, 182. 571. Prodigia et lues maxima, 172. Langobardi in Gallias irrumpunt, fugato occisoque Amato patricio, postmodum a Mummolo penitus delentur, 183. 572. Saxones ex Italia in Gallias erumpentes a Mummolo profligantur, 183, 573. 573. Saxones in patriam redeunt annuente Sigiberto, 184. Gregorius Rhemis ab Egidio consecratur, aeger sanatur S. Martini meritis, 1038. Synodus IV Parisiensis ad Guntramni, seu Chilperici, discidium cum Sigiberto sedandum, 190. Synodi patribus libellum (0154D)obtulit Pappolus episcopus Carnot. contra Aegidium Rhemensem, qui Duni episcopum ordinaverat, 343. 574. Langobardi Clepo mortuo iterum in Gallias irrumpentes, ad internecionem caesi, 186, 574. Civile bellum inter Chilpericum et Sigibertum effervescit, 190 et seqq., 802. Pax utcumque facta, 1043. 575. Sigibertus pulso fere e regno fratre suo Chilperico, conciliatoque sibi Guntramno, occiditur, 195. CHILDEBERTUS II e Chilperici manu ereptus patri succedit, 201. Turones a Ruccoleno Cenomannorum comite vexantur, 1056. 576. Brunichildis Sigiberti relicta Meroveo Chilperici filio nubit, 201. Hinc gravia discidia inter patrem et filium, 215 et seqq. S. Germanus Parisiorum episcopus evolat ad coelos, 211. 577. Guntramnus filiis orbatus, Childebertum adoptat, 221, Synodus Parisiensis adversus Praetextatum. (0155A)222 et seqq. Discidium inter Britanniae comites, 220. Dubietas Paschae, 221. Meroveus necatur, 229. 578. Chilpericus Pictavum pervadit, 235. Adversus Brittones mittit, 237. 579. Synodus Cabillonensis in causa Sagittarii et Salonii, 238. Brittonum irruptiones, 240. 580. Chilpericus labitur in Sabellii haeresim. A Gregorio, tum a Salvio reprehensus resipiscit, 256. Synodus Brennacensis, in qua Gregorius purgatus est, 264. Lues gravis in Gallia, 243. Chilpericus aegrotat; hortante Fredegunde piis operibus insistit, 243, 244. Chlodoveum filium occidit, 249. Leuvigildus rex persecutionem movet in Hispania, 247. Gregorii cum Agilane Ariano dissertatio de fide, 255. 581. Childebertus cum Chilperico init foedus relicto Guntramno, 271. Gregorius Chilpericum adit Novigentum, ubi Chilpericus munera ab imperatore suscipit, 272. Aegidius Rhemorum episcopus legatus Childeberti ad Chilpericum, 273. Gregorii cum Prisco Judaeo coram rege concertatio de fide, 274. Chilpericus (0155B)Parisios ingreditur, 277. Postridie paralyticus ad S. Germani sepulcrum curatur, 972. Guntramno et Childeberto dissidentibus Chilpericus Guntramni urbes invadit, 289. 583. Aegidius Rhemor. episcopus iterum legatus Childeberti ad Chilpericum. Bellum civile, 304. 584. Gregorius cum Oppilane Ariano de fide disputat, 315. Childebertus pace cum Guntramno facta Italicam expeditionem suscipit contra Langobardos, etc., 318, 319. Riguntis in Hispaniam Reccaredo desponsata mittitur, 321. Patre necato res infecta mansit, 357. Chilpericus Calae occiditur, 324. Sepelitur Parisiis in basilica Vincentiana, 326. Guntramnus a Fredegunde invitata Parisios venit. Fratris errata emendat. CHLOTARIUS II patris successor dicitur, 325, 326, 597. Gundovaldus Ballomer rex Brivae salutatur, 338. Legationes variae Childeberti ad Guntramnum, et tumultus civiles, 335, 339, 340. 585. Bellum civile, 349. Guntramnus exercitum (0155C)adversus Gundovaldum movet, 350, 840. Legationem ab eo suscipit, 357. Gundovaldus apud Convenas obsessus, 361, occiditur, 365, 597. Fames invalescit in Galliis, 369. Guntramnus Aureliani suscipitur, 375, ubi Gregorium invisit, 376, et excipit convivio, 377. Parisiis nepotum corpora in basilicam Vincentianam transferri curat, 381 et seqq. Monasterium S. Marcelli Cabillone condit, 595. Gregorius ad Childebertum legatus, 385 et seqq. Childeberti in Italiam contra Langobardos, excitante imperatore, expeditio, 390. Synodus Matiscone celebratur, 392. Placitum Childeberti apud Belsonancum, 392. 586. Hermenegildo a patre occiso, Ingundis fugiens in Africa moritur. Guntramnus neptem ulturus movet in Septimaniam, 397, 399, 597. Praetextatus episc. Rothomagensis Fredegundis opera occiditur, 402. Gotthi pacem petunt, Reccaredus semel et iterum in Gallias irrumpit, 402, 408, 409. 587. Reccaredus patri Leuvigildo succedit, 416, (0155D)598. Pacem a Francis petit, 419. Obit S. Radegundis, 420. Ejus exsequias curat Gregorius, 985. Wasconum irruptiones repressae, 425. Rauchingus rebellat, 426. Occiditur, 427. Colloquium et pax inter Guntramnum et Childebertum apud Andelaum, 429, 430, 439, 598. Childeberti expeditio in rebelles, 431. Reccaredus cum Gotthorum gente fit catholicus, 433. Pacem a Francis petit, 435, 445. Britannorum motus sedantur, 436. 588. Gregorius legatus ad Childebertum, 439. Franci a Langobardis profligati, 450. 589. Langobardi a Childeberto pacem petunt, 852. Guntramni in Septimaniam expeditio, 454, infausta, 455, 600. Theodebertus Childeberti filius Suessionensibus, etc., conceditur, 460. Scandalum grande in monasterio S. Crucis Pictaviensis incipit, 463 et seqq. 590. Lues magna Romae. S. Gregorius in papam assumptus, 479. Childeberti expeditio in Langobardos, (0156A)485. Mauricius ob interfectum anno praecedenti in Africa legatum Francis satisfacit, 483 et seqq., 488. Concilium in causa Tetradiae, 490. Britannicum bellum, 493, 600. Gregorius presbyterum Sadducaeum convincit, 497. Pictaviensium monialium turbae augescunt, 502. Dubietas Paschae, 516. Concilium Mettense, in quo Aegidius Rhemensis deponitur, 511 et seqq.; ibi et moniales Pictavienses absolutae, 514. 591. Chlotarius II baptizatur, 522. EX FREDEGARII CHRONICO, ETC. ANNO 593. Guntramnus moritur, cujus regnum Childebertus obtinet, 601. Aurelianum accedit, 1135. Chlotarius Quintrionem Campaniae ducem fugat, 601.
594. Britannicum bellum, 601. Gregorius Romam petit. Ejus Vitae, p. 24. 595. Childebertus Warnos profligat, 601. Gregorius Turonum antistes pie obit XV Kalend. Decembris. (0156B)Vitae, n. 26. 596. Childebertus II obit, filii ejus succedunt THEODEBERTUS II in Austrasia, THEODORICUS II in Burgundia, 601, Utriusque exercitum Chlotarius fugat, 602. 597. Fredegundis regina moritur, 602. 598. Wintrio Campaniae dux Brunichildis opera occiditur, 602. 599. Brunichildis turpiter ex Austrasia pellitur, 602. 600. Chlotarius a Theodeberto et Theodorico victus, pacem iniquis conditionibus acceptat, 603. 602. Wascones ab iisdem regibus subjugati ducem accipiunt, 604. 603. Desiderius Viennae episc. in conventu Cabil lone exauctoratus, 605. 604. Chlotarius à Theoderico fugatus, foedus init cum Theodeberto, 605. 605. Theodericus instigante Brunichilde in Theodebertum (0156C)movet, 607. Pacem ineunt, 608. 607. Brunichildis in S. Aredium, etc., saevit, 608. Conjuratio quatuor regum in Theodericum evanescit, 509. 608. Placitum inter Theodebertum et Theodoricum pro pace, 611. 610. Placitum apud Saloissam inter eosdem, 617. 611. Theodericus foedere cum Chlotario inito in fratrem Theodebertum parat expeditionem, 618. 612. Theodericus, bis victo ac capto Theodeberto, ejusque filio occiso, Austrasiam invadit, 618 et seqq. In Chlotarium movet, 619. 613. Theodericus in Chlotarium parans moritur, succedit SIGIBERTUS II quem Chlotarius victum et captum cum fratribus occidi imperat, tum Brunichildem; et sic obtinet monarchiam, 620 et seqq., 1351. 616. Conventus apud Bonogilum, 624. 617. Chlotarius tributis, quae Langobardi solvebant, dimissis, pacem cum illis init, 626. 618. Bertrudis regina moritur, 626.(0156D) 622.DAGOBERTUS a patre Austrasiorum rex instituitur, 626. 623. Samo negociator Francus fit rex Sclavorum-Winidorum, 626. 625. Dagobertus apud Clippiacum Gomatrudem uxorem ducit, 630. 628. Chlotarius obit, et sepelitur in basilica Vincentiana Parisiis, DAGOBERTUS regnum integrum excluso fratre obtinet, 633. Dagobertus CHARIBERTO fratri Aquitaniae partem dimittit, qui ibi regnat, 634. 629. Pax inter Francos et Heraclium imperatorem inita, 637. Charibertus superatis Wasconibus regnum suum auget, 634. 630. Charibertus II moritur, tum Chilpericus ejus filius: inde Dagobertus solus in Francia imperat, 641. Franci a Sclavis et Winidis profligantur 641, 642. Dagobertus ecclesiam S. Dionysii prope Parisios (0157A)exstruit, etc., 651. Bulgari a Bajoariis jubente Dagoberto una nocte occiduntur, 645. Dagobertus Sisenando Hispaniae regi auxiliatur, 646. 631. Winidi Thoringiam devastant, 646. Saxonibus ut illos reprimerent, tributa a Dagoberto remittuntur, 647. 632. Winidi Francorum ditiones vexare pergunt, 647. SIGIBERTUS III a patre suo Dagoberto Austrasiae rex instituitur, 647. 633. Dagobertus, nato sibi altero filio Chlodoveo, regni sui divisionem inter eos faciendam designat, 648. Radulfus dux Thoringiae ob victoriam in Winidos relatam meditatur rebellionem, 648. 635. Wascones rebelles oppressi, 648. Judicael rex Britanniae ad Dagobertum venit, eique subjectionem spondet, 650. 636. Wascones Dagoberto obedientiam jurant, 650. 638. Dagobertus moritur, sepelitur in basilica Dionysiana, 651. CHLODOVEUS II ejus filius Burgundiae (0157B)et. Neustrasiae regnum obtinet, 651. 640. Sigibertum inter et Chlodoveum patris thesauri dividuntur, 655. Expeditio Sigiberti in Radulfum rebellem, 656, infausta, 657. Contigit anno 8 Sigiberti, qui si incoepit anno 632, hic erit an. 639. 641. Motus civiles in Burgundia, 658 et seqq. Nanthildis regina obit, 659. 654. Sigibertus rex obit, Grimoaldus major domus, amandato in Scotiam Dagoberto Sigiberti filio, Childebertum filium suum in regem sublimat. Utroque exauctorato, Chlodoveus monarchiam obtinet, 657, n. 656. Chlodoveus II obit, 663. 656. CHLOTARIUS III solus e suis fratribus patri succedit, sub Balthildis matris tutela, 663. 660. CHILDERICUS II Austrasiae rex instituitur, 664. 669. Chlotarius III moritur, in cujus locum succedit ejus frater THEODERICUS III qui paulo post, Ebroino (0157C)in Luxoviense monasterium relegato, e solio dejicitur, et Childericus fit monarcha, 664, 665. 673. Childerico II cum uxore praegnante interfecto, 665. Theodericus III opera Ebroini restituitur, et monarchiam obtinet, 666. Motus civiles, ibid. 674. Chlodoveum Ebroinus in solium Austrasiae elevat, quem Chlotarii III filium esse mentiebatur, 665, n. Eo pulso DAGOBERTUS II Sigiberti III filius e Scotia redux Austrasiani regni partem obtinet, 665, n. 678. S. Leodegarius ab Ebroino occiditur, 666. Motus civiles, 667. 680. Dagoberto II et ejus filio Sigiberto defunctis, Theodericus rursus monarchiam obtinet, 667. 681. Ebroinus occiditur, 668. 687. Pippinus Heristalius major domus Austrasiae Theodericum regem cum Bertario majore domus profligat, 670. Inde palatii principatum obtinuit. 690. CHLODOVEUS III patri suo Theoderico III defuncto succedit in monarchiam, 670.(0157D) 694.CHILDEBERTUS III fratri suo Chlodoveo absque liberis defuncto in monarchiam succedit, 670. C. 697. Pippini victoria in Frisios Dorestatae, 671. 710 seu 711. DAGOBERTUS III patri suo Childeberto defuncto succedit monarcha, 671.
714. Pippinus paulo post Grimoaldi filii sui necem defungitur, 672. Bella civilia, ibid. 715 seu 716. Dagobertus relicto parvulo Theoderico, obit. Franci Danielem (Childerici II filium) regem instituunt, sub CHILPERICI III nomine, 672. Carolus a Frisiis fugatur, 672.
(0158A) 717.Pugna Vinciacensis, in qua Chilpericus a Carolo victus fuit, 673. 718. CHLOTARIUS IV (Theoderici III filius) a Carolo rex instituitur, Chilperico opponendus, 673. 719. Chilpericus, cum advocato ad sui auxilium Eudone Aquitanorum duce, a Carolo superatur, 673. Chlotarius rex obit, ibid. 720. Carolus foedere cum Eudone duce inito, ab eo Chilpericum regem recipit, 674. 721. THEODERICUS IV Dagoberti III filius, Chilperico mortuo fit rex, 674. 724. Carolus Andegavos devastat, tum Saxonum rebellionem comprimit, 674. 725. Bajoarii a Carolo subacti, 674. 731. Eudo dux, inito cum Sarracenis foedere, a Carolo vincitur, 674. 732. Sarraceni ab Eudone evocati Franciam devastant, a Carolo cui sese Eudo adjunxit, profligan tur, 675. Exinde dictus est Martellus. 733. Carolus Burgundiae tuitioni adversus Sarracenos (0158B)providet, 675, 677. Frisios prosternit, 676. 734. Expeditio Caroli in Saxones, 677. 735. Eudone mortuo Carolus Aquitaniam occupat, 675. 736. Sarraceni fraude Maurenti ducis Avenionem capiunt, 678. 737. Carolus devictis Sarracenis Septimaniam, etc., occupat, 678 et seqq. (Theodericus IV rex obit, INTERREGNUM.) 738. Caroli expeditio in Saxones, 677. 739. Sarraceni iterum a Carolo fugantur, 680. 741. Carolus a Gregorio III claves S. Petri recipit, 680. Diviso inter filios principatu, 681, obit, 682. 742. CARLOMANNUS et PIPPINUS principes Wascones et Aquitanos debellant, 682. Tum Alamannos proterunt, 683. 745. Expeditio in Odilonem Bojoariae ducem, 683. (CHILDERICUS III Theodorici IV, ut putant, filius rex instituitur.)(0158C) 744.Carlomannus Saxones superat, 683. Pippinus Theudebaldum ducem, 684. 745. Wasconum rebellio a Pippino repressa, 684. 746. Alamannorum rebellionem reprimit Carlomannus, 684. 747. Carlomannus dimisso principatu fit monachus, 684. Pippinus Saxones vincit, ac tributarios efficit, 684. 749. Pippini in Bajoarios victoria, 685, 686. 750. Hoc anno et sequenti pax in Francia, 686. 752. PIPPINUS exauctorato Childerico rex instituitur, 686, et ungitur, 991, n. 753. Pippinus Saxonum rebellionem punit, 687. Grifo ejus frater occiditur, 688. Stephano papae Carolum filium mittit obviam, 688. 754. Stephanus papa a Pippino rege honorificentissime suscipitur, 688. Pippini Italica expeditio contra Langobardos, 689. 755. Langobardi effracta fide Romam vexantes iterum a Pippino victi, Francorum tributarii efficiuntur, (0158D)691. 756. Desiderius Langobardorum rex annuente Pippino constituitur, et consecratur, 692. 757. Foedus inter Pippinum et imperatorem Orientis, 693. 758. Hoc et sequenti anno pax in Francia, 693. 760. Bellum adversus Waifarium Aquitanorum ducem movet Pippinus, quod ad annum 768 conti nuatum est, quo, interfecto Waifario, Aquitania Pippino penitus subjecta fuit, 693 et seqq. 768. Pippinus, diviso inter Carolum et Carlomannum filios regno, moritur, 703. CAROLUS et CARLO MANNUS reges inaugurantur, 704. (no apparatus)