Canon (Auctor incertus (Sylvester I?)), J. P. Migne
Tituli canonum.
(0829) I. De congregatione episcoporum, vel diaconorum.--II. De condemnatione Callisti, Victorini, Hippolyti.--III. Per singulos gradus, ut nullus crimen objiciat.--IV. Ut de reditibus Ecclesiae quatuor partes fiant.--V. Ut nullus presbyter chrisma conficiat.--VI. De diaconis paroeciarum, et diaconis cardinalibus urbis Romae.--VII. Ut a subdiacono usque ad lectorem, omnes subditi sint diacono cardinali urbis Romae.--VIII. Ut nullus subdiaconus ad nuptias transeat.--IX. Nullus lector, nullus acolythus vasa sacrata contingat.--X. Nullus episcopus virginem sacratam maritali consortio benedicat.--XI. Ut nullus ex laica persona ab honore acolythi usque ad episcopatum elevetur,nisi per singulos gradus.--XII Nemo det poenitentiam, nisi quadraginta annorum. --XIII. De mysterio quodam.--XIV. Testimonium clerici adversus laicum nemo recipiat--XV. Nemo clericum in publico examinet.--XVI. Ut nullus clericus vel diaconus aut presbyter, propter causam suam intret curiam.--XVII. Ut nullus peccantem clericum caede attingat.-- XVIII. Ut nullus diaconus adversus presbyterum crimen afferat. --XIX. Ut nullus presbyter a die presbyterii sumat conjugium.--XX. Ut nullus dijudicet primam sedem justitiae. Editio prima.
ACTIO PRIMA.
CAPUT I.
(0829C) Canonum constitutio, gradus vel religio qualiter (0829D)custodiatur, a Silvestro episcopo urbis Romae, domino Constantino. Eodem tempore cum multi nobiles gauderent, quod Constantinus baptizatus a Silvestro episcopo urbis Romae, et mundatus fuisset a lepra, pro beneficio quod accepit a Domino nostro Jesu (0831A)Christo, per Silvestrum episcopum, coepit integre praedicare Dominum Jesum Christum, et confiteri ejus beneficia. Silvester igitur episcopus urbis Romae congregans fratres compresbyteros et coepiscopos vel diaconos suos, cives Romanos, et quoniam mater Ecclesia genuerat filium Constantinum carissimum. Integre igitur Silvester episcopus urbis Romae suis cum ordinare desiderat, et filios ejus frequenter lactare, et gradus ejus ordinis et consuetudinis consternere. Collegit autem universam synodum episcoporum cum concilio Augusti vel matris ejus, et fecit parare in urbe Roma in thermas Domitianas, quae nunc cognominantur Trajanae. Collegit autem in gremio sedis suae 284 episcopos, quibus Augustus Constantinus vehicula vel annonas omni loco praestari praecepit, (0831B)et alii 57 episcopi patris Rinocororis, quorum cyrographus in eorum concilio declaratur, et 62 presbyteri urbis Romae, et diacones acolythi ejus consilio facti, exorcistae 22, lectores urbis Romae 90, quorum praesentes audiebantur. Notarii Ecclesiae 14, qui gesta diversorum martyrum suscipientes, ordine renarrabant. Hos omnes etiam dum uno examen articulo sanctitatis colligeret in thermas supradictas, ita vero, ut nemo laicorum praeesse videretur.
Sequuntur 139 episcopi ex urbe Roma, vel non longe ab illa.(0831) Castus, Cyprus, Petrus, Abundius, Severinus, Lucianus, Capax, Herculanus, Joannes, Himilus, Andreas, Petrus, Renovatus, Cresconius, Ambrosius, Lucas, Hermogenianus, Augustus, Felix, Barbarus, Secundinus, Citonatus, Reparatus, Gaudentius, Sebastianus, Graeces ( alias Cresces), Renatus, Hirenaeus, Laurentius, Valerianus, Botudorus, Leo, Abundantius, Almachius, Honestosus, Victor, Plenus, Delphinus, Amabilis, Paulus, Constantius, Sixtus, Concordius, Nepotianus, Bedandulus, Deutherius, Amabilis, Syrus, Quadratus, Mirabilis, Audacius, Turcilianus, Joannes, Marcus, Fidelis, Symmachus, Probianus, Asellus, Crispinus, Rusticus, Faustus, Turdus, Mojorianus, Jobianus, Exonosus, Sanctulus, Coricosus, Nepus, Tiburtius, Petrus, Sylvestrianus, Turturanus, Leontius, Anastasius, Agapitus, Verustimilus, Asellus, Jacobus, Felicissimus, Quadratus, Alexander, Philippus, Exuperantius, Hypolitus (Hippolytus), Jordianus, Archidamus, Lollius, Martia-Caritosus, Concordius, Januarius, Felicianus, Redus, Auxibus, Timotheus, Bonifacius, Tranquillinus, Calbulus, Sixtus, Catellus, Epiphanes, Victor, Habet Deum, Contentus, Apronianus, Probus, Repostibus, Paulus, Fidelissimus, Homobonus, Luminosus, Vitalis, Carpilio, Volusianus, Petrus, Probinus, Honestosus, Ariston, Bacanda, Petrus, Marinus, Priscillianus, Carito, Gattus, Januarius, Caecilius, Epiphanius, Laurentius, Humanianus, Urbanus, Micinus, Caecilius, Priscus, Tiburtius, Nonnonus, Anthimus, Agapitus, Vindemius.
Ex Graecia autem isti sunt.(0831) Petrus, Anastasius, Hermes, Nicostratus, Quod vult Deus, Vitalis, Renatus, Vinulus, Andriphorus, Hirenaeus, Olympius, Demeter, Theodolus, Anastasius, Thespias, Firminus, Cleopatris, Honorius, Simplex, Exitiosus, Joannes, Timotheus, Hermes, Paulus, Metronius, Stephanus, Alexander, Constantinus, Andreas, Exuperantius, Firmus, Quirillianus, Anastasius, Hermogenius, Severus, Aconcius, Thomas, Joannes, Caecilianus, Theodolus, Theophilus, Prispilius, Festus, Almacus, Andecius, Concordius, Deutherinnus, Thomas, Quadratus, Timotheus, Potestas, Andreas, Philippus, Thomas, Victorinus, Severianus, Domanicus, Eulogius, Demeter, Nepotianus, Albinus, Petrus, Joannes, Exuperius, Theodolus, Joannes, Exuperantius, Sebastianus, Theodorus, Claudius, Demetrianus, Rufinus, Spes in Deo, Reparatus, Petrus, Asellus, Archanus, Eufemius, Crisolatus, Lazarus, Leo, Anthimus, Andreas. Catharon, Vultibus, Anastasius, Hermes, Sempervivus, Titus, Orifensis, Epiphanius, Anastasius, Leo, Ultius, Fortunatus, Caecilianus, Nicostratus, Audax, Joannes, Rufinus, Honorius, Felix, Petronius, Andreas. Requisitus, Bacauda, Terfilius, Zenon, Caritosus, Majoranus, Leo, Hermes, Demeter, Andreas, Spes in Deo, Timotheus, Jacobus, Zenon, Quadratus, Fusilis, Marcus, Paulinus, Oyfensis, Concordius, Priscus, Herculanus, Leoninus, Androtilus, Eufimius, Squiro, Martinus, Anastasius.
(0831C)Dum hi omnes venissent in synodum, et alii, quorum cyrographus cucurrit, et opinio sanctitatis, sederunt in easdem aspectu thermarum supradictarum. (0833A)Presbyteri autem Romani omnes, et diaconi, clerusque vel gradus sequentes ad terga episcoporum steterunt. Nemo enim sedit in eodem loco, nisi tantum episcopi, et Silvester episcopus, pontifex urbis Romae. Erat enim ibi et Calphurnius, qui primo gentilis, et postea christianus, praefectus urbis. Dicit autem Silvester episcopus urbis Romae rationem hanc: Audite me, fratres et coepiscopi, et universus ordo Ecclesiae Romanae, quoniam bonum est ut fixas cortinas habeat Ecclesia, ut regiae ecclesiae non vaticinentur, sed sit firma, et claudat ostium propter persecutorem, et (0833B)habeat firmum murum, unde expugnet adversarios.
CAPUT II. Cognitum loquor, et probo Calistum et Victorinum, qui arbitrio suo fecerunt creaturam, et Jobinianum, qui in sua extollentia dicebat, nec mensem, sed decimo kalendas maii custodire. Ego enim (sicut lex memorat) in vestro judicio commendo sermonem, ut introducantur hi tres quidem primo arbitrio Calisti damnari corroboretur examen, qui se Calistus ita docuit Sabellianum, ut arbitrio suo sumat unam personam esse Trinitatis. Non enim coaequante Patre et Filio et Spiritu sancto Victorinum ita praecipue religionis antistitis, qui in sua ferocitate, quidquid vellet, affirmabat hominibus, et cyclos paschae pronuntiabat fallaces, ut hoc quod constituit decimo kalendas (0833C)maii custodiri, vestro sermone, sicut veritas habet, cessetur, et vestro indicio condemnetur, et filiorum nostrorum Augustorum praecurrat auctoritas ad condemnandum Victorinum episcopum. Damnavit autem Hippolytum diaconum Valentinianistam, et Calistum, qui in sua extollentia separabat Trinitatem, et Victorinum episcopum, qui ignorans lunae rationem, sub arbitrio ( Latin. conj. arbitrii) sui tenacitate derumpebat veritatem, et praesentiae episcoporum supra dictorum et presbyterorum damnabit Hyppolytum, Victorinum, Calixtum, et dedit eis anathema, et damnavit eos extra urbes suas.
CAPUT III. Postea autem fecit gradus in gremio synodi, ut non presbyter adversus episcopum, non diaconus (0833D)adversus presbyterum, non subdiaconus adversus diaconum, non exorcista adversus acolythum, non lector adversus exorcistam, non ostiarius adversus lectorem det accusationem aliquam, et non damnabitur praesul, nisi in septuaginta duobus; neque praesul summus a quoquam judicabitur, quoniam his scriptum est: Non est discipulus super magistrum. Presbyter autem nisi in quadraginta quatuor testimonia non damnabitur. Diaconus autem cardine constrictus urbis Romae, nisi in triginta sex, non condemnabitur. (0835A)Subdiaconus, acolythus, exorcista, lector, nisi (sicut scriptum est) in septem testimonia filios et uxorem habentes, omnino Christum praedicantes sicut datur mystica veritas.
CAPUT IV. Commoneo autem vestrum consortes monimentum de reditibus ecclesiae quatuor partes fiant, et quod primam partem exigat ecclesia unam partem pontifici cum fratribus relevandis, dimidiam ecclesiae, dimidiam presbyteris et diaconibus cum omni clero, vel peregrinis constituit hunc ordinem, ut si quis de clero vel presbyteris universi loci, quod commune est, transire de hoc mundo, et si neminem de sua generositate haberet consortem, quidquid paupertas ejus haberet, conferret ecclesiae, et exinde quatuor (0835B)partes fierent, sicut dictum est.
Constituit etiam voce clara Silvester episcopus urbis Romae, ut nemo presbyter chrisma conficeret, dicens quoniam Christus a chrismate vocabitur.
CAPUT VI. Ut diaconi non essent plus, vel amplius per parochiarum examen, nisi duo, et diaconi cardinales urbis Romae septem: ita tamen ut dalmaticis uterentur et pallia linostimia (linostima) laevam eorum tegerent.
CAPUT VII. Ita autem Silvester clara voce dicebat ad coepiscopos, ut a subdiacono usque ad lectorem omnes (0835C)subditi essent diacono cardinali urbis Romae, in Ecclesia honorem repraesentans tantum, pontifici vero presbyteri, subdiaconi, diaconi, acolythi, exorcista lectori in omni loco repraesentans obsequium, sive in publico, sive in gremio Ecclesiae, tantum pontifici.
CAPUT VIII. Nullum autem subdiaconorum ad nuptias transire praecipimus, ne aliqua prevaricatione praesumpserit.
CAPUT IX. Nullus lector vel ostiarius vasa sacrata contingeret, nullus acolythus rem sacratam a presbytero jam alio porrigeret, nisi tantum supportaret, quod ei sacerdos imponet suo ore benedictum.
CAPUT X. (0835D)Nullus etiam episcoporum virginem sacratam maritali expeteret benedici, nisi eam probaverit septuaginta duorum annorum esse constitutam, ubi probabitur judicium, pudicitia vero, ut in septuaginta duos annos, requirens verum Christum, pudicitia custodita, uncta vertice, introducatur ad nuptias Christi, velamen capitis ferens, non cordis. Et subscripserunt supradicti episcopi in istud, praedicante (0837A)Silvestro episcopo urbis Romae. Et subscripsit autem et novissimus Calpurnus praefectus urbis. Subscripsit autem Augustus Constantinus, matre Helena Augusta. Tunc dedit orationem, sedens in eodem loco, et discesserunt.
ACTIO SECUNDA. (0837) Alia autem die venerunt omnes presbyteri urbis Romae, et diaconi omnes ducenti octoginta quatuor in thermas Domitianas, quae nunc Trajanas, et sedit sedem suam in eodem loco. Ubi autem fecit septem regiones et dividit diaconibus. Erant autem diacones isti, Fabianus, Marcus, Liverius, Archidamus, Julius. Ordinavit autem alios duos, Priscum et Theodorum, universus sexus, presbyteri, et diacones et clerus hoc poposcerunt Silvestrum episcopum, ut (0837B)eos ordinaret. Ibi autem in thermas hoc duos Priscum et Theodorum subordinavit, non ordinavit aut consecravit eos, nisi in gremio basilicae consecravit, et praeter synodi constituit.
CAPUT XI. Ut nullus ex laica persona ad honorem acolythi usque ad episcopatum sublevaretur, nisi prius fuisset lector annis triginta. Deinde una die exorcista, et postea caperet onus acolythi, et faceret in eodem ordine acolythus annis decem, ut acciperet onus subdiaconi, et in subdiaconatu esset annis quinque, deinde ad diaconatus honorem pertingeret fixus, rogantibus triginta presbyteris examen, ut esset diaconus cardinalis, quia a prima sede erat constitutum (0837C)ut serviret annis septem. Hoc enim quod si quis desideraretur ordinem presbyterii, ita exigeretur, ut in septem annos cuncto clero Romano privaretur doctrinae, nativitatis, generositatis, et consilio, non expetens praedam a quaquam opinione clara firma omnes presbyteri declararent et firmarent, et sic ad ordinem presbyterii accederent, et facerent in eodem ordine annos tres. Et si exigit ordo, vel dispositio, vel cura pietatis, aut sanctitatis, ad onus episcopatus accedere, ut omnis clerus peteret ordinari ex uno voto perenni. Quod ita gestum sit, et sermonibus Silvestri episcopi nil opponebat, sed magis firmabant, prece. Dixit autem et hoc Silvester episcopus urbis Romae: Audite, sancti et coepiscopi. Nemo abscondat quod ei videtur justitia objurgare. (0837D)Responderunt cum omnes episcopi, et dixerunt clamantes universis presbyteris clericisque: In te justitia, et pietas a te non discedat, quoniam a nobis nihil judicabitur, in opinionem dictorum tuorum, quoniam sapientia non est, nisi in patientia fuerit constructa. Dixit autem Silvester episcopus: Quoniam si sapientia non est, nisi in patientia, quidquid sermone fixero, vestro cyrographo confirmetur.
CAPUT XII. Nemo enim det poenitentiam, nisi quadraginta annorum petenti baptismum: omnibus enim praedicantes date, Matth. ultimo.
CAPUT XIII. (0839A) Nemo enim nisi velamen coeleste acceperit, primum conjugii per manus sacerdotis ad clericatus honorem non accedat. Finctus est enim.
CAPUT XIV. Testimonium clerici adversus laicum nemo recipiat.
CAPUT XV. Nemo enim clericum quemlibet in publico examinet, nisi in ecclesia.
CAPUT XVI. Nemo enim clericus, vel diaconus, aut presbyter propter causam suam qualibet intret in curia quoniam omnis curia a cruore dicitur, et immolatio simulacrorum est. Quod si quis clericus in curia introierit, (0839B)anathema suscipiat, nunquam rediens ad matrem ecclesiam. A communione autem non privetur propter tempus turbidum.
CAPUT XVII. Nemo enim quemquam peccantem clericum caede attingat, non presbyter, non diaconus, non episcopus supra clericum vel servitorem ecclesiae ad caedem perducat. Sed si ita causa exigit clerici, triduo privetur honore, ut poenitentes redeant ad matrem Ecclesiam.
CAPUT XVIII. Nemo enim diaconus adversus presbyteros afferat crimen turpitudinis.
CAPUT XIX. (0839C)Nemo enim presbyter a die onus presbyterii sumat conjugium, ut si quis neglecto exierit, duodecim annis eum dicimus privari honore. Quod si quis hunc cyrographum praesentem et publica egerit dictum condemnetur in perpetuum.
CAPUT XX. Nemo enim dijudicet primam sedem justitiae desiderans temperari, neque ab Augusto, neque ab omni clero, neque regibus, neque a populo judex judicabitur. Et subscripserunt ducenti octoginta quatuor episcopi, et quadraginta quinque presbyteri, et quinque diaconi, et duo sequentes, et Augustus Constantinus, et mater ejus Helena. Et fixit canonem hunc Silvester episcopus urbis Romae, et omnibus episcopis aspersit. Actum in Trajanas thermas, (0839D)3 kalendas Junii, Donno Constantino Augusto tertio, et Prisco consule.
Editio secunda. ACTIO PRIMA.
CAPUT I.
(0830C) Eodem tempore cum multi nobiles gauderent quod (0830D)Constantinus baptizatus a Silvestro urbis Romae, et mundatus fuisset a lepra, per hoc beneficium, quod accepit a Domino Jesu Christo per Sylvestrum episcopum, coepit integre praedicare Dominum Jesum Christum, et confiteri ejus beneficia. Silvester igitur (0832A)episcopus urbis Romae congregans fratres compresbyteros et coepiscopos, vel diaconos suos cives Romanos. Et quoniam mater Ecclesia genuerat filium carissimum Constantinum, igitur Silvester episcopus urbis Romae cum suis eam ordinare desideravit, et filios ejus frequenter lactare, et gradus ejus ordinis et consuetudines consternere. Collegit autem universam synodum episcoporum cum consilio Augusti vel matris ejus, et fecit parari in urbe Roma intra thermas Domitianas, quae nunc cognominantur Trajanae. Collegit autem in gremio sedis suae ducentos octoginta quatuor episcopos, quibus Augustus Constantinus vehicula et annonas praestari praecepit, et alii 57 episcopi partis Rinocoruris, quorum cirographus in eorum concilio declaratur, centum quadraginta duo (0832B)presbyteri urbis Romae, et diacones 6, subdiacones 6, acolythi ejus concilio facti quadraginta quinque, exorcistae 22, lectores urbis Romae nonaginta, quorum praesentes parentes audiebant. Notarii Ecclesiae 14, qui gesta diversorum martyrum suscipientes, ordinare narrabant. Hos omnes etiam dum uno examen articulo sanctitatis colligeret in thermas supra dictas, ita vero, ut nullus laicorum praesens videretur.
Sequuntur 139 episcopi ex urbe Roma, vel non longe ab illa.(0831)
Castus, Cyprus, Petrus, Abundius, Severinus, Lucianus, Capax, Herculanus, Joannes, Himilus, Andreas, Petrus, Renovatus, Cresconius, Ambrosius, Lucas, Hermogenianus, Augustus, Felix, Barbarus, Secundinus, Citonatus, Reparatus, Gaudentius, Sebastianus, Graeces ( alias Cresces), Renatus, Hirenaeus, Laurentius, Valerianus, Botudorus, Leo, Abundantius, Almachius, Honestosus, Victor, Plenus, Delphinus, Amabilis, Paulus, Constantius, Sixtus, Concordius, Nepotianus, Bedandulus, Deutherius, Amabilis, Syrus, Quadratus, Mirabilis, Audacius, Turcilianus, Joannes, Marcus, Fidelis, Symmachus, Probianus, Asellus, Crispinus, Rusticus, Faustus, Turdus, Mojorianus, Jobianus, Exonosus, Sanctulus, Coricosus, Nepus, Tiburtius, Petrus, Sylvestrianus, Turturanus, Leontius, Anastasius, Agapitus, Verustimilus, Asellus, Jacobus, Felicissimus, Quadratus, Alexander, Philippus, Exuperantius, Hypolitus (Hippolytus), Jordianus, Archidamus, Lollius, Martia-Caritosus, Concordius, Januarius, Felicianus, Redus, Auxibus, Timotheus, Bonifacius, Tranquillinus, Calbulus, Sixtus, Catellus, Epiphanes, Victor, Habet Deum, Contentus, Apronianus, Probus, Repostibus, Paulus, Fidelissimus, Homobonus, Luminosus, Vitalis, Carpilio, Volusianus, Petrus, Probinus, Honestosus, Ariston, Bacanda, Petrus, Marinus, Priscillianus, Carito, Gattus, Januarius, Caecilius, Epiphanius, Laurentius, Humanianus, Urbanus, Micinus, Caecilius, Priscus, Tiburtius, Nonnonus, Anthimus, Agapitus, Vindemius.
Ex Graecia autem isti sunt.(0831)
Petrus, Anastasius, Hermes, Nicostratus, Quod vult Deus, Vitalis, Renatus, Vinulus, Andriphorus, Hirenaeus, Olympius, Demeter, Theodolus, Anastasius, Thespias, Firminus, Cleopatris, Honorius, Simplex, Exitiosus, Joannes, Timotheus, Hermes, Paulus, Metronius, Stephanus, Alexander, Constantinus, Andreas, Exuperantius, Firmus, Quirillianus, Anastasius, Hermogenius, Severus, Aconcius, Thomas, Joannes, Caecilianus, Theodolus, Theophilus, Prispilius, Festus, Almacus, Andecius, Concordius, Deutherinnus, Thomas, Quadratus, Timotheus, Potestas, Andreas, Philippus, Thomas, Victorinus, Severianus, Domanicus, Eulogius, Demeter, Nepotianus, Albinus, Petrus, Joannes, Exuperius, Theodolus, Joannes, Exuperantius, Sebastianus, Theodorus, Claudius, Demetrianus, Rufinus, Spes in Deo, Reparatus, Petrus, Asellus, Archanus, Eufemius, Crisolatus, Lazarus, Leo, Anthimus, Andreas. Catharon, Vultibus, Anastasius, Hermes, Sempervivus, Titus, Orifensis, Epiphanius, Anastasius, Leo, Ultius, Fortunatus, Caecilianus, Nicostratus, Audax, Joannes, Rufinus, Honorius, Felix, Petronius, Andreas. Requisitus, Bacauda, Terfilius, Zenon, Caritosus, Majoranus, Leo, Hermes, Demeter, Andreas, Spes in Deo, Timotheus, Jacobus, Zenon, Quadratus, Fusilis, Marcus, Paulinus, Oyfensis, Concordius, Priscus, Herculanus, Leoninus, Androtilus, Eufimius, Squiro, Martinus, Anastasius.
(0832C)Dum hi omnes venissent in synodum, et aliquorum cyrographus cucurrit, et opinio sanctitatis, et sederunt in eodem aspectu thermarum supradictarum. (0834A)Presbyteri autem Romani omnes, diaconi, clerusque vel gradus sequentes, a tergo episcoporum steterunt. Nemo enim sedit in eodem loco, nisi tantum episcopi, et Silvester episcopus, pontifex urbis Romae. Erat enim ibi et Calphurnius, qui primo gentilis, et postea Christianus, et praefectus urbis. Dicit autem Silvester episcopus urbis Romae rationem hanc: Audite me, fratres et coepiscopi, et universus ordo Ecclesiae Romanae, quoniam bonum est, ut fixas cortinas habeat Ecclesia, ut regia ecclesia non vacilletur, sed sit firma, et claudat ostium propter persecutorem, (0834B)et habeat firmum murum, unde expugnet adversarios.
CAPUT II.
Cognitum loquor, et probo Calistum et Victorinum, qui arbitrio suo fecerunt creaturam, et Jovianum, qui in sua extollentia dicebat, non pascha venire die suo, nec mense, sed 10 kal. maii custodire. Ego enim sicut lex memorat, in vestro judicio commendo sermonem, ut introducantur hi tres quidem primo arbitrio Calistus damnari corroboretur examen, qui se Calistum ita docuit Sabellianum, ut arbitrio suo sumat unam personam esse Trinitatis: non enim coaequantem Patrem et Filium et Spiritu sancto. Victorino itaque praecipue praesul regionis antistes, qui in sua ferocitate quidquid vellet hominibus, et cyclos paschae pronuntiabat fallaces, ut hoc quod constituit (0834C)10 kal. maii custodiri, vestro sermone, sicut veritas habet, cassetur, et vestro judicio condemnetur, et filiorum nostrorum praecurret auctoritas condemnandum Victorinum episcopum. Et introierunt omnes, ut suo sermone damnarentur in judicio. Damnavit autem Hippolytum diaconum Valentinianistam, et Calistum, qui in sua extollentia separabat Trinitatem, et Victorinum episcopum, qui ignorans lunae rationem sub arbitrio sui tenacitate disrumpebat veritatem. Et praesentia episcoporum supra dictorum et presbyterorum, aliorumque graduum, damnavit Hippolytum, Victorinum et Calistum. Et dedit eis anathema, et damnavit eos extra urbes suas.
CAPUT III.
Postea autem fecit gradus in medio synodi, ut non presbyter adversus episcopum, non diaconus (0834D)adversus presbyterum, non subdiaconus adversus diaconum, non acolythus adversus subdiaconum, non exorcista adversus acolythum, non lector adversus exorcistam, non ostiarius adversus lectorem, non laicus det accusationem aliquam. Et non damnabitur praesul nisi in septuaginta duobus, neque praesul summus a quoquam judicabitur, quoniam scriptum est: Non est discipulus super magistrum. Presbyter autem, nisi in quadraginta quatuor testimoniis non damnabitur. Diaconus autem cardine (0836A)constructus urbis, nisi in 36, non condemnabitur. Subdianonus, acolythus, exorcista, lector, nisi (sicut scriptum est) in septem testimoniis, filios et uxores habentes, et omnino Christum praedicantes. Sic datur mystica veritas.
CAPUT IV.
Commoneo autem vestrum consortes munimen, et de reditibus ecclesiae quatuor partes fieri, et et quarta pars exigatur ab ecclesia, unam partem pontificum, fratribus dimidiam ad ecclesias relevandas, dimidiam presbyteris et diaconibus cum omni clero, et peregrinis. Constituit hunc ordinem, ut si quis de clero vel presbyteris universi loci, quod commune est, transiret de hoc mundo, si neminem de sua generositate haberet consortem, quidquid (0836B)paupertas ejus haberet, conferret ecclesiae, et exinde quatuor partes fierent, sicut supra dictum est.
Constituit enim clara voce Silvester episcopus urbis Romae, ut nemo presbyter chrisma conficeret, diceret, quoniam Christus a chrismate vocatur.
CAPUT VI.
Et diaconi non essent plus nec amplius per parochiarum examen, nisi duo et diacones cardinales urbis Romae septem.
CAPUT VII.
Ita tamen Silvester clara voce dicebat ad coepiscopos, subdiacono usque ad lectorem omnes subditi essent diacono cardinali urbis Romae, in Ecclesia (0836C)repraesentantes tantum. Pontifici vero presbyteri, diaconi, subdiacones, acolythi, exorcistas lectori in omni loco representantes obsequium, sive in plublico, sive in gremio, Ecclesiae tantum pontifici.
CAPUT VIII.
Nullum autem subdiaconorum ad nuptias transire praecipimus, ne aliquam prevaricationem sumpserit.
CAPUT IX.
Nullus lector vel ostiarius vasa sacrata contigerit, nullus acolythus rem sacratam a presbytero jam alio porrigeret, nisi tantum supportaret, quod ei sacerdos imponeret suo ore benedictum.
CAPUT X.
(0836D)Nullus etiam episcoporum virginem sacratam maritali consortio expetierit benedicere, nisi eam probaverit septuaginta duorum annorum esse constitutam. Ibi probabitur judici a pudicitia vera, aut in septuaginta annis requirens virum Christum, pudicitia custodita, uncta vertice introducatur ad nuptias Christi; velamen capitis ferens, non cordis. Et subscripserunt supra dicti episcopi in istud, praedicante (0838A)Silvestro episcopo urbis Romae. Subscripsit autem et novissimus Calphurnius praefectus urbis. Subscripsit Augustus Constantinus cum matre Helena Augusta. Tunc dedit orationem, sedens in eodem loco, et discesserunt.
ACTIO SECUNDA.
(0837) Alia autem die venerunt omnes presbyteri urbis Romae, et diacones et episcopi omnes ducenti octoginta quatuor, intra thermas Domitianas, quae nunc Trajanas, et sedit in sede sua id eodem loco. Ibi autem fecit septem regiones, et divisit diaconibus. Erant autem diacones isti, Fabianus, Marcus, Liberius, Archidamus, Julius. Ordinavit autem et alios duos, Priscum et Theodorum. Universus sexus presbyteri et diacones et clericus hoc poposcerunt a (0838B)Silvestro episcopo, ut eos ordinaret. Ibi autem in thermis hos duos, Priscum et Theodorum subordinavit, non ordinavit et consecravit, eos nisi in gremio basilicae consecravit, et praeter synodum constituit.
CAPUT XI.
Ut nullus ex laica persona ad honorem acolythus usque ad episcopatum sublevaretur, nisi prius fuisset lector annis triginta, deinde uno die exorcista, et postea caperet onus acolythi, et faceret in eodem ordine acolythi annos decem, ut acciperet onus subdiaconi, et in subdiaconatu esset annos quinque. Deinde ad diaconatus honorem pertingeret fixus rogantibus triginta presbyteris examen, ut esset subdiaconus cardinalis, quia a prima sede erat constitutum, (0838C)ut serviret annos septem. Hoc enim quod si quis desideraret ordinem presbyteri, ita exigeretur ut in septem annis a cuncto clero Romano probaretur doctrinae, nativitatis, generositatis, et consilio non expetens praedam a quoquam opinione clara firmarent omnes presbyteri declararent et firmarent, et sic ad ordinem presbyterii accederet, et faceret in eodem ordine annos tres. Et si exigat ordo vel dispositio, vel cura pietatis aut sanctitatis, ad onus episcopatus accederet, ut omnis clerus peteret ordinare ex uno voto perenni, quod ita gestum sit, quod et sermonibus Silvestri episcopi nil opponebat synodus, sed magis firmabat prece. Dixit autem et hoc Silvester urbis Romae episcopus: Audite sancti et coepiscopi. Nemo abscondat quod ei videretur justitia objurgare. (0838D)Responderunt omnes episcopi, et dixerunt clamantes cum universis presbyteris clericisque: Vincet justitia et pietatis a te non discedat. Quoniam a nobis nihil judicabitur in opinione dictorum tuorum, quoniam sapientia non est, nisi in patientia fuerit constructa. Dixit autem Silvester episcopus: Quoniam si sapientia non est, nisi in patientia, quidquid sermone fixero, vestro chyrographo confirmetur.
CAPUT XII.
Nemo enim det poenitentiam, nisi quadraginta annorum, petenti. Baptismum enim omnibus date.
CAPUT XIII.
(0840A) Nemo enim nisi velamen coeleste acceperit primum conjugii per manus sacerdotis, ad clericatus honorem accedat. Testimonium clerici adversus laicum non admitti. Finctus est enim.
CAPUT XIV.
Testimonium clerici adversus laicum nemo recipiat.
CAPUT XV.
Nemo enim clericum quemlibet in publico examinet, nisi in ecclesia.
CAPUT XVI.
Nemo enim clericus vel diaconus, aut presbyter propter causam suam quamlibet intret in curiam, quoniam omnis curia a cruore dicitur, et immolatio (0840B)simulacrorum est. Quoniam si quis clericus in curiam introierit, anathema suscipiat, nunquam rediens ad matrem ecclesiam. A communione autem non privetur propter tempus turbidum.
CAPUT XVII.
Nemo enim quemquam peccantem clericum caede attingat, non presbyter, non diaconus, non episcopus supra clericum vel servitorem ecclesiae ad caedem perducat. Sed si ita causa exigit clerici, duo priventur honore, ut poenitentes ad matrem Ecclesiam.
CAPUT XVIII.
Nemo enim diaconus adversus presbyterum offerat crimen turpitudinis.
CAPUT XIX.
Nemo enim presbyter a die onus presbyterii sumat (0840C)conjugium, ut et si neglecto egerit, decem annis eum dicimus privari honore. Quod si quis contra hunc chirographum praesentem ac publice egerit dictum, condemnetur in perpetuum.
CAPUT XX.
Nemo enim judicabit primam sedem, quoniam omnes sedes a prima sede justitiam desiderant temperari. Neque ab Augusto, neque ab omni clero, neque a regibus, neque a populo judex judicabitur. Et subscripserunt ducenti octoginta quatuor episcopi, et quadraginta quinque presbyter, et quinque diacones, et duo sequentes, et Augustus Constantinus, et mater ejus Helena. Et fixit canonem hunc Silvester episcopus in urbe Roma, et omnibus episcopis aspersit. Actuum in Trajanas thermas, 3 Kal. (0840D)Junii, Donno Constantino Augusto tertio, et Prisco consule.
1 MENTIO DE ALIO CONCILIO ROMANO QUOD ETIAM ROMAE ANTE DUO PRAECEDENTIA SUB SYLVESTRO PAPA HABITUM EST.( Conc. t. I, col. 1490, ed. Lab. ) .
(0845D) Hoc concilio Romae in praesentia Constantini imperatoris celeberrima illa disputatio inter Judaeos et Silvestrum habita est, qua ad instantiam imperatoris ac matris illius Helenae, utrimque viri doctissimi convenerunt eo fine, ut scripturis simul et miraculis singularum partium defensores suae religionis veritatem probarent ac manifestarent. De cujus eventu acta Silvestri, quae ab Hadriano Romano pontifice ad Carolum Magnum scribuntur 3 epist. his verbis citata (0846A)reperiuntur. In ipsis exordiis Christianorum, cum ad fidem converteretur imperator Constantinus, mater sua Helena Augusta ad eum cum duodecim scribis, et pharisaeis, ac magistris, et principibus Judaeorum in urbem Romam venit, et ipsa una cum filio suo Constantino Augusto, concilium Judaeos cum Christianis facere censuerunt. In quo praesidens sanctus papa Silvester cum plurimis sanctissimis episcopis, in ampliorem statum dilatantes Christianorum fidem, tam per sacram scripturam quam per miracula Domino protegente (Cratonis philosophi, et Zenophili v. c. quos ad id elegerant, arbitrio) victores effecti sunt. Haec prolixius acta Silvestri, quorum ante Gelasium tanta fuit auctoritas, ut et Romae et in multis aliis ecclesiis legerentur, imo etiam post Gelasium ab Hadriano pontifice praed. (0846B)epist. 3 ad Carolum Magnum, velut authentica citata fuerint. Prout vero eadem hodie extant, pluribus mendaciis quae aliunde irrepserant, scatent. Nam quod referunt, Constantinum ante Helenam Christianum fuisse: Constantium et Constantem Caesares Augustos hoc tempore in oriente degisse: Isaac apud Judaeos summum pontificatum administrasse: Helenam ex Bithynia oriundam fuisse: jejunium sabbati per Sylvestrum abrogatum; diem dominicum per eumdem institutum; ipsumque Silvestrum pontificem a Melchiade ordinatum fuisse; aliaque plura a veritate omnino aliena esse, praeterquam quod id pulchre ostendat Baron. anno 315, num. 12, et sequentibus, etiam ipsi canones apostolorum, et notae quas ibi conscripsimus, aperte demonstrant.
(0846C)Constantino et Licinio quartum consulatum agentibus, anno nimirum Christi 315, qui est Silvestri secundus, et Constantini decimus, hunc conventum celebratum fuisse, acta Silvestri, et lex I de Judaeis C. Theodos. his consulibus consignata testantur. Cum enim hac disputatione confusi, non tantum Christianis contumelias et graves injurias inferrent, verum in ipsum etiam imperatorem seditionem concitarent ad injuriam a Christianorum capitibus propulsandam, allegata lege adversus illos promulgata constituit, ut si cui suae sectae desertori Christiano lapidibus, aut alio immani supplicio molesti essent, statim flammis dederentur. Ut vero rebellionem et seditionem eorum compesceret, seditiosos, auriculis eorum amputatis, corporique illorum signo impresso, (0846D)velut mancipia fugitiva et verberones per omnia loca circumducebat. Chrysostomus, orat. adversus Judaeos, hom. 2; Baron. praedicto anno, num. 9 et 10.
Censura epistolae sequentis.( Const. App., p. 35) .
I. Epistolam VII Cornelii nomine confictam, in bibliotheca Floriacensi excipit sequens nihilo majoris auctoritatis. Quippe iisdem verbis constat, quibus epistola I Zozimi papae, vocum Arelatensis et Patrocli loco, Viennensis et Paschasii nominibus substitutis, ac pro iis, quae Zozimus cap. 1 et 2 explicat, adjectis quae num. 2 continentur. Aut igitur haec Silvestri, aut illa Zozimi falsa dicenda est. Atqui veritatem epistolae (0847A)I Zozimo probant non modo ejusdem pontificis aliae duae, septima scilicet atque decima, quibus idem dandarum formatarum jus Patroclo Arelatensi episcopo asseritur, sed et aliae plures successorum Zozimi ad successores Patrocli confirmant. Etiamnum quippe habemus Symmachi papae ac Vigilii epistolas, in quibus id juris more decessorum suorum Caesario, Auxanio et Aureliano Arelatensibus episcopis concessisse se testantur. Alterius epistolae Zozimi ad Simplicium Viennensem episcopum infra loco suo subjiciendae architectus, quem non alium ab artifice hujus ipsius suspicamur, litterarum a Zozimo in Arelatensis episcopi gratiam scriptarum veritatem ultro admittit. Immo huic papae ignotam ponit hanc Silvestri, quam tamen exscribere nequiit Zozimus, nisi eam prae oculis habuisset. Et vero dum ista Zozimi (0847B)epistolae I verba, Hoc autem privilegium formatarum fratri et coepiscopo nostro Patroclo, meritorum illius speciali contemplatione concessimus, cum his conferimus epistolae Silvestri, Hoc autem privilegium formatarum fratri et coepiscopo nostro Paschasio et POSTERIS EJUS meritorum illius speciali contemplatione concessimus, ibi non Zozimum Silvestri verba exscribentem, sed pseudo Silvestrum Zozimi sententiam putide interpolantem deprehendimus. Quid enim sibi vult istud et posteris ejus? Num de Paschasii natis ac nepotibus ejus hoc dictum est? Dixisset sane Silvester et successoribus ejus. Sed nec dicendum ipsi fuerat meritorum illius speciali contemplatione, si privilegium idem ad Paschasii successores attinere voluisset. Mittimus quod hujus successorum nullus eo usus esse legitur; (0847C)quod in controversia, quae Arelatensem inter et Viennensem ecclesiam de sedium suarum privilegiis tanto partium studio exarsit, nulli unquam vel Romano vel Viennensi antistiti venit in mentem, ut hanc Silvestri epistolam memoraret; quod Zozimus formatarum privilegium Patroclo largiens, perinde loquitur, ac si nulli antea in Gallia tributum certo sciret; quod denique idem privilegium aliis Patrocli successoribus concessum esse constet. II. Praeterea codici canonum ante annos 800 exarato, quem celebre monasterium Morbacense dioecesis Basileensis asservat, insertum legimus privilegium seu privilegii partem cum hoc titulo: Incipit constitutio apostolicae sedis. Silvester episcopus universis episcopis per Gallias et septem provincias. Tum subjicitur (0847D)epistolae I Zozimi papae totum caput 1, nisi quod in hoc codice metropolitani Austudunensis, loco metropolitani Arelatensis, et Retitio pro Patroclo substitutum est. At Augustodunensi episcopo metropolitani nomen nunquam, nedum Retitii aevo, concessum legimus. Nam Gregorius, postquam Syagrio pallii concessit usum, hoc eum maximi beneficii loco habere voluit, quod hoc etiam, inquit, pariter prospeximus concedendum, ut metropolitae suo per omnia loco et honore servato, ecclesia civitatis Augustodunae . . . post Lugdunensem ecclesiam esse debeat, et hunc sibi locum ac ordinem ex nostrae auctoritatis indulgentia vindicare. Unde non semel contigisse apparet, ut ii qui privilegiorum alicujus ecclesiae antiquitatem persuadere (0848A)ambiebant, privilegium Zozimi Patroclo indultum sibi imitandum proponerent. Porro hujus integritatem ipse probat codex Morbacensis, dum post primum ejus caput ea qua diximus ratione ad Silvestrum papam et Retitium Augustodunensem accommodatum, reliqua duo Zozimi epistolae capita subjicit, non jam Retitio, sed ipsimet Zozimo, sive ut ibi corrupte pingitur, Ozimo inscripta.
EPISTOLA DE FORMATIS AB EPISCOPO VIENNENSI ACCIPIENDIS. QUAE SINT PROVINCIAE SEPTEM AD VIENNENSEM ECCLESIAM PERTINENTES.( Indidem ) .
(0848A) Silvester papa universis episcopis per Gallias et per septem provincias.
1. (0848B)Placuit apostolicae sedi, ut si quis de qualibet Galliarum parte, sub quolibet ecclesiastico gradu, ad nos venire contendit, vel ad alia terrarum loca ire disponit, non aliter proficiscatur, nisi metropolitani Viennensis formatas acceperit, quibus sacerdotium suum vel locum ecclesiasticum quem habet, scriptorum ejus adstipulatione perluceat. Quod ea gratia statuimus, quia plurimi se episcopos, presbyteros sive ecclesiasticos simulantes, quia nullum documentum formatarum exstat, per quod valeant confutari, in nomen venerationis irrepunt, et indebitam venerationem promerentur. Quisquis igitur, fratres charissimi, praetermissa supradicta formata, sive ille episcopus sit, sive presbyter, sive diaconus, aut in inferiori gradu constitutus, deinceps ad (0848C)nos venerit; sciat se suscipi omnino non posse. Quam auctoritatem ubique non misisse manifestum est, ut cunctis his regionibus innotescat, id quod statuimus omnem in modum esse servandum. Si quis autem haec salubriter constituta temerare praesumpserit sponte sua, se a nostra noverit communione discretum. Hoc autem privilegium formatarum fratri et coepiscopo Paschasio et posteris ejus, meritorum illius speciali contemplatione concessimus.
2. Provinciae vero septem ad Viennensem ecclesiam pertinentes, sicut Romanus catalogus testatur, hae sunt, Viennensis prima; Narbonensis prima, quae est secunda; Narbonensis secunda, quae est Aquis, tertia; Aquitanica prima, quae est Biturix, quarta; Aquitanica secunda, quae est Burdegala (Add. quinta); (0848D)Novempopulana quae est Auxia, sexta; atque Alpes maritimae, quae est Ebrodunum, septima. Valete.
CENSURA CONSTITUTI PRAECEDENTIS.( Constant. App., p. 37) . I. Extat hoc Constitutum in vetusto codice Colbertinae bibliothecae majusculis litteris Langobardicis exarato, et altero ejusdem bibliothecae non minus antiquo exemplari, necnon in collectione, quam Baronius ad annum 324, n. 124, Cresconianam vocat. Illud Benedictus III, et Nicolaus I, epist. 8, ad Michaelem imp. laudant. Hujus duplex pervetustum exemplar nactus Petrus Crabb. triplicem editionem tribus in columnis e regione positis repraesentavit. Nimirum propter exemplarium intolerabilem nimiamque et differentiam et depravationem, inquit, adeo ut nonnunquam quid intendant non valeat intelligi, idcirco utriusque exemplaris de syllaba in syllabam, nulla facta mutatione littera est posita. Sed inter utramque media proposita est tertia editio conjecturis emendata, et ad grammaticae leges, quantum fieri potuit, reducta. Hanc deinde, ut quae nullius auctoritatis sit, suppresserunt posteriores editores, duplicem retinere contenti: sed simul omnes consentiunt utramque multis in locis ob exemplarium depravationem aut vix aut omnino non posse intelligi. Et secundum Baronium, n. 123, vix reperire sit versum, in quem mendum non irrepserit. Ita tamen singulis imposuit venerandum Silvestri nomen, ut vetustatis honore moti, ullum propemodum etiam in obscurioribus locis characterem mutare religioni duxerint. Verum hoc barbarae et a communi intellectu alienae orationis vitium, quod Constituto huic cum duabus epistolis subsequentibus commune est, non tam exemplarium depravationi, quam ipsius, qui haec scripta supposuit, imperitiae tribuendum merito videatur. Quamquam inficias non ierimus, etiam librarios, ob inusitatam illam sermonis barbariem, dum abstergere menda nituntur, nova forsitan admisisse, aut certe ab archetypi fide identidem recessisse. Hinc natae illae exemplarium diversitates, ad quas exhibendas duplex editio necessaria primum visa est. Illas tamen varietates suis locis in margine notare satis habuimus. Sed vel sola illa sermonis inelegantia omnem fidem abrogat scripto, cui non tantum tot episcopi aliique praeclari viri, sed et maximus et cultissimus Imperator, subscripsisse finguntur. II. Postmodum vero Binio, Baronio aliisque opusculum istud admittentibus minime subscribendum ratus Labbeus, e regione tituli hujus Constituti annotavit: Supposita videntur Hincmaro ac plerisque viris eruditis XX ista capita, quae Isidorus suae collectioni intexuit. Quibus verbis Labbeus haud dubie indicat illud Hincmari opusc. 48, n. 21, tom. II, p. 793. Scriptum namque est in quodam sermone, sine exceptoris nomine, de gestis S. Silvestri excepto, quem Isidorus episcopus Hispalensis ( verius dixisset Isidorus Mercator) collegit cum epistolis Romanae sedis pontificum a sancto Clemente usque ad B. Gregorium, eumdem S. Silvestrum decrevisse: ut nullus clericus crimen laico audeat inferre, et ut presbyter adversus episcopum, non diaconus adversus presbyterum, etc., ut infra, cap. 3, usque uxores ac filios habentes et omnino Christum praedicantes: hoc praeterea proxime addito, testimonium clerici adversus laicum nemo recipiat. Quod ubi exposuit Hincmarus, de excerpto illo sermone quid sentiat, n. 22, aperit his verbis. Quae dicta quam adversa sibi, et quam diversa a sanctis canonibus et sacris legibus sint, nemo est qui dubitet: adjungitque, num. 23: Quapropter credendum non est, eumdem sanctum virum talia constituisse, quae ( seu qualia) in memorato sermone continentur scripta. Neque vero alius locus est, in quo Hincmarus subdita XX capita respuat. III. At in allato loco non Constitutum sequens, sed aliud opusculum, quod ab Isidoro Excerpta quaedam ex synodalibus gestis S. Silvestri papae, apud Labbeum, t. I concil., pag. 1542, Epilogus brevis sequentis concilii Romani inscribitur, ab Hincmaro commemorari obscurum non est. Neque enim Hincmarus gesta ipsa S. Silvestri, sed sermonem de gestis S. Silvestri exceptum seu excerptum commemorat. Notat et excerptum illum sermonem sine exceptoris seu excerptoris nomine extitisse: quemadmodum etiam apud Isidorum excerpta de gestis synodalibus S. Silvestri nullum auctoris nomen prae se ferunt. Quamquam cum nulli alii adscribantur, ipsemet Isidorus excerpsisse jure judicetur. Sed et locus ab Hincmaro memoratus in his excerptis et totidem verbis et eodem verborum ordine integer habetur; cum contra in sequenti Constituto postrema illius verba, scil. Testimonium clerici adversus laicum nemo recipiat, a superioribus, quae Hincmarus eis proxime copulat, duodecim capitibus distent: ac priora illa, ut nullus clericus crimen laico audeat inferre, casso labore in toto Constituto quaesieris. IV. Ambigere etiam licet, num Isidorus XX illa capita, quae sequens Constitutum complectitur, collectioni suae intexuerit. Huic quidem in vetere collegii Navarrei codice inserta sunt: sed in Noviodunensi, Colbertinis aliisve Navarreo antiquioribus nusquam comparent. Et vero Mercatori supervacaneum prorsus fuisset, excerpta ex illis XX capitibus concinnare, si ipsamet capita collectioni suae inseruisset. V. Verum licet Hincmarus sola illa excerpta viderit ac notarit; id tamen quod de illorum cum regulis ecclesiasticis pugna censet, aeque in ipsummet Constitutum cadit. Certe cum illis pugnat, quod cap. 1 narratur, presbyteros in concilio Romano a tergo episcoporum sedentium stetisse, ac neminem in eo sedisse praeter episcopos. Ut enim Baronius observavit, in concilio Carthaginensi IV, can. 34, statuitur, ut episcopus in quolibet loco sedens stare presbyterum non patiatur. Neque dubium est quin ea etiam lex Romae obtinuerit. Hieronymo enim, epist. 85 ad Evagrium, teste, in ecclesia Romae ( etiam praesentibus episcopis, ut ex consequentibus verbis liquet ) presbyteri sedent, et diaconi stant. Ita et in concilio Eliberitano episcopos consedisse legimus, residentibus etiam XXVI presbyteris et adstantibus diaconibus. Idem et in Romanis conciliis semper factitatum. Rursum cum regulis ecclesiasticis pugnat quod cap. 2 de testium numero praecipitur. Frustra quippe, ut optime animadvertit Hincmarus, de episcopis aut clericis, qui in aliquod crimen labuntur, dijudicandis canones sunt, si hoc valeat decretum. VI. Quorsum vero tot canonibus cavetur, ne temerentur virgines sacrae, ac temeratis poenae decernuntur, si quemadmodum cap. 10 sancitur, anno dumtaxat LXX aetatis suae virgo consecrari permitteretur? Sane hoc canone sublatus fuisset ingens ille, quo semper Ecclesia decorata est, sacrarum virginum numerus; et si quae superfuissent, leve in posterum exstitisset consecratae tum pudicitae meritum. Verum alium morem in Ecclesia viguisse probat Syagrii sententia ab Ambrosio, epist. 5, tam vehementer improbata, qua ille sacram virginem Indiciam nomine, cum violatae pudicitiae accusaretur, obstetricibus inspiciendam edixerat; probant cum ejusdem Ambrosii aut alterius scriptoris ipso non recentioris tractatus ad Virginem lapsam, tum Basilii epistola ejusdem argumenti; probant rursum libri Ambrosii de virginibus ad Marcellinam sororem tredecim annis post consecratoris ejus Liberii mortem scripti; probat et praeceptum Hunerici regis, qui virgines sacras congregari jussit missis obstetricibus quae pudicitiam earum explorarent, et impia vox iisdem virginibus clamantium: Dicite quoniam episcopi vobiscum concumbunt, et clerici vestri; probant denique innumera alia, quibus nullus fuisset locus, si nulla virgo nisi 72 annis provecta consecranda esset. Sed fictitio huic canoni adversantur sinceriores alibi jam memorati, quorum alii ne ante vigesimum quintum aetatis suae annum, alii ne ante quadragesimum virgines consecrentur, vetant. VII. Secum etiam pugnat idem Constitutum, dum cap. 1 Calistum damnat ut Sabellianum qui sumat unam personam esse Trinitatis; et simul ut qui separabat Trinitatem; cum qui Trinitatem separat, haeresim sectetur Sabellianae oppositam. In eo enim haec sita erat, quod confunderet, non quod separaret Trinitatem. VIII. Hic praeterea mirari subit, cur in tam celebri coetu, Constantino praesente, eo ipso anno quo idem Imperator ad restinguenda haeresis Arianae incendia toto studio incumbebat, et quo propterea magnum Osium cum litteris Alexandriam destinarat, de Ario ne verbum quidem fiat, ac damnentur dumtaxat Calistus, Jovianus, Hippolytus diaconus, et Victorinus, ignota ecclesiasticis in monimentis nomina; si tamen Victorinus is alius sit a Victorio cyclorum paschalium conditore; quod mox expendemus. Neque objecto huic facit satis Binii Baroniive conjectura, oecumenico Nicaeae concilio causam Arii tum reservatam fuisse opinantium. Longe enim probabilius est, Sylvestrum atque Constantinum, mense Maio anni 424 nihildum de concilio Nicaeno congregando fuisse meditatos. Sed esto, illud animo jam decreverint: quid vetabat quominus Romano in conventu res in oecumenico tractandae ac definiendae praepararentur? Certe id postea moris fuit Romanis pontificibus, ut synodis Romae habitis generalia praevenirent concilia, atque in his damnandas haereses, in illis praedamnarent. Praeterea nec facile divinatur quo pacto recenseantur LVII episcopi partis Rinocoruris; et intelligitur difficilius, quam ob causam tot Aegyptii praesules tunc Silvestrum convenissent, nisi ut de perversa Arii doctrina flagitiisque Arianorum expostularent, aut qua ratione de tam gravi tamque necessaria causa taceri passi essent. IX. Cui etiam non suspecta videantur in episcoporum graecorum catalogo tot nomina mere latina, puta, Quodvultdeus, Spesindeo, Exsuperantius, Exitiosus, Fortunatus, Potestas, Sempervivus, etc. Nam licet a Graecis Latini nomina nonnunquam mutuentur: attamen non ita vulgo solent Graeci. X. Longius excurreret oratio, si quotquot in opere, quod expendimus, occurrunt falsitatis notae, singillatim prosequeremur. Suppositionem ejus satis superque ab ipso exordio probat fabulosa Constantini leprae ejusque curationis narratio, ac mendosa in fine consularis nota velut quodam sigillo confirmat. XI. Ex praedicta autem leprae Constantini ejusque baptismi per Silvestrum collati mentione conficitur, ut Constitutum sequens falsis Silvestri gestis sit recentius. Saltem id negandum non est, Constituti hujus architecto nota fuisse falsa illa Silvestri acta, utpote ex quibus memoratam de lepra et baptismo Constantini fabulam hausit. Contra ex eo, quod pridem observavit Hincmarus (Hincm. opusc. 48, n. 23, pag. 792), nihil scilicet in actis Silvestri quidquam iis simile legi, quae in Constituto, seu in excerptis eidem Constituto concinentibus offendimus, sed ea tantum in libris pontificum memorari, gestorum illorum parenti praedictum Constitutum atque pseudo Romanum concilium latuisse merito colligamus. Illum enim in iis actis rem adeo celebrem silentio praeteriturum fuisse quis sibi persuadeat? XII. Ubi etiam expenderimus quis ille sit Victorinus, cujus damnatio cap. 1 ideo expetitur, quia quidquid vellet affirmabat hominibus, et cyclos paschales pronuntiabat fallaces; aliud inde nobis suppeditabitur argumentum, unde Constitutum istud Silvestri temporibus multo recentius esse confirmemus. Ac primo quidem obiter observamus, eumdem Victorinum in epistola subsequenti 13 similiter culpari, quia arbitrio suo quidquid vellet affirmabat, et cyclos Paschae pronuntiabat fallaces: ut ex quo fonte fluxerit et iste rivulus, quisque in antecessum advertat. Jam vero excutienti quis sit ille Victorinus in utroque scripto propter novos Paschae cyclos culpatus, non alius occurret nisi Victorinus Aquitanus, a plerisque Victorius, et a nonnullis Victor dictus, qui anno Christi 457, Hilari tunc archidiaconi ac postea papae rogatu, cyclos Paschae concinnavit. Quamvis enim hos cyclos et probaverit Leo papa, et Aurelianensis IV synodus anno 541 habita, can 1, admiserit: eosdem tamen subinde respuerunt multi atque acriter reprehenderunt. Nominatim vero Victor Capuanus episcopus, anno 550, librum adversus Victorium ipsum conscripsit, in cujus processu, teste Beda (Bed. de rat. temp. c. 49), ita loquebatur: Nunc, inquam, ordo expetit, ut cyclorum, quos Victorius edidit, patefaciam errores, dum nescit legitimum diem definire paschalem. Quam non melius saeculo VI exeunte de iisdem cyclis sentiret Columbanus, ipse scripta ad Gregorium I papam (Greg. lib. III, epist. 132 nov. edit.) epistola testatur his verbis: Scias namque nostris magistris et Hibernicis antiquis philosophis, et sapientissimis componendi calculi computariis Victorium non fuisse receptum, sed magis risu vel venia dignum, quam auctoritate. Nonnullisque interjectis subdit, tuum itaque aut excusa, aut damna Victorium. Ac reliqua epistola fidem facit, quantum a Victorii calculo Hiberni abhorrerent. Neque animo aequiori erga eumdem affecti erant Britanni Occidentales. Hi quippe, ut Althelmus apud S. Bonifacium, epist. 44, scribit, nec Victorii paschalis laterculi curriculum posteris sectandum decreverunt. XIII. Neque hinc moveri quisquam debet, quod cum de Victorio, qui cyclos paschales Leonis papae temporibus adornavit, scripserint multi, puta Gennadius Massil., Isidorus Hispal., Gregorius Turon., Fredegarius, Althelmus, Honorius Augustodun., etc., ne unus tamen ex eis episcopum illum vocet; et contra Victorinus in Constituto Silvestri memoratus non semel episcopus appelletur. Certum est enim ex allatis Columbani ad Gregorium verbis, tuum itaque aut excusa aut damna Victorium, eum a Columbano notari Victorium, cujus cyclos Roma receperat, atque etiam tum sequebatur, adeoque ipsum Victorium, qui Leonis temporibus cyclos concinnarat. Is autem Victorius quin episcopus fuerit minime dubitare se idem Columbanus in eadem epistola prodit, ubi ait: Non mihi satisfacit, post tantos quos legi auctores, una istorum sententia episcoporum, dicentium tantum: Cum Judaeis Pascha facere non debemus. Dixit hoc olim VICTOR EPISCOPUS: sed nemo Orientalium recepit commentum. Nam non Victorem Capuanum episcopum, sed ipsummet Victorium, qui tota in epistola vehementer carpitur, hic memorari non ambiget, qui quae antecedunt et quae subsequuntur excusserit. Et vero, ut diximus, qui a plerisque Victorius, idem ab Isidoro, lib. VI Orig. c. 17, Victorinus, et a Fredegario, c. 108, Victor nuncupatur. De Victorii igitur, cujus cyclos Roma recepit, episcopatu sentiat quisque quod sibi placuerit. Certe non magis abhorret a vero eum ab hujus Constituti architecto episcopum credi potuisse, quam a Columbano aliisque cyclum eumdem non sine stomacho respuentibus. Quod si ita est, inficiari nemo potest medio saeculo VI posterius non esse hoc Constitutum. Alia jam ratione in praefatione generali § 3 in Symmachi papae tempora convenire probavimus. ↑