Carmen VII
I
Eliconis rivulo modice respersus
vereor ne pondere sim verborum mersus;
set quoniam scriptitat mundus universus,
incipe Menalios mecum, mea tibia, versus.
II
Accusator criminum judexque sedebo
omnium, que video fieri sub Phebo;
vitiosus siquidem vitia delebo,
munus et officium nil scribens ipse docebo.
III
Dicta fuit aurea vita proavorum,
quando nec simonia vendicabat chorum
nec regnabant scismata, set vi modernorum
effodiuntur opes irritamenta malorum.
IV
Ecce papas geminos instruxere reges,
set cui adhereas, nescis, vel quem neges;
utrobique pullulat vitiorum seges,
amissae pereunt nullo discrimine leges.
V
Fortassis Ecclesia non hunc jure repulit,
non hunc jure cathedra dignitatis extulit,
nam saepe, cum ratio male sibi consulit,
pro vitio virtus crimina sepe tulit.
VI
A Christo neuter est forsitan electus,
neuter michi sufficit, uterque suspectus;
nescio, quis horum sit obliquus vel rectus,
in diversa trahunt unum duo nomina pectus.
VII
Suam Christus vineam amodo non fodit,
illam vorat ambitus, illam scisma rodit;
sponsa Christi coniugis jussa non custodit,
saepe etenim mulier, quem coniunx diligit, odit.
VIII
Sponsa dicit aput se: 'Heu, quam diu teror!
Quo me rapit impetus scismatis, quo feror?
Sponsum, per quem meus hic relevetur maeror,
ultra promissum tempus abesse quaeror.
IX
Hinc me Rheus opprimit, hinc Francorum chori,
dubito, cui debeam cedere favori;
veniat mors, veniat terminus maerori:
impia quid dubitas Dejanira mori?
X
Non erat a Caesare Papa statuendus,
set secundum canones erat eligendus,
non qui sic eligitur hic est reverendus.
hic tibi precipue sit pura mente colendus.
XI
Illi, per quos hereses scismataque vici
quondam, michi facti sunt nuper inimici;
que cecidi, stabilis non debebam dici:
quid me felicem totiens iactastis, amici?
XII
Mea gens antiquitus dici Nazarea,
id est sancta, potuit, set nunc Pharisea;
unam duas faciunt, et cum non sim rea,
praelati partiti sunt vestimenta mea.
XIII
Jam casura videor, quia tota nuto,
mea propugnacula muri carent scuto;
aurum meum scoria, vilius est luto,
et princeps provinciae facta sub tributo.
XIV
Set ne vos detineam turbine sermonum:
caput mundi corruit, non habet patronum;
ubinam est hodie virtus Scipionum?
Marcellusque loquax et nomina vana Catonum?
XV
Veni, coniunx optime, nam hinc turba Rheni,
illinc me cum Glalicis lacerant Rutheni;
veni, ne tardaveris, et lugentes leni,
nil michi rescribas, attamen ipse veni.
XVI
Me desertam creditis forsitan ex toto,
set sponsum ad nuptias hoste jam remoto,
aspiciens a longe venientem noto'.
Sic ait et longo consumit gaudia voto.
Carmen VII A
I
Inter curas hominum curis depravata
jam virtutum probitas jacet improbata;
viatores devii, via non curata,
nitimur in vetitum cupimus semperque negata.
II
Nescimus vestigia veterum moderni
regni nos aeternitas non trahit superni,
ardentis set nitimur per viam Inferni,
cum sit tamen facilis descensus Averni.
III
Cur per carnis vitium peccant sic moderni?
Fert malus judicium judicis aeterni.
Quidquid talis turpiter, debet prorsus sperni,
instabile est etenim, facilis descensus Averni.
IV
Hic potus, hic vitio Veneris laborat,
hic fraudis, hic ambitus nodos non ignorat,
hunc futurae gloriae vanitas colorat,
per diversa tamen exitus acta probat.
V
Vide maestos exitus magnis in personis,
vide durum publicae jus conditionis.
O Circeae fugias virus potionis!
Est virtus placidis abstinuisse bonis.
VI
Omnis inest vanitas mundi speciebus,
est Phebo mobilius, quidquid lustrat Phebus,
alternantur singula singulis diebus,
ludit in humanis divina potentia rebus.
VII
Mors inexorabilis secum trahit optima,
set nec parcit pessimis, fert cum parvis maxima,
infimis sublimia, summis equat infima,
tendimus huc omnes, domus est haec ultima.
VIII
Cum ubique saeviat error inconsultus,
cum passim praeveniat sapientem stultus,
cum rotundent quadrata insani tumultus,
quo teneam nodo mutantem Prothea vultus?
IX
Igitur consilio si velimus uti,
rebus vitam dubiis emendemus uti,
sola virtus hominis consulit saluti,
nulla via creditur invia virtuti.
X
Ut virtus inhabitet me constanter, precor,
nam si pono vitium, si virtutem sequor,
quocumque diverterim, me sequetur decor,
omne solum forti patria est ut piscibus aequor.
XI
Virtus prodest, si potest ad finem teneri;
quid enim ciconias credimus maereri,
hodie si perdimus acquisitum heri?
Non minor est virtus quam quaerer parta tueri.
XII
Quid dixisse proderit de virtute multa?
An mirabor pecora vitiis sepulta,
pecora volentia semper esse stulta?
Est quodam prodire tenus, si non datur ultra.
XIII
Hiis opponet aliquis: 'Turpiter nos mordes,
cum sis eger medicus, cum plus cunctis sordes.'
Set hic nostras audiat qui defendit partes:
'Non prosunt Domino, que prosunt omnibus, artes.
XIV
O quicumque niteris, ut stes in virtute,
gemmae non sis immemor quamvis obvolutae;
a quocumque recipe verbum de salute,
mel quia sugit apis etiam de flore cicutae.
XV
Prudenti, si stultus es, non exemplum fies,
sis me fuge, melior aliis tu si es,
corrigi non differas, hinc sit procul quies,
optima vindictae proxima quaeque dies.
XVI
Stultus quid inducias corrigendi quaerit?
Quid sequatur, videat, si pollutus perit;
mors incerto gladio, etsi certa, ferit:
qui non est hodie, cras minus aptus erit.