Migne Patrologia Latina Tomus 94
Chronicon antiquissimum (Auctor incertus), J. P. Migne
INCIPIT AUCTORITAS OPERIS PRAESENTIS. CHRISTE, FAVE VOTIS BONIS.
1. (1161D)Jam tempus est ut se veritas, luculentis rationis optutibus, omnibus semetipsam perlustret in faciem; jam prudentiori conatu, tanquam per obstrusos cavernarum rivulos, novam et integram se veritas prodat ex utero. Jam ne nos fallant multiloquio suo Scottorum scholares, ipsa se nobis veritas liquidissimis labiorum promat nectareis, ut omnem a nobis amaritudinem tollat alienae doctrinae: ut antra caliginis obnubilante mendacio, sua nos veritas luce tanquam solis jubar inlustret ab alto, ut mendacium fugientes veritas amplectatur, et uti caligine tenebrosae noctis obstante luci verae causarum, clarescat omnibus laetissimus dies in vultu. Nunc (1162D)igitur, si placet, ut certum sit, ipsa mundi consilia perquiramus, quo tempore, qua aetate mundi adfuerit Christus Salvator in carne, cujus etiam consulatus atque imperium mundo in hoc agebatur in terris, dum e coelo Dei Filius in utero Virginis velut rex insederit thalamo. Explicit prologus.
INCIPIT HISTORIA CHRONICA, QUAM ETIAM PARI MODO EXPLANAVERUNT CLEMENS, VEL THEOPHILUS, ET TIMOTHEUS DILECTISSIMI DEI EPISCOPI CHRONOGRAPHI, ET DILECTUS DEI CHRONOGRAPHUS EUSEBIUS PAMPHILI
2. (1163A)Anno 42 Octaviani Augusti Caesaris natus est Dominus et Salvator noster Jesus Christus. Eusebius enim ait, quia postquam transivit XL et primus annus et mensis sextus regni ejusdem Caesaris, in mense Dystro, id est secundum Latinos Martio, die 25 mensis, hoc est VIII Kal. Aprilis, qui secundum Graecos Xanthicus appellatur, hora diurna secunda, initiante tertia die Dominica, missus est archangelus Gabriel evangelizare beatae Mariae, in civitatem Galilaeae cui nomen Nazareth, in consulatu Cyrini et Longini, cum esset desponsata viro cui nomen erat Joseph, procurante quidem Syriam Vitellio, qui tunc agebat juvenis sub eodem Augusto Caesare. VIII ergo Kal. Aprilis, id est aequinoctio vernali, conceptus est Dominus in utero Virginis. Nam et eadem die patibulum crucis ascendit, et postea in sepulcro est positus. Et alia magnalia Domini in ea die gesta sunt, id est initium hic mundus ipsa die sumpsit a Deo; et tunc transierunt filii (1163B)Israel per mare Rubrum tanquam per aridam terram; et tunc expugnatus est diabolus, et de coelo projectus est cum angelis suis; et tunc ipsa die sanctum Jacobum fratrem Domini de pinna templi deorsum projecerunt Judaei. Conceptus est igitur Dominus in utero Virginis VIII Kal. Aprilis, id est V et XX die mensis Martii; qui est XLI annus imperii Augusti Caesaris, VIII Kalendarum Januariarum, mense Appellaeo, qui est December, in die XXV mensis, hora diei VII, in civitate Judaeae, cui nomen est Bethleem, sub praeside Syriae Cyrino exconsule, consulatu vero ejusdem Octaviani Augusti et Silvani, toparcha autem Judaeae Herode illo majore, filio Archelai, sicut evangelista testatur.
3. Colliguntur ergo ab Adam usque ad Phalec filium Heber, annorum tria millia. Et a Phalec usque ad XL et II annum regni Augusti Caesaris, anni II mille DCCCC LXVII. Et ita colliguntur ab Adam primo homine usque ad incarnationem Domini nostri Jesu Christi, et XLII annum regni Augusti Caesaris, anni (1163C)V mille DCCCC LXVII. Et inde est conversatus cum hominibus super terram Dominus noster Salvator Jesus Christus circiter annos XXXIII non plenos parum quid. Ut fiant ab Adam usque ad Domini nostri Jesu Christi secundum carnem nativitatem, et passionem crucis, et adsumptionem ejus ad coelos ad Patrem, anni VI mille pleni. Phalec etenim, secundum propheticam vocem Moysis, in dimidium dicitur temporis futurae incarnationis Christi intervenisse adventum. Sicut enim hominem sexta die de terra plasmavit Deus, ut Moyses magnus scriptor temporum exposuit in suis monumentis, ita hoc definivit: Et erit, inquit, una dies Domini sicut mille anni. Sexta igitur die finxit hominem Deus, et cecidit sub peccatum homo. Ut hoc quoque clarius appareat, quia sicut sexta die homo in paradiso plasmatus corruit in peccatum, ita sexto aetatis mundi milliario Christus super terram manifestatus est, et salvavit hominem, per crucis signaculum ligni et resurrectionem (1163D)ex mortuis reformando.
4. Quod etiam pari modo Clemens vel Theophilus et Timotheus, dilectissimi Dei episcopi et chronographi, explanaverunt, invicem hic consonantes. Dilectus autem Dei chronographus Eusebius Pamphili (1164A)sexto quidem milliario annorum et ipse dicit apparere Salvatorem Christum, secundum numerum sex dierum plasmationis Adae, prius tamen quam expleta fuissent sex millia annorum. Quia, dixit, apparuit Dominus Deus Jesus Christus Salvator noster ad eripiendum genus humanum, et natus, inquit, ex Virgine humanatus est in quinto milliario et quingentesimo et II anno passus est et resurrexit Dominus noster Jesus Christus, et adsumptus est in coelos anno aetatis saeculi ab Adam VM D XXXIII. In sexto autem annorum milliario concordant omnes apparuisse Dominum, quamvis SCOTTI concordare nolunt, qui sapientiam se existimant habere et scientiam perdiderunt: vel etiam unus plus, alius minus dixerunt. In sexto milliario annorum, secundum propheticam vocem, elocutiones universae consentiunt, etiam quamvis repigritent qui exposuerunt de numero annorum. In novissimis tamen temporibus apparuisse Salvatorem, sicut divina Scriptura significat, omnes (1164B)testati sunt. Nam et in sanctis Evangeliis repperies hoc factum, dum unus tertia hora Christum dicit esse crucifixum, id est Marcus; alii vero in sexta eum asserunt ligno crucifixum: quare apud imperitos contraria sibi haec videbuntur, sed non sunt contraria verae rationi, ubi se sic puriter complectitur divina Scriptura, dum tamen diligentius ruminatur et bene tractatur ab his qui non de sua, sed de Dei praesumunt sapientia.
5. Igitur cum natus esset Dominus Jesus in Bethleem, in XL et II anno regni Augusti Caesaris, sub Herode rege Judaeorum, et sub praeside Cyrino Syriae provinciae, duobus annis agens sub ubera Virginis inter homines Dei Filius, venerunt a Perside magi, ducatum illis praebente stella. Tunc didicit Herodes rex, sive toparcha Judaeorum, quod expeculatores venissent in Hierosolymam civitatem. Et jubens eos adduci, coepit eos interrogare. Venerant enim cognoscentes, quia mystica quadam imbuti (1164C)quae eis apparuerat stella in Oriente, de humanitate Salvatoris nostri Jesu Christi, deferentesque ei munera tanquam vere regi magno et triumphatori, secundum quod eis sidus de coelo nuntiaverat. Qui etiam ab orientalibus adventantes interrogabant dicentes: Ubi est qui natus est Judaeorum rex? Et conturbati sunt Judaei. Quinetiam magi cogniti conprehensi sunt, et introducti ad Herodem regem: et interrogavit eos, quapropter in Judaeam advenerint exploratores? Et suggerentes magi miraculum stellae, et quia magnus rex natus est in hoc mundo, et quia dona ei cum adduxerint, advenissent sicut regi magno munera offerturi; dixerunt, Quia quae adtulimus, munera Deo proferimus; vidimus enim stellam ejus in Oriente, et venimus ut eum adoremus. Herodes autem audiens haec, stupens remansit, cogitans quoniam post Augustum Caesarem, qualis est virtus hujus qui natus est regis?
6. Venerunt ergo magi in Hierosolymam sub consulatu (1164D)Vindicii et Varii, anno imperii Augusti Caesaris XLIIII, quia secundo et XL anno ejusdem Augusti Caesaris Salvator natus est, et in II anno nativitatis ejus magi venerunt in Hierosolymam. Exquisivit igitur ab eis Herodes tempus sideris: et cum didicisset, (1165A)dixit eis: Ite, et scrutamini diligenter de puero hoc; et cum inveneritis, redientes renuntiate mihi, ut et ego veniens adorem eum. Et abierunt magi, stella quae paululum ab eis abscesserat praebente iterum illis sicut prius ducatum, quam in Oriente viderant. Et invenerunt Jesum et matrem ejus Mariam in domo; et cadentes in pavimento terrae, adoraverunt Salvatorem Christum, et optulerunt ei munera quae detulerant secum in suis thensauris, tanquam Deo et regi, aurum, thus et myrrham. Et responso accepto ab angelo per somnium, per aliam viam limitis regressi sunt in suam regionem in partibus Persarum, contemnentes Herodem regem. Cumque se inlusum vidisset a magis Herodes rex, iratus est vehementer; et sciscitatus a principibus Judaeorum ubi Christus nasceretur secundum quod propheta praedixit, mittens manum militarem, occidit omnes pueros in Bethleem civitate Judae, et circa fines ejus, a bimatu et infra, secundum tempus quod exquisierat a magis, (1165B)sicut divina inquit Scriptura. Et continuo Herodes dum perfecisset scelus, scatens vermibus a Deo percussus animam reddidit.
7. Et factus est toparcha in tetrarchia Judaeorum, sive rex, Archelaus filius ipsius Herodis, per annos VIII, sub consulatu Lamii et Serviliani; sub quo et Salvator et Virgo mater ejus Maria cum Joseph introierunt in Aegyptum, secundum imperium Dei per angelum apparentem Joseph, sicut scriptum est: Ecce Dominus sedet super nubem levem; veniet in Aegyptum, et comminuet omnia simulacra et sculptilia Aegyptiorum. Ad adventum enim Salvatoris sedentis super gremium virginis matris, dum ingrederetur in Aegyptum, erat illic templum idolorum, quorum in praesentia Christi omnia simulacra de suis locis atque sedilibus exsilientia, confracta sunt, et in pulverem redacta, quod et beatus Epiphanius Cyprius episcopus commemorat. Et cum expleti essent IIII anni in Aegypto, iterum angelus apparens Joseph, jubet ut (1165C)regrediatur in Judaeam terram cum puero et matre ejus. Et propter metum Archelai filii Herodis, habitavit in Nazareth civitate Galilaeae quasi subocculte. Omnia autem secundum quod ante fuerat praedictum a prophetis sanctis, sicut et in Evangelio testimonia proferuntur de propheticis libris.
8. Cum jam autem fuisset puer Jesus annorum XII, ascenderunt Joseph et Maria cum puero Jesu in templum Domini in Hierusalem, ut Lucas evangelista narrat; et dehinc non amplius infert memoriam de Joseph, quia scilicet cum esset senex et plenus dierum, justus vir in omnibus, requievit in pace cum patribus suis. Usque ad XII annos aetatis Salvatoris vixit, et deinceps quievit sicut nobis paterna commendat auctoritas. Augustus vero Caesar LVI anno regni sui mense Octobrio, qui Hyperberetaeus secundum Athenienses dicitur, abiit in Capitolium, quod est in medio urbis Romae, ut per divinationem addisceret quis regnaturus fuisset post ipsum in Romana republica; et dictum est ei a pythonia, quod (1165D)infans Hebraeus, jubente Deo, e coelo beatorum descendens, in hoc domicilium statim jam veniet, caeterum genitus sine macula, alienusque ab aris nostris. Quare exiens inde Augustus Caesar a divinatione, aedificavit in Capitolio aram magnam in sublimiori loco, in qua et scripsit Latinis litteris dicens: HAEC ARA FILII DEI EST. Ubi factum est post tot annos, domicilium atque basilica beatae et semper virginis Mariae usque in praesentem diem, sicut et Timotheus chronographus commemorat. (1166A)Post hoc autem ipse Augustus morte sua defunctus est senex, cum esset annorum LXXV.
9. Post regnum vero Augusti Caesaris, sub consulatu Sexti et Sexticiani, regnavit Tiberius Caesar, cum esset Dominus Jesus Christus inter homines, habens aetatis annos XV. In anno autem XV regni ejusdem Tiberii Caesaris, sub consulatu Silvani et Neri, coepit sanctus Johannes praecursor praedicare baptismum poenitentiae, et baptizabatur omnis Judaea, secundum propheticam vocem. Tunc venit ad eum Dominus Jesus Christus a Galilaea in Jordanem, incipiens annorum XXX; id est dies XII supra annos XX et VIIII; quia VIII Kal. Januarias natus est de Virgine, et VIII Idus Januarias baptizatus ex aqua est, ex quo et mirabilia facere inchoavit. Et baptizatus est in Jordane flumine Palaestinae, in mense Audineo, qui et Januarius, die sexta mensis, VIII Iduum Januariarum, in nocte, hora decima noctis, hoc est in diluculo, sub consulatu Rufi et Rubellionis. Ex quo et Johannes Baptista clarus factus est hominibus, (1166B)quem et decollavit Herodes in carcere, in Sebastia urbe, IIII Kal. Septembris, sub consulatu Falconis et Rufini, propter Herodiam uxorem Philippi fratris sui, eo quod inlicite duxerat eam, sicut scriptum est.
10. Anno igitur XVIII regni Tiberii Caesaris, mense etiam VII octavi decimi anni regni ejus, factus annorum circa XXXIII Jesus Christus Dominus noster traditus est a Juda Scariote discipulo suo, mense Dystro, qui est Martius, XXIIII die mensis, id est VIIII Kal. Aprilis, luna XIII habente diem, erat autem dies V feriae, hora nocturna VI. Et ductus est ad Caipham principem sacerdotum, et inde traditus est Pontio Pilato praesidi, prima mane. Et continuo ejusdem Pilati uxor, nomine Proila, misit ad eum dicens: Nihil tibi et justo illi; multum enim passa sum hodie per visum propter eum. Et cognoscentes hoc Judaei, seditionem concitaverunt dicentes: Tolle, tolle, crucifige eum. Erat igitur hora III quando acclamaverunt Judaei suis vocibus crucifigentes Filium Dei. (1166C)Accipiens autem sententiam Dominus noster Jesus Christus crucifixus est specialiter VIII Kal. Aprilis, mense Martio XXV die mensis, luna XIII. Erat autem VI feria parasceves, hora diei VI; et obscuratus est sol, et erant tenebrae per universum mundum. Anno autem XVIII imperii Tiberii Caesaris haec facta sunt, ita ut fieret defectio solis maxima quam quae notae sunt contigisse prius, et fuit nox hora diei VI, ita ut stellae in coelo apparerent. Salvator vero Jesus Christus tradidit spiritum hora nona. Et statim facta est nox in omni terra, et terrae motus magnus, et patefacta sunt monumenta, et petrae fissae sunt, et mortui resurrexerunt, sicut in divinis Evangeliis effertur veraciter; ita ut dicerent Judaei, Vere Filius Dei erat iste quem crucifiximus. Et sepultus est Jesus Christus hora decima, in ipsa parasceves die, sub consulatu Sulpicii et Solatii, procurante Syriam Cassio praeside. 11. Surrexit autem Dominus noster et Deus Jesus (1166D)Christus mense Dystro, qui est Martius, vicesima septima die mensis, id est sexta Kal. Aprilis, hora nocturna X circa diluculum lucescente die Dominica, in ipso mense Martio, VII et XX die mensis, luna XVI. Unde et primo quidem apparuit prima mane Mariae Magdalenae, et deinde suis discipulis apostolis, et aliis sanctis quam plurimis: et commoratus est cum eis per dies XL: super terram postquam resurrexit a mortuis. Et adsumptus est in coelos Dominus noster et Deus Jesus Christus mense Artemisio, qui est (1167A)Maius, V die mensis, id est III Nonas Maias, die V fer., hora II, sanctis apostolis videntibus, et alia turba discipulorum, quomodo assumptus est a nubibus; sanctis angelis dicentibus: Quid aspicitis in coelum, viri Galilaei? Hic Jesus qui assumptus est a vobis, sic iterum veniet, quemadmodum eum videtis euntem in coelum. Descendit autem secundum Domini pollicitationem sanctus et vivificator Spiritus super apostolos mense Artemisio, qui est Maius, XV die mensis, die Dominica, hora III, agente praesidatum in Judaea eodem Pontio Pilato, qui adsignatus fuerat principari genti Judaeorum ab ipso Tiberio Caesare qui dissolvit regnum Judaeorum, et constituit eis principem praeesse qualemcumque voluisset, sub pontificatu sacerdotum Judaeorum Annae et Caiphae.
12. Hoc namque loco licet inspicere quicquid pertulerit Christus salus et redemptio nostra, omnia gesta esse in homine pleno cum Deo. Nam quod Christus per angelum Virgini nuntiatur, ad evacuandum (1167B)consilium serpentis ad Evam in paradiso. Quod autem de Virgine natus est, propter protoplastum Adam, quam de virgine terra et impolluta ad suam fecit imaginem; qui cum suadente diabolo mortis incurrisset exitium, a solo Domino Christo rerum reparatore et conditore ejus corporis et animae, per immortalitatem Christi, restauraretur domicilium. Quod autem decimi mensis limitem tetigisset in Virginis utero, id est dies VI supra mense nono perficiens, quod nullus ex filiis hominum tangit metrum nascendo per semen, nisi solus Christus verus Filius Dei et hominis sine semine natus ex virgine; ita ut fiant dies in una collectione constricti CCLXXVI, qui fiunt allegorice vel per typicam quaestionem; quod ipse affatus in Evangelio ait: Solvite templum hoc, et ego in tribus diebus suscitabo illud. Sed Judaei ignorantes capitulum rationis, protulerunt testimonium veritatis, et ita Domino respondentes aiunt: XL et VI annos aedificatum est templum hoc, et tu in tribus diebus suscitabis illud? Ille autem, inquit evangelista, dicebat de (1167C)templo corporis sui, cujus dispensationem adprehendere nequiverunt Judaei, ideoque numerum annorum aedificationis templi, quod veri templi formam gerebat, Domino protulerunt: quem numerum non sub Salomone conditore ejusdem templi, sed sub Zorobabel, qui et Esdras, restauratore contigisse perlegitur; eo quod gentes, quae in circuitu erant, opus praepedibant. Nam Salomon annis VII complevit opus aedificii templi Domini.
13. Etenim Jesus noster pacificus Salomon aedificavit sibi per sapientiam in Virgine sacratissima sui corporis templum per hunc numerum sanctum, id est per novem menses et dies sex. Quia omnis nativitas masculi, decimi mensis tangit initia, et sic prodit ad hujus vitae patentia. Nam hoc ordine secundum auctoritatem majorum nostrorum atque priorum dicitur aut legitur generis humani conceptio, quod per sex dies lactis similitudinem habens jacet semen in vulva; dehinc convertitur in sanguinem usque ad dies (1167D)VIII; deinde augetur usque ad XII; et dehinc adduntur X et VIII; qui mox coagulatur et tendit ad liniamenta membrorum VI et VIII, XII et XVIII, fiunt simul XLV: addes unum, et fiunt XLVI, et inde ducis per partes, id est sexies quadrageni CCXL: et iterum idem per sextam sex seni XXXVI trecies sexies, qui in una summa fiunt CCLXXVI. Et ideo in Domino solo una cadit dies super XLV propter singularem ejus incarnationem de virgine, sine corruptione sive gluttinatione seminis. Eo quod secundum typum historiabilis templi, XL et VI annis aedificati, ita Christus corpus humanitatis suae per hunc gradum restaurans parietem in semetipso, quem in Adam suis fraudulentiis diabolus callidus serpens ruinaverat, illius salutare aedificium restauraret; et passus, post tertium diem numquam moriturus erigeret; et sic omnem hominem a subjectione (1168A)diaboli liberaret. Nam XL et VI significant sextam quam mundus agebat aetatem, dum reparator suae fabricae adveniret, et perfectam poenitentiam per numerum perfectionis quadragesimae jejunium poenitentibus demonstraret. Unde et ipse Salvator temptatus a diabolo velut homo, victor exstitit. Ut Deus ergo per quadragesimum et sextum numerum tertiumque duplicatum, omnem humani generis massam in unam fidei fermentando coagulavit consparsionem. 14. Quod autem ex femineo editus ventre, positus in praesepio, pannis est obvolutus, propter illum versiculum, quo David jurejurando Deus promiserat dicens: De fructu ventris tui ponam super sedem tuam. Praesepium totus mundus adseritur, in quo suis jumentis rationabilibus pabulum subministrat Dominus majestatis. Pannis vero advolvitur, nostras miserias patiendo, in quibus adhibens nobis emplastra, nostris vulneribus exhibuit medicinam. Quod autem in Bethleem Judae civitate David nascere ( ita (1168B)cod. ) voluit Christus, propter illud quod ante jam pronuntiatum fuerat Jacob fugienti, dum soporatus scalam ibi ad coelum usque conspiceret, et angelos Dei ascendentes et descendentes vidisset, et Deum in summo incubuisse aspiceret, dixit: Hic est vere domus Dei, et porta coeli; unde appellatur Bethel. Et lapidem, quem ad caput sibi Jacob posuerat, in similitudinem illius lapidis angularis (erexit in titulum) cui junctos duos parietes e diverso venientes in semetipso copulavit; scilicet populorum connexionem Judaeorum atque gentilium, pacem in utrisque perficiens. Quod vero admirabiliter a pastoribus vel vigilibus invenitur, sive quod in cunabulis adoratur, typus gerebatur optimorum pastorum, quos Christus paterfamilias constituens super famulos et famulas, ut juste tritici mensuram distribuant, sollicite diligenterque mandavit. Vel illius, cui ter ait injungens. Pasce oves meas, ne luporum impetu perturbatae pascua perdant, id est placita mea. 15. Quod autem a magis, primis omnium gentium (1168C)velut nationum primitiis adoratur, omnium creatorem et dominatorem significant esse venturum; et a gentibus creditum iri atque in munerum oblatione Deum et regem; sed et ad victimae sepulturam myrrha dicitur distributa, ut per trinam speciem munorum, id est per aurum regi, thus Deo, myrrham morituro, tanquam una deitas Patris et Filii ac Spiritus sancti, sancta et individua Trinitas adoraretur in Christo, crederetur in mundo, praedicaretur in gentibus. Quod stella ducatum magis praebuerit, propter illud quod legitur: Orietur stella, inquit, de Jacob, et ascendet homo in Israhel, et confringet omnes duces alienigenarum. Et illud: Omnes a Saba venient, ferentes aurum, thus et myrrham, salutare Domini nuntiantes. Quod autem persecutus ab Herode perfido rege cruentoque, ut adimpleretur Scriptura quae dicit: Vox in excelso, hoc est in Rama, audita est, ploratus et luctus magnus; Rachel plorans filios suos, et noluit consolari quoniam non (1168D)sunt. Inlusus namque a magis saevit Herodes adversus Christum, et quasi posset inter caeteros unum jugulare, quem sibi succedere miser timebat, millia parvulorum in persona unius infantis impius et crudelis mactavit. Sed ab angelo sancto monitus per visum Joseph tulit puerum cum matre ejus in Aegyptum; et Herodes contra suum judicium sine causa parvorum innocentum crimine pressus, infantum pernecavit exercitum. 16. Quod autem circumcisionem Christus in carne pertulerit, propter illud quod Apostolus ait: Christum enim, inquit, ministrum circumcisionis fuisse credendum est, et illud de Exodo: Cum proficisceretur Moyses imperante Domino ad Aegyptum, et secum comitaretur conjux cum liberis, occurrit ei angelus, interficere illum volens. Ad quod attonita (1169A)Sepphora, accipiens lapidem circumcidit puerum: et propter sanguinem circumcisionis pueri, pepercit angelus ne interficeret. Unde circumcisione Christi omnis legis ira cessavit, et sanguis ejus pondera dura tulit; eo quod finis legis Christus, qui maledictum vetustatis absolvit, et a servitutis jugo nos liberavit. Quod autem adcrevisse dicitur sapientia quoque coram Deo et hominibus, summam atque perfectam hominis plenitudinem gessit in aevo; ita ut incipiens annorum XXX baptismum voluntarius a Johanne peteret in Jordane; propter illud quod ait Apostolus: donec omnes, inquit, occurramus in virum perfectum, in mensuram aetatis plenitudinis Christi. 17. Nam et primum hominem Deus aetate perfectum, nec non et intellectu atque ratione praeditum, ut suae scilicet voluntatis rector esset arbitrii, de terra finxit incolumem juvenem, et ejus conjugem plenis nubilem annis, pectore virginem, decoram in (1169B)omni membro, jamque maturam, ita pulchrum oculis visum, eduxit ex latere dormientis. Quia non parvulorum motibus aut teneritate mentium puerorum in corpore parvo quatentium, atque pedum, manuum, linguarum, sermonum et actuum praepeditos; sed aetate, ratione, soliditate membrorum atque sapientia plenos, primo Deus ex luto terrae fecisse credendus est, ut ex illorum materia soboles crearetur: tanquam ex arbore rami vel fructus primum quidem tenues, postea jam paulatim maturi vel firmi videntur proficere. Ita namque omnis natura firma et solida quicquid protulerit ostendit, reparante auctore Deo dum generat. Et sic quippe credendum est, quia homo in primordio factus a Domino, aetate legitimus, et mente plenus, et capax rationis; in qua victoriam caperet, si mortis imperasset auctori. Ideo namque poenam mortis incurrit, quia non sub parvuli motu et infirmo sensu, sed plenus ratione homo in paradiso deliquit; quia scienti bonum facere et non facienti, peccatum est illi imputatum. Renovatur autem per (1169C)gratiam Creatoris qui non solum parvulos coronavit dum natus est, verum etiam diabolum compescuit cum passus est, donando nobis quod ipse gessit in carne: ut resurrectionis similiter Christi, omnis anima XXX surgat annorum aetate in hac ipsa, quam gessit vivens in corpore, carne; ut recipiat unusquisque juxta quod egit in corpore sive bonum sive malum. 18. Quod autem baptismum a Johanne Christus libenter acceperit, ut tu non dedigneris a conservo suscipere. Non debitor, sed Dominus, sine peccato sumere voluit a servo; ut inter ipsa fluenta Jordanis super unum mediatorem Dei et et hominum sanctae Trinitatis declararetur auctoritas; dum Deus Pater in voce, Filius in homine, Spiritus sanctus in columbae specie demonstrantur, una divinitas constans et indivisa deitas atque majestas. Quod autem ab spiritu expulsus est in desertum, id est caro factus homo, quam sumpserat propter veterem Adam, (1169D)quem intra delicias paradisi diabolus vicerat, hic in deserto cum inimico confligere cupiens, ut per jejunii munus de illo victoriam capiens, omnibus suis fidelibus traderet conculcandum. De qua victoria ante propheta Zacharias cecinit dicens: Vidi, inquit, Jesum sacerdotem magnum, et stabat a dextris ejus diabolus, id est ex parte justitiae, concinnans dolos. Et dixi ad eum: Increpet tibi Dominus, diabole, qui redimit Israhel, et elegit Hierusalem: nobis ergo vicit qui solus victoriam de diabolo capere (1170A)potuit. Quod autem discipulos ex piscatoribus facit, ut non ex sanguinis nobilitate plaudentium, sed ex pauperum grege humiliter sentientium primas institueret XII Ecclesiae columnas, tanquam ex Jacob XII congregationis illius patriarchas; nam unaquaeque tribus Israhel singulos apostolos in Novo Testamento, quasi XII lapides vivos ex Jordanis alveo reddiderunt; et sic totum mundum, tanquam menses totius anni, solem in se justitiae continentes perlustraverunt; et animas fluctibus exsilii vagas, lucidis Dei praeceptis, tanquam in lina ( sic ), manibus Ecclesiae medio concluserunt. Sic enim ait: Venite post me et faciam vos piscatores fieri hominum. 19. Quod autem infirmitates atque aegrotationes nostras, sicut reor praedixerat Esaias, libenter portaverit, sic per omnia currens, quemadmodum gigans per viam; oportet inspicere quomodo in se consecrando Ecclesiam, gradus ejus singulos commendaverit, id est per septem gradus officii mancipandam (1170B)altario sanciverit; qui sunt ostiarius, fossarius, lector, subdiaconus, diaconus, presbyter, et episcopus. Hos septem gradus implevit Christus in carne. Nam ostiarius fuit, quando ostium arcae aperuit, et iterum clausit. Fossarius fuit quando Lazarum de monumento, quarto die jam foetidum evocavit. Lector fuit quando librum Esaiae prophetae in medio synagogae in aures plebi aperuit, legit, et cum replicuisset, ministro tradidit. Subdiaconus fuit quando aquam in plevim misit, et humiliter sua sponte pedes discipulorum lavit. Diaconus fuit quando calicem benedixit, et apostolis suis ad bibendum porrexit. Presbyter fuit quando panem benedixit et eis similiter tradidit. Episcopus fuit quando in templo populos, sicut potestatem habens, regnum Dei docebat. Et haec quidem etiam sanctus Ephraem commemorat similiter. 20. Nam quod a proprio discipulo XXX argenteis venumdatur Judaeis, ante praesignatum est in Josepho suis fratribus Ismahelitis distracto. Quod autem ligatus (1170C)a ministris Hebraeorum describitur, ut eos qui diabolo compediti tenebantur absolveret, et nexus peccatorum confringeret. Et quod palmis in faciem verberatur, nobis veram libertatem donavit. Et quod colaphis capite caeditur, nostrum est sanitati redditum caput. Et quod immundis sputaminibus perlinitur, a nostra facie abstersit opprobrium. Et quod dorso flagellis verberatur, a nobis plagas mortis et diaboli flagella dimovit. Et quod ante tribunal Pontii Pilati adstat, a nobis terrorem atque formidinem judicum et principum hujus mundi abstulit. Et quod multos testes falsos pertulit, sanctorum suorum contra impios testimonium confirmavit. Quod autem inter iniquos deputatus est, ut filios adoptivos per fidem angelorum participes demonstraret. Quod vero unum susceperit, alterum reprobaverit, ut quantum intersit inter humilitatem et superbiam, et quantum desperatio ab spe salutis, vel a malitia distet clementia, demonstraret. Et quod clavis configitur, ut (1170D)aculeum mortis, qui nobis fuerat permolestus, significaret esse destructum. Quod vero vestes ejus in sortem ceciderint, ut sors sanctorum firmaretur in coelo. 21. Et quod etiam propria potestate, morte sua habuit expletionem dicens, Consummatum est, et inclinato capite tradidit spiritum; propter illud: Potestatem habeo ponendi animam meam, et potestatem habeo iterum sumendi eam; eo quod sacrificium voluntarium se ipsum optulit Patri pro nobis. Quodque (1171A)unus idemque inter mortuos liber, ut nostra mortificatio illius immortalitate vivificaretur. Quod autem caeterorum crura confracta, ejusque minime sunt comminuta, propter illud ante praedictum, Ossum ( ita cod. ) non comminuetis ex eo. Ipse namque est agnus paschalis populoque mactandus; et ab Aegypto suo sancto cruore ad terram promissionis per medium mare proprio sanguine purpuratum, patres cum liberis reducens, postquam Pharaone percusso, cum suis eum satelli ibus inter fluctus alto pelago demersit. Quod autem de cruce deponitur et in sepulcro ponitur, ut sanctorum omnium sepulturam sanciret, et timorem mortis auferret. Quod vero in inferiora terrae descendit, et a coelesti sede de sinu Patris non recessit, ut suos de carceris vinculo educeret, et diaboli potestatem destrueret, mortisque imperium contereret, et inferni potentiam aboleret, et suum regnum non solum justis, sed etiam latroni donaret. Quod autem a mortuis post triduum resurrexit, (1171B)et mortuis vitam dedit, et primitias resurrectionis ostendit, et omnium fidelium corda ad resurrectionem futuram firmavit. Quod autem quadraginta dierum spatio cum discipulis suis post suam resurrectionem commoratus est, ut infidelium corda domaret, et suae Ecclesiae munera legis quadruplo conferret. 22. Quod vero ascendisse ipsum quadragesimo die perscribitur in coelum, ut cui dictum est, Terra es et in terram ibis, ipsi post, de diabolo capta in Christo victoria, diceretur: Sede ad dexteram meam, donec ponam inimicos tuos scabellum pedum tuorum. Duxit ergo ascendens Christus captivam captivitatem, et sic secundum suam promissionem die Pentecostes dedit dona hominibus. Ascendit Christus ad Patrem, et descendit Spiritus sanctus ad plebem. Qui descendit, ipse etiam ascendit super coelos, ut adimpleret omnia. Quod vero descendit Paracletus ad apostolos, in ipso confirmantur universa in coelo et in terra. Nam Spiritu sancto largiuntur (1171C)dona cunctis fidelibus, ut ait Apostolus dicens: Alii quidem datur sermo sapientiae secundum eumdem spiritum, alii vero sermo scientiae, alii gratia curationum, alii genera linguarum, alii interpretatio linguarum in eundem Spiritum, et cetera. Haec autem omnia dona operatur Deus et Christus in eodem sancto Spiritu, qui est plenitudo unius deitatis atque substantiae; quia tres personas et tres subsistentias unam cognoscitur esse deitatem atque essentiam. Nam quanta largiuntur Ecclesiae ab uno eodemque Domino Christo, quis digne possit expedire per ordinem? Quicquid igitur in nativitate, quicquid in aetate, quicquid in praedicatione, quicquid in passione, quicquid in resurrectione Christi, quicquid in ascensione Domini, quicquid in divini Spiritus omnium linguarum elocutione, in sacramentum vel ministerium sanctae catholicae Ecclesiae gestum est, atque in augmentum filiorum Dei peractum est.(1171D) 23.Sed nunc jam ad id unde digressus sum retorquam ( ita cod. ) articulum, ut possim adprobare quod in fine temporum venerit Christus, Dei et hominum mediator in carne, sicuti superius exposuimus, Apostolo praedicante postquam ait: Cum venit plenitudo temporis, misit Deus Filium suum factum ex muliere, etc. Et Johannes evangelista in Epistola sua dicit: Filioli, novissima hora est. Sed et beatus Petrus apostolorum princeps eadem in epistola sua dicit: Non lateat vos, inquit, hoc David, quia mille apud Deum sicut dies una, et dies una tanquam mille anni. Sex enim diebus perhibetur hic mundus perfectus a Deo cum omnibus quae in eo sunt; et in septima requievisse Deum ab opere suo praedicatur; id est, perfecto orbis curriculo, requiescit Deus (1172A)in homine. Nam post sexti diei operationem non legitur factum hoc aut illud; sed requievit, inquit, Deus in die septimo ab omnibus operibus suis. Ergo requiescit omnis homo ab opere suo, vel hic mundus ab studiis suis tanquam in die septimo, post sextam suam aetatem, sicut Deus ab omni opere suo. Sabbatum igitur nunc est, ut nullus reperiatur operator vineae Dei; donec subito veniat qui repromisit post finem mundi in suis sanctis omnibus requiescere. Namque primam diem, in qua principia mundi sunt, ipse nobis octavam per resurrectionem fecit, in qua Deus sanctis requiem donavit. 24. Igitur expletum est sextum milliarium aetatis hujus mundi etiam quamvis contradicant qui hoc percipere nolunt, et septima agitur. Saeculum hoc diem solemnitatis suae frequentiamque in qua est ignorat, horamque et diem finis suae; quia, sicut in Apocalypsi intimatur, in septima tuba, seu in septima phiala irae Dei, complebuntur sermones Dei. (1172B)Sed ut ne quis hoc putet quod VII milliarium annorum expleturus sit mundus frequentia sua, nullo modo reperiet istud ante praedictum, eo quod sabbati die requiem habebit hic orbis; sed hora et dies incerta angelis et hominibus a Domino perhibetur. Ait enim: De die autem illa et hora nemo scit, neque angeli in coelo, neque Filius, nisi Pater solus. Et ne quis carnaliter arbitrans putet, aliquid scire Patrem quod nesciat Filius, et in haeresim involutus incidat; sed magis hoc significare voluit Dominus, quia Filius in patre manens, cum eo universa cognoscit; quicquid enim operatur Pater, unum est cum Filio et Spiritu sancto, sine quibus non operatur. Et quicquid operatur Spiritus sanctus, unum est cum Patre et Filio, sine quibus non operatur. Ergo et quicquid scit Pater, simul et Filius et Spiritus sanctus cum eo pariter cuncta cognoscunt. Quia scilicet Pater et Filius et Spiritus sanctus una atque inseparabilis deitas in semetipsa ineffabiliter constans omnia novit et cuncta cognoscit. Dum vero septima jam dies ad requiem properat, (1172C)mundus iste, hoc est elementa ipsa quiescant a servitute necesse est, ut in suis sanctis Dominus requiescat, et ipsi in eo perpetuo ab omni fluctuatione quiescant. Et tunc vere sabbatizabunt justi cum Domino, et dies prima fiet octava in resurrectione sanctorum, quando area ventilata fuerit, et a palea discretum erit frumentum, quando non latebit quod nunc latet. Nam quid, rogo, cernitur mundus, dum vilis apparet? Totum ergo super MVI annorum agit nunc perfectionem suam in numero Evangelium, ut in eis qui futuri sunt ad salutem sit, in quantum concesserit ipsa Divinitas, cui soli cognitum quantum nobis expedire queat. 25. Igitur incipiamus ipsorum Caesarum vel imperatorum annos quos regnaverunt. Liceat ab adventu Salvatoris in carne exponere secundum chronicam exsecutionem.
Augustus namque, qui et Octavianus Caesar, vel imperator, regnavit annos LV, sed in XLII regni ejus (1172D)natus est Christus in carne de Virgine.
Tiberius regnavit annos XXII et dimidium. Sed in quinto decimo regni ejus baptizatus est Dominus Jesus in Jordane flumine a Johanne praecursore. Et in XVIII anno regni ipsius Tiberii Caesaris passus est idem Dominus noster Jesus Christus; et pandit nobis salutare et pretiosum lignum crucis, in quo sibi conjunxit Ecclesiam per sanguinem et aquam ex proprio latere. Post Tiberium vero,
Gaius regnavit annos IIII et menses VII.
Claudius regnavit annos XIIII et menses VIIII.
Nero regnavit annis XIII et menses II.
Galba regnavit anno I et menses VII.
Lucius regnavit menses III.
Vitellius regnavit annos VIIII et menses VIII et semis.
(1173A)Vespasianus regnavit annos VIIII et menses X.
Titus regnavit annos II. Hi expugnaverunt Judaeam et Hierusalem, post passionem Domini, usque ad supremum eos interficientes qui increduli remanserunt. Nam fideles custoditi divinitus in loco, qui vocatur Pellan, salvati sunt.
Domitianus regnavit annos XV et menses II. Usque ad hunc adductus est in urbem Romam beatus deiloquus Johannes apostolus et evangelista, et usque nunc in hoc mundo duravit, et dimisit eum Domitianus, et abiit in Ephesum. Post Domitianum.
Nervas regnavit annum I et mensem I.
Trajanus regnavit annos XVIIII et menses VI.
Hadrianus regnavit annos XXII.
Antoninus Pius regnavit annos XXIII.
Marcus regnavit annos XVIII et menses VIIII.
Antoninus verus regnavit annum I.
Commodus regnavit annos XXII et menses VIII.
Pertinax regnavit annum I, menses II, dies XVIII.
(1173B)Didius Julianus, qui et Salvius, regnavit menses VII.
Severus Septimius Afrus ( ita cod. ) regnavit annos XVII et menses VIII et semis.
Antoninus Getas regnavit annum I.
Antoninus Caracallus filius Severi regnavit annos VI et dies XXII.
Valerianus regnavit annos VI.
Macrinus Gallus ( ita cod. ) regnavit annum I et menses VII.
Antoninus alius regnavit annos III, et menses II.
Alexandrus ( ita cod. ) Mammaeae regnavit annos VIII et menses IIII.
Maximus regnavit annos IIII, menses X.
Balbinus regnavit annum I et menses III.
Pupienus regnavit menses III et semis.
Gordianus regnavit dies XXII.
Alius Gordianus regnavit annos XX ( ita cod. ).
Tertius Gordianus regnavit annos VI.
Marcus regnavit annos VI.
(1173C)Philippus regnavit annos VI et semis.
(1174A)Valerianus regnavit annos II et dimidium.
Decius regnavit annum I et menses VIII.
Aemilianus regnavit menses IIII.
Valerianus regnavit annos VI.
Gallienus, qui et Licinius, regnavit annos XIIII.
Claudius, qui et Pullianus, regnavit annos VIIII.
Quintilianus regnavit dies X et VII.
Amelianus regnavit annos VI.
Tacitus regnavit menses VII.
Florianus regnavit menses II.
Aelius Robus regnavit annos III et menses III.
Carus regnavit annos II.
Numerianus regnavit annos II.
Carinus regnavit annos II.
Licinianus regnavit annos VII ( ita cod. ).
Diocletianus et Maximianus regnaverunt annos XVIIII.
Constantinus major regnavit annos XXXII.
Constantius regnavit annum I.
(1174B)Julianus transgressor regnavit annos VII.
Jovianus regnavit menses VII et semis.
Valentinianus regnavit annos XVII.
Valens regnavit annos XIII.
Gratianus regnavit annos VII et menses X.
Theodosius major regnavit annos XVII.
Arcadius regnavit annos XXIII.
Honorius regnavit annos XXXI.
Theodosius minor regnavit annos XLVIII.
Leo major regnavit annos XVI et menses XI.
Leo Junior regnavit annum I et dies XXII.
Zeno regnavit annos XV et menses II.
Anastasius regnavit annos XXVII, menses VIIII et dies VIIII.
Justinus regnavit annos VIIII et dies XXII.
Justinianus regnavit annos XXXVIIII et dimidium.
Justinus regnavit annos VIIII.
(1174C)EXPLICIT CHRONICA. DEO GRATIAS. AMEN.