Commentarii in evangelia

Incipit tractatus evangelii secundum Lucanum. Totum autem evangelium 2705 Mathei omnia continet, quia unum dominum dixerunt etiam cetera evangelia (...) intellegi possunt.

L. praef. Luca(nu)s *regulam tenens legis incipit exponere a sacerdotio Zachariae. Et quia de duo(bus) *regnis, quae post mortem facta sunt Solomonis, Iudea et Israhel, inest ratio, facit mentionem duorum filiorum redeunte iuniore prodigo et (patris) pro 2710 gaudio vitulum inmolari faci(en)t(is), etiam publicani et Farisei in templo orantium, et de duobus (latronibus crucibus) adfixis *uno rogante[m], cui dicitur: Amen dico tibi, quia mecum eris hodie in paradiso. Merito igitur iustificatur publicanus, merito et prodigus filius iunior post †peracta omnia† cum gratulatione suscipitur. Legis autem regulam Luca(nu)m tenere de LXXII ante faciem praemissis et XII apostolis (...) LXX arbores palmarum (et) XII fontes in Elim, sed et *iuxta carnem nato domino 2715 octavi d(i)ei circumcisionem et sacrificium pro Generationem etiam a salvatore susum recurrit ascensionem mani-festans. Est ergo evangelium secundum Lucan(um) facies vituli, quod est disciplina legis.aperiente vulvam manifestissime demonstratur.

Lc. 2, [capitolo] I. Factum est autem in diebus illis exivit edictum a Caesare Augusto, ut 2720 1–12 profiteretur universus orbis terrae. *Haec professio prima facta est sub praeside Syriae *Cyrino. Quo tempore ascendit et Ioseph, ut profiteretur. Cyrino praeside, id est 82r dominatore; nec in alio igitur tempore fieri professio poterat, nisi quo Christus nasceretur iuxta carnem, cui omnes *censendi eramus. Debemus ei profiteri peccata nostra orante Iohanne et dicente Quis ostendit vobis fugere ab ira ventura? Facite ergo 2725 fructum dignum paenitentiae. Quod autem pannis involvitur et in presepio ponitur, ostendebat ex omnibus gentibus, id est ex conversatione pessima, venientes, quod sunt panni (...) et corpori Christi circumdari, id est ex ipsis ecclesiam fieri. Presepium autem maiorum personam significat, quod doctrinis suis saturant venientes: Quod est ex persona ecclesiae. Denique in diversorio (...) diversorium etenim synagoga est. 2730 Sicut ergo diversorium et stabulum habet introitum et exitum, sic ostendit salvatorem natum quidem esse in synagoga, sed inde exisse et esse nunc in ecclesia, cuius corporis caput est. II. [inter caetera quae supra sunt] Et benedixit illos Simeon et dixit ad Mariam Lc. 2, 2735 matrem eius: Ecce hic positus est in ruinam, id est incredulis: Qui non crediderint, 34sq. ruinam patientur. Qui nisi Iudei, ad quos de ipso prophetae (...) et semper scrip-serant? Idcirco et Simeon mox agnovit Christum (et) benedixit dominum credens. Et resurrectionem multorum: Qui ergo credit, sicut credidit Simeon, sine dubio in 82v resurrectione erit. Et in signum contradicente: Quod apostolis dictum est a Iudeis 2740 neganti(bus e)um resurrexisse. Et tuam ipsius animam pertransiet gladius: Licet Maria gladio sit perempta, tamen in figura eius ostendebat futuram ecclesiae perse-cutionem gladii post passionem Christi; ideo dixit Et tuam ipsius animam pertransiet gladius, id est ecclesiae, cuius typum gerebat Maria. Sicuti ergo virgo Maria genuit Christum, ita et ecclesia, quae est virgo fecunda, cottidie populum per regenera-2745 tionem aquae (et per) spiritum sanctum deo procreat.

III. Dicebat ergo ad turbas, quae exiebant, ut baptizarentur coram ipso: Generatio Lc. 3,7 viperarum, quis ostendit vobis fugere ab ira ventura? Increpabat ergo Iohannis filios Israhel et dicebat: Generatio viperarum, quis vobis ostendit fugere ab ira ventura? Et ipse dominus sic dixerat ad illos: Vos de patre zabulo estis. Viperarum ergo generatio2750 non sine causa Iudeis inputatur; non enim fieri potest, nisi sit aliqua ratio.

Vipera igitur, cum concipit, rostro suo masculi rostrum intrinsecus trahit; et cum ultimum illud egerit, occidit masculum et saturata libidine concipit. Et cum conceperit, per latera eius exeunt filii velut vindicantes patrem, sicuti dictum est Petro: Omnis, qui gladio percusserit, gladio peribit. Et ipse ergo recipit reciprocum, quod fecit. Vipera synagoga est: Occidit Christum; hanc postmodum deseruerunt filii, id est inter- 2755 fecerunt. Vipera ergo hanc habet similitudinem. Et quia venenum pessimum habet (et) insanabile, sic synagogae filii dicuntur venenum aspidum in labiis habere. 83r

I.c. 3, V. Existimante autem populo et cogitantibus omnibus in cordibus suis de Iohanne, 15sq. ne forte ipse esset Christus, negavit et dixit: Veniet fortior me; cuius non sum dignus calciamenta portare. De calciamentis autem scriptum est in lege, ut, si frater de-cesserit et non reli[n]querit semen, frater eius accipiat uxorem ipsius et resuscitet semen in nomine defuncti; quod si noluisset proximare, tunc in conspectu omnium 2765 excalciabatur et dicebatur: Domus excalciati. Tamen etiam si quis accipit fratris aut proximi uxorem, nullus in nomine defuncti invenitur suscitasse (semen) vel eius nomine vocitasse, quia (ei res) servabatur, (in) cuius nomine deberet suscitari semen et eius nomine vocitari. Apostoli igitur Petrus et ceteri quasi (unus) vir post passionem domini acceperunt ecclesiam et suscitaverunt filium in nomine defuncti. 2770 Nam Antiochiae primum discipuli dicti sunt ‘Christiani’: Contigit ergo, ut in nomine defuncti filius eiusdem nominis vocaretur Christianus.

I.c. 4,13 VI. Et consummata omni temptatione, hoc est peracta, victus et prostratus recessit ab eo zabulus usque ad tempus. Tempus scilicet passionis dicit, quo tempore 83v se zabulus in corde Iudae habebat mittere ad tradendum dominum Iudeis. 2775

I.c. 4, VII. Surgens autem de synagoga intravit in domum Simonis et Andreae. Socrus 38sq. autem Simonis tenebatur magnis febribus. Socrum Petri febribus accensam liberat. Ostendit dominum rogari, qui potest omnes valitudines sanare. Spiritaliter socrus Petri synagoga: Ex synagoga igitur credentes facti sunt quasi mulieres Petri, id est 2780 uxores, siquidem ipse missus est, ut evangelizaret et a peccatis abstergeret, quod febris facile intellegitur. Credentes ergo sancti sunt et ministrant, id est ex Iudeis, quorum similitudinem gestaba[n]t socrus Petri. Quae, ut remissa est a *febri, surrexit et ministrabat illis.