Migne Patrologia Latina Tomus 138
De fundatione monasterii S. Arnulfi Metensis (Auctor incertus), J. P. Migne
cc_id: cps_2.AucInc.DeFuMoS, cc_idno: 9602
De fundatione monasterii S. Arnulfi Metensis
138.0189A| Quoniam quidem eorum memoriam summatim attingere cupimus, quorum patrimonio ecclesia sancti Arnulphi, quae antiquis temporibus ecclesia sanctirum apostolorum nominabatur, usque modo refloruit, congruum videtur paucis referre cujus industria sanctitatis primum hic aram posuerit. Antiquorum denique relatio sibi succedentium tradidit posteritati, quod beatus Patiens praesul Metensium quartus, beati Joannis apostoli et evangelistae fuerit discipulus: qui beatus apostolus condiscipulis suis jam coelo regnantibus, prolixius vitae spatium adeptus, messi Dominicae suorum complures alumnorum per loca direxit plurima regionum. Inter quos beato Patienti meritorum luce fulgenti, dum divina revelatione opus consimile injungitur, ille nimirum magistri diligens praesentiam, negat se hoc adimplere, nisi reliquiarum pignore corporis ejus aliquo modo potiretur. Cujus fidem devotionis beatus Joannes 138.0189B| apostolus amplectens, Dominum hoc fieri poposcit, cujus nutu omnis natura vim propriae legis convertit. Oratione igitur facta, evocatoque fideli discipulo, dentem sine dolore sibi detrahens ab ore: Habeto, inquit, hoc tibi pignus amoris mei. Tibi etiam auctor pietatis pariter concedit, ut dum civitati Metensi propinquus eris, cui doctor destinaris, incolarum lingua pleniter eloquaris: fertur enim lingua Graecus fuisse. Sicut et beatus Nicolaus divina revelatione ad summum sacerdotii provectus est gradum, sic iste sanctus Patiens eadem gratia per Joannem apostolum ad Metensem civitatem regendam, beato Felice episcopo Metense praedecessore suo adhuc in corpore vivente, est destinatus.
De prima consecratione ecclesiae.
138.0189C| Beatus igitur Patiens, consecratione, benedictione, insignique reliquiarum munere dilecti Joannis donatus, iter aggreditur, supernaque ordinante clementia, Metensibus pastor herilis efficitur, qui animum divinae intendens contemplationi et orationi, basilicam Deo et praeceptori suo Joanni apostolo extra ejusdem muros urbis ad meridiem construxit et consecravit, ipsiusque dente, et duodecim particulis de apostolorum vestimentis, cum aliis sanctorum pignoribus, eam honestavit, et qui inibi Deo servirent instituit, cursuque laborum finito, in pace ibidem quievit, temporibus Antonii pii et Adriani imperatorum, in diebus Hygini papae. 138.0190A|
De tempore sancti Patientis, usque ad tempus sancti Arnulphi.
A temporibus hujus sancti, usque ad beatum Arnulphum defluxerunt quingenti anni et amplius, viginti quatuor episcopis medio tempore sibi succedentibus, licet ecclesia multis annis vacaverit, a B. Arnulpho usque ad Deodericum episcopum Metensem, qui ecclesiam beati Vincentii fundavit, trecenti anni et amplius defluxerunt, decem et septem episcopis sibi succedentibus, quorum ultimus fuit dictus Deodericus. Hic ecclesiae praedictae, scilicet sanctorum apostolorum et beati Arnulphi, Gorgiaeque ( l' abbaye de Gorze ) et sanctae Glodesindi, beatoque Stephano subripuit, quibus ipsam ecclesiam sancti Vincentii instauravit, et ab Gorgiae sanctique Arnulphi coenobiis quosdam monachos extraxit, qui inibi monasticam ducerent vitam, et jugiter divino famulatui insisterent.
138.0190B| (Hic legitur catalogus episcoporum Metensium, a sancto Clemente primo episcopo, ad Adalberonem qui fuit quadragesimus quintus ejusdem sedis episcopus, sub cujus regimine in ecclesiam beati Arnulfi ordo monasticus est introductus. Subjungit auctor): Usque hodie annis singulis convenientibus inibi conventualibus Ecclesiis, et canonicis, et clero et populo, palmarum a praesule sedis fit consecratio, et omnes presbyteri totius civitatis tenentur venire in eadem ecclesia ad consecrationem palmarum, antequam canonici veniant, et debent mittere palmas suas ad consecrandum.
In omnibus beatus Patiens Joanni apostolo adhaesit.
Sanctus igitur Patiens fundator ecclesiae sanctorum apostolorum, sicut a prioribus vicaria relatione 138.0190C| cognovimus, ex inclyta Graecorum prosapia exortus; sicut nobilitate mundana, sic et opum gloria in minoris Asiae regione clarus effulsit. Hanc Asiae regionem dilectus Domini evangelista Joannes in sorte praedicationis divina dispensatione suscepit, fideique jugo subjugavit. Nam dum fulgore virtutum confirmaret suorum claritatem verborum, quamplures ad vitam destinati, potentes et divites ac mediocres compuncti gratia ejus doctrinae obediebant. Itaque inter alios insignes, et beatus Patiens obedientiae fidei se subdidit, pompam mundi reliquit, sancto apostolo intime adhaesit. Joannes, dum suis in nuptiis Christus aquam in vinum mutasset, secutus 138.0191A| eum, carnale connubium reliquit; Patiens audiens ab ipso Joanne verbum Dei, abrenuntiat oblectamentis mundi. Joannes sociabiliter adhaesit Christo in resuscitatione archisynagogi filiae in cubiculo; Patiens Joanni praesens fuit dum resuscitat filium viduae fidelis. Joannes transfigurationi factae in monte Christo adfuit; Patiens Joanni astabat, dum duos proceres post conversionem dimissarum poenitentes divitiarum ab aeterna damnatione per auri miram in frondibus reciprocationem reducebat. Joannes cruci astitit Christi; Patiens eidem Joanni misso in oleo ferventi. Christus morte devicta discipulis mellis favo verae deitatis ac suae humanitatis unionem commendavit; Joannes, Patienti cum suis condiscipulis post libertatem exsilii, inseparabilem 138.0191B| patris ac verbi substantiam scripto elucidavit.
De Vita sancti Amalarii, et de ejus glorioso sepulcro, et de ejus miraculis sanctis.
Subnectimus etiam huic paginae memoriam piissimi sacerdotis Amalarii Trevirensis archiepiscopi, ut dicitur, qui cancellarius dicitur exstitisse Caroli Magni, cujus monumentum in medio cryptae monasterio subjectae conspicitur venerabile. Ejus quidem sepultura, dum causa fundandi augustius oratorium, ossa reliquorum effractis monumentis exponerentur, divinitus minime potuit immutari. Tandem Deo favente operi perfectio imponitur; et ecce frater quidam custos ecclesiae, Gregorius nomine, scrupulo forte tangitur, et raptis quibusdam ossiculis de ipsius sepulcro, meritum viri cognoscere aggreditur; quae 138.0191C| dum prunis ardentibus inferret, vidisses illas, visu mirabile, resilisse, et quasi motibus reclamasse ossa viri Dei non esse ausas attingere, quia dum advixit, in se coelesti rore vitiorum flammam prudens exstinxit. Quo signo perterritus, sepulcro reponit ossa festinus. Insecuta igitur nocte dum quietis dono frueretur, adest vir Dei cum quodam pedum sonitu, a laevo cpyptae aditu. Illac quidam erat pernominati fratris stratus, et verberi cum tremore subjectum, increpavit acrius quod se inquietare fuerit ausus. Molestia ergo corporis monachus pervaditur, sed satisfactione digna levigatur.
¶
Non post multum tempus domno Adalberoni episcopo Metensi loci nostri amico fideli, fuit desiderium ut in crypta eadem sibi collocaret mauseolum. 138.0191D| Quod ibi fuisset adimpletum, dum praesuli vitae finis immineret. Vir idem Dei Amalarius fratri nominato superius apparens, talia sciscitatur: Cui juxta me paratur sepultura? At ille inquit: Piae memoriae Adalberoni episcopo Metensi. Ad haec vir Dei Amalarius: Publica hoc, inquit, in populo, quia divinitate propitia donec istic humo tectus ero, nullus mecum participabitur sepulcro: nam quamvis ille minus quid notificaverit, exitus tamen rei comprobavit: nam praesul adhuc vivens dum se istuc deferri jussisset, quorumdam consilio id fuit impeditum, et in basilica sancti Salvatoris ab eodem augustabiliter constructa sortitus est tumulum. Quanti vero apud Dei majestatem hic Amalarius habeatur, 138.0192A| plurimorum liberatione febricitantium comprobatur quod ad praesens dicere omittimus; quia si fides adsit, quotidie agitur. Item mulieres debent habere pacem cum maritis suis, cum ad ipsum veniunt deprecaturae, et etiam homines per orationes et per missas saepe credunt subveniri.
Quando mutatus fuit ordo, id est canonici regulares in ordinem monasticum, tunc factus est Arbestus primus abbas in ecclesia sancti Arnulphi.
Ego Arbertus monachus Gorziensis, notum vobis facio, quod Ottho divina providentia imperator, et Adelbero Metensis episcopus, expulsis canonicis regularibus, me in abbatem sancti Arnulfi constituerunt. Quapropter furoris stimulo accensi veluti de 138.0192B| paternis redditibus pulsi, quidam eorum adierunt regem seniorem nostrum, videlicet Otthonem, vanam super hoc garrientes declamationem, quod injuste proprium abstulissem, et veluti haereditarium locum. Cumque ut egeram praefato seniori totum indicassem, illorum floccipendens rationem, ut sapiens et justus rex, ne in reliquum querimoniis inibi Deo famulantes molestarentur invidorum, tunc et ipse quod feceram confirmavit testamento regiae auctoritatis, praecipiens ut pari consensu ad corroborationis auctoritatem identidem nostra sentiret ecclesia. Quod juxta desiderii ardorem exsequens, ut dehinc sicut statuimus maneret cum consensu ducis nostri, Otthonis videlicet, totiusque ecclesiae nostrae, hoc praeceptum confirmationis scriptum manibus propriis roboravimus, 138.0192C| et roborandum tam praedicto duci quamque coepiscopis nostris fidelibusque dedimus, in Dominum et propter Dominum, omnes successores nostros humiliter postulans, ut sicut definivimus, ut qui volunt sua quod definierunt rata habere, et consentiant nostra. Propterea ego Arbertus talem suscipio curam propter Dominum, et pro his qui me deprecati sunt scilicet curam pastoralem, quatenus mihi et monachis proficiat in aeternum. Iste non tenuit nisi duobus annis ecclesiam pastoralem.
Post hunc suscepit officium domnus Ansteus.
Nec dignum est praeterire silentio domnum Ansteum monachum et abbatem gloriosissimum monasterii sancti Arnulfi. Hic in habitu saeculari praedicto 138.0192D| dicto patri socius, et sanguinis catena conjunctus, prius relictis facultatibus, ejus etiam secutus vestigia, ex archidiacono in pauperem Christi vere commutatus est, factus monachus. Iste sapientia et eloquentia in tantum effloruit, ut ab eo, velut ab optimo rhetore continuo cum esset necesse, sermonum mella discurrerent. In architecturae quoque peritia non modicum valuit. Hic primo in monasterio Gorzienzi decanus effectus, opere et exemplo monstravit quantum sanctitate et rerum administratione floruerit. Meritis itaque exigentibus, abbas efficitur in monasterio sancti Arnulfi, post Arbertum virum egregium, qui primus eidem loco a domino Adelberone pontifice, clericis inde submotis, regulari 138.0193A| monachorum ordini praefectus est. Ansteus iste monasterium, quod multa laborabat inopia, copiosis ampliavit facultatibus. Cuncta fratrum habitacula infra quadriennium explevit. Abbatiam operam domino Adelberone pontifice praebente, per menses quatuor, quod est mirabile dictu, nisi regni impedisset dissensio, quae erat inter Otthonem tunc regem, post Caesarem, et filium suum Luitulfum, et generum Conradum. Proxima tamen aestate Christo juvante opus incoeptum perfecit, nec propter curas exteriores pastorali minuebatur solertia. Omnibus Dominicis et praecipuis festis, missas publice cantabat, et in unaquaque quarta feria privatim cum summa devotione, et lacrymis multis, in jejuniis, in vigiliis, in orationibus, in humilitate, in cura infirmorum 138.0193B| fratrum, in hospitalitate et caeteris operibus misericordiae clarissimus exstitit. Cursum igitur consumans, in fine sanctae perseverantiae laboribus exactis per annos 16, pridie nativitatis Dei Genitricis, devotorum virorum frequentia, domino et venerabili Adelberone pontifice munus exsequiarum explente, ex parte Aquilonari basilicae depositus est in tumulo, anno Domini 960.
Post abbatem Ansteum secundum, elegerunt monachi sancti Arnulfi Joannem abbatem tertium.
Post Ansteum suscepit Joannes officium pastorale sancti Arnulfi. Hujus temporibus, primi Otthonis magnifici famosissimique imperatoris genitoris secundi ejusdem nominis, qui pro defensione sanctae Dei Ecclesiae contra Saracenos in Apulia praelium 138.0193C| totis saeculis memorandum commisit, erat comes palatii nomine Teubertus, opibus florens, vir in divinis atque humanis rebus strenuissimus, omnique bonitate conspicuus. Hic ex Ermentrude conjuge feminei sexus prolem susceperat; sed quia masculini deerat, creber in orationibus persistens, a Deo sibi filium dari poscebat. His intentus, accidit ut quadam die monasterium sancti Arnulfi ea de causa adiret, diuque humi stratus ante sacrosanctum altare orationem protelaret. Joannes autem abbas ejusdem loci ante valvas basilicae stabat immotus, donec comes Palatinus exiret, qui ab ecclesia digredienti post salutationem oscula praelibans: « Laetare, inquit, virorum nobilissime, tuasque orationes a Domino exauditas cognosce. » Cumque ille rei novitate 138.0193D| horrore perfusus venerabundus astaret, rogans unde id sciret, ille ait: « Cui mentium secreta patent revelante didici te masculinam prolem jam diu a Deo precatu quaesitam promeruisse. Namque brevi stirps virilis ex casto tibi matrimonio erit, vocabulo Benedictus, ab eo qui vocat ea quae non sunt tanquam ea quae sunt per omnia benedicendus. Cave ei nomen immutes, quod qui cuncta ex nihilo creavit, dedit; natumque domino sanctoque Arnulfo nutriendum sub regulari praeposito trade, cujus quandoque propagator enitescet longe lateque. » Credulus ille viri Dei affatibus, domum pro responso accepto reversus est laetus. Interea non multis elapsis diebus, mater, quem auspice Christo conceperat, prospere 138.0194A| filium enixa est. Genitor vero clam matre sumptum puerum una cum nutrice ad monasterium superius dictum abbati Joanni differt, postulans ut ab ipso catechumenus efficiatur. Non renuit vir sanctus, quin quod comes rogarat, actu tum implevit, nomenque imposuit.
Expletis his, comes puerum pallio purpureo involutum ecclesiae infert, atque altari superponens, domino sanctoque obtulit Arnulfo, abbate fratribusque astantibus. Sublatus inde ab abbate, nutrici ad nutriendum redditur, sicque domi refertur. Matrona denique post incommodum convalescente, ubi congruum vidit, viro suo ait: « Christi sacramentis nostram, si vestrae placet celsitudini, sobolem tempus instat ut jubeatis initiari, et ab linea proavorum 138.0194B| titulum sumere nominis. Nuperrime hoc actum est, » comes inquit. Illa quo vel a quo sciscitante: « Apud coenobium beati Arnulfi, inquit, a Joanne loci ipsius abbate, qui et eum Benedictum nominari jussit. » Contristata matrona: « Hoc, ait, vocabulum solis saeculo renuntiantibus monachis est congruum, a sancto Benedicto ad eos derivatum.--Hoc, inquit comes, et ipse in processu temporis erit. » Quo audito illa: « Tantam infamiam, inquit, Dominus nostro non sinat generi illatam iri, ut ex me natum puerum videam unquam professionis hujus ferentem habitum. » Quam comes blande corripiens, simulque viri Dei prophetiam denuntians, non solum ab intentione revocavit, sed etiam gratulabundam ex dono sibi a Deo concesso reddidit. Iste Joannes, 138.0194C| qui pastor est ecclesiae hujus sancti Arnulfi, multis fulsit miraculis. Subjectionem utique et obedientiam abbati suo, cum esset Gorziensis, sine mora obediebat. Abbas tamen subditus erat spiritualibus. Joannes abbas sancti Arnulfi cuncta exteriora provide, cum esset claustralis, procurabat consilio domini abbatis Gorziensis. Saepe ista dicebat abbas: Manifestis operibus indicat nobis frater Joannes quantae religionis floreat studio; priorque ejus humilitatem, jejuniorum observantiam, sapientiam, atque constantiam, ad probandam ejus patientiam diversa sibi injunxi officia, nunc ista, nunc illa: ipse nunquam contradicens, omni studio singula perficit; contumelias et opprobria plurima injuste illata a quibusdam fratribus nostris patientissime tolerat. 138.0194D| Vere amicus Christi est, et discipulus nostri patris Benedicti . . . Sic abbas ejus Joannem absentem frequenter commendabat.
Beatus itaque Joannes fervens studio religionis, laternas fratrum saepe mundabat, mira humilitas. Cum erat hebdomadarius coquinae, ipse collo suo asportabat aquam, et infundebat caldariis, et cibum coquebat. Saepe solus, puerulo aquam infundente, farinam trium modiorum commiscuit, fermentavit, et inde panes confecit. In cibis, vestibus, lecto, in balneis et medicinis spernendis, in cura fratrum, in studio lectionum vere sanctus comperiebatur. Imitabatur pro posse Ambrosium sanctissimum in constantia, beatum Martinum in humilitate, Joannem 138.0195A| Alexandrinum in eleemosynarum largitionibus, in exercenda justitia, cum pro causa monasterii ageretur, maxime strenuus. In molendinis, fluminibus, vinariis, armentis, gregibus, avibus ad usum fratrum sollicitus et optimus acquisitor. Magistris diversarum artium conductis fortissimo muro monasterium circumdedit. Officinas quae ruinam nimia vetustate minabantur, refecit; pallia vero et cortinas albas, infulas, tabulas aureas, in singulis altaribus calices, cruces ampullas, coronas et pulpitum, ubi Evangelium legitur, et caetera aurea, et lampades diversas distinctas ordinibus, et caetera beneficia non possum verbis evincere.
Contigit autem eo in tempore quam episcopus Adelbero subtraxit beneficium solitum fratribus Gorziensibus; 138.0195B| sed divina inspirante gratia Gorziam venit Joanne insinuante, et villam quae quondam ad jus pertinebat monasterii, ipsis reddidit, quae vocatur Warigis villa ( Varengeville ). Joannes autem ivit ad tyrannum Bosonem, filium Richardi principis Burgundionum, ut restitueret fratribus Gorziensibus praedia quae injuste eis abstulerat; qui sibi primitus satis superbe respondit, et minas necis sibi imposuit: at ipse Joannes non pertimescens, sed viriliter contradicens, sibi multis discrimina latronum, nihil sibi tamen nocere queuntium, ad claustra rediit, statimque tyrannus arreptus gravi morbo, Gorziam misit nuntios, et cuncta ablata restituit. Fecit et petitiones multas beatus Joannes ab episcopo Adalberone, qui cum prius acquiescere nollet, postmodum 138.0195C| visionibus sancti Petri territus, cuncta perficiebat. Post hoc sciendum, quoniam Adelberamum rex Saracenus Hispaniarum misit suos legatos ad Otthonem serenissimum imperatorem, amicitiam petens, sed contra fidem multa describens; ad quod missus est beatus Joannes abbas noster, ad praedicandum baptisma, et errorem commutandum. Iste enim fuit prudens in factis; bene arguit subditos, et monuit ut omnibus vitae eorum temporibus semper regulam custodirent.
Joannes junior successit post Joannem, in regimine quartus.
Joannes a fratribus sancti Arnulfi postulatus ut eorum 138.0196A| pastor fieret, benignissime consensit. Statim eorum loci famam jam ubique celebrem, studio litterarum adeo nobilitavit, ut non solum ex proximis civitatibus, verum ex Saxoniae atque Bajoariae partibus undecunque ad ejus magisterium quamplurimi confluerent, ex quibus nonnullos et vitae merito, et sapientiae excellentia post ad episcopatus aspicem, vel ad regenda monasteria electos fuisse cognovimus. Inter coaevos suos, et morum elegantia, et ingenio capax laudabilis eminebat. Hic denique piae memoriae Joannes inter perplura quae intra gymnasium Sophiae peregit exercitia, responsoria beatae virginis et martyris Luciae authentica modulatione composuit, necnon et beatae Glodesindis vitam cum officio nocturnali. Vitam vero antecessoris sui domni 138.0196B| abbatis Joannis scribere aggressus, imperfectam immatura morte praereptus reliquit.
Epitaphium Lodovici regis et imperatoris, filii Caroli Magni, qui in isto loco jacet.
Imperii fulmen, Francorum nobile culmen,
Erutus a saeculo, conditur hoc tumulo,
Rex Lodovicus, pietatis tantus amicus,
Quod Pius a populo dicitur, et titulo;
Hildegart soboles Caroli Magni pia proles,
In pacis metas, colligit hunc pietas.
Rumelicum villam, quidquidque refertur ad illam,
Arnulfo sancto contulit, huicque loco.
Stirps a quo procerum regumque vel imperatorum,
Quorum muneribus sistitur iste locus.
Epitaphium Drogonis archiepiscopi Metensis, filii Caroli Magni, qui in isto loco jacet.
138.0196C|
Conditur hoc busto praesul Drogo, marmore sculpto,
Spiritus in requie laetus ovat Abrahae.
Filius hic Magni Caroli fuit imperatoris:
Vir pius et prudens, vir probitate cluens.
Aulae regalis moderator, pastor ovilis,
Metis et Ecclesiae vere pater patriae.
Hic praesul, praeses, dominus, primasque cis Alpes,
Ejus judicio paca fuit regio.
Iste Glodesindis solemniter ossa levavit,
Condigneque loco condidit eximio.
Quotation analysis