De presbyteris criminosis (Hincmarus Rhemensis)

De presbyteris criminosis De presbyteris criminosis (Hincmarus Rhemensis), J. P. Migne 125.1110B De presbyteris criminosis

 125.1093B| CAP. I. Quid de presbyteris criminosis, de quibus approbatio non est, agendum sit, in libro primo Capitulorum domni Caroli imperatoris augusti capite trigesimo quarto scriptum est (lib. V Capitul. c. 33): Hoc nobis magno cum studio retractandum est, quid de illis presbyteris criminosis, unde approbatio non est, et semper negant, faciendum sit. Nam hoc saepissime a nobis ac praedecessoribus nostris ventilatum est, sed non ad liquidum hactenus diffinitum. Unde ad consulendum Patrem nostrum Leonem papam sacerdotes nostros misimus, et quidquid ab eo vel a suis perceperimus, vobis una cum illis quos misimus renuntiare non tardabimus. Vos interim vicissim tractate attentius, quid ex his vobiscum constituamus, una cum praedicti sancti Patris 125.1093C| institutionibus, ut murmur cesset populi, et nos his faventes illaesi, Domino auxiliante, ab utrisque maneamus. Sequitur confirmatio memorata de sacerdotum purgatione, capite in eodem libro trigesimo quinto.

CAP. II. (Capitul. lib. V, c. 34.) Omnibus vobis visu aut auditu notum esse non dubitamus, quod saepissime suadente antiquo hoste sacerdotibus crimina diversa objiciuntur. Sed quoniam qualiter ex eis ab his rationabilis examinatio et satisfactio fiat, licet de rationabili examinatione et satisfactione presbyterorum, tempore bonae memoriae domni genitoris mei Pippini, sive priscis temporibus a sanctis Patribus et a reliquis bonae devotionis hominibus saepissime ventilatum fuerit, nos tamen pleniter et ad liquidum diffinitum reperire minime quivimus. 125.1093D| Nostris quippe temporibus idipsum a sanctis episcopis, et reliquis sacerdotibus, et caeteris ecclesiasticae dignitatis ministris, nostris in regnis, seu in aliis degentibus, nobisque una cum eis agentibus saepissime, propter multas et nimias reclamationes, quae ex hoc ad nos ex diversis partibus venerunt, ventilatum est. Sed qualiter consultu domni et Patris 125.1094B| nostri Leonis apostolici, caeterorumque Romanae Ecclesiae episcoporum, et reliquorum sacerdotum, sive Orientalium et Graecorum patriarcharum, et multorum sanctorum episcoporum, et sacerdotum, necnon et nostrorum episcoporum omnium, caeterorumque sacerdotum ac Levitarum auctoritate et consensu, atque reliquorum fidelium et cunctorum consiliariorum nostrorum consultu diffinitum est, vobis omnibus ordinis utriusque ministris scire volumus. Statutum est namque, ratione et necessitate ac auctoritate praedicta, consultu omnium, ut quotiescunque cuiquam sacerdoti crimen imponitur, si ipse accusator talis fuerit, ut recipi debeat (quia quales ad accusationem sacerdotum admitti debeant in canonibus pleniter expressum est), si autem, ut 125.1094C| dictum est, ille accusator, qui canonice recipiendus est, eum cum legitimo numero verorum et bonorum testium approbare in conspectu episcoporum poterit, tunc canonice dijudicetur, et si culpabilis inventus fuerit, canonice damnetur. Si vero cum supra scripto praetextu approbare ipse accusator minime potuerit, et hoc canonice diffiniatur. CAP. III. (Ibid.) Ipse ergo sacerdos, si suspiciosus aut incredibilis suo episcopo, ac reliquis suis consacerdotibus, sive bonis et justis de suo populo vel sua plebe hominibus fuerit, ne in crimine, aut in praedicta suspicione remaneat, cum tribus aut quinque vel septem bonis ac vicinis sacerdotibus, exemplo Leonis papae, qui duodecim episcopos in sua purgatione habuit, vel eo amplius, si suo episcopo 125.1094D| visum fuerit, aut necesse propter tumultum populi id esse perspexerit, cum aliis bonis et justis hominibus, se sacramento coram populo super quatuor Evangelia dato, purgatum ecclesiae suus reddat episcopus. CAP. IV. (Ibid.) Si quis autem scire desiderat, quales accusatores ac testes ad accusationem sacerdotum recipi debeant, et quid de accusatore faciendum 125.1095A| sit, pleniter in canonibus et legibus, quibus una cum sacris canonibus sancta moderatur Ecclesia, reperire poterit. Videlicet, quos publicae leges ad accusationem vel ad testificationem admittunt, tales admittantur, et quales publicae leges non admittunt, non recipiantur, id est, infamiae maculis aspersi non admittuntur ad accusationem; sed tamen omnibus, quibus accusatio denegatur, in causis propriis accusandi licentia non est deneganda: et suspecti gratiae testes, et illi vel maxime, quos accusator de sua domo produxerit, vel vitae humilitas infamaverit, vel infra annos quatuordecim aetatis suae, non admittantur. CAP. V. Qui testes, ut lex Theodosii praecipit, priusquam de causa interrogentur, sacramento debent constringi, ut jurent se nihil falsi esse dicturos, 125.1095B| et honestioribus magis quam vilioribus testibus fides debet admitti. Unius autem testimonium, quamlibet splendida et idonea videatur esse persona, nullatenus audiendum. Et lex Valentiniani et Theodosii praecipit (l. 15 Cod. Theod., de Accusat.) ut in criminalibus causis, vel objectionibus, per mandatum nullus accuset, nec si per rescriptum principis hoc potuerit impetrare: sed ipse, qui crimen intendit, praesens per se accuset in scriptione praemissa. Judices autem puniendi sunt, et damnandum officium, si forte tacuerint, si innocentem, nisi praemissa inscriptione, subdendum crediderint quaestioni. Si autem clerici in ecclesiasticis causis testimonium apud ecclesiasticos dixerint, per compromissi vinculum episcopale judicium non adeundum, 125.1095C| lege Majoriani abrogatum est. CAP. VI. Et quia secundum sacras leges sententia sine scripto dicta, nec nomen sententiae habere merebitur; et juxta legem Valentiniani et Valentis (Cod. eod. l. 11, Inter.), « nisi inscriptione celebrata, reum quemquam non fieri, nec ad judicium exhiberi, quia sicut convictum poena constringit, ita et accusatorem, si non probaverit quod objecit; » et legibus constitutum est, ut scriptura prolator affirmet, cujus si non astruxerit veritatem, ut falsitatis reum esse retinendum; et criminis, quod probare nequiverunt, delatores ut perjuri ac falsitatis rei damnandi sunt, sicut lex Honorii et Theodosii decrevit (l. 41 cod. Theod., de Episc., etc.): Clericos, inquiens, non nisi apud episcopos accusari convenit. Igitur si 125.1095D| episcopus, presbyter, diaconus, et quicunque inferioris loci Christianae legis minister apud episcopos, siquidem alibi non oportet, a qualibet persona fuerint accusati, sive ille sublimis vir honoris, sive ullius alterius dignitatis, qui hoc genus illaudabilis intentionis arripiet, noverit docenda probationibus, monstranda documentis, se debere inferre. CAP. VII. Si quis ergo contra hujusmodi personas non probanda detulerit, auctoritate hujus sanctionis intelligat se jacturae famae propriae subjacere, ut damno pudoris, existimationisque dispendio, discat sibi alienae verecundiae impune insidiari, saltem de caetero non licere. Nam sicut episcopos, presbyteros, diaconos, caeterosque, si his objecta comprobari 125.1096A| potuerint, maculatos ab Ecclesia aequum est removeri, ut contempti posthac, et miserae humilitatis inclinati despectu, injuriarum non habeant actionem; ita similis videri debet justitiae, quod appetitae innocentiae moderatam deferri jussimus ultionem. Ideoque hujusmodi duntaxat causas episcopi sub testificatione multorum acta audire debebunt. Et sacri Carthaginenses canones inter accusatores clericorum, et accusatos clericos ordinem, qualiter excommunicationis damnatio, vel examinationis purgatio agi debeat, manifeste diffiniunt, scilicet « ut presbyter, vel inferioris gradus clericus accusatus apud proprium episcopum, et accusator in eo loco, videlicet in eadem parochia, unde est ille qui accusatur, locum sibi eligat proximum, quo non sit difficile 125.1096B| testes producere, ubi causa finiatur. Et hinc leges dicunt (cod. eod., l. 10): Criminum discussio ibi agitanda est, ubi crimen admissum est. Nam alibi criminum reus prohibetur audiri. » Illi vero qui pulsatus fuerit, si judicem, id est episcopum suum, suspectum habuerit, licet appellare, scilicet ad finitimos episcopos ipsius provinciae, ut Sardicenses et Carthaginenses canones decreverunt, vel ad metropolitanum episcopum juxta Antiochenum concilium, sive ad provincialia concilia, sicut sacri Nicaeni et Antiocheni canones constituerunt, et sicut Africanum concilium in epistola ad Coelestinum papam ostendit, vel a decreto episcoporum numero secundum Carthaginense concilium, vel a judicibus, sive quos juxta Africanos canones primas ille dederit, 125.1096C| sive quos ipse cum episcopi sui consensu delegerit, a quibus provocari non licet, regulariter judicetur. CAP. VIII. Constat igitur, si juxta concilium Antiochenum, ab universali magna synodo Chalcedonensi favorabiliter in actione duodecima receptum et collaudatum, perfectum concilium illud est, ubi interfuerit metropolitanus antistes, multo magis perfectum et tenendum atque sequendum est praecedens capitulum de presbyterorum comprobatione vel purgatione, consultu sedis apostolicae, et tantorum episcoporum, ac caeterorum ecclesiasticorum ministrorum, Deique fidelium consensu firmatum, sicuti voce magni et orthodoxi imperatoris legimus attestatum, et per tanta tempora sequentium episcoporum usu et consuetudine roboratum. Hanc auctoritatem 125.1096D| in depositione criminosorum presbyterorum, vel purgatione criminatorum, more consuetudinario secuta est generaliter Cisalpina Ecclesia catholica jam per septuaginta et eo amplius annos. CAP. IX. Et de consuetudine sanctus Augustinus, a sede apostolica, sancto Coelestino scribente, inter optimos Ecclesiae computatus magistros, in libro quarto de Baptismo dicit (cap. 5): « Plane verum est, quia ratio et veritas consuetudini praeponenda est, sed cum consuetudini veritas suffragatur, nihil oportet firmius retineri. » Ostendendum est igitur, si ratio et veritas atque auctoritas huic consuetudini suffragatur. Scriptum est in mystica Nicaena synodo (can. 3): « Interdixit per omnia magna synodus, non 125.1097A| episcopo, non presbytero, non diacono, nec alicui omnino, qui in clero est, licere subintroductam habere mulierem, nisi forte matrem, aut sororem, aut amitam, vel eas tantummodo personas, quae suspiciones effugiunt. » Hinc Valens, Gratianus, et Valentinianus Augusti et Christiani imperatores decreverunt legem (l. 44, Cod. Theod. de episc., etc.), cujus interpretatio talis est: Quicunque clericatus utuntur officio, extranearum mulierum familiaritatem habere prohibentur: matrum, sororum, vel filiarum sibi solatia intra domum suam noverint tantum esse concessa. CAP. X. Sed quia sub occasione istarum personarum, aliae mulieres subintroduci coeperunt, sancti Africani canones decreverunt (can. 5), ut nec ipsi 125.1097B| episcopi, aut presbyteri, soli habeant accessum ad viduas, vel virgines, vel ad quascunque feminas, sed ubi aut clerici praesentes sunt, aut graves aliqui Christiani. Unde sicut beatus Gregorius ad ministros Ecclesiae Romanae scripsit (lib. VII, epist. 39), beatus Augustinus nec cum sorore habitare consensit dicens: « Quae cum sorore mea sunt, sorores meae non sunt. » Et ex hoc dicit sanctus Gregorius: Docti ergo viri cautela magna nobis debet esse instructio. Nam incautae praesumptionis est, quod fortis pavet, minus validum non timere. Sapienter enim illicita superat, qui didicerit etiam non uti concessis. Et ex hoc in lege Justiniani decretum est, cap. 475, ut si quis mulierem in sua domo habuerit, quae potest suspicionem inferre turpitudinis, et ille a conclericis 125.1097C| suis audierit, quod cum tali muliere non debeat habitare, si noluerit eam sua domo repellere, vel accusatore immergente probatus fuerit inhoneste cum tali muliere versari, tunc episcopus secundum ecclesiasticos canones a clero eum repellat. CAP. XI. Et in synodis Romanis Eugenii et Leonis quarti decretum est: « Si quispiam sacerdotum, id est episcopus, presbyter, vel etiam subdiaconus, de quacunque femina crimine fornicationis suspectus, post primam, secundamque et tertiam admonitionem metropolitani, vel alterius episcopi, aut ejus cui subjacere videtur, inveniatur famulari cum ea, vel aliquo modo conversari, canonice judicetur. Quapropter unusquisque episcopus in tali re studiose ac 125.1097D| diligenter curam habere debet, ne Ecclesia Christi a propriis possit sordidari ministris, quia cum propriam uxorem habere non permittitur, maxime ab omni femina sit abstinendus. » Proinde de concubitu presbyterorum cum feminis, per parochianos vel vicinos cujuscunque presbyteri inquirere non nobis est laborandum. Abolita enim est vetus haeresis, quae cynica, id est canina, propter impudentiam fuerat appellata, dicens concubitum esse naturalem, et ob id agendum sine verecundia publice: cum legamus primos homines mox post peccatum inobedientiae sensisse concupiscentiam in membris genitalibus, et a mutuis conspectibus ea contexisse. Nam licet humanae mentis caecitas, in operatione turpitudinis, 125.1098A| divinis et angelicis, atque sanctorum qui in coelis sunt, oculis abscondi non possit, tamen etiam quilibet rusticanus, concumbens etiam cum propria conjuge, prout potest, plurimorum devitat aspectus. Quanto magis prebyter, si sensum hominis habet, malum agens curabit abscondere, propter quod patefactum, scit se non solum ecclesiasticum gradum amittere, sed et sua quae habet ex facultatibus Ecclesiae perdere. Non igitur de hoc verecunde quaeremus, quod et Apostolus non nudo sed velato nomine loquens apud legitime conjugatos, studuit appellare dicens: Et ne quis circumveniat in negotio fratrem suum (I Thess. IV, 6). Tantummodo autem de accessu et frequentatione ac cohabitatione presbyterorum contra canonicum interdictum cum feminis, si inde 125.1098B| fuerint accusati, est inquirendum. Quia, ut sanctus Ambrosius dicit (epist. 11): « Judicis non est sine accusatore damnare, quia et Dominus Judam cum fur esset, quoniam non est accusatus, minime abjecit. » CAP. XII. Qualis ergo debeat esse ordo in accusatione et dijudicatione, sanctus Augustinus exponens sententiam Apostoli: Si quis frater nominatur fornicator, etc., ostendit (de Poenit, medic. cap. 3): « Noluit, inquit Apostolus, hominem ab homine judicari ex arbitrio suspicionis, vel etiam extraordinario usurpato judicio, sed potius ex lege Dei, sive secundum ordinem Ecclesiae, sive ultro confessum, sive accusatum atque convictum, eam nominationem volens intelligi, quae fit in quemquam, cum sententia 125.1098C| ordine judiciario, et cum integritate profertur. Nam si nominatio sola sufficit, multi damnandi sunt innocentes, quia saepe falso in quemquam crimen nominatur. » Qualiter autem sententia ordine judiciario et cum integritate proferenda sit, sacri canones, ut supra dictum est, et sanctus Gregorius, qui frequenter in epistolis suis causas ministrorum ecclesiasticorum legaliter et regulariter praecipit diffiniri, in commonitorio Joanni Defensori eunti in Hispanias dato demonstrat dicens (lib. XI, epist. 50): « Diligenter quaerendum est, primum, si judicium ordinabiliter est habitum, aut si alii accusatores, alii testes fuerunt. Deinde causarum qualitas, si digna exsilio vel depositione fuit, aut si eo presente sub jurejurando contra eum testimonium dictum est, si 125.1098D| scriptis actum est, vel ipse accusatus licentiam respondendi et defendendi se habuit. Sed et de personis accusantium ac testificantium subtiliter quaerendum est, cujus vitae, cujus conditionis cujusque opinionis, aut ne inopes sint, aut ne forte aliquas contra praedictum episcopum inimicitias habuissent, et utrum testimonium ex auditu dixerunt, aut certe se scire specialiter testati sunt, si scriptis judicatum est, et partibus praesentibus sententia recitata est. » Sic et leges diffiniunt, ut nemo per alium quemquam accusare, vel quis accusari possit, nisi forte ingratum libertum patronus accuset: et ut in causa capitali absens nemo damnetur, nisi delegata secundum canones cognitione adesse provocatus neglexerit, 125.1099A| glexerit, ut dilationem sententiae de absentia non lucretur. CAP. XIII. A quibus accusatio vel testimonium debeat recipi, sancti Africani canones patenter ostendunt, id est, quos publicae leges ad accusationem, vel ad testimonium recipiunt, sicut plenius ac latius ex eodem concilio, et ex legibus, non longe supra ostendimus de saecularibus hominibus. De sacris autem ordinibus sanctus Gelasius in decretis suis dicit: « Ne clericorum quisquam se hujus offensae futurum confidat immunem, si in his quae salubriter sequenda deprompsimus, sive episcopum, sive presbyterum, sive diaconum viderit excedentem, non protinus ad aures nostras deferre curaverit, probationibus duntaxat competenter exhibitis, ut transgressoris 125.1099B| ultio fiat, et caeteris interdictio delinquendi. » Et sacri Africae provinciae canones, et lex Justiniana decernunt: Clerici de judicii sui cognitione non cogantur in publico dicere testimonium, non autem in ecclesiastico judicio dicere testimonium prohibentur. Sicut etiam de episcopis in Chalcedonensi concilio legimus. Unde in synodis Romanis ab Eugenio et Leone quarto celebratis decretum est: Quanquam sacerdotum testimonium credibile habeatur, tamen ipsi in saecularibus negotiis pro testimonio, aut conficiendis instrumentis, non rogentur, quia eos in talibus rebus esse non convenit. Si autem eventu aliquo causae interfuerint, et aliquid viderint aut audierint, ubi nullae ad illud idoneae saecularium inveniantur personae, ne veritas occultetur, et malus 125.1099C| ut bonus existimetur, in providentia proprii sit episcopi, ut aut coram se et competentibus judicibus, aut aliter veritatem honorifice testificentur. Et huic sententiae Justiniana lex consonat. CAP. XIV. De numero testium in lege statutum est, quod et in Evangelio est confirmatum, ut in ore duorum vel trium testium stet omne verbum. Et Apostolus Timotheo praecipit, in cujus persona, ut beatus Leo dicit, omnium Christi sacerdotum numerus eruditur, ut accusatio adversus presbyterum non recipiatur, nisi sub duobus vel tribus testibus (I Tim. V, 19). Et sacrum Nicaenum concilium (can. 11), neophytum episcopum, a duobus vel tribus testibus redargutum, a clero abstinere praecipit. Sed quia in historia Susannae duos testes, qui idonei 125.1099D| populis videbantur, et in historia Nabuthae, sed et in historia passionis Domini, duos testes dixisse falsum testimonium legimus, majores nostri, praeter accusatores in accusatione presbyterorum, de numero testium idoneorum auctoritatem legum sequendam voluerunt, ut septem testes idonei requirantur, et si ratio vel causa coegerit, quatuordecim vel viginti et unus testes quaerantur, ut veritas patefacta monstretur. Qui testes ad exemplum Danielis, sicut et leges praecipiunt, examinandi sunt, quoniam ipsa prophetae examinatio jam quibusdam nota est, et saepe inventi sunt pretio conducti et conspirati ad dicendum mendacium, et saepe quidam invidia vel odio ad presbyterum accusandum emergunt, et 125.1100A| testes mendaces producunt, quia, ut sanctus Augustinus dicit, nova morborum genera nova quaerere cogunt medicatorum experimenta. CAP. XV. A majoribus nostris accepimus ut exceptis accusatoribus, septem sint testes idonei, qui testimonium suum per sacramentum verum esse confirment, ex quibus sex jurent, et septimus, si ratio vel qualitas personae permittit, ad judicium exeat quod illi sex inde veritatem per sacramentum dixerint. Et sic de comprobato presbytero Apostoli sequatur sententia: Si quis non obedit verbo nostro, sive per epistolam, sive per verbum, hunc notate, et nolite commisceri cum eo (II Thess. III, 14), et reliqua. Et sanctus Leo papa in decretis suis ad universos episcopos per universas provincias constitutos 125.1100B| dicit (epist. 1): « Hoc admonitio nostra denuntiat, quod si quis fratrum contra haec constituta venerit, vel venire tentaverit, et prohibita fuerit ausus admittere, a suo se noverit officio submovendum, nec eum communionis nostrae futurum esse consortem, qui socius esse noluit disciplinae, » et reliqua. Sed et beatus Augustinus suo archiepiscopo Xantippo de Abundantio presbytero suae parochiae ita scripsit ad locum (epist. 236, Xant.): « Qui cum non ambularet vias servorum Dei, non bonam famam habere coeperat: qua ego conterritus, non tamen temere aliquid credens, sed plane sollicitior factus, operam dedi, si quo modo possem ad aliqua malae conversationis ejus certa indicia pervenire. Ac primo comperi eum pecuniam cujusdam rusticani divino apud 125.1100C| se commendato intervertisse, ita ut nullam inde posset probabilem reddere rationem. Deinde convictus atque confessus est, cum secum nullum clericum haberet, se apud quamdam malae famae mulierem, et prandisse, et coenasse, et in una et eadem domo mansisse: nam quae negavit, Deo dimisi; quae occultare permissus non est, judicavi. » Hoc modo veritate comperta, de cohabitatione interdicta cum mulieribus convictus presbyter, legaliter et regulariter sacerdotali in istis Gallicis regionibus privatur officio, sicut Zosimus papa decrevit dicens (epist. I, ad Hezich.): « Sciat quisquis hoc, postposita Patrum et apostolicae sedis auctoritate, neglexerit, a nobis districtius vindicandum, ut loci sui minime dubitet sibi non constare rationem, si hoc putat post tot 125.1100D| prohibitiones impune posse tentari. Contumeliae enim studio fit, quidquid interdictum toties usurpatur. » CAP. XVI. Si autem mala fama ex veri similitudine per parochias nostras de presbytero exit, et accusatores atque testes legales non esse deprehenduntur, vel rei falsitatis convincuntur, legaliter ac regulariter eis multatis, ne infirmorum corda de mala fama presbyteri percutiantur, et ne vituperetur ministerium nostrum, neque securiores presbyteri existentes licentius in peccatum labantur, secundum decretum Gregorii junioris (epist. 11, ad Bonifac.), est jusjurandum in medio, ut habeat malae famae presbyter in sacramento purgationis suae eum 125.1101A| testem, quem habebit et judicem. Et quoniam frequenti experimento probatum est, presbyterum a diabolo in fornicationem vel adulterium persuasum, proclivem ad perjurium, et legalis atque evangelica seu apostolica atque canonica auctoritas trium testium testimonium recipit ad condemnationem (Matth. XVIII), non ab re visum est patribus nostris, si recipiatur ad purgationem. In historia quoquo sacra, et in epistola beati Gregorii ad Theoctistam patriciam legimus (lib. IX, epist. 39), beatum Petrum apostolorum primum, cum a fidelibus reprehensus fuit cur ad gentiles intrasset, humili eos ratione placasse, atque in causa reprehensionis suae etiam testes adhibuisse dicens: Venerunt autem mecum et sex fratres isti (Act. XI, 12). Et Carthaginenses canones 125.1101B| decernunt (can. 10), ut si presbyteri, vel diaconi fuerint accusati, adjuncto sibi ex vicinis locis proprius episcopus legitimo numero collegarum, id est una secum in presbyteri nomine sex, in diaconi tres, auctoritati convenire majores nostri duxerunt, sicut supra ostendimus, in capitulo, tempore domni Caroli imperatoris Augusti, apostolicae sedis et episcoporum auctoritate decreto, ut si presbyter infamatus fuerit, et accusatores vel testes idonei defuerint, secundum qualitatem vel quantitatem causae atque personae, et utilitatem ac sanationem cordium infirmorum, aut cum aliis duobus testibus, ac cum aliis sex testibus, seipsum sacramento a mala opinione purget. CAP. XVII. Et non est contrarium decreto Gregorii 125.1101C| junioris, si plures testes ad purgationem infamati presbyteri requiruntur, quia scribens idem pontifex ad Bonifacium Moguntinum episcopum per Denualdum presbyterum dicit (epist. IX, cap. 3): « Ut si probari idoneis testibus presbyter infamatus nequiverit, sit jusjurandum in medio, et non diffinivit, utrum ipse solus, an cum aliis juret. Si enim beatissimus Petrus apostolorum primus famam suam, quasi contra praeceptum fecerit Domini dicentis: In viam gentium ne abieritis, et in civitates Samaritanorum ne intraveritis (Matth. X), quoniam nondum a Deo per multos propalata erat praeceptio Christi jubentis: Ite, docete omnes gentes, baptizantes eos (Matth. XXVIII), cum sex testibus expurgavit (Act. XI), non videtur esse contra auctoritatem, si presbyter 125.1101D| cum tot testibus collegis suis suam opinionem studet purgare, ad quod judicibus episcopis jubetur per sacros canones judicari, praecipiente Apostolo, ut sine offensione omnibus simus, et ne pereat in nostra conscientia frater, propter quem Christus mortuus est (I Cor. X). Et item: Sic enim peccantes in fratres, et percutientes conscientiam ipsorum infirmam, in Christum peccatis (I Cor. VIII). Et ideo repleti Spiritu sancto statuerunt sancti patres nostri, ut ministri altaris mulieribus non cohabitent, neque subintroducant secum mulieres, ne vel concupiscentia conscientiam suam urant, vel consensu pessimo polluant, et ne vel mala suspicione infirmorum conscientias maculent. Quoniam Augustino docente sanctorum, 125.1102A| quibus Dominus dicit: Sancti estote (Lev. XI), conversatio non solum sancta debet esse, sed et cauta: ne forte cum mala non sit per lasciviam, sit mala per negligentiam. » CAP. XVIII. De interdicto canonico adversus presbyterum, et interrogandi sunt testes, et convictus vel confessus, judicandus est presbyter. Et quoniam experti sumus, quosdam presbyteros ad invicem conspirasse, ut se mutuo in sua purgatione adjuvent, revera quidem noceant, non incongrue visum est decessoribus ac praedecessoribus nostris, ut cum in credibili misso episcopi, presbyteri, qui in purgatione infamati sacerdotis una cum eo ad jusjurandum se obtulerunt, talem examinationem per vicarium infamati presbyteri recipiant, ut in sacramento 125.1102B| se Deo non perdant, sicut quosdam hinc jam de perjurio revictos et degradatos comperimus, vel ut decernunt canones. Episcopus, inquiunt, aut presbyter, aut diaconus, qui in fornicatione, aut perjurio, aut furto captus est, deponatur, non tamen communione privetur. Dicit enim Scriptura: Non vindicabit Dominus bis in idipsum (Nahum. I). Haec de testibus, vel ad probationem vel ad purgationem presbyteri majores nostri secundum tramitem Scripturarum praedicationemque majorum tenenda viderunt, et sequenda nobis suis posteris reliquerunt, secundum verba beati Gelasii (epist. 11, ad episc. Dardan.): « Quidquid, inquit, pro fide, pro veritate, pro communione catholica atque apostolica secundum Scripturarum tramitem praedicationemque majorum 125.1102C| patres nostri, catholici videlicet doctique pontifices, facta semel congregatione sanxerunt, inconvulsum voluerunt deinceps firmumque constare, nec in eadem hac causa denuo quae praefixa fuerant retractari qualibet recenti praesumptione permiserunt: sapientissime providentes, quoniam si decreta salubriter cuiquam liceret iterare, nullum contra singulos quosque prorsus errores stabile persistere. Ecclesiae constitutum, ac semper iisdem furoribus recidivis omnis integra diffinitio turbaretur. » CAP. XIX. Quod quidam dicunt, quia parochiani et subjecti presbytero vel episcopo, eum non valeant regulariter accusare, ut scriptum est: Umbra aliorum umbram suam protegunt (Job XL), ne ad eos valeat pervenire, quod in alios conantur defendere. 125.1102D| Quorum defensio cassatur auctoritate et ratione. Auctoritate quidem, qua dicitur voce sancti viri: Si adversum me terra mea clamat, et cum ipsa sulci ejus deflent. Si fructus ejus comedi absque pecunia, et animam agricolarum ejus affixi, pro frumento oriatur mihi tribulus, et pro hordeo spina (Job XXXI). « Terra, inquit, sanctus Gregorius (lib. XXII Moral., c. 33), contra possessorem suum clamat, si contra eum qui sibi praeest, aliquid injustum, vel privata domus, vel sancta Ecclesia murmurat. Clamare quippe terram est, contra regentis injustitiam rationabiliter subjectos dolere. » Omnis ergo qui praeest, si perversa in subditis exercet, contra hunc terra clamat, et sulci deflent, quia contra ejus injustitiam 125.1103A| rudes quidem populi in murmurationis vocibus erumpunt, sed perfecti quique pro pravo ejus opere se in fletibus affligunt. Cum clamante ergo terra sulcos plangere est, per hoc unde multitudo fidelium juste contra rectorem queritur, uberioris vitae homines ad lamenta pervenire, et reliqua, quae lector in suo loco plenius praevalet invenire. Et longe ante, sanctus Bonifacius ad episcopos per Gallias et septem provincias constitutos (epist. 11 ad episc. Gall., etc.), de Maximo a suis comprovincialibus et subditis accusato, et sanctus Gregorius de Bonifacio Regitanae Ecclesiae a suis clericis et subditis aeque accusato, ad Sabinum et plures episcopos, pro causa diligenter inquirenda epistolas misit, et de Lucilli episcopi accusatione inquisitionem regulariter 125.1103B| facere praecepit, velut in ejus Regesto lector inveniet (lib. VII, ind. 2, epist. 46 et 62). Et si de episcopis ita admissa sunt, de presbyteris, videlicet secundi ordinis viris non dimittenda sunt. CAP. XX. Verum quia non solum in doctorum saecularium litterarum dogmatibus, sed et in sanctis Scripturis a contrario quaedam diffinienda invenimus, sicut ex luce obscuriores tenebrae judicantur, ex sententia divina conferenda est causa ecclesiastica. Ait enim Dominus discipulis: Vos mihi testimonium perhibebitis, qui ab initio mecum estis (Joan. XV), quoniam absque ulla ambiguitate praedicare valebant, quae apud illum viderunt et audierunt. Unde bene Petrus alium pro Juda ordinare volens apostolum, talem voluit eligere, qui cum eis fuerit, 125.1103C| ex quo intravit et exivit inter eos Dominus Jesus, et non alium (Act. I). Sic econtra tales debent audiri accusatores ac testes de vita et conversatione presbyteri, qui ejus vitam et conversationem noverunt in omni tempore, ex quo intravit et exivit cum eis presbyter illis et praepositus ordinatus. Sufficiant ergo, ad refellendam vanam opinionem eorum, qui dicunt quoniam a suis ovibus vel subjectis praelatus regulariter accusari non valeat, haec tanta et talia testimonia. CAP. XXI. Caeterum quoniam quidam quasi in auctoritate proferunt sanctum Silvestrum papam decrevisse talia, quae catholica Ecclesia inter synodalia decreta non computat, quae majores nostri inde nobis tenenda suis posteris reliquerunt, hic necessarium 125.1103D| ponere duximus. Scriptum namque est in quodam sermone, sine exceptoris nomine de gestis sancti Silvestri excepto, quem Isidorus episcopus Hispalensis collegit cum epistolis Romanae sedis pontificum a sancto Clemente usque ad beatum Gregorium, eumdem sanctum Silvestrum decrevisse, « ut nullus laicus crimen clerico audeat inferre, et ut presbyter non adversus episcopum, non diaconus adversus presbyterum, non subdiaconus adversus diaconum, non acolytus adversus subdiaconum, non exorcista adversus acolytum, nec lector adversus exorcistam, non ostiarius adversus lectorem det accusationem aliquam, et non damnetur praesul nisi in septuaginta duobus. Neque praesul summus a 125.1104A| quoquam judicetur, quomodo scriptum: Non est discipulus super magistrum (Matth. X). Presbyter autem cardinalis nisi in quadraginta quatuor testibus non damnabitur. Diaconus cardinarius constitutus urbis Romae nisi in viginti sex non condemnabitur. Subdiaconus, acolytus, exorcista, lector, ostiarius, nisi, sicut scriptum est, in septem testibus non condemnabitur. Testes autem et accusatores sine aliqua sint infamia, uxores ac filios habentes et omnino Christum praedicantes. Testimonium clerici adversus laicum nemo recipiat. » CAP. XXII. Quae dicta quam adversa sibi, et quam diversa a sanctis canonibus et sacris legibus sint, nemo est qui dubitet, qui et haec dicta cum ratione attenderit, et sacras regulas ac leges diligentius 125.1104B| legit. Et primum quidem scriptum est, ut nullus laicus crimen clerico audeat inferre, deinde ut nullus clericus contra clericum testimonium accusationis ferat, et mox subsequitur, in quantis testibus presbyter, vel diaconus, seu subdiaconus, acolythus quoque et exorcista, lector et ostiarius valeant condemnari, et testes, et accusatores sine infamia, et uxores et filios habentes, et Christum praedicantes fiant. Quod quam absurdum sit, ut uxores et filios habentes potius ad testimonium recipi debeant, quam continentes et religiosi, ratio aperta demonstrat: et contra id quod subsequitur, et illud quod dicit, ut uxores et filios habentes, et Christum praedicantes fiant testes, sanctus Leo papa in epistola ad Maximum Antiochenum episcopum decrevit (epist. 66): 125.1104C| « Illud, inquiens, convenit dilectionem tuam praecavere, ut praeter eos qui sunt Domini sacerdotes, nullus sibi jus docendi et praedicandi audeat vindicare, sive sit ille monachus, sive sit laicus, qui alicujus scientiae nomine glorietur. Quia etsi optandum est, ut omnes Ecclesiae filii quae recta et sana sunt sapiant, non tamen permittendum est, ut quisquam extra sacerdotalem ordinem constitutus gradum sibi praedicatoris assumat, cum in Ecclesia Dei omnia ordinata esse conveniat, ut in uno Christi corpore et excellentiora membra suum officium impleant, et inferiora superioribus non resultent. » Dicit etiam, et testimonium clerici adversus laicum nemo recipiat: quod, sicuti supra ostendimus, regulae sacrae, et sedis apostolicae definitio, et 125.1104D| leges Christianorum principum imperii Romani evacuant. CAP. XXIII. Sciendum quoque est, quia quidam praefatam constitutionem ex nomine sancti Silvestri papae, in auctoritatem non judicandi quemquam clericorum, ad confirmandam suam sententiam assumunt, ex eo quod beatus Gelasius inter ea quae recipienda sunt, Actus beati Silvestri in canone recipiendorum posuit, non advertentes, quid inde in eodem catalogo sanctus Gelasius scripserit. Ait enim inter alia: « Actus beati Silvestri apostolicae sedis praesulis, licet ejus qui conscripsit nomen ignoretur, a multis in urbe Roma catholicis legi cognovimus, et pro antiquo usu multae imitantur 125.1105A| Ecclesiae. Item scripturam de inventione crucis Dominicae, et aliam scripturam de inventione capitis Joannis Baptistae, novellae quaedam relationes sunt, et nonnulli eas catholici legunt. Sed cum haec ad catholicorum manus pervenerint, beati Pauli apostoli praecedat sententia: Omnia probate, quod bonum est tenete (I Thess. V). » Quae Acta legi beatus Gelasius permisit, sed ad auctoritatem, sicut sanctas Scripturas et sanctorum opuscula, teneri non jussit. In quibus Actibus Silvestri, de talibus constitutionibus nihil legimus. In libro vero qui titulatur Gestorum pontificum, legimus constituisse beatum Silvestrum, ut nullus laicus clerico crimen audeat inferre. Caetera autem, quae subsequuntur, ut supra posuimus, in regesto ipsius constituisse eum non legimus. Quapropter 125.1105B| credendum non est eumdem sanctum virum talia constituisse, quae in memorato sermone continentur scripta. Et licet propter haereticos et gentiles, qui tunc persequebantur catholicos, forte talia direxit, tamen posteriorum sententia tenenda est, sicut sanctus Augustinus, a sede apostolica merito inter optimos magistros Ecclesiae computatus, in libro secundo de Baptismo demonstrat (cap. 3): « Quis, inquiens, nesciat sanctam Scripturam canonicam, tam Veteris quam Novi Testamenti, certis suis terminis contineri, eamque omnibus posterioribus episcoporum litteris ita praeponi, ut de illa omnino dubitari et disceptari non possit, utrum verum, vel utrum rectum sit, quidquid in ea scriptum esse constiterit: episcoporum autem litteras, quae 125.1105C| post confirmatum canonem vel scriptae sunt vel scribuntur, et per sermonem forte sapientiorem cujuslibet in ea re peritioris, et per aliorum episcoporum graviorem auctoritatem, doctiorumque prudentiam, et per concilia licere reprehendi, si quid in eis forte a veritate deviatum est: et ipsa concilia quae per singulas regiones vel provincias fiunt, plenariorum conciliorum auctoritati, quae fiunt ex universo orbe Christiano, sine ullis ambagibus cedere, ipsaque plenaria saepe priora posterioribus emendari, cum aliquo experimento rerum aperitur quod clausum erat, et cognoscitur quod latebat, sine ullo typho sacrilegae superbiae, sine ulla inflata cervice arrogantiae, sine ulla contentione lividae invidiae, cum sancta humilitate, cum pace catholica, cum 125.1105D| charitate Christiana? » CAP. XXIV. Alioquin, si nullus laicus adversus clericum, nullus clericus adversus laicum accusationem proferre valebit, secundum illa quae in memorato sermone ex verbis sancti Silvestri sunt dicta, quomodo quis judicabitur ab Ecclesiae sanctae, vel a legum publicarum judicibus, cum nemo vel ecclesiastico vel civili judicio regulariter atque legaliter, nisi cum sententia ordine judiciario, et quae cum integritate profertur, debeat judicari? Nam si presbyter approbari non poterit, nisi cum tot idoneis testibus, sicut ibidem scriptum est, nunquam probabitur. Sunt enim apud nos presbyteri, qui tot parochianos non habent, qui mansa teneant, et uxores ac filios 125.1106A| habeant, quot testes idoneos ad comprobandum presbyterum sermo ille requirit. Frustra igitur sacri canones, et decreta sedis Romanae pontificum, expressa judicia de singulis gradibus pro evidentibus culpis promulgaverunt, et leges inaniter ad pravos coercendos vel puniendos decretae sunt, si exsequendae non sunt, praesertim cum sanctus Leo de sacris canonibus dicat (epist. 88 Anast.): « Igitur secundum sanctorum Patrum canones spiritu Dei conditos, et totius mundi reverentia consecratos, metropolitanos singularum provinciarum episcopos jus traditae sibi antiquitus dignitatis intemeratum habere decernimus, ita ut a regulis praestitutis nulla aut negligentia aut praesumptione discedant. » In eo enim quod dicit, ut nulla negligentia a regulis praestitutis 125.1106B| discedant, tradiderunt nobis magistri nostri intelligendum, ut segnes non sint episcopi ad exsequenda statuta. In eo quod dicit, ut nulla praesumptione a praestitutis regulis discedant, intelligendum dixerunt, ut statuta supergrediendo nequaquam excedant. Unde idem beatus Leo aliis verbis Scripturae sententiam protulit, quae dicit: Non declines ad dextram, neque ad sinistram (Prov. IV). CAP. XXV. De legibus autem, Valentinianus, et Theodosius, et Arcadius, decreverunt, dicentes (l. II, cod. Theod., de Constitut.): « Perpensas serenitatis nostrae longa deliberatione constitutiones nec ignorare quemquam, nec dissimulare permittimus. Interpretatio. Leges nescire nulli liceat, aut quae sunt statuta contemnere. » Et S. Coelestinus paria 125.1106C| de sacris canonibus dicit (epist. 3): « Nulli, inquiens, sacerdoti suos liceat canones ignorare, nec quidquam facere, quod Patrum possit regulis obviare. Quae enim a nobis res digna servabitur, si decretalium norma constitutorum pro aliquorum libitu licentia populis permissa frangatur? » Non igitur frustra ecclesiasticae regulae, vel sacrae leges inaniter sunt promulgatae, sed regulari ac legali ordine sunt exsequendae. Quoniam sicut sanctus Augustinus et caeteri doctores catholici ex Evangelica auctoritate ostendunt, de apertis commissorum nobis erratibus, non solum potestatem, sed et praeceptum judicandi ut corrigantur, habemus, sicut sunt stupra, blasphemiae, furta, adulteria, homicidia, ebrietates, rapinae, et his similia, de quibus Dominus dicit: A fructibus 125.1106D| eorum cognoscetis eos (Matth. VII); et Apostolus: Manifesta autem sunt opera carnis (Gal. V). De occultis vero fraternae conscientiae, et in dubiis maxime rebus et qua intentione vel necessitate geruntur, cum inspicere nequimus, temeritatem judicandi cavere debemus. Sed et ambigua eorum gesta, et quae in quamlibet partem interpretari possunt, divino potius examini reservare jubemur: sicut de genere ciborum, qui possunt bono animo, et simplici corde, sine vitio concupiscentiae, quicunque humani cibi indifferenter sumi, ad quorum alimenta, sicut ad medicamenta est accedendum. Quapropter sequentes apostoli doctrinam Salvatoris nostri, de manifestis judicaverunt peccantes, sicut Petrus Simonem, Ananiam 125.1107A| et Saphiram, Paulus Elymam et fornicatorem apud Corinthios (Act. V; I Cor. V). CAP. XXVI. Quorum sequentes vestigia successores apostolorum, et judicia de manifestis peccatis promulgaverunt, et peccantes coram omnibus redarguerunt, atque judicarunt. Et qualiter, ac quo ordine pro patribus apostolis Ecclesiae nati filii, episcopi videlicet, debeant in peccantes proferre judicia, sancti pontifices Leo et Gregorius, exponentes sententiam Domini dicentis ad apostolos, et per eos ad successores eorum (Matth. XIII): Quae ligaveritis super terram, erunt ligata in coelis; et: Quae solveritis super terram, erunt soluta in coelis, patenter ostendunt. « Beatissimo Petro, inquit Leo (serm. 3 in Anniv. Assumpt.), a Christo dicitur: Tibi dabo claves 125.1107B| regni coelorum et quaecunque ligaveris super terram, erunt ligata et in coelis, et quaecunque solveris super terram erunt seluta et in coelis. Transivit quidem etiam in alios apostolos vis istius potestatis, et ad omnes Ecclesiae principes decreti hujus constitutio commeavit, sed non frustra uni commendatur, quod omnibus intimetur. Petro enim ideo hoc singulariter creditur, quia cunctis Ecclesiae rectoribus Petri forma proponitur. Manet ergo Petri privilegium, ubicunque ex ipsius fertur aequitate judicium. Nec nimia est vel severitas, vel remissio, ubi nihil ligatum, nihil est solutum, nisi quod beatus Petrus, aut ligarit, aut solverit. » Et S. Gregorius (hom. 26 in Evang.): « Saepe agitur, ut qui nescit tenere moderamina vitae suae, judex vitae fiat alienae, ut vel 125.1107C| damnet immeritos, vel alios ipse ligatus solvat, cum suae voluntatis motus, non autem causarum merita sequitur. Unde fit ut ipse hac ligandi ac solvendi potestate se privet, qui hanc pro suis voluntatibus, et non pro subjectorum moribus exercet. Judicare enim digne de subditis nequeunt, qui in subjectorum causis sua vel odia, vel gratiam sequuntur. Unde recte per prophetam dicitur: Mortificabant animas quae non moriuntur, et vivificabant animas, quae non vivunt (Ezech. XIII). Non morientem quippe mortificat, qui justum damnat, et non victurum vivificare nititur, qui reum supplicio absolvere conatur. Causae ergo pensandae sunt, et tunc ligandi atque solvendi potestas exercenda. » CAP. XXVII. Et in synodis Romanis apostolicorum 125.1107D| Eugenii atque Leonis quarti ubi sacerdotem post condemnationem esse oporteat constitutum est, ut sacerdos, aut quivis alius in ordinem ecclesiasticum provectus, si in eo scelere inveniatur, quo abjiciendus existat, depositus providentia episcopi bene proviso loco constituatur, ubi peccata lugeat, et ulterius non committat. Et magnus Leo papa longe ante auctoritate Scripturae sacrae ad Hilarium episcopum Narbonensem decrevit (epist. 92 ad Rustic.), « ut presbyteri vel diaconi lapsi ad promerendam misericordiam Dei privatam expetant secessionem, ubi illis satisfactio, si fuerit digna, sit etiam fructuosa. » Haec a majoribus nostris de infamati presbyteri depositione, vel qualitatis purgatione ratione 125.1108A| et auctoritate ac consuetudine in istis Cisalpinis regionibus exsequenda et tradita nobis accepimus. CAP. XXVIII. Si autem presbyter vel diaconus de certis causis accusatus, et legaliter atque canonice ad judicium provocatus, regulare judicium subterfugerit, decretum est sacris legibus, quas ex Evangelica auctoritate trina conventione probant prima Ephesina synodus, et magnum Chalcedonense concilium, et sanctus Coelestinus in epistola ad Nestorium, et sanctus Gregorius in epistolis suis (epist. 54), ut trinis litteris, vel edictis quique conventus, si ad judicem suum, a quo de certis causis regulariter accusatus conventus est venire noluerit, sententiam contumacis suscipiat. Hinc et sanctus Bonifacius papa ad Gallicanos episcopos decrevit (epist. 1 ad 125.1108B| Gallic. episc.): « Ut conventus quisque si adesse voluerit praesens, si confidit, ad objecta respondeat, si adesse neglexerit, dilationem sententiae de absentia non lucretur. Nam manifestum est confiteri eum de crimine, qui indulto et toties delegato judicio, purgandi se occasione non utitur. Nihil enim interest, utrum in praesenti examine omnia, quae dicta sunt, de eo comprobentur, cum ipsa quoque pro confessione procurata toties constet absentia. » Quia, ut sanctus Gelasius dicit, ideo vocatur ad judicium certa quaecunque persona, ut aut fateatur objecta, aut convincatur objectis. Et ab ea sententia, quae adversus contumaces data est, neque appellari, neque in duplum revocari potest, sicut leges diffiniunt, et sanctus Gregorius in epistolis suis ex eisdem 125.1108C| legibus promulgavit. CAP. XXIX. De caetero, si presbyteri vel diaconi pro causa pecuniaria, quae alio nomine in regulis sacris civilis causa vocatur, pro pervasione rei alicujus, seu pro quibuscunque gravibus injuriis, ad judicium fuerint provocati, licet in criminalibus causis per alium nulli liceat respondere, episcopis tamen et presbyteris sacris legibus praestatur, ut in talibus causis misso procuratore, id est dato pro se advocato respondeant, sine dubio, ut ad eos redeat sententia judicati. In reliquis vero criminalibus causis, ubi de scelere persona convincenda est, suam in judicio praesentiam exhibere procurent. Quod si tertio conventi per exsecutorem ad judicium venire noluerint, ut praemissum est, sententiam accipiant 125.1108D| contumacis. CAP. XXX. De pervasione autem, quisquis ecclesiasticorum, relictis vel contemptis legibus, res alienas pervaserit, secundum beati Gregorii papae decretum, ante corpus beati Petri prolatum, anathematis vinculo ligari praecipitur, sicut in eodem decreto, sed et in aliis suis epistolis, non tantum semel et secundo, sed et tertio patenter ostendit, ut nemo ecclesiasticorum, si putat Ecclesiae suae res quaslibet debere competere, illegaliter eas pervadat, sed legaliter illas acquirat. Et in synodis Romanis apostolicorum Eugenii atque Leonis quarti, de pervasione quasi pro parte Ecclesiae facta decretum est, ut si quispiam invasol comprobatus dicat pro parte Ecclesiae 125.1109A| se egisse, de privata sibi re pertinente ab ipso suoque haerede solvatur invasio. Sacerdos denique in tali culpa pauper inventus a proprio canonice judicetur episcopo, ut non Ecclesia sibi commissa damnum sustineat, sed illaesa hujus persuasionis temeritate permanere sancimus. Et in eadem synodo decretum est, ut episcopi, universique sacerdotes habeant advocatos, quia episcopi, universique sacerdotes ad solam laudem Dei, bonorumque operum actionem constituuntur. Debet ergo unusquisque eorum, tam pro ecclesiasticis, quam etiam propriis suis actionibus, excepto publico videlicet crimine, habere advocatum, non male suspectum, sed bonae opinionis et laudabilis artis inventum, ne dum humana lucra attendunt, aeterna praemia perdant. Et 125.1109B| item ibi, de his qui advocatos invenire nequeunt. Si enim fuerit quispiam sacerdotum inventus, qui advocatum in judicium proferre non valeat, coram plebe propria suum episcopum eumdem oportet discutere sacerdotem, si bonae aut malae conversationis existat, aut cujus rei causa debitae advocatum habere non possit: male vero inventus pro qualitate culpae secundum canonum normam emendari curetur. CAP. XXXI. Si quis vero presbyterorum, vel reliquorum clericorum, de objecto crimine, vel commota civili causa, se relicto Ecclesiastico judicio publicis judiciis purgari voluerit, Carthaginenses canones capite nono decernunt, et ex eisdem canonibus Leo, et Romana synodus uniformiter decreverunt, 125.1109C| ut de criminali causa, etiamsi pro ipso fuerit prolata sententia, locum suum amittat, in civili vero perdat quod evicit, si locum suum obtinere maluerit. CAP. XXXII. De proprietatibus autem, quas aut ante ordinationem presbyteri habuerunt, vel post ordinationem quolibet modo acquisierunt, Carthaginenses canones capite trigesimo secundo constituunt, ut episcopi, presbyteri, et diaconi, vel quicunque clerici, qui nihil habentes ordinantur, et tempore episcopatus vel clericatus sui agros, vel quaecunque praedia nomine suo comparant, tanquam rerum Dominicarum invasionis crimine teneantur, nisi admoniti ecclesiae eadem ipsa contulerint. Si autem ipsis proprie aliquid liberalitate alicujus, vel successione cognationis obvenerit, faciant inde quod eorum proposito 125.1109D| congruit. Quod si a suo proposito retrorsus exorbitaverint, honore ecclesiastico indigni tanquam reprobi judicentur. Sic et lege Justiniani, constitutione 427, capite 453 et capite 522 constitutum est. Et sanctus Gregorius in epistolis suis ex eisdem sacris canonibus et legibus promulgavit, atque constituit. CAP. XXXIII. Sed quia negligentia, vel indebito favore ministrorum episcopalium necessaria minus curante, et presbyterorum cupiditate, et lascivia inolescente, 125.1110A| per parochias vitium solet excrescere, quod necesse est sollicitius resecare, videlicet, quidam presbyteri, de reditibus ecclesiae, vel oblationibus ac votis fidelium, res post ordinationem suam comparant, et in illis structuras faciunt, et quae ad ecclesiam pertinent ibidem collocant, et in eisdem mansis mulieres recipiunt, quae lanificium suum exerceant, et domus curam gerant. Et hac occasione suas ecclesias negligunt, et ad eosdem mansos recurrunt, et ibi commanent contra decreta canonum, fraudem facientes de facultatibus ecclesiasticis: quoniam hoc agere sacrilegum est, et par crimen Ananiae et Saphyrae, atque Judae furis, qui sacras oblationes, quae ad usus fidelium ac pauperum mittebantur, asportabat et furabatur. Eosdem etiam mansos, 125.1110B| non ecclesiis secundum sacros canones derelinquere, sed contra canones, vel propinquis suis, vel aliis quibuscunque solent distrahere, cum nullam proprietatem episcopus vel presbyter melius vel firmius possit habere, quam quae est ecclesiae attributa, si secundum ordinem suum vivere voluerit. Si autem ordinem pro sua culpa perdiderit, nec alode, quem a die ordinationis suae de ecclesiasticis facultatibus acquisivit, habere valebit, cui juxta decreta sancti Leonis ad poenitentiam agendam secreta est expetenda secessio. CAP. XXXIV. Unde necesse est ut per singulos annos ministri episcoporum inquirant, quid pareat in singulis ecclesiis de parte decimae, quae juxta sacros canones ecclesiae competit. Sed et de matriculariis 125.1110C| per singulas Ecclesias, juxta facultatem et possibilitatem loci, curam adhibeant, ne presbyteri pro locis matriculae xenia accipiant, ne suos parentes sanos et robustos in eadem matricula collocent, nec opera ab ipsis matriculariis exigant: non de matriculariis bubulcos aut porcarios faciant, sed pauperes ac debiles, et de eadem villa, de qua decimam accipiunt, matricularios faciant. Si autem ipse presbyter habeat fratrem, aut aliquem propinquum debilem, aut pauperrimum, qui de eadem decima alendus sit, apostolica est sequenda sententia, qua dicit: Qui suorum, et maxime domesticorum curam non habet, fidem negavit, et est infideli deterior (I Tim. V). Reliquos propinquos si juxta se habere voluerit, de sua portione sine dispendio ecclesiae vestiat atque pascat. 125.1110D| Nam aliud est sine dispendio ecclesiae amicis vel parentibus pauperibus, aut quibuslibet incestuosis ex charitate cum mensura et ratione subvenire, vel adjutorium ferre, et aliud cum destructione ecclesiae, vel dissipatione facultatum ecclesiasticarum, quae sunt ecclesiae male dispendere. Providendum est etiam, ut de nihil habentibus promoti presbyteri, non praesumant quae de facultatibus ecclesiae comparaverunt vendere, vel quasi ad casam Dei tradere, nisi ad ecclesiam, cujus propriae esse debent. (no apparatus)