Migne Patrologia Latina Tomus 18
MACROBIO, lib.
V Saturnale.
, berretto. 1.
Quatuor sunt, inquit Eusebius, generi dicendi: copiosum, in quo Cicerone dominatur: breve, in quo Sallustius regnat; siccum, quod Frontoni ascribitur; pingue et floridum, in quo Plinius Secundus quondam, et nunc nullo veterum minor noster Symmachus luxuriatur.
AURELIO PRUDENTIO, Lib.
Contraro Simmaco.
O linguam miro verborum fonte fluentem,
Romani decus eloquii, cui cedat et ipse.
Tullio!
ha fundit immersioni facundia gemmas.
Os dignum aeterno tinctum quod fulgeat auro,
Si mallet laudare Deum, cui sordida monstra
Praetulit, et liquidam temeravit crimine vocem.
Haud aliter quam si rostris quis tentet eburnis
Coenosum versare solum, limoque madentes
pag. 0143B
Excolere aureolis si forte ligonius ulnas.
Non vereor ne me nimium confidere quisquam
Arguat, ingeniique putet luctamen inire.
Sum memor ipse mei, satis et mea frivola novi.
Non ausim conferre pedem, nec spicula tantae
Indocilis fandi conjecta lacessere linguae.
Illaesus maneat liber, excellensque volumen
Ottieni partam dicendi fulmine famam.
Idem nella prefazione del libro
II.
Somma piano temerarius,
Chi dorme consapevolmente,
Quam vitae in tenebris fa,
Puppim credere fluttuante
Tanti non timeam viri,
Quo nunc nemo disertore.
Esultate, fremit, intonate,
Ventisque alloqui tumet,
Cui mersare facillimum è
Tractandae indocilem ratis.
pag. 0143C Et al. loco.
Talia principibus dicta interfantibus, ille Prosequitur, magnisque tubam concentibus inflat.
Allegat morem veterum.
AMIANO MARCELLINO, lib.
XXVII.
Simmaco Aproniano successit, inter praecipua nominandus exempla doctrinarum, atque modestiae, quo instante Urbs sacratissima otio copiisque abbondantius solito fruebatur, et ambizioso ponte exsultat atque firmissimo, quem condidit ipse, et magna civium laetitia dedicavit, ingratorum, ut res docuit apertissima: qui consumptis aliquot annis domum ejus in Transtiberino tractu pulcherrimam incenderunt, ea re perciti, quod vilis quidam plebeius finxerat illum dixisse sine indicio ullo, vel teste: Libentius pag. 0143D se vino proprio calcarias exstincturum, quam id venditurum pretiis quibus sperabatur.
DIVUS PROSPER AQUITANICUS, de Promissionibus Dei, parte III.
Cui Symmachus ille, mirabili eloquio et scientia praeditus, tamen paganus, praeconio laudum in consistorio recitato, subtili arte, qua valuit, aram Victoriae in senatu restitui, Christiano, ut noverat, principi intimavit.
Quem statim a suis affettibus pulsum in centesimo lapide rhedae non stratae impositum, ea die manere praecepit.
pag. 0144A CAIO SOL.
APOLLINARIS SIDONIUS, lib.
Io, episto. 1.
Quinti Symmachi rotunditatem, Caii Plinii disciplinam, maturitatemque vestigiis praesumptuosis insecuturus.
Idem lib.
VIII, epist. 10.
Ingentes praeconiorum titulos moribus meis applicas.
Sed si pudoris nostri fecisses utcunque rationem, Symmachianum illud te cogitare par fuit: Ut vera laus ornat, ita falsa castigat.
Idem SIDONIO ad Felicem consulem.
Sed ne tu mihi comparare tentes,
Quos multo minor ipse plus adoro,
Paulinum, Ampeliumque, Symmachumque.
ANONIMO.
Simmaco in verbis parcus, sed mente profundus:
Prodigus in sensu, verbis angustus: abundans
Mente, sed ore minor: fructu non fronde beatus:
Sensus divitias verbi brevitate coarctat.
MAGNUS AURELIO CASSIODORO, lib.
Variare. II, epistole 1.
Deinde retinetis facundissimi Symmachi eximium dictum.
Specto feliciter virtutis ejus augmenta, qui differo laudare principia.
CASSIODORO, Storico.
Tripartizione. lib. IX, cap. 23.
Dum in Romana urbe Valentinianus et Theodosius morarentur, festeggiates pro Victoria celebrantes, tunc suam bonitatem circa Symmachum exconsulem Theodosius imperator ostendit.
Is enim Symmachus inter senatores praecipuus habebatur, eratque Romani eloquii eruditione mirabilis, cujus multi quoque pag. 0144C Reperiuntur libri.
Scripsit autem Maximi laudem, eamque recitavit: unde postea reus esse majestatis videbatur.
Quamobrem mortem metuens, confugit in ecclesiam.
Verum imperator, cum esset perfettissimae Christianitatis, et non solum suae fidei sacerdotes honoraret, sed etiam Novatianos, qui proxime ejus fidei decreta servarent, Leontio tunc episcopo Romano Ecclesiae Novatianorum rogante beneficium conferens, Symmachum absolvit a crimine.
Cumque veniam Symmachus meruisset, Apologeticum, id est, Satisfactionalem librum ad Theodosium conscripsit imperatorem. *
pag. 0144D Versus Ennodi Ticinensis, de Epistola Ambrosii contra Symmachum, super ara Victoriae, quando petens cultum ipsius, victus est Symmachus.
Dicendi palmam Victoria tollit amico.
Transito ad Ambrosium, più favet ira Deae.
SIGEBERTUS GEMBLACENSIS in Chronico sub anno Domini 407.
Rhadagaisus Scytha, cum ducentis millibus Gothorum a Scythia veniens, Italiam invadit.
Ex hoc murmur multorum blasphemantium infremit in Christum.
Christianitatis tempora culpantes, felicitatem attollunt: inter quos praecipue Symmachus orator furebat, qui etiam scriptis et epistolis suis agebat de idololatria, et de repetenda pag. 0145A ara Victoriae.
Quorum latrantium ora injecto eis veritatis osse obstruxerunt Augustinus libro de Civitate Dei, et Orosius Historia sua.
Prudenzio quoque poeta luculento metrici operis libello blasfemias Symmachi refellit.
JOANNES CUSPINIANUS, in Commentario consulum.
D. Symmachus, vir consularis, et Urbi praefectus eloquentissimus et doctissimus, Ausonii frater: qui causam gentilium deorum luculentissima oratione defit apud Theodosium et Valentinianum imperatores: quae oratio libro quinto * epistolarum inseritur.
Contra quam ardentissime scripsit D. Ambrosius, et Aurelius Prudentius, qui circa haec tempora floruit, duobus elegantissimis libris, versu heroico.
Scripsit autem Epistolas quoque pag. 0145B familiares elegantissimas, mirae brevitatis ac rotunditatis, Ciceronis Academiae primus accola: quae pro Caroli et Casparini epistolis certe sunt junioribus legendae, et quas nostri saeculi duo clarissima lumina Pomponius Laetus et Angelus Politianus mire laudarunt.
Habent enim elegantiam concinnam cum brevitate amabili, et hujus temporis gesta nonnulla explicant.
Lege, lector, et laetaberis.
GIACOBO LETTIO.
Fuit Symmacho vera facundia, solers ingenium et acutum: par sententiarum gravitas et venustas, si verba pag. 0146A respicias, brevitas grata: sin altius sensum investiges, prolixa et multiplex eruditio.
Adde sapientiae civilis solidam atque abstrusam cognitionem.
Adde raram sub imperatoribus sanctimoniam morum, et Romanam in jure suggerendo libertatem. Non ille rerum publicarum moderatoribus, aut jureconsultis, imprimis magnorum principum consiliariis aut secretariis, tractandus levi manu.
CGIOVANNA. GIACOMOTTO.CSommarioLLink a questo capitolo (clicca per copiare)Copiamlat.uzh.ch/browser/cps_2.AucVar.Elogia#:17 (aprire l'intero testo e scorrere fino a questa sezione)Copiamlat.uzh.ch/browser/cps_2.AucVar.Elogia:17 (aprire solo questa sezione)FConcentrati su questo capitoloDScarica questo capitolo...Scarica come XMLScarica come testo normale (.txt)TIROAnalisi del riutilizzo del testoAnalizza questo segmento⚙MAnalisi metricaMostra schema metricoRVisualizzatore di testo referenziatoSUSpento
GIOVANNA. GIACOMOTTO.
Cui Thymus eloquii, brevitas cui docta, gravis cui
Sententiarum dignitas,
Principibus cui digna viris prudentia rerum,
E quei ragazzi non vendevano,
Cui Themidos Latiae decreta verenda placebunt,
Vigorque sollers: Huc ades.
CASPAR BARTIO.
Abile. lib. II, cap. 8.
Dici non potest, quanti merito suo aestimandae sint Symmachi epistolae. Non sane ob accuratam illam, et maxime ei generi scriptionis aptam brevitatem solum, sed propter sententias politicas tales atque ea copia, ut vel inde prudens aliquis reipublicae cum gloria et emolumento administrandae usum discere possit.
Nulla ex iis est quae non spiret genium quempiam viri in rebus egregii publici procurandis exercitati: nulla epistola est, quae non integrum dogma politici alicujus syntagmatis propagare queat.