Epigrammata (Auctores varii), J. P. Migne
Versus HARTMANNI monachi Sancti Galli. Ante Evangelium canendi.
(0029C)
Sacrata libri dogmata
Portantur evangelici,
Cunctis stupenda gentibus,
Et praeferenda laudibus. Sacrata, etc.
Mundemus omnes corpora,
Sensusque cordis simplici
Purgantes conscientia,
Verba pensemus mystica.
Vultu declini pariter,
Clausa tenentes stomata [ B., ora]
Stemus intentis auribus,
Ut decet ante Dominum. Sacrata, etc.
(0030C)Nec sat videtur sonitus
Auditu solo corpore,
Ni cor purgatum teneat
Factisque jussa compleat. Cunctis, etc.
Sic mandat ipse maximus
Magister, Summi Filius,
Sensus nostrorum pectorum
Arvis diversis comparans.
Sunt, ait, rura plurima
Queis semen frugis spargitur:
Censu sed multum dispari
Reddunt accepta fenora. Sacrata etc.
Quaedam saxorum stramine
Replentur nimis pessimo:
(0031A)Frugemque necat maximus
Ardor solaris luminis. Cunctis, etc.
Quaedam siccato germine
Replentur spinis horridis.
Viarum strata plurimis
Officiunt seminibus. Sacrata, etc.
Ast qui felices fertili
Glebas fecundat germine,
Illum laetantem cumulat
Fructus laboris centuplex. Cunctis, etc.
Sic voluntatis integrae
Perfecta nitent opera,
Terraque cordis optimi
Centenum refert numerum. Sacrata, etc.
Ejusdem HARTMANNI de natali Innocentium, ad processionem. (0031B)
Salve, lacteolo decoratum sanguine festum,
Salvete, innocua corpora fusa neci.
Concinit, ecce, Deus, tibimet grex iste pusillus,
Festivum laude praeveniendo diem. Salve, etc.
In qua morte pia puerorum maxima turba
Occidit, et victrix regna superna capit. Concinit, etc.
Nam quod terrenum metuit disperdere regnum
Impius immani rex feritate furit. Salve, etc.
Audierat regem, quem cuncta oracula dudum
Spondebant vatum virgine matre satum. Salve, etc.
Judaicae gentis quem debita regna manerent,
Hocque magos stella testificare nova. Concinit, etc.
(0031C)Nec mora, pestifera succenditur offerus ira,
Dum sibi praeripier regia jura timet. Salve, etc.
Mox jubet innocuam ferro prosternere plebem,
Destinat atque neci corpora lacteola. Concinit, etc.
Perderet ut Christum, dum nemo evaderet ipsum;
Inter et innumeros perdere hunc puerum. Concinit, etc.
Ejusdem HARTMANNI de eadem festivitate.
Cum natus esset Dominus,
Turbatur rex incredulus;
Magi tulerunt munera,
Quos stella duxit praevia.
(0031D)Herodes rex interrogat,
Quo Christus nasci debeat,
Locumque dici flagitat,
Ut hunc necare valeat.
Adorant magi Dominum,
Viamque carpunt aliam,
Nec saevi regis impiam
Ultra vident praesentiam.
Tunc rex Herodes fervida
Succenditur insania,
Mandatque sterni millia
Lactentium innumera.
Completur saeva jussio,
(0032A)Mactatur omnis pusio,
Aetatis bimae parvuli,
Vel infra subduntur neci.
Mas omnis infans occidit,
Quem novus partus protulit:
Scrutatur, ah! cunabula,
Ac ipsa matrum ubera.
Quid furis, crudelissime,
O carnifex et pessime?
Hic solus qui requiritur,
Impune Christus tollitur.
Pectus tenellum rumpitur,
Matrum sinus perfunditur;
Sed lactis plus quam sanguinis
De loco stillat vulneris.
(0032B)Salve, lactens exercitus,
Flores sanctorum martyrum,
Ad aram summi Numinis,
Qui laeti semper luditis.
Nos vos laudantes pueros
Semper juvate precibus,
Vobiscum uti jugiter
Possimus laeti psallere.
Ejusdem HARTMANNI Litaniae, ad processionem, diebus Dominicis.
Humili prece et sincera devotione
Ad te clamantes semper exaudi nos.
Summus et omnipotens Genito qui cuncta creasti
Aeternus Christus, Filius atque Deus.
Nec non sanctificans, dominator, Spiritus almus,
(0032C)Unica Majestas, trinaque sola Dei.
Ipsa Dei Genitrix, reparatrix inclyta mundi
Quae Dominum casto corpore concipiens,
Perpetua radias cum virginitate pudoris,
Indignos famulos, virgo Maria, tuos.
Angelici proceres, coelorum exercitus omnis,
Aeterno semper lumine conspicuus
Agmine ter trino supero per sidera regno
Laudibus aeternum concelebrans Dominum.
Petrus cum Paulo, Thomas cum Bartholomaeo
Et Jacobus sanctis nos relevent precibus.
Andreas, Mathaeus, Barnabas, atque Joannes
Mathias, Lucas, Marcus et altisonus.
Coetus apostolicus duodeno sidere comptus
Propitius cunctos protege nos famulos.
(0032D)Et quos multiplici lacerant per crimina pestes
Peccata absolvens, fac bona cuncta sequi.
Nunc Stephanus, Linus, Clemens, Anacletus et almus
Xistus, Alexander, Corneliusque pius,
Hippolytus, Vitus, Laurentius, atque Modestus,
Chrysogonusque pius nos miserando juvent.
O vos martyrio decorati in nomine Christi
Conspicui testes, purpurei proceres.
Qui bello invicti superastis daemonis iras,
Conspirata manus vincere morte minas.
Silvester, Damasus, Gregorius, Ambrosiusque,
Hillarius, Zeno, Maximus, atque Leo.
(0033A)Martinus, Proculus, Caesarius, Eusebiusque
Orent pro nostris criminibus variis.
Ordo sacratus confessorum praecipuorum.
Auxilio tutos undique redde tuos.
Atque tua nosmet prece, dimittendo reatum,
Nos fragiles multum cladibus omnigenis.
Paulus et Antonius, Macharius, Arseniusque,
Pachumius, Beda, Attala, Pafnutius.
Bertolfus, Libertinus, Basilius, atque
Hieronymus doctor, nos miserate precor.
Galle Dei summi miles fortissime Christi
Nobis nunc famulis auxiliare tuis.
Nil sic perspicuum poterit nos clara referre,
Ut decet in tali nunc patris obsequio.
Hic tibi perpetuis resonent concentibus aedes;
(0033B)Ossibus et sacris semper habetur honos.
Cum laeti famuli celebrant hic festa benigni,
Laudibus instantes nocte, dieque tuis
Dirige corda pius, et tempora dirige nostra
Atque dies laetos ducere da famulos
Ut semper valeant tibimet cantare quieti,
Te quoque coelesti cernere luce poli.
O Dilecte Dei radians virtute corusca,
Sancte Othmare pater, junge preces pariter;
Intercede pius, veniam poscendo misellis,
Aureque jam blanda carmina percipiens.
Summe Dei cultor, monachorum rector, et Abba,
O Benedicte, sacer, atque benigne pater.
Istud coenobium, coetumque tibi famulantum,
Nostraque sanctificans cuncta tuere simul.
(0033C)Felicitas, Felix, Eulalia, Digna, Verena,
Petronellaque cum pia Perpetua,
Agnes, atque Agathes, Christiana, Euprepia, Tecla,
Euphemia, Regula, Eugenia atque Bona.
Virginitate chorus resplendens candidularum
Turba puellarum integritate nitens.
Quae geminis gaudes pulchrum decorata coronis
Laude pudicitiae, martyriique simul.
Omnes nunc sancti nostris succurrite lapsis
Et veniam cunctis ferte juvando malis.
Nam vestris precibus, petitis quaecunque rogantes
Annuit ipse pius, nilque negat Dominus.
Pacem perpetuam rogitamus prospice Christe,
Et sanae vitae gaudia longa diu.
Temperiem coeli tribuens, ut copia frugum
(0033D)Omnibus exundet, ubere laetitia.
Agne Dei patris, qui mundi crimina tollis
Optata pacis munera dona tuis.
Carmen Sapphicum cujusdam monachi Sancti Galli anonymi.
Christus ad nostras veniat camoenas,
Christus et vocem tribuat salubrem,
Christus et vitam vehat ad perennem
Se modulantes.
Audiat nosmet chorus angelorum,
Protegat nos plebs et apostolorum,
Patriarchae Dei, simul et prophetae
Vice perenni.
Martyrum turbas petimus serenas,
(0034A)Sanguinis palma, pretioque claras,
Vocis ut nostrae modulis receptis
Gaudia praestent.
Nunc sacerdotes, monachosque claros
Ad preces nostras cupidi vocamus,
Nosmet ut semper foveant, et nostra
Pace suavi
Virginum dulces, nitidosque flores
Semper in nostro petimus favore
Esse praesentes simul et fugantes
Noxia quaeque.
Omnium sane rutilus piorum
Coetus ad nostram vigilet salutem,
Invidum pellens rabidumque furem,
(0034B)Munere Christi.
Christe, nos servos miserare fidos,
Ob precem sanctae nitidaeque plebis,
Inter hos Magni meritum recordans,
Maxime Judex.
Per crucem sanctam, moderare nostram
Conditor vitam, tribuens quietem
Perditis culpa veniam rependens
Luminis auctor.
Pacis augmentum tribuas rogamus,
Utque salvemur pariter precamur,
Ac remittendi decus exhiberi
Te miserante.
Aetheris blandos facilesque motus,
(0034C)Frugis et largos remeare quaestus,
Regibus vitam, populisque pacem
Da, Pater orbis.
Praesuli nostro dominans faveto,
Huicque coelestem tribuens honorem
Posthumum Petri facito perenni
Laude beari.
Agne, qui tollis facinus reorum,
Conditor lucis, miserere nobis,
Christe, nos audi; Patris alme Fili,
Kyrie, eleison.
Litaniae Anonymi cujusdam Patris sancti Galli.
Auxilium nostrum, XRS Vincit.
Fortitudo nostra, XRS Vincit.
(0034D)
Prudentia et temperantia nostra. XRS Vincit.
Liberatio et redemptio nostra, XRS Vincit.
Murus noster inexpugnabilis, XRS Vincit.
Victoria nostra, XRS Vincit.
Defensio et exaltatio nostra, XRS Vincit.
Ipsi soli imperium, gloria, et potestas, per infinita saecula saeculorum. Amen.
Ipsi soli laus, honor, et jubilatio per infinita saecula saeculorum. Amen.
Ipsi soli virtus et fortitudo, et victoria per omnia saecula saeculorum. Amen.
XRS vincit, XRS regnat, XRS imperat. ( Tribus vicibus. )
Christe, audi nos. ( Tribus vicibus. )
Kyrie, eleison. Christe, eleison. Kyrie, eleison.
LITANIA.
Item etiam anonymi alia.
(0035A)Hunc diem. R\. Multos annos. Hunc diem. R\. Multos annos. Hunc diem. R\. Multos annos. Istam congregationem R\. Deus conservet. Istam congregationem R\. Deus conservet. Istam congregationem R\. Deus conservet. Annos vitae R\. Deus multiplicet. Annos vitae R\. Deus multiplicet. Annos vitae R\. Deus multiplicet. Feliciter. Feliciter. Feliciter.
Versus RATPERTI de festivitate sancti Galli.
Annua, sancte Dei, celebremus festa diei,
Qua pater e terris sidera, Galle, petis.
(0035B)Ecce dies populis micat haec sanctissima nostris,
Quorum tu princeps auctor ad astra meas,
Finibus Occiduis abiens, succedis Eois,
Dans lucem plebis dogmatis igne tui.
Quae tenebrosa fuit fidei nec luce refulsit,
(0036A)Per te coelestem coepit habere diem
Hic ubi nocticolae tenuere cubilia larvae,
Ad laudem Christi psallit ubique chorus.
Hic fuit ecce feris statio gratissima saevis;
Nunc sedes sanctis te resonante manet.
Tu pater huc veniens, fers tecum pacis honores;
Hinc totum pellens quidquid adesse nocet.
Expuleras nocuum, complens dulcedine totum,
Quo corpus linquens, spiritus astra petit.
En hodie meritum tu post certamina palmam
Sumpsisti, Galli, protege nos hodie.
Jam super astra nitens famulorum suscipe laudes,
Qui tibi devoto nunc jubilant modulo.
Aspice propitius venerantes nobile pignus,
Corpus praeclarum, Galle beate, tuum.
(0036B)Aspice quae canimus, expugna corda benignus,
In rebus cunctis rector adesto tuis.
Hinc Domino trino laeti pangamus et uno,
Qui nos nunc talem fecit habere patrem.
Amen.
Notker Lantberto fratri salutem.
(0037A) Quid singulae litterae in superscriptione significent Cantilenae, pro ut potui juxta tuam petitionem explanare curavi.
A. Ut altius elevetur admonet.
B. Secundum litteras quibus adjungitur, ut bene multum extollatur, vel gravetur, sive teneatur, belgicat.
C. Ut cito, vel celeriter dicatur, certificat. D. Ut deprimatur, demonstrat.
E. Ut aequaliter sonetur, eloquitur.
F. Ut cum fragore seu frendore feriatur, efflagitat.
G. Ut in gutture gradatim garruletur genuine gratulatur.
H. Ut tantum in scriptura aspirat, ita et in nota (0037B)idipsum habitat.
I. Jussum vel inferius insinuat, gratitudinemque pro g interdum indicat. K. Licet apud Latinos nihil valeat, apud nos tamen Alemannos pro κ, graeca positum chlencge, clange, clamitat.
L. Levare, laetatur. M. Mediocriter, melodiam, moderari, mendicando, memorat.
N. Notare, hoc est, noscitare, notificat.
(0038A)O. Figuram sui in ore cantantis ordinat.
P. Pressionem, vel prensionem, praedicat.
Q. In significationibus notarum cur quaeratur? cum etiam in verbis ad nihil aliud scribatur, nisi ut sequens v vim suam amittere quaeritur.
R. Rectitudinem vel rasuram non abolitionis, sed crispationis rogitat.
S. Susum vel sursum scandere sibilat.
T. Trahere vel tenere debere testatur.
V. Licet amissa in sua, veluti valde vau Graeca, vel Hebraea, velificat. X. Quamvis Latina verba per se inchoet, tamen exspectare expetit. Y. Apud Latinos nihil hymnizat.
Z. Vero licet et ipsa mere Graeca, et ob id haud (0038B)necessaria Romanis, propter praedictam tamen r litterae occupationem ad alia requirere. In sua lingua zitise require.
Ubicunque autem duae, vel tres, aut plures litterae ponuntur in uno loco, ex superiore interpretatione, maximeque illa, quam de b dixi, quid sibi velint facile poterit adverti. Salutant te Ellinici fratres, monentes te fieri de ratione embolismi triennis, ut absque errore gnarus esse valcas biennis contempto pretio divitiarum Xerxis.
1
Litania Ratperti ad processionem diebus Dominicis ex Ms.
(0039B)
Ardua spes mundi, solidator et inclyte coeli,
Christe, exaudi nos propitius famulos.
Virgo Dei Genitrix rutilans in honore perennis,
Ora pro famulis, sancta Maria, tuis.
XRE.
Angele summe Dei Michael, miserescito nostri,
Adjuvet et Gabriel, atque pius Raphael.
Ardua.
Aspice nos omnes, clemens Baptista Joannes;
Petreque, cum Paulo no rege doctiloquo.
X.
Coetus apostolicus sit nobis fautor, et omnis,
Ac patriarcharum, propheticusque chorus,
A.
Poscere nunc Stephanum studeamus carmine summum.
Ut cum martyribus nos juvet ipse pius.
X.
(0039C)Inclyte Laurenti qui flammas exuperasti,
Victor ab aethereo nos miserate choro.
A.
Splendide Silvester, Gregori ac sancte Magister,
Nos quoque cum sociis ferte juvenda polis.
X.
O Benedicte pater monachorum, Galleque frater
Cum reliquis sociis nos refovete polis.
X.
Maxime de Suevis, superis conjuncte catervis,
Sancte Othmare, tuum laetifica populum.
X.
Inclyte Magne, tuam clemens nunc respice plebem,
Auxilios tutos undique redde tuos.
A.
Virgineos flores, Agnes Agathesque ferentes
Auxilio vestris addite nos sociis.
X.
Innocuos pueros resonemus laude peractos,
Qui modo nos pueros dant resonare melos.
(0039D)Omnes o sancti, nostrae succurrite vitae,
Perque crucem sanctam salva nos, Christe redemptor.
Ira deque tua clemens nos eripe, Christe,
Nos peccatores audi, te Christe, rogamus.
X.
Ut pacem nobis dones, te Christe, rogamus.
Crimen ut omne tuis solvas, te Christe, rogamus.
Aurae ut temperiem dones, te Christe, rogamus.
Ut fruges terrae dones, te Christe, rogamus.
Ut populum cunctum salves, te Christe, rogamus.
Ecclesiamque tuam firmes, te Christe, rogamus,
Fili celsithroni, nos audi te te rogamus.
(0040B)Agne Dei Patris, nobis miserere pusillis.
Christe, exaudi nos, o Kyrieleyson Ελευσον.
Ejusdem Ratperti ad Eucharistiam sumendam.
Laudes, omnipotens, ferimus tibi, dona colentes
Corporis immensi, sanguinis atque tui.
Tangimus ecce tuam, rector sanctissime, mensam
Tu licet indignis propitiare tuis.
Laud.
Propitiare pius, peccata absolve benignus,
Possit ut invictis appropiare sacris.
Corp.
Angelus aethereis sanctus descendit ab astris
Purificans corpus, cor pariterque pius.
L.
Haec medicina potens coeli nos ducat in arces,
Interea terris dans medicamen opis.
C.
Quod colimus fragiles Salvator, respice clemens,
Summeque pascentes, protege, pastor oves.
L.
(0040C)Protege quas recreas, hostis ne proterat illas,
Consolidans dono nos sine fine tuo.
C.
Nam sumus indigni, quos omnes munere tali
Tu pietate tua, rex, rege castra tua.
L.
Hoc, Pater omnipotens, cum Christo perfice clemens,
Spiritus atque potens, trinus et unus apex.
C.
Versus ad regem suscipiendum, ut arbitror, ejusdem Ratperti.
Salve, proies regum invictissimorum:
Dominus Deus exercituum memoriale tuum.
Salve.
Et tu ad Dominum Deum tuum converteris.
Salve.
Misericordiam et judicium custodi.
Salve.
Et spera in Domino Deo tuo semper.
Salve.
(0040D)Salve, proles regum invictissimorum.
Item de Veteri Testamento.
Benedictus eris ingrediens, et benedictus egrediens;
Benedictus in civitate, et benedictus in agro:
Benedictus fructus ventris tui, et fructus terrae tuae.
Benedicta horrea, et benedicta cellaria tua.
Dabit Dominus hostes tuos corruentes in conspectu tuo.
Faciat te Dominus excelsiorem cunctis gentibus.
Notkeri Magistri.
Ave, beati germinis
Invicte rex et inclyte.
Omnis tibi militia
(0041A)Occurrat ovans coelitum.
Intacta Christi genitrix
Mater honora virginum,
Chorum pudicum socians,
Tibi procedat obviam.
Agonothetae apostoli,
Victoriosi martyres,
Omnesque sancti ordines,
Semper vocent te laudibus
Nos pro statu parvi loci,
Reique modo pauperis,
Laetantes pio Domino
Occurrimus in omnibus.
Haec ipsa gaudent tempora,
Floreque verno germinant
(0041B)Adventus omni gaudio,
Quando venit optatior.
Ratperti ad reginam suscipiendam.
Aurea lux terrae, dominatrix inclyta, salve,
Quae domibus nostris nunc benedicta venis.
Larga maneto tuis semper clarissima servis,
Qui tibi mente canunt, carmen et ore ferunt.
A.
Plus hodie solito radiat sol clarus in alto,
Cumque serena venis nubila cuncta teris.
Q.
Floribus arva nitent, quia te nos visere cernunt,
Fetibus atque solum germinat omne bonum.
A.
Gloria magnificae rutilans celsissima Romae,
Atque italos radiis comis amoena tuis.
Q.
At tibi se famulam praebet Germania fidam,
(0041C)Saepius et facie te cupit aspicere.
A.
Caesaris ipsa decus, populorum corrigis actus,
Pluribus et validis imperitans populis.
Q.
Nunc sine fine vale, miserans et nostra tuere,
Sit tibi magna salus, laus, honor, atque decus.
Ad descensum fontis.
Rex sanctorum angelorum
Totum mundum adjuva.
Ora primum tu pro nobis
Virgo mater germinis;
Et minister Patris summi,
Ordines angelici.
Supplicate Christo Regi,
(0041D)Coetus apostolici;
Supplicetque per magnorum
Sanguis fusus martyrum
Sancte Galle, Pater alme,
Tuo fac oramine,
Quo dignetur his festivis
Interesse gaudiis.
Implorate, confessores,
Consonaeque virgines,
Quod donetur magnae nobis
Tempus indulgentiae.
Omnes sancti atque justi
Vos precamur cernui,
Ut purgetur crimen omne
Vestro sublevamine.
(0042A)Hujus, Christe rector alme,
Plebis vota suscipe,
Qui plasmasti protoplastum
Ut genus gignentium.
Fac in terra fontis hujus
Sacratum mysterium,
Qui profluxit cum cruore
Sacra Christi corpore.
Mitte sanctum nunc amborum
Spiritum paraclitum
In hanc plebem, quam recentem
Fons baptismi parturit.
Praesta, Patris atque Nati
Compar, sancte Spiritus,
(0042B)Ut te solum semper omni
Diligamus tempore.
Rex sanctorum angelorum
Totum mundum adjuva.
Notkeri Magistri cognomento Balbuli litania rhythmica.
Votis supplicibus voces super astra feramus,
Trinus ut et simplex nos regat omnipotens.
Ky.
Sancte Pater, adjuva nos. Sancte Fili, adjuva nos.
Compar his et Spiritus, ungue nos intrinsecus.
Vot.
Sancta Virgo virginum, Stella maris, Maria,
Tu pro nobis Dominum Ora Christum Filium.
Tr.
Summae sedis minister, Quis ut Deus Michael?
(0042C)Cum supernis civibus, sit nobis propitius K. L
Tr
Praeco Christi Joannes, Agni Dei ostensor,
Redemptoris Baptista, Tu nos Deo commenda.
Vo.
Sancte Petre, et Paule, cunctique apostoli,
Vos orate pro vestris Christianis populis.
Trinus.
Juncti sancto Stephano, universi martyres,
Estote auxilio populo catholico. V. L. K.
Sancte Galle, succurre; sancte Othmare, subveni,
Nos, cum confessoribus, Adjuvando precibus.
Tr.
O martyr Felicitas, Cohors atque virginum,
Postulate pro nobis majestatis Dominum.
Votis.
Omnes sancti Domini, Angeli et homines,
Vos ad aures divinas, ferte preces sedulas.
Trinus.
Ut nobis remissio peccatorum donetur,
Aeris temperies, Terraeque fertilitas.
K.
(0042D)Pacem nobis imploret vestra intercessio,
Sanitatem corporum, Et perenne gaudium.
K.
Ut famem et morbi vim, Amovere dignetur
Omnipotens Dominus, obtinete precibus.
Votis.
Ut saeviens gladius, Et paganus populus,
Depellatur a nobis, Te rogamus, Domine.
Trinus.
Ut pastorem tueri. Nostrum velis et clerum,
Omnes simul oramus, Jesu CHRE, audi nos.
K.
Ut rex noster Chuonradus, Ejus et exercitus,
Hinc et inde servetur, Oramus CHRE, audi nos.
Vo.
Ut cruore redemptum Pretioso populum
Conservare digneris, Oramus Christe, audi nos.
Tr.
Animas catholicas, In aeterna requie
Confoveri jubeas, Oramus Christe, audi nos.
K.
(0043A)Omnes tibi canimus. Universi clamantes,
Vocibus et cordibus, Oramus Christe, audi nos.
Tr.
Oramus Christe, audi nos, Christe, Christe, audi nos.
Kyrieleyson canimus, Christe eleyson psallimus.
Votis.
Hymnus Notkeri Magistri cognomento Balbuli de sancto Columbano ad utrasque Vesperas et ad Laudes.
Nostri solemnis saeculi
Refulget dies inclyta,
Quo sacer coelos Columba
Ascendit ferens trophaea.
Sed priusquam eum mater
In auras lucis ederet,
E sinu solem prospexit
(0043B)Terris lumen diffundere,
Qui post altus Hybernia,
Sacro edoctus dogmate,
Gallica arva adiens
Plebi salutem tribuit.
Aegri sanantur ocius,
Nautis [ Ms., acutis] producit latices,
Piscis [ Ms., priscis] in usum praebetur,
Cedit imber a segete.
Prolem capit sterilis,
Ales rapinam reddidit,
Fanis horrea augentur.
Abscissa caro sospes est.
Tactus vidit, nec cernitur,
Sentit damna ergastulum,
(0043C)Fugit pestis ab homine,
Quam daemon saevus miserat,
Ligeri scapham retinet,
Ablato furto prodeunt,
Coecusque lumen recipit,
Praebendo cibus augetur.
In esca salis veniunt,
Fere jussis obediunt,
Fides patrari conscia.
Novit quod possit omnia.
Deo Patri sit gloria
Ejusque soli Filio,
Cum Spiritu paraclyto
Et nunc et in perpetuum.
(0043D)Amen.
Versus Hartmanni ad suscipiendum regem.
Suscipe clementem, plebs devotissima, regem,
Ducque canens Galli tecta sub alta pii.
Jam benedicte veni, rector dignissime mundi,
Dextera te Christi, protegat arce poli,
Actibus in cunctis tibi prospera cuncta superne
Proveniant, votis et sine fine piis.
Hoc nos instanter rogitamus pectore fido,
Hoc petimus omnes, nocte dieque simul.
(0044A)Te nobis blandum dederat dilectio Christi,
Qui nosmet tanta sedulitate foves.
Insita te nobis bonitas et sancta voluntas
Ante dedit charum quam quoque visus eras.
Cernere nunc faciem liceat virtute nitentem,
Optio quod nostra saepe cupita fuit.
Rex Dominus regum factor, rectorque potentum
Qui de terreno praetulit imperio.
Hic te confortet semper, virtute polorum,
Et secum regno laetificet supero.
Waldrammi, decani.
Rex benedicte, veni, visens habitacula Galli
Othmari tectis accipienda sacris.
Istud sanctorum concludit millia templum,
(0044B)Quam subiens aedem, experiaris opem.
Jugiter ista suis se servet turba sub alis,
Cujus relliquias haec tenet aula pias.
Francia te Suevis, o rex, direxit alendis,
Jam pecuare tuum pasce diu viduum.
Noricus, et Sclavus, Bemanus, Saxo, Toringus,
Corde manent alacri te dominante sui.
Occiduae gentes, Hispania, Gallia triplex,
Se studeant propere sub tua sceptra dare.
Italiae populus diverso sanguine mistus
Ad te pigmentis palliolisque ruat.
Ebrus, Thermoodon, Thrax, Nuchul, Bosphorus, Ufens,
Sumant maxillis jam tua frena suis.
Hos inter populos nostri miserere, monarcha.
Commonitus fido a Salomone tuo.
(0044C)Fias placatus nobis, maneasque misertus,
Quos stirps Scottorum suasit in hanc eremum.
Item, de quo supra.
Imperatorum genimen potentum,
Macte regnorum novitate mira,
Semper antiquis famulis, benigne
Rex, miserere.
Franciae regis miscuere, patres
Fulgidi regis Karoli, per orbem
Nec minus matres Alemanna tellus
Misit honoras.
Hic domus, hac est patria creatus
Fautor Othmarus, Benedictus abba,
Gallus e Scottis veniens beavit
Omnia nostra.
(0044D)Barbaros terrens, proprios foveto,
Cum quibus omnes Orientis artes
Immo quadrati superabis arvi
Summa vel ima.
Juris et pacis moderator aequus,
Temperas, fortis vigeas per omne
Tempus, hic degens, super astra coeli
Hinc abiturus,
Versus Ratperti de sancto Magno.
Mire cunctorum Deus et creator,
(0045A)Mitis et fortis, solidator orbis,
Vota servorum tibi subditorum
Aspice clemens.
Pangimus clarum cupidi triumphum
Mente gaudentes, simul et precantes,
Sanctus ut praesens super astra gaudens
Nos benedicat.
Ille dum vita fruitur caduca,
Lucis aeternae radios videre,
Visibus cordis studuit sub imis
Fretus ab altis.
Nomen hic Magni reserando plebi
Viribus magnis, colitur celebris,
Auctus a Gallo superis amando
Dogmate largo.
(0045B)Hostis immitem domuit furorem,
Pacis auctorem comitando suavem.
Omnibus sanctae placidaeque vitae
Normula factus.
Ille post clarum remanens magistrum,
Ejus exemplis inhians beatis,
Turbidum mundi reprobans honorem,
Terrea sprevit.
Spiritu pauper fuit hic minister,
Hinc et in regno micat ille dexter,
Mitis exstabat, tenet atque terram
Viva gerentem.
Pervido planctu simul hic dolebat
Inde solatum Dominus coronat,
Tristibus spretis, lacrymisque tersis
(0045C)Perpete regno.
Mire.
Famis en justae, pariter sitisque
Damna perpessus, fuit hic beatus,
Unde divinis dapibus repletus
Gaudet in astris.
Mire.
Hic fuit clemens, miserans misellos.
Ejus et Judex miseretur altus
Tota cum mundi species abibit,
Fine sub uno.
Mire.
Corde nam mundo fuit atque puro,
Hinc Deum clare meruit videre,
Filius summi simul et vocari
Pacifer ipse.
Mire.
Persecutorem toleravit iste,
(0045D)Justa dum vovit, Dominoque reddit,
Inde coelestem merito decorem
Possidet ipse.
Mire.
Bis quater summis speciebus ecce
Praeditus splendet Pater hic beatus,
Omnibus nobis veniam benignus
Conferat idem.
Mire.
Inde nunc coeli rutilans in aula,
Cujus aeternae sociusque turmae
Nostra placatus pius et benignus
Crimina tergat.
Praestet hoc nobis Genitor perennis,
Natus et plenus Patrii vigoris,
Spiritus sancti moderante nostros
Lumine sensus.
Mire.
Versus ad solemnem per campos et montes processionem de reliquiis sancti Galli, ibi tum praesentibus, ex eodem.
(0046A)
Jam fidelis turba fratrum voce dulci sonet,
Hymnum dicat, et serena partiatur dragmata,
Dulce pondus et beatum in lectica deferens.
Scandens et descendens inter montium confinia,
Silvarum scrutando loca, valliumque concava,
Nullus expers ut locus sit istius solaminis.
Jamque coelum, jamque terra, jamque pontus laudibus
Plaudat, atque circumquaque vox emissa plebibus,
Auctorem patremque tanti clari luminis.
Hinc exultent astra coeli, lacteusque circulus,
Signa tum bissena saltent, et corona nobilis
(0046B)Ornatusque totus soli Conditori cognitus.
Nos istorum semper clara secuti munia
Sanctitati tantae cantu personemus bombico,
Exaudire quod delectet cuncti plasten saeculi.
His inceptis adsit alma Felix et Theotocus.
Adsit Petrus, hunc sequatur omnis atque apostolus.
Martyr et confessor atque turba sancta virginum.
Nunc Redemptor et Creator, auctor veri gaudii
Largiatur aptam vobis virtutis fiduciam,
Ut sibi volendo digna, captemus perennia.
Item de quo supra, anonymi, etc.
O rector invictissime,
Regumque sator inclyte,
Nostras preces cum carmine
(0046C)Intende nunc piissime.
Timenda res est denique,
Praesumimus quam tangere,
Artus est horum pangere
Quos tu beasti in aethere.
Absterge nostra, quaesumus,
Peccata, que commisimus.
Ut sancta membra tangere
Non poena sit, sed praemium
Adest fides promptissima,
Spondens per ista munia
Nos adjuvari certius,
Discedat hinc jam perfidus:
Nam Spiritus ex sidere
(0046D)Haec creditur revisere,
Gaudens honorem provehi
Quandoque reddendum sibi.
Nunc Magnus iste nomine,
Majorque Christi munere.
Defendat alma gratia,
Plebis viantis pectora.
Portamus ecce cernui
Pignus decoris splendidi,
Nunc plane nunc per ardua
Ad sedis apta culmina.
Hic civium coelestium
Lux clara splendet obvia,
Ac compares fidissimi
Junguntur ore nobili.
(0047A)Illinc Parentis gloriam
Summique Nati gratiam
Cum claritate Spiritus,
Laetis canamus vocibus.
Amen.
De sancto Magno.
Carmina nunc festis psallamus rite choreis,
Obvia laetantes pectora qui ferimus.
Aurea jam resonent redimitis carmina bombis,
Quae variis mistim vocibus aura ferat.
Nil sic perspicuum poterit vox clara referre,
Ut decet in tali nunc patris obsequio.
Sic devota tamen pandamus ora, canentes,
Pectore de puro hos referendo sonos.
Istuc jam properans Domini delecte propinqua,
(0047B)Quo tibi condigna corporis aula nitet.
Hic tibi perpetuis resonent concentibus aedes
Ossibus et sacris semper habetur honos.
Dum laeti famuli celebrant hic festa benigni
Laudibus instantes nocte, dieque tuis.
Laetus ob hoc nostros blandusque invisito fines,
Atque pius servis auxiliare tuis.
Jam nunc servitiis famulum consuesce tuorum
Prosper et hunc vultum flecte serene tuum.
Dirige corda pius, et tempora dirige nostra,
Atque dies laetos ducere da famulos.
Ut semper valeant tibimet cantare quieti,
Te quoque coelesti cernere luce poli.
Sternere supplicibus isthaec modo patria notis,
(0047C)Et venerans tanti suscipe membra viri.
Ipsas omnigeno decorans cum flore plateas
Lumina perpulchris obvia lampadibus.
Adveniunt pariter, nec non comitantur eumdem
Perspicui fratres, angelici proceres.
Qui sancti feretrum circumvolitando beatum
Alarum expansu undique membra tegunt.
Inde Columbanus noster Pater atque magister
Alpibus excursis acriisque viis.
Hic aderit praesens, alacrisque ad gaudia tanta
Agmina conjungit consociata simul.
Conjunguntur ei celeres, gressusque fatigant,
Tres quoque Francorum Scotigenae pariter.
Quos volitans fama asciscens ad gaudia tanta,
Unitos tulerit dulcibus obsequiis.
(0047D)Obvius hinc proprios Gallus producit alumnos,
Longius occursu approperans rapido.
Hunc circum medium numerosis coetibus auctus
Densatur nitidus coelicolum populus.
Omnes qui pariter sancta de voce salutat,
Et proprios Lares Magne subire rogat,
Ut quos aetherei retinet communio templi,
Hic quoque consortis jungat honoris amor.
Interea Othmari praestabit cura beati,
Mansio constructa quoque parata fiat.
Ut nihil displiceat venietis hospitis ori,
Omnia splendenti sed niteant facie.
Invitatio sancti Magni, anonymi.
(0048A)
Miles ad castrum properes novellum,
Pridem et notos repetas locellos,
Posside terram tibi praeparatam
Jam comes Galli, sociare illi.
Nos sua, Magne, Pignera Gallus
Miserat ad te Teque venire
Oppido poscit. Miles.
Nunc studet ille Rus laquearque
Te veniente Comere laute,
Nil remoreris. Miles.
Sexus uterque, Vir mulierque,
Turba pedestris, Coetus equestris,
Vociferantur. Miles.
Te, Pater, aetas Expetit omnis,
(0048B)Ut veniendo Cuncta mederis;
Et modulantur. Miles.
Quando parata Ingrediaris
Tecta, Patrone, Nos famulantes
Ipse tuere. Miles.
Ad tua quisquis Limina stralus
Te sibi poscat Sancte favere,
Esto misertus. Miles.
Igne nocivo, Grandine, morbo,
Daemonis astu, Marte, fameque
Protege cives. Miles.
Corporis ut qui Relliquiarum
Condere partem Promeruerunt,
Juveris illos. Miles
Notkeri physici, seu zabionis, hymnus de una virgine.
(0048C)Hymnum beatae virgini
Die turma voce supplici,
Laude Deum per omnia,
Ejus canens miracula.
Infirma mundi eligit,
Et magna spernens projicit,
Infirmat idem fortia,
Confortat autem vilia.
Quod nunc in alma virgine,
Palam valemus cernere,
Sexum domans quae labilem,
Vitam gerebat caelibem.
Pomposa mundi gaudia
Contempsit ut ludibria,
(0048D)Soli Deo se subdidit
Illique totam tradidit.
Deo Patri sit gloria, etc.
Eckerardi decani hymnus de simplici confessore.
Confessor aeterni Patris,
Invicte miles Filii,
Athleta fortis Spiritus,
Nobis fave poscentibus.
Crucem Christi tu bajulas,
Christoque confixus cruci
Jucunda spernens saeculi
Gaudes modo in regno Dei.
(0049A)Nunc ergo nobis, quaesumus,
Praesens adesto cominus.
Omne impetrando commodum.
Atque perenne gaudium.
Praesta. p
De eodem sancto Gallo anonymi hymnus, quotannis in ejus solemne cantari solitus.
Vita sanctorum, via, spes, salusque,
Christe, largitor probitatis, atque
Conditor pacis, tibi voce, sensu
Pangimus hymnum.
Cujus est virtus manifesta, totum
Quod pii possunt, quod habent, quod ore,
Corde vel factis cupiunt amoris
(0049B)Igne flagrantes.
Qui tua sanctum pietate Gallum
Indicem lucis superae dedisti
Ejus ut docti monitis tenebras
Mente fugemus.
Hic ad exemplum volucris canorae
Actibus sese prius excitavit,
Ut quod ingessit vigor instruentis
Vita probaret.
Qui potens verbo, venerandus actu,
Semper aeternis inhians lucellis,
Plura virtutis meruit supernae
Signa patrare.
Quaesumus, mundi sator et Redemptor,
Ut sacris ejus meritis tueri,
(0049C)Hanc velis plebem, tribuens quod optat
Corde benigno.
Temporum pacem, fidei tenorem
Languidis curam, veniamque lapsis,
Omnibus praesta pariter beatae
Munera vitae.
Ne quibus tanti dederas patroni
Prima provisor documenta clemens,
Illius sacram patiaris unquam
Defore curam.
Hujus obtentu licet actitari,
Iste ne laudem tibi summe rerum
Rector acceptam, locus expedire
Cesset in aevum,
Hoc Patris proles, Pater hoc benigne.
(0049D)Spiritus praesens, hoc uterque compar,
Nunc et aeterno facias perenni
Pariter saeclo.
Notkeri medici doctoris (ut eum antiquissimus Defunctorum Liber appellat) excellentissimi hymnus de sancto Othmaro usitatus etiam.
Rector aeterni metuende saecli,
Auctor et summae bonitatis ipse,
Quas tibi laudes ferimus canentes,
Accipe clemens.
Festa quae sanctis colimus trophaeis,
Nomen Othmari resonant beati,
Cujus optandis meritis, Creator,
Illa dicasti.
(0050A)Qui patrum normas imitando sacras,
Victor in duro validus duello,
Hostis atrocis rabiem subegit
Belliger audax.
Principum saevas doluit rapinas,
Inde raptorum studiis gravatus,
Martyris palma meruit superna
Scandere regna.
Ejus ad sanctum tumulum patescit
Quanta splendoris teneat perennis
Dona, cum semper capiant ibidem
Lassa vigorem.
Cassus auditu, vacuus loquela,
Captus gressu, capiunt salutis
Munus optatum, relevante sancto
(0050B)Languida quaeque.
Quaesumus nobis, Dominator orbis,
Hujus obtentu veniam misertus
Confer indignis, tribuens manentis
Gaudia lucis.
Hoc Pater summus, Patris atque Natus,
Praestet et clemens utriusque Flatus.
Trinitas simplex, et ubique Princeps
Omne per aevum.
Sancti Notkeri cognomento Balbuli ad Luitwardum abbatem Bobiensem, archicapellanum, Caesaris prolectorem (ut ipse loquitur) mitissimi Galli, conclusio dedicatoria prioris partis sacrarum sequentiarum. Habentur in ipso opere.
Pars, Luitwarde, prior finitur calte sub arcto,
(0050C)Commotam cane post terram, miserumque profundum,
Laetitiaeque melos, sanctique decens habitaclum,
Atque oculos Regi meditare intendere coeli:
Jerusalem donec merearis scandere celsam,
Qua deridebis quondam cedentia flagra,
Et cum Rege tuo gaudebis hic crucifixo,
Posterior pratis renitet cum floribus amplis.
De Spiritu sancto, anonymi. (Ex vetustissimi codice.)
Pneumatis aeterni, Deus, adsit gratia nobis,
Et tibi devotos sanctificet famulos.
Purgator idem sordium,
Discretor et ornatuum
Cunctis in se fidentibus
(0050D)Adsit protector sedulus.
Sanctorum cogitatuum
Suasor et meditatuum,
Unguento tuo, quaesumus,
Unge nos, sancte Spiritus.
Spirando suave sensibus
Infunde lumen coelitus
Possint ut mere splendidum
Contemplari principium.
Ex priscis quondam vatibus,
Diversis aenigmatibus,
Clausurum matris uterum
Promisisti Dei Filium.
Electi gregis principes,
Et bellatores milites,
(0051A)Donasti forti pectore
Nescio poenis cedere.
Intende votis supplicum
Tibi nunc spirantium,
Per quem devoti gemitus
Parantur Dei auribus.
Dignatus idem hodie
Terrestria invisere,
Formasti mores hominum
Exemplar ad coelestium.
Splendor, virtus, laus tibi sit,
Cum Patre par et Filio
Sacrato sancte Spiritus
Per saeculorum saecula.
Amen.
Carminis de sancto Stephano fragmentum, anonymi.
(0051B)
Primus init Stephanus mercedem sanguinis imbre
Afflictus lapidum, Christum tamen ille cruentus
Inter saxa rogat, ne sit lapidatio fraudi
Hostibus, o primae pietas miranda coronae!
En vice nos Stephanum Dominum pulsando canamus.
Agite. Jam sequitur cantus soluta oratione. Fragmentum carminis sancti Tutelonis.
Rex pie, Rex regum, regnans, o Christe, per aevum
Qui mare, qui terras, coeli qui sceptra gubernas,
Noxia depellens, culparum debita solvens,
Qui super astra sedes, Patri deitate cohaeres,
Es quoque sermo Patris summi, reparator et orbis,
Lux, via, vita, salus, spes, pax, sapientia, virtus,
Hic tibi laus resonet, chorus hic in laude resultet.
De Epiphania.
(0051C)
Tribus signis Deo dignis
Dies ista colitur,
Tria signa laude digna
Coetus hic persequitur,
Stella magos duxit vagos
Ad praesepe Domini.
Congaudentes omnes gentes
Ejus psallant nomini,
Novum mirum, aqua vinum
Factum est ad nuptias,
Mundus credit, Christus dedit
Signorum primitias.
A Joanne in Jordane
(0051D)Christus baptizatus est,
Unde lotus mundus totus
Et purificatus est;
Lector, lege. A summo rege
Tibi benedictio
Sit; in coelis plebs fidelis
Psallat cum tripudio.
Amen.
Fragmentum de Nativitate, anonymi.
Laudemus omnes Dominum,
Qui Virginis per uterum
Parvus in mundum venerat
Mundum regens quem fecerat.
Aliud de sancta Agnete.
(0052A)
Inclyta virgo Dei sancto conjuncta pudori
Agnes accensa studet obvia lampade Christo,
Virginibus comitata piis, queis carmine laudes
Concinit iste chorus recolens pia facta benigne.
Item tropus alius de Resurrectione Domini.
Exsurge, Rector gentium,
Nec moriturus amplius,
Orbemque totum posside
Tuo redemptum sanguine.
Item versus alii vetustissimi de sancto Notkero.
Optans misceri Notkerus in aethere plebi,
Cujus dulcisonis nox nunquam cessat ab hymnis,
(0052B)Gaudia dum licuit crucis hoc in carmine lusit
Quod Domino laudi, Galloque studebat honori.
Et
Plurima falsidicis indulsit flens inimicis.
Pluraque pandebat fore quae ventura videbat.
De sancto Joanne evangelista.
Ad Laudem Regis gloriae
Vox intonet Ecclesiae,
Propter Joannis merita
Haec recitans praeconia.
Proclamabat saluberrime
Spiritus sancti carmine,
Quam fideles perpendite.
Ut percipiat gaudia
(0052C)Conditoris perennia:
Et qui continens est, etc.
Quia dulcis est gratia,
Suavis misericordia,
Mirabilis in gloria.
Cibavit illum pane, etc.
Dum supra pectus Domini
Recumberet altissimi.
Et aqua sapientiae, etc.
Ut paradisi fluminis
Totum orbem coelestibus
Irrigaret dogmatibus.
Et firmabitur, etc.
Ut arce Sion positus
Praemineat virtutibus.
(0052D)Et exalt. illum, etc.
Cum aequo mundi Judice
Throno sedentem gloriae.
In medio Ecclesiae, etc.
In voce evangelica,
Ad divina praeconia.
Et implevit illum Spiritu, etc.
Ut more volans aquilae,
Solem spectet Justitiae.
Et stola gloriae, etc.
Inter sanctorum agmina
Coronis rutilantia,
Et luce solis candida.
(0053A)Jucund. et exult.
In angelorum curia
Perfecta immortalia.
Et nomine aeterno.
Quem dilexit prae omnibus
Unicus Dei Filius:
Dominus Deus noster.
O Joannes theologe,
O Christe dilectissime,
Tuis laetos solemniis
Coeli conjunge gaudiis.
Anonymi, de Epiphania exponens lectionem Isaia Surge illum.
Praesentis festi gaudia,
Aeterna luce splendida,
(0053B)Ita pandit Ecclesia,
Sub Jerusalem specie,
Quae jacebat in tenebris
Per primi culpam hominis.
Surge, etc., gloria Domini super te orta est
De virginali utero,
Obumbrante Paraclito,
Teste vatum praeconio.
Quia ecce tenebrae operient, etc.
Judaea enim perfida,
Peccatis obscurissima,
Contempsit haec praesentia,
Coelestis regni lumina.
Super te autem orietur Deus.
(0053C)Cujus ortu tripudians
Angelorum symphonia,
Sub noctis canticinio
Dulci deprompsit organo.
Et ambulante, etc.
Stella ducente praevia
Ad pueri cunabula,
(0054A)Ubi lactat puerpera
Ipsum qui regit saecula.
Leva, etc., venerunt tibi.
Ut fidei per gratiam
Provehantur ad gloriam.
Filii tui de longe, etc
Supremi Regis gratia,
Qui praeconum instantia
Ex quadro mundi latere
Intra sinum Ecclesiae
Multos in fide colligit,
Et coeli cives efficit.
Tunc videbis, etc., omnes de Saba venient.
Cum myrrha imputribili
Ad sepulcrum Domini,
(0054B)Cum Deus et rex gloriae
Adoratur in homine.
Tropus de Nativitate.
Laudemus omnes Dominum,
Qui Virginis per uterum
Parvus in mundum venerat
Mundum regens quem fecerat.
Alius de sancto Joanne evangelista.
Dilectus iste Domini
Joannes est apostolus,
Scriptis cujus et monitis
Pollet decus Ecclesiae.
Alius de Epiphania Domini.
(0054C)
Forma speciosissimus,
Manuque potentissimus,
Ex Davidis origine
Natus Maria virgine.
1
Versus in Nativitate Domini canendi in processionibus.
(0055A)
Salve mirificum semper Deus in Patre Verbum,
Mirifico partu jam caro carne satum.
Venisti mundo nova gaudia condere moesto,
(0055B)Et tibi devotis pandere te famulis.
Persultent nostrae tibi, virgo Maria, camoenae,
Quae rutilas tantis congrua mysteriis.
Sed quae condignas tibi lingua rependere laudes
Praevalet, extollens nomen ad astra tuum?
Quem non immensi capiat teres orbita mundi
In tua se clausit viscera factus homo.
Coelum curvavit, sola fecit, et aequora fudit,
Principii princeps, omne quod est faciens.
Excrescens lapis, absque manu de monte revulsus,
Mole sui mundum obtinuit stupidum;
Semper cum Patre cui virtus et gloria, sorsque,
Aequiparet regnum, splendor, honor, solium.
In Epiphania.
Salve mirificum semper Deus in Patre Verbum,
(0055C)Mirifico partu jam caro carne satum.
Hoc fecundata, et coelesti ex rore rigata
Florueras, Virgo tu benedicta Deo,
Natum lactasti, gremioque fovendo locasti,
Qui tuus est Auctor, Filius et Dominus.
Ingratus noxae timor omnis abesto veternae.
Jam novitas regnat, totus et orbis ovat.
En Jesse virgam decorat bene flosculus illam,
Vatis ut exorsa praecinuere sacra.
Excrescens lapis, absque manu de monte revulsus
Mole sui mundum obtinuit stupidum.
En nunc implevit quod ea per enigmata clausit,
Pandit et obscura gratia luce nova.
Testatur fidis gregis angelus ipse magistris,
Ejus in exortu luce micans rutilus.
(0055D)Hoc festum tanti canit haec pia vota diei,
Stella recens clamat, aucta dies jubilat.
Semper cum Patre cui virtus, etc., ut supra.
In festivitate sancti Othmari, Versus ad processionem.
Festum sacratum psallimus,
Christo canentes laudibus,
Qui dat coronam testibus,
Nobis det indulgentiam.
Othmarus abbas vocibus
Orandus est concordibus,
Quem Factor ipse coelitus
Donavit hic virtutibus.
Hunc esse patrem patriae
(0056A)Laetetur omnis Suevia,
His natus, hos nunc confovet,
Placando Christum plebibus.
Hic dona sancti Spiritus,
(0056B)Accepit annis parvulus,
Ipsum Datorem munerum
Spargens in oras exteras.
Omnes gradus hic presbyter
Orant beatis moribus,
Patri preces coelestium
Votis litando munerum.
Communis hic vitae sator
Seu magnus exstat conditor,
Praelatus abbas incolis
Hujus loci praenobilis.
Fit pauper hic pro paupere,
Cunctos egentes confovens,
Dum quod dat eis parvulis,
Christum respectat fratribus.
(0056C)Nunc gaudet in regno Dei
Functus corona praemii,
Quam Christus illi reddidit,
Pro quo labores sustulit.
Gallo Patri laudabili
Othmarus abbas jungitur,
Istum locum qui jugiter
Tutentur, et nos supplices.
Virtute semet vivere
Demonstrat hic credentibus,
Certum fide quod quaerimus,
Praebet Pater sanctissimus.
Effunde voces, plebs Dei,
Commissa defle noxia,
Astat rogator gratiae,
(0056D)Reddens aequum quod suscipit.
Absolve, clementissime,
Nexu ligatos criminis,
Delens malum quod respuis,
Addens bonum quod respicis.
Laus sempiterno sit Patri
Nec non perenni Filio,
Sanctoque sit Spiramini,
Per saeculorum saecula.
In susceptione principis.
Salve, festa dies, laudabilis, atque beata,
Qua Deus in servum vidit ab arce suum.
Ecce redit princeps laudandus carmine nostro,
(0057A)Gaudia sint, populo quod redit ille suo.
Vive diu, princeps, post plurima praelia victor,
Undique deficiunt qui tua damna petunt.
Virtutum meritis tua vita refulget honesta,
Hinc te laude frui fecit in orbe Deus.
Infula sincerum nunc ornet splendida vultum,
Omnipotens tibi laus detur ab inde Deus.
Invidia magna correptus praesul iniquus
Invidet, atque gemit quod Deus ista facit.
Nequiter intendens te vincere vincitur ille,
Concidit in foveam cujus et auctor erat.
Defensus meritis, in honore manens, bone princeps,
Digne susciperis; psallimus inde tibi:
Nos tuus adventus condigne psallere cogit,
Sit tibi pax requies, sit benedicta dies.
D. P. N. Notkeri Balbuli hymnus de omnibus sanctis cantari solitus.
(0057B)
Omnes superni ordines,
Quibus dicatur hic dies,
Mille milleni millies,
Vestros audite supplices.
Primum virtutes igneae
Mox repletae scientiae
Exin juvate nos prece
Sessiones Dominicae.
Dum nos coelestes Domini,
Et principes praevalidi,
Potentiaque praediti
Estote nobis placidi.
(0057C)Hinc ditati virtutibus,
Vosque tremendi nutibus
Et fulgurosi vultibus,
Christi favete plebibus.
Omnes quos Dei gratia
Ab hac exemit patria,
Bona donate coelestia,
Nostra laxate crimina.
Tu pater adsis Abraham,
Claram regens prosapiam,
Cum ipsis necessariam
Nobis precando veniam.
Tandem David hymnidicis
Hinc inde stipatus choris,
Pulcher coronis regiis,
(0057D)Cunctis succurre miseris.
Sacer adesto flagitans
Coetus futura praedicans,
Nobis Christum concilians,
In coelo jam tripudians.
Omnes, dum carnem induit,
Quos Christus praesens docuit,
Quosque absentes imbuit
Erigite, qui corruit.
Nostros, supreme claviger
Et novae pacis legifer,
Omnisque Christi crucifer,
Actus mundate pariter.
(0058A)Nunc omne sacerdotium,
Primus ordo pontificum,
Clerum ducendo subditum,
Fletum tergite supplicum.
Nunc posce nobis, Genitrix
Omnisque carnis domitrix,
Ut cesset culpa perditrix,
Et plebs salvatur debitrix.
Istud concede, Trinitas,
Et indivisa unitas,
Domus regens pacificas
Aetates per interminas.
Amen.
1
LAMENTATIO.
Ach.
Homo perpende fragilis,
Mortalis, et instabilis,
Quod vitare non poteris
Mortem, quocunque ieris.
Aufert te, saepissime,
Dum vivis libentissime.
Sancte Deus.
Vae.
(0058C)Calamitas inediae,
Vermis fremit invidiae,
Dum audit flentem animam
Mortalis essem utinam!
Nec Christi fortis gladius,
Transiret, et non alius,
Sancte fortis.
Heu.
Nil valet nobilitas,
Neque sedis sublimitas,
Nil generis potentia,
Nil rerum affluentia,
Plus pura conscientia
Valet mundi scientia.
Sancte et misericors Salvator, amarae morti ne tradas (0058D)nos.
Ejusdem sancti Notkeri ad Ruodbertum episcopum Met. hymni IV, de vita et miraculis proto-martyris Stephani. Hymnus primus de passione sancti Stephani.
Primus ex septem niveis columnis,
A Petro electus Stephanus beato,
Voce, vel signis, medicans misellis,
Claret in orbe.
Qui, brevi verbo replicans priora,
Persecutores docuit piorum
Esse Judaeos, probitate cassos,
Felleque plenos.
(0059A)Nec novum quid, quod Dominum furore
Impio ad poenam crucis impulerunt,
Cum prophetas vel patriarchas ante
Saepe necarent.
Hisce praedictis, licet angelorum
Ille fugeret facie decorus,
Ceu profanum moenibus urbis altae
Ejiciebant.
Saulis et curae induvia calentes,
Ne piger forsan furor impeditus
Tardius sanctum lacerare posset,
Deposuerunt.
Tum volant crebri lapides per auras,
Instar ingentis pluviae, vel imbris,
Vineae tandem sterili negandi
(0059B)Atque nocivae.
Sed tamen sanctus pietate plenus,
Persecutori veniam precatur,
Atque pro crudis lapidum pruinis
Pronus adorat.
Huic ad exemplum Deus ipse magnum
Praestitit sese conspiciendum omni
Saeculo, quod profuerit caput ceu
Martyriorum.
Nam quis audebit dubitare sese
Quod Deus servet pius in futurum?
Quando in praesenti Stephano vivendum
Praebuit ipse.
Ut fides jam conspicue vireret,
Visibus nostris propiante coelo,
(0059C)Vel Patri summi renitente Nato
Aethere aperto.
Spiritu vel se manifeste in ipso
Esse prodente Stephano benigno,
Talibus signis, pia Trinitatis
Queis bona fulgent.
Hymnus secundus de Revelatione corporis sancti Stephani.
Cum sanctus Stephanus necis petrinae
Multatus misera jacere sort
Compertus fuerit Gamaliheli,
Compassus bonus ille non nocenti
Poscit Christicolas, pia rapina,
Corpus tollere dentibus leonum:
(0059D)Vectum navicula quod ipse sumit,
Conditumque suo locat sepulcro.
Et planctu nimio sequente curat.
Ac post mortuus, applicatur illi,
Et, post tempora valde multa, sese
Pandit presbytero, docetque clausa.
Joanni studet ille nuntiare
Sancto pontifici, simulque sumptum
Thesaurum Stephani, Salem ferebant.
Et tunc arida vel siti perusta,
Accepit pluvias diu negatas
(0060A)Tellus, germinibus soli creandis.
Hoc testem decuit honore tolli,
Imbrem qui lapidum ferebat ultro,
Orans impia ne manus periret.
Hymnus tertius de miraculis ipsius in Africa ostensis.
Ut revelatus Stephanus micabat,
Ossa sunt ejus celeri meatu
Africanorum steriles per agros
Sparsa serendo.
Flore de quorum mulier medelam,
Dante praejecto, meruit, patrono,
Quos tenebratis oculis propinquans
Vidit aperte.
Messe de quorum medicina dulcis
(0060B)Devehenti pontifici fidelis
Venit, ut nec fistula parva morbo
Jam superesset.
Calculi morbus nimius, vetusque,
Quo laborans Eucherius periret,
Temperamento Stephani salubri
Est superatus.
Mortis et saevum Stephanus periclum,
Veste signata ac citius remissa,
Sic repressit, presbyter ut salutis
Munera ferret.
Martialis tu, Stephani gemella
Sospitans cura, Dominum potentem
Mortis et vitae celebrare Christum
Saepe solebas.
(0060C)Stephanus quondam podagram removit
Caelitus latis precibus benignis,
Vel revelato medicantis usu
Blandus iatri.
Cum puer, sueto pueris jocandi
More, inter boves tereret terendus;
Stephano, exstinctus, medicante . . . . . .
Est revocatus.
Nonna desperans reditum de arcta
Fauce mortis, mox tunicam beato
Stephano misit, moritur, reducta
Qua reviviscit.
Bassus et Natam simili medela
Mortuam vitae revocavit, horis
Stephanum multis lacrymis misertum
(0060D)Mollificando.
Filius parvus, patris omne charum,
Spiritus jam jam vacuus calore,
Stephani tactus oleo revixit,
Morte remota.
Haec Eleusinus Stephanum patrare
Audiens, natum exanimem ferebat,
Martyrum Christi manibus medendum,
Estque ita factum.
Aemulans Petronia quem misella
Stephanum pernix medicum requirit,
(0061A)Fascino spreto, celerique gaudet
Munere sancti.
Paulus autem, Palladia sorore
Se per orbem comitante latum,
Stephani nutu caruit tremore,
Ac soror ipsa.
Haec mihi doctor retulit peritus,
Nomen Augusti merito retentans,
Quae tibi, praesul venerande Ruodbreckt,
Pango tenenda.
Hymnus quartus de miraculis ejusdem in Cismarinis partibus.
Ordinis sacri Stephanus honore
Partibus pollens Asiae calentis
Finibus tandem occiduis rosarum
(0061B)Sparsit odores.
Quos volens plantare beatus ille
Verna Martini, vigilans in omni,
De sera accepit sine clave, clausit
Et sine clave.
Qui precabatur veniam imperitis
Ipse protervum Stephanus repressit,
Innocentes eripiens, reumque
Fune retentans.
In mari navis propior periclis,
Per manum sancti Stephani retracta,
Aut canes Scyllae, aut rabiem Charybdis
Salva refugit.
Est Domus Mettis Stephani cruore
Sacra, quae tantum superesse diris
(0061C)Posset Hunnorum gladiis, rogisque,
Sanguine tuta.
Quae ducis natam, medicante Gallo
Liberatam daemonio furentem,
Regis abstraxit thalamis, amore
Integritatis.
Fontis Hispani, Stephano patrante,
Munus aeternum memorare dignum
Qui lavandis profluit, atque lotis
Conditur alte;
Sed cum hoc baptisterium caballis
Improbus quidam stabulum pararet,
Febre correptus, Dominum praeibat
Ad Phlegethonta,
Hoc loco, cultrum socio retraxit
(0061D)Impudens quidam, vacua sed urna
Mente praecepta, Stephano jubente,
Reddidit ipsum.
Aeger et balbus, vitiisque plenus,
Ore polluto Stephani triumphos
Notker indignus cecini, volente
Praesule sancto,
Flore Ruodbertus juvenale qui nunc
Cor senum gestans, senium beatus,
Ac piis plenus meritis, videre
Promereatur.
Pacis optata potiens quiete,
Hostis et diros superans mucrones,
(0062A)Quem furens misit Boreas fugandum
Vel perimendum.
Ut Trinitatis benedicta virtus
Aedibus cunctis, domibusque cunctis
Per preces magni Stephani, canatur
Tempore longo.
Amen.
1
Fragmentum Carminis sancti Notkeri de psalmodia.
Si quod voce sonat, fido mens pectore promat,
Nec clamor Domini tantum sublimis ad aures,
Quantum vox humilis placido de corde propinquat.
Memoriale Reverendissimi D. Bernardi abbatis Secundi, quod dedit cuidam fratri monacho, cum eum ad Academiam litterarum causa mitteret.
1.
Studium pietatis sit tibi in primis commendatum.
2.
Cognitionem Domini Creatoris, Redemptoris ac Servatoris tui ferventissimo animi desiderio appetas; (0062D)adque eam pervenire, quantum fieri potest, contendas.
3.
Te ipsum, atque defectus tuos, et malas consuetudines, diligenter inspicias, et cognoscas, emendareque omni conatu studeas.
4.
Habitum virtutis fac acquiras.
5.
Difficultates occurrentes viriliter vincas.
6.
In bonas litteras sedulo incumbas.
7.
A nimio vino, tanquam a veneno, abstineas.
8.
Vocationem ac professionem tuam saepius in animum tuum revoces.
9.
Verum amorem monasticae disciplinae imbibas, statumque tuum fac optime cognoscas.(0063A)
10.
Omni obedientia patribus ac magistris tibi propositis te subjicias.
11.
Inobedientium ac irreligiosorum consuetudinem devites.(0064A)
12.
Tempus bene colloces, ac cum fenore redeas.
Ora pro me. F. Bernardus abbas sancti Galli.
1 NOTA CANISII. Ut intelligas quis hic Notkerus, et quae sint hae musicae litterae, subjungam quae habet Jodocus Metzlerus: Notkerus vocatus Balbulus, Magni Ottonis nepos, natus in castro Heiligow, abbati Grimaldo oblatus est juvenculus, voce balbulus, corpore gracilis, ad repentina timidulus, solis daemonibu