-- SS Alexander I - Epistola ad Universos Orthodoxos ubique Constitutos
INCIPIT EPISTOLA ALEXANDRI PAPAE AD UNIVERSOS ORTHODOXOS UBIQUE CONSTITUTOS DIRECTA DE SACERDOTIBUS NON VEXANDIS NEC SCRIPTIS AB EIS PER METUM AUT ALIQUAM FRAUDEM EXIGENDIS ET DE PASSIONE DOMINI <I, f. vb> IN CONSECRATIONE CORPORIS EIUS MISCENDA ET AQUA CUM SALE POPULIS BENEDICENDA ET DE FIDE SANCTAE TRINITATIS.
Alexander episcopus omnibus orthodoxis per diversas provincias Christo domino famulantibus.
Cogitantibus nobis metum divini iudicii, fratres carissimi, et post vitam hanc unumquemque, prout gesserit, <O, f. rb> recepturum, quid veniat in querelam, <VD, f. ra> tacere non licuit, sed nobis loqui necessitas imperavit dicente propheta: Exalta ut tuba vocem tuam, et cui omnium ecclesiarum cura est, si dissimulem, <SG, p. a> audiam domino dicente: Reiecistis mandatum dei, ut traditiones vestras statuatis. Quid enim aliud est reicere mandatum dei quam privato consilio, iudicio humano novis rebus constituendis liberius delectari? Unde et alibi scriptum est: Ne transgrediaris terminos antiquos, quos posuerunt patres tui. Terminos indubitanter transgreditur, qui statuta patrum <N, f. rb> post<P, f. r>[ponit atque confundit. Pervenit namque <I, f. ra> ad conscientiam apostolicae sedis, quod nonnulli sint tam stolidi, qui dominica praecepta <V, f. vb> et apostolorum eorumque successorum statuta minime observent et eos, de quibus dominus ait: Qui vos tangit, tangit pupillam oculi mei, non solum tangere minime dubitant, sed etiam persequi non formidant. Et licet nos] persequantur, quia nec nos sine illis, nec [illos sine nobis persequi possunt, quoniam illius sumus discipuli, qui animas pro fratri]bus praecepit ponere, tamen eis pericula et perditiones [eorum non sumus ausi celare, ne] prophetica, quod <SG, p. b> absit, damnemur sententia, quae ait: Si annuntiaveris iniquo iniqui[tatem suam, animam] tuam liberasti. Si autem non annuntiaveris ei, sanguinem eius de manu tua requiram. Est etiam et hoc ad hanc sanctam perlatum sedem, quod pudet dicere, et non solum sacerdotali, sed etiam omni christiano nomini est inimicum, id est, quod non<VD, f. rb>nullos episcopos vel sacerdotes aut metu compellunt aut vi extorquent aut fraude decipiunt, aliquas con<I, f. rb>fessionis suae in alteram partem quam debeant, aut pro suarum non requisitione rerum, aut, quod deterius est, alieni erroris secta scripturas facere et propriis manibus roborare et coram populis recitare atque confiteri. Aliquos dicunt carceribus et ergastulis recludi, ut saltem his territi insidiis devient domini sacerdotes et suis faveant voluptatibus. Relatum insuper est ad huius sanctae et apostolicae sedis apicem, cui summarum <SG, p. a> dispensationes causarum et omnium negotia ecclesiarum ab ipso domino tradita sunt quasi ad caput ipsoque dicente principi apostolorum Petro: Tu es Petrus, et super hanc petram aedificabo ecclesiam meam, quod quidam aemuli Christi eiusque sanctae ecclesiae insidiatores, sacerdotes dei ad iudices publicos accusare praesumant, cum magis apostolus christianorum causas ad ecclesias deferri et ibidem terminari praecipiat. Taliter praevaricantes praevaricaverunt in deum suum, et non oboediunt praecepta eius, de quibus dominus per prophetam Oseae loquitur dicens: Quasi vaccae lascivientes declinaverunt et dilexerunt affer<I, f. va>re ignominiam protectoribus suis. Et idem: Vae eis, quoniam recesserunt a me, vastabuntur, quia praevaricati sunt in me, et ego redemi eos, et ipsi locuti sunt contra me mendacia et non clamaverunt <SG, p. b> ad me in corde suo, sed ululabant in cubilibus suis, super triticum et vinum ruminabant et recesserunt a me. Ego erudivi et confortavi brachia eorum, et in me cogitaverunt maliciam. Reversi sunt, ut essent <N, f. va> absque <VD, f. va> iugo, facti sunt quasi arcus dolosus. Abiciet eos dominus, ait idem propheta, quia non audierunt eum, et erunt vagi in nationibus. De his enim clericis vel laicis, qui episcopos vel reliquos sacerdotes prius tam ad primates eorum <V, f. ra> quam ad reliquos accusant iudices, quam auribus eorum, a quibus se laesos aestimant, inculcent, ut ab eis aut ius suum aut iustam recipiant apologiam, item per eundem ait dominus prophetam: Audi, domus Israel, et ausculta, domus regis, et attendite, sacerdotes, quia vobiscum iudicium est, quoniam laqueus facti estis speculationem et <SG, p. ()a> rete expansum super Tabor, victi<I, f. vb>masque declinastis in profundum. Et ego eruditor omnium vestrum. Et alibi: Omnes calefacti estis quasi clibanus, quia devoratis iudices vestros. Ipsi enim declinant victimas domini in profundum, qui eos devorant vel iniuste lacerant, qui domini oculi dicuntur. Nam si modo quisquam principis saecularis oculos laceraret aut amoveret, <O, f. va> esset reus criminis maiestatis an non? Profecto aut morti traderetur aut perpetua notaretur infamia. Si pro saeculi potestatibus talia hominibus fiunt, quid pro his fieri putatis, de quibus dominus ait: Qui vos tangit, tangit pupillam oculi mei. Procul dubio hi, qui eos persequuntur et amovere nituntur iniuste contra apostolicam auctoritatem, si a morte prohibentur dicente domino: Nolo mortem <VD, f. vb> peccatoris, sed ut convertatur et vivat, perpetua tamen notantur <SG, p. ()b> infamia et exilio digni iudicantur finitimo, de quibus a temporibus apostolorum et infra ista tenemus atque decreta habemus: Eorum accusandi episco<I, f. ra>pos vel testificandi in eos vocem obstruimus, quos non humanis, sed divinis actibus mortuos esse scimus, de quibus dominus loquitur per eundem prophetam: Calumniam patiens fractus est iudicio, quoniam coepit ambire post sordem, et ego quasi tinea Ephraim et quasi putredo domui Iuda, et vidit Ephraim languorem suum et Iudas vinculum suum et abiit Ephraim ad Assur et misit ad regem ultorem, et ipse non poterit sanare vos nec solvere a vobis vinculum. Qui enim sacrilega persuasione persequuntur et lacerare nituntur episcopos vel eos, qui domino recte sacrificant, indubitanter eum persequuntur et dilaniant, cuius vice funguntur, unde ait dominus per Ioel prophetam: Numquid <SG, p. a> ultionem redditis mihi? Et si ulciscimini vos contra me, cito, velociter reddam vicissitudinem vobis super caput vestrum. <P, f. v> [Et per Amos prophetam dominus inquit: Quis sapiens, et intelleget ista, intellegens, sciet haec? Quia rectae viae domini, et iusti ambulabunt in eis, praevaricatores <VD, f. ra> vero cor<I, f. rb>ru<N, f. vb>ent in eis. Et ipsa per se veritas ait: Qui vos audit, me audit, et qui vos spernit, me spernit.] His et a[liis fulti quamplurimis dominicis praeceptis, vitantes hominum perditiones cum omnibus huius sanctae sedis, quam dominus ca]put totius ecclesiae [constituit, membris talia fieri prohibemus, ne con<V, f. rb>fundatur] populus domini in aeternum. Nam et a praedecessoribus nostris inhibitum leg[imus, ut nemo contristet docto]res neque accusationem adversus eos suscipiat. Ipse namque princeps apostolorum in ordinatio[ne beati Clementis] populum <SG, p. b> instruens ait: Quicumque contristaverit doctorem veritatis, peccat in Christum et patrem omnium exacerbat deum, propter quod et vita carebit. Et doctor gentium inquit: Si praeoccupatus fuerit homo in aliquo delicto, vos, qui spiritales estis, sustentate illum in spiritu lenitatis, considerans teipsum, ne et tu tempteris. Alter alterius onera portate, et sic adimplebitis legem Christi. Has considerantes pietates et pericula vitantes animarum una cum om<I, f. va>nibus domini sacerdotibus, qui nobiscum in hanc sacram convenerunt urbem, et cum omnibus huius capitis membris, sicut a beatis apostolis et a reliquis sanctis patribus ac successoribus eorum accepimus, statuentes <VD, f. rb> decernimus omnes, qui sanctos patres persequuntur aut amovere vel dilacerare manifeste nituntur, infames esse et alienos a limitibus ecclesiae usque ad satisfactionem fieri, quia sic odit <SG, p. a> deus eos, qui adversus patres armantur ut patrum invasores vel destructores, qui ideo infames efficiuntur, quia patres persequuntur. Quoniam, si nec loqui eis licet, quibus doctores summi, quos episcopos vocamus, propter eorum scelera adversantur, quanto magis eis , qui eos infestantur , nec consentiendum est nec loquendum, ne participes eorum inveniantur sceleribus, quia non solum, qui faciunt, sed, qui consentiunt facientibus, rei sunt. Unde et beatus princeps apostolorum Petrus in ordinatione sancti praedecessoris nostri Clementis instruens clerum et populum ait: Si inimicus fuerit Clemens alicui pro actibus suis, vos nolite ex<I, f. vb>spectare, ut ipse vobis dicat: Cum illo nolite amici esse, sed prudenter observare debetis et voluntati eius absque communicatione obsecundare et avertere vos ab eo, cui ipsum sentitis aversum , sed nec loqui his, quibus ipse <SG, p. b> non loquitur, ut unusquisque, qui in culpa est, dum cupit omnium vestrum amicitias ferre, festinet citius reconciliare ei, qui omnibus <VD, f. va> praeest, et per hoc redeat ad salutem, cum oboedire coeperit monitis praesidentis. Si vero <O, f. vb> quis amicus fuerit his, quibus ipse non loquitur, unus est et ipse ex illis, qui exterminare dei ecclesiam <N, f. ra> volunt et, cum corpore vobiscum esse videatur, mente et animo contra vos est, et est multo nequior hostis hic quam illi, qui foris sunt <V, f. va> et evidenter inimici sunt. Hic enim per amicitiarum speciem, quae inimica sunt, gerit et ecclesiam dispergit ac vastat. Similiter si huiusmodi personis quaedam scripturae quoquomodo per metum aut fraudem aut per vim extortae fuerint, velut se liberare possent, quocumque ab eis conscriptae <I, f. ra> vel roboratae fuerint ingenio, ad nullum eis <SG, p. a> praeiudicium aut nocumentum provenire censemus neque ullam eis infamiam vel calumniam aut a suis sequestrationem bonis umquam auctore domino et sanctis apostolis eorumque successoribus sustinere permittimus. Confessio vero in talibus non compulsa, sed spontanea fieri debet ipso attestante, qui ait: Ex corde enim procedunt homicidia, adulteria, fornicationes, blasphemiae et cetera, quae sunt ad haec pertinentia, nec tantum attendenda sunt, quae fiunt, quantum, quo animo fiunt, quorum exempla, si omnia scribere coeperimus, ante dies <VD, f. vb> quam exempla deficient. Unde et illud est, quod dominus ad munera Abel respexit et non ad Cain, quia magis intendit ad offerentis animum quam ad ea, quae offeruntur. Inde et dominus per prophetam inquit: Dominus scit cogitationes hominum. Et per Oseae vatem ait: <SG, f. b> In gutture tuo sit tuba quasi aquila super domum domini, et reliqua. Et dominus in evangelio inquit: Tu autem, cum oraveris, intra <I, f. rb> in cubiculum et clauso ostio ora patrem tuum. Omnis enim confessio, quae fit ex necessitate, fides non est. Et apostolus ait: Corde enim creditur ad iustitiam, ore autem confessio fit in salutem. Amplius autem respicit deus ad cogitationes et spontaneas voluntates, quam ad actus, qui per simplicitatem aut per necessitatem fiunt. Confessio vero non extorqueri debet in talibus, sed potius sponte profiteri, pessimum est enim de suspicione aut extorta confessione quemquam iudicare, cum magis inspector cordis sit dominus quam operis, et potius requirit cogitationes puras et voluntates bonas quam labia mendacia. Unde et dominus per prophetam loquens <SG, p. a> ait: Populus iste labiis me honorat, cor autem <P, f. r> [eorum longe est a me. Peius malum fore <VD, f. ra> non aestimo quam christianos suis invidere sacerdotibus. Novit enim dominus, qui sunt eius. Non potest autem humano condemnari examine, quem deus suo reservavit iudicio. Si omnia namque in hoc saeculo vindicata essent, locum divina non haberent iudicia. Quod autem ad alios iudices prius non de<I, f. va>beant quam ad se sacerdotes vel actores ecclesiae accusare, ita a tem<N, f. rb>pore aposto]lorum et infra observatum et definitum [invenimus. Si quis erga episcopum vel actores ecclesiae <V, f. vb> quamlibet] querelam habere iustum crediderit, non prius primates aut alios adeat [iudices, quam ipsos, a quibus se lae]sum aestimat, conveniat familiariter, non semel, sed saepissime, ut ab eis aut suam iustitiam aut [iustam accipiat] <SG, p. b> excusationem. Si autem secus egerit, ab ipsis et ab aliis communione privetur tamquam apostolorum patrumque aliorum contemptores, de quibus ait propheta: Erunt quasi non sint, et peribunt viri, qui contradicunt vobis. In sacramentorum quoque oblationibus, quae inter missarum solemnia domino offeruntur, passio domini miscenda est, ut eius, cuius corpus et sanguis conficitur, passio celebretur ita, ut repulsis opi<VD, f. rb>nionibus superstitionum panis tantum et vinum aqua permixtum in sacrificio offerantur. Non debet enim, ut a patribus accepimus et ipsa ratio docet, in calice domini aut vinum solum aut a<I, f. vb>qua sola offerri, sed utrumque permixtum, quia utrumque ex latere eius sua in passione profluxisse legitur. Ipsa vero veritas nos instruit calicem et panem in sacramento offerre, quando ait: Accepit Iesus <SG, p. a> panem et benedixit deditque discipulis suis dicens: Accipite et manducate, hoc est enim corpus meum, quod pro vobis tradetur. Similiter, postquam cenavit, accepit calicem, dedit discipulis suis dicens: Accipite et bibite ex eo omnes, quia hic est calix sanguinis mei, qui pro vobis fundetur in remissionem peccatorum. Crimina enim atque peccata oblatis his domino sacrificiis delentur, idcirco et passio eius in his commemoranda est, qua redempti sumus, et saepius recitanda atque <O, f. ra> haec domino offerenda. Talibus hostiis delectabitur et placabitur dominus et peccata dimittit ingentia. Nihil enim in sacrificiis maius esse potest quam corpus et sanguis Christi, nec ulla oblatio hac potior est, sed haec omnes praecellit. <VD, f. va> Quae pura conscientia domino offerenda est et pura mente sumenda atque ab omnibus vene<I, f. ra>randa. Et sicut potior est ceteris, ita potius ex<SG, p. b>coli et venerari debet. Aquam enim sale conspersam populis benedicimus, ut ea cuncti aspersi sanctificentur ac purificentur, quod et omnibus sacerdotibus faciendum esse mandamus. Nam si cinis vitulae aspersus populum sanctificabat atque mundabat, multo magis aqua sale aspersa divinisque precibus sacrata populum sanctificat <N, f. va> atque mundat. Et, si sale asperso per Eliseum prophetam sterilitas aquae sanata est, quanto magis divinis precibus sacratus sterilitatem rerum aufert humanarum et coinquinatos sanctificat et purgat, et cetera bona multiplicat, et insidias diaboli avertit, et a fantasmatis versutiis hominem defendit. Nam si tactione fimbriae vestimenti salvatoris salvatos infirmos non dubitamus, quanto magis virtute sacrorum eius verborum divinitus <V, f. ra> sacrantur elementa, <SG, p. a> quibus sanitatem corporis et animae humana percipit fragilitas. His ergo et aliis instructi documen<I, f. rb>tis vota <VD, f. vb> singulorum domini sacerdotes respicite et virtute spiritus sancti divinis precibus per ministerium vobis divinitus collatum perficere certate. Elementa quoque, tam ea, quae praediximus, quam cetera divinis apta usibus et humanis necessaria infirmitatibus sacrate , infirmos curate et cetera, quae vobis pertinent, diligenter perficite. Ipse enim salvator tribuendo nobis exemplum discipulis ait suis: In nomine meo daemonia eicite, infirmos curate, aegros sanate, leprosos mundate, et cetera. Super infirmos etiam manus inponite, et bene habebunt. Fidem quoque sanctae trinitatis sic docendam a patribus accepimus, vobisque tradendam subditis destinamus. Isaias namque propheta ait: Vidi <SG, p. b> dominum Sabaoth sedentem super thronum excelsum, et seraphim stabant in circuitu eius, sex alae uni et sex alae alteri, duabus velabant faciem, duabus autem velabant pedes et duabus volabant et clamabant ad alterutrum dicentes: Sanctus, sanctus, sanctus dominus deus Sabaoth. Si trinitas non est, qua<I, f. va>re tertio sanctus dixerunt? Aut si unitas non est, quare sub trina repetitione unum <VD, f. ra> deum ac dominum intimarunt? Si trinitas non est, cur in Geneseos dicitur: Dixit deus, fecit deus et benedixit deus? Si unitas non est, quare tertio dixit deus, et deos plurali numero non commendavit? Si trinitas non est, quare in Exodo dictum est tertio: domine, domine, domine miserator et misericors? Si unitas non est, quare dum tertio domine diceret, <P, f. v> [postea miserator singulariter dicit, et non miseratores, ut plures ostenderet, intimavit? Si trinitas non est, cur A]braham [ad ilicem Mambrae sedens tribusque occurrens uni domine dixit, et non, ut viderat, tribus <SG, f. a> salutationis obsequium] reddidit? [Si trinitas non est, quare cum Moysi deus Abraham et deus Isaac et deus Iacob, tertio diceretur unitatem] ostendens, hoc <N, f. vb> mihi [nomen est, dixit, et non, haec sunt nostra nomina, designavit? Si] trinitas non est, quare David tertio dixit: Benedicat nos deus, deus noster, bene[dicat nos deus? Si unitas non est, quare, cum] deum tertio nominasset, benedicat dixit, et non benedicant adiunxit? Si trini<I, f. vb>tas [non est, cur Isaias] denuo dicit: Dominus deus Sabaoth, deus Israel, qui sedes super cherubim? Si unitas non est, <VD, f. rb> quare qui sedes dixit et non qui sedetis adstruxit? Si trinitas non est, quare in Regnorum libro dicitur: Dominus, deus omnipotens, deus Israel, sermones tui fideles sint? Si unitas non est, quare tui dicitur et non vestri potius intimatur? Si trinitas non est, cur in psalmo quinquagesimo octavo cantatur: Domine deus virtutum, deus Israel, intende ad visitan <SG, f. b>das omnes gentes? <V, f. rb> Si unitas non est, quare intende posuit et non intendite, ut praedicatus est, intimavit? Si trinitas non est, quare in Apocalypsi tertio dicit: Sanctus dominus deus omnipotens, qui est et qui erat? Si unitas non est, quare non qui sunt et qui erant pluraliter designatur? Si trinitas non est, quare in Deuteronomio dictum est: Dominus deus tuus misericors est et audiet vocem tuam? Si unitas non est, quare audiet posuit, et non audient intimavit? Si trinitas non est, quare in Iesu Nave dicitur libro: Dominus deus deorum ? Si unitas non est, quare est dixit, et non sunt <I, f. ra> more locutionis induxit? Si trinitas non est, quare Elias <O, f. rb> orando: Domine, domine deus Israel ostende, quia tu es deus meus dixit? Si unitas non est, quare ostende et non ostendite posuit? Si trinitas non est, cur Mardocheus orando: Domine, domine, deus <VD, f. va> omnipotens, omnia in potestate tua sunt, dixit? Si unitas non est, quare in tua posuit et non in vestra signaverit? Si trini <SG, f. a>tas non est, cur etiam Iudith orando dixit: Domine, domine, deus omnium virtutum, respice in orationem meam? Si unitas non est, quare respice et non respicite designavit? Si trinitas non est, quare in Hieremia dicitur: Dominus deus vester, deus verax est? Si unitas non est, quare verax est dixit et non veraces potius intimavit? Si trinitas non est, cur in Apocalypsi scriptum est: Dominus deus et spiritus prophetarum misit angelum suum ostendere servis suis, quae oportet fieri cito? Si unitas non est, quare, cum patrem et filium et spiritum sanctum nominasset, misit dixit et non miserunt sub praetaxato trium personarum et nominum introduxit? Si trinitas non est, quare <I, f. rb> in Deuteronomio dicitur: Dominus deus vester, hic est deus? Si unitas non est, quare hic est dixit, et non hi sunt plurali numero designavit? Si trinitas non est, quare in eodem dicitur libro: Dominus <N, f. ra> deus tuus, deus magnus et potens est? Si unitas non est, quare magnus et potens pluraliter non nominantur? Si trinitas non est, cur Tobi cum filium suum in Rages civitatem cum Raphahelo <SG, f. b> angelo mitteret, benedicens eos ita dixisse docetur: Deus Abraham et deus Isaac et deus Iacob ipse <VD, f. vb> impleat benedictionem suam in vobis? Si unitas non est, quare ipse impleat dixit, et non ipsi impleant intimavit? Postremo si trinitas non est, quare dominus discipulos suos in nomine patris et filii et spiritus sancti universas gentes posuit baptizare? Si unitas non est, quare in nomine dixit, et non in nominibus praecipiendo perdocuit? Si trinitas non est, quare Paulus apostolus ait: Ex ipso et per ipsum et in ipso sunt omnia? <V, f. va> Si unitas non est, quare ex ipso posuit et non ex ipsis adstruxit? Si enim certo certius volueritis unitatem trinitatis agnosce<I, f. va>re, a saepe dicto doctore gentium apostolo potestis universa condiscere et sequi catholicam fidem, et horum respuere pravitatem. Gratia domini nostri Iesu Christi, inquit, et caritas dei et communicatio <SG, f. a> spiritus sancti ipsa est patris et filii et spiritus gratia, et sic fidem sanctae trinitatis et intellegere et docere domino adiuvante pleniter potestis. Idcirco ergo, carissimi, fidei regulas iuxta huius epistolae finem posuimus, ut in eius confessione fideliter perseveremus et domino auxiliante bonam finem habere mereamur. Quicumque ergo voluerit amicus esse saeculi huius, inimicus dei constituitur. Aut putatis, quia inaniter scriptura dicit: Ad invidiam concupiscit spiritus, qui habitat in vobis? <VD, f. ra> Maiorem autem dat gratiam, propter quod dicitur: Deus superbis resistit, humilibus autem dat gratiam. Subditi igitur estote deo, resistite autem diabolo, et fugiet a vobis. Appropinquate domino, et appropinquabit vobis. Emundate vobis manus, peccatores, et purificate corda, duplices animo. Miseri estote et lugete et plorate, risus vester in luctum con<SG, f. b>vertatur et gaudium in me<I, f. vb>rorem, humiliamini in conspectu domini, et exaltabit vos. Nolite detrahere alte<P, f. r>[rutrum, fratres mei, quia, qui detrahit fratri aut qui iudicat fratrem suum, detrahit legi et iudicat legem. Si autem iudicas legem, non es factor legis, sed iudex. Unus est enim legislator et iudex, qui potest perdere et liberare. Tu autem,] quis es, qui iudicas [proximum? Agite nunc, divites, plorate ululantes in miseriis vestris, quae advenient vobis.] Divitiae vestrae putrefactae sunt et vestimenta vestra a tineis [comesta sunt. Aurum et argentum vestrum eruginavit, et] erugo eorum in testimonium vobis erit, et manducabit car<N, f. rb>nes vestras sicut [ignis. Thesaurizastis vob]is iram in novissimis diebus. Ecce merces operariorum, qui messuerunt regiones vestras, [qui fraudatus est a] vobis, clamat, et clamor eorum in aures domini Sabaoth introivit. Epulati estis <SG, f. a> super terram et in luxuriis enutristis corda vestra in die occisionis <VD, f. rb> adduxistis. Occidistis iustum, et non resistit vobis. Vae, <I, f. ra> fratres, his, qui vos tribulant, vos vero, quantum amplius tribulamini, tantum purgatiores atque beatiores efficiemini, si tamen ipsa tribulatio patienter fuerit supportata. Unde ipsa veritas per se dicit: Beati, qui persecutionem patiuntur propter iustitiam. Et alibi: Beati eritis, cum vos oderint homines <O, f. va> et persecuti fuerint et eiecerint nomen vestrum tamquam malum. Gaudete in illa die et exultate, quoniam merces vestra multa est in caelo.<V, f. vb>
Data VIIII Kal. Aug. Traiano et Eliano vv. cc. conss.