Migne Patrologia Latina Tomus 132
Epistola ad Witonem
Epistola ad Witonem (Hervaeus Rhemensis), J. P. Migne 132.0672D
Epistola ad Witonem
132.0661C| Reverendissimo ac dilectissimo fratri et coarchiepiscopo WITONI, HERVAEUS Rhemorum archiepiscopus 132.0662C| plurimam in omnium Salvatore salutem aeternaeque beatitudinis felicitatem.
132.0663A| Ut rogastis humilitatem nostram quaerere divinis in oraculis qualiter consulendum vobis foret his qui rebaptizati sunt, et aeque ut ante baptismum juxta paganismi morem, quemadmodum sues suum reversi ad volutabrum, et canes ad vomitum, ludicras voluptates nefando paganorum ritu exercuere, seu de illis qui nondum percipere baptismum meruerunt, prout quivimus satisfacere precatui vestro sategimus, quantumve brevitas temporis sinit. Et ut unumquodque capitulum vobis facilius fieret ad reperiendum, capitulatim in hac schedula fecimus scriptum. Et quia « misericordia Domini plena est terra (Psal. XXXII), » cui et Ecclesia per apostrophen precabiliter dicit: « Misereris omnium, Domine, et nihil eorum odisti quae fecisti, dissimulans 132.0663B| peccata hominum propter poenitentiam (Sap., XI); » dignum duximus, mirabile et misericordissimum beati Joannis apostoli et evangelistae factum, imo ipsius Domini opus piissimum, et consuetissimum, sic vobis ponendo brevissime expromendum; quemadmodum vobis notissimum, et in ecclesiastica Historia latius digestum.
- I. De S. Joanne evangelista
Cum ipse Ephesum rediens, lustraret vicinas et illustraret provincias, vidit juvenem quemdam animis acrem nimis, quem loci illius episcopo commendavit, qui et illi gratiam tradit baptismi. Deinde confidens gratiae, qua fuerat communitus, eumdem juvenem remissius habere coepit. Sed ille, immatura libertate potitus, corruptae viae tramitem incedit. 132.0663C| Deinde a furtis mala quaeque sensim incipiens, demum magister latronum in brevi effectus est, donec idem Jeannes eumdem locum tempore elapso invisens, a praefato requisivit depositum suum episcopo. Et cum comperisset eumdem absentatum esse juvenem, ascenso citius equo, perquisivit eum; ac perquisito, et fugitanti, dixit Apostolus: « Sta tantum, et crede mihi, quia Christus me misit. » At ille audiens, restitit. Jam deinde tremefactus flebat amarissime, et accedentis ad se senis genibus provolvitur, gemitibus et ululatibus, quibus poterat, satisfaciens, et uberrimis lacrymarum suarum fontibus iterum baptizabatur, occultans solam dexteram suam. Apostolus vero jurisjurandi sacramento se eo impetraturum a Salvatore 132.0663D| veniam pollicens, simulque genibus ejus provolutus, atque ipsam dexteram, ex cujus caedis conscientia torquebatur, tanquam jam per innocentiam purgatam deosculans, ad ecclesiam revocat, et indesinenter pro eo orationes profundens, et cum ipso pariter ducens crebra jejunia, indulgentiam a Deo quam ei pollicitus fuerat, expetebat. Nec prius abstitit, quam eum in omnibus emendatum, etiam ecclesiae praeficeret (Euseb., Hist. eccl., lib. III, cap. 23).
- II. De S. Silvestro, et Constantino imperatore.
Juvat hic et illud memorabile factum beati papae 132.0664A| Silvestri erga imperatorem Constantinum inserere, maxime propter jejunium hebdomadae ab ipso ei indictum. « Sanctus, inquit, Silvester inter caetera ad eumdem dixit Caesarem: « Exige a teipso hac una hebdomada jejunium, et deposita purpura intra in cubiculum tuum, ibique induere cilicio prostratus humo, et confitere te modo per ignorantiam errorem passum, ut Christianis persecutionem indiceres: et ipsum Salvatorem corporum et animarum Jesum Christum, non solum loquendo, sed et credendo praenuntia, et poenitere te multos sanctos Dei occidisse. » Et paulo post. Jube per totam hebdomadam eleemosynam fieri, beneficia etiam postulantibus exhibe, et idoneos qui haec exsequantur constitue. » Et post aliquanta. 132.0664B| Imposuit sanctus Silvester manum suam super caput ejus (quin Augusti Constantini) benedicens eum ac faciens catechumenum. Tunc congregatis omnibus presbyteris, et diaconibus, cum universo clero, indixit jejunium omni ecclesiae, dicens: Si Ninivitae in praedieatione Jonae per triduanum jejunium, iram Dei offensamque quam promiserat, his debita evaserunt, quanto magis nos in praedicatione Domini nostri Jesu Christi, persecutiones evademus. Lucramur animas, pacem Dei ecclesiis acquirimus, et idololatris finem imponimus. Haec autem facimus jejuniis, orationibus, ut haec a Deo impetremus. » Et caetera.
- III. Dicta B. Gregorii ad populum.
Beatus quoque Gregorius in Evangelii homilia ad 132.0664C| populum (Homil. 19 et 20, in Evang.). « Si Deo, inquit, vivere in pueritia et juventute noluistis, saltem ad ultimam aetatem resipiscite, et ad vitae vias, cum jam laboraturi multum non estis, vel sero venite. » Et paucis interpositis. « Plerumque tales ante remunerantur, quia prius ad regnum de corpore exeunt, quam hi qui jam in pueritia vocati esse videbantur. Annon ad undecimam venit latro? Qui etsi non habuit per aetatem, habuit tamen sero per poenam, qui Deum in cruce confessus est; et pene cum voce sententiae, spiritum exhalavit vitae. A novissimo autem reddere denarium paterfamilias coepit, quia ad paradisi requiem prius latronem, quam Petrum perduxit. » Item idem. « Regnum coelorum rapi vult nostris 132.0664D| fletibus, quod nostris meritis non debetur. Ab spei ergo certitudine nulla nos nostrorum malorum qualitas, nulla quantitas frangat. Praestat magnum veniae fiduciam latro ille venerabilis, qui non inde venerabilis unde latro. Nam latro ex crudelitate, venerabilis ex confessione. Cogitate, rogo, cogitate quam sint incomprehensibilia in omnipotente Deo misericordiae viscera. Latro iste cruentis manibus abstractus a fauce itineris, suspensus est in patibulo crucis. Ibi confessus est, ibi sanatus est, ibi audire meruit: « Hodie mecum eris in paradiso. » Et caetera.
- IV. Ejusdem ad Petrum episcopum.
132.0665A| Qui rursus Petro episcopo Corsicae scribens, ait (lib. VII, epist. 2): « Fraternitas vestra sollicite studeat, opus quod coepit, auxiliante Domino, ad perfectionem deducere; et sive eos qui aliquando fideles fuerunt, sed ad cultum idolorum, negligentia aut necessitate faciente, reversi sunt, festinet cum indicta poenitentia aliquantorum dierum ad fidem reducere, ut reatum suum plangere debeant, et tanto firmius teneant hoc ad quod adjuvante Domino revertuntur, quanto illud perfecte defleverint, unde discedunt; sive eos qui necdum baptizati sunt, admonendo, rogando, de venturo judicio terrendo, rationem quoque reddendo quod ligna et lapides colere non debent. Festinet fraternitas tua omnipotenti Domino congregare, 132.0665B| ut in adventu ejus, cum districtus dies judicii venerit, in numero sanctorum possit tua sanctitas inveniri. Quodcunque enim utilius et sublimius acturus es, quam ut de animarum vivificatione, et collectione cogitans, et tuo Domino, qui tibi locum praedicandi dedit, immortale lucrum reportes? » Et reliqua.
V. Ejusdem ad Mellitum abbatem. Et alibi ad Mellitum abbatem (lib. IX, epist. 71): « Quia gens Anglorum boves solent in sacrificio daemonum multos occidere, debet etiam hac de re aliqua solemnitas immutari, ut die dedicationis, vel natalis sanctorum martyrum, quorum illic reliquiae ponuntur, tabernacula sibi circa easdem ecclesias, quae ex fanis commutatae sunt, de ramis arborum faciant, et religiosis conviviis solemnitatem celebrent. 132.0665C| Nec diabolo jam animalia immolent, sed ad laudem Dei in esu suo animalia occidant: et donatori omnium de satietate sua gratias referant, ut dum eis aliqua exterius gaudia referuntur, ad interiora gaudia consentire facilius valeant. Nam duris mentibus simul omnia abscidere, impossibile esse non dubium est. Quia enim qui summum locum ascendere nititur, gradibus vel passibus, non autem saltibus elevatur. Sic Israelitico populo in Egypto Dominus se quidem innotuit: sed tamen eis sacrificiorum usum, quem diabolo solebant exhibire, in cultum proprium reservavit, ut eis in suo sacrificio animalia immolare praeciperet: quatenus cor mutantes, aliud de sacrificio omitterent, aliud retinerent; ut etsi ipsa essent animalia quae offerre consueverant, vero tamen Deo haec 132.0665D| et non idolis immolantes, jam sacrificia ipsa non essent. »
- VI. Ambrosius episcopus.
His non dissimilia de poenitentum mitissima susceptione S. Ambrosius annectit in libro qui inscriptus est Poenitentiae (cap. 1). « Qui studet humanae infirmitatis emendare vitia, ipsam infirmitatem suis dedet sustinere, et quoquomodo pensare humeris, non abjicere. Nam pastor ille evangelicus lassam ovem vexisse legitur, non abjecisse. Et Salomon ait: « Noli justus esse nimium (Eccli. XVII). » Debet enim justitiam temperare moderatio. Nam quemadmodum se tibi curandum praebeat, quem fastidio habeas, qui contemptui se, non compassioni medico suo 132.0666A| putet futurum? Ideo Dominus Jesus eompassus nobis est, ut ad se revocaret, non deterreret, mitis venit venit humilis, denique ait: « Venite ad me, omnes qui laboratis, et ego reficiam vos (Matth. XI). » Reficit ergo Dominus Jesus, non excludit, neque abjicit, meritoque tales discipulos elegit, qui Dominicae voluntatis interpretes plebem Dei colligerent, non repudiarent. Unde liquet eos inter Christi discipulos non esse habendos, qui dura pro mitibus, superba pro humilibus sequenda opinantur. Et cum ipsi quaerant Domini misericordiam, aliis eamdem denegant, ut sunt doctores Novatianorum, qui mundos se appellant. Quid his superbius? cum Scriptura dicat quia « Nemo mundus a peccato, nec unius diei infans (Job XIV); » et David clamat: « A delicto meo 132.0666B| munda me (Psal. L). » Et post pauca: « Nemo potest bene agere poenitentiam, nisi qui speravit indulgentiam. »
- VII. Augustinus.
Beatus docet breviter Augustinus qualiter eis qui praesunt de quibuscunque hominibus pravis agendum sit, dicens (PROSPER, lib. Sentent. S. August. ): « Non est desperandum de malis, sed pro ipsis ut boni fiant studiosius supplicandum, quia numerus sanctorum de numero semper auctus est impiorum. »
- VIII. De S. Remigio episcopo.
Legitur et ad locum in libro Vitae beati Remigii Francorum apostoli (HINCMAR. Vita S. Remig. ) inter caetera quibus refertur conversio Ludovici regis et 132.0666C| populi ejus. « Ille (quin sanctus Remigius) gaudio magno repletus, regem et populum, qualiter diabolo et operibus ac pompis ejus abrenuntiare, et in Deum credere deberent, apertis et brevibus verbis instruxit: et quia dies sancti Paschae imminebat, jejunium secundum Christianorum consuetudinem eis indixit. »
- IX. De S. Vedasto episcopo.
Hinc et in beati pontificis Vedasti Vita invenitur, quomodo in via sub praesentia ejusdem regis et populi, vir Dei Vedastus caecum illuminaverit, et quemadmodum idem rex ad baptismum venerit, et in Rhemensi civitate virum Dei Vedastum sancto commendaverit Remigio. « Rex, inquiens, a viro 132.0666D| Dei evangelicis apprime imbutus doctrinis, et hinc praesenti miraculo in fide firmiter confortatus, nil moratus in via, nil dubitans in fide, sed magna alacritate animi, magna festinatione itineris, sanctissimum pontificem Remigium videre properavit, ut illius sacratissimo ministerio, Spiritu sancto operante, in remissionem peccatorum, et spem vitae aeternae, catholici baptismatis vivo ablueretur fonte: cum quo aliquantis moratus diebus, ut ecclesiasticis satisfaceret sanctionibus, et poenitentiae, secundum apostolicum praeceptum, prius ablueretur lacrymis, dicente B. Petro principe apostolorum: « Poenitentiam agite, et baptizetur unusquisque vestrum in nomine Domini nostri Jesu (Act. II); » et sic in nomine 132.0667A| sanctae Trinitatis coelestis mysterii baptisma susciperet. »
- X. Ex Vita S. Basilii, de quodam apostata.
De quodam apostata reperitur in miraculis B. Basilii Caesariensis episcopi, qui scripto negavit Christum, et diabolo in testimonium negationis suae tradidit seipsum. « Cui idem vir mirabilis Basilius inter caetera dixit: Vis reverti ad Dominum Deum nostrum? Ad quem puer: Utique volo, sed non valeo. Dicit ei: Quare? respondit puer: Scripto abnegavi Christum, et professus sum diabolo. Dicit ei sanctus Basilius: Non sit tibi curae: benignus est enim Deus noster, et recipiet te poenitentem. Compatitur enim malitiis nostris. » Et quibusdam interpositis, « Dicit ad puerum idem sanctus: 132.0667B| Credis salvari? Qui ait: Credo, domine, adjuva incredulitatem meam. Et continuo apprehendens manum ejus, faciens Christi signum in ipso, et orans, reclusit eum in loco interioris sacri periboli; et dans ei regulam, collaborabat ei per tres dies. » Et post aliquanta: « Quadragesimo die ipse sanctus ad eum rediit, et dicit ei: Quomodo habes, frater? Respondens, dicit ad eum: Bene habeo, sancte Dei. Vidi enim te hodie in visu pugnantem pro me, et vincentem diabolum. Et iterum mane facto, vocavit sacrum clerum, et monasteria, et omnem Christo amabilem populum, et dixit eis: Filioli mei dilectissimi, omnes gratias agatis Domino: ecce enim ovem perditam debet pastor bonus in humeris reportare, et offerre ecclesiae. Quapropter debitum 132.0667C| est, et nos vigiliam facere nocte, ac postulare ejus benignitatem, ut non vincat corruptor animarum etiam in hoc facto. Et alacriter populo coaggerato per omnem noctem postulaverunt Deum cum bono pastore cum lacrymis, clamantes pro eo, Kyrie, eleison; et mature cum omni multitudine populi accepit sanctus puerum, et tenens dexteram manum ejus, ducebat illum in sanctam ecclesiam Dei cum psalmis et hymnis. Et ecce diabolus oculos omnium fascinans in tristem vitam cum omni perniciosa virtute advenit, et invisibiliter apprehendens puerum, conabatur rapere eum de manu sancti; et coepit clamare puer: Sancte Dei, adjuva me. Et rursus conversus sanctus ad diabolum, dixit: Improbissime, et animarum corruptor, pater tenebrarum 132.0667D| et perditionis, non sufficit tibi tua perditio, qua te, et eos qui sub te sunt, affecisti, nisi etiam et Dei mei tentes plasma? » Et perpaucis interpositis, « Sanctus Dei ait ad diabolum: Increpat te Dominus, diabole. Qui respondens dixit ad eum: Basili, praejudicas me, non abii ego ad eum, sed ipse venit ad me. Abnegavit Christum, et professus est mihi. Et ecce manuscriptum habeo, et in die judicii ad communem judicem eum duco. Sanctus Dei dixit: Benedictus Dominus Deus meus. Non deflectet populus iste manus de altitudine coeli, donec reddas manuscriptum. Et convertens se dixit populo: Erigite manus vestras in coelum, clamantes 132.0668A| cum lacrymis, Christe, Kyrie eleison. Et stante populo in horam multam extensas habente manus in coelum, ecce manuscripta pueri per aerem delata, et ab omnibus visa venit: et imposita est manibus memorabilis nostri patris et pastoris. Suscipiens autem eam, et gratias agens Deo, gavisus factus est valde, et coram omni populo dixit ad puerum: Cognoscis litterulas has, frater? Qui ait ad eum: Etiam sancte Dei, manuscripta mea est. Et disrumpens manuscriptum sanctus Basilius, perduxit eum ad ecclesiam; et dignum fecit sancto ministerio, et communione mysteriorum, et munerum Christi. »
- XI. De sancto Laurentio.
Inter alia scriptum habetur in passione B. Laurentii 132.0668B| archilevitae, et martyris Christi. « Erat homo in carcerali custodia multo jam tempore gentilis, qui plorando amissis oculis caecus factus fuerat, dixit ad eum B. Laurentius: Si credis in Filium Dei Dominum Jesum Christum, baptizare, et illuminabit te. Et continuo post ipsius confessionem baptizato, aperti sunt oculi ejus, et coepit clamare dicens: Benedictus Dominus Deus aeternus, qui me illuminavit per B. Laurentium, quia semper fui caecus et modo video. Post haec et beatum Hippolytum more solito catechizavit, et, accepta aqua, benedixit et baptizavit illum. Deinde simili modo militem baptizavit Romanum, qui et baptizatus, mox martyrio coronatus est. »
- XII. De sancto Sebastiano.
132.0668C| Scriptum est in passione sancti Sebastiani ad locum. « Cum omnes qui ad decipiendos sanctos (quin Marcum et Marcellinum) venerant, unanimiter crederent Christum: Nicostratus cum conjuge sua urgebat dicens: Non capiam cibum, neque potum, nisi mysterium mihi Christianae religionis fuerit traditum. Cui sanctus Sebastianus dixit: Muta dignitatem tuam, et incipe esse Christi magis primiscrinius, quam praefecti. Audi itaque consilium meum, et omnes quos carcer inclusit, quos vincula tenent, quos ergastula conficiunt, in unum redige. Quod cum feceris, antistitem sacrosanctae legis adhibeam, ut cum omnibus qui credere voluerint mysterii suscipias sacramentum. Si enim diabolus Christo 132.0668D| sanctos ejus auferre conatus est, et conatur: quanto magis nos pietatis argumento, hos quos diabolus injuste lucratus est, curare debemus, et suo restituere C reatori? Et Nicostratus ad haec respondit, dicens: Quomodo iniquis et criminosis possunt sancta committi? Sanctus Sebastianus ait: Salvator noster pro peccatoribus suam nobis dignatus est exhibere praesentiam, et ostendit mysterium, per quod omnia peccata et crimina omnia hominibus auferantur, et omnes virtutes Domini conferantur. Et post multa. Sanctus Sebastianus abiit ad Polycarpum sanctum presbyterum, ubi erat causa persecutionis occultus, et narravit ei omnia quae gesta sunt. Quibus auditis 132.0669A| Polycarpus gratias egit Deo et una cum eo venit ad domum Nicostrati: et videns turbas credentium, salutans eos cum omni gaudio, ait: Beati vos omnes qui audistis vocem Domini nostri Jesu Christi, dicentis: « Venite ad me, omnes qui laboratis et onerati estis, et ego vos requiescere faciam. Tollite, jugum meum super vos, et discite a me quia mitis sum et humilis corde, et invenietis requiem animabus vestris. Jugum enim meum suave est, et onus meum leve (Matth. XI). » Vos itaque, fratres nostri, quos baptismatis unda diluit, et consecrando Deo omnipotenti charissimos filios fecit, pro hoc quod a proposito suo sancto revocare conati estis beatissimos milites Christi, opus erat vobis poenitentia, ut per ipsam ad indulgentiam veniretis. Nunc autem 132.0669B| quia ad tantam gloriam accessistis, ut etiam ad passionem a qua dolenter alios revocare voluistis, ad ipsam desideretis gratanter velle currere et libenter: vetus hoc Christi artificium est. Nam ipsum quem vas electionis suae esse dignatus est, et voluit magistrum gentium dare, qui non solum fidelium animos a pietatis proposito revocabat, sed etiam nolentes a Christo discedere lapidibus obruebat: hunc nobis ipse Dominus apostolum condonavit, tribuitque nobis ex Saulo Paulum, ex apostata fecit apostolum, et dedit Ecclesiae ex persecutore rectorem: amator passionis factus est, qui persecutionis auctor exstiterat; et qui alienis afflictionibus prius gratulabatur, in suis postmodum persecutionibus laetabatur. Ipse qui tunc in apostolo suo virtutem 132.0669C| istam exercuit, ipse nunc de ipso inferorum conclavi, ex ipsis draconum faucibus, animarum vestrarum captivitatem eripuit: et vobis nunc a tenebris ad lucem remeantibus aeternae vitae januas patefecit. Quia ergo omnes daemones, qui sunt tenebrarum filii, contristantur; et omnes sancti angeli, qui sunt filii luminis, gratulantur, accedat uniusquisque, et det nomen suum, ut hodierno die usque ad vesperum perducente jejunio, festivum baptismatis sacramentum opportunum tempus inveniat. Et iterum. Omnis familia quae erat in domo Nicostrati, animae XXXIII promiscui sexus et aetatis: dehinc omnes qui vincti, ac de carceris squalore adducti, animae XVI, omnes isti XLIX a sancto Polycarpo presbytero baptizati, et a sancto Sebastiano suscepti 132.0669D| sunt. »
- XIII. Verba domni Bedae (in Joan. cap. III).
« Juxta salutiferam, et firmissimam fidei catholicae doctrinam, in toto terrarum orbe unanimiter ac fideliter ab omnibus observandam: quod de carnali, hoc etiam de spiritali est generatione sentiendum: nequaquam videlicet eam, postquam semel expleta fuerit, posse repeti. Sive enim haereticus, sive schismaticus, sive facinorosus, quisque in confessione sanctae Trinitatis baptizat: non valet ille qui ita baptizatus est, a bonis catholicis rebaptizari, ne confessio, vel exhibitio tanti nominis videatur annullari. »
- XIV. Leo papa.
132.0670A| De his quibus dubium est utrum baptismum perceperint, necesse est ut renascantur, ex decretis papae Leonis ( epist. ad Rustic. ). « Si nulla exstant inter propinquos aut seculares indicia, nulla inter clericos aut vicinos, quibus hi, de quibus quaeritur, baptizati fuisse doceantur, agendum est ut renascantur, ne manifeste pereant, in quibus quod non ostenditur gestum, ratio non sinit, ut videatur iteratum. Qui autem possunt meminisse quod ad ecclesiam veniebant cum parentibus suis, possunt recordare, an quod ab eorum parentibus dabatur, acceperint. Sed si hoc etiam ab eorum memoria alienum est, conferendum eis videtur, quod collatum esse nescitur: quia non temeritas intervenit praesumptionis, 132.0670B| ubi est diligentia pietatis. »
- XV. Item Leo.
Captivis cibos immolatitios necessitate comedentibus poenitentia concedenda ex decretis ejusdem papae Leonis ( epist. ad Nicet. ). « De his Christianis, qui inter eos a quibus fuerant captivati, immolatitiis cibis asseruntur esse polluti: consultationi charitatis tuae hoc etiam respondendum esse credimus, ut poenitentiae satisfactione purgentur, quae non tam temporis longitudine, quam cordis compunctione pensanda est. Et, sive hoc terror extorserit, sive fames suaserit, non dubitetur abolendum: cum hujusmodi cibus pro metu, aut indigentia, non pro religionis veneratione sit sumptus. »
- XVI. Ex concilio Nicaeno.
132.0670C| De laicis qui Deum negaverunt, et de his qui abrenuntiaverunt, et iterum ad saeculum sunt reversi, ex concilio Nicaeno (conc. Nic., can. 11): « De his qui praeter necessitatem praevaricati sunt, aut propter ablationem facultatum, aut propter periculum, vel aliquid hujusmodi quod factum est sub tyrannide Licinii: placuit synodo, quamvis humanitate probentur indigni, tamen eis benevolentiam commodari. Quicunque ergo veracem poenitudinem gerunt, tribus annis fideles inter audientes habeantur, et sex annis omni se contritione dejiciant, duobus autem annis sive oblatione populo in oratione communicent. »
- XVII. Ex concilio Carthaginensi.
(Conc. Carthag., an. 348, can. 1.) « Gratus episcopus 132.0670D| dixit: Si vobis placet, consideremus primum titulum rebaptizationis. Unde sanctitatem vestram postulo, ut mentis vestrae placita producatis, ad descendentem in aquam, et interrogatum in Trinitate secundum Evangelii fidem et apostolorum doctrinam, et confessum bonam conscientiam in Deum de resurrectione Jesu Christi: si liceat iterum interrogari in eadem fide et in aquam iterum tingi. Universi episcopi dixerunt: Absit, absit: illicitas esse sancimus rebaptizationes, et satis est alienum a sincera fide et catholica disciplina. »
- XVIII. Ex concilio Ancyrano.
(Conc. Ancyr., can. 1.) De his qui timore, ritus gentilium peregerunt. « Quotquot ascenderunt templa 132.0671A| cum veste lugubri, et recumbentes inter alios manducaverunt, flentes; si compleverint poenitentiam triennii tempus, sine oblatione suscipiantur ad communionem, id est, ut ipsi oblationem non offerant. Si autem perducti ad templa non manducaverunt, biennium maneant in poenitentia: tertio vero anno communicent, sed sine oblatione, ut dictum est: ut quarto jam anno perfectionem suam percipiant. Episcopum autem hinc habere licentiam oportet, ut pro his peccata singulorum consideret, et prout viderit conversationem, normam regulamque conversionis attribuat: id est, ut humanius agens, secundum vitae modum tempus alicui breviare, aut etiam prolixius quod correctioni necessarium viderit addere. Discutiatur autem omnium horum et 132.0671B| praecedens vita, et posterior. Et ita circa eos sacerdotalis humanitas moderetur. »
- XIX. Ex eodem.
(Ibid., can. 6.) De his qui frequenter idolis immolaverunt, ex concilio Ancyrano: « De his qui festis diebus paganorum, in remotis eorum locis conviviis interfuerunt, et suas nihilominus epulas ibidem portaverunt, atque comederunt: placuit ut post biennii poenitentiam suscipiantur: ita tamen, utrum aut cum oblatione recipiendi sint, an ad solam communionem admitti debeant, unusquisque episcoporum examinet vitam eorum, et praeterita ac praesentia habita consideratione perpendat. »
- XX. Ex eodem.
(Ibid., can. 7.) De his qui coacti idolis immolaverunt, 132.0671C| ex eodem concilio: « Hi qui secundo, aut tertio sacrificaverunt vi coacti, quatuor annis sese ad poenitentiam submittant: duobus autem aliis sine oblatione communicent, septimo anno perfectionem recepturi communionis. »
- XXI. Leo papa.
De his qui convivio gentilium, et escis immolatitiis usi sunt, et decretis papae Leonis ( epist. ad Rustic. ). « Si convivio solo gentilium, et escis immolatitiis usi sunt, possunt jejuniis et manus impositione purgari, ut deinceps ab idolothytis abstinentes, sacramentorum Christi possint esse participes. Si autem idola adoraverunt, aut homicidiis vel fornicationibus contaminati sunt, ad communionem eos nisi per poenitentiam publicam non oportet admitti. »
- XXII. Item Leo papa.
132.0671D| Quod hi qui ad iterationem baptismi, vel vi, vel timore coacti, animas inclinarunt, poenitentiae sint sublevandi remedio. Leo papa ad Rusticum Narbonensem episcopum: « Hi de quibus dilectio tua nos credidit consulendos, qui ad iterandum baptismum, vel metu coacti, vel errore traducti sunt, et nunc se contra catholicae fidei sacramentum egisse cognoscunt, ea est constituenda moderatio, qua in societatem nostram non nisi per poenitentiae remedium, et per impositionem episcopalis manus communionis recipiant unitatem. Tempora poenitudinis solita moderatione, tuo constituenda judicio, prout conversorum animos inspexeris esse devotos, pariter 132.0672A| etiam habentes aetatis senilis intuitum, et periculorum quorumque, aut aegritudinum respicientes necessitates. In quibus si quis ita graviter urgeatur, ut dum adhuc poenitet, de salute ipsius desperetur, oportet ei per sacerdotalem sollicitudinem communionis gratia subveniri. »
- XXIII. Ex Actibus apostolorum.
Legitur in Actibus apostolorum quod quidam descendentes de Judaea docerent fratres oportere circumcidi, et servare legem Moysi. Apostoli tamen, et seniores cum omni Ecclesia jusserint, nihil oneris ultra imponentes eis, ut abstinerent se ab immolatis simulacrorum, et sanguine et suffocatis, et fornicatione (Act. XV).
- XXIV. Ex concilio Africano.
132.0672B| Ut cum Donatistis, qui ab omnibus catholicis sicut ab universo terrarum orbe erant damnati, lenius ageretur, ex concilio Africano (conc. Afric. an. 401, can. 3). « Pertractatis, et consideratis omnibus quae utilitati Ecclesiae convenire videbantur, annuente atque administrante Spiritu Dei, elegimus cum memoratis hominibus, quamvis de Dominici corporis unitate, inquieta dissensione praecisis, leniter et pacifice agere: ut, quantum in nobis est, omnibus, qui eorum communione, et societate irretiti sunt, per universas provincias africanas penitus innotescat, quam miserabili errore devincti sunt. Nisi forte, sicut dicit Apostolus, nobis in mansuetudine corripientibus diversa sentientes, det illis Deus poenitentiam ad cognoscendam veritatem, 132.0672C| et resipiscant de diaboli laqueis captivati ab ipso in ipsius voluntatem. »
- XXV. Ex Coelestino papa.
Quod nulli sit ultima poenitentia deneganda, ex epistola papae Coelestini ad episcopos Galliarum (epist. 2). « Agnovimus poenitentiam morientibus denegari, nec illorum desideriis annui qui obitus sui tempore hoc animae suae cupiunt remedio subveniri. Horremus, fateor, tantae impietatis aliquem reperiri, ut de Dei pietate desperet, quasi non possit ad se quovis tempore concurrenti succurrere, et periclitantem sub onere peccatorum hominem redimere, quo se ille expediri desiderat, et liberari. Quid hoc, rogo, aliud est, quam morienti mortem addere, ejusque animam sua crudelitate, ne absoluta 132.0672D| esse possit, occidere? cum Deus ad subveniendum paratissimus, invitans ad poenitentiam, sic promittat. Peccator, inquit, quacunque die conversus fuerit, peccata ejus non reputabuntur. Et iterum: Nolo mortem peccatoris, sed tantum ut convertatur, et vivat. Salutem ergo homini adimit, quisquis ei mortis tempore poenitentiam denegavit: et desperavit de clementia Dei, qui eum ad subveniendum morienti, succurrere vel in momento posse, non credidit. Perdidisset et latro in cruce praemium ad Christi dexteram pendens, si illum unius horae poenitentia non juvisset. Cum esset in poena poenituit, et per unius sermonis confessionem, habitaculum paradisi Deo promittente promeruit. Vera ergo ad 132.0673A| Deum conversio in ultimis positorum, mente potius aestimanda quam tempore, propheta hoc taliter asserente: Cum conversus ingemueris, tunc salvus eris. Cum ergo Dominus sit cordis inspector, quovis tempore non est deneganda poenitentia postulanti, cum illi se obliget judici, cui occulta omnia noverit revelari. »
- XXVI. Ex Poenitentiali Bedae.
In libello qui superscriptus est Poenitentialis Bedae presbyteri venerabilis ( De remed. peccat., praefat. ): « Solerter admonemus doctum quemque sacerdotem Christi, ut in universis, quae hic adnotata repererit, sexum, aetatem, conditionem, statum, 132.0674A| personam, ipsumque cor poenitentis curiose discernat: et secundum haec quid sibi visum fuerit singula quaeque judicet. Quibusdam namque a cibis abstinendo, aliis eleemosynas dando, nonnullis flectendo saepius genua, huic in cruce stando, aut aliud aliquid hujusmodi quod ad purgationem peccatorum pertineat faciendo: plurimis universa haec agenda sunt. Necesse est errata corrigere, quae universa in examine discreti debent pendere judicis. »
Semper in Christo felici successu praepolleat, et omnibus in bonis vigeat, reverenda et percolenda germanitas vestra, memor nostri in orationibus suis, et universae Ecclesiae.