Zachar.EpEtDe20 89 Zacharias Parisiis J. P. Migne 1850 early modern edition, no apparatus this file was encoded in TEI xml for the University of Zurich's Corpus Corporum project (www.mlat.uzh.ch) by Ph. Roelli in 2013 Classical Latin orthography latin
Migne Patrologia Latina Tomus 89
- EPISTOLA PRIMA. BONIFACII ARCHIEPISCOPI AD ZACHARIAM PAPAM.
- EPISTOLA II. ZACHARIAE PAPAE AD BONIFACIUM ARCHIEPISCOPUM.
- EPISTOLA III. ZACHARIAE PAPAE AD BURCHARDUM EPISCOPUM WIRTZIBURGENSEM. Confirmat eius...
- EPISTOLA IV. EPISTOLA ZACHARIAE PAPAE AD FRANCOS ET GALLOS. Laudat...
- EPISTOLA V. ZACHARIAE PAPAE AD BONIFACIUM ARCHIEPISCOPUM. Mittit pallia...
- EPISTOLA VI. ZACHARIAE PAPAE AD BONIFACIUM ARCHIEPISCOPUM.
- EPISTOLA VII. ZACHARIAE PAPAE AD BONIFACIUM EPISCOPUM. Non iterandum esse...
- EPISTOLA VIII. ZACHARIAE PAPAE AD PIPINUM MAIOREM DOMUS, ITEMQUE AD...
- EPISTOLA IX. ZACHARIAE PAPAE AD BONIFACIUM ARCHIEPISCOPUM. Ut recitentur...
- EPISTOLA X. ZACHARIAE PAPAE AD BONIFACIUM ARCHIEPISCOPUM. Rescribit ad ternas...
- EPISTOLA XI. ZACHARIAE PAPAE AD BONIFACIUM ARCHIEPISCOPUM. Respondet ad litteras...
- EPISTOLA XII. ZACHARIAE PAPAE AD DIVERSOS EPISCOPOS GALLIAE ET GERMANIAE....
- EPISTOLA XIII. ZACHARIAE PAPAE AD BONIFACIUM ARCHIEPISCOPUM. Respondet ad epistolam...
- EPISTOLA XIV. ZACHARIAE PAPAE AD BONIFACIUM ARCHIEPISCOPUM. Moguntinae sedis in...
- EPISTOLA XV. ZACHARIAE PAPAE AD BONIFACIUM ARCHIEPISCOPUM. Privilegium monasterii Fuldensis....
- EPISTOLA XVI. BONIFACII AD GRIPHONEM FRATREM PIPPINI MAIORIS DOMUS....
- EPISTOLA XVII. ZACHARIAE PAPAE AD EPISCOPOS FRANCORUM. De concordia...
- EPISTOLA XVIII. BONIFACII ARCHIEPISCOPI AD ZACHARIAM PAPAM PER LULLUM PRESBYTERUM...
- EPISTOLA XIX. ZACHARIAE PAPAE AD AUSTROBERTUM ARCHIEPISCOPUM VIENNENSEM. Mittit...
- AD SEQUENTEM EPISTOLAM ADMONITIO.
- EPISTOLA XX. ZACHARIAE PAPAE AD THEODORUM EPISCOPUM TURINENSEM. Non licere...
- ZACHARIAE PAPAE DECRETA Ex Gratiano, et aliis.
- I.
- II.
- III.
EPISTOLA PRIMA. BONIFACII ARCHIEPISCOPI AD ZACHARIAM PAPAM.
Confitemur, Domine pater, quia postquam, etc. (Vide sup. S. Bonifacii ep. 49).
EPISTOLA II. ZACHARIAE PAPAE AD BONIFACIUM ARCHIEPISCOPUM. Respondet ad singula capita epistolae praecedentis: I. Probari sibi episcopatus in Germania institutos. II. Item ut synodus in Franciae regno celebretur. III. Interim ut fornicarios et sanguinarios sacerdotio fungi non permittat. IV. Ut sibi successorem, nisi instante morte, non designet. V. Non credendum illi qui sibi incestas nuptias concessas fuisse aiebat. VI. Paganicos ritus, qui Romae erant, interdictos in posterum fuisse. VII. Fides ne habeatur sacerdotibus illis, qui sibi a sede apostolica indultum jactabant.
Reverentissimo et sanctissimo fratri Bonifacio episcopo Zacharias servus servorum Dei.
Susceptis sanctissimae fraternitatis tuae litteris per Deneardum religiosum presbyterum tuum, quia sospitem te, ut semper cupimus, esse cognovimus, omnipotenti ac misericordissimo Deo nostro magnas retulimus gratias, qui tibi in omnibus bonis prosperari dignatur. Magnam enim in cordibus nostris infundis laetitiam, quoties nobis sanctitatis tuae scripta mittuntur, quando reperimus quae ad salutem respiciunt animarum: dum quotidie in gremio sanctae matris Ecclesiae per tuam praedicationem novi populi adduntur. I. Ubi et tres episcopos per loca singula secundum seriem syllabarum tuarum te ordinasse cognovimus, qui eidem populo, quem sibi Dominus Deus noster per tuam sanctitatem aggregare dignatus est, praeesse debeant, et petisti ut per auctoritatem nostrae sedis episcopales ibidem sedes firmentur. Sed tua sancta fraternitas mature pertractet, et subtili consideratione discernat, si expedit, aut si loca vel populorum turbae talia esse probantur, ut episcopos habere mereantur. Meministi enim, charissime, quid in sacris canonibus praecipimur observare, ut minime in villulas, vel in modicas civitates episcopos ordinemus, ne vilescat nomen episcopi. Sed nos tuis sincerissimis atque a nobis dilectis syllabis provocati, quae poposcisti absque mora concedi patimur, et statuimus per apostolicam auctoritatem episcopales illic esse sedes, quae per successionem episcopos mereantur, et populis praesint, atque in quibus praedicationis verbum subjectis insinuetur: id est, in castello quod dicitur Wirtzburg, et alterum in oppido quod nominatur Buraburg, tertium in loco qui dicitur Erphesfurt: ita ut nulli post haec liceat cuiquam haec quae a nobis sancita sunt quoquo modo violare, quae auctoritate beati Petri apostoli firma esse decrevimus.
II. De eo autem quod nobis intimasti, quod te Carlomannus filius noster ad se rogavit accedere, ut in urbe regni Francorum, in sua ditione sive potestate constituta, synodum celebrare debeas, eo quod omnis ecclesiastica regula sive disciplina ab eadem provincia funditus est abolita, quod nimis moerendum est, quod per spatia temporum ibidem synodus sacerdotum minime celebrata sit; et hoc libenter concedimus, et fieri praecipimus. Neque enim quid sit sacerdotium, neque quid fiat ab eis qui se sacerdotes nominant, cognoscitur. III. Sed dum, juvante Deo, quae a praefato filio nostro promissa sunt ad effectum perducta fuerint, tuaque fraternitas in memorato concilio consederit cum eodem excellentissimo viro, si quos repererit episcopos, presbyteros, aut diaconos, contra canones vel statuta patrum excessisse, id est, si in adulterio vel fornicatione inventi fuerint, vel si plures uxores habuerunt, aut si sanguinem Christianorum sive paganorum effuderunt, vel etiam aliis capitulum canonum obviasse eos reperit tua sanctitas, nulla ratione apostolica auctoritate permittat sacerdotio fungi, quia tales a suo proprio ore falsi nominantur sacerdotes, et pejores ac deteriores saecularibus esse noscuntur, qui se neque a fornicationibus, neque a nefariis matrimoniis abstinent, neque ab hominum sanguinis effusione manus servant innoxias. Quales se esse sacerdotes existiment, aut quid inde sentiant, dicente Deo: Sacerdotes mei semel nubant (Levit. XXI). Et Apostolus: Unius uxoris virum, (I Tim. III) etc. Et hoc ante susceptum sacerdotium uti licitum est. Nam a die suscepti sacerdotii etiam ab ipso proprie conjugio prohibendi sunt. Quomodo sacerdotio fungi desiderant, qui talibus sceleribus involuti esse monstrantur, ut neque saeculares fideles his facinoribus obvolutos optemus? Quomodo non pertimescunt divina mysteria contingere? aut quomodo ad orandum pro peccatis accedere praesumunt, dum sacri canones neque purum clericum, cui sacerdotium non est, secundis copulari nuptiis praecipiunt? Isti enim e contrario non solum post susceptum sacerdotium se abstinere ab una uxore nolunt, imo luxuria obvoluti pejora saecularium scelera committunt, ut plures uxores habere praesumant, quibus neque unam concessum est post susceptum ministerium attrectare. Sed ista parvipendentes, atque Deum ad iracundiam provocantes, majora committunt facinora, dum propriis manibus Christianos atque paganos homines necant. Et fit, ut quibus in remissionem peccatorum debuerunt lavacrum regenerationis impendere, atque Christi sacramenta donare, ne in aeternum perirent, eorumdem sacrilegis manibus ipsi extinguantur. Quis enim sapiens habens cor eos aestimet sacerdotes, qui neque a fornicationibus abstinent, neque ab effusione sanguinum manus servant innoxias? Quisve eorum sacrificiis Deum credit esse placatum, dicente Propheta: Virum sanguinum et dolosum abominabitur Dominus (Psal. V)? Isti namque, ut praemisi, ne sacerdotio fungantur, neque divina contingant mysteria, commonemus. Quidquid vero aliud, ut dictum est, eos contra ecclesiasticam regulam excessisse repereris, canones sive instituta patrum prae manibus habeto, et juxta quod in eis edoctus fueris discerne. IV. De eo autem quod tibi successorem constitui velle dixisti, ut te vivente in loco tuo eligatur episcopus, hoc nulla ratione concedi patimur: quia contra omnem ecclesiasticam regulam, vel instituta patrum esse monstratur. Sed volumus ut tibi ministret, et sit in Evangelio Christi adjutor, dicente apostolo: Si quis bene ministraverit, bonum sibi gradum acquiret (I Tim. III). Nimis enim reprehensibile esse manifestum est, ut te vivente tibi alium substituamus. Sed hoc commonemus, ut quandiu te divina jusserit clementia superesse, sine intermissione ores ut tibi Deus illum successorem concedat, qui ei possit esse placabilis, et populum, quem ad suam gratiam per tuae sanctitatis industriam vocare voluit, irreprehensibiliter regere valeat, atque ad viam vitae elaboret perducere. Nam quomodo haec quae poposcisti, si et volucrimus, concedere possumus, dum nos fragiles homines existentes, et sub conditione mortis constituti, ignorantes quid superventura dies pariat, non valeamus investigare, quis de nobis prior de praesenti saeculo migret? Sin autem et eumdem divina voluerit clementia post tui diem transitus superesse, si eum aptum esse cognoveris, et in tua voluntate fuerit definitum, ea hora qua te praesenti saeculo migraturum cognoveris, praesentibus cunctis tibi successorem designa, ut huc veniat ordinandus. Hoc nulli alii concedi patimur, quod tibi charitate cogente largiri censuimus. V. De illo namque qui viduam avunculi sui, quae et ipsa fuit uxor consobrini sui, et sacrum velamen habere monstrata est, et a beatae memoriae praedecessore nostro sibi licentiam concessam esse divulgavit, ut eam in pernicioso matrimonio assumere debuisset, absit ut hoc praedecessor noster ita credatur praecepisse. Nec enim ab hac apostolica sede illa diriguntur, quae contraria esse patrum sive canonum institutis inveniantur. Ergo admonere, hortari, increpare eos, frater, ne cesses, quatenus a tali scelesti recedant matrimonio, ut non in aeternum pereant. Reminiscantur enim se Christi sanguine redemptos esse, et non sponte se contradant (nisi ab ipso recesserint incesto matrimonio) diaboli potestati: sed magis ipsi Deo, et Christo Filio ejus, et Spiritui sancto, in cujus nomine ab illius antiqui hostis erepti sunt potestate. Elabora namque, sanctissime frater, in eis, quia scriptum cognoscis: Qui converti fecerit peccatorem ab errore viae suae, salvabit animam ejus a morte, et suorum operit multitudinem peccatorum (Jac. III). Nam et nos pro hoc commonitoria scripta direximus. VI. De Kalendis vero Januariis, vel caeteris auguriis, vel phylacteriis, et incantationibus, vel aliis diversis observationibus, quae gentili more observari dixisti apud beatum Petrum apostolum; vel in urbe Roma; hoc et nobis et omnibus Christianis detestabile et perniciosum esse judicamus, dicente Deo: Non augurabimini nec observabitis somnia (Levit. XIX). Et iterum: Non est augurium in Israel, nec observatio in domo Jacob (Num. XXIII). Ita et a nobis cavendum esse censemus, ut nullis auguriis vel observationibus attendamus, quia omnia haec abscissa esse a Patribus sumus edocti. Et quia per instigationem diaboli iterum pullulabant, a die qua nos jussit divina clementia (quanquam immeriti existamus) apostoli vicem gerere, illico omnia haec amputavimus. Pari etenim modo volumus tuam sanctitatem populis sibi subditis praedicare, atque ad viam aeternae perducere vitae. Nam et sanctae recordationis praedecessoris atque nutritoris nostri domni Gregorii papae constitutione omnia haec pie ac fideliter amputata sunt, et alia diversa quamplura, quae diabolo suggerente pullulabant in Christi ovile: cujus instar pro illius populi salute dirigere maturavimus. VII. Nam et de sacerdotibus illis qui falsa opinantur, qui etiam adulteri et fornicatores probantur, et sibi ab apostolica sede indultum esse testantur, et e contrario licentiam sibi praedicationis concessam esse; hoc nulla ratione credat tua sancta fraternitas; sed similiter in eis canonicam exercere [ F. exerce] vindictam, quemadmodum de his de quibus superius a nobis edoctus monstraris. Non enim aliud te agere volumus, praeterquam quae sacri praecipiunt canones, vel etiam ab hac apostolica sede instructus esse dignosceris. Secundum tuae namque sanctitatis petitionem, et tribus episcopis tuis singulas confirmationis epistolas misimus, quas per tuae sanctitatis manus eis largiri volumus: et Carlomanno filio nostro alia scripta direximus, ut quae tibi promisit adimplere festinet, atque adminicula praestet. Sed haec, frater charissime, de omnibus superius comprehensis capitulis, ut Dominus donavit, respondimus ad amputanda omnia diabolicae fraudis scandala. Tua vero sancta fraternitas, si quid de caetero evenerit, ut sacri docent canones, studeat emendare in plebibus sibi a Deo commissis. Non enim aliud nobis convenit praedicare, praeter quod a sanctis Patribus sumus edocti. Si vero novi aliquid inimici astutia agente acciderit, quod tua sancta fraternitas minime per canonum instituta discernere possit, hoc nobis non pigeat te insinuare, quatenus Deo juvante quaecunque ad emendationem novae plebis esse possunt, tibi absque tarditate respondere maturemus. Cognoscat enim, frater charissime, tua sancta fraternitas, ita dilectionem tuam nos habere in nostris praecordiis, ut te praesentialiter videre quotidie desideremus, et ita te in nostro consortio habeamus, ut certe ministrum Dei, et dispensatorem Ecclesiarum Christi. De caetero namque confortare in Domino, frater charissime, et esto robustus, et elabora in opus, ad quod te divina voluit vocare clementia. Magna enim te spes remunerationis exspectat, quam promisit Deus diligentibus se. Et nos licet peccatores existamus, tamen Dei nostri non cessamus absque intermissione immensam exorare clementiam, ut qui coepit in vobis perficiat opus bonum usque adhuc. Et beatus apostolorum princeps Petrus cooperetur tibi in omnibus bonis, quae ei parere desideras. Deus te incolumem custodiat, reverentissime frater. Data Kalendis Aprilis, imperante domino piissimo Augusto Constantino a Deo coronato magno imperatore, anno XXIV, imperii ejus anno secundo, indictione 11. EPISTOLA III. ZACHARIAE PAPAE AD BURCHARDUM EPISCOPUM WIRTZIBURGENSEM. Confirmat ejus sedem episcopalem a Bonifacio archiepiscopo institutam. Dilectissimo nobis Burchardo sanctae Ecclesiae Wirtziburgensis episcopo Zacharias papa.
Domino cooperante et sermonem confirmante, ad dilatandam Christianitatis legem, et orthodoxae fidei tramitem, ad docendum juxta quod praedicat sancta haec Romana, cui Deo auctore praesidemus, Ecclesia, innotuit nobis sanctissimus ac reverentissimus frater et coepiscopus noster Bonifacius, nuper se discrevisse et ordinasse in Germaniae partibus episcopales sedes, ubi praeest vestra dilectio, et provinciam in tres divisisse parochias. Quo cognito, cum magna exsultatione extensis ad sidera palmis, illuminatori et datori omnium bonorum Domino Deo, et Salvatori nostro Jesu Christo gratias egimus, qui facit utraque unum. Flagitavit autem a nobis per suas syllabas jam dictus sanctissimus vir, per apostolicam auctoritatem vestras confirmari sedes. Pro quo et nos ardenti animo, et divino juvamine ac auctoritate beati Petri apostolorum principis, cui data est a Deo et Salvatore nostro Jesu Christo ligandi solvendique potestas peccata hominum in coelo et in terra, confirmamus, atque solidas permanere vestras episcopales sedes sancimus. Interdicentes ipsius principis apostolorum auctoritate omnibus praesentibus et futuris generationibus, ut nullus audeat contra eamdem vestram venire ordinationem; quae dignante Deo ex nostra praeceptione in vobis facta est. Et hoc interdicentes, ut nullus audeat, juxta sanctorum canonum traditionem, ex alio episcopatu ibidem translatari, aut ordinare episcopum, post vestram de hoc saeculo evocationem, nisi is qui apostolicae nostrae sedis in illis partibus praesentaverit vicem. Sed nec quisquam alterius parochias invadere, aut Ecclesias subtrahere praesumat. Nam, quod non credimus, si quis ille fuerit, qui contra hanc nostram praeceptionem temerario ausu venire tentaverit, sciat se aeterno Dei judicio anathematis vinculo esse innodatum. Si quis vero apostolica servaverit praecepta, et normam rectae et orthodoxae fidei fuerit assecutus, benedictionis gratiam consequatur. De caetero petimus divinam clementiam, ut confirmet et corroboret hoc quod operatus est Dominus in vobis. Et charitas Dei et pax, atque gratia sit cum spiritu vestro, sanctissimi et dilectissimi nobis. Toto conamine elaborate pro fide Christi, et ad ministerium ejus perficiendum decertate, ut cum egregio apostolo mereamini dicere: Bonum certamen certavi, cursum consummavi, fidem servavi. De reliquo reposita est mihi corona justitiae, quam reddet mihi Dominus in illum diem justus judex (I Tim. IV). Salutantes vos in Domino valere optamus. Bene valete. Data Kalendis Aprilis, imperante domino Constantino magno imperatore anno XXIV, imperii ejus anno 2, indictione 11.
EPISTOLA IV. EPISTOLA ZACHARIAE PAPAE AD FRANCOS ET GALLOS. Laudat illos ob ea quae in synodo recte fuerant constituta, hortaturque ut Bonifacii monitis obtemperare pergant. Zacharias papa universis episcopis, presbyteris, diaconibus, abbatibus, cunctis etiam ducibus, comitibus, omnibusque Deum timentibus, per Gallias et Francorum provincias constitutis.
Referente nobis Bonifacio reverentissimo atque sanctissimo fratre nostro episcopo, quod dum synodus aggregata esset in provincia vestra, juxta nostram commonitionem, mediantibus filiis nostris Pippino et Carolomanno principibus vestris, peragente etiam vicem nostram praefato Bonifacio, Dominus inclinasset corda vestra cum principibus vestris in praedicationem ejus, ut omnibus commonitionibus obediretis, et falsos, et schismaticos, et homicidas, et fornicarios, a vobis expelleretis sacerdotes, omnipotenti Deo nostro gratias egimus, et pro vobis incessanter sumus orantes, ut qui coepit in vobis opus bonum perficiat usque in finem. Obsecro enim vos omnes coram Deo ut ejus commonitionibus firmiter obediatis. Ipsum enim vice nostra in partibus illis ad praedicandum constitutum habemus, ut vos Deo propitio ad viam perducat rectitudinis, et a cunctis facinoribus salvi esse possitis. Habuistis enim, peccatis facientibus, nuncusque falsos et erroneos sacerdotes, unde et cunctae paganae gentes vobis pugnantibus praevalebant, quia non erat differentia inter laicos et sacerdotes, quibus pugnare licitum non est. Qualis enim victoria dari potest, ubi sacerdotes una hora dominica pertractant mysteria, et Christianis corpus dominicum porrigunt pro suarum animarum redemptione, et postea [ Edit. Rom. propter] Christianos, quibus hoc ministrare debuerant, aut paganos, quibus Christum praedicare, propriis sacrilegisque manibus necant? Et fit secundum Domini verbum: Vos estis sal terrae; quod si sal evanuerit, in quo condietur? Ad nihilum valet ultra, nisi ut mittatur foras, et conculcetur ab hominibus (Matth. V). Et dum haec ita sint, et tales in vobis fuerint sacerdotes, quomodo victores contra inimicos vestros esse poteritis? Nam si mundos et castos ab omni fornicatione et homicidio liberos habueritis sacerdotes, ut sacri praecipiunt canones, et nostra vice praedicat praefatus Bonifacius frater noster, et ei in omnibus obedientes exstiteritis, nulla gens ante vestrum conspectum poterit stare, sed corruent ante faciem vestram omnes paganae gentes, et eritis victores; insuper et bene agentes vitam aeternam possidebitis. Vos autem, fratres charissimi, qui estis veri sacerdotes, vel sub regulari disciplina constituti, sic vosmetipsos exhibete, ut certe ministros Dei, et dispensatores mysteriorum Dei, ut non vituperetur ministerium nostrum, ne fiat in vobis, sicut scriptum est: Erit sicut populus sic sacerdos (Isai. XXIV), et si hoc fuerit, qualis vobis erit ab hominibus laus, aut qualis a Deo exspectatur retributio? Sed sic vos corrigite ut veri sacerdotes, et tales sacerdotium perducite, ut et vobis et illis testimonium maneat bonum ab his qui foris sunt; quatenus ab hominibus vobis acquiratis laudem, et Deo mercedis praemium in aeterna beatitudine percipere mereamini, eo quod per vos ad Christi rectam fidem perducti multi sunt, innoxios habentes sacerdotes. Ad synodum namque omni anno convenite ad pertractandum de unitate Ecclesiae, ut si quid adversi acciderit, radicitus amputetur, Dei et Ecclesia maneat inconcussa. Bene valete.
EPISTOLA V. ZACHARIAE PAPAE AD BONIFACIUM ARCHIEPISCOPUM. Mittit pallia pro tribus metropolitanis: et de duobus pseudoprophetis in Francia deprehensis. Reverentissimo et sanctissimo fratri Bonifacio coepiscopo Zacharias servus servorum Dei.
Legimus in libro Actuum apostolorum Spiritum sanctum apostolis praecepisse: Separate mihi Barnabam et Paulum in opus quo assumpsi eos (Act. XIII), id est, ut praedicationem Christianae religionis, et ejusdem Spiritus sancti gratiam, mundum illuminarent universum. Quorum illuminatione praedicationis atque doctrinae Christi praesidio mansit et manet catholica Dei Ecclesia praefulgens, horum et beati apostolorum principis Petri illuminata doctrinis: et eorum sequipedem ex inspiratione divina tuam sanctissimam fraternitatem in partibus illis credimus esse destinatam, ut etiam instar eorum idem Spiritus sanctus in eodem te assumpsit opere ad illuminationem gentium illarum. Unde nimis exultamus in Domino, et ejus omnipotentiae immensas referimus laudes. Dum vero et series syllabarum tuarum nobis panderetur per singula, multo amplius laetati sumus in Domino, qui tibi suam gratiam ita largiri dignatus est, ut sic durae gentis corda lenires, quatenus libenti animo inclinarentur ad obediendum fidei, et divinis obtemperarent praeceptis. Indicasti enim nobis, quomodo et qualiter tetigisset Deus corda excellentissimorum filiorum nostrorum Pippini et Carlomanni, ut tibi in praedicatione socii et adjutores esse niterentur ex inspiratione divina: quorum merces copiosa manet in coelis, quoniam benedictus homo per quem benedicitur Deus. De episcopis vero metropolitanis, id est, Grimone, quem nos jam compertum habemus, et de Abel et Artberto, quos per unamquamque metropolim per provincias constituisti, hoc per tuum testimonium confirmamus, et pallia dirigimus ad eorum firmissimam stabilitatem, et Ecclesiae Dei augmentum, ut in meliori proficiant statu. Qualiter enim mos pallii sit, vel quomodo fidem suam exponere debeant hi qui pallio uti conceduntur, eis direximus, informantes eos, ut sciant quod sit pallii usus, ut subjectis viam praedicent salutis, et ut ecclesiastica disciplina in Ecclesiis eorum servetur, et maneat inconcussa, et ut sacerdotium, quod in eis fuerit, non pollutum, ut antea fuit, sed mundum et acceptum Deo esse possit, quantum humana conditio valet: ita ut nullus inveniatur eorum a sacris deviare canonibus, et sacrificium eorum mundum Deo immoletur: ita ut Dominus eorum placetur muneribus, et populus Dei purificatis mentibus, ex omni vitiorum squalore sincerum valeat Deo servitium exhibere. Retulisti etiam nobis, charissime frater, quod duos pseudoprophetas in eadem Francorum provincia invenisses, quos non pseudoprophetas, sed magis pseudochristianos appellare debemus. Ex quibus unum quidem novum Simonem juxta tenorem tuarum syllabarum reperimus; qui et sacerdotium sibi vindicabat, et a luxuria minime se continebat, seducens populum, et inania praedicans: non solum suam animam juri diaboli tradens, sed et populorum corda in interitum demergens, et ab Ecclesia Dei eos seductionibus suis abstrahens, et cruces in campis statuens, et oratoriola ad seducendum populum instituens, publicasque et antiquas ecclesias relinquens, et Sanctitatis nomine se vocari faciens, et in suo nomine ecclesias consecrans; nomina etiam angelorum, imo magis daemoniorum se scire affirmans. Alium vero ita luxuriae deditum, ut concubinam haberet, et duos ex ea filios procrearet: et tamen sacerdotium sibimet vindicabat, affirmans hoc justum esse juxta traditionem veteris Testamenti, ut defuncti fratris superstes frater ducat uxorem: et quia Christus resurgens ab inferis nullum ibi reliquisset, sed omnes inde abstraxisset: quae omnia haec detestabilia et scelesta judicamus. Bene enim tua fraterna sanctitas juxta ecclesiasticam regulam eos damnavit, et in custodiam reclusit, et optime vocavit Antichristi ministros et praecursores. De caetero decerta, charissime, et viriliter age, et pervigil permane in ministerio Christi, ut amplius Christi grex augeatur, et tibi praemium aeternae retributionis maneat copiosum, et cum sanctis et electis Dei, ut credimus, habeas consortium. Deus te incolumem custodiat, reverentissime frater. Data X Kalendas Julias, imperante domino Artavasdo a Deo coronato magno imperatore anno III, post consulatum ejus anno III, sed et Nicephoro magno imperatore anno III, indictione 12 [ Al., 10].
EPISTOLA VI. ZACHARIAE PAPAE AD BONIFACIUM ARCHIEPISCOPUM. I. Miratur quod pallium pro uno Grimone nunc petat, cum pro tribus antea postularit. II. Refellit calumniam de labe simoniaca, cujus insimulabatur. III. Suas illi vices non in Bajoaria solum, sed per Galliam omnem delegat. I. Suscipientes sanctissimae fraternitatis tuae litteras per praesentium gerulum, et relegentes quae in eis continebantur, in exstasi quadam incidimus, et admiratione magna, eo quod nimis repertae sint dissonare ab eis syllabis quae a tua directae sunt fraternitate per elapsum Augustum mensem: ubi nobis indicasti, quod et concilium, adjuvante Deo, et Carlomanno praebente consensum et contestante, factum est, et qualiter falsos sacerdotes, qui divinum digni non erant attrectare ministerium, a sacro munere suspendisti, et quia tres archiepiscopos per singulas metropoles ordinasses reserasti, id est, Grimonem in civitate quae dicitur Rodomas, secundum vero Abel in civitate quae dicitur Rhemorum, tertium quoque Artbertum in civitate quae dicitur Sennis: qui et apud nos fuit, et tua nobis et Carlomanni atque Pippini detulit scripta, per quae suggessisti, ut tria pallia iisdem tribus praenominatis metropolitanis dirigere deberemus; quae et largiti sumus pro adunatione et reformatione Ecclesiarum Christi. Nunc autem denuo tuas suscipientes syllabas, valde sumus, ut diximus, mirati, eo quod antea nobis una cum memoratis principibus Galliarum pro tribus palliis suggessisti, et postea pro solo Grimone. Sed volumus ut tua nobis indicet fraternitas, cur nobis ita direxisti antea pro tribus, et postmodum pro uno, ut et nos certi redditi ex hoc nullam ambiguitatem retineamus. II. Reperimus etiam in memoratis tuis litteris, quae nimis animos nostros conturbant, quod talia a te nobis referantur, quasi nos corruptores simus canonum, et patrum rescindere traditiones quaeramus; ac per hoc, quod absit, cum nostris clericis in simoniacam haeresim incidamus, accipientes et compellentes, ut hi, quibus pallia tribuimus, nobis praemia largiantur, expetentes ab illis pecunias. Sed, charissime frater, hortamur charitatem tuam, ut nobis deinceps tale aliquid minime tua fraternitas scribat: quia fastidiosum a nobis et injuriosum suscipitur, dum illud nobis ingeritur quod nos omnino detestamur. Absit enim a nobis et a nostris clericis, ut donum, quod per Spiritus sancti gratiam suscepimus, pretio venundemus: dum et illa tria pallia, quae te suggerente, ut praediximus, sumus flagitati, nullum ab eis quispiam commodum expetiit. Insuper et chartas, quae secundum morem a nostro scrinio pro tua confirmatione atque doctrina tribuuntur, de nostro concessimus, nihil ab eis auferentes; absit ut sic quidpiam a tua fraternitate criminis nobis simoniaci objiciatur. Anathematizamus namque omnes quicunque ausi fuerint donum Spiritus sancti pretio venundare. III. Suggessisti etiam nobis per alia tua scripta, quod in Bajoaria unum reperisses falsum sacerdotem, qui affirmabat quod a nobis fuisset episcopus ordinatus; et tua hoc fraternitas optime egit, dum ei non credidit, quia falsus homo omnia false suggessit; et falsum reperiens sacerdotio suspende. Sic enim auctoritate B. Petri apostolorum principis tibi praecipimus, ut quemcunque repereris sacris canonibus deviare, nulla ratione patiaris sacrum ministerium tractare. Et quia sciscitatus es an deberes in Bajoaria provincia jus habere praedicationis, quam a decessore nostro habuisti concessam; nos Deo auxiliante ea quae tibi largitus est decessor et praedecessor noster non minuimus, sed augemus: et non solum Bajoariam, sed etiam omnem Galliarum provinciam, donec te divina jusserit superesse majestas, nostra vice per praedicationem tibi injunctam, si repereris contra Christianam sentire religionem, vel canonum instituta, spiritaliter ad normam studeas rectitudinis reformare. Dominus te incolumem custodiat, reverentissime et sanctissime frater. Data Nonis Novembris, imperante domno piissimo Augusto Artavasdo a Deo coronato magno imperatore anno III, post consulatum ejus anno III, sed et Nicephoro magno imperatore ejus filio anno III, indictione 13. EPISTOLA VII. ZACHARIAE PAPAE AD BONIFACIUM EPISCOPUM. Non iterandum esse baptismum, quem imperitus sacerdos infractis verbis administrat. Reverentissimo et sanctissimo fratri Bonifacio episcopo Zacharias servus servorum Dei.
Virgilius et Sidonius religiosi viri apud Bajoariorum provinciam degentes, suis apud nos litteris usi sunt, per quas intimaverunt quod tua reverenda fraternitas eis injungeret Christianos denuo baptizare. Quod audientes nimis fuimus conturbati, et in admirationem quamdam incidimus, si habetur ut dictum est. Retulerunt quippe quod fuerit in eadem provincia sacerdos, qui Latinam linguam penitus ignorabat; et dum baptizaret, nesciens Latini eloquii, infringens linguam diceret: Baptizo te in nomine Patria, et Filia, et Spiritu sancta; ac per hoc tua reverenda fraternitas consideravit rebaptizare. Sed sanctissime frater, si ille qui baptizavit non errorem introducens aut haeresim, sed pro sola ignorantia Romanae locutionis infringendo linguam, ut supra fati sumus, baptizans dixisset, non possumus consentire ut denuo baptizentur: quia (quod tua bene compertum habet sancta fraternitas) quicunque baptizatus fuerit ab haereticis in nomine Patris, et Filii, et Spiritus sancti, nullo modo debet rebaptizari, sed per solam manus impositionem purgari. Nam, sanctissime frater, si ita est, ut nobis relatum est, non amplius a te illis praedicentur hujusmodi, sed, ut Patres sancti docent et praedicant, tua sanctitas studeat conservare. Deus te incolumem custodiat, reverentissime frater. Data Kalendis Julii, imperante domno piissimo Augusto Constantino a Deo coronato magno imperatore, anno XXVI, imperii ejus anno IV indictione 14.
EPISTOLA VIII. ZACHARIAE PAPAE AD PIPINUM MAJOREM DOMUS, ITEMQUE AD EPISCOPOS, ABBATES, ET PROCERES FRANCORUM. Respondet de diversis capitulis a Pipino per Ardobanium missis: I. De honore metropolitanorum. II. De damnatis episcopis, presbyteris, et diaconis. III. De presbyteris superbientibus. IV. De presbyteris agrorum. V. De monachis ancillis Dei. VI. De viduis non velandis. VII. De laico pellente suam conjugem. VIII. De presbyteris et diaconis qui seorsum collectas faciunt. IX. De clericis et monachis non manentibus in suo proposito. X. De clericis qui sunt in parochiis, monasteriis et martyriis. XI. Qui clerici ab uxoribus abstinere debeant. XII. De iis qui uxores aut viros dimittunt. XIII. De monachis qui clerici fiunt. XIV. De presbyteris et diaconis in crimen prolapsis. XV. De ecclesiis quas laici in suis proprietatibus construunt. XVI. De clericis qui suas ecclesias relinquunt. XVII. De episcopis qui aliorum clericos suscipiunt. XVIII. Qui clerici uxores ducere possint. XIX. Ut presbyteri et diaconi sine commendatitiis non suscipiantur. XX. De virginibus velatis, si deviaverint. XXI. De non velatis virginibus, si deviaverint. XXII. De his quae duobus fratribus nupserint, vel qui duas sorores uxores acceperint. XXIII. De his qui homicidium sponte perpetrant. XXIV. De his qui homicidium non sponte perpetrant. XXV. De his qui adulteras habent uxores, vel ipsi sunt adulteri. XXVI. De monachis et virginibus propositum non servantibus. XXVII. De his qui suscepto virginitatis proposito nubunt.
Domino excellentissimo atque Christianissimo Pippino majori domus seu dilectissimis nobis universis episcopis Ecclesiarum, et religiosis abbatibus, atque cunctis Deum timentibus principibus in regione Francorum constitutis, Zacharias episcopus sanctae Dei Ecclesiae catholicae et apostolicae Romanae in Domino salutem. Gratia vobis et pax a Deo Patre omnipotente, et Domino Jesu Christo unico Filio ejus, et Spiritu sancto ministretur.
Gaudio magno gaudemus in Domino, addiscentes per relationem subtilissimi atque a Deo servati praedilecti filii nostri Pippini vestram omnium bonam conversationem: et quod ut in bonis et Deo placitis dispositionibus unanimes atque cooperatores estis, ita et Ecclesiae Dei venerabilia loca per universam vestram provinciam sita, atque eorum praesules, sacerdotes, et religiosos abbates, ut condecet, in sancto habitu et conversatione sacerdotali conservetis, vacantes orationibus, insistentes precibus ad implorandam divinam potentiam, et coelitus victoriam tribuendam adversus paganas et infideles gentes propugnatoribus vestris. Etenim vobis in vera confessione et simplici corde ad Deum accedentibus, sicut Moyses ille amicus Dei orando pugnabat (Exod. XVII), et Jesu Nave cum populo Israel bella Domini praeliando vincebat, ita et vos agere oportet, charissimi mihi, ut sitis adjutores populo vestro orando, et bonis actibus inhaerendo, declinantes a curis et negotiis saecularibus. Scriptum est enim: Vacate et videte, quoniam suavis est Dominus (Psalm. XLV): Et iterum: Accedite ad eum et illuminamini, et vultus vestri non erubescent (Psal. XXXIII). Principes et saeculares homines, atque bellatores, convenit curam habere et sollicitudinem contra inimicorum astutiam, et provinciae defensionem. Praesulibus vero, sacerdotibus, atque Dei servis pertinet salutaribus consiliis et orationibus vacare; ut vobis orantibus, et illis bellantibus, Deo praestante, provincia salva persistat, fiatque vobis in salutem, laudem et mercedem perpetuam. Ex hoc quippe praesulatus vester apparebit in sanctitate, et principatus dilecti filii nostri Pippini approbabitur per subjectorum potestatem, et bonum dispositum. Itaque ut flagitavit a nobis cum vestro consultu superius effatus filius noster Pippinus, ut de omnibus capitulis quibus innotuit responsum demus, in quantum Domino valemus; de unoquoque capitulo inferius conscriptum, juxta quod a sanctis Patribus traditum habemus, et sacrorum canonum sanxit auctoritas: etiam nos, quod Deo inspirante apostolica auctoritate decernere potuimus, mandavimus in responsis.
I. Quomodo honorari debeat metropolitanus episcopus coram episcopis et parochialibus presbyteris, in canone sanctorum apostolorum capitulo 35 scriptum est: Episcopos gentium singularum scire convenit, quis inter eos primus habeatur, quem velut caput existiment, et nihil amplius praeter ejus conscientiam gerant, quam illa sola singuli, quae parochiae propriae, et villis quae sub ea sunt, competant: seu nec ille praeter omnium conscientiam faciat aliquid. Sic enim unanimitas erit, et glorificabitur Deus per Christum in Spiritu sancto. Item in canone concilii Antiocheni, capitulo 9 continetur ita: Per singulas regiones episcopos convenit nosse metropolitanum episcopum totius provinciae sollicitudinem gerere; propter quod ad metropolim omnes undique, qui negotia videntur habere, concurrent. Unde placuit eum et honore praecellere, et nihil amplius praeter eum caeteros episcopos agere, secundum antiquam a Patribus regulam constitutam, nisi ea tantum quae ad suam dioecesim pertinent possessionesque subjectas. Unusquisque enim episcopus habeat suae parochiae potestatem, ut regat juxta reverentiam singulis competentem, et providentiam gerat omnis possessionis quae sub ejus est potestate. Ita ut presbyteros et diaconos ordinet, et singula suo judicio comprehendat. Amplius autem nihil agere tentet praeter antistitem metropolitanum; nec metropolitanus aliquid gerat sine caeterorum sacerdotum consilio. Item ex libro decretorum beati Leonis, capitulo 32 continetur. Igitur secundum sanctorum Patrum canones spiritu Dei conditos, et totius mundi reverentia consecratos, metropolitanos singularum provinciarum episcopos, quibus ex delegatione nostra fraternitatis tuae cura praetenditur, jus traditae sibi antiquitus dignitatis intemeratum habere decernimus, ita ut a regulis praestitutis nulla aut negligentia aut praesumptione discedant; aut in habitu, aut incessu sanctitatis. Nam et nos ab apostolica auctoritate subjungimus, ut episcopus juxta dignitatem suam indumentis utatur. Simili modo et presbyteri cardinales, et qui in monastica vita velle habeant vivendi, plebi quidem sibi subjectae praeclariori veste induti debitum praedicationis persolvant, et in secreto propositum servent sui cordis, ut qui videt in abscondito Deus, reddat illis in palam. Scriptum quippe est: Quae dicitis in cordibus vestris, et in cubilibus vestris compungimini (Psalm. IV). Non enim nos honor commendat vestium, sed splendor animarum. Monachi vero lanea indumenta, juxta normam et regulam monasticae disciplinae, atque traditionem sanctorum probabilium Patrum, sine intermissione utantur. Si enim abrenuntiantes ea quae saeculi sunt, tota se Deo intentione contulerunt, de omnibus illicitis debent abstinere; ut quantum corpore suo sustinuerint laborem, tantum remunerationis praemium a Deo percipere mereantur. Apostolis quippe divinum datum est mandatum duas tunicas non habendi (Matth. X). Tunicas dixit Christus, utique laneas, non lineas. Qui ergo obedierit dominico praecepto, bonis actibus inhaerens, habebit vitam aeternam. Item ex canone Antiocheni concilii, capitulo 10 de his qui vocantur chorepiscopi decretum est: Qui in vicis vel possessionibus chorepiscopi nominantur, quamvis manus impositionem episcoporum perceperint, et ut episcopi consecrati sint; tamen sanctae synodo placuit, ut modum proprium recognoscant, et gubernent subjectas sibi Ecclesias, earumque moderamine curaque contenti sint. Ordinent etiam lectores, et subdiaconos, atque exorcistas, quibus promotiones istae sufficiant. Nec presbyterum vero, nec diaconum audeant ordinare praeter civitatis episcopum, cui ipse cum possessione subjectus est. Si quis autem transgredi statuta tentaverit, depositus quo utebatur honore privetur. Chorepiscopum vero civitatis episcopus ordinet, cui ille subjectus est.
II. De episcopis, presbyteris, et diaconis damnatis, quod pristinum officium usurpare non debeant, ex libro canonum sanctorum apostolorum, capitulo 29 dictum est: Si quis episcopus, aut presbyter, aut diaconus, depositus juste super certis criminibus, ausus fuerit attrectare ministerium dudum sibi commissum, hic ab Ecclesia penitus abscindatur. III. De presbyteris superbientibus, ex concilio Carthaginensi, capitulo 9: Si quis presbyter contra episcopum suum inflatus schisma fecerit, anathema sit. Ab universis episcopis dictum est: Si quis presbyter a praeposito suo correptus fuerit, debet utique apud vicinos episcopos conqueri, ut ab ipsis ejus causa possit audiri, ac per ipsos suo episcopo reconciliari. Quod nisi fecerit, sed superbia, quod absit, inflatus, secernendo se ab episcopi sui communione subduxerit, ac separatim cum aliquibus faciens sacrificium Deo obtulerit, anathema habeatur, et locum amittat. Si querimoniam justam adversus episcopum non habuerit, inquirendum erit. IV. De presbyteris agrorum, quam obedientiam debeant exhibere episcopis, et presbyteris cardinalibus, ex concilio Neocaesariensi, capitulo 13 ita continetur: Presbyteri ruris in ecclesia civitatis, episcopo praesente, vel presbyteris urbis ipsius, offerre non possunt, nec panem sanctificatum dare, calicemque porrigere. Si vero absentes hi fuerint, et ad dandam orationem vocentur, soli dare debebunt. Chorepiscopi quoque ad exemplum quidem et formam septuaginta videntur esse, ut cum ministraverint, propter studium quod erga pauperes exhibent, honorentur. V. De monachis, id est ancillis Dei, de quibus flagitatum, si liceat eas ad missarum solemnia, aut sabbato sancto publice lectiones legere, et ad missas psallere, aut alleluia, vel responsorium: de his in libro decretorum beati Gelasii papae, capitulo 26 destinatum est: Quod nefas sit feminas sacris altaribus ministrare, vel aliquid ex his quae virorum sunt officiis deputata praesumere. Nihilominus impatienter audivimus tantum sacrarum rerum subiisse despectum, ut feminae sacris altaribus ministrare ferantur, et cuncta quae non nisi virorum famulatui deputata sunt, sexum cui non competit exhibere: nisi quod omnium delictorum, quae sigillatim perstrinximus, noxiorum reatus omnis et crimen eos respicit sacerdotes, qui vel ista committunt, vel committentes minime publicando, pravis excessibus se favere significant. VI. De viduis, si possint in propriis habitaculis suis salvare animas, item ex eodem libro capitulo 21 ita continetur: Ut viduae non velentur a pontificibus; et si professam continentiam, proposito mutato, calcaverint, ipsae pro se rationem. Deo pro suis sint actibus redditurae. Nam de viduis sub nulla benedictione velandis, superius latius duximus disserendum, quae si propria voluntate professam conjugii castitatem mutabili mente calcaverint, periculi earum intererit, quali Deum debeant satisfactione placare. Sicut enim, si se forsitan continere non poterant, secundum Apostolum (I Tim. V) nullatenus nubere vetabantur, sic habita secum deliberatione promissam Deo pudicitiae fidem debuerunt custodire. Nos autem nullum talibus laqueum debemus injicere, sed solam adhortationem praemii sempiterni, poenasque proponere divini judicii; ut nostra sit absoluta conscientia, et illarum pro se rationem Deo reddat intentio. VII. De laico pellente suam conjugem ex canone sanctorum apostolorum, capitulo 48: Si quis laicus uxorem propriam pellens, alteram vel ab alio dimissam duxerit, communione privetur. VIII. De presbyteris et diaconibus qui se a ministerio ecclesiastico subtrahunt, et seorsum collectas faciunt, ex canone Antiocheni concilii capitulo 5 promulgatum est: Si quis presbyter aut diaconus, episcopum proprium contemnens, se ab Ecclesia sequestravit, et seorsum colligens altare constituit, et commonenti episcopo non acquieverit, nec consentire vel obedire voluerit semel et iterum vocanti, hic damnetur omnimodo, nec ultra remedium consequatur, quia suam recipere non potest dignitatem. Quod si Ecclesiam turbare et sollicitare persistit, tanquam seditiosus per potestates exteras opprimatur. IX. De clericis et monachis non manentibus in suo proposito quod interrogatum est, in canone Chalcedonensi, capitulo 7 decretum est: Qui semel in clero deputati sunt, aut monachorum vitam expetiverunt, statuimus neque ad militiam, neque ad dignitatem aliquam venire mundanam: sed hoc tentantes, et non agentes poenitentiam, quominus redeant ad id quod propter Deum primitus elegerant, anathematizari. X. De clericis qui sunt in ptochiis, monasteriis, atque martyriis ex canone Chalcedonensis concilii, capitulo 9 ita decretum est: Clerici qui praeficiuntur ptochiis, vel qui ordinantur in monasteriis, et basilicis martyrum, sub episcoporum, qui in unaquaque civitate sunt, secundum sanctorum Patrum traditiones, potestate permaneant, nec per contumaciam ab episcopo suo desiliant. Qui vero audent evertere hujusmodi formam quocunque modo, nec proprio subjiciuntur episcopo, si quidem clerici sunt, canonum correptionibus subjacebunt; si vero laici vel monachi fuerint, communione priventur. XI. Qui clerici etiam ab uxoribus abstinere debeant, ex concilio Africano, capitulo 37 ita continetur: Praeterea cum de quorumdam clericorum (quamvis erga proprias uxores) incontinentia referretur, placuit episcopos et presbyteros, seu diaconos, secundum propria statuta, etiam ab uxoribus continere: quod nisi fecerint, ab ecclesiastico officio removeantur. Caeteros autem clericos ad id non cogi, sed secundum uniuscujusque Ecclesiae consuetudinem observari debere. XII. De his qui uxores aut viros dimittunt, ut sic maneant, ex concilio suprascripto Africano, capitulo 69 ita continetur: Placuit ut secundum evangelicam et apostolicam disciplinam, neque dimissus ab uxore, neque dimissa a marito, alteri conjungantur; sed ita maneant, aut sibi invicem reconcilientur: Quod si contempserint, ad poenitentiam redigantur. XIII. Quod inquisitum est, monachus, si clericus factus fuerit, quid agi debeat, ex decreto beati Innocentii papae capitulo 17 continetur: De monachis, qui diu morantur in monasteriis, et postea ad clericatus ordinem pervenerint, non debere eos a proprio proposito deviare. Aut enim sicut in monasterio fuit, et quod diu servavit, in meliori gradu positus amittere non debet: aut si corruptus postea baptizatus, et in monasterio sedens ad clericatus ordinem accedere voluerit, uxorem omnino habere non potest, quia nec benedici cum sponsa potest jam antea corruptus. Quae forma servatur in clericis, maxime cum vetus regula hoc habeat, ut quisque corruptus baptizatus clericus esse voluisset, sponderet se uxorem omnino non ducere. XIV. Quod presbyteri aut diaconi, si in aliquo crimine prolapsi fuerint, non possint per manus impositionem poenitentiae remedium consequi, in decreto beati Leonis papae capitulo 16 decretum est ita: Alienum est a consuetudine ecclesiastica, ut qui in presbyterali honore, aut diaconi gradu fuerint consecrati, hi pro crimine aliquo suo per manus impositionem remedium accipiant poenitendi. Quod sine dubio ex apostolica traditione descendit, secundum quod scriptum est: Sacerdos si peccaverit, quis orabit pro illo (I Reg. II)? Unde hujusmodi lapsis ad promerendam misericordiam Dei secreta est expetenda secessio, ubi illis satisfactio fuerit digna et etiam fructuosa. XV. Pro eo quod interrogatum est de laicis qui ecclesias in suis proprietatibus construunt, quis ipsas debeat regere, aut gubernare; a sanctis Patribus ita statutum est, et in praeceptis apostolicis sic continetur, juxta petitoris imploratum, ut si in quolibet fundo cujuscunque juris oratorium sive basilica fuerit constructa, pro ejus devotione in honorem cujuscunque sancti, in cujus episcopi parochia fuerit fundatum oratorium, percepta primitus donatione legitima, id est praestante tot, gestisque munic palibus alligata, praedictum oratorium absque missis publicis solemniter consecrabit: ita ut in eodem loco, nec futuris temporibus baptisteria construantur, nec presbyter constituatur cardinalis: sed et si missas ibi facere maluerint, ab episcopo noviter presbyterum postulandum, quatenus nihil a quolibet alio sacerdote ullatenus praesumatur, nisi ab episcopo fuerit ordinatum. XVI. De clericis qui proprias ecclesias relinquunt, quid de eis agi debeat, ex canone sanctorum apostolorum capitulo 15 ita continetur: Si quis presbyter, aut diaconus, aut quilibet de numero clericorum, relinquens propriam parochiam pergat ad alienam, et omnino demigrans praeter episcopi sui conscientiam in aliena parochia commoretur, hunc ulterius ministrare non patiamur: praecipue si vocatus ab episcopo redire contempserit, in sua inquietudine perseverans. Verumtamen tanquam laicus ibi communicet. XVII. Item pro episcopis qui alterius clericos susceperint, ut excommunicentur, in eodem canone capitulo 16 continetur: Episcopus vero, apud quem memoratos esse constiterit, si contra eos decretam cessationem pro nihilo reputans, tanquam clericos forte susceperit, velut magister inquietudinis communione privetur. XVIII. Qui clerici uxores sortiri debeant, in 17 capite canonum sanctorum apostolorum decretum est: Innuptis autem, qui ad clerum provecti sunt, praecipimus, ut si voluerint uxores accipiant, sed lectores cantoresque tantummodo. XIX. Ut nullus presbyter, aut diaconus, sine commendatitiis epistolis suscipiatur, in eodem canone sanctorum apostolorum continetur: Nullus episcoporum peregrinorum, aut presbyterorum, seu diaconorum, sine commendatitiis suscipiatur epistolis: et cum scripta detulerint, discutiantur attentius, et ita suscipiantur, si praedicatores pietatis exstiterint: sin minus, neque necessaria subministrentur eis, et ad communionem nullatenus admittantur, quia a surreptione multa proveniunt. XX. De virginibus velatis, si deviaverint, quid de illis agendum sit, in libro decretorum beati Innocentii papae capitulo 19 assertum est: Quae Christo spiritaliter nubunt, et a sacerdote velantur, si postea vel publice nupserint, vel se clanculo corruperint, non eas admittendas esse ad agendam poenitentiam, nisi is, cui se junxerant, de mundo recesserit. Si enim de hominibus haec ratio custoditur, ut quaecunque vivente viro alteri nupserit habeatur adultera, nec eis agendae poenitentiae licentia concedatur, nisi unus ex his fuerit defunctus, quanto magis de illa tenenda est, quae ante immortali se sponso conjunxerat, et postea ad humanas nuptias transmigravit? XXI. Item de non velatis virginibus, si deviaverint, in eodem libro capite 20 continetur: Hae vero quae necdum sacro velamine tectae, tamen in proposito virginali semper se simulaverunt permanere; licet velatae non fuerint, si forte, nupserint, his agenda aliquanto tempore poenitentia est, quia sponsio earum a Domino tenebatur. Si enim inter homines solet bonae fidei contractus nulla ratione dissolvi, quanto magis ista pollicitatio, quam cum Deo pepigit, solvi sine vindicta non poterit! Nam si apostolus Paulus, quae a proposito viduitatis discesserant, dixit eas habere damnationem, quae primam fidem irritam fecerunt, quanto potius virgines quae prioris promissionis fidem frangere sunt conatae? XXII. De his quae duobus fratribus nupserunt, vel qui duas sorores acceperint, in concilio Neocaesariensi capitulo 11 continetur: Mulier si duobus fratribus nupserit, abjiciatur usque ad mortem. Verumtamen in exitu, propter misericordiam, si promiserit quod facta incolumis hujus conjunctionis vincula dissolvat, fructum poenitentiae consequatur. Quod si defecerit mulier aut vir in talibus nuptiis, difficilis erit poenitentia in vita permanenti. Nos autem, gratia divina suffragante, juxta praedecessorum et antecessorum pontificum decreta, multo amplius confirmantes dicimus ut dum usque sese generatio cognoverit, juxta ritum et normam Christianitatis et religionis Romanorum, non copuletur conjugiis. Sed nec spiritualem, id est commatrem, aut filiam, quod absit, quis ducat temerario ausu uxorem. Est namque nefas, et perniciosum peccatum coram Deo et angelis ejus. In tantum enim grave est, ut nullus sanctorum Patrum, neque sanctarum synodorum assertione, vel etiam in imperialibus legibus quispiam judicatus sit, sed terribile judicium Dei metuentes siluerunt sententiam dare.
XXIII. De his qui homicidium sponte perpetraverunt in capitulo 21 Ancyrani concilii continetur: Qui voluntarie homicidium fecerunt, poenitentiae jugiter se submittant, perfectionem vero circa vitae exitum consequantur. XXIV. De his qui homicidium non sponte perpetraverunt, in eodem canone capitulo 22 continetur: De homicidiis non sponte commissis, prior quidem definitio post septem annorum poenitentiam perfectionem consequi praecepit, secunda vero quinquennii tempus explere. XXV. De his qui adulteras habent uxores, vel ipsi adulteri comprobantur, in concilio Ancyrano capitulo 19 continetur: Si cujus uxor adulterata fuerit, vel si ipse adulterium commiserit, septem annorum poenitentia oportet eum perfectionem consequi secundum pristinos gradus. XXVI. De monachis et virginibus propositum non servantibus in libro decretorum beati Siricii papae capitulo 6 continetur: Praeterea monachorum quosdam, atque monacharum, abjecto proposito sanctitatis, in tantam protestaris demersos esse lasciviam, ut prius clanculo vel sub monasteriorum praetextu illicita ac sacrilega se contagione miscuerint; postea vero in abruptum conscientiae desperatione perducti, de illicitis complexibus libere filios procrearint, quod et publicae leges et ecclesiastica jura condemnant. Has igitur impudicas detestabilesque personas a monasteriorum coetu clericorumque conventibus eliminandas esse; quatenus retrusae in suis ergastulis, tantum facinus continua lamentatione deflentes, purificato possint poenitudinis igne decoquere, ut eis vel ad mortem saltem, solius misericordiae intuitu, per communionis gratiam possit indulgentia subvenire. XXVII. De his quae non coactae, sed propria voluntate virginitatis propositum susceperunt, quod delinquant cum nupserint, etsi nondum fuerint consecratae, in libro Decretorum beati Leonis papae capite 27 continetur: Puellae, quae non coactae parentum imperio, sed spontaneo judicio, virginitatis propositum atque habitum susceperunt, si postea nuptias eligunt, praevaricantur, etiamsi nondum eis gratia consecrationis accessit: cujus utique non fraudarentur munere, si in proposito permanerent. Haec itaque, charissimi nobis et dilectissimi, quae superius annexa sunt, in quantum, miserante Deo, valuimus, inter caetera capita deflorantes, tam sanctorum apostolorum, quam etiam beatorum Patrum sanctiones, seu etiam probabilium beatissimorum pontificum decreta, ut uniuscujusque capituli sententia continet, in brevi eloquio perstringentes, ad vestri praesulatus notitiam et praedicationem, atque populi vobis a Deo crediti aedificationem, mandavimus ministranda atque perficienda: hortantes vestram omnium prudentissimam sanctitatem, et procerum dilectionem, ut omnimoda ratione non declinantes a dextris aut sinistris, sed viam regiam incedentes, constantissime observetis apostolica mandata. Caeterum haec, amantissimi nobis, dedimus vobis in mandatis, ut nec nos coram Deo de taciturnitate judicemur, nec vos de neglectu coram eo cogamini reddere rationem, sicut scriptum est in dominico praecepto: Si non venissem, et locutus fuissem eis, peccatum non haberent (Joan. XV). Itaque nihil excusationis adhibentes, omnium rationabilium animarum salutem procuretis, ita currentes in agone, ut non vituperetur ministerium vestrum, sed magis de palma victoriae bravium accipiatis, juxta egregii apostoli dictum, habentes bonis actibus inhaerendo repositam coronam justitiae in siderea mansione, quam vobis reddat in illum diem justus judex Dominus Deus et Salvator noster Jesus Christus, qui vivit in unitate cum Deo Patre omnipotente, et Spiritu sancto, per omnia saecula saeculorum. Amen.
EPISTOLA IX. ZACHARIAE PAPAE AD BONIFACIUM ARCHIEPISCOPUM. Ut recitentur in concilio quae ad Pippini capitula rescripsit, discutianturque iterum Aldebertus, Godolsatius et Clemens. Reverentissimo et sanctissimo fratri Bonifacio coepiscopo Zacharias servus servorum Dei.
Egregie nos admonet beatus Paulus in eo quod ait: Imitatores mei estote, sicut et ego Christi (I Cor. XI). Hinc est ergo ut per speciale [ Ed. Rom., spiritale] charitatis vinculum, etsi corpore absentes, spiritu vero semper sanctae fraternitati tuae simus praesentes: ita ut in nostris visceribus te habentes charissimum fratrem et consacerdotem, licet peccatores, tamen spe divina freti, assidue in nostris orationibus et memoriam tui agere non desistimus, petentes immensam Christi Dei nostri divinitatem, ut in peragendum suum te confirmet ministerium: quatenus in diem adventus ejus illam placabilem merearis exprimere vocem: Ecce ego, et pueri quos dedisti mihi, non perdidi ex eis quemquam (Isa. VIII). Ut continuo altisona et desiderabilis vox inter illos, qui ab initio mundi ei placuere, consonanter te illorum invitatione submittat, in qua dicturus est: Venite, benedicti Patris mei, percipite vobis paratum regnum ab origine mundi (Matth. XXV). His ita se agentibus agnoscas, charissime, flagitasse a nobis Pippinum, excellentissimum majorem domus gentis Francorum, per suum hominem, nomine Ardobanium [ Ed. Rom., Ardochamum] religiosum presbyterum, aliquanta capitula de sacerdotali ordine, et quae ad animarum salutem pertinent; simul etiam et pro illicita copula, qualiter sese debeant custodire juxta ritum Christianae religionis et sacrorum canonum instituta. Et quanquam de hoc jam experta sit tua fraterna sanctitas quae a nobis sunt decreta, illius tamen votis aurem accommodantes, in brevi eloquio conscripta apostolica documenta direximus. Pro quibus ut in sacerdotali collegio lectione pandantur, et tuam fraternam sanctitatem inibi evocari dedimus in mandatis: et dum pro hac re fuerit aggregatum concilium, ad medium deducantur sacrilegi illi et contumaces, Aldebertus, et Godolsatius, et Clemens, exepiscopi, ut eorum denuo subtili indagatione cribraretur causa. Quos si deviantes a rectitudinis tramite usquequaque repereritis, et convicti fuerint inclinati ad viam converti rectitudinis, ut bonum atque placitum in oculis vestris paruerit, cum principe provinciae disponite secundum sacrorum canonum sancita. Sin autem in superbia perstiterint, contumaciter proclamantes reos se non esse, tunc cum probatissimis atque prudentissimis sacerdotibus, duobus vel tribus, praedictos ad nos dirigatis viros, ut profunda inquisitione coram sede apostolica eorum inquiratur causa, et juxta quod meruerint finem suscipiant. Age itaque, dilectissime frater, in ministerio tibi commisso, ab omnipotente Deo mercedis praemium recipiens, aeternam vitam consequi merearis. Deus te incolumem custodiat, reverentissime frater. Data Nonis Januarii, imperante domno nostro piissimo Augusto Constantino a Deo coronato magno imperatore anno XXVIII, imperii ejus anno VI, indictione 15.
EPISTOLA X. ZACHARIAE PAPAE AD BONIFACIUM ARCHIEPISCOPUM. Rescribit ad ternas ejus litteras, inter alia de censu annuo duodecimo denariorum ecclesiis pendendo a singulis conjugiis servorum, de actis in synodo Romana contra Aldebertum et Clementem, et de metropolitana sede Coloniae Agrippinae constituenda. Reverentissimo et sanctissimo fratri Bonifacio coepiscopo Zacharias servus servorum Dei.
Cum nobis sanctissimae fraternitatis tuae syllabae delatae fuissent, atque per singula relegi fecissemus, et reperissemus in earumdem litterarum tuarum serie, quod peccatis nostris facientibus, dum dominici tritici semina quaereres elaborare ad augendam segetem spiritalem, subito inimici superseminant zizania, ut sanctitatem tuam in bono opere impediant, indoluimus. Sed tua sancta fraternitas elaborare non desinat, et incessanter orationi cum fratribus qui tecum sunt intendat; et spiritales sarculos construens, et zizania eradicans deportet ad comburendum, ut ait B. Gregorius papa: Bonum enim, inquit, vobis [ Ed. Rom., nobis] opus sit in voluntate: nam ex divino adjutorio erit in perfectione. His ita se habentibus, charissime frater, confortare in Domino, et ipse erit adjutor tuus. De incursione autem gentium, quae in tuis plebibus facta est, moerendum nobis est. Sed haec adversitas nullatenus tuam fraternitatem conturbet, quia et Romana civitas ex accidentibus facinoribus saepius est depopulata: et tamen omnipotentia sua Dominus ex supernis dignatus est eam consolari. Sic etenim credimus; quia et vos consolabitur. Populo ergo tibi commisso, reverentissime frater, praedica jejunium, et supplicationes ad Deum litaniarum, et supereminens ejus clementia adjuvabit vos. Te autem, ut praediximus, nullatenus adversa perturbent: sed in bono opere quod coepisti nullo modo deficias. Nos vero, licet immeriti et peccatores, nostris precibus, vel consacerdotum nostrorum, in quantum possumus, adjuvabimus. De synodo autem congregata apud Francorum provinciam, mediantibus Pippino et Carlomanno excellentissimis filiis nostris, juxta nostrarum syllabarum commonitionem, peragente nostras vices tua sanctitate, qualiter egeris cognovimus, et omnipotenti Deo nostro gratias egimus, qui eorum corda confirmavit, ut in hoc pio opere adjutores tui existerent: et omnia optime et canonice peregisti, tam de falsis episcopis, et fornicariis, et schismaticis, quam etiam et in reliquis nomine sacerdotibus, contra canonum statuta agentibus, vel contra catholicam Dei et apostolicam Ecclesiam, de quibus secundum tuam relationem per singula respondemus. De eo namque quod suggessisti, quod elegerunt civitatem unam omnes Francorum principes, contingentem usque ad paganorum fines, et partes Germanicarum gentium, ubi ante praedicasti, quatenus ibi sedem metropolitanam perpetuo tempore habere debeas, ut inde caeteros episcopos ad viam instruas rectitudinis, et post te tui successores perpetuo jure possideant; hoc quod decreverunt laeto nos suscipimus animo, eo quod ex Dei nutu constat esse factum. Quod vero quidam falsi sacerdotes et schismatici hoc impedire conati sunt, eorum vanum agonem Dominus dissipabit, et illa faciet stabilita quae sanctorum Patrum statutis conveniunt concordare. Et quia tibi ipsi principes Francorum in hoc etiam adjutores exstiterunt, retribuat illis omnipotens Deus vicissitudinis praemium, et innumera largiatur bona. Nam similiter de illo falso episcopo, quem dixisti adulterati clerici et homicidae filium, ac in adulterio natum, et absque disciplina nutritum, et caetera mala horribilia quae per singula enarrasti, ac per hoc et sui similes sacerdotes consecravit; de hoc meminit tua reverenda fraternitas, quot vicibus jam tibi [ Ed. Rom., quod tribus jam vicibus] scripsimus, ut nullus homicida, nullus adulter, nullus fornicator sacrum ministerium debeat attrectare: sed neque poenitens, aut talis, qualem sacri canones prohibent esse sacerdotem. De baptizatis vero ab illo, seu ecclesiis consecratis, requirat tua fraternitas, si aut ecclesias in nomine sanctae Trinitatis consecravit, aut parvulos similiter baptizavit, dum sacerdotio fungebatur, et sic et consecratio ecclesiarum et parvulorum baptisma sint confirmata. Et hoc pariter suggessisti, quod illi qui a te projecti sunt sacerdotes, a nobis se absolutos apud Francorum provinciam divulgent: quod tua sanctitas nullo modo credat: quia, quod impossibile est, si hoc fecissemus, tuae charitati per nostra indicassemus litteras. Sed hoc quod impossibile est, nullo modo credas, quia non aliud praedicamus, et aliud agimus, aut dirigimus, ut illi garriunt; sed, auxiliante Deo, illud quod praedicamus fine tenus observandum censemus. Hoc autem sanctitatem tuam firmissime ut teneas hortamur, ut sanctorum Patrum institutis, et consultis sacrorum canonum omnino obsequi debeas, quia nos nullatenus aliud praedicamus, et aliud agimus. Nam et de eo quod obsecrasti, ut Francorum principibus vel caeteris Francis scriberemus, ut petisti, eis per singula scripsimus, ut tibi et amici sint, et adjutores in dominico opere existant. De censu vero expetendo, eo quod impetrare a Francis ad reddendum ecclesiis vel monasteriis non potuisti aliud, quam ut vertente anno ab unoquoque conjugio servorum XII denarii reddantur; et hoc gratias Deo quia potuisti impetrare, et dum Dominus donaverit quietem, augeantur [ Ed. Rom., augebuntur) et luminaria sanctorum, pro eo quod nunc tribulatio accidit Saracenorum, Saxonum vel Frisonum, sicut tu ipse nobis innotuisti. De eo namque quod interrogasti, quod illi qui depositi sunt pro capitalibus peccatis de gradu sacerdotali, dum eos reperisses adulteros aut homicidas, ut nec sacerdotes, nec clerici esse possint, nec sub poenitentia monachi esse volunt; sed pergentes apud palatium regis Francorum, rogant ut eis loca tribuat ecclesiarum vel monasteriorum, ut laica vita vivant, et dispergant loca sanctorum: sed et de hoc pariter qualiter fieri debeat, Francorum principibus commonentes direximus.
In alia quippe tua epistola reperimus contineri omnia quae contra te egerunt falsi et schismatici episcopi Aldebertus et Clemens, per quae omnia acta ipsorum et impiissimum errorem [ Ed. Rom. add. singillatim] indicasti. Nos vero congregatis fratribus et consacerdotibus nostris, eorumdem pravorum sceleratissima acta in eorum praesentia relegi fecimus: et dum nobis coram omni concilio relecta fuissent, pio studio omnes eadem schismatica dogmata ipsorum, atque iniquissimas traditiones, seu sceleratissimam vitam, quam sibi Aldebertus conscribere fecit, damnaverunt, et una voce exclamaverunt, ut igne cremarentur. Sed nos hoc non rectum judicavimus, pro eo quod ad reservandum, sive in aeternum eos condemnandum, in scrinio sanctae Ecclesiae reservanda mandavimus, conscribentes ipsi dignam sententiam: cujus instar [ Ed. Rom., instrumenta] actionis ad tuam direximus, frater, sanctitatem, ut, relecta ea in provincia Francorum, omnis schismaticus audiens taliter a sancta Dei catholica et apostolica Ecclesia judicatum, a sensus sui pravitate resipiscat.
In tertia quoque tua epistola intimasti nobis de alio seductore, nomine Geolebo, qui antea falso episcopi nomine et honore fungebatur. Sed quia sine cujuscunque licentia et consultu ad nos properat, dum advenerit, ut Domino placuerit, ita fiet. Tua autem reverentia, ut, Domino auxiliante, coepit, vice nostra volumus ut omni anno apto tempore in Francorum provincia concilium debeat celebrare, ut frequentia sacerdotum, sive institutis sacrorum canonum mediantibus, illic quid adversum nullo modo audeat pullulare, sed magis Ecclesiae Dei unitate, et disciplina ecclesiastica atque apostolica ubique in illis partibus dilatata, cunctae populorum turbae etiam in occiduis partibus veri catholici esse possint, et non amplius per falsos sacerdotes erroribus involuti demergantur in interitum. Dum vero concilium aggregaveris, sic tua fraternitas conflictum habeat cum metropolitanis quos confirmavimus, de eo quod dixisti, ut nullus sine commendatitiis epistolis suscipiatur. Tamen et pro hoc ipso, et pro omnibus utilitatibus sanctae Ecclesiae, Francorum principibus commonitionis direximus litteras, ut jam superius fati sumus. De civitate namque illa, quae nuper Agrippina vocabatur, nunc vero Colonia, juxta petitionem Francorum, per nostrae auctoritatis praeceptum nomini tuo metropolim confirmavimus, et tuae sanctitati direximus pro futuris temporibus ejusdem metropolitanae Ecclesiae stabilitatem. Deus te incolumem custodiat, reverentissime et charissime frater. Data pridie Kalendas Novembris, imperante domno piissimo Augusto Constantino a Deo coronato magno imperatore, anno XXVII, imperii ejus anno V, indictione 14.
EPISTOLA XI. ZACHARIAE PAPAE AD BONIFACIUM ARCHIEPISCOPUM. Respondet ad litteras quas Burchardus episcopus attulerat, praecipue de forma et ministro baptismi, de vagis quibusdam episcopis et presbyteris, de Samsonis presbyteri Scoti haeresi circa baptismum, de Virgilio item presbytero, ejusque alio errore. De sede metropolitana non Coloniae, sed Moguntiae defixa. Permittit denique ut sibi deligat successorem. Reverentissimo et sanctissimo fratri Bonifacio coepiscopo Zacharias servus servorum Dei.
Sacris liminibus beati apostolorum principis Petri, et nostris obtutibus praesentatus praesens Burchardus, dilectus nobis episcopus, fraternae sanctitatis tuae nobis attulit affatus, per quorum scriptum tenorem agnovimus magnum habere certamen, et studiose elaborare fraternitatem tuam in praedicatione evangelii Christi Dei nostri, et exhortatione sanctae catholicae et orthodoxae rectae fidei, quam a redemptore nostro Deo et Domino Jesu Christo, per institutum a se beatum principem apostolorum Petrum, et vas electionis Paulum, omnesque apostolos traditam suscepimus. Quibus agnitis, etsi peccatores extensis ad aethera palmis omnipotenti Deo immensas egimus gratias, petentes ejus ineffabilem divinitatem, ut multo amplius confirmet atque corroboret cor fraternitatis tuae, et sospitem atque robustum corpore annuat permanere, usquequo ejus divinitatis te superstitem in hac jusserit esse vita, ad perficiendum ministerium tibi impositum, et ad portandum lucrum animarum in diem Christi Jesu, ut illam merearis audire vocem desiderabilem, quam dicturus est Dominus diligentibus se: Venite, benedicti Patris mei, percipite regnum paratum vobis ab origine mundi (Matth. XXV). Erant autem inserta in eisdem tuis affatibus diversa capitula, de quibus judicium et consilium atque solatium sedis apostolicae tibi dirigi flagitasti. Primum capitulum pro synodo provinciae, in qua natus et nutritus es, quam et in gentem Anglorum et Saxonum in Britannia insula primi praedicatores ab apostolica sede missi, Augustinus, Laurentius, Justus, et Honorius, et novissime tuis temporibus Theodorus ex Graeco Latinus ante philosophus, et Athenis eruditus, Romae ordinatus, pallio sublimatus, ad praefatam Britanniam transmissus, judicabat et gubernabat. In illa tale decretum et judicium firmissime praeceptum, et diligenter demonstratum esse dignoscitur, ut quicunque sine invocatione Trinitatis lotus fuisset, sacramentum regenerationis non haberet. Quod omnino verum est, quia si mersus in fonte baptismatis quis fuit sine invocatione Trinitatis, perfectus non est, nisi fuerit in nomine Patris, et Filii, et Spiritus sancti baptizatus. De illo autem quod per quosdam affirmari scripsisti, ut si evangelicis quis verbis, invocata Trinitate, juxta regulam a Domino positam, quicunque mersus esset in nomine Patris, et Filii, et Spiritus sancti, quod sacramentum sine dubio haberet: et ita fortiter verbis evangelicis fuisset consecratum baptisma, ut quamvis sceleratissimus quisque haereticus, vel schismaticus, aut latro, aut fur, sive adulter, hoc homini petenti ministraret, tamen Christi esset baptisma verbis evangelicis consecratum: et e contra, licet minister justus fuerit, si Trinitatem juxta regulam a Domino positam in lavacro non dixisset, verum baptisma non esset quod dedit. De illis itaque immundis et incertis viris haereticis atque schismaticis, qui in nomine Trinitatis petentes baptizant; sed et de his qui sine invocatione Trinitatis mergunt in fonte baptismatis, fraternitati tuae notum est quid de illis sacrorum canonum series continet, quod et tenere te firmiter hortamur. Scriptum quippe est dicente Domino: Sancti estote, quoniam et ego sanctus sum (Levit. XXI). Quod suscepisti, frater, a praedecessore nostro sanctae recordationis Gregorio, hujus apostolicae sedis pontifice, in eo permane, et ab evangelica et apostolica, seu sanctorum Patrum tradita doctrina nullo modo declines: sed indutus loricam fidei et galeam salutis, viriliter contra nequitiam diabolicae fraudis apostolicam praesentando vicem resiste. Scriptum namque est: Ecce dedi faciem tuam potentem adversus faciem eorum, et constantiam tuam confortabo adversus contentiones eorum, et erit fortior petra constantia tua (Ezech. III sec. LXX). Pro sacrilegis itaque presbyteris, ut scripsisti, qui tauros et hircos diis paganorum immolabant, manducantes sacrificia mortuorum, habentes et pollutum ministerium, ipsique adulteri esse inventi sunt et defuncti; modo vero incognitum esse, utrum baptizantes Trinitatem dixissent, an non; et timent illi qui vivi sunt, quod in tali ministerio non sint baptizati: quibus respondens, jussisti omnes baptizare. Hoc quoque observasse in dicta synodo sacerdotes, ut qui vel unam de Trinitate personam in baptismo non nominaret, illud baptisma verum esse non posset: quod pro certo verum est, quia qui unam ex sancta Trinitate confessus non fuerit, perfectus Christianus esse non potest. Qui enim confitetur Patrem et Filium, si confessus non fuerit Spiritum sanctum, nec Patrem habet, nec Filium: et qui confessus fuerit Patrem et Spiritum sanctum, et Filium non fuerit confessus, nec Patrem habet, nec Spiritum sanctum, sed vacuus est a gratia divina. Eos autem quos reperisse affata est fraternitas tua pseudosacerdotes, multo majoris numeri quam catholicos, erroneos simulatores sub nomine episcoporum vel presbyterorum, qui nunquam ab episcopis catholicis fuerunt ordinati, illudentes populo, et ministeria Ecclesiae confundentes et conturbantes, falsos [ Ed. Rom., aut falsos], gyrovagos, adulteros, homicidas, molles, masculorum concubitores, sacrilegos, hypocritas, et multos servos tonsuratos, qui fugerunt dominos suos, servos diaboli transfigurantes se in ministros Christi, qui sine episcopis proprio arbitrio viventes, populares defensores habentes contra episcopos, ut sceleratos mores eorum non confringant, seorsum populum consentaneum congregant, et illud erroneum ministerium non in Ecclesia catholica, sed per agrestia loca, per cellas rusticorum, ubi eorum imperita stultitia celari episcopos possit, perpetrant: nec fidem catholicam paganis praedicant, nec ipsi fidem rectam habent, sed nec ipsa verba solemnia, quae debet unusquisque catechumenus, si talis aetatis est ut jam intellectum habeat, sensu cordis sui percipere et intelligere, nec vocant [ Ed. Rom., docent], nec quaerunt ab eis quos baptizare debent, id est, Abrenunciare Satanae, etc. Sed neque signaculo Christi eos muniunt, quae praecedere debent baptismum: sed nec aliquam credulitatem unius deitatis, et sanctae Trinitatis docent, neque ab eis quaerunt ut corde credant ad justitiam, et oris confessio fiat illis in salutem. Hos itaque ministros Satanae, et non Christi, ubicunque repereris, charissime nobis, aggregato provinciali et sacerdotali collegio, omni modo devita, et sacerdotali honore privatos sub regula monachica et poenitentia submissos, vitam finire ordinabis: ut carne afflicti quandoque ad viam rectitudinis redeant, et si corde crediderint, oris eorum vera confessio illis fiat in salutem. Si vero non fuerint conversi, tua praedicantis non periet justitia. Habebis enim solatiantem te contra nequitiam malignantium, sanctorum apostolorum et caeterorum probabilium Patrum canonicam sanctionem. Confortare itaque, reverentissime mihi, et praevale in lege, et in Evangelio Christi, et praedicatione catholicae ac orthodoxae fidei, quia ipsa glorificabit te. Tribulatio enim corporis nostri temporalis est, et finem habet; probatio autem, spem: Spes vero non confundit, ut ait Apostolus, quia charitas Dei diffusa est in cordibus nostris per Spiritum sanctum qui datus est nobis. Quis namque nos separabit a charitate Christi? tribulatio, an angustia (Rom. V)? et caetera. Et si dejicimur, frater, non perimus: consecramus autem mortem Jesu in corpore nostro, ut vita Jesu in die adventus sui fiat in corpore nostro manifesta, sicut per ejus divinam edocti sumus vocem: Beati qui persecutionem patiuntur propter justitiam, quoniam eorum est regnum coelorum (Matth. V). Conforta itaque et delectissimos nobis omnes orthodoxos episcopos et sacerdotes atque levitas, vel clericos, vel religiosos abbates, et monachos, seu gloriosissimos duces, cunctosque optimates Christianae legis servatores, ut nobis sint adjutores contra adversarios orthodoxae fidei, omnesque haereticos et schismaticos, quatenus et ipsi de fructu boni operis gaudere mereantur in coelestibus regnis, sicut scriptum est: Qui vicerit, faciam illum columnam in templo meo, et scribam super illum nomen meum (Apoc. III). Interea scripsit reverenda fraternitas tua, reperisse quemdam presbyterum genere Scotum, nomine Samson, errantem a via veritatis, dicentem et affirmantem, sine mystica invocatione, aut lavacro regenerationis, posse fieri catholicum Christianum per episcopalis manus impositionem. Hic autem qui dicit hoc, vacuus est Spiritu sancto et alienus a gratia Christi, atque a consortio sacerdotali abjiciendus. Quis enim, nisi baptizetur, juxta praeceptum Domini, in nomine Patris, et Filii, et Spiritus sancti, et sic per manus impositionem consecretur, potest esse catholicus? Hunc nequissimum virum talia praedicantem ab Ecclesia sancta Dei condemnatum expelle. Illos autem viros qui ab haereticis baptizati sunt, et dubietas tenet quod in nomine Patris, et Filii, et Spiritus sancti, non sint baptizati, inquisita rei veritate, si ab erroneis sacerdotibus baptizati sunt, hos sine dubio, juxta praedecessoris nostri bonae memoriae Gregorii papae et sacrorum canonum traditum tibi mandatum, implere non omittas, ne in aeternum pereant, sed potius evangelica consecratione salventur. Intuiti autem sumus et volumen a te directum universis episcopis, presbyteris, diaconibus, vel caeteris religiosam vitam degentibus, de unitate fidei catholicae et doctrina apostolica scriptum, et valde nobis acceptabile esse cognoscas, quoniam per Spiritus sancti gratiam in te diffusam, charissime, hoc operari studuisti. Interea per alia scripta fraternitatis tuae petisti, ut sacerdos a nobis dirigatur in partibus Franciae et Galliae ad concilia celebranda. Sed dum, Deo propitio, tua sanctitas superstes existit, quae sedis apostolicae et nostram illic praesentat vicem, alium illic dirigere necessarium non est. Quos autem repereris, amantissime frater, habentes scientiam sacrae doctrinae, et sanctam tenentes legem, atque orthodoxam sine dubio defendentes fidem, hos mittere stude, in quibus praevideris locis, ad praedicandum verbum salutis. Concilia vero aggregatis episcopis provincialibus, ut tibi et ubi rectum videtur, celebranda procura, et quos deviantes inveneris, confunde facies eorum ignominia, ut sint coram hominibus sine honore. Dominus enim Deus noster erit tecum. Suscepimus vero et chartam conscriptam verae atque orthodoxae professionis et catholicae unitatis, quam cum dilectissimis nobis episcopis partis Francorum tua direxit reverenda fraternitas, quam reserantes nimio gaudio sumus repleti, innumerabiles gratias agentes Deo Patri omnipotenti, quia unanimitatem eorum ad societatem nostram revocare dignatus est, ut spiritualis eorum mater sancta laetetur Ecclesia. Nostra autem vice, charissime, omnes in osculo pacis Christi saluta: quia et nos dilectioni eorum gratias agentes apostolicas misimus litteras. Nam et hoc intimatum est a tua fraterna sanctitate, quod Virgilius ille, et nescimus si dicatur presbyter, malignatur adversum te, pro eo quod confundebatur a te erroneum se esse a catholica doctrina, immissiones faciens Otiloni duci Bajoariorum, ut odium inter te et illum seminaret, aiens quod et a nobis esset absolutus, ut unius defuncti ex quatuor illis episcopis, quos tua illic ordinavit fraternitas, dioecesim obtineret: quod nequaquam verum est, quia mentita est iniquitas sibi. De perversa autem et iniqua doctrina ejus, qui contra Deum et animam suam locutus est, si clarificatum fuerit ita eum confiteri, quod alius mundus, et alii homines sub terra sint, seu sol et luna, hunc, habito consilio, ab ecclesia pelle, sacerdotii honore privatum. Attamen et nos scribentes praefato duci, evocatorias praenominato Virgilio mittimus litteras, ut nobis praesentatus, et subtili indagatione requisitus, si erroneus fuerit inventus, canonicis sanctionibus condemnetur. Qui enim seminat dolores, ipsi metunt eos. Sic enim scriptum est: Perversae cogitationes separant a Deo: probata autem virtus corripit insipientes (Sap. I). Pro Sidonio autem supradicto et Virgilio presbyteris quod scripsit sanctitas tua cognovimus. Illis quidem, ut condecebat, scripsimus comminando: tuae autem fraternitati plus credulitas quam illis admittitur. Si autem placuerit Domino, vita comite, sedi apostolicae eos missis apostolicis litteris, ut praelatum est, evocamus: Docuisti enim eos, et non susceperunt, et factum in illis sicut scriptum est: Sapientiam qui docet fatuum, quasi qui conglutinat testam. Arenam, et salem, et massam ferri facilius est portare, quam hominem imprudentem, et fatuum, et impium (Eccl. XXII; XVI): quoniam qui minoratur corde, cogitat inania: et vir imprudens et errans cogitat stulta. Non ergo ad iracundiam provocetur cor tuum, frater: sed in patientia tua ubi tales repereris admone, obsecra, argue, increpa, ut convertantur ab errore ad viam veritatis: et si conversi fuerint, salvasti animam eorum; si vero in duritia permanserint, mercedem ministerii tui non perdes. Illos autem juxta vocem Apostoli (II Tim. II) devita. Alia denique scriptura tuae fraternitatis continebat quod jam olim de Agrippina civitate scripsisti, quod Franci non perseveraverunt in verbo quod promiserunt, et nunc moratur tua fraternitas in civitate Moguntina. Petisti autem ut cum nostro consultu, superveniente tibi senectute, et plena dierum aetate, atque imbecillitate corporis, si invenire potueris alium, in eamdem sedem, in qua praees, pro tui persona debeas collocare. Tu vero, charissime, legatus et missus es, ut fuisti, sedis apostolicae. Nos vero, adjutore Deo, consilium praebemus tuae reverendae sanctitati, ut pro salute animarum rationabilium factore Christo, sedem quam obtines sanctae Moguntinae Ecclesiae nequaquam relinquas: ut impleatur dominicum in te praeceptum: Qui perseveraverit usque in finem, hic salvus erit (Matth. X). Sin vero, si Dominus dederit juxta tuam petitionem hominem perfectum, qui possit sollicitudinem habere et curam pro salute animarum, pro tui persona illum ordinabis episcopum, eritque in Evangelio tibi credito, et ministerio Christi portando in omni loco requirens et confortans Ecclesiam Dei. Oramus itaque Dominum et Redemptorem nostrum, ut sacris interventionibus sanctae suae genitricis semper virginis Mariae dominae nostrae, et beatorum principum apostolorum Petri et Pauli, orantem pro nobis fraternam sanctitatem tuam sospitem et incolumem conservare dignetur. Deus te incolumem custodiat, reverentissime et sanctissime frater. Data Kalendis Maii, imperante domino piissimo Augusto Constantino a Deo coronato magno pacifico imperatore, anno XXIX, post consulatum ejus anno VII, indictione 1.
EPISTOLA XII. ZACHARIAE PAPAE AD DIVERSOS EPISCOPOS GALLIAE ET GERMANIAE. Laudat illorum inter se et cum Ecclesia Romana conjunctionem, hortaturque ut ministeriis suis constanter insistant cum Bonifacio archiepiscopo, sedis apostolicae vicario. Dilectissimo [ Al. dilectissimis] nobis Reginfrido Rothomagensi episcopo, Raimberto Amabiensi episcopo, Deodato Bellovacensi episcopo, Eliseo Noviomensi episcopo, Fulcario Tungrensi episcopo, David Spironensi episcopo, Aetherio Tarvanensi episcopo, Trewardo Cameracensi episcopo, Burchardo Wirizburgensi episcopo, Genebaudo Laudunensi episcopo, Romano Meldensi episcopo, Agilulfo Coloniensi episcopo, Heddo Strasburgensi episcopo, et caeteris amantissimis coepiscopis, presbyteris etiam et diaconis, cunctisque orthodoxis Ecclesiarum Dei clericis apostolicam doctrinam tenentibus, Zacharias divina gratia praeditus, apostolicae sedis pontifex, servus autem servorum Dei, in Domino salutem dicit.
Gratias ago Deo Patri omnipotenti, et Domino Jesu Christo unico Filio ejus, et Spiritui sancto, qui vestra omnium corda inflammare dignatus est per infusam a se gratiam, ut in unitate fidei, et vinculo pacis ambuletis, et sit splendor Domini Dei nostri super vos, dilectissimi mihi, et abundans gratia pacis et charitatis, ut sitis unum corpus spiritalis matris vestrae sanctae catholicae et apostolicae Dei Ecclesiae, in qua Deo auctore, quamvis tanto fastigio viribus longe impares, praesumus, implentes illud propheticum dictum: Ecce quam bonum, et quam jucundum, habitare fratres in unum (Psalm. CXXXIII). Etenim et si pro itineris longitudine corpore simus absentes, in spiritu tamen dilectionis semper sumus vobis praesentes, habentes vos in visceribus nostris, et assidue orantes ut Deus et Dominus noster Jesus Christus multo amplius confirmet corda vestra, et corroboret in exhortatione Evangelii in ministerio quo fungimini, ut credita vobis plebs vestris admonitionibus, adjutore Deo, a diabolica fraude liberata, salva persistat, vosque mereamini de eorum animabus in diem Christi apportare lucrum. Scriptum quippe est: Filii sapientiae Ecclesia justorum, et natio eorum obedientia et charitas (Eccl. III). Obsecro ergo vos, charissimi mihi, ut digni ambuletis vocatione qua vocati estis, ut decet sanctos, cum multa patientia, supportantes invicem in charitate, solliciti servare unitatem spiritus in vinculo pacis et charitatis: quia finis praecepti charitas est, de corde puro, et conscientia bona, et fide non ficta (I Tim. I). Gaudeo in vobis, charissimi, quoniam fides vestra et unitas erga nos pretiosa est et manifesta, non solum coram Deo, sed etiam coram omnibus hominibus, dum ad favorem [ Ed. Rom., ad fautorem] et magistrum vestrum a Deo constitutum beatum apostolorum principem Petrum benignissima voluntate conversi estis. Laudabilis fides vestra et bona fama, quoniam idipsum sapitis quod oportet sapere. Et nunc Deo cooperante est aggregata sanctitas vestra nostrae societati in uno pastorali ovili; et est nobis unus pastor qui a pastore pastorum Domino Deo et Salvatore nostro Jesu Christo princeps apostolorum et noster doctor est institutus. Habetis itaque nostra vice ad confirmandum dilectionem vestram, et collaborandum vobis in Evangelium Christi sanctissimum ac reverentissimum Bonifacium fratrem nostrum archiepiscopum, apostolicae sedis legatum, et nostram praesentantem vicem. Sit ergo constantia vestra adversus contentiones eorum qui adversa sapiunt, et non quae Dei sunt: et erit fortior petra constantia vestra, sicut est scriptum: Ne timueritis ex eis, neque terreamini a facie eorum qui corpus occidunt, animam vero non possunt occidere. Quod autem in ore [Ed. R., aure] auditis, praedicate in lumine, illum timentes, qui potest animam et corpus occidere et mittere in gehennam (Matth. X). Fratres mei, in carne ambulantes non secundum carnem militemus. Arma enim militiae nostrae non carnalia, sed potentia sunt Deo, ad destructionem munitionum inimici, consilia salubria impendentes [Ed. R., consilia destruentes], et omnem impietatem extollentem se adversus scientiam Dei destruentes, et in captivitatem redigentes omnem intellectum, et omnem cogitationem in obsequium Christo perducentes (II Cor. X). De caetero, fratres, confortamini in Domino, et in potentia virtutis ejus. (Ephes. VI). Pax vobis multa, et gratia a Deo et Domino nostro Jesu Christo ministretur. Amplectimur et osculamur, ac si praesentes, charitatem vestram in unitate spiritus, in vinculo pacis et charitatis Christi. Deus vos incolumes custodiat, dilectissimi nobis.
EPISTOLA XIII. ZACHARIAE PAPAE AD BONIFACIUM ARCHIEPISCOPUM. Respondet ad epistolam Bonifacii, et ad varias ejus quaestiones, quas per Lullum proposuerat. Reverentissimo et sanctissimo fratri Bonifacio coepiscopo Zacharias servus servorum Dei.
Benedictus Deus Pater Domini nostri Jesu Christi, qui dispersa congregat, et congregata conservat, augetque fidem et fiduciam servis suis ad praedicandum verbum Evangelii Jesu Christi Domini nostri, cum eodem Patre, in unitate Spiritus sancti per omnia saecula saeculorum: ipsi gloria et laus qui adjutor et protector est in se credentibus. Ipse enim dixit: Qui credit in me, vita vivet, et non morietur (Joan. XI): quoniam ego sum via, veritas, et vita (Ibid. XIV). Laudamus et superexaltamus sanctum nomen ejus, laeti et gaudentes per horum gerulos, et sanctae fraternitatis tuae litteris allatis superstitem in hac vita, et in Domino te valere cognoscentes, petentes immensam Dei nostri divinitatem ut ad praedicandum multo amplius Evangelii atque sanctae fidei ejus sacramentum, longaevum te servet, suaque protectione te muniat, et ab adversantium insidiis pie miserando custodiat. Suggessit itaque sancta fraternitas tua in suis apicibus, quod praedecessor noster beatae memoriae Gregorius, hujus sanctae sedis apostolicae praesul, dum ad praedicandum verbum Evangelii tuam misisset fraternitatem in Germaniae partibus, et gentibus illis paganis, ab eo te esse commonitum, ita ut orthodoxos episcopos, presbyteros, vel quoscunque reperire potuisses in verbo exhortationis perfectos, amplius confirmares, et eis communicares quod et factum est: si quos vero seductores episcopos, aut pseudopresbyteros, vel quoscunque a recto fidei tramite deviantes reperisses, nulla tibi cum eis esset communio; quod te Deo solatiante usque ad praesens spiritaliter servasse confessus es: vel si omnino, propter principalem et humanum favorem gentis Francorum, dum ad eos accessisses corporaliter abstinere non valuisti, cogente necessitate Ecclesiarum Dei; attamen in eorum concilio et consensu communionis anima tua non est coinquinata. Itaque propter hoc quod cum eis conversatus es, non consentiens iniquitati eorum, nullum tibi est detrimentum coram Deo. Te enim praedicante si obedirent, salvi essent; sin autem in iniquitate sua permanerent, ipsi perirent. Tu autem, juxta prophetae dictum, salvasti animam tuam (Ezech. XXXV). De episcopis autem et palliis Francorum scripsisti, quod juxta promissionem suam nondum quod dixerant impleverunt. Qui si impleverint juxta verbum suum, habebunt ex eo laudem; sin vero aliter egerint, ipsi videbunt. Nos enim, divina gratia largiente, quod gratis accepimus gratis damus. Tua quidem propter hoc benigna voluntas a nobis suscepta est. Igitur et hoc petisti, monasterium in vastissima solitudine, et in medio gentium quibus praedicas constitutum et a te fundatum, atque in honore Salvatoris Dei nostri dedicatum, ubi etiam et monachos sub regula beati Benedicti degere ordinasti, hoc, inquam, venerabile monasterium petisti privilegio sedis apostolicae muniri. Quod votis tui acquiescentes ordinavimus juxta petitionem et desiderium tuum. Congruit enim divini ministerii praedicatorem optimumque ministrum ad desiderata pertingere, et coeptum bonum opus in finem usque perducere, sicut scriptum in dominico praecepto: Qui perseveraverit usque in finem, hic salvus erit (Matth. X). Et: Beatus servus ille, quem cum venerit dominus, invenerit sic facientem; etenim super omnia bona sua constituet eum (Matth. XXIV). Interea praedictus tuus gerulus Lul, cum caeteris suis concomitibus, quae injuncta fuerant a tua sancta fraternitate, tam in verbo quam in scripto, omnia liquidius suggerentes innotuerunt, de quibus tam in verbo quam in scripto responsum dantes, tuae remisimus fraternitati. Continebant enim capitula in pitacio ab eis porrecto, quae inferius annexa sunt, de quibus flagitasti a nobis quae recipienda, vel quae respuenda sunt. In primis de volatilibus, id est de graculis, et corniculis, atque ciconiis, quae omnino cavendae sunt ab esu Christianorum: etiam et fibri, atque lepores, et equi silvatici multo amplius evitandi. Attamen, sanctissime frater, de omnibus Scripturis sacris bene compertus es. De igne autem paschali quod inquisisti, a sanctis priscis Patribus, ex quo per Dei et Domini nostri Jesu Christi gratiam, et pretioso sanguine ejus Ecclesia dedicata est, quinta feria Paschae, dum sacrum chrisma consecratur, tres lampades magnae capacitatis, ex diversis candelis ecclesiae oleo collecto, in secretiori ecclesiae loco ad figuram interioris tabernaculi insistente, indeficienter cum multa diligentia ardebunt, ita ut oleum ipsum sufficere possit usque ad tertium diem. De quibus candelis sabbato sancto pro sacri fontis baptismate sumptus ignis per sacerdotem renovabitur. De crystallis autem, ut asseruisti, nullam habemus traditionem. De his qui regio morbo vexantur inquisisti, sive homines, sive equi sint, quid faciendum sit de illis. Si homines ex nativitate, aut genere, hujus morbi sunt, hi extra civitatem commanere debebunt, ad eleemosynam vero accipiendam a populo non devitari. Si autem contigerit magnum vel parvum non nativitate, sed superveniente aegritudine vexari, non est projiciendus, sed, si possibile est, curandus. Attamen in ecclesia, dum ad communionem venerit, post omnium impletionem [ Fort., suppletionem] erit ingressurus ad participandum munus. Equi vero, qui praefato morbo fuerint inquinati, si curari non valuerint, in puteis et foveis projiciendi sunt, ne ejusdem morbi contagione caeteri coinquinentur. De animalibus autem quae a furentibus, id est rabidis, lupis et canibus fuerint lacerata, oportet ea a caeteris separari, ne per furentes et mordentes caetera coinquinentur. Quod si pauca sunt, ut supra diximus, in foveas projicienda sunt. Nam et hoc inquisivit fraternitas tua, si liceat sanctimonialibus feminis, quemadmodum viris, sibi invicem pedes abluere, tam in coena Domini, quamque in aliis diebus. Hoc dominicum praeceptum est, quod qui per fidem impleverit, habebit ex eo laudem. Etenim viri et mulieres unum Dominum habemus qui in coelis est. Pro benedictionibus autem quas faciunt Galli, ut nosti, frater, multis vitiis variantur. Nam non ex apostolica traditione hoc faciunt, sed per vanam gloriam hoc operantur, sibi ipsis damnationem adhibentes dum scriptum est: Si quis vobis evangelizaverit praeter id quod evangelizatum est, anathema sit (Gal. I). Regulam catholicae traditionis suscepisti, frater amantissime; sic omnibus praedica, omnesque doce, sicut a sancta Romana, cui Deo auctore deservimus, accepisti Ecclesia. Inquisisti etiam et hoc, si ante tricesimum annum liceat sacerdotem ordinari. Bonum et congruum est, charissime frater, si fieri et inveniri potest, ut provectae aetatis et boni testimonii viri, juxta sacrorum canonum instituta, ordinentur sacerdotes. Si autem minime reperiuntur, et necessitas exposcit, a viginti quinque annis et supra levitae et sacerdotes ordinentur, quemadmodum in lege Domini continetur. De Milone autem, et similibus ejusmodi, qui Ecclesiis Dei plurimum nocent, ut a tali opere nefario recedant, juxta Apostoli vocem, opportune, importune, praedica (II Tim. III). Si acquieverint admonitionibus tuis, salvabunt animas suas; sin vero, ipsi peribunt obvoluti in peccatis suis; tu autem, qui recte praedicas, non perdes mercedem tuam. Nam et hoc inquisisti, post quantum temporis debet lardum comedi. Nobis a Patribus constitutum pro hoc non est. Tibi autem petenti consilium praebemus, quod non oporteat illud mandi priusquam fumo siccetur, aut igne coquatur. Si vero libet ut incoctum manducetur, post paschalem festivitatem erit manducandum. Episcopus autem condemnatus, de quo inquisisti, qui pugnator et fornicator existit, atque res Ecclesiae post degradationem sibi vindicare nititur, hic omnino ac detestabiliter respuendus est: Quae enim portio fideli cum infideli? aut quae communio Christi ad Belial (II Cor. XV)? Hunc et sanctorum Patrum traditiones et sanctorum canonum instituta condemnaverunt. De ordinatione etiam presbyterorum et diaconorum, cogente necessitate et paupertate rogantium non legitimis temporibus et diebus a te promoveri, te offensionem incurrisse insinuasti. Dicimus autem tibi, frater, ut bene nosti, quod sacri canones docent aptis temporibus sacerdotes ordinandos. Attamen in eo quod a te propter zelum fidei actum est, a Domino Deo nostro indulgentiam postulamus. De censu autem Ecclesiarum, id est solidum de casata suscipe et nullam habeas haesitationem, dum ex eo poteris eleemosynam tribuere, ac in Christi pauperes partiri, et opus perficere sanctarum Ecclesiarum juxta canonum instituta. Si quos vero presbyteros, qui de laicis promoti fuerint, et antea criminalibus causis obvoluti, celantes peccatum suum ordinati sunt, postmodum vero manifestata est eorum iniqua actio; hos sacerdotali habitu privatos poenitentiae submitte. Non enim odit Deus peccantem et confitentem, sed peccantem et negantem. Nam et hoc flagitasti a nobis, si liceat persecutionem paganorum fugere, an non. Et pro hoc, frater, salutare consilium damus. Si fieri potest, et locum inveneris, insta ad praedicandum illis: si autem supportare non valueris eorum persecutionem, habes praeceptum dominicum (Matth. XX), ut in aliam ingrediaris civitatem. Nam et hoc inquisisti quid fiendum sit de excommunicato episcopo, et apostolicam auctoritatem negligente. Hic detestabilis est coram Deo et hominibus, cui condemnato incondemnatus non communicabit. Ipsi enim condemnabuntur in die irae, et revelationis Domini et Salvatoris nostri Jesu Christi, cum sederit ad judicandum genus humanum, sicut scriptum est: Superbis ego resistam, dicit Dominus (Jacob. IV). Etenim de Sclavis Christianorum terram inhabitantibus, si oporteat censum accipere, interrogasti. Hoc quidem consilio non indiget, dum rei causa est manifesta. Si enim sine tributo sederint, ipsam quandoque propriam sibi vindicabunt terram. Si vero tributum dederint, norunt dominatorem ipsam terram habere. Nam et hoc flagitasti a nobis, sanctissime frater, in sacri canonis celebratione quot in locis cruces fieri debeant, ut tuae significemus sanctitati. Votis autem tui clementer inclinati, in rotulo dato Lul religioso presbytero tuo, per loca signa sanctae crucis quanta fieri debeant infiximus. His autem ita se habentibus, Domini deprecamur clementiam, licet peccatores, ut suo te muniat et confortet auxilio, nosque annuat prosperitatis tuae semper laeta suscipere nuntia. Deus te incolumem custodiat, reverentissime frater. Data XI Nonas Novembris, imperante domino piissimo Augusto Constantino, a Deo coronato magno imperatore, anno XXXII, post consulatum ejus anno XI, indictione 5.
EPISTOLA XIV. ZACHARIAE PAPAE AD BONIFACIUM ARCHIEPISCOPUM. Moguntinae sedis in metropolim erectio. Reverentissimo et sanctissimo fratri Bonifacio coepiscopo Zacharias servus servorum Dei.
Qualiter Dominus Deus noster sanctae Ecclesiae propitiatus sit, et laboribus sanctissimae fraternitatis tuae cooperator exstiterit, per singula edicere longum est; tamen ut haec quae objicimus confirmemus, quae ex parte te narrante perspeximus, enarramus. Igitur dum in Germania provincia tua fraterna sanctitas ad praedicandum fuisset directa a sanctae recordationis praedecessore nostro domno Gregorio papa, et post inchoatum opus, et aliqua ex parte spiritaliter aedificatum, Romam reversus, ab eo episcopus ordinatus, et illi ad praedicandum denuo remissus es, et laborasti Deo praevio nuncusque per annos XXV in eadem praedicatione, ex quo episcopatum suscepisti. Sed et in provincia Francorum nostra vice concilium egisti, et juxta canonum instituta, Deo eis annuente, omnes flexi sunt obedire. Et dum in his piis operibus occupata esset tua fraternitas, nuncusque cathedralem sedem minime sibi vindicavit. At vero ubi Deus praedicationem tuam auxit, obtinere voluisti ut tibi cathedralem Ecclesiam vel successoribus tuis confirmare debeamus, juxta eorumdem filiorum Francorum petitionem. Et idcirco beati Petri apostoli auctoritate sancimus, ut supradicta Ecclesia Moguntina perpetuis temporibus tibi et successoribus tuis in metropolim sit confirmata; habens sub se has quinque civitates, id est Tungris, Coloniam, Wormatiam, Spiraciam, et Trectis, et omnes Germaniae gentes, quas tua fraternitas per suam praedicationem Christi lumen agnoscere fecit. His a nobis definitis, per hujus confirmationis paginam, in tua ecclesia perpetuis temporibus pro sui confirmatione conservandum esse mandamus. Bene valete. Data pridie Nonas Novembris imperante domno piissimo Augusto Constantino magno imperatore anno XXXII, post consulatum ejus anno XI, indictione 5.
EPISTOLA XV. ZACHARIAE PAPAE AD BONIFACIUM ARCHIEPISCOPUM. Privilegium monasterii Fuldensis. Zacharias papa Bonifacio episcopo, et per eum in monasterio ab eo constructo successuris abbatibus in perpetuum.
Quoniam semper sunt concedenda quae rationabilibus congruunt desideriis, oportet ut devotio conditoris piae constructionis oraculo in privilegiis praestandis minime denegetur. Igitur quia postulasti a nobis, quatenus monasterium Salvatoris a te constructum, situm in loco qui vocatur Buchonia, [ Edit. Rom. Bothonia] erga ripam fluminis Fuldae, privilegii sedis apostolicae infulis decoretur, ut sub jurisdictione sanctae nostrae, cui Deo auctore deservimus, Ecclesiae constitutum, nullius alterius Ecclesiae ditionibus submittatur. Pro qua re piis desideriis faventes, hac nostra auctoritate id quod exposcitur effectui mancipamus. Et ideo omnem cujuslibet Ecclesiae sacerdotem in praefato monasterio ditionem quamlibet habere hac auctoritate, praeter sedem apostolicam, prohibemus. Ita ut nisi ab abbate monasterii fuerit invitatus, nec missarum solemnitatem ibidem quispiam praesumat omnimodo celebrare, ut profecto, juxta id quod subjecti apostolicis privilegiis consistunt, inconcusse locus dotatus permaneat. Constituentes per hujus decreti nostri paginam, atque interdicentes omnibus omnino cujuslibet Ecclesiae praesulibus, vel quacunque dignitate praeditis personis, sub anathematis interpositione, qui hujus praesumpserit praesentis constituti a nobis praefato monasterio indulti, quolibet modo existere temerator. Bene valete.
EPISTOLA XVI. BONIFACII AD GRIPHONEM FRATREM PIPPINI MAJORIS DOMUS. Commendat illi clericos et monachos qui sunt in Thuringia, ut eos defendat ab injuriis paganorum. Bonifacius servus servorum Dei Griphoni filio Caroli optabilem in Christo salutem.
Obsecro et adjuro pietatem vestram, etc. (Vide sup. Bonifacii ep. 81.)
EPISTOLA XVII. ZACHARIAE PAPAE AD EPISCOPOS FRANCORUM. De concordia et pace inter Pippinum et Griphonem concilianda, et de corpore sancti Benedicti Cassinatibus restituendo. Zacharias episcopus servus servorum Dei omnibus sacerdotibus et presbyteris Francorum.
Egregius apostolus docet: Diligentibus Deum omnia cooperantur in bonum (Rom. VIII). Et iterum idem ipse: Dum tempus habemus, operemur bonum ad omnes (Gal. VI). In alio autem loco Scriptura testatur: Quam speciosi pedes evangelizantium pacem, evangelizantium bona (Rom. X)! Ergo quia innotuerunt nobis Optatus religiosus abbas presbyter monasterii sancti Benedicti, et Carolomanus Deo amabilis monachus germanus filii nostri Pippini excellentissimi majoris domus, per hos religiosos Dei servos monachos, concordiae et pacis sermones inter eum et Griphonem fratrem ejus misisse, ut et nos in ea ipsa admonendo dirigamus excellentiam ejus, ut ad pacis concordiam redeant, vobis propter Deum pacifice mediantibus: verum etiam et pro corpore beati Benedicti, quod furtive ablatum est a suo sepulcro, ut restituatur. In hoc opere aequitatis et misericordiae libenter aurem accommodantes, hortamur dilectionem ac sanctitatem vestram, ut primum omnium frater cum suo fratre ad pacis redeant unitatem, et confundatur iniquitas in medio eorum. Charitas vero Dei vobis praedicantibus et ministrantibus exsuperet inter eos. Deinde et praefati B. Benedicti corpus, juxta petitionem Dei servorum monachorum, illius sublimitas, et vestra sanctitas indubie ad proprium remittat locum: ut et ipsi gaudeant de suo restituto patre, vosque perennem habeatis mercedem et laudem, pro eo quod juste operati fueritis ipsum ad suum reverti tumulum, ex quo clam titulus est. Nec enim habet sauctitas vestra quid offensionis in hoc bono opere restitutionis ejus pertimescere debeat coram Deo, dum creditur quia ad obtinendum hoc opus, ipsius suffragantibus orationibus, et voluntate praefati religiosi Dei servi sunt permoti. Bene valete.
EPISTOLA XVIII. BONIFACII ARCHIEPISCOPI AD ZACHARIAM PAPAM PER LULLUM PRESBYTERUM MISSA. Exponit quomodo in iis se gesserit quae Gregorius II papa ipsi praeceperat, et de monasterio Fuldensi quod construxerat. Reverentissimo patri dilectissimo domino, etc. Zachariae, Bonifacius exiguus servus vester, etc.
Paternae pietatis vestrae sanctitatem, etc. (Vide sup. Bonifacii ep. 75.)
EPISTOLA XIX. ZACHARIAE PAPAE AD AUSTROBERTUM ARCHIEPISCOPUM VIENNENSEM. Mittit exemplar synodi Romae celebratae XI Kal. Aprilis, ac rescribit quid agendum sit de episcopis per pecuniam ordinatis. Zacharias servus servorum Dei reverentissimo fratri Austroberto sanctae Ecclesiae Viennensis archiepiscopo.
Venit ad nos presbyter Clemens missus a sanctitate vestra, referens a concussione gentium turbatas Ecclesias provinciae vestrae. Unde et nos valde tristes effecti sumus. Sed quid sanctitas vestra de talibus miratur, cum omnia praedicta a Domino in Evangelio cognoscat? Abundavit, inquit, iniquitas et refrigescet charitas multorum (Matth. XIV). Nam et Longobardi, quorum saevitia ubique crevit, ita nostros fines devastant, sicut de rege Babyloniae propheta dicit: Exossaverunt nos (Jer. L). Consideremus Dei justa judicia et contabescamus iniquitatibus nostris. Caeterum XI Kalendas Aprilis synodum Romae fecimus, cujus exemplar dilectus presbyter noster vestrae sanctitati portabit. De episcopis vero per pecuniam ordinatis hoc vobis rescribimus, ut si utiles sint, pro tali facto severissime corrigantur, non tamen penitus dejiciantur a suo ordine, doleantque se per quod illicite in tanto ordine ab eis commissum est. Deinceps tamen videat vestra prudentia, ne talis haeresis in provincia vestra locum habeat. Dalmaticam usibus vestris misimus, ut quia Ecclesia vestra ab hac sede doctrinam fidei percepit, morem habitus sacerdotalis ab ista etiam percipiat decorem honoris. Data Nonas Martii Constantini Augusti anno imperii primo.
AD SEQUENTEM EPISTOLAM ADMONITIO. Quam hic subdo Zachariae Romani pontificis epistolam, omnes quidem conciliorum collectores dederunt, sed nemo integram. Ante Labbeum unicum tantum ejus fragmentum prodierat, desumptum ex can. Pytacium 30, q. 4. Alterum e manuscripto Codice idem Labbeus adjecit. Ego tertium fragmentum profero cum variantibus non spernendis. Haec omnia suppeditavit vetus ille Codex Burchardiani decreti, quo saepe utiliter in hoc opere usus sum. Quanquam non ex Burchardo desumpta sunt haec, sed ex eo qui additamenta quaedam huic nostro Codici de suo adjecit. Nec sane inutilem operam me Ecclesiae praestitisse credo integriorem exhibendo epistolam Zachariae ad Theodorum Ticinensem, quippe quae celebris est apud veteres, nam ad illam provocat Nicolaus I in Responsis suis ad Bulgaros, c. 39, sicut etiam idem Nicolaus in epistola sua ad Carolum Moguntinum, quam epistolam vide apud Labbeum in Veneta editione, tom. IX, pag. 1269.
EPISTOLA XX. ZACHARIAE PAPAE AD THEODORUM EPISCOPUM TURINENSEM. Non licere filium in matrimonium ducere illam quam pater de sacro fonte baptismatis suscepit. Zacharias episcopus servus servorum Dei reverentissimo ac sanctissimo Fratri Theodoro episcopo Ecclesiae Ticinensis.
Pytacium nobis tua reverenda fraternitas obtulit, per quod nobis sciscitare curasti, si liceat filium, cujus pater alterius filiam ex sacro baptismate suscepit, id est spiritualem patrem ejusdem patris filiam, quod dici crudele est, in matrimonium suscipere, quod apud te enormiter reserasti contigisse. Sed bene tua fraternitas compertum habet quid Dominus per Moysem praecipiat dicens: Turpitudinem patris tui non revelabis (Levit. XVIII, 7); filia enim patris tui turpitudo tua est. Turpitudinem enim non revelari dicitur, dum a propria consanguinitate praecipitur abstineri. Multo magis dicitur a spirituali patris nostri filia omnino, omni occasione aut argumento seposito sub nimia detestatione cavere nos convenit, ne ira divini examinis incidat, si quis tale facinore mixtus minime restrinxerit frena luxuriae. Unde et omnes cavendae sunt talis sceleris commixtiones, ne incautus in aeternum pereat. Sed is ( sic ) qui hujus perniciosae temeritatis, animae suae salutem despiciens, impiissimo se commisit matrimonio per omnia tua fraternitas studeat separare, et poenitentiae dignae submittere, quatenus ab aeterna erutas damnatione animas eorum lucreris, ipso praestante Domino et Salvatore nostro Jesu Christo.
De filiis autem, qui ex eis nati esse probantur requisisti si liceat eos conjugio copulari, an non. Sed hi cur prohibeantur a conjugio, aut pro hujusmodi poenitentiam agere compellantur? Dum ex hoc absque condemnatione esse probentur; quia non pater pro filio, nec filius pro patre sustinebit tormenta, dicente Domino per prophetam: Anima patris, anima filii mea est; anima quae peccaverit, illa punietur (Ezech. XVIII, 4).
Sed haec, frater charissime, dixisse sufficiat. Cave autem te ne aliter agere subjectis concedas, ne a recto tramite inveniaris deviare, sed magis apostolicae sedis nostrae praecepta omnino assequi elabora, quatenus inoffense ante omnium conditorem Dominum Deum nostrum, dum ad judicandum venerit, consistere merearis, ac dicere: Ecce ego, et pueri, quos dedisti mihi, non perdidi ex eis quemquam (Joan. XII). Et ab ipso audias dicente: Euge, serve bone (Matth. XXV), et reliqua.
De illo vero capitulo, quod nobis insinuasti, in qua debeatur generatione de propria cognatione conjungi, quod alii sibi vindicare volunt hoc quod a sancto Gregorio directum apud gentem Anglorum observandum usque in quartam progeniem. Sed ipse pius Pater ut rudibus et noviter ad Christum venientibus levia quaedam imposuit, ne si graviora imposuisset, duriter ferrent et dura gens omnia quae suscepissent penitus abjicerent. Nos autem volumus ut non populus tibi commissus, sicut qui noviter Christum susceperunt, debeat observare; sed sicut qui in sancta catholica sunt a cunabulis nutriti Ecclesia, ut dum utique se de propria cognoverunt cognatione, modis omnibus abstineant, sicut hoc sancta Dei catholica et apostolica tenet et praedicat Romana Ecclesia.
ZACHARIAE PAPAE DECRETA Ex Gratiano, et aliis. ADMONITIO. Nescio quo fato acciderit ut cum nonnulla Zachariae papae decreta in collectionem suam transfuderit Gratianus, ea omnia Labbeus neglexerit. Cujus omissionis cum nullam idoneam causam reperire potuerim, ideo tanquam casu praeterita, hic supplenda censui, praestare ratus ut superflua potius nonnulla dare, quam necessaria omittere videar: cum praesertim integrum habeam pontificis hujus decretum, ex ms. Cod. Pistoriensi producendum. Quanquam vero injuria ejus qui librum compegit ita erasum est in Codice, ut litterae plures interdum desint, diligentia tamen viri docti et in vetustis scripturis legendis exercitatissimi Josephi Borelli Pistoriensis sacerdotis, amici mei, ita difficultates omnes superatae sunt, ut integrum ferme exhiberi potuerit. [MANSI.]
I. Concubuisti cum sorore uxoris tuae; si fecisti, neutram habeas; et si illa quae uxor tua fuerit conscia sceleris non fuit, si se continere non vult, nubat in Domino, cui velit. Tu autem et adultera sine spe conjugii permaneatis, et quandiu vixeritis, juxta praeceptum sacerdotis poenitentiam agite.
II. Non oportet filiam quam de sacro fonte susceperit, aliquando viro suo in matrimonium tradere, quia divina sententia germani esse inveniuntur. Si quis tali facinore commixtus minime restrinxerit frena luxuriae, ab Ecclesia catholica abominabitur. Sed si conversus fuerit, post separationem septem annis poenitentiam gerat. Conscii simul cum auctore sit ista conditio; id est, simul cum cooperatoribus et consentientibus poeniteat.
III. De gradibus propinquitatis, super quibus parvitatem meam vobis consulere placuit, quae ego cum omnibus orthodoxae fidei cultoribus sentio, ratum duxi paucis absolvere. Ab his omnino dissentio qui perverse parentelae successiones supputantes gradum diducunt. Denuo duos constituunt, ac pro hoc primum gradum secundum; secundum vero tertium efficiunt: sicque ex parte seriem generationum corrumpunt, cum arborem, quae de parentela compingitur, ab ipsis abscissam conspicimus, corpus, ut ita dicam, truncatum suis artubus videatur. Igitur parentelae gradus a nobis taliter computatur. Siquidem ego et frater meus una generatio sumus, primum gradum facimus nulloque gradu distamus: rursus filius, et fratris mei filii secunda generatio sunt, ac gradum secundum faciunt, nec a se gradu aliquo separantur; atque ad hunc modum caeterae successiones numerandae sunt. Porro autem de affinitate, quam dicitis parentelam esse, quae ad virum ex parte uxoris, seu quae ex parte viri ad uxorem pertinet, manifestissima ratio est, quia si secundum divinam sententiam ego et uxor mea una caro sumus, profecto mihi et illi mea suaque parentela propinquitas una efficitur. Quocirca ego et soror uxoris meae in uno et proximo gradu erimus; filia vero ejus secundo gradu; neptis vero tertio; eoque modo utrinque in caeteris agendum est successionibus. Uxorem vero propinqui mei, cujuscunque gradus sit, ita me oportet attendere, quemadmodum ipsius quoque gradus in aliqua femina propriae propinquitatis sit. Quod nimirum uxori meae de propinquarum suarum viris, et cunctis generationis gradibus convenit observare. Qui vero aliorsum sentiunt, antichristi sunt.