 10 |
12  |
11
[recensere]EPISTOLA CI. ANATOLII EPISCOPI CONSTANTINOPOLIS AD S. LEONEM ARCHIEPISCOPUM ROMAE. Nunc primum ex ms. Vaticano edita. SYNOPSIS. I. Leonis zelus contra haereticos quos prostravit. De actis Chalcedone Romam allatis. --II. Legati Anatolii cum aliis actis Romam missi. De damnatione Dioscori. --III. De epistola Leonis recepta ab omnibus, et de definitione fidei edita in synodo Chalcedonensi. --IV. De aliis gestis Chalcedonensibus post definitionem fidei, primum quoad canones, dein quoad particulares causas ecclesiasticas. Tandem de privilegio Ecclesiae Constantinopolitanae. --V. Contradictio legatorum Leonis huic privilegio. Confirmatio ejus petitur. 1122 Sanctissimo et beatissimo patri et comministro archiepiscopo antiquae Romae LEONI, ANATOLIUS in Domino salutem. CAP. I. Vestrae sanctitatis zelus erga pietatem, et sollicitudo rectae fidei omnium salvatori Deo chara et grata, digna facta est omnium admiratione. Mos enim vobis est, qui ita magni estis, in recte factis assurgere, et probationem Christi Ecclesiarum in vestris laudibus ponere. Unde non despexit vestra sanctitas veram fidem profanis suffossam insultibus; sed exsecrans malos operarios, armis implacabilibus contra pravitatem vehementer illos prostravit. Quoniam igitur piissimi et Christo charissimi nostri imperatores, optimum pietatis zelum praeseferentes, omnem radicem amaram pullulantem rescindere solliciti, ne ab ipsa polluantur (cum ad hoc maxime ad regnum evecti sint, ut fidei Patrum, cum 1124 sub tyrannide est, auxilium ferant) ex omni fere loco qui sub sole est sacerdotes colligi jusserunt, ut hi communi sententia confirmantes beatorum et venerabilium Patrum fidem, et consonam illis tuae sanctitatis epistolam, omnem innovationem dissipent peregrinorum sophismatum, quae pietatis sensum laedit. Et quoniam oportebat omnia necessario ad notitiam tuae sanctitatis referri, quae consecuta sunt, mittentes hinc electos Dei amantissimum fratrem et coepiscopum nostrum Lucianum, et religiosissimum diaconum Basilium, scribimus etiam rursus ista significantes, quod jam quidem Dei amantissimus frater et coepiscopus noster Lucentius simul cum piissimo presbytero vestro Bonifacio et Marciano religiosissimo diacono, patentibus chartis quae continent ea quae in oecumenica synodo gesta sunt, acceptis ex hac urbe discessit.
CAP. II. Quoniam vero post ipsos par erat ut reliquae chartae, quae debent necessario ad vestram cognitionem venire, etiam per nostros homines mitterentur, eo quod specialiter quaedam a nobis acta sunt, ea de causa 1126 eligentes virum pietate et intelligentia et simplicitate in fide abundantissima praeditum memoratum religiosissimum episcopum cum supradicto diacono ad vestram magnam Romam legavimus, ut cum alia quidem per litteras, alia vero per se ipsos manifesta fecerint, convenienti vobisque digno responso, ad nos cum gaudio revertantur, celebrantes cum omnibus dilectionem et benignitatem, qua uti consuevit paternae vestrae sollicitudo beatitudinis erga sedem hujus urbis regiae. Quo pacto vero sancta et universalis synodus scrutata diligenter exortam tempestatem contra communem pacem invenerit auctorem, Dioscorum dico, qui Alexandrinorum fuit olim episcopus, et sacerdotio excidit, ea quae a sancto et oecumenico concilio distincte scripta fuerunt, significant. Oportebat enim, oportebat tolli de medio improbum, qui et replevit totum orbem tempestatibus et procellis. Verum his quidem optime constitutis etiam vestram sanctitatem confidimus esse assensuram propter innatum vestrum odium contra pravitatem.
CAP. III. Quoniam vero post judicium de illo opus erat (quem in finem diligentissime pius imperator sanctam synodum congregavit) ut in rectae vestrae fidei sensum omnium conveniret intelligentia, cum oratione et lacrymis, astante nobis in spiritu et cooperante per isthinc missos Deo charissimos viros tua sanctitate, habentes protectricem sanctissimam et speciosissimam Euphemiam martyrem, salutari huic operi nos ipsos omnes reliquis depositis curis dedidimus; et cum tempus postularet ut 1128 omnes congregati sanctissimi episcopi concordem definitionem ederent ad explicationem, et clariorem intelligentiam confessionis in Dominum nostrum Jesum Christum; Dominus Deus inventus, et non quaerentibus apparens, apparens autem etiam non interrogantibus eum, etsi quidam ab initio contentiose obstare conati sunt, ostendit tamen suam veritatem, et disposuit, ut unanime et contradictionis expers ab omnibus publicaretur scriptum, quod tum confirmaret constantium animos, tum invitaret ad viam veritatis omnes qui a veritate declinabant. Et quidem cum subscripsissemus unanimi consensu hujusmodi libello, qui conveneramus in consessu universalis nostrae synodi in confessione ejusdem sanctissimae et victricis martyris Euphemiae, cumque cum piissimi et Christi amantissimi imperatoris nostri Marciani, et piissimae perque omnia fidelissimae imperatricis et Augustae filiae nostrae Pulcheriae oratione et gaudio atque hilaritate scriptam ad confirmandam eam quae Patrum nostrorum fuit fidei definitionem juxta vestram illam sacram epistolam 1130 supra sanctum altare posuissemus, ipsam eorum pietati tradidimus, sic eam ut acciperent, cum ipsi rogavissent: qui accipientes gloriam dederunt nobiscum Christo Domino, qui expulit quidem obscuritatem pravae opinionis, et illustravit summa consensione verbum veritatis. Et quae quidem ad ecclesiasticam pacem concordiamque sacerdotum in fide pura spectant, per gratiam Salvatoris hoc pacto contigerunt.
CAP. IV. Quoniam vero etiam de aliis rebus oportebat nos considerare, ut tanta synodus omnia videretur agere sine ulla omissione, quae correctionis indigent, atque approbationis tum in canonicis, tum in ecclesiasticis capitibus, cura adhibita est et ab iis qui omnia moderantur, et a magnificentissimis gloriosissimisque judicibus et illustri et glorioso senatu et clero universo et populo, ut afficeretur aliquo honoris additamento sanctissima sedes hujus regiae urbis Constantinopolis per consensum hujus sanctae synodi circa canonem centum quinquaginta sanctorum Patrum, qui congregati fuerant sub magno Theodosio piae recordationis, qui fuit Constantinopolis imperator, praesidente tunc Nectario quidem Constantinopoli, Timotheo vero Alexandriae, et Meletio Antiochiae, Helladio 1132 Caesareae Cappadociae, Cyrillo Hierosolymis, et reliquis. Et hanc rem aggressi sumus confidentes merito vestrae beatitudini fore ut proprium reputet honorem sedis Constantinopolitanae, quippe jamdiu apostolicus vester thronus sollicitudinem erga ipsam et concordiam habet, ipsique per omnia proprium, quibus rebus indigebat, auxilium elargitus est abundanter. Etenim cum nullum sit dubium quin gaudeat omnino vestra beatitudo, quod quae ab ipsis celebratur congregatio, praestantiorem habuerit honorem, prompto animo progressa est ad confirmandum quidem ipsum canonem centum quinquaginta sanctorum Patrum statuentium, ut Constantinopolitanus episcopus habeat honorem et primum locum post Romanam sanctissimam sedem, eo quod etiam Constantinopolis sit nova Roma, definivitque etiam ut ordinationes ipse faceret metropolitarum Ponticae, et Asianae, et Thracicae dioecesis; episcopis, qui sub ipsorum ditione sunt, a propriis metropolitis ordinationem accipientibus, ut in hoc potius auferantur throno Constantinopolitano ordinationes complurium episcoporum, quas per sexaginta et septuaginta annos facere consueverat.
CAP. V. Ita vero cum omnes res bene essent progressae, atque in laetitiam desiissent, piissimi protinus episcopi Paschasinus et Lucentius et reverendissimus presbyter Bonifacius, saepe quidem de hac ipsa re a nobis edocti, et ignorantes intentionem vestrae sanctitatis, quam habetis erga Constantinopolis sanctissimam Ecclesiam, postquam signavit sancta synodus, et subscriptione confirmavit hujusmodi definitionem, rejiciunt synodum, turbant et confusione implent 1134 consessum, pro nihilo hanc sedem habentes, et facientes omnia quae injuriam afferunt tum mihi, tum Constantinopolis sanctissimae Ecclesiae. Constituta sunt etiam haec nutu piissimorum nostrorum imperatorum, astantibus et magnificentissimis gloriosissimisque judicibus concilio, et pronuntiantibus definitionem sanctae synodi esse firmam, obnixeque et ipsis contendentibus et cupientibus ea quae ad honorem sedis spectant, ut diximus, quorum ex multis pauca vobis nota fecimus, ne videamur ipsos quidem gravare, aures vero vestras obtundere. Nos enim et ante et post ipsorum adventum, quae ad vestram gloriam et honorem debitum pertinent, curavisse in omnibus, et Deus est testis, et ipsa facta manifestant, quomodo scilicet et ipsos honore et munerum reverentia dignati simus: et honoris gratia, quo vos prosequimur, ejusmodi etiam decretum ad vestram sanctitatem sancta synodus retulit, et nos ut approbationem a vobis confirmationemque consequamur; obsecramusque ut hoc etiam per vos, o sanctissimi, efficiatur. Nam sedes Constantinopolis habet patrem thronum apostolicum vestrum, praecipuo atque excellenti modo se ipsam vobiscum conjungens, ut ex vestra de ipsa sollicitudine, omnes quidem intelligant, vos jamdiu ipsius commodis sincere consulentes, etiam nunc eamdem curam habere de illa. Et sicut utilia ecclesiastico statui omnia quae consecuta sunt, et rite gesta in sanctissima et universali synodo rata habere dignabimini, ipsam quoque definitionem supradictam de sede Constantinopolitana curavimus mittendam ad vestram sanctitatem, ut cognoscere possit quemadmodum vestris 1136 precibus ex divina sapientia omnia fuerunt peracta; vehementerque obtestamur ut congruam responsionem recipiat unaquaeque propositio, docente vos omnia Dei amantissimo episcopo Luciano, qui et ipse praesens sancto concilio, et summa cum prudentia pro virili parte allaborans nostro studio erga fidem, electus est a nobis, ut bene ac feliciter nostri obsequii erga vos vices susciperet, cum sit vir perfectus, atque piissimis et Christi amantissimis nostris imperatoribus jamdudum amicus, quem vestra bonitate gaudentem, laetum ad nos mittere dignemini. Totam fraternitatem cum vestra beatitudine in Christo et ego, et qui mecum sunt plurimum salutamus. Incolumis in Domino, et pro nobis orans, doneris nobis, Deo charissime et beatissime Pater.
1121 Τῷ ἁγιωτάτῳ, καὶ μακαριωτάτῳ πατρὶ, καὶ συλλειτουργῷ ἀρχιεπισκόπῳ τῆς πρεσβυτέρας Ῥώμης Λέοντι Ἀνατόλιος ἐν Κυρίῳ χαίρειν.
Τῆς μὲν ὑμετέρας ἁγιωσύνης ὁ περὶ τὴν εὐσέβειαν ζῆλος, καὶ ἡ περὶ τῆς ὀρθῆς πίστεως τῶν πάντων σωτῆρι Θεῷ φίλη τε καὶ ἀρέσκουσα φροντὶς ἀξία παντὸς γέγονε θαύματος. Ἔθος γὰρ ὑμῖν τοὺς οὕτω μεγάλους εὐδοκιμεῖν, καὶ δοκίμιον τῶν τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλησιῶν τὰς αὐτῶν ποιεῖσθαι σπουδάς. Ὅθεν οὐ παριεῖδεν ἡ ὑμῶν ὁσιότης τὴν ἀληθῆ πίστιν βεβήλαις ὑπορυττομένην ὁρμαῖς, ἀλλὰ βδελλυξαμένη τοὺς κακοὺς ἐργάτας, τῷ ὅπλῳ τῆς μισοπονηρίας εὐτόνως τούτους κατέτρωσεν. Ἐπεὶ τοίνυν καὶ οἱ εὐσεβέστατοι, καὶ φιλόχριστοι ἡμῶν βασιλεῖς ἄριστοι τῆς εὐσεβείας ὑπάρχοντες ζηλωταὶ, πᾶσαν ῥίζαν πικρίας ἀναφύουσαν φροντίσαντες ἐκτεμεῖν, ἵνα μὴ διὰ αὐτῆς μιανθῶσι (διὰ τοῦτο πλέον εἰς βασιλείαν προαχθέντες· 1123 ὅπως τυραννουμένῃ τῇ πίστει τῶν πατέρων ἀμύνωσιν) ἐκ πάσης σχεδὸν τῆς ὑφ' ἡλίῳ τοὺς Θεῷ ἱερουργοὺς ἐθέσπισαν συναχθῆναι, ἵνα οὗτοι κοινῇ κρίσει βεβαιώσαντες τὴν μακαρίων καὶ ἀοιδήμων πατέρων πίστιν, καὶ τὴν σύμφονον ταύτῃ τῆς σῆς ἁγιότητος ἐπιστολὴν, πᾶσαν καινοτομίαν τῶν ἐπεισάκτων σοφισμάτων τῆς εὐσεβείας τὸ φρόνημα καταβλάπτουσαν ἀποσκεδάκωσι, καὶ ἔδει ἅπαντα εἰς γνῶσιν τῆς σῆς ἁγιότητος ἀνενεχθῆναι τὰ παρακολουθήσαντα ἀναγκαίως· ἀποστέλλοντες αὐτόθι, κατ' ἐπιλογὴν τὸν θεοφιλέστατον ἀδελφὸν, καὶ συνεπίσκοπον ἡμῶν Λουκιανὸν, τόν τε εὐλαβέστατον διάκονον βασίλειον γράφομεν καὶ αὖθις, ταῦτα δηλοῦντες, ὡς ἤδη μὲν ὁ θεοφιλέστατος ἀδελφὸς καὶ συνεπίσκοπος ἡμῶν Λουκιανός· ἅμα τῷ θεοσεβεστάτῳ πρεσβυτέρῳ ἡμῶν Βονιφατίῳ σὺν Μαρκιανῷ τῷ εὐλαβεστάτῳ διακόνῳ φανεροὺς χάρτας περιέχοντας τὰ ἐν τῇ ἁγίᾳ, καὶ οἰκουμενικῇ συνόδῳ πεπραγμένα λαβὼν ταύτης τῆς βασιλευούσης ἐξεδήμησε πόλεως.
Ἐπειδὴ δὲ μετ' ἐκείνους πρέπον ἦν τοὺς ὑπολελειμμένους καὶ εἰς γνῶσιν ἡμῶν ἀναγκαίως ἐλθεῖν ὀφείλοντας χάρτας, καὶ δι' ἡμετέρων ἀνδρῶν ἀποσταλῆναι· διὰ τὸ ἰδικῶς ἡμῖν πεπρᾶχθαί τινα, τούτου χάριν ἐπιλεξάμενοι ἄνδρα εὐσεβείᾳ τε, 1125 καὶ συνέσει, καὶ τῇ περὶ τὴν πίστιν ἀκεραιότητι πλουτοῦντα τὸν μνημονευθέντα θεοσεβέστατον ἐπίσκοπον, ἅμα τῷ προειρημένῳ διακόνῳ εἰς τὴν ὑμετέραν μεγίστην Ῥώμην ἐξαπεστείλαμεν ἵνα τὰ μὲν διὰ τῶν χαρτῶν, τὰ δὲ δι' ἑαυτῶν σαφῆ ποιήσαντες ἀποκρίσεως προσφόρῳ τε, καὶ ὑμῖν πρεπούσης χαίροντες πρὸς ἡμᾶς ἐπανέλθωσιν, ἀνυμνοῦντες μετὰ πάντων τὴν ἀγάπην, καὶ τὴν φιλοφροσύνην τὴν συνήθη περὶ τὸν τῆς βασιλεύουσης ταύτης πόλεως θρόνον, τῇ πατρικῇ κηδεμονίᾳ τῆς ὑμετέρας μακαριότητος ὅπως μὲν γὰρ ἡ ἁγία, καὶ οἰκουμενικὴ σύνοδος ἐρευνήσασα τὴν γεγενημένην ζάλην κατὰ τῆς κοινῆς εἰρήνης εὗρε τὸν αἴτιον, Διόσκορόν φημι, τὸν τῆς Ἀλεξανδρέων γεγονότα πρώην ἐπίσκοπον, καὶ ἀπέτεμε τῆς ἱερωσύνης, τὰ παρὰ τῆς ἁγίας καὶ οἰκουμενικῆς συνόδου λεπτομερέστερον γραφέντα δηλοῖ. Ἔδει γὰρ, ἔδει ἐξαρθῆναι τὸν πονηρὸν ἐκ μέσου, τὸν καὶ πᾶσαν τὴν οἰκουμένην χειμῶνος καὶ ζάλης ἐμπλήσαντα. Ἀλλ' ἐπὶ μὲν τούτοις καλῶς δόξασι, καὶ τὴν ὑμετέραν ἁγιότητα πεπείσμεθα τίθεσθαι διὰ τὴν ἔμφυτον μισοπονηρίαν ὑμῶν· ἐπειδὴ δὲ μετὰ τὸν ἐπ' ἐκείνῳ τύπον ἐχρῆν (διὸ μάλιστα σπουδαίως ὁ εὐσεβὴς βασιλεὺς τὴν ἁγίαν σύνοδον ἤθροισεν), ἐπὶ τὸν τῆς ὀρθῆς ἡμῶνπίστεως λόγον πάντως συνελθεῖν τὴν διάνοιαν, μετὰ προσευχῆς, καὶ δακρύων συμπαρούσης ἡμῖν τῳ πνεύμμτι, καὶ συμπραττούσης διὰ τῶν αὐτόθεν ἀποσταλέντων θεοφιλεστάτων ἀνδρῶν τῆς σῆς ὁσιότητος· ἔχοντες ὑπερασπίζουσαν τὴν ἁγιωτάτην, καὶ καλλίστην Εὐφημίαν τὴν μάρτυρα τῳ σωτηρίῳ τούτῳ ἑαυτοὺς ἅπαντες μετὰ πάσης σχολῆς δεδώκαμεν πράγματι, καὶ 1127 ἀπαιτοῦντος τοῦ καιροῦ πάντας τοὺς συνειλεγμένους ἁγιωτάτους ἐπισκόπους σύμφωνον ὅρον ἐξενεγκεῖν· πρὸς σαφήνειαν, καὶ τρανοτάτην κατάληψιν τῆς εἰς τὸν Κύριον ἡμῶν Ἰησοῦν Χριστὸν ὁμολογίας ὁ Δεσπότης Θεὸς εὑρισκόμενος, καὶ τοῖς μὴ ζητοῦσιν ἐμφανιζόμενος· ἐμφανιζόμενος δὲ καὶ τοῖς μὴ ἐπερωτῶσιν αὐτὸν. Εἰ καί τινες τὴν ἀρχὴν διαφιλονεικεῖν ἐπεχείρησαν, ἀνέδειξεν ὅμως τὴν ἑαυτοῦ ἀλήθειαν, καὶ ᾠκονόμησε σύμφωνον, καὶ ἀντίλεκτον ἐκφωνηθῆναι παρὰ πάντων ἔγγραφον· στηρίζζντα μὲν τῶν βεβαίων τὰς ψυχὰς, προσκαλούμενον δὲ πάντας εἰς τὴν ὁδὸν τῆς ἀληθείας τοὺς ἀπὸ τῆς ἀληθείας ἐκκλίνοντας καὶ δὴ ὑποσημηνάμενος συμφώνως τῃ τοιούτῷ χάρτῳ παραγενόμενοι εἰς τὸ συνέδριον τῆς οἰκουμενικῆς ἡμῶν συνόδου ἐν τῷ μαρτυρίῳ τῆς αὐτῆς ἁγιωτάτης καὶ καλλινίκου μάρτυρος Εὐφημίας· τοῦ τε εὐσεβεστάτου, καὶ φιλοχρίστου βασιλέως ἡμῶν Μαρκιανοῦ, καὶ τῆς εὐσεβεστάτης κατὰ πάντα πιστοτὰτης βασιλίδος, καὶ αὐγούστης τῆς θυγατρὸς ἡμῶν Πυλχερίας μετά προσευχῆς, χαρᾶς τε καὶ εὐφροσύνης, τὸν ἐπὶ τῇ βεβαιώσει τῆς τῶν πατέρων ἡμῶν ἔγγραφον πίστεως ὅρον κατὰ τὴν ὑμετέραν ἐκείνην ἱερὰν ἐπιστολὴν, ἐπιτεθεικότες 1129 τῷ ἁγίῳ θυσιαστηρίῳ προσδεδώκαμεν τῇ αὐτῶν εὺσεβείᾳ· οὕτως αὐτὸν δέξασθαι τούτων ἀπαιτησάντων οἵπερ δεξάμενοι ἐδόξασεν σὺν ἡμῖν τὸν δεσπότην Χριστὸν τὸν ἀπελάσαντα μὲν πάντα ζόφον κακοδοξίας· τρανώσαντα δὲ ὁμογνωμόνως τὸν λόγον τῆς ἀληθείας, καὶ τὸ μὲν περὶ τῆς ἐκκλησιαστικῆς εἰρήνης, καὶ τῆς περὶ τὴν εὐαγῆ πίστιν ὁμονοίας τῶν ἱερέων τῇ χάριτι τοῦ σωτῆρος οὕτω συνέδραμεν. Ἐπειδὴ δὲ καὶ περὶ ἑτέρων ὑποθέσεων ἐχρῆν ἡμᾶς διασκοπῆσαι ἵνα ἡ τοσαύτη σύνοδος πάντα δόξῃ πραττειν ἀπαραλείπτως τὰ δεόμενα διορθώσεως τε καὶ βεβαιώσεως, ἔν τε κανονικοῖς, καὶ ἐν ἑτέροις ἐκκλησιαστικοῖς κεφαλαίοις, ἐγένετο φροντὶς τοῖς τε κρατοῦσι τῶν ὅλων, καὶ τοῖς μεγαλοπρεπεστάτοις, καὶ ἐνδοξοτάτοις ἔρχουσι, τῇ τε λαμπρῷ καὶ ἐνδόξῳ συγκλήτῳ, τῷ τε κλήρῳ παντὶ, καὶ λαῷ αἴσθησιν λαβεῖν προσθήκης τινὸς εἰς τιμὴν, τὸν κατὰ τὴν βασιλεύουσαν ταύτην Κωνσταντίνου ἀγιότατον θρόνον, διὰ τῆς συναινέσεως τῆς ἁγίας ταύτης συνόδου τῆς περὶ τὸν κανόνα τῶν ἑκατὸν πεντήκοντα ἁγίων πατέρων οἵπερ ἐτύγχανον συνειλεγμένοι ἐπὶ τοῦ τῆς εὐσεβοῦς μνήμης μεγάλου Θεοδοσίου τοῦ γενομένου βασιλέως ἐν Κωνσταντινουπόλει· ἡγουμἑνων τότε Νεκταρίου μὲν Κωνσταντινουπόλεως, Τιμοθέου δὲ Ἀλεξανδρείας, καὶ Μελετίου Ἀντιοχείας, Ἐλαδίου Καισαρείας, 1131 καὶ Καππαδοκίας, Κυρίλλου Ἱεροσολύμων, καὶ τῶν λοιπῶν. Καὶ πρὸς τὴν τοιαύτην πρᾶξιν ὡρμήσαμεν θαῤῥοῦντες εἰκότως τῇ ὑμετέρᾳ μακαριότητι, ὡς οἰκειώσεται τὴν τιμὴν τοῦ Κωνσταντινουπόλεως θρόνου, οἷα δὴ ἄνωθεν τοῦ ἀποστολικοῦ ὑμῶν θρόνου ἔχοντος τὴν περὶ αὐτὸν κηδεμονίαν καὶ ὁμόνοιαν, κατὰ πάντα τε τῆς οἰκείας, ἐφ' οἷς ἐδεῖτο, ῥοπῆς, αὐτῷ μεταδεδωκότος ἀφθόνως. Καὶ γὰρ ἀμφιβολίας οὐκ οὔσης, ὡς ἥδεται πάντως ἡ ὑμετέρα μακαριότης, ἐφ' οἷς ἡ συγκροτουμένη παρ' αὐτῶν Ἐκκλησία ἐπιδοξοτέραν ἔσχηκε τὴν τιμὴν, προθύμῳ γνώμῃ ῆλθεν εἰς τὸ βεβαιῶσαι μὲν τὸν αὐτὸν κανόνα τῶν ἑκατὸν πεντήκοντα ἁγίων πατέρων τῶν διατυπούντων τὸν Κωνσταταντινουπόλεως ἐπίσκοπον ἔχειν τὴν τιμὴν, καὶ τὰ πρεσβεῖα μετὰ τὸν Ῥώμης ἁγιώτατον θρόνον, διὰ τὸ καὶ τὴν Κωνσταντινουπόλιν νέαν εἶναι Ῥώμην ὥρισέ τε καὶ τὰς χειροτονίας τῶν μητροπολιτῶν ποιεῖσθαι τῆς Ποντικῆς, καὶ τῆς Ἀσιανῆς, καὶ τῆς Ορᾳκικῆς διοικήσεως, τῶν ἐπισκόπων τῶν ὑπ' αὐτοὺς τελούντων ὑπὸ τῶν ἰδίων μητροπολιτῶν χειροτονουμένων, ὡς ἐν τούτῳ ἀφαιρεῖσθαι μᾶλλον τοῦ θρόνου Κωνσταντινουπόλεως χειροτονίας πλείστων ἐπισκόπων, ὥσπερ ἀπὸ ἑξήκοντα, καὶ ἑβδομήκοντα ἐνιαυτῶν ἐτύγχανεν ἐπιτελῶν. Οὕτω τε πάντων καλῶς προβάντων, καὶ εἰς εὐφροσύνην ληξάντων, οἱ εὐσεβέστατοι αὐτόθεν ἐπίσκοποι Πασχασῖνος, καὶ Λουκίνσιος, καὶ εὐλαβέστατος πρεσβύτερος Βονιφάτιος πολλάκις μὲν περὶ τούτου αὐτοῦ παρ' ἡμῶν διδαχθέντες· ἀγνοοῦντες δὲ τὸν σκοπὸν τῆς ὑμετέρας ἁγιωσύνης, ὃν ἔχετε περὶ τἥν Κωνσταντινουπόλεως ἁγιωτάτην Ἐκκλησίαν μετὰ τὸ τυπῶσαι τἥν ἁγίαν σύνοδον, καὶ δι' ὑπογραφῆς βεβαιῶσαι τὸν τοιοῦτον ὅρον, ἀνασοβοῦσι μὲν τὴν σύνοδον, ταράττουσι δὲ καὶ συγχύσεως 1133 πληροῦσι τὸ συνέδριον, τὸν θρόνον τοῦτον ἐξουθενοῦντες, καὶ πάντα ποιοῦντες ὅσα ὕβρεως αἴτια, ἐμοί τε, καὶ τῇ Κωνσταντινουπόλεως ἁγιωτάτῃ Ἐκκλησίᾳ. Καθίστατο καὶ ταῦτα νεύματι τῶν εὐσεβεστάτων ἡμῶν βασιλέων παραγενομένων, καὶ τῶν μεγαλοπρεπεστάτων καὶ ἐνδοξοτάτων ἀρχόντων τῷ συνεδρίῳ, καὶ ἀποφηναμένων τὸν παρὰ τῆς ἁγίας συνόδου ὅρον βέβαιον εἶναι, καὶ προσφιλοτιμησαμένων καὶ αὐτῶν τὰ εἰς τιμὴν, καθάπερ εἰρήκαμεν, τοῦ θρόνου συντείνοντα, ἅπερ ἐκ πολλῶν ὀλίγα ὑμῖν ἐγνωρίσαμεν, ἵνα μὴ δόξωμεν αὐτοὺς μὲν βαρεῖν, ταῖς δέ ἀκοαῖς ταῖς ὑμετέραις παρενοχλεῖν. Ἡμεῖς γὰρ ὅοτι καὶ πρὸ τῆς αὐτῶν παρουσίας, τὰ εἱς δόξαν ὑμετέραν καὶ τιμὴν τὴν ὀφειλομένην ἐν πᾶσι διεπραξάμεθα, καὶ μετὰ τὴν αὐτῶν παρουσίαν, Θεός τε μάρτυς, καὶ αὐτὰ πεπραγμένα δηλοῖ. Ὅπως γε καὶ αὐτοὺς τιμῆς τε, καὶ δορυφορίας ἠξιώσαμεν αἰδοῖ, καὶ τιμῇ τῇ περὶ ὑμᾶς, καὶ τὸν τοιοῦτον τύπον ἐπὶ τὴν ὑμετέραν ὁσιότητα ἡ ἁγία σύνοδος ἀνήνεγκε καὶ ἡμεῖς, ἐφ' ᾧ τε παρ' ὑμῶν τυχεῖν συναινέσεως, καὶ βεβαιότητος, παρακαλοῦμέν τε, καὶ τοῦτο παρ' ὑμῶν γενέσθαι, ἁγιώτατοι. Ὁ γὰρ θρόνος Κωνσταντινουπόλεως ἔχει πατέρα τὸν ἀποστολικὸν θρόνον ὑμῶν κατεξαίρετον ἑαυτὸν συνάψας ἡμῖν, ἵνα καὶ διὰ τῆς ὑμῶν περὶ αὐτὸν φροντίδος ἅπαντες μὲν πεισθεῖεν, ὅτι γνησίως ἄνωθεν προνοησάμενοι, καὶ νῦν τὴν αὐτὴν ἔχοντες διαμένετε περὶ αὐτὸν φροντίδα, καὶ ὡς λυσιτελοῦντα δὲ τῇ ἐκκλησιαστικῇ καταστάσει καταξιώσατε ἅπαντα κυρῶσαι τὰ παρακολουθήσαντα ἐγγράφως ἐν τῇ ἁγιωτάτῃ καὶ οἰκουμενίκῃ συνόδῳ, καὶ αὐτὸν δὲ τὸν προειρημένων περὶτοῦ θρόνου τῆς Κωσταντινουπόλεως ὅρον ἐσπουδάσαμεν ἀποστεῖλαι πρὸς τὴν ὑμετέραν ἁγιωσύνη· ἵνα ἔχῃ τε εἰδέναι, ὡς εὐχαῖς ταῖς ὑμετέραις 1135 θεοσόφως ἅπαντα ᾠκονόμηται, καὶ παρακαλοῦμεν πρόσφορον ἀπόκρισιν δέξασθαι ἑκάστην ὑπόθεσιν διδάσκοντος ὑμᾶς ἅπαντα τοῦ θεοφιλεστάτου ἐπισκόπου Λουκιανοῦ, ὃς καὶ αὐτὸς παρὼν τῇ ἁγίᾳ συνόδῳ, καὶ ἐμφρόνως τὰ δυνατὰ εἰσενεγκὼν τῷ περὶ τῆς πίστεως ἡμῶν ἀγῶνι ἐπελέγη παρ' ἡμῶν ὑπηρετήσασθαι τῇ πρὸς ὑμᾶς ἐπ' ἀγαθοῖς διακονίᾳ ἀνὴρ τέλειος ὑπάρχων, τοῖς τε εὐσεβεστάτοις, καὶ φιλοχρίστοις ἡμῶν βασιλεῦσιν ἄνωθεν φίλος ὅνπερ ἀπολαύσαντα τῆς ὑμετέρας ἀγαθότητος χαίροντα πρὸς ἡμᾶς ἐκπέμψαι καταξιώσατε. Πᾶσαν τὴν σὺν τῇ ὑμετέρᾳ μακαριότητι ἐν Χριστῷ ἀδελφότητα ἐγώ τε, καὶ οἱ σὺν ἐμοὶ πλεῖστα προσαγορεύομεν. Ἐρρωμένος ἐν Ἐυρίῳ, καὶ ὑπερευχόμενος ἡμῶν, χαρισθείης ἡμῖν, θεοφιλέστατε καὶ μακαριώτατε Πάτερ.
EPISTOLA CII. AD EPISCOPOS GALLIARUM. De damnatione haereticorum. SYNOPSIS. I. Se Gallorum episcoporum epistolam coelesti doctrina plenam accepisse nuntiat. --II. De synodo aecumenica. Humanis de fide ratiociniis locum esse non debere. --III. Nestorii et Eutychetis aogmata pariter esse fugienda. --IV. Synodum et epistolae Leonis consensisse, et Dioscorum proscripsisse. --V. De his omnibus gratias Deo esse agendas; pro legatorum reditu orandum; victoriam fidei Hispanis per Gallos esse nuntiandam. LEO Romanae urbis episcopus, RAVENNIO, RUSTICO, VENERIO, CONSTANTIANO, MAXIMO, ARMENTARIO, FLORO, SABINO, VALERIANO, CONSTANTIO, MAXIMO, ASCLEPIO, NECTARIO, MAXIMO, URSO, INGENUO, JUSTO, VALERIO, SUPERVENTORI, CHRYSAPHIO, FONTEIO, PETRONIO, YDATIO, AETHERIO, EULALIO, EUSTATIO, FRATERNO, VICTURO, EUGENIO, HILARO, VERO, AMANDO, GERONTIO, PROCULEIANO, JULIANO, HELLADIO, ARMENTARIO, HONORATO, EPARCHIO, ANEMIO, DYNAMIO, MAXIMINO, YNANTIO et PALLADIO, episcopis per Gallias constitutis.
CAP. I. Optassemus quidem fraternitatis vestrae litteras eo tempore quo promiseratis accipere, ut profecturis ad Orientem fratribus nostris, quos ad sanctam synodum vice nostra pro catholicae fidei defensione direximus, etiam vestrae sententiae professio jungeretur. Sed cum multa obstacula inopinatam vobis intulerint tarditatem, quamlibet seras et diu exspectatas epistolas per 1137 fratrem et coepiscopum nostrum Ingenuum gratanter accepimus, easque cum gaudio recensentes probavimus, sicut confidebamus, eruditione Spiritus sancti coelestem in vobis vigere doctrinam, quam in Orientalibus Ecclesiis versutia hostis antiqui, per eos quos sequaces suae reperit falsitatis, fatigare conata est; cum catholica fides, quae nulla sui est parte mutabilis, per ipsas adversantium exercitationes et validior semper efficiatur et clarior, operante hoc gratia Dei, ut si qui forte ad haec subtilia inimici jacula declinanda minus erant instructi minusque solliciti, perceptis veritatis armis, fierent contra impiorum mendacia fortiores. Quod ergo, sicut causa poscebat, fiduciam nostram, quam de vobis habemus in Domino, fideliter atque obedienter auxistis, multa exsultatione gaudemus.
CAP. II. Et merito nos cognoscimus fratribus et coepiscopis nostris Orientalibus intimasse quod secundum evangelicam apostolicamque traditionem de Incarnatione Domini nostri Jesu Christi, una esset omnium nostrum et indiscreta confessio; neque ullis haereticorum disputationibus obtineri ut aliter aliquid de summi et salutiferi sacramenti veritate sapiamus, quam ex praedicatione sanctorum Patrum, et ex auctoritate incommutabilis Symboli didicimus ac docemus, damnatis ab universali Ecclesia, et nunc Eutyche, et antea Nestorio. Quorum si quis non ferendis impietatibus inhaerere delegerit, ipse se a corpore Christianae unitatis abscindet. Non enim ultra jam cuiquam excusationis refugium de ignorantiae inscitia vel de intelligentiae difficultate conceditur; cum ob hoc ipsum sexcentorum fere fratrum coepiscoporumque nostrorum synodus congregata, nullam artem ratiocinandi, nullum eloquium disserendi contra fundatam divinitus 1138 fidem spirare permiserit: quoniam annitentibus per auxilium gratiae Dei fratribus et vicariis nostris, quorum plenissima exstitit in omni actione devotio, non solum sacerdotibus Christi, sed etiam principibus et potestatibus Christianis, cunctisque cleri et plebis ordinibus, plene atque evidenter apparuit hanc esse vere apostolicam et catholicam fidem, ex divinae pietatis fonte manantem, quam sinceram et ab omni faece totius erroris alienam, sicut accepimus, praedicamus, et universo jam mundo consentiente defendimus; exstinctis toto orbe dogmatibus quae vel praecedens haereticus ausus est inferre, vel subsequens, dissimili quidem mendacio, sed impietate non impari.
CAP. III. Nam sicut Nestorius non est toleratus, affirmans beatam Mariam hominis tantummodo fuisse genitricem, qui postmodum sit a Verbi Deitate susceptus, duabus scilicet personis distinctis atque divisis, ut non esset filius hominis qui Filius Dei; neque unus Christus in utraque natura, sed alter sempiternus ex Patre, alter temporalis ex matre: cum evangelica auctoritas ita Verbum carnem praedicet factum (Joan. I, 14), ut non duos Christos, nec duos filios, sed in uno Domino Jesu Christo et Dei et hominis nobis insinuet veritatem: ut utriusque substantiae, id est salvantis atque salvatae, nec proprietas possit confundi, nec persona geminari. Sicut ergo Nestorius in suo dogmate exsecrabilis fuit, sic et Eutyches, damnatum olim sectatus errorem, alia profanitate blasphemans, a catholicae soliditatis compage resectus est: quia indoctis quibusdam nimiumque simplicibus persuadere tentavit quod Verbum Dei ita caro sit factum ut veram carnem de matre non sumpserit; nec nostri illum generis corpus habuisse, sed Divinitatis ejus et carnis unam esse naturam aut unum Dominum 1139 nostrum Jesum Christum et falsum hominem et Deum diceret esse passibilem. Quod nec pietas fidei, nec ratio recipit sacramenti, ut aut in sua natura passibilis fuerit Deitas, aut in susceptione humana mentita sit veritas.
CAP. IV. Quae diabolicorum sensuum prodigiosa commenta, sancta nunc synodus, humilitatis nostrae scriptis, auctoritate Domini mei beatissimi Petri apostoli et merito roboratis, religiosa unanimitate consentiens abominandum hoc ab Ecclesia Dei amputavit opprobrium: Dioscoro quoque Alexandrino in sua impietate damnato: ne illa Ecclesia, quae inter ipsa Evangelii principia beatum Marcum beatissimi Petri apostoli discipulum in omnibus utique doctoris sui magisterio consonantem habuit fundatorem, quaeque postea recentioribus a nostra aetate temporibus Athanasium, Theophilum, et proxime Cyrillum probatissimos praesules habuit, indignam captivitatem sub haeretici dominatione pateretur. Unde secundum magnam misericordiam Dei universos diaboli conatus, quibus Ecclesiam Dei conturbare molitus est, noveritis esse destructos.
CAP. V. Reddita igitur Deo, fratres charissimi, digna gratiarum actione, oret nobiscum vestra dilectio, ut fratres nostros, quos exspectatio nostra desiderat, incolumes quam primum rediisse laetemur, et de omnibus quae Domino adjuvante sunt gesta plenius vos possimus instruere. Nam fratrem Ingenuum noluimus hac exspectatione tardari; 1140 cum ob hoc ipsum properantius remeare deberet, ne diutius vobis esset incognita communium materia gaudiorum: quae volumus per curam dilectionis vestrae etiam ad fratres nostros Hispaniae episcopos pervenire: ut quod Deus operatus est nulli possit esse incognitum. Data VI kalendas Februarii Herculano viro clarissimo consule.
EPISTOLA CIII. AD EPISCOPOS GALLIARUM. SYNOPSIS. Reversis legatis a synodo Chalcedonensi, acceptisque gestis, et sententia adversus Eutychen et Dioscorum prolata, hujus exemplar mittit ad Gallicanos episcopos.
Dileetissimis fratribus RUSTICO, RAVENNIO, VENERIO, et caeteris episcopis per Gallias constitutis, LEO.
Impletis per misericordiam Dei communibus votis, dignum est fraternitatem vestram sanctorum gaudiorum habere consortium. Nam fratres mei, qui vice mea Orientali 1141 synodo praesederunt, quae acta retulerint significo, confirmata catholica fide, et glorificato apostolicae praedicationis triumpho: quod etiam hi qui ad deviandum vel seducti fuerant vel impulsi, recepta veritatis luce laetantur. Siquidem omnes Domini sacerdotes in unam sententiam, sancto Spiritu docente, consensere; et de sacramento Dominicae incarnationis, in qua multorum intelligentia caligabat, ita tenebrae erroris ablatae sunt, ut in uno Domino nostro, vero et Dei et hominis Filio, nec de humanitatis ambigatur natura, nec de Deitatis essentia. In impios autem nefandi erroris auctores, qui indignos se Dei gratia judicantes, correctionis uti remediis noluerunt, qualis sit lata sententia, exemplaria quae misimus edocebunt: ut agnoscat vestra dilectio, fratres charissimi, in sancto examine divinum non defuisse judicium, quo et vindicta retributa est obduratis, et pax impensa correctis. Dominus vos incolumes custodiat, fratres charissimi.
1142 Exemplar sententiae.
Paschasinus episcopus Lilybaetanus, Lucentius episcopus Asculanus, et Bonifacius presbyter Ecclesiae maximae urbis Romae, vicarii sanctissimi ac beatissimi papae Leonis apostolicae sedis antistitis, pronuntiaverunt. Manifesta sunt quae Dioscorus Alexandrinae urbis antistes contra canonum disciplinam regulasque ecclesiasticas, illicita praesumptione commisit, sicut praeterita gestorum, seu praesens declaravit assertio. Is namque, ut plura relinquamus, Eutychen consortem perfidiae suae, a proprio episcopo sanctae recordationis Flaviano jure damnatum, in gratiam communionis, antequam cum his qui congregati fuerant in Ephesina urbe episcopis resideret, suscepisse cognoscitur. Sed illis quidem sedes apostolica veniam tribuit, quia contra votum gessisse quae patrata sunt approbantur; ita ut nunc usque adhaereant et beatissimo 1143 papae, et universali sanctoque concilio: qua de re sacrosanctae communionis consecuti sunt medicinam. Praedictus vero, qui malorum perseverantia ornari se aestimat, cum debeat submissa fronte usque ad terram cum gemitu, ut convenit, inclinari, quoniam nec beatissimi papae epistolam legi permisit ad venerandae memoriae Flavianum Christi antistitem scriptam: quippe cum ab his qui detulerant petitus ut legi sineret, sacramenti satisfactione quod promiserat implere contempsit: quatenus pravi dogmatis augeretur impietas, et occasio laesionis vel scandali cunctis generaretur Ecclesiis. Patratis tamen his voluimus his sceleribus indulgere, et veniam quam caeteris episcopis praestitimus, dignanter impendere, cum nec similem judicandi reperiantur habuisse fiduciam. Adjecit etiam accusatorum supplicatio variis referta 1144 criminibus, et tertio evocatus per reverentissimos fratres et coepiscopos nostros admonitione canonica, venire contempsit conscientiae detentus arcano. Episcopos etiam a provinciali synodo, cui subdebantur, jure damnatos iniqua usurpatione suscipiens, ipse contra se damnationis sententiam provocavit, veterum patrum saepius statuta conculcans. Unde sanctus ac beatissimus papa caput universalis Ecclesiae Leo, per nos vicarios suos, sancta synodo consentiente, Petri apostoli praeditus dignitate, qui Ecclesiae fundamen et petra fidei, coelestis regni janitor nuncupatur, episcopali eum dignitate nudavit, et ab omni sacerdotali opere fecit extorrem. Superest uti congregata venerabilis synodus canonicam contra praedictum Dioscorum proferat justitia suadente sententiam.
EPISTOLA CIV. AD MARCIANUM AUGUSTUM. De ambitu Anatolii episcopi Constantinopolitani. Per Lucianum episcopum et Basilium diaconum. SYNOPSIS. I. De fidei victoria, et errorum utilitate in Ecclesia. --II. Multa ex Anatolii ambitu mala exsurgere. --III. Constantinopolitanam sedem, quae regia est, non apostolica, aliarum depressione attolli non posse. --IV. Rogat Marcianum ut Anatolii cupiditatem comprimat. --V. Ex prioribus excessibus Anatolium animos sumpsisse. Leo episcopus MARCIANO Augusto. CAP. I. Magno munere misericordiae Dei totius Ecclesiae catholicae multiplicata sunt gaudia, cum sancto et glorioso clementiae vestrae studio perniciosissimus error 1145 exstinctus est; ut labor noster citius ad desideratum perveniret effectum, quem Deo serviens principatus vester, et fide et potestate juvisset. Quia etsi in virtute Spiritus sancti, inter quaslibet dissensiones per sedis apostolicae famulatum Evangelii erat defendenda libertas, manifestior tamen apparuit gratia Dei, quae praestitit mundo ut in victoria veritatis auctores tantum violatae fidei deperirent, et sua integritas Ecclesiae redderetur. Bellum igitur quod pacis nostrae inimicus excitaverat, adeo feliciter, dextera Domini pugnante, confectum est, ut triumphante Christo, omnium sacerdotum esset una victoria, et coruscante lumine veritatis, solae erroris tenebrae cum suis assertoribus pellerentur. Nam sicut in ipsa Domini resurrectione credenda, ad corroboranda initia fidei multum securitatis accessit, quod quidam apostoli de corporea Domini nostri Jesu Christi veritate dubitavere, et visu atque contactu fixuras clavorum et vulnus lanceae perscrutando, ambiguitatem cunctis, dum ambigunt, abstulerunt: ita nunc quoque, dum aliquorum infidelitas confutatur, omnium haesitantium corda firmata sunt, et proficit universis ad illuminationem, quod quibusdam intulit caecitatem. In quo opere digne et juste exsultat vestra clementia, quae fideliter proprieque prospexit ut Orientalibus Ecclesiis diabolicae insidiae non nocerent; sed ad propitiandum Deum efficaciora ubique offerrentur holocausta: quando per mediatorem Dei et hominum hominem Christum Jesum eadem confessio 1147 plebium, eadem sacerdotum, eadem esset et regum, gloriosissime fili et clementissime Auguste.
CAP. II. His autem, propter quae tanta facta est congregatio sacerdotum, bono et optabili fine compositis, miror et doleo quod pacem universalis Ecclesiae divinitus reformatam, ambitionis rursus spiritus inquietat. Quamvis enim necessarie sibi frater meus Anatolius consuluisse videatur ut ordinatorum suorum errorem deserens, in assensum catholicae fidei salubri correctione transiret, custodire tamen debuit ut quod vestro beneficio noscitur consecutus, nullius cupiditatis pravitate turbaret. Nos enim vestrae fidei et interventionis habentes intuitum, cum secundum suae consecrationis auctores, ejus initia titubarent, benigniores circa ipsum quam justiores esse voluimus: quo perturbationes omnes, quae operante diabolo fuerant excitatae, adhibitis remediis leniremus: quae illum modestum magis quam immoderatum facere debuerunt. Qui etiam si praecipuis meritis optimoque judicio legitime fuisset ac solemniter ordinatus, contra reverentiam tamen canonum paternorum, contra statuta Spiritus sancti, contra antiquitatis exempla, nullis posset suffragiis adjuvari. Apud Christianum et vere religiosum vereque orthodoxum principem loquor, multum Anatolius episcopus proprio detrahit merito, si illicito crescere optat augmento.
1149 CAP. III. Habeat, sicut optamus, Constantinopolitana civitas gloriam suam, ac protegente dextera Dei, diuturno clementiae vestrae fruatur imperio. Alia tamen ratio est rerum saecularium, alia divinarum; nec praeter illam petram quam Dominus in fundamento posuit (Matth. XVI, 18), stabilis erit ulla constructio. Propria perdit, qui indebita concupiscit. Satis sit praedicto quod vestrae pietatis auxilio, et mei favoris assensu, episcopatum tantae urbis obtinuit. Non dedignetur regiam civitatem, quam apostolicam non potest facere sedem; nec ullo speret modo quod per aliorum possit offensiones augeri. Privilegia enim Ecclesiarum, sanctorum Patrum canonibus instituta, et venerabilis Nicaenae synodi fixa decretis, nulla possunt improbitate convelli, nulla novitate mutari. In quo opere, auxiliante Christo, fideliter exsequendo, necesse est me perseverantem exhibere famulatum: quoniam dispensatio mihi credita est, et ad meum tendit reatum, si paternarum regulae sanctionum, quae in synodo Nicaena, ad totius Ecclesiae regimen, Spiritu Dei instruente, sunt conditae, me (quod absit) connivente, violentur; et major sit apud me unius fratris voluntas, quam universae domus Domini communis utilitas.
CAP. IV. Et ideo sciens gloriosam clementiam vestram ecclesiasticae studere concordiae, et 1151 his quae pacificae congruunt unitati, piissimum praestare consensum, precor et sedula suggestione vos obsecro, ut ausus improbos unitati Christianae pacique contrarios ab omni pietatis vestrae abdicetis assensu, et fratris mei Anatolii, nocituram ipsi, si perstiterit, cupiditatem salubriter comprimatis: ne ea quae vestrae gloriae atque temporibus inimica sunt cupiens, major suis velit esse prioribus; liberumque illi sit quantis potuerit splendere virtutibus; quarum non aliter particeps erit, nisi charitate magis voluerit ornari quam ambitione distendi. Hanc autem improbi desiderii conceptionem numquam quidem debuit intra cordis sui recipere secretum; sed cum illi fratres et coepiscopi mei, qui vice mea aderant, obviarent, ab illicito appetitu ex eorum saltem salubri contradictione cessasset. Nam et vestrae pietatis apices, et ipsius scripta declarant, legatos sedis apostolicae, sicut oportuit, contradictione justissima restitisse: ut inexcusabilior esset praesumptio quae se nec increpata cohiberet.
CAP. V. Unde quia convenit fidei vestrae vel gloriae, ut sicut haeresis, Deo per vos agente, destructa est, ita etiam omnis ambitus retundatur; agite, quod et Christianae est probitatis et regiae, ut praedictus episcopus pareat Patribus, consulat paci, neque sibi aestimet licuisse quod Antiochenae Ecclesiae 1153 sine ullo exemplo, contra instituta canonum episcopum ordinare praesumpsit: quod nos amore reparandae fidei et pacis studio retractare cessavimus. Abstineat ergo ab ecclesiasticarum injuria regularum, et illicitos declinet excessus: ne se ab universali Ecclesia, dum inimica paci tentat, abscidat. Quem opto magis irreprehensibiliter agentem diligere, quam in hac praesumptione, quae illum ab omnibus separare poterit, perdurare. Frater autem et coepiscopus meus Lucianus, qui cum filio meo Basilio diacono clementiae vestrae ad me scripta portavit, omni devotione partes susceptae legationis implevit; quia non est aestimandus negotio defuisse, quem potius causa deseruit. Data undecimo kalendas Junii, Herculano clarissimo consule.
Τῷ πανενδοξοτάτῳ, καὶ φιλανθρωποτάτῳ υἱῷ Μαρκιανῷ Λέων Ἀρχιεπίσκοπος Ῥώμης.
Μεγάλῃ χάριτι ἐλεημοσύνη Θεοῦ πάσηςτῆς καθολικῆς ἐκκλησίας ἐπολυπλασιάσθη χαρά· ὁπότε ἁγίας καὶ ἐνδοξοτάτης τῆς σῆς φιλανθρωπίας 1146 σπουδῇ ὀλεθριωτάτη πλάνη ἐπεσβέσθη, ὥστε τὸν ἡμέτερον κάματον τάχιστα εἰς ἔργον ἐκβῆναι, ᾧτινι τῷ Θεῷ δουλεύων τῇ βασιλικῇ καὶ πίστει καὶ ἐξουσίᾳ ἐβοήθησας. Εἰ γὰρ καὶ ἐν τῇ ἀρετῇ τοῦ ἁγίου πνεύματος μεταξὺ τῶν διχονοιῶν διὰ τοῦ ἀποστολικοῦ θρόνου ἐκδικητέα ἦν ἐλευθερία, τηλαυγεστέρα ὅμως ὤφθη ἡ χάρις τοῦ Θεοῦ, καὶ τῇ ἐκκλησίᾳ ἡ ἰδία ἀποκατέστη καθαρότης. Ὁ πόλεμος τοίνυν, ὅνφερ ὁ τῆς ἡμετέρας εἰρήνης ἐχθρὸς διέγειρεν, ἐπὶ τοσοῦτον εὐτυχῶς τῆς δεσποτικῆς δεξιᾶς μαχομένης καθώρθωται,ὥστε τριαμβεύοντος τοῦ Χριστοῦ, μίαν πάντων τῶν ἱερῶν εἶναι τὴν νίκην· καὶ τοῦ φωτὸς ἐκλάμποντος τῆς ἀληθείας, μόνας τὰς τῆς σκοτείας πλάνας μετὰ τῶν ἰδίων διδασκάλων ἐκβληθῆναι τῇ ἀναστάσει εἰς βεβαίωσιν τῶν ἀρχῶν τῆς πίστεως πολλὴ ἀμεριμνία ἐπῆλθε· καὶ γὰρ τινῶν ἀποστόλων περὶ τῆς σωματικῆς τοῦ δεστότου Χριστοῦ ἀληθείας ἀμφιβαλλόντων, καὶ τῇ ὄψει, καὶ τῇ ἁφῇ τοὺς τύπους τῶν ἥλων, καὶ τῆς λόγχης τὸ τραῦμα διερευνησαμένων, ἡ ἀμφιβολία ἅπασιν, ἐν ᾧ ἀμφέβαλλον, ἀφῃρέθη· οὕτω καὶ νῦν ὁμοίως ἐν τῷ τὴν ἀπιστίαν τινῶν ἐλέγχεσθαι, πάντων τῶν ἀμφιβαλλόντων αἱ καρδίαι ἐθεμελιώθησαν, καὶ ἐχρησιμεύθη ἅπασιν εἰς φωτισμὸν, ὅπερ τισὶν ἐπήνεγκε τύφλωσιν. Ἐν ᾧ ἔργῳ ἀξίως, καὶ δικαίως μεγαλαυχεῖ ἡ ὑμετέρα μεγαλειότης, ἥτις πιστῶς, καὶ κυρίως προενόησεν, ὅπως τὰς ἀνατολικὰς ἐκκλησίας ἡ τοῦ διαβόλου ἐπιβουλὴ μὴ βλάψῃ, ἀλλ' εἰς τὸ ἐξιλεώσασθαι τὸν Θεὸν δεκτὰ πανταχοῦ προσενεχθεῖεν ὁλοκαυτώματα· ὁπότε διὰ τοῦ μεσίτου Θεοῦ καὶ ἀνθρώπων Ἰησοῦ Χριστοῦ 1148 ἡ αὐτὴ ἐξομολόγησις τῶν δήμων, καὶ αὐτὴ τῶν ἱερέων ἡ αὐτὴ τῶν βασιλέων, γαληνότατε υἱὲ, καὶ αὐτόκρατορ αὔγουστε. Τούτων δὲ ἡ εὐοδία τοσαύτη, γεγένηται σύνοδος, καλῷ καὶ εὐκταίῷ τέλει συντεθέντων, θαυμάζω καὶ πάσχω, ὅτιπερ τὴν εἰρήνην τῆς εἰρήνην τῆς καθολικῆς ἐκκλησίας τὴν θεόθεν τεθεμελιωμένην ἀμβιτίονος πὰλιν ἐπιχείρησις ταράττοι· εἰ καὶ τὰ μάλιστα γὰρ χρησίμως ἑαυτοῦ ὁ ἀδελφὸς ὁ ἐμὸς Ἀνατόλιος προνενοηκέναι φαίνεται, ώστε τῶν αὐτῶν χειροτονησάντων τὴν πλάνην παραλιμπάνων, εἰς τὴν σύνεσιν τῆς καθολικῆς ἐκκλησίας σωτεριώδει διορθώσει παρῆλθε, φυλάξαι δὲ ὅμως ὤφειλεν, ἵνα ἐκεῖνο, οὗπερ ὑμετέρᾳ χάριτι φαίνεται, ἐπιτυχὼν, μηδεμιᾶς ἐπιθυμίας φαυλότητι ταράξει. Ἡμεῖς γὰρ τῆς ὑμετέρας πίστεως, καὶ τῆς μεσιτείας ἔχοντες τὴν προσοχὴν, ὁπότε καὶ τὴν αὐθεντίαν τῆς ἰδίας χειροτονίας αἱ ἀρχαὶ αὑτοῦ ἔσκαζον, ἀγαθοί τε περὶ αὐτὸν, ἢπερ δίκαιοι εἶναι ἐβουλήθημεν· ὅπως τὰς ταραχὰς ἁπάσας, αἵτινες ἐργαζομένου τοῦ διαβόλου ἐξηγέρθησαν, προσληφθεισῶν θεραπειῶν, καταπαΰνωμεν, ἅτινα αὐτὸν ἐπιεικῆ μᾶλλον, ἤπερ ἄμετρον ποιῆσαι ὤφειλεν, ὅστις εἰ καὶ ἐξαιρέτοις τισὶ πράξεσι, καὶ καλλίστῃ κρίσει νομίμως ἦν, καὶ εἰωθότως χειροτονηθεὶς, κατὰ κανόνων ὅμως τῶν πατρικῶν, κατὰ τῶν τύπων τοῦ ἁγίου πνεύματος, κατὰ τῶν τῆς ἀρχαιότητος ὑποδειγμάτων, οὐδαμῶς ὤφειλε βοηθεῖσθαι, παρὰ χριστιανῷ, καὶ ἀληθῶς εὐλαβεῖ, καὶ ὁρθοδόξῳ βασιλεῖ φθέγγομαι· πολύ Ἀνατόλιος ὁ Ἀρχιεπίσκοπος τῆς ἰδίας ἀφαιρεῖται ἀξίας, εἰ παρανομῳ αὔξεσθαι προκοπῇ εὔχεται· ἐχέτω, καθῶς εὐχόμεθα, 1150 Κωνσταντινουπόλις τὴν ἰδίαν δόξαν, καὶ σκοπούσης τῆς τοῦ Θεοῦ δεξιᾶς, πολυχρονιούσης ὑμετέρας ἀπολαύσει βασιλείας· ἄλλος γὰρ λόγος τῶν κοσμικῶν ἐστι πραγμάτων, καὶ ἄλλος τῶν θείων, καὶ μὴ παρ' ἐκείνην τὴν πέτραν, ἤντινα ὁ δεσπότης ἐν τῷ θεμελίῳ τέθηκεν, ἔστω ίσχυρὸν οἷον δή ποτε κατασκεύασμα. Τὰ ἴδια ἀπόλλυσιν, ὁ τῶν μὴ κεχρεωστημένων ἐπιθυμῶν. Ἀρκέσει τῷ προλεχθέντι, ὅτι βοηθείᾳ τῆς σῆς εὐσεβείας, καὶ σπουδῇ τῆς έμῆς συναινέσεως τῆς τοσαύτης πόλεως τήν ἐπισκοπὴν κατέσχε, μὴ ἀπαξιώσῃ ἔχειν βασιλίδα πόλιν, ἥντινα ἀποστολικὸν θρόνον ποιῆσαι οὐ δύναται· άλλ' οὐδέτινι τρόπῳ ἐλπίσει, ὅπερ διὰ τὸ προσκροῦσαι έτέροις, δύναται αὐξηθῆναι. Τὰ γὰρ προοίμια τῶν ἁγίων ἐκκλησιῶν τοῖς τῶν πατέρων κανόσι, καὶ τῆς σεπτῆς συνόδου τῆς ἐν Νικαίᾳ τοῖς δόγμασι τετυπωμένα, ἐξ οὐδεμιᾶς δύναται ἀναιδείας παρασπασθῆναι· οὔτε μὴν οὐδεμιᾷ καινότητι ἐναλλάττεσθαι. Ἐν ᾧπερ ἔργῳ ἐπαμύνοντος τοῦ Χριστοῦ πιστῶς ἐκβιβασθησομένῳ, ἀναγκαῖόν ἐστιν ἐπίμονον παρασχεῖν με σπουδήν. Ἐπειδήπερ διοικήσεώς μοι ἐγκεχείρισται, καὶ εἰς ἐμὴν τείνει κατηγορίαν, εἰ τῶν πατρικῶν δογμάτων οἱ κανόνες, οἵτινες ἐν τῇ συνόδῳ τῇ ἐν Νικαίᾳ εἰς διοίκησιν πάσης τῆς ἐκκλησίας, πνεύματος Θεοῦ διδάσκοντος, τετύπωνται, ἐμοῦ, ὅπερ ἀπείη, συνδυάζοντος, παρασαλευθεῖεν. Καὶ μείζων εἴη παρ' ἐμοὶ ἑνὸς ἀδελφοῦ γνώμη, ἥπερ ἁπάσης τῆς οἰκίας τἰκίας τοῦ δεσπότου ἡ κοινὴ λυσιτέλεια. Καὶ διὰ τοῦτο γινώσκων τὴν ἔνδοξόν σου γαληνότητα τῇ ἐκκλησιαστικῇ σπουδάζειν ὁμονοίᾳ, 1152 καὶ τοῖς τῇ εἰρηνοποιῷ ἑνώσει ἁρμόζουσιν εὐσεβῆ παρασχεῖν σύναισιν, δέομαι, καὶ σπουδαιοτάτῃ αἰτήσει ὑμᾶς παρακαλῶ, ὃπως τὰς ἐπιχειρήσεις τὰς ἀναιδεῖς τὰς ἐναντίας τῇ ἑνώσει, καὶ τῇ εἰρήνῃ τῶν Χριστιανῶν, ἀπὸ πάσης συναινέσεως τῆς ὑμετέρας εὐσεβείας ἀποκηρύξητε, καὶ τοῦ ἐμοῦ ἀλελφοῦ τοῦ Ἀνατολίου τὴν ἐπιβλαβῆ ἑαυτῷ, εἰ ἐπιμένοι, ἐπιθυμίαν σωτηριωδῶς ἐπίσχητε, ἵνα μὴ τούτων, ἅπερ τῇ ὑμετέρᾳ δόξῃ καὶ τοῖς χρόνοις ἐχθρὰ τυγχάνει, ἐπιθυμῶν, μείζων θελῆσῃ εἶναι τῶν ἤδη ὄντων πρώτων, καὶ ἐπ' ἀδείας ἐκείνῳ εἴη, ὅσαις ἂν ἐθέλοι, ἐκλάμπειν ἀρεταῖς, ὧν οὐχ ἑτέρως κοινωνός ἐστιν, εἰ μὴ διαθέσει μᾶλλον ἐθέλοι κοσμεῖσθαι, ἤπερ ἀμβιτίονι ἐκτείνεσθαι. Ταύτην δὲ τὴν ἀναιδῆ ἐπιθυμίαν οὐδέποτε μὲν ὤφειλεν ἐν τῇ αὐτοῦ ἔχειν τῇ ψυχῇ, ἀλλ' ὁπηνίκα αὐτῷ οἱ ἀδελφοὶ, καὶ συνεπίσκοποι ἐμοὶ, οἱ ὑπὲρ ἐμοῦ πράττοντες, ἀντέβησαν, ἀπὸ τῆς παρανόμου τόλμης κᾂν ἐκ τῆς αὐτῶν ὤφειλεν ἀργῆσαι ἀντιλογίας· καὶ γὰρ καὶ της ὑμετέρας εὐσεβείας αἱ συλλαβαὶ, καὶ τὰ αὺτοῦ γράμματα σημαίνει τοὺς πρεσβευτὰς τῆς ἀποστολικῆς καθέδρας, καθῶς ἐχρῆν, δικαιοτάτῃ ἀντιῤῥήσει ἀντιβεβηκέναι, ὥστε μὴ παραίτησιν ἔχειν τὴν ἐπιχείρησιν, ἥτις ἑαυτὴν οὐδὲ ἐκτυπωθεῖσα ἐπέσχεν. Ὅθεν ἐπειδὴ ἁρμόζει τῇ ἡμετέρᾳ πίστει καὶ δόξῃ, ἵνα καθ' ὃν τρόπον αἱ αἱρέσεις δι' ὑμῶν, τοῦ Θεοῦ πράττοντος οὕτω καὶ πᾶσα ἀμβιτίων ἐκκοπείη· ὅπερ καὶ τῆς Χριστιανῶν ἐστιν εὐδοκιμήσεως, καὶ τῆς βασιλικῆς. Καὶ ὁ προλεχθεὶς ἐπίσκοπος φειδέσθω τέρων προνοήσει τῆς εἰρήνης, καὶ μὴ ἐξεῖναι ἑαυτῷ πάντα ἀπολαμβανέτω. Ἐπειδήπερ τῆ Ἀντιοχέων ἐκκλησίᾳ ἄνευ τινὸς 1154 ὑποδείγματος παρὰ τοὺς κανόνας ἐπίσκοπον χειροτονῆσαι ἐτόλμησεν· ὅπερ ἡμεῖς ἔρωτιτοῦ ἀνανεωθῆναι τὴν πίστιν, καὶ σπουδῇ τῆς εἰρήνης ἀναψηλαφῆσαι ἠρτήσαμεν. Ἀποσχέσθω τοίνυν ἀπὸ τῆς τῶν ἐκκλησιαστικῶν κανόνων ὕβρεως, ταὶ τὰς παρανόμους ἐκκλινάτω παραβάσεις· ἵνα μὴ ἑαυτὸν ἀπὸ τῆς καθολικῆς ἐκκλησίας, ἕως οὗ ἔχθρα τῇ εἰρήνῃ ἐπιχειρεῖ, ἀποσχίσῃ· ὅντινα εὔχομεν μᾶλλον ἀδιαβλήτως πράττοντα φιλεῖν, ἤπερ ταύτῃ προσκαρτερείν τῇ τόλμᾳ, ἥτις αὐτὸν δύναται ἀπὸ πάντων χωρίσαι. Ὁ ἀδελφὸς δὲ ὁ ἐμὸς, καὶ συνεπίσκοπος Λουκιανὸς, ὅς μετὰ τοῦ ἐμοῦ τέκνου Βασιλείου τοῦ διακόνου τῆς ὑμετέρας γαληνότητος γράμματα πρὸς ἐμὲ ἐβάστασε, πάσῃ τῇ καθοσιώσει τὴν ἐνταλθεῖσαν αὐτοῖς πρεσβείαν ἐπλήρωσεν, ὃς οὐκ ἂν λογισθείη ἀπολελεῖφθαι τοῦ πράγματος, ὅντινα μᾶλλον ἡ ὑπόθεσις ἀπολέλοιπεν. Ἐδόθη πρὸ ἕνδεκα Καλανδῶν Ἰουννίων ὑπατείας Ἑρκουλάνου τοῦ λαμπροτάτου.
EPISTOLA CV. AD PULCHERIAM AUGUSTAM. De ambitu Anatolii. SYNOPSIS. I. Plenam esse fidei victoriam in qua superant tam qui ceciderunt quam qui steterunt. --II. Nihil valere posse contra canones Nicaenos, qui soli firmandae paci sufficiunt. --III. Anatolio Flavianum exemplo esse debere; et per se ruere quod Nicaenae synodo contrarium est. --IV. Ut ipsa Anatolium a proposito revocet hortatur. LEO episcopus PULCHERIAE Augustae.
CAP. I. Sanctis et Deo placitis clementiae vestrae studiis defensam contra haereticos catholicam fidem, et universae Ecclesiae redditam pacem, ineffabiliter cum vestra pietate gaudemus: gratias agentes misericordi et omnipotenti Deo, quod exceptis his qui magis dilexerunt tenebras quam lucem (Joan. III, 19), neminem passus est evangelica veritate fraudari: ut abstersa erroris caligine, in omnium cordibus purissimum lumen oriretur, nec de infirmis quorumdam animis tenebrosus ille exsultaret inimicus, quem non solum hi qui illaesi steterunt, sed etiam hi quos fecerat mutare, superaverunt: ut, errore abolito, per totum 1155 mundum fides vera regnaret, et omnis lingua confiteretur, quoniam Dominus Jesus Christus in gloria est Dei Patris (Philip. II, 11). Confirmato autem in unitate Evangelii universo orbe terrarum, et in eumdem sensum directis cordibus omnium sacerdotum, optimum fuerat, supra illa, propter quae sancta est synodus congregata, et quae secundum pietatis vestrae studium probabili sunt fine conclusa, nihil quod tanto bono contrarium esset, inferri, nec per occasionem episcopalis concilii, id importune appeti, quod non licuit concupisci.
CAP. II. Frater enim et coepiscopus meus Anatolius parum considerans quanto pietatis vestrae beneficio et mei favoris assensu Constantinopolitanae Ecclesiae sacerdotium fuerit consecutus, non tam de adeptis gavisus, quam de immodicis appetendis supra mensuram sui honoris accensus est; credens huic tam intemperanti cupiditati posse prodesse quod ei quorumdam consensum suum praebuisse dicitur extorta subscriptio; cum tamen destruendis mox conatibus, contradictio fratrum et coepiscoporum meorum vice mea agentium fideliter et laudabiliter obviaret. Quoniam contra statuta paternorum canonum, quae ante longissimae aetatis annos in urbe Nicaena spiritualibus sunt fundata decretis, nihil cuique audere conceditur: ita ut si quis diversum aliquid decernere velit, se potius minuat quam illa corrumpat. Quae si, ut oportet, a cunctis pontificibus intemerata serventur, per universas Ecclesias tranquilla erit pax et firma concordia: nullae de mensura honorum dissensiones, nullae de ordinationibus lites, nullae de privilegiis ambiguitates, nulla erunt de alieni usurpatione certamina; sed aequo jure charitatis, rationabilis et morum et officiorum ordo servabitur; et ille vere 1156 erit magnus, qui fuerit totius ambitionis alienus. dicente Domino: Quicumque voluerit inter vos major fieri, sit vester minister; et quicumque voluerit inter vos primus esse, erit vester servus: sicut Filius hominis non venit ministrari, sed ministrare (Matth. XX, 26; Marc. X, 43). Et tamen haec illis tunc insinuabantur qui de pusillo volebant crescere, et de infimis ad summa transire. Constantinopolitanae vero praesul Ecclesiae, quid amplius quam assecutus est concupiscit? aut quid illi satisfaciet si tantae urbis magnificentia et claritudo non sufficit? Superbum nimis est et immoderatum ultra proprios terminos tendere, et antiquitate calcata alienum jus velle praeripere, atque ut unius crescat dignitas, tot metropolitanorum impugnare primatus, quietisque provinciis, et olim sanctae synodi Nicaenae moderatione dispositis, bellum novae perturbationis inferre; atque ut venerabilium Patrum decreta solvantur, quorumdam episcoporum proferre consensum, cui tot annorum series negavit effectum. Nam sexagesimus fere annus hujus conniventiae esse jactatur, qua se praedictus episcopus aestimat adjuvari, frustra cupiens id sibi prodesse quod etiam si quisquam ausus est velle, nullus tamen potuit obtinere.
CAP. III. Agnoscat cui successerit viro, et repulso omni spiritu elationis, Flaviani fidem, Flaviani modestiam, Flaviani humilitatem, quae illum usque ad confessoris gloriam provexit, imitetur. Cujus si velit splendere virtutibus, laudabilis erit, et in omni loco plurimum dilectionis acquiret, non ambiendo humana, sed promerendo divina. Hac autem observantia meum quoque illi animum spondeo copulandum, et apostolicae sedis dilectionem, quam Constantinopolitanae Ecclesiae semper impendit, nulla mutabilitate violandam. Quia si interdum 1157 immoderati praesules aliquas incidunt culpas, Ecclesiarum tamen Christi integritas perseverat. Consensiones vero episcoporum, sanctorum canonum apud Nicaeam conditorum regulis repugnantes, unita nobiscum vestrae fidei pietate in irritum mittimus, et per auctoritatem beati Petri apostoli, generali prorsus definitione cassamus, in omnibus ecclesiasticis causis his legibus obsequentes quas ad pacificam observantiam omnium sacerdotum, per trecentos decem et octo antistites Spiritus sanctus instituit: ita ut etiam si multo plures aliud quam illi statuere decernant, in nulla reverentia sit habendum, quidquid fuerit a praedictorum constitutione diversum.
1158 CAP. IV. Prolixitatem itaque epistolae meae, qua necesse habui explicare quid sentiam, rogo ut per fratrem et coepiscopum meum Lucianum, qui (quantum in ipso est) sollicitudinem susceptae legationis est fideliter exsecutus, et per filium meum Basilium diaconem pietas vestra dignanter accipiat. Et quia moris vestri est pro pace et unitate Ecclesiae laborare, fratrem meum Anatolium episcopum ex vestra mihi insinuatione dilectum, salubriter in his quae ipsi profutura sint continete: ut gloria clementiae vestrae, sicut magnificatur de fide reparata, ita praedicetur de ambitione compressa. Data undecimo kalendas Junii, Herculano viro clarissimo consule.
EPISTOLA CVI. AD ANATOLIUM EPISCOPUM CP. Increpat de ambitu. SYNOPSIS. I. Anatolii fidem esse laudandam, cupiditatem damnandam. --II. Nicaeni concilii praerogativa, quam Anatolii ambitus petit. --III. Chalcedonensi synodo in solo negotio fidei convocata eum abuti. --IV. Numquam se in praejudicium Nicaeni concilii illicitis ausibus consensurum. --V. Canones synodi CP. ad sedem Romanam numquam missos, Anatolio male patrocinari. --VI. Satius esse ut cupiditatem deponat, charitatem sectetur. LEO episcopus ANATOLIO episcopo. CAP. I. Manifestato, sicut optavimus, per gratiam Dei lumine evangelicae veritatis, et ab universali Ecclesia perniciosissimi erroris nocte depulsa, ineffabiliter gaudemus 1159 in Domino quod creditae nobis dispensationis labor ad desideratum pervenit effectum, sicut etiam epistolae tuae textus eloquitur; ut, secundum apostolicam doctrinam, idipsum dicamus omnes, et non sint in nobis schismata: simus autem perfecti in eodem sensu et in eadem scientia (I Cor. I, 10). In cujus operis devotione gratulamur dilectionem tuam esse consortem: ut et corrigendis tua prodesset industria, et ab omni te deviantium participatione purgares. Decessore enim tuo beatae memoriae Flaviano, propter defensionem catholicae veritatis ejecto, non immerito credebatur quod ordinatores tui, contra sanctorum canonum constituta, viderentur sui similem consecrasse. Sed affuit misericordia Dei, in hoc te dirigens atque confirmans, ut malis principiis bene utereris; et non te judicio hominum, sed Dei provectum benignitate monstrares: quod vere ita accipiendum est, si hanc divini muneris gratiam alia offensione non perdas. Virum enim catholicum, et praecipue Domini sacerdotem, sicut nullo errore implicari, ita nulla oportet cupiditate corrumpi. Dicente quippe Scriptura sancta: Post concupiscentias tuas non eas, et a voluntate tua vetare (Eccli. XVIII, 30): multis mundi hujus illecebris, multis vanitatibus resistendum est, ut verae continentiae obtineatur integritas: cujus prima est labes superbia, initium transgressionis, et origo peccati. Quoniam MENS potentiae avida nec abstinere novit vetitis, nec gaudere concessis; dum inordinato pravoque 1161 progressu, impunitarum transgressionum augentur excessus, et crebrescunt culpae, quae toleratae sunt studio fidei reparandae et amore concordiae.
CAP. II. Post illa itaque ordinationis tuae non inculpata principia, post consecrationem Antiocheni episcopi, quam tibimet contra canonicam regulam vindicasti, doleo etiam in hoc dilectionem tuam esse prolapsam, ut sacratissimas Nicaenorum canonum constitutiones conareris infringere; tamquam opportune se tibi hoc tempus obtulerit, quo secundi honoris privilegium sedes Alexandrina perdiderit, et Antiochena Ecclesia proprietatem tertiae dignitatis amiserit: ut his locis juri tuo subditis, omnes metropolitani episcopi proprio honore priventur. Quibus inauditis et numquam ante tentatis ita praeveniris, excessibus, ut sanctam synodum, ad exstinguendam solum haeresim, et ad confirmationem fidei catholicae studio Christianissimi principis congregatam, in occasionem ambitus trahas, et ut conniventiam suam tibi dedat, impellas: tamquam refutari nequeat quod illicite voluerit multitudo, et illa Nicaenorum canonum per Spiritum vere sanctum 1163 ordinata conditio in aliqua cuiquam sit parte solubilis. Nulla sibimet de multiplicatione congregationis synodalia concilia blandiantur, neque trecentis illis decem atque octo episcopis quantumlibet copiosior numerus sacerdotum vel comparare se audeat, vel praeferre; cum tanto divinitus privilegio Nicaena sit synodus consecrata, ut sive per pauciores, sive per plures ecclesiastica judicia celebrentur, omni penitus auctoritate sit vacuum, quidquid ab illorum fuerit constitutione diversum.
CAP. III. Nimis ergo haec improba, nimis sunt prava, quae sacratissimis canonibus inveniuntur esse contraria. In totius Ecclesiae perturbationem superba haec tendit elatio, quae ita abuti voluit concilio synodali, ut fratres in fidei tantummodo negotio convocatos, et definitione ejus causae, quae erat curanda, perfunctos, ad consentiendum sibi, aut depravando traduceret, aut terrendo compelleret. Inde enim fratres nostri ab apostolica sede directi, qui vice mea synodo praesidebant, probabiliter atque constanter illicitis ausibus obstiterunt, aperte reclamantes, ne contra instituta Nicaeni concilii, praesumptio reprobae novitatis assurgeret. Nec potest de eorum contradictione dubitari, de quibus in epistola tua etiam ipse conquereris, quod conatibus tuis voluerint obviare. In quo quidem multum illos mihi haec scribendo commendas, sed temetipsum, quod eis parere nolueris, dum illicita moliris, accusas, superflue non concedenda appetens, et insalubriter tibi contraria concupiscens, quae nullum umquam poterunt nostrum obtinere 1165 consensum. Absit enim a conscientia mea ut tam prava cupiditas meis studiis adjuvetur, ac non potius et meo et omnium qui non alta sapiunt, sed humilibus consentiunt, opere subruatur.
CAP. IV. Sancti illi et venerabiles Patres, qui in urbe Nicaena, sacrilego Ario cum sua impietate damnato, mansuras usque in finem mundi leges ecclesiasticorum canonum condiderunt, et apud nos et in toto orbe terrarum in suis constitutionibus vivunt; et si quid usquam aliter quam illi statuere praesumitur, sine cunctatione cassatur; ut quae ad perpetuam utilitatem generaliter instituta sunt, nulla commutatione varientur; nec ad privatum trahantur commodum, quae ad bonum sunt commune praefixa: et manentibus terminis, quos constituerunt Patres, nemo in jus tendat alienum; sed intra fines proprios atque legitimos, prout quis valuerit in latitudine se charitatis exerceat; cujus satis uberes fructus Constantinopolitanus potest antistes acquirere, si magis humilitatis virtute nitatur, quam si spiritu ambitionis infletur.
CAP. V. Noli, frater, altum sapere, sed time (Rom. XI, 20), et Christianorum principum piissimas aures improbis petitionibus inquietare desiste, quibus certum habeo modestia te magis quam elatione placiturum. Persuasioni enim tuae in nullo penitus suffragatur quorumdam episcoporum ante sexaginta (ut jactas) annos tacta conscriptio numquamque a praedecessoribus tuis ad apostolicae sedis 1167 transmissa notitiam, cui ab initio sui caducae, dudumque collapsae sera nunc et inutilia subjicere fulcimenta voluisti, eliciendo a fratribus speciem consensionis, quam tibi in suam injuriam verecundia fatigata praeberet. Memento quid Dominus ei qui unum de pusillis scandalizaverit comminetur (Matth. XVIII, 6; Marc. IX, 41), et sapienter intellige quale sit Dei judicium subiturus, qui tot Ecclesiis, tot sacerdotibus scandalum inferre non metuit. Fateor enim ita me dilectione universae fraternitatis obstringi, ut nemini prorsus in his quae contra se poscit assentiar, possisque evidenter agnoscere me dilectioni tuae benevolo animo contraire, ut saniore consilio ab universalis te Ecclesiae perturbatione contineas. Non convellantur provincialium jura primatuum, nec privilegiis antiquitus institutis metropolitani fraudentur antistites. Nihil Alexandrinae sedi ejus, quam per sanctum Marcum evangelistam beati Petri discipulum meruit, pereat dignitatis; nec Dioscoro impietatis suae pertinacia corruente, splendor tantae Ecclesiae tenebris obscuretur alienis. Antiochena quoque Ecclesia, in qua primum praedicante beato apostolo Petro, Christianum nomen exortum est, in paternae constitutionis ordine perseveret, et in gradu tertio collocata numquam se fiat inferior. Aliud enim sunt sedes, 1169 aliud praesidentes; et magnus unicuique honor est integritas sua. Quae cum in quibuslibet locis propria ornamenta non perdat, quanto magis in Constantinopolitanae urbis magnificentia potest esse gloriosa, si per observantiam tuam, et defensionem paterni canones, et exemplum probitatis multi habeant sacerdotes?
CAP. VI. Haec tibi scribens, frater, in Domino hortor ac moneo ut, deposito ambitionis desiderio, spiritu potius ferveas charitatis, ejusque virtutibus, secundum doctrinam apostolicam, proficienter orneris. Est enim patiens et benigna, et non aemulatur, non agit perperam, non inflatur, non est ambitiosa, non quaerit quae sua sunt (I Cor. XIII, 4). Unde si charitas non quaerit propria, quantum peccat, qui concupiscit aliena? A quibus volo ut te prorsus abstineas, memorque sis ejus sententiae quae dicit: Tene quod habes, ne alius accipiat coronam tuam (Apoc. III, 11). Nam si inconcessa quaesieris, ipse te tuo opere atque judicio universalis Ecclesiae pace privabis. Frater autem et coepiscopus noster Lucianus, et filius noster Basilius diaconus, quantum in ipsis fuit, studiose his quae injunxeras affuere; sed actioni eorum justitia negavit effectum. Data undecimo kalendas Junii, Herculano viro clarissimo consule.
Τῷ ἀγαπητῷ ἀδελφῷ Ἀνατολίῳ ἀρχιεπισκόπῳ Κωνσταντινουπόλεως Λέων ἀρχιεπίσκοπος Ῥώμης..
Φανερωθέντος, ὡς ηὐχόμεθα, διὰ τῆς τοῦ Θεοῦ χάριτος, τοῦ φωτὸς, καὶ τῆς εὐαγγελικῆς ἀληθείας, καὶ ἀπὸ τῆς καθολικῆς ἐκκλησίας τοῦ σκότους τῆς ὀλεθριωτάτης πλάνης ἐκδιωχθέντος,, 1160 ἀφράστως χαίρομεν ἐν τῷ δεσπότῃ, ὅτι τῆς πιστευθείσης ἡμῖν διοικήσεως ὁ κάματος εἰς τὸ πεποθημένον ἔργον ἐξέβη, καθῶς καὶ τῆς σῆς ἐπιστολῆς ὁ τύπος σημαίνει· ὥστε κατὰ τὴν ἀποστολικὴν διδασκαλίαν τὸ αὐτὸ λεχθῆναι παρὰ πάντων, καὶ μὴ εἴη ἐν ὑμῖν σχίσματα, εἴημεν δὲ τέλειοι ἐν τῷ αὐτῷ νῷ, καὶ ἐν τῇ αὐτῇ εἰδήσει. Οὗτινος κατορθώματος χαίρομεν τὴν σὴν ἀγάπην εἶναι συνεργόν· ὥστε καὶ τοῖς ὀφείλουσι διορθωθῆναι τὴν σὴν λυσιτελῆσαι σπουδὴν, καὶ ἀπὸ πάσης τῶν πλανωμένων κοινωνίας καθαρισθῆναί σε. Τοῦ γὰρ προηγησαμένου σε τοῦ τῆς μακαρίας μνήμης Φλαυιανοῦ διὰ τὴν ἐκδίκησιν τῆς καθολικῆς πίστεως ἐκβληθέντος, οὐκ ἀδίκως ἐπιστεύετο, ὅτιπερ οἱ χειροτονήσαντές σε παρὰ τοὺς κανόνας τοὺς ἁγίους ὡς ἑαυτὸν ὅμοιον ἐφαίνοντό σε χειροτονήσαντες. Ἀλλ' ἔφθασεν ἡ τοῦ Θεοῦ ἐλεημοσύνη, εἰς τοῦτό σε φέρουσα καὶ βεβαιοῦσα, ὡς ἂν ταῖς μὲν κακαῖς ἀρχαῖς καλῶς χρήσασθαι, καὶ μὴ ἁνθρώπων κρίσει, ἀλλὰ Θεοῦ ἀγαθότητι χειροτονηθῆναι ὀφθείης· ὅπερ ἀληθῶς οὕτως ἐστὶ δεκτέον, εἰ ταύτην τῆς θείας δωρεᾶς τὴν χάριν ἑτέρᾳ μὴ ἀπολέσειας προσκρούσει· τὸν γὰρ καθολικὸν ἄνδρα, καὶ μάλιστα τὸν τοῦ δεσπότου ἱερέα, ὥσπερ οὐδεμιᾷ πλάνῃ προσπλέκεσθαι, οὕτως οὔτε τινι ἐπιθυμίᾳ φθείρεσθαι χρή. Βοώσης τῆς θείας γραφῆς, Τὰς ἐπιθυμίας τὰς σὰς ὰπὸ τῆς σῆς προαιρέσεως κώλυε, τοῖς πολλοῖς τούτου τοῦ κόσμου δελέασμασι, καὶ τῇ πολλῇ ματαιότητι ἀντιβῆναι χρή· ὥστε τῆς ἀληθοῦς ἐγκρατείας τὴν καθαρότητα κατασχεθῆναι, ἧτινος πρῶτός ἐστιν ὄλεθρος ὑπεροψία, ἀρχὴ τῆς μεταβάσεως, καὶ ἀρχιγονία τῶν ἁμαρτημάτων. 1162 Ἐπειδὴ δὲ ἐπιθυμητικὴ τῆς δυναστείας τυγχανουσα οὔτε ἀποσχέσθαι ἕγνω τῶν κεκωλυμένων, οὔτε χαίρειν τοῖς συγκεχωρημένοις, τῇ ἀκολούθῳ καὶ φαύλῃ προκοπῇ τῶν ἀτιμωρήτων παραβάσεων αὔξονται αἱ ὁδοί, καὶ στυγνάζουσιν αἱ ἁμαρτίαι, αἵτινες ἐβαστάχθησαν ἔρωτι τοῦ ἀνανεωχθῆναι τὴν πίστιν, καὶ τὴν ὁμόνοιαν. Μετ' ἐκεῖνα τοίνυν τὰ ἐπὶ τῇ σῇ χειροτονίᾳ ἡμαρτημένα προοίμια, μετὰ τὴν χειροτονίαν τοῦ Ἀντιοχείας ἐπισκόπου, ἥντικα ἑαυτῷ παρὰ τοὺς κανονικοὺς θεσμοὺς ἐξεδίκησας, πάσχω, καὶ εἰς τοῦτο τὴν σὴν ἀγάπην ἐξολισθῆσαι, ὥστε τὰς θείας διατυπώσεις τῶν ἐν Νικαὶᾳ κανόνων ἐπιχειρεῖν σε παραλύειν· καθάπερ ἐπιτηδείου σοι προσενεχθέντος καιροῦ, ὅπως τῆς δευτέρας τιμῆς τὸ προοίμιον ὁ ἀλεξανδρέων θρόνος, καὶ ἡ ἀντιοχέων ἐκκλησία τὴν κυριότητα τῆς τρίτης ἀπωλέσει ἀξίας· ὥστε τούτων τῶν τόπων τῷ σῷ δικαίω ὑπαχθέντων πάντας τοὺς μητροπολίτας ἐπισκόπους τῆς ἰδίας τιμῆς στερηθῆναι· ἅτινα μήτε ἀκουσθέντα, μήτε ἐπιχειρηθέντα ποτὲ οὕτω προσέλαβες τῇ παραβάσει, ὥστε τὴν ἁγίαν σύνοδον τὴν εἰς τὸ ἀποσβέσαι μόνον τὴν αἵρεσιν, καὶ βεβαιῶσαι τὴν καθολικὴν πίστιν σπουδῇ τοῦ χριστιανικωτάτου βασιλέως συναθροισθεῖσαν εἰς ἀφορμὴν ἀμβιτίονος ἑλκυσθῆναι παρὰ σοῦ, καὶ εἰς συνδυάσαι σοι ἀναγκασθῆναι καθάπερ οὐ δυναμένου ἀνατραπῆναι τοῦ παρανόμως δόξαντος πολλοῖς· ἀλλὰ κᾀκείνη ἡ τῶν ἐν Νικαίᾳ κανονισθέντων κανόνων διὰ τοῦ ἁγίου 1164 ἀληθῶς πνεύματος διατύπωσις ἔν τινι μέρει τισὶν εἴη ἀναλυτέα· μηδαμῶς ἑαυτῷ ἐκ τοῦ συνηγμένου πλήθους συνοδικὸν συνέδριον ἀπατήσῃ, μήτε τῶν τριακοσίων δεκαοκτὼ ἐπισκόπων ὅσος δήποτε ἀριθμὸς ἱερέων ἤ συγκρῖναι ἑαυτὸν τολμήσοι, ἤ προκρῖναι· ὁπότε τοσαύτῃ Θεοῦ χάριτι ἡ ἐν Νικαίᾳ σύνοδος συνηθροίσθη, ὥστε εἴτε δι' ἐλασσόνων, εἴτε διὰ πλειόνων ἐκκλησιαστικὰ συγκροτηθείη δικαστήρια, πάσης στερεῖσθαι αὐθεντίας πᾶν ὅτι ἂν τυπωθείη τῇ ἐκείνων διατυπώσει ἐναντιούμενον. Ἄγαν τοίνυν ἀναιδῆ, ἄγαν φαῦλα τυγχάνει τὰ τοῖς θείοις κανόσιν ἐναντιούμενα· εἰς τάραχον πάσης ἐκκλησίας ἡ παροῦσα τείνει ὑπεροψία, ἥτις οὕτως ἀποχρήσασθαι ἠθέλησε τῇ συνόδῳ, ὥστε τοὺς ἀδελφοὺς τοὺς τῆς πίστεως ἕνεκα μόνης συγκληθέντας, πληρώσαντάς τε ἅπερ τούτου ἑνεκα τοῦ μέρους φροντισθῆναι ὤφειλεν, εἰς τὸ συναινέσαι ἑαυτῆς τῇ ἀπάτῇ ὑπάγειν, ἢ φόβῃ συνελάσαι. Ἐντεῦθεν γὰρ οἱ ἀδελφοὶ οἱ ἡμέτεροι παρὰ τοῦ ἀποστολικοῦ θρόνου ἀποσταλέντες, οἵτινες ἐν τῳ συνόδῇ ἐτοποτήρουν ἐμοὶ, εὐδοκίμως, καὶ γενναίως τοῖς παρανόμοις τολμήμασι ἀντέστησαν, φανερῶς βοῶντες, μή τις κατὰ τῶν ἐν Νικαίᾳ κανόνων ἐπιχείρησις ἀναιδὴς ἐξανασταίη· ἀλλ' οὐδέ ἀμφιβάλλεται ἀντιβῆναι αὐτοὺς, οῖστισι καὶ αὐτὸς ἐν τοῖς ἑαυτοῦ γράμμασι μέμφῃ, ὅτι δὴ ταῖς σαῖς ἐπιχειρήσεσιν ἠθέλησαν ἀντιβῆναι. Καὶ ἐμοὶ μὲν οὖν πάνυ αὐτοὺς ταῦτα γράφων παρατίθης· αὐτοῦ δὲ, ὅτι περ αὐτοῖς πειθαρχῆσαι οὐκ ἠνέσχου παράνομα ἐπιχειρῶν, κατηγορεῖς, περιττῶς τὰ ἀσυγχώρητα ἁρπάζων, ἀθέσμως ἐπιθυμῶν ἐκείνων, ἅτινα οὐδεμιᾷ ἀπάτῃ δυνήσονται ἡμετέραν ἔχειν σύνεσιν. 1166 Ἀπέστω γὰρ τῆς ἡμετέρας συνειδήσεως, ὥστε τὴν οὕτως φαύλην ἐπιθυμίαν ἐμαῖς σπουδαῖς βοηθηθῆναι, καὶ οὐχὶ μᾶλλον καὶ ἐμοῦ, καὶ πάντων τῶν μεγάλα φρονούντων, ἀλλὰ ταπεινὰ, σπουδῇ καταχωσθῆναι. Οἱ ἅγιοι ἐκεῖνοι, καὶ σεπτοὶ πατέρες, οἵτινες ἐν τῇ Νικέων πόλει τοῦ ἱεροσύλου Ἀρείου μετὰ τῆς ἰδίας δυσσεβείας κατακριθέντος νόμους διαιωνίζοντας τῶν ἐκκλησιαστικῶν ἔθεντο κανόνων, καὶ παρ' ἡμῖν, καὶ ἐν παντὶ τῷ κόσμῳ ταῖς ἰδίαις διατάξεσι ζῶσι, καὶ εἴ τι ποτὲ ἄλλως, ἤπερ αὐτοὶ ἐτύπωσαν, ἐπιχειρηθείη, ἄνευ ἀμφιβολίας καταργεῖται, καὶ ὅπως μηδεμιᾷ ἐναλλαγῇ παραβαθείη τὰ εἰς διηνεκῆ χρησιμώτατα γενικῶς τυπωθέντα· μήτε εἰς ἰδικὸν ἑλκυσθείη δίκαιον, ἅτινα εἰς κοινὴν λυσιτέλειαν τετύπωται· μενόντων τε τῶν ὃρων, οὓς ἐπήξαντο οἱ πατέρες, μηδεὶς κατὰ δικαίου ἀλλοτρίου ἔλθοι· ἀλλ' ἐντὸς οἰκείων καὶ νομίμων ὅρων, καθῶς ἂν ἕκαστος ἰσχύσῃ, εἰς πλάτος ἀγάπης ἑαυτὸν ἐκγυμνάσει, ἥς τινος εὐθαλεῖς καρποὺς ὁ Κωνσταντινουπόλεως ἐπίσκοπος δύναται πορίσασθαι, εἰ μᾶλλον τῆς ταπεινοφροσύνης ἀρετῇ σπουδάσει, ἤπερ τῷ τῆς ἀμβιτίονος πνεύματι φυσηθείη. Μή βούλου δὲ ἀδελφὲ ὑπέρογκα φρονεῖν, ἀλλ' εὐλαβοῦ, καὶ τὰς τῶν χριστιανῶν βασιλέων εὐσεβεῖς ἀκοὰς ἀναιδέσιν αἰτήσεσιν παρενοχλεῖν ἀπόσχου, οἷστισιν ὁμολογουμένως ἐπὶσταμεν ἐπιεικείᾳ σε μᾶλλον ἢ ὑπεροψίᾳ ἀρέσοντα· τῇ γὰρ γνώμῃ τῇ σῇ κατ' οὐδὲν συμβάλλεται ἡ παρά τινων ἐπισκόπων πρὸ ἑξήκοντα, ὡς φῆς, ἐνιαυτῶν γενομένη συγγραφὴ, καὶ οὐδέποτε παρὰ τῶν προηγησαμένων σε, εἰς γνῶσιν τοῦ ἀποστολικοῦ θρόνου πεμφθεῖσα, ᾗτινι τὴν 1168 ἀρχὴν ἀνυποστάτῳ καὶ ὀλισθηρᾷ τυγχανούσῃ βραδέως νῦν καὶ ἀχρίστως ὑποβαλεῖν ἠβουλήθης στηρίγματα, παρὰ τῶν ἐμῶν ἀδελφῶν σχῆμα συναινέσεως, ἥντινά σοι εἰς σὴν ὕβριν τὴν σχυλθεῖσαν αἰδῶ παρεσχηκέναι γινώσκει· Μνήσθητι τί ὁ Δεσπότης τῷ ἕνα τῶν μικρῶν τούτων σκανδαλίζοντι ἀπειλεῖ, καὶ συνετῶς νόησον ὁποῖον εἴη τοῦ Θεοῦ δικαστήριον ὑπεισελευσόμενος ὁ τοσαύταις ἐκκλησίαις, τοσούτοις ἱερεῦσι σκάνδαλον ἐμβαλεῖν μὴ φοβηθείς. Ὁμολογῶ γὰρ ἐμαυτὸν οὕτως τῇ ἀγάπῃ πάσης τῆς ἀδελφότητος συνέχεσθαι, ὥστε μηδενὶ πάντη αὐτῶν ἐν τούτοις, ἅπερ καθ' ἑαυτῶν αἰτοῦσι, συντίθεσθαι. Δυνήσῃ δὲ σαφέστερα γνῶναι ἐμὲ τῇ σῇ ἀγάπῃ καλοτελεῖ ψυχῇ ἀντιβαίνενι, ὅπως ἂν ὑγιεῖ λογισμῷ ἀπὸ πάσης τῆς ἐκκλησιαστικῆς ταραχῆς σεαυτὸν ἐπίσχῃς· μὴ· παρασπαθείη τῶν ἐπαρχιωτῶν τὰ δίκαια· μήτε τῶν ἀρχῆθεν τετυπωμένων προνομίων οἱ μητροπολῖται ἀποστερηθεῖεν ἐπίσκοποι μηδέ που Ἀλεξανδρέων θρόνου τῆς τιμῆς, ἧς τινος διὰ τοῦ ἁγίου Μάρκου τοῦ εὐαγγελιστοῦ τοῦ μαθητοῦ τοῦ ἁγίου Πέτρου ἠξιώθη, παραπόληται· μήτε διὰ Διόσκορον διὰ τὴν ἰταμότητα τῆς ἰδίας δυσσεβείας πεσόντα, τὸ φῶς τῆς τοσαύτης Ἐκκλησίας σκότῳ ἀλλοτρίῳ ἀμαυρωθείη, καὶ ἡ Ἀντιοχέων ὁμοίως Ἐκκλησία, ἐν ᾗ τὸ πρῶτον διδάσκοντος τοῦ μακαριωτάτου ἀποστόλου Πέτρου τὸ τοῦ Χριστοῦ ὄνομα ἤρξατο, ἐν τῇ τῶν πατέρων διατυπώσει παραμενέτω, καὶ ἐν τῷ τρίτῳ βαθμῷ ἰδρυνθεῖσα μήποτε ἑαυτοῖς γένηται 1170 ἐλάσσων· ἄλλο γάρ ἐστι θρόνος, καὶ ἄλλο προκαθεδρία, καὶ μεγάλη ἑκάστου τιμή ἐστιν ἡ ἰδία καθαρότης, ἥτις ὁπότε ἐν οἵοις δήποτε τόποις τὸν ἴδιον τόπον οὐκ ἀπόλλυσι, πόσῳ μᾶλλον ἐν τῇ Κωνσταντινουπολιτῶν πόλει ἐπίδοξος δύναται εἶναι ἡ μεγαλειότης· ἡ διὰ τῆς σῆς παραφυλακῆς, καὶ ἐκδικήσεως οἵτε πατρικοὶ κανόνες, καὶ πολλοὶ ἱερεῖς ὑπόδειγμα ἔχομεν ἀγαθότητος· ταῦτά σοι γράφω, ἀδελφὲ, ἐν τῷ Δεσπότῃ ἡμῶν προτρεπόμενος, Καὶ ὑπομιμνήσκω, ὅπως ἀφέμενος τῆς ἐπιθυμίας τῆς ἀμβιτίονος, πνεύματι μᾶλλον ζέοις διαθέσεως, καὶ ταῖς ἀρεταῖς ταύτης κατὰ τὴν διδασκαλίαν τὴν ἀποστολικὴν λυσιτελῶς κοσμηθείης· ἔστιν ἀνεξίκακος, καὶ καλοθελὴς, καὶ οὐκ ἐριστικὴ, οὐδὲ πράττει μάτην, οὐδὲ ὀγκοῦται, οὐδὲ ἀμβιτιονεύει οὐδὲ ζητεῖ, ἅπερ ἑαυτῆς ἴδιά ἐστιν. Ὅθεν ἡ ἀγάπη οὐ ζητεῖ τὰ ἴδια, πόσον ἁμαρτάνει ὁ ἐπιθυμῶν τῶν ἀλλοτρίων; ὧν θέλω πάντῃ ἵνα ἀποσχῃς, καὶ ἔχοις κατὰ νοῦν ταύτην τὴν γνώμην, ἥτις προαγορεύει, Κάτεχε ὅπερ ἔχεις, μὴ ἄλλος δέξηται τον σον στεφανον. Καὶ γὰρ εἰ μὴ τὰ συγκεχωρημένα ζητήσειας, αὐτὸς σεαυτὸν τῷ σῷ ἔργῳ, καὶ τῇ σῇ κρίσει τῆς εἰρήνης πάσης τῆς ἐκκλησίας ἀποστερήσειας. Ὁ ἀδελφὸς καὶ συνεπίσκοπος ἡμῶν Λουκιανὸς, καὶ ὁ ἐμὸς υἱὸς ὁ διάκονος Βασίλειος, ὅσον τὸ κατ' αὐτοὺς, σπουδαιότατα τὰ ἐγχειρισθέντα διήνυσαν, ἀλλὰ τῇ πράξει αὐτῶν τὸ ἔργον τὸ δίκαιον ἠρνήσατο. Ἐδόθη πρὸ ἕνδεκα καλανδῶν Ἰουννίων ὑπατείας Ἑρκουλάνου τοῦ λαμπροτάτου.
1171 EPISTOLA CVII. AD JULIANUM COENSEM EPISCOPUM. SYNOPSIS. I. Nicaeni concilii auctoritas quanti facienda sit. --II. Julianum arguit quod Anatolio CP. faveat. --III. Contra universalis Ecclesiae statum, sine reatu utriusque ipsorum, nec sibi licere quidquam concedere, nec ei obtinere. LEO papa JULIANO Coensi episcopo.
Cum frequentibus experimentis probaverit dilectio tua quam constanti fixoque proposito sanctorum Nicaenorum canonum statuta custodiam, dissolvi omnes ecclesiasticas regulas aestimans, si quidquam ex illa sacrosancta Patrum constitutione violetur, miror talia te per fratrem et coepiscopum nostrum Lucianum 1172 dirigere scripta potuisse, quibus in tantum pro appetitu novae transgressionis intervenis, ut tibi putes aliquid speciale praestandum, si his quae illicite concupiscuntur annuero. Quantumlibet autem te affectione complectar, nullo tamen modo poteris obtinere ut me in excidium ecclesiastici status, vel suadendo impellas, vel supplicando traducas. Frater enim et coepiscopus noster Anatolius, si divina beneficia et mei favoris assensum sapienter intelligit, satis illi sufficit obtinuisse quod summus antistes de honore episcopatus sui gratias Deo referat, et se ab illicitorum cupiditate contineat; et quicumque illum specialiter diligunt, tali eum debent confirmare consilio; ut impossibilia omnino non quaerat, et sibi talia concupiscendo non noceat: quia nullis apud me patrociniis ita poterit adjuvari, ut his quae postulat, calcata Patrum constitutione, consentiam. Rescribens itaque ad epistolas tuas, pro ea qua diligo affectione, te moneo ut major apud te sit universalis Ecclesiae status, saluberrima olim et vera ordinatione munitus, quam ut in cujusquam gratiam ea a me velis postulare, quae sine reatu utriusque nostrum, nec mihi concedere, nec tibi liceat obtinere. Dat. XI kalend. Junias, Herculano viro clarissimo consule.
1173 EPISTOLA CVIII. AD THEODORUM FOROJULIENSEM EPISCOPUM. SYNOPSIS. I. Unumquemque episcopum ad metropolitanum in dubiis recurrere debere. --II. Duplex esse peccati remedium; et quis reconciliationis ordo esse debeat. --III. Poenitentem, qui ante reconciliationem decedit, reconciliari post mortem non posse. --IV. Nemini in extremis posito et reconciliationem petenti eam esse denegandam. --V. Quam periculose in finem poenitentia reservatur. Nemini per signa poscenti negandam esse, observatis circa apostatas canonicis regulis. --VI. Ut cum metropolitano responsa ad consultationem communicet. LEO episcopus THEODORO Forojuliensi episcopo.
CAP. I. Sollicitudinis quidem tuae hic ordo esse debuerat, ut cum metropolitano tuo primitus de eo quod quaerendum esse videbatur conferres, ac si id quod ignorabat dilectio tua etiam ipse nesciret, instrui vos pariter posceretis: quia in causis quae ad generalem observantiam pertinent omnium Domini sacerdotum, nihil sine primatibus oportet inquiri. 1174 Sed ut quoquomodo instruatur ambiguitas consulentis, quid de poenitentium statu ecclesiastica habeat regula non tacebo.
CAP. II. Multiplex misericordia Dei ita lapsibus subvenit humanis, ut non solum per baptismi gratiam, sed etiam per poenitentiae medicinam spes vitae reparetur aeternae, ut qui regenerationis dona violassent, proprio se judicio condemnantes, ad remissionem criminum pervenirent: sic divinae bonitatis praesidiis ordinatis, ut indulgentia Dei nisi supplicationibus sacerdotum nequeat obtineri. Mediator enim Dei et hominum homo Christus Jesus hanc praepositis Ecclesiae tradidit potestatem, ut et confitentibus actionem poenitentiae darent, et eosdem salubri satisfactione purgatos, ad communionem sacramentorum per januam reconciliationis admitterent. Cui utique operi incessabiliter ipse Salvator intervenit, nec umquam ab his abest quae ministris suis exsequenda commisit, dicens: Ecce ego vobiscum sum omnibus diebus usque ad consummationem saeculi (Matth. XXVIII, 20): ut si quid per servitutem nostram bono ordine et gratulando impletur effectu; non ambigamus per Spiritum sanctum fuisse donatum.
CAP. III. Si autem aliquis eorum pro quibus Domino supplicamus, quocumque interceptus obstaculo, a munere indulgentiae praesentis exciderit, et priusquam ad constituta remedia perveniat, temporalem vitam humana conditione finierit, quod manens in corpore non recepit, consequi exutus carne non poterit. Nec necesse est nos eorum qui sic obierint merita actusque discutere, cum Dominus Deus noster, cujus 1175 judicia nequeunt comprehendi, quod sacerdotale ministerium implere non potuit, suae justitiae reservaverit: ita potestatem suam timeri volens, ut hic terror omnibus prosit, et quod quibusdam tepidis aut negligentibus accidit, nemo non metuat. Multum enim utile ac necessarium est ut peccatorum reatus ante ultimum diem sacerdotali supplicatione solvatur.
CAP. IV. His autem qui in tempore necessitatis et in periculi urgentis instantia praesidium poenitentiae et mox reconciliationis implorant, nec satisfactio interdicenda est, nec reconciliatio deneganda: quia misericordiae Dei nec mensuras possumus ponere, nec tempora definire, apud quem nullas patitur veniae moras vera conversio, dicente Spiritu Dei per prophetam: Cum conversus ingemueris, tunc salvus eris (Isai XXX, 15, sec. LXX). Et alibi: Dic tu iniquitates tuas prior, ut justificeris (Isai. XLIII, 26, sec. LXX). Et iterum: Quia apud Dominum misericordia est, et copiosa apud eum redemptio (Ps. CXXIX, 7). In dispensandis itaque Dei donis non debemus esse difficiles, nec accusantium se lacrymas gemitusque negligere, cum ipsam poenitendi affectionem ex Dei credamus inspiratione conceptam, dicente Apostolo: Ne forte det illis Deus poenitentiam, ut resipiscant a diaboli laqueis, a quo captivi tenentur ad ipsius voluntatem (II Tim. II, 25).
CAP. V. Unde oportet unumquemque Christianum conscientiae suae habere judicium, ne 1176 converti ad Deum de die in diem differat, nec satisfactionis sibi tempus in fine vitae suae constituat: quia periculose hac se conditione fragilitas et ignorantia humana concludit, ut ad paucarum horarum se reservet incertum; et cum possit pleniore satisfactione indulgentiam promereri, illius temporis angustias eligat, quo vix inveniat spatium vel confessio poenitentis, vel reconciliatio sacerdotis. Verum, ut dixi, etiam talium necessitati ita auxiliandum est, ut et actio illis poenitentiae, et communionis gratia, si eam, etiam amisso vocis officio, per indicia integri sensus postulant, non negetur. At si aliqua vi aegritudinis ita fuerint aggravati, ut quod paulo ante poscebant, sub praesentia sacerdotis significare non valeant, testimonia eis fidelium circumstantium prodesse debebunt, ut simul et poenitentiae et reconciliationis beneficium consequantur; servata tamen regula canonum paternorum circa eorum personas qui in Deum a fide discedendo peccarunt.
CAP. VI. Haec autem, frater, quae ad interrogationem dilectionis tuae ideo respondi, ne aliquid contrarium sub ignorantiae excusatione gereretur, in metropolitani tui notitiam facies pervenire: ut si qui forte sunt fratrum qui de his antea putaverint ambigendum, per ipsum de omnibus quae ad te scripta sunt instruantur. Data III idus Junii, Herculano viro clarissimo.
1177 EPISTOLA CIX. AD JULIANUM EPISCOPUM COENSEM. Nunc primum edita e ms. Ratisponensi. SYNOPSIS. I. De Palaestinorum monachorum turbis et violentiis, quibus catholicos exagitabant, ac in Eutychianam haeresim assensum extorquebant, queritur. --II. Eos ab imperatore cohibendos, et pertinaces in exsilium pellendos. --III. Epistolam S. Athanasii ad Epictetum eisdem opponendam mittit. --IV. De Juvenali episcopo Hierosolymorum ab eisdem pulso, et de alio ei subrogato. LEO papa JULIANO episcopo.
CAP. I. Gravia sunt, et non parvo moerore lugenda, quae falsorum monachorum turbas fraternitas tua perpetrare significat, Eutyche impio per deceptorum furorem bellum evangelicis et apostolicis praedicationibus inferente, retorquendo in ipsius et sociorum ejus exitium; quod ideo differtur per patientiam Dei, ut inimici crucis Christi quantum diabolo famulentur appareat; dum haeretica pravitas antiquum velamen suae simulationis excedens, intra limites hypocrisis suae continere se amplius non potest, totumque, quod diu texerat, virus effudit, non solum stylo in discipulos veritatis, sed etiam manu saeviens, ut consensum aut simplicitatis indoctae, aut trepidae fidei violenter extorqueat. Sed non ita debent filii lucis filios metuere tenebrarum, ut sani furentibus acquiescant, 1178 aut aestiment hujusmodi hominibus aliquid praestandum esse reverentiae, qui si perire malunt quam resipiscere, prospiciendum est ne impunitate sua latius noceant, et in multorum perniciem, dum diu tolerantur insurgant.
CAP. II. Non ignoro quid charitatis et gratiae filiis nostris sanctis et veris monachis debeatur, qui professionis suae modestiam non relinquunt, et quod proposito voverunt, moribus exsequuntur. Superbi autem et inquieti, qui sacerdotum contemptu et injuriis gloriantur, non servi Christi, sed Antichristi milites sunt habendi; maximeque in suis sunt praepositis humiliandi, qui imperitam multitudinem ad defensionem suae perversitatis instigant. Unde cum clementissimus princeps toto religiosi cordis affectu catholicam diligat fidem, et multum, sicut ubique percrebuit, rebellium haereticorum hac offendatur audacia, agendum est apud ipsius clementiam, ut incentores harum seditionum ab insanis congregationibus separentur; nec tantum Eutyches et Dioscorus, sed etiam quicumque studiosius furiosam adjuvant pravitatem, in his constituantur locis, in quibus nullum cum suis sociis blasphemiarum possint habere commercium: forte enim aliquorum simplicitas hac medendi ratione curabitur, et ad incolumitatem mentium facilius revocabuntur, si liberiores fuerint ab instigationibus pestilentium magistrorum.
CAP. III. Ne autem ad confirmandos piorum animos, vel ad haereticos confutandos necessaria aut deesset, aut lateret instructio, misi epistolam sanctae memoriae Athanasii episcopi ad Epictetum episcopum datam, cujus testimoniis sanctae memoriae Cyrillus usus est in Ephesina synodo contra Nestorium, quia incarnationem Verbi tam lucide ac diligenter astruxit, ut Nestorium et 1179 Eutychen in illius jam temporis haereticis debellarit. Audeant hunc tantae auctoritatis virum Eutychis et Dioscori sectatores aut imperitiae, aut pravitatis arguere, qui praedicationem nostram a doctrina atque intelligentia Patrum jactitant deviare. Prodesse autem debet confirmandis sensibus omnium Domini sacerdotum, quos haeretici olim in auctoribus suis praesciti atque damnati, apertius jam coeperunt dogma suae impietatis astruere, ne latente intra silentium sensu dubitabile videretur an vere in ipsis et triplex Apollinaris error, et insana Manichaeorum opinio pullularet. Qui cum jam non se occulere studeant, sed contra Christi Ecclesias audacter insurgant, nonne prospiciendum est quatenus eis vires omnium conatuum subtrahantur, servato, ut dixi, eo districtionis moderamine, ut a quietioribus inconvertibiles dividantur: Corrumpunt enim mores bonos colloquia mala (I Cor. XV, 33); et, Castigato pestilente sapiens astutior erit (Prov. XXI, 11): ut quolibet modo dissipata societate reproborum, aliqua diabolo vasa rapiantur? Non enim ita conviciis et vaniloquiis 1180 debemus offendi, ut nullam curam ipsorum correctionis habeamus.
CAP. IV. Episcopus vero Juvenalis, cujus injuriae sunt dolendae, nimis temere se haereticorum blasphemiis copularat et dum Eutychem Dioscorumque amplectitur, multos imperitos suo in praeceps egit exemplo, licet postea se consilio saniore correxerit. Hi tamen, qui avidius impietatis virus hauserunt, facti sunt ejus adversarii, cujus fuerant ante discipuli, ut sua ipse nutrimenta pateretur: qui ut eamdem emendationem, quam ille elegit, imitentur optandum est, si vel ipsa sanctorum locorum circa quae habitant testificatione resipiscant. Qualis autem sit qui in locum episcopi viventis obrepsit, ex ipsa qualitate facti non potest dubitari, nec ambigendum est eum esse perversum quem impugnatores fidei dilexerunt. Interim fraternitas tua curam piae sollicitudinis continuare dignetur, ut frequentioribus scriptis, quo res proficiant, scire me facias. Data VII kal. Decembris, Herculano consule.
EPISTOLA CX. MARCIANI AUGUSTI AD LEONEM PAPAM. SYNOPSIS.
Confirmationem synodi Chalcedonensis a pontifice uti necessariam petit. Ejus constantiam in vindicandis canonibus et reprimenda novitate laudat.
1182 Epistola piissimi imperatoris MARCIANI ad LEONEM archiepiscopum Romae. Victores VALENTINIANUS et MARCIANUS gloriosi triumphatores, semper Augusti, sanctissimo et vere venerabili LEONI archiepiscopo.
Beatitudinem tuam valere syllabis nostrae serenitatis studiosissime precamur, postulantes ut favorem omnipotentis Dei tuarum nobis impertias precum intercessione: ut misericors et pacifica ipsius magnificentia omnia fausta et optabilia nostro regno concedere dignetur. Miramur supra modum quod post Chalcedonensem synodum, et litteras venerabilium episcoporum ad tuam sanctitatem missas, quibus omnia in ipsa synodo acta significabant, nullo prorsus pacto a tua clementia ejusmodi epistolae remissae sint, quas videlicet in sanctissimis Ecclesiis perlectas, in omnium oportebat notitiam venire. Quod nonnullorum animis qui Eutychetis etiam nunc pravam opinionem et perversitatem sectantur, ambiguitatem multam injecit, utrum tua beatitudo quae in sancta synodo decreta sunt confirmaverit. Et ob eam rem tua pietas litteras mittere dignabitur, 1184 per quas omnibus Ecclesiis et populis manifestum fiat in sancta synodo peracta, a tua beatitudine rata haberi. Illud profecto, ut decebat episcopum apostolicae sedis, excellenter tua sanctitas praestitit, ut ecclesiasticos canones custodiendo, nihil antiqui moris et ordinis olim constituti et ad hanc usque diem inviolabiliter observati passa sit innovari. Propter litteras autem tuae beatitudinis quae et quanta ab aliquibus facta sint, poterit ab aliis tua sanctitas clarissime ediscere, quibus adversari noluimus, nondum affirmante tua in Deo charitate, catholicae fidei et verae orthodoxae Chalcedonensem synodum, omnibus consentientibus episcopis, esse obsecutam. Quam ob rem tua veneranda dignitas decretum quam celerrime emittat quo confirmare ipsam Chalcedonensem synodum manifestissime ostendat, ut ii qui exoptant invia diverticula, nullam habere possint suspicionem de judicio tuae sanctitatis. Data XV kalendas Martias Constantinopoli.
1181 Ἐπιστολὴ τοῦ εὐσεβεστάτου βασιλέως Μαρκιανοῦ πρὸς Λέοντα ἂρχιεπίσκοπον Ῥώμης. Νικηταὶ Οὐαλεντινιανὸς καὶ Μαρκιανὸς ἔνδοξοι, τροπαιοῦχοι, ἀεὶ αὔγουστοι. τῷ ἁγιωτάτῳ πατρὶ καὶ ἀληθινῶς σεπτῷ Λέοντι ἀρχιεπισκόπῳ.
Τὴν μακαριότητα τὴν σὴν ταῖς συλλαβαῖς τῆς ἡμετέρας γαληνότητος σπουδαιότατα ὑγιαίνειν εὐχόμεθα, ἐξαιτοῦντες, ὅπως ἂν τὴν σπουδὴν τοῦ παντοκράτορος Θεοῦ τῇ τῶν σῶν εὐχῶν ἡμῖν παράσχοις μεσιτείᾳ, ὥστε τὴν ἵλεω καὶ εἰρηνοποιὸν αὐτοῦ μεγαλειότητα πάντα τὰ αἴσια καὶ εὐκτὰ τῇ ἡμετέρᾳ βασιλείᾳ παρασχεῖν καταξιώσῃ Θαυμάζομεν τὰ μάλιστα, ὅτιπερ μετὰ τὴν ἐν Χαλκηδόνι σύνοδον καὶ τὰ γράμματα τῶν σεβασμίων ἐπισκόπων τὰ πρὸς τὴν σὴν θεοφίλειαν σταλέντα, δι' ὧν ἅπαντα τὰ ἐν τῇ αὐτῇ συνόδῳ ἐμήνυσαν, οὐδαμῶς πὰντη παρὰ τῆς σῆς ἁγιωσύνης τὰ τοιαῦτα γράμματα ἐξαπέσταλται, ἅτινα δηλονότι ἐν ταῖς ἁγιωτάταις ἐκκλησίαις ἀναγνωσθέντα εἰς τὴν τῶν ἁπάντων ὤφειλε γνῶσιν ἐλθεῖν· ὅπερ τινῶν ταῖς ψυχαῖς, οἵτινες Εὐτυχοῦς ἔτι καὶ νῦν τὴν κακοδοξίαν καὶ τὴν διαστροφήν μεταδιώκουσιν, ἀμφιβολίαν πολλὴν ἐνέβαλε, πότερον ἡ σὴ μακαριότης τὰ ἐν τῇ ἁλίᾳ συνόδῳ τυπωθέντα ἐβεβαίωσε· καὶ διὰ τοῦτο ἡ σὴ εὐλάβεια γράμματα 1183 ἐκπέμψαι καταξιώσει, δι' ὧν πάσαις ταῖς ἐκκλησίαις καὶ τοῖς δήμοις φανερὰ γενήσεται τὰ ἐν τῇ ἁγίᾳ συνόδῳ πεπραγμένα παρὰ τῆς σῆς μακαριότητος βεβαιῶσθαι· ἐκεῖνο δηλαδὴ, ὡς ἔπρεπεν ἐπίσκοπον ἀποστολικοῦ θρόνου, ἐξόχως ἡ σἠ ἁγιωσύνη ἐποίησε, ὅτι τοὺς ἐκκλησιαστικοὺς κανόνας φυλάττουσα, οὐδὲν ἀπὸ τοῦ παλαιοῦ ἔθους καὶ τῆς τάξεως τῆς ποτε διατετυπωμένης καὶ ἀσαλεύτου μέχρι καὶ σήμερον διαμεινάσης ἠνέχετο καινοτομηθῆναι. Διὰ τὰ γράμματα δὲ τῆς σῆς ὁσιότητος οἷα καὶ ὁπόσα παρά τινων πέπρακται, δυνήσεται ἐξ ἑτέρων ἡ σὴ ἁγιωσύνη σαφέστατα καταμαθεῖν, οἷς ἀντιβῆναι οὐκ ἂν ἐβοugr;λάμεθα, διαβεβαιουμένης τῆς σῆς θεοφιλείας, τῇ καθολικῇ πίστει καὶ ἀληθῶς ὀρθοδόξῳ τὴν ἐν Χαλκηδόνι σύνοδον, πάντων τῶν συναινούντων τῶν ἐπισκόπων, ἠκολουθηκέναι· διά τοι τοῦτο καὶ ἡ σεβασμιότης ἡ σὴ διαγράμματα τάχιστα ἐκπέμψει, δι' ὧν βεβαιοῦν αὐτὴν ἐν Χαλκηδόνι σύνοδον φανερώτατα ἐπιδείκνυσιν, ἵνα μὴ οἱ ἐπιθυμοῦντες τῶν ἀνοδιῶν, δυνηθεῖέν τινα ἔχειν ὑπόνοιαν περὶ τῆς κρίσεως τῆς σῆς ἁγιωσύνης. Ἐδόθη πρό δεκαπέντε καλανδῶν ματιῶν ἐν Κωνσταντινουπόλει