Migne Patrologia Latina Tomus 96
Epistolae (Lullus Moguntinus), J. P. Migne
EPISTOLA PRIMA. LULLUS DALHUNO. ( Anno Domini 752.) (0819A)
Reverendissimo fratri Dalhuno, jam dudum magistro Lullus indignus diaconus, sine praerogativa meritorum diaconatus officio fungens, optabilem in Domino salutem.
Almitatis tuae clementiam intimis precibus flagito, (0819B)ut meae mediocritatis carinam fulcire digneris tuis almis oraminibus, quatenus tuarum orationum intercessionibus, seu pelta protectus, ad portum salutis pervenire merear, et piaculorum meorum in hoc terreno ergastulo veniam consequi, sicut jam praeterito anni circulo, per Denewaldum fratrem nostrum, litterarum mearum portitorem, deprecatus sum. Ergo vilium munusculorum transmissio schedulam istam comitatur non tam digna quam devota mente directa. Similiter obsecro ut mihi Aldhelmi episcopi aliqua opuscula seu prosarum, seu metrorum, aut rhythmicorum, dirigere digneris ad consolationem peregrinationis meae, et ob memoriam ipsius beati antistitis; et mihi per aliqua verba tuae affabilitatis, indica, quid de istis valeat precibus tua fraternitas (0819C)perficere, quae inhianter audire satago. Bene valentem te et proficientem in prosperitate dierum, et intercedentem pro me exopto longis temporibus.
Fama est fictilibus coenasse Agathoclea regem.
Atque abacum Samio saepe onerasse luto.
Fercula gemmatis cum poneret aurea vasis,
Et misceret opes pauperiemque simul.
Quaerenti causam respondit: Rex ego qui sum
Sicaniae, figulo sum genitore satus.
Fortunam reverenter habe, quicunque repente
Dives ab exiguo progrediere loco.
EPISTOLA II. INGALICE LULLO. ( Anno Domini 752.)
Claro atque charissimo Dei ministro Lullo Ingalice, (0820A)indignus presbyter tuus, tamen per omnia devotus famulus in Domino optabilem salutem.
Litterae namque prudentiae tuae et munera targitatis tuae ad me usque directa pervenerunt, quibus diligenter lectis et consideratis, post praemissam pacificam salutationem, si bene intellexi, insinuasti nobis erga vos diversas molestias et tribulationes, quae saepe solent in hoc mundo occupare servos Christi (0820B)secundum Apostoli sententiam: Omnes, qui pie volunt vivere in Christo, persecutionem patiuntur; contraque omnia tentamenta, orationum nostrarum, qualiacunque sunt, adminicula humiliter postulasti; quod et omnis congregatio nostra pro vestra sospitate sedulo ad Dominum preces fundere studuit, et nunc, amantissime diacone, quia vicem rescribendo eruditionis tuae scriptis, propter parvitatem ingenioli mei, digne debitum persolvere non potui, tamen scio quia vera charitas omnia sustinet. Haec pauca verba rusticitatis meae cum minimis munusculis, id est, quatuor cultellos nostra consuetudine factos, et calamistrum argenteum, et mappam unam, per fidelem portitorem fratrem vestrum, imo nostrum Aldredum amabili praesentiae tuae tantum pro memoria charitatis (0820C)transmittere curavi. Quaeso fraternitatem tuam ut eo animo a te haec suscipiantur, quo a me destinata noscuntur. Sed et intercessorem nostrum apud Deum, venerabilem Bonifacium praesulem, omnis caterva fratrum nostrorum cum abbaterio in Dei dilectione salutare desiderat.
EPISTOLA III. LULLUS LEOBGITHAE. ( Circa annum Domini 752.)
Sorori in Christo charissimae Leobgythae Lullus exiguus servus, auctoritate domini Bonifacii discipulorum, in Domino salutem.
Non immemorem tuae sagacitatis industriam aestimo evangelicae sententiae qua dicitur: Beati pauperes (0821A)spiritu, quoniam ipsorum est regnum coelorum. Illa paupertas patienter ferenda est, eodem evangelista testante, qui ait: In patientia vestra possidebitis animas vestras. Illud Davidici cum corde retinens, quia secundum multitudinem dolorum tuorum consolationes Dei laetificarunt animam tuam. Nec enim contemptui vel oblivioni tuam sinceram in Domino germanitatem deditam arbitreris, quamvis per interducias temporum corporali praesentia secernamur; neque in tuis necessitatibus fessum me esse ullo modo autumes, sed tantum diabolicae fraudis astutia praeoccupatum atque ministrorum ejus subdola insectatione fatigatum scias; et, juxta prophetae dictum: Taedet me vitae meae propter filios nequitiae. Quidquid autem necessitatibus tuis desit, per Gundwinum diaconum reversurum (0821B)indicato, suggere illi ut in laboribus meis non lassescat, quia valde rarus est qui tribulationes meas mecum participare velit. Vale in Domino, intercedens pro me tanto enixius quanto graviore angustia deprimor.
EPISTOLA IV. LULLUS GREGORIO. ( Anno Domini 752.)
Clarae Christi Ecclesiae lampadi luciferae, meoque in doctrina divinae legis devotissimo adjutori, Gregorio duplici presbyteratus abbatisque honore, cum praecedente propriorum meritorum suffragio, decorato, Lullus, extremus orthodoxae matris, videlicet Ecclesiae, alumnus, immarcescibilis charitatis, in angulari lapide utriusque testamenti, salutiferam salutem.
(0821C)Fido gestante gerulo munera largitatis tuae ad me usque delata pervenerunt, sed et suavissimae benevolae charitatis tuae salutationes omne munus vincentes more solito pariter comitabantur, quibus auditis et perceptis, uberes Deo piissimo primitus egi gratias ut decuit; et deinde fraternitati tuae debitas reddidi grates, quia te in minore potestate fidelem sciebam, in majore citius fideliorem comprobavi. Comperto igitur prosperitatis tuae successu aeger animus utrumque egit: gaudebat de ascensione chari sodalis, sed contristabatur de divisione, quia hoc intolerabile apud homines videtur, dum is qui prae caeteris plus diligitur repente subtrahitur, quamvis (0821D)pro certo sciam quod nulla terrarum spatia illos dividere possunt quos verus Christi amor indisrupto germanitatis vinculo nectit, teste Deo, ne videar adulando fallere, quia te, Pater, quantum mentis possibilitas attribuit, interni affectus amore diligo. Hoc autem subnixa prece humiliter obsecro, ut nunquam semel in Christo coeptam charitatem, desidia torporis, in nostro pectore frigescere sinamus, velut parvam scintillam tenuis ignis fulva cinerum favilla suffocatam, ne in derisum veniamus a praetereuntibus coeptum aedificium considerantibus turris. Dicit Scriptura: Qui perseveraverit usque in finem, salvus erit, nec quilibet artifex de coepto opere laudatur, sed de perfecto. Hoc autem meam mediocritatem quamlibet aetate juniorem, merito graduque minorem, scientia (0822A)inferiorem, absque ullo dubitationis scrupulo et servasse, et servaturam esse scito. De tua vero vitae gravitate, mentisque stabilitate nihil dubito. Muniamus nos spirituali armatura juxta apostoli praeceptum: Orantes pro invicem ut salvemur, quia multum deprecatio justi assidua, Jacobo attestante, apud Deum valet; et eo diligentius huic insistamus, quo vehementius nos variis tentationum telis impugnari non ignoramus. Dextera scilicet fortior laevam infirmiorem adjuvare non cessat; et laeva dexterae, sicut ancilla dominae, deservire non desinet. Id est, meam instabilitatem bonae vitae tuae exemplis castigando, corrigendo, admonendo, quamvis absentem corpore, spiritu tamen praesentem, sicut tibi moris est, ad melioris vitae perfectionem deducere non desinas, et (0822B)ego tibi humili devotione, quantum vires suppeditant, fidelem famulatum in omnibus praebebo. Exhortatoria mediocritatis meae verba, quamvis fatua et superflua videantur, obsecro ut non moleste a tuae charitatis collegio recipiantur, quae sola charitas exigebat scribere sine dictandi materia, quae omnia vincit, sicut scriptum est: Omnia vincit amor, et nos cedamus amori, ablata omni tumoris superbia. Haec sunt suasoria verba quae sine meo periculo dicere non possum, ut in hac temporali potestate et terrestri ditione, qua, auctore Deo, jam nunc uteris, dominicae sententiae semper memor sis sonantis: Regnum meum non est de hoc mundo; et illud apostoli: Nolite diligere mundum, neque ea quae in mundo sunt. Quibus verbis (0822C)quid aliud innuitur, nisi aperte dixisse illum intelligamus: In illum nolite oculum mentis vestrae figere, quem quotidie ipsa ruina sua cernitis cadere, sed in illum tota mentis intentione aspicite, illumque totis viribus diligite, qui ante omnia saecula est, et per omnia saecula immutabilis manet, qui futuro et praeterito tempore caret, sed esse sibi semper essentialiter est. Quid est enim hujus mundi fugitiva felicitas, et caduca prosperitas, nisi vapor et fumus? Inter temporalem prosperitatem et aeternam felicitatem multum distare quis peritorum ignorat? Discamus igitur hac temporali potestate frui praeter aeternam felicitatem, et in cujus comparatione nobis omnia vilescant. Vestimenta pretiosa, caballos farre pastos, accipitres, falconesque cum curvis unguibus, latrantes (0822D)canes, scurrarum bacchationes, cibi potusque exquisitae dulcedinis saporis, argenti aurique rutilantis pondera spernamus, ne sit mollis culcitrae pausatio, molliaque cervicalia a viris potius exhibeantur, quam a flammeis puellis. Ante omnia, incauta familiaritas extranearum feminarum abscindatur, quia saepe seducimur incauta securitate pejus quam aperta tentatione. Tumultuosam ministrorum multitudinem clandestina divinarum Scripturarum eloquia expellant, quia illa fovea omni custodia cavenda est, per quam plurimos miserabili ruina conspicimus corruisse. Nam saepe robustus miles infestissima telorum jaculatione eo fortius impugnatur, quo invictus videtur. Quamvis hoc inisse te negotium liquido noverim (0823A)occasione lucrandarum animarum, et pro studio multiplicius serviendi Deo, tamen memento quia mollem manum durus capulus exasperat. Quapropter, chare collega, jam dudum, et nunc pie praeceptor, in omnibus operibus tuis memorare novissima tua, et in aeternum non peccabis. Festinatio autem ad te veniendi, propter multiplicem tribulationem, quam jugiter, Deo gratias, sustinemus, mihi undique denegata est. Hujus muneris magnitudinem noli intendere, sed devotam mentem dirigentis intuere. Antiquae familiaritatis fiducia freto libet mihi haec epistiuncula quamdam sententiam frequenter apud nos habitam, quando limpida dicta Dei communiter rimabamur, breviter tangere, nequaquam tamen ad tuae purae religionis personam pertinentem, cujus bene (0823B)recordaris dum legitur, sed ad quemdam schismaticum nefandissimum pertinebat, qui semper jurare solebat nihil se terreni accepturum. Cum subito ex improviso, velut novum phantasma, episcopus apparuit, hoc jam maxima ex parte futurum esse formidabo. Longioris sermonis prolixitas legenti fastidium ne gignat (nam sapiens paucis utitur verbis, stultus autem multis fatigatur, sicut et ego), obsecro, istius epistolae rubiginem emendando absterge, meique erroris indulgentia detur. Deus tibi, quod ad salutem tuam pertineat, clementer inspirare dignetur; et cum grege tibi commisso incolumem Pastor pastorum te custodiat. Propria manu scripsi haec. Observa quae praecipiuntur et salvus eris.
EPISTOLA V. LULLUS DENEARDO ET ALIIS. ( Anno Domini 755.) (0823C)
Charissimis filiis Denehardo, Eanbertho, Winberto, Sigeherio, Sigewaldo, Lullus antistes in Domino salutem.
Admonemus vos ut rogetis omnes ubique Deo servientes, tam servos Dei quam ancillas Christi in provincia Thuringorum, universamque plebem, ut in communi misericordiam Domini deprecentur, quatenus ab imminenti pluviarum flagello liberemur; id est, ut unam hebdomadam abstineant se ab omni carne, et ab omni potu in quo mel sit; secunda feria, quarta feria, et sexta feria jejunetis usque ad vesperum; et unusquisque servorum Dei et sanctimonialium quinquaginta psalmos cantet omni die in (0823D)illa septimana, et illas missas, quae pro tempestatibus fieri soleant, celebrare vos, presbyteri, recordamini. Misimus vobis nomina domini Romani episcopi, pro quo unusquisque vestrum XXX missas cantet et illos psalmos, et jejunium juxta constitutionem nostram. Similiter pro duobus laicis nomine Megenfrido, et Rabano X missas unusquisque vestrum cantet. Valete in Domino semper.
EPISTOLA VI. ALREDUS ET OSGIVA LULLO. ( Anno Domini 755.) Alredus rex et Osgiva regina Lullo venerabili episcopo nobis perpetuali amicitia copulato in Christo salutem.
(0824A)Scripta beatitudinis tuae simul cum muneribus litteris assignatis debita gratulationis reverentia suscepimus, maximasque omnipotenti Deo egimus gratias, quod te in tam longa peregrinatione desudantem, et in Christi agonibus decertantem, optatae conservavit sospitati; et ideo revertentibus venerabilibus viris, gaudium nostrum, sacrorum apicum attestatione, signamus, ac petimus uti quotidianis orationibus episcopatus tuus studium ac votum suum circa salutem nostram dignetur impendere. Nos quoque simul cum nominibus nostrorum amicorum, et propinquorum, quae hic subscripta sunt, litterarum custodia facias contineri, orationibusque et missarum celebrationibus perpetuis Dei patrociniis commendemur. Eodemque modo de vobis, et de (0824B)nominibus ad nos delatis, secundum vestram petitionem, facere curabimus, ut in cunctis monasteriis nostris ditionibus subjunctis perpetuis litterarum monumentis commendentur, et orationum subsidiis Deo quotidie praesententur. Illudque pietati nostrae satis placuisse cognosce, quod sanctimonia tua de Ecclesiarum aut populi perturbatione sollicita est, quae etiam ut fierent, Dei aliquo dispensationis consilio credimus esse provisa. Nostris quoque, dilectissime frater, legationibus ad dominum vestrum gloriosissimum regem Carl. obsecramus, consulendo subvenias, ut pax et amicitia, quae omnibus conveniunt, facias stabiliter inter nos confirmari.
Divina majestas indefesso certamine pro Christi Ecclesia desudantem te conservare dignetur.
(0824C)Parva munuscula tuae dignitati admisimus, id est duodecim sagos, cum annulo aureo majori dono ad dotem.
EPISTOLA VII. PIPPINUS LULLO. ( Anno Domini 755)
Pippinus gratia Dei rex Francorum vir illuster domino sancto Patri Lullo episcopo.
Cognitum scimus sanctitati vestrae qualem pietatem et misericordiam Deus fecit praesenti anno in terra ista. Dedit tribulationem pro delictis nostris; post tribulationem autem magnam atque mirabilem consolationem, sive abundantiam fructus terrae, quem modo habemus. Est ob hoc, atque pro aliis causis nostris opus est nobis illi gratias agere, quia (0824D)dignatus est servos suos consolari per ejus misericordiam. Sic nobis videtur ut, absque jejunio indicto, unusquisque episcopus in sua parochia litanias faciat, non cum jejunio, nisi tantum in laude Dei, qui talem nobis abundantiam dedit, et faciat unusquisque homo suas eleemosynas et pauperes pascat. Et sic praevidere faciatis, et ordinare de verbo nostro, ut unusquisque homo, aut vellet aut nollet, suam decimam donet. Valete in Christo.
EPISTOLA VIII. MAGINGOZ LULLO. ( Anno Domini 755.)
Sacerdoti Christi magnifico, reverentia pariter et amore non mediocriter amplectendo, Lullo episcopo (0825A)Magingoz, servus servorum Dei, perennem in Domino salutem.
Aperto Scripturarum divinarum testimonio declaratur veritatem esse Dominum Salvatorem, ac de ipso dictum esse per prophetam: Quaerite faciem ejus semper, quam ob rem solutionem quaestionis alicujus quae videlicet infirmitatis nostrae cognitioni facilis non est, a dignationis vestrae largitate id ipsum flagitantes multum desideramus accipere. Itaque constitutio matrimonii Christianorum in jungendo, vel separando, a Patribus tanta diversitate nobis videtur disponi, ut vix una et compar sententia ipsorum, nostrae pateat parvitati. Videntur namque concorditer Isidorus ac Hieronymus affirmare non debere adulteram teneri a viro, cui sociata, (0825B)alteri se, more meretricis, adjungat, utpote quae unam carnem nefarie dividens, indignam se et alienam ab honore connubii divinitus instituti reddiderit, et hoc esse praeceptum et permissum a Salvatore, cum uxorem non dimittendam absque fornicationis causa praeciperet. Augustinus vero cum sententiam eamdem Salvatoris diuturna tractatione ventilasset, nihil planae elucidationis, certe nostrae omnino teneritudini captabile, profert; sed hoc in extremo dicebat, quia quomodo praeceptum hoc Salvatoris accipi debuisset, late operosissimam adhuc superesse quaestionem, commemorans vero mulierem ab accusatione Judaeorum a Domino liberatam dicit: Non male illi vir mulieri licet in adulterium lapsae conciliaretur. Beatus vero Leo papa feminam, (0825C)capto ab hostibus marito, cogente solitudine, inculpabiliter alteri posse copulari cum desperaretur captus, et reverso forte priore, separatam a posteriore, principali restitui dicit; ubi notandum videtur quod statim destitutae conjugi nubendi licentiam tribuit. Apud Isidorum vero vel Hieronymum proditio foederis conjugalis matrimonium separat. Quid ergo supersit conjugi quem, vel quam, solitudo perurget, si et Isidori vel Hieronymi ac Leonis decretum juste creditur esse tenendum, nisi ut se matrimonio conjungat alterius, me fateor ignorare. Bonitatis igitur vestrae dignationem, per charitatem qua Christus Dominus semper ubique membra sua sibi copulare probatur obsecramus, ut ignorantiam nostram (0825D)ac dubitationem, sic Domino possibilitatem largiente, illuminare dignemini, ut audire a remuneratore perpetuo mereamini: Euge, serve bone, etc.
EPISTOLA IX. MAGINGOZ LULLO. ( Circa annum Domini 755.)
Domino in Christo summopere venerando Lullo episcopo Magingoz optabilem supplex in Domino sempiternae beatitudinis salutem.
Scit plane sublimitatis vestrae prudentia quia contra discrimina maxima consiliorum adjutoriis et integris et ex omni parte solidatis modis omnibus opus est. Notum vero fieri venerandae charitatis vestrae (0826A)dignationi desideramus quia exitum sororis nostrae extremum spiritum agentis, moeroribus ac timoribus undique depressi, praestolamur, mortem videlicet carnis illius, instinctu naturalis conditionis, velut propria delentes, et pro animae illius eventu incerto, et soli judici piissimo noto, et insuper familiae loci illius tenerrimae, et propemodum, sine ulla consilii firmitate, discissionem, vel (quod gravissimum est) animarum interitum pertimescentes. Quapropter magnitudinis vestrae pietati humili intentione supplicantes obsecramus per Christum Salvatorem resurrectionemque mortuorum, uti nobis supradictis cruciatibus afflictis quid post obitum illius sit pro stabilitate salutari monasterioli faciendum, prout, Domino juvante, colligere valeatis, litteris indicare per (0826B)hunc nuntium non dedignemini. Sunt enim, sicut scitis, illic filiae fratris nostri velatae, in quas fortasse intentio ignorantium conversa est; sed nulla ex his adhuc vel aetate, vel sensus aliqua firmitate, ad suscipiendum tale pondus congrua poterit judicari. Et formidamus dispersionem inconsultam familiae, nisi celeriter ordo ac stabilitas per abbatissam collocetur. Nec tamen vel intra cellulam, vel intrinsecus nos posse reperire credimus per quam vel verbo ac specie tenus valeat cohaerere, praeter puellulas quas diximus, quibus maximum periculum suscipientibus, et nobis fortasse persuadentibus, formidamus. Quapropter iterata supplicatione per Christum Salvatorem obsecramus, ut nobis quod saluberrimum inter hujusmodi necessitates fieri credatis (0826C)nobis revelare celeritate qua diximus nec dedignemini nec gravemini.
Valere beatitudinem vestram, et in Christo magis ac magis pro nobis intercedentes proficere integris certisque nisibus cordis optamus, officio Lulloni episcopo.
EPISTOLA X. LULLUS PAPAE. ( Circa annum Domini 755.)
Sancta, et regularia instituta canonica auctoritate confirmata tam episcoporum nostrorum venerabilium, quam etiam domini nostri regis Pippini, consiliatorumque ejus, manifesta ratione scimus conservanda. Quapropter charitati vestrae reticere non audemus quod in parochiam nostram, contra jus canonicum, (0826D)a Willefrido presbytero quidam adductus est presbyter in alia ordinatus parochia, non consentiente antecessore meo sancto Bonifacio archiepiscopo, neque me successore ejus, qui et institutionis vestrae decreta contemnens, et in parochia nostra constitutus nostrum sprevit magisterium. Cognita enim canonum auctoritate, decrevistis ut omnes presbyteri qui in parochia sunt sub potestate episcopi esse debeant, et ut nullus eorum praesumat in ejus parochia aut baptizare, aut missas celebrare, sine jussione episcopi, et ut omnes presbyteri ad concilium episcopi conveniant: quae omnia facere contempsit praedictus ille presbyter nomine Enred; et ideo secundum quod definistis, increpationis a me sententiam sortitus est. (0827A)Sed cum nec ita emendatus poenitere de praeteritis voluit, novissime, secundum canonicam institutionem vestram, excommunicatus est a me, et exinde a supradicto Willefrido susceptus est ac defensus. Vestra autem nunc de his charitas quod rectum sit ac justum judicet, et non solum de his, sed de omnibus quae perverse male vivendo peregit, et hic manifestata reperiuntur. Abstulit enim mancipia et servos de ecclesiis sibi commissis, Faegenolphum servum nostrum, et duos filios ejus Raegenolphum et Amanolphum, et uxorem ejus Leobthruthe, et filiam ejus Amalthruthe, tradidit eos in Saxoniam, contra equum unum, homini nomine Huelp, quod ipse eos duxisset in Saxoniam. Willefridum vero supradicti Regenolphes filium transmisit ultra mare cum Enredo, et ipse eum (0827B)dedit matri suae in servitutem. Servum vero et ancillam quos Aohtrich dedit ad ecclesias nostras pro anima filii sui, supradictus Willefridus abstulit atque rapuit furtim. Nomen servi Thecdo, et nomen uxoris ejus Aotlind; Liudo vero servum nostrum Enred presbyter tradidit puero Aldberchtes de Effernace nomen Upbit, contra equum unum; et Erpwine servum nostrum aliis nescientibus furtim nocte abstulit cum nonaginta et quatuor porcis, quem Hredun dedit ad ecclesiam nostram; et altera vice abstulit duos servos nostros Zeitolf et Zeizhelm, et primo quatuor boves nostros, secundo tres, et novissime octo vaccas cum septem bobus. Jumenta vero septem optima aetate quatuor annorum, quae dedit Wenilo ad ecclesias, supradictus Willefridus abstulit, (0827C)et multos alios equos inde nutritos, quos minavit ad Hamulanburg. De auro vero et argento quod dedit Regenthryth filia Athuolphi ad ecclesias nostras, duas armillas aureas et quinque siglas aureas valentes pretio trecentorum solidorum, et aliorum fidelium virorum ac mulierum pretia Enred abstulit ab ecclesiis supradictis, non solum in auro et argento, sed etiam in vestimento, et armis, et equis. Sed quia longum est ut per ordinem replicemus omnia quae rapta sunt ecclesiis supradictis ac spoliatis, et quae facta contra canonica instituta sunt, vestro sanctissimo judicio ascribimus emendanda.
EPISTOLA XI. LULLUS OSWITHAE. ( Circa annum Domini 755.)
(0827D)Lullus exiguus atque humilis antistes Svithan ejusque subjectis.
Apostolicum praeceptum est, Oswitha, ut gregem Domini sollicite servando pascamus, ne absque ovili repertus, luporum morsibus pereat. Hoc quidem te egisse, et acturam esse confidens, quae a sanctissimo viro Bonifacio martyre Christi, ejusque discipulis, regularis vitae disciplinam suscepisti, putabam juxta modulum intelligentiae tuae; sed (quod tristis ac moerens dicere cogor) longe aliter fecisse comprobaris, quae, neglectis animabus, pro quibus Christus mortuus est, de quarum vita redditura es rationem in die judicii ante tribunal Christi, dum sacro palliatas feminas N. et N. contra statuta canonum, et sanctae (0828A)regulae disciplinam, sine licentia et consilio meo, ac injuriam Dei, ejusque matris beatae Mariae semper virginis, cujus famulatum exhibere debuerunt, in laqueum diaboli propter arrogantiam ac voluptatem laicorum explendam, ad perditionem animarum suarum, liberas ire permiseris in longinquam regionem, non recolens illud evangelicum: Si caecus caeco ducatum praebet, ambo in foveam cadunt. Et illud: Anima quae peccaverit, ipsa morietur. Sed ne forte hanc meam objurgationem parvi pendens contemnas, apostolico te sermone percutiam, quo ait: Peccantes coram omnibus argue, ut caeteri timorem habeant. Pro hujusmodi stultitia excommunicatam te esse scias cum omnibus tuis qui hunc negligentiae reatum consentiendo perpetraverunt, usque dum (0828B)digna satisfactione hanc emendetis culpam. Illas autem vagas et inobedientes supradictas feminas, intra cellam vestram non recipiatis, sed foras monasterium excommunicatae ab Ecclesia Christi sedeant, poenitentiam agentes, dum venerint, in pane et aqua, et vos similiter abstinendo ab omni carne, et omni potu qui melle indulcoratur, scientes quod si spernitis istam increpationem, quod spernatis eum qui a Deo missus est peccatores salvos facere, id est Christum, qui dixit in Evangelio: Qui vos spernit me spernit, qui autem me spernit spernit eum qui me misit, id est, Deum Patrem omnipotentem. Optamus in Christo ad meliora vos converti.
EPISTOLA XII. CUTHBERTUS LULLO. ( Circa annum Domini 756.) (0828C)
Reverendissimo fratri et in amore Christi charissimo Lullo coepiscopo, simulque cooperatoribus tuis episcopis et sacerdotibus Dei, quorum nomina in libro vitae scripta teneantur, Cuthbertus, servus servorum Dei, cum aliis consacerdotibus Christi et presbyteris seu abbatibus, aeternae prosperitatis ac pacis in Domino salutem.
Profitemur igitur, charissimi, sincerissima intentione coram Deo et electis angelis ejus, quia quandocunque vestram dilectionem pacis ac prosperitatis proventum et sanctae religionis in Christo profectum, sacraeque exhortationis fructum de aliorum conversatione abundantius habere, rumigerulis referentibus, audimus, quod inde satis gaudentes et pro (0828D)vobis obnixius orantes laeti gratias agimus largitori bonorum omnium Deo. Quando igitur aliqua religioni vestrae injuria facta, aut aliquod irrogatum narratur damnum, moeror et tristitia nos cruciat, quia nimirum sicut gaudio vestro in Christo congaudemus, ita et adversitate pro Christo contristati compatimur. Non enim aliquando in memoria nostra oblitterari possunt diversi atque indefessi tribulationum angores quos, ut viscera nostra, vos ipsi cum Deo dilecto Patre nostro beatae memoriae Bonifacio martyre, inter persecutores paganos et haereticos, atque schismaticos seductores, in tam periculosa ac ferocitate plena peregrinatione, pro amore aeternae patriae, longo tempore, sustinebatis; et quia illo, (0829A)scilicet per agonem martyrii, cum suis plurimis domesticis, ad aeternam coelestis patriae quietem gloriose feliciterque migrante, vos, qui superstites talium estis, forsitan eo periculosius ac difficilius inter diversa tentamenta conversamini, quo tanto Patre, et doctore ad praesens vos orbatos esse constat. Et quamvis hinc quaedam moestitiae amaritudo nostra discruciat valide praecordia, tamen hujusce doloris gemitum quaedam saepius ad memoriam rediens nimiae ac novae exsultationis hilaritas jucundat ac mitigat, dum frequentius recolentes, admirabili vel potius ineffabili Dei pietati tripudiantes gratias agimus, quod tam praeclarum, speculatorem coelestis bibliothecae, tamque egregium Christi militem, cum multis bene educatis et optime instructis discipulis, gens (0829B)Anglorum advena, Britannia, meruit, palam omnibus, ad spirituales agones, et ad multarum, per Dei omnipotentis gratiam, salutem animarum, de sese procul laudabiliter emittere, ut longe lateque ferocissimas nationes per devia diutius errantes, de lata ac spatiosa voragine perditionis perpetuae ad splendifluas semitas supernae patriae, per sacrae exhortationis incitamenta, et per exempla pietatis ac bonitatis, ipse ductor et signifer antecedendo, et adversa quaeque, opitulante Deo, fortiter expugnando, feliciter perduceret, quod ita actutum veraciter fieri, etiam rerum effectus gloriosius quam dicta demonstrant; et in illis quoque locis, quos ante eum nullus aliquando, evangelizandi causa, doctor adire tentabat. Unde igitur post incomparabile toto orbe apostolicae electionis (0829C)et numeri mysterium, aliorumque tunc temporis evangelizantium discipulorum Christi ministerium, hunc inter egregios et optimos orthodoxae fidei doctores et amabiliter habemus et laudabiliter veneramur. Unde in generali synodo nostra, ubi et de caeteris omnibus quae vestrae modo sanctitati paucis depromimus, plenius inter nos conferebamus, ejus diem natalitii, illiusque cohortis cum eo martyrizantis, insinuantes, statuimus annua frequentatione solemniter celebrare, utpote quem specialiter nobis cum beato Gregorio et Augustino et patronum quaerimus et habere indubitanter credimus coram Christo Domino, quem in vita sua semper amavit, et in morte, ut ipsius meruit gratia, magnifice clarificavit. Praeterea quippe, ut praediximus, vestrae sollicitae speculationis (0829D)curam, et quasi taedio absentati patrisfamilias, ut ita dicam, quodammodo confectam, necnon et generalitatem subjectorum vobis servorum Dei, paternis affatibus fraternisque solatiis, relevare et consolari, ubicunque et in quocunque negotio praevalemus, fatemur nos semper esse paratos. Unde in primis ad confirmationem dilectionis quam erga vos habent penetralia cordis nostri, sermone affectuque apostoli utamur, et cum apostolo simul dicamus: Gratia vobis et pax. Gratias agimus Deo semper pro omnibus vobis, memoriam facientes in orationibus nostris sine intermissione, memores operis fidei vestrae, et laboris, et charitatis, et sustinentiae spei Domini nostri Jesu Christi, ante Deum et (0830A)Patrem nostrum. Quod enim jam olim, vivente venerandae memoriae Bonifacio, per scripta nonnulla, et per fideles internuntios, aeque conditum esse constat, idipsum semper revocare ad invicem satis necessarium ducimus, hoc est, ut mutuae pro nobis nostrisque et hic viventibus et hinc obedientibus interpellationes, orationes, missarumque remedia, ad viventem Deum et judicem omnium suppliciter agantur, juxta apostolica monita: Orate, inquit, pro invicem, ut salvemini, et reliqua. Hoc enim modo nobis divinam clementiam complacare dignoscimur, offerentes ei orationum pura libamina. Sic nobis eamdem prosperantem inveniemus in adversis. Etenim ubi Domini, juxta ipsius promissa, praesto est adjutorium, cuncta fugatur malignorum adversitas. (0830B)Ipse enim dixit: Si duo ex vobis consenserint super terram de omni re quamcunque petierint, fiet illis a Patre meo, qui in coelis est. Hoc enim sagaci solertia studiosius ideo agendum esse judicamus, quia, juxta apostolica praesagia, instant nunc tempora periculosa, et reliqua, quae ipse in eadem prosequitur Epistola. Et quia non est opus scribere vobis de exterioribus calamitatum incursibus, quas frequenter, ut reor, passi estis, id est, persecutionibus, rapinis, odiis, et scandalis, et his similibus. Caeterum, ecce quamplurimis in locis Christianae religionis valide status vacillat, dum pene undique exterius interiusve rerum ecclesiasticarum perturbatur ordo, novellarumque conversationum pravae ubique pene succrescunt sectae; nec mirum, (0830C)dum, post videlicet positis antiquorum Patrum decretis, ac legibus ecclesiasticis relictis, multi juxta proprias adinventiones, prava et plurimorum nociva saluti sentiunt, affirmant, atque agunt, ut scilicet transacto anno a quodam magnae auctoritatis viro dictum et gestum esse constat. Ad haec autem nos, ut timeo, pusillanimes, et minus zelo justitiae accensi, quid aliud in primis agere debemus, quam ut indesinenter suffragia sanctorum postulemus apostolorum, martyrumque Christi, ac venerabilium antistitum Ecclesiarum Dei, ut in hoc, quod vocati et constituti sumus, continuis excubiis, Christi gratia nos faciat perseverare, et ut non simus reprobi, sed magis accepti, non desides, sed solertes, non dispergentes, sed congregantes (0830D)quoscunque valeamus ad unanimitatem Christianae religionis, et unitatem ecclesiasticae conversationis, quatenus ministerium nostrae dispensationis et laboris solertia ad laudem et gloriam Dei omnipotentis proficiat, ut cum bene servientibus ac placentibus Deo quandoque mereamur audire: Beatus servus quem, cum venerit Dominus, invenerit vigilantem! Amen dico vobis quod super omnia bona sua constituet eum; et ad haec, frequentius ad memoriam, exempli causa, revocemus recordandae memoriae egregius magister et martyr beatus Bonifacius quomodo vel quanta solertia laborarit in doctrina Christi, quanta pericula atque difficultates pro amore Christi et animarum lucro, etiam (0831A)usque ad ipsam mortem, libenter tolerarit. Et quia Omnipotentis modo familiaris factus est, prudentia vestra solerter attendat, si ejus vos oporteat sacris admonitionibus consentire, et pietatis illius exempla pro viribus sequi. Ille enim quantum illius domesticus factus est quem amavit ante omnia, tantum majora apud eum poterit obtinere. Unde quippe si aliqui subjectorum illius, quibus eum quondam divina dispensatio magisterii loco profecit, ab ejus documentis spiritualibus dissentiunt, vel prava conversatione recedunt, qui defensor illorum in aeterno judicio esse potuit, sit potius accusator, et rationes ab eis cum ipso judice districtius requirit. At vero, e diverso, quicunque illius sacrae institutionis ac doctrinae normulam rite consequuntur, (0831B)pro certo se sciant, et ipsius Romanae atque apostolicae Ecclesiae, a qua legatus eis et doctor directus est, ac deinde, pariter cum ea, omnium nostrum habere et viventes et morientes in oratione et missarum celebratione, ut supra diximus, perpetuam communionem, si tamen usque ad finem firmam vobis dehinc doctoribus et rectoribus suae salutis, humiliter atque amabiliter, pro Deo et aeterna mercede, non dedignantur obedire, non deficientes aliquando, ut indevoti vel subdoli, sed semper ut bonae indolis discipuli proficientes, et fideliter adhaerentes suae militiae in Christo magistris, ad palmam supernae vocationis Dei et gloriam regni coelestis. Haec salutatoria vestrae sanctitati scripsimus verba, non quasi ignaris aut indigentibus (0831C)nostrae rusticitatis normula, sed charitatis atque communitionis [communionis] mutuae gratia, contestantes et obsecrantes per omnipotentem Deum et Filium ejus Jesum Christum, et adventum ipsius, et regnum ejus, ut vos, o charissimi, cuncti generaliter cum subjectis vobis in Christo per omnia sitis semper ad invicem fideles adjutores, et unanimes cooperatores, contra omnes orthodoxae fidei inimicos atque haereticos et schismaticos, ac nequissimae conversationis homines. Per hoc enim eritis bonis hominibus amabiles seu laudabiles, et Deo omnipotenti acceptabiles atque chari; et ita, cum ipso praefato beato Patre, et praedecessore vestro, felicem in futuro vocem a judice cunctorum Christo singuli mereatis audire: Euge, inquiet, serve bone et fidelis, (0831D)quia super pauca fuisti fidelis, supra multa te constituam; intra in gaudium Domini tui. Amen.
Omnipotens Deus vos omnes diu incolumes in suo sancto amore et timore custodire dignetur.
Dilectiss. FF. ac filiis, Cuthberchtus archiepiscop., Lullo coepisc.
EPISTOLA XIII. CYNEHARDUS LULLO. ( Anno Domini 756.)
Domino dignissimo, venerando, et merito insigni ac praestantissimo, longe lateque pro Christianae religionis praedicanda doctrina diffamato, et pro conversatione vitae probatissimae celeberrimo, nobis (0832A)quoque non immerito, ob cognationis nostrae semper memorandae necessitudinem, charissimo, Lullae episcopo, Cineheardus indignus, ut vereor, episcopus Wentanae civitatis, ex intima visceralium medullarum affectione, aeternaliter in Christo salutem.
Perlectis litterarum a tua sanctitate directarum dulcissimis ac nimium placabilibus periodis, in quibus amicabiliter nostram parvitatem comperimus salutatam admonitamque, ut eamdem unitatis observantiam custodiret, quam antecessores nostri fideliter fine tenus observarunt, Dominus Bonifacius archiepiscopus, Christique confessor beatificandus, et Daniel doctissimus Dei plebis famulus, simul et successor ejus Hunfrithus episcoporum (0832B)mitissimus, etc., quae te melius recoluisse credimus, in caraxatis commendata, mentis diligentissima indagine didicisse curavimus, et gratiarum actiones condignas in quantum sufficimus persolvendo gerimus, quod nostri memoriam, interpositis tantarum spatiis terrarum, marisque magni interluente latitudine, facere dignemini. Et hoc profitemur, quod omnia quae, tua sanctitate suggerente, mandata sunt, studiosissime, Domino favente, complere satagimus, non tantum in spirituali orationum solatio exhibendo, et missarum solemnitate celebranda pro vobis, et pro illis qui in vestris regionibus in Christi consessione obeunt, sed etiam si qua saecularis substantiae solatia vestris usibus profutura in his regionibus (0832C)adipisci poterimus, vestrae participationi parata erunt. Et hoc petimus, si qua apud vos solamina nobis necessaria, vel ignota, spiritualis quidem scientiae, sive in libris antiquis, qui a nobis non habentur, sive in aliis ecclesiasticis administrationibus, ut nobis libenter participare non negetis. Necnon et si quos saecularis scientiae libros nobis ignotos adepturi sitis, ut sunt de medicinalibus, quorum copia est aliqua apud nos, sed tamen segmenta ultra marina, quae in eis scripta comperimus, ignota nobis sunt et difficilia ad adipiscendum; vel si qua in aliis quibuslibet negotiis, vel speciebus nobis necessariis providetis, communicare dignemini, ut fecistis villosam mittendo. Nomina quoque presbyterorum vestrorum diaconorumque, (0832D)ac monachorum, vel monacharum, sive caeterorum, quae misistis, per monasteria et per ecclesias nostrae dioecesis direximus ad celebranda pro eis missarum solemnia, et orationum suffragia. Id ipsum facere vestram sanctitatem suppliciter exoramus pro eis, quorum nomina vobis habemus dirigenda, et nominatim cum personis suis scribenda, eorum scilicet qui mihi proprie atque huic Ecclesiae, cui servio, amicissimi, vel subditi fiebant, vel praelati. De nostro quoque vili vestitu parva haec xeniola direximus tuo cultui, quanquam indigna, tamen petimus, accommoda, hoc est, tunica lanea, aliaque linea, sicut mos est apud nos habendi, caligas et peripsemata, orarium, (0833A)et coculam, et gunnam brevem nostro more consutam, ad indicium plenissimae dilectionis nostrae. Quae te suscipere pro tua humilitate obnixe precamur, habereque ad memoriam mei nominis, saltem aliquod spatium temporis. Caeterum si qua sunt tuae sanctitati insinuanda, portitor hujus epistiunculae viva voce valet enarrare.
Opto te, o charissime frater, orantem pro me orante pro te, in Domino bene valere, felicemque aevo longiore victurum, ad coronam coelestis gloriae postea perventurum, Domine insignis, et Pater praestantissime. Amen.
EPISTOLA XIV. EARDULFUS LULLO. ( Circa annum Domini 756.)
(0833B)Reverendissimo nobisque omnium episcoporum charissimo Lullo coepiscopo Aeardulfus Hrofensis ecclesiae antistes, cum sanctae ecclesiae filio Aeardvulfo rege Cantiae, sinceram in Christi nomine salutem.
Veracium igitur sociorum inter alia amicabilis memorialisque mos esse dignoscitur, cum sese, ob interjacentium terrarum spatia, seu provinciarum exterarum regiones, praesentialiter nequeunt invisere ac salutare, certe per suos fideles nuntios, sive etiam per litteras ad invicem salutationis dirigere verba, et de rebus dignis atque utilibus tractare, ne mens, scilicet, sollicita quid de statu amici divina dispensatione et judicio agatur, vel taedio diutius afficiatur, vel anxia rerum (0833C)incertitudine quotidie gemat. Quocirca in primis diligentius salutantes, per hunc gerulum, visitantes eminentiam vestram, desiderium quippe habentes audire et nosse eamdem gloriosissimum prosperumque per omnia profectum habere, hoc modis omnibus optantes, ut nos ipsos nostrosque charissimos vestrae beatitudini subnixis commendemus precibus, ut in vestris sacris ac Deo placitis orationibus, et suffragio vestrae paternae pietatis undique, auxiliante Deo, muniti, atque muro protectionis vestrae circumdati, contra omnes infestationes inimici in hac vita, quae tota tentatio est, defensi, et ad illam quae morte vacans et fine carens, vestris almis intercessionibus, pervenire mereamur. (0833D)Misimus vobis parva xenia, id est reptem ruptilem unam, deprecantes obnixe ut amorem mittentis magis quam censum perpendatis, ob spem meliorum, quod celerius fit orantibus vobis, si Dominus vitam et vires concesserit. Memores enim sumus verborum omnium quae ex abundantia cordis vestri prolata nostris auribus sonuerunt adimplenda, quae quantum ames amantes te ex omni parte declarabant. Quid enim aliud nobis agendum est, nisi ut charitatem quoad, Deo disponente et finem cunctorum considerante, omnes advixerimus, fideliter ad invicem custodiamus. Praeterea nihilominus et deinceps dum aliquis e nobis alterius vitae vias, ut opto, felices prior ingrediatur, en superveniens sine mora, missis et eleemosynis, itiner illius hinc (0834A)et inde quantum valeat tueri ac prosperum facere saepius reminiscat ac studeat, obsecrantes obnixe, ut per hunc fratrem nostrum fidelissimum presbyterum, nomine Laearoredum, scripta pietatis tuae ad nos dirigere digneris, quatenus per haec earum quae tibi placita sunt rerum cognitio clarescat, quia habetis sine dubio in eodem praefato presbytero veridicum fidelemque inter nos legatarium; et ideo per illum valebis quaecunque, vivae vocis attestatione, nobis patefacere. Praecedentium quoque nomina propinquorum nostrorum, id est, Irmigi, Noththry, atque Dulichae, omnes Deo dicatae virgines, tibi direximus, postulantes ut in oblationibus missarum et orationum suffragiis habeatis, quia similia nobis ad invicem beneficii rependere parati sumus.
(0834B)Deus te incolumem custodiat, et in ejus ministerio pollentem longa per temporum spatia custodire dignetur.
Aeardulfus episc. Lullo coepisc.
EPISTOLA XV. MILREDUS LULLO. ( Circa annum Domini 756.)
Domino amantissimo et in Christo charissimo Lullae episcopo Milret servus Deo servientium.
Postquam a tua praesentia et a conspectu corporali sanctissimi praesulis et beatissimi patris Bonifacii, nolens, volens, tristis abscedebam, et per varios casus, (0834C)et multa discrimina rerum, vestris almis orationibus, ad terram nostrae pervenimus nativitatis. Ibi nec dum integro expleto anni circuli curriculo, nuntium ad nos perlatum est triste, beatissimum Patrem de ergastulo carnis ad superna migrasse; si tamen id triste dicere fas est, cum talem ad coeli patronum meruimus praemittere regna, cujus nos sacris intercessionibus, Deo auxiliante, ubique esse suffultos certa credulitate confidimus. Et quamvis praesentis vitae amissum solatium multis et amaris luximus lacrymis, tamen ille qui, suo sanguine fuso, Christo consecratus est martyr, decus et columen omnium quos praesens protulit patria, suo beatissimo agone, optimo labore consummato, gloriosissimo fine peracto, nostra valde moesta majore laetitia mitigat et (0834D)demulcet pectora. Nos nostram dolemus vicem in valle lacrymarum, et in hac vita, quae tota tentationum plena est, manentes; ille, peregrino labore magno cum sudore expleto, ad gloriosissimam Christi martyr pervenit mortem, et pro nostris, ut credo, excessibus, si Domini sinit pietas, fidelis intercessor in coelesti Jerusalem, cum Christo, beatissima sorte, sanctis conjunctus civibus, superna laetus consistit in arce. Haec de amantissimo Patre, cujus venerabilem vitam et gloriosum finem, ut mihi in notitiam venire facias, totis viribus exopto. Aliud ex sodali collegio dicere menti occurrit, tuamque dulcissimam charitatem intimis obsecro praecordiis, et tanquam tuis pedibus praesentialiter prostratus humiliter imploro, ut fraternam dilectionem, quam inter nos communis (0835A)Pater beatae recordationis et sanctae memoriae Bonifacius, Christi annuente charitate, sacris conciliavit verbis, almis univit oraculis, non transitoria, sed fixa recordatione tua recondas in corde, quia mihi et tibi valde profuturum, omni ambiguitate postposita, scio, si tam egregii doctoris praecepta implere conamur, meque omnium fratrum tuorum minimum in meritis, fraterna charitate instruere, sacris munire praeceptis, almis orationibus fulcire, o amantissime praesul, non pigeat, unde fateor et fida promissione spondeo, vestris sincerissimis jussionibus, juxta qualitatem virium, in omnibus libenter me esse secuturum, et firma dilectione fidam amicitiam, quandiu spiritus hos regit artus, vitalisque status his moribundis inhabitat membris, tecum servare intima (0835B)charitate, Deo teste, profiteor, et totis viribus medullitus admodum exopto, ut fiat, Christo tribuente, quod scriptum est: Erant illis omnia communia. Sed haec omnia, quae breviter a nobis dicta sunt, si Deus omnipotens prosperum concedit iter, per gerulos istarum litterarum plenius et verbaliter tibi indicare curavi. Misimus praeterea parva munuscula, quae optamus, ut ea dilectione accipiatis, qua a nobis, Deo teste, destinata sunt.
Vestram dilectionem pro nostris excessibus intercedentem Christus tueri dignetur.
Librum Pyrpyri metri ideo non misi, quia Guthbertus episc. adhuc reddere distulit. Immanuel. Epistola Milredi episc. offerenda Lullae episc.
EPISTOLA XVI. TRECEA LULLO. ( Circa annum Domini 756.) (0835C) Domino in Domino venerabiliter diligendo et delectabiliter honorando Lullo, episcopatus infula fungenti, Trecea supplex vernaculus in Christo perennem salutem.
Tempore nuper transacto, vestrae almitatis litteraturam usque ad nostrae mediocritatis praesentiam fido gestante gerulo delatam, exsultantibus pectorum praecordiis, et laetis oculorum orbibus contemplantes satis libenter suscipimus, et maxime in vestra sancta promissione, quam ordo apicum vestrorum innotuit, ut vestris assiduis ac sacris orationibus nostram fragilitatem defendere vellet; ita et nostra imperfecta (0835D)mediocritas undique pene in omnibus bonis vestram beatitudinem orationibus intimis, Deo ubique auxiliante, deprecando poscere Deum prompta est, necnon et dilectionem fraternitatis erga vestram clementiam observare, secundum vires, velle demonstramus, Domino nostro Jesu Christo docente ac dicente: Hoc est praeceptum meum, ut diligatis invicem. Et item: In hoc cognoscent omnes quia mei estis discipuli, si dilectionem habueritis ad invicem, etc. Item de eadem beatus Petrus primus et princeps apostolorum sententiam promulgavit, dicens: Estote itaque prudentes, et vigilate in orationibus, ante omnia mutuam in vobismetipsis charitatem continuam habentes, quia charitas cooperit multitudinem peccatorum, etc. Nostra ergo, ni fallor, parvitas non utcunque vestris (0836A)est roborata oppido patrociniis. Idcirco audaciter rogare praesumimus vestram beatam ac vere benedictam almitatem, ut nostram, viventes in hac lacrymarum valle, tum etiam in gloriosissima praescientia Dei in Christo pausantes, assiduis ac sacris orationibus vestrarum studiis Domino Deo commendare dignemini. Ego quoque minimus Ecclesiae servus supplici per Dominum deprecatione rogito, ut me cum mea familia, Domino Deo cuncta dispensante ac rite regente, inter caeteros fideles vestros amicos in commune benigne suscipiatis, qui proprio dicor nomine Aldbertus, diaconatus officio fungens, licet indignus, ut, sancti gradus ministerium olim acceptum vestris saluberrimis intercessionibus meliorando, de die in diem proficiam. Almitatem vestram pro nobis orantem (0836B)summus arbiter orbis ab alta coelorum arce tueri dignetur. Valete in Domino.
EPISTOLA XVII. BOTWINUS LULLO. ( Circa annum Domini 756.) Venerandae dignitatis Lullo episc. Botwinus abb. optabilem in Christo salutem.
Litterae auctoritatis tuae, quas cum divinae pietatis studio usque ad nos direxisti, laetificaverunt me valde, quia tu, imbre coelestis roris illectus, ultimum me servunculum servorum Dei cum tam magna fide divini amoris, saeculariaeque dignitatis munere visitare dignatus fuisti. Gratias ago Deo, petens, cum intimae charitatis desiderio, ut fidus fautor mihi per celsitudinem sanctitatis tuae coram Christo Jesu existas, in (0836C)istoque saeculo serena mente amicus, si rector rerum omnium istius vitae in itinere me longius super te sudare dijudicat, ploro indesinenter precans, cum omni caterva quae Christo Domino sub mea conditione deservit, divinae misericordiae solatia animae tuae largiri, ut tu simili modo ecclesiarum tuarum subsidia mihi praestare digneris. Haec quoque modica munuscula, id est, III lacernas almitati tuae mitto optans ut accepta sint.
EPISTOLA XVIII. WICBERTUS LULLO. ( Circa annum Domini 756.) Sanctissimo et a Deo semper conservato Domino Lullo episcopo Wicbertus, servus servorum Dei, quanquam indignus, abbas, et vester in omnibus (0836D)(Deus scit) bene cupiens et fidelis in vinculo charitatis colligatus.
Suscepta vestra alimonia, sancta cuncta congregatio monachorum nostrorum pro vobis singulos psalterios Domino decantaverunt, et sacerdotes quinas missas fecerunt per singulos, ut vobis Dominus pristinam sanitatem tribueret, et dixi ad illos, vestra voluntate, quomodo nobis mandastis ut hic pro tempore devenire jubebatis. Sed omnes consona una concordia responderunt, quod nostra voluntas in omnibus est, ipsius infirmitati compatescere, et sicut proprium fratrem, ita circa illum omni charitate impendere. Sed vos modo si vultis, sic venire potestis, quomodo in vestra propria casa, et nos in omnibus, (0837A)in quantum possumus, charitate pristina exigentes vestrae volumus compatescere infirmitati. In orationibus tuis commendamus nos, sanctissime Pater.
Sanctissimo Domino Lullo episcopo. Wicbertus indignus abbas.
EPISTOLA XIX. DOTO LULLO. ( Circa annum Domini 756.) Domino sancto sanctorum, quia meritis coaequando, et a nobis cum summa veneratione diligendo, in Christo Patre Lullo, coepiscopo, Doto servus servorum Dei, etiam et omnes monachi sancti Petri apostolorum principis degentes sub norma sanctae regulae, aeternam in Domino nostro Jesu Christo ad sanctitatem (0837B)vestram destinare curavimus salutem
Ideo omnipotenti Domino gratias referimus, ut omnia quae circa vos sunt prospera non solum habemus, sed et hoc indesinenter sedulis precibus Domini misericordiam imploramus, ut vitam vestram longaevis faciat hic gaudere temporibus, et illic in aeterna beatitudine cum sanctis suis faciat pariter exsultare triumphis. De caetero quamvis, amantissime Pater, terrarum longitudine separati videmur, tamen et terrarum longinquitas non dividit mente, quos charitas divina conjunxit in corde. Idcirco comperiat sanctitas vestra quia nos omnes per obedientiam almi Patris nostri Dodoni abbatis, et pro amore vestro et omni sollicitudine pro vobis, et devotissima sancta congregatione vestra, a Deo vobis (0837C)commissa, in nostris assiduis precibus Domini misericordiam exorare non desinemus. Igitur cum salutationis officiis, humili prece deposcimus, ut istam familiam Christi et sancti Petri in vestra commemoratione semper habeatis, et ipsi pro omnibus amicis vestris tam episcopis et eorum clero, quam abbatibus et eorum monachis, seu et abbatissis vel Deo dicatis in ista congregatione sancti Petri, oratores vestros tam vivos quam defunctos in vestra mercede commemorare faciatis, ut in sacris orationibus illorum eam assidue memorare debeant, quatenus per illorum suffragia olim optatam adire mereamur patriam paradisi. Similiter vos deprecamur, ut omnium amicorum vestrorum nomina tam vivorum, quam (0837D)defunctorum, per praesentem fratrem nostrum Saganaldum, per breve ad nos dirigere faciatis, ut ipsos, sicut de aliis fratribus nostris facimus, ita in nostris assiduis orationibus ipsos memorare debeamus. Gratia regis coelestis custodiat vos semper. Amen.
Indiculus directus ad Lullonum episcopum. Emmanuel nobiscum sit.
EPISTOLA XX. CYNEARDUS LULLO. ( Circa annum Domini 756.) Domino magnopere diligendo, et nobis omnium peregrinantium pro Christi amore charissimo, Lullo antistiti, Cineardus indignus, ut vereor, episcopus in Christo salutem
(0838A)Libenter ergo suscipimus fratrem a te ad nos usque directum cum dulcedine donorum vestrorum et gratias agentes Deo et vobis, quod nostri memoriam ex tam remotis terrarum finibus facere dignemini. Et ideo sicut vos velle comperimus memores sumus vestri, in quantum, Domino adjuvante, permittimur semper in orationibus nostris, obsecrantes, ut quod fideli, ac firmissimo coepistis animo usque ad finem firmum retineatis; quanquam multis tribulationibus tundimini, quas propemodum omnes sancti soliti sunt a saeculo perpeti, nec tamen Christo cooperante, et confirmante illorum constantiam, deficiebant. Modici munusculi quantulamcunque parvitatem charitatis tantummodo intuitu direximus, hoc est, de nostro vestitu indumentum, sicut solent prodecessores (0838B)nostri prodecessoribus tuis destinare, quod te pro humilitate et mansuetudine tua suscipere dignanter, et uti suppliciter precamur.
Valere te in Christo, et ut vere felicem semper optamus.
EPISTOLA XXI. . . . LULLO. ( Circa annum Domini 756). Sanctissimo atque venerabili episcopo Lullo servus servorum Dei visceralem in Domino salutem.
Rogo te, o dilectissime frater, sicut optime in te credo, ut non immemor sis, sed semper sagacissima mente ad memoriam reducas antiquam amicitiam nostram, quam inter nos habuimus in Maldubia civitate, quando Eaba abbas in amabili charitate nutrivit, (0838C)et hoc signum recordor, quod pro nomine vocavit te Irtel, idcirco salutat te Hereca abbas in salutatione sancta, et omnis congregatio quae in sua coenobiali vita manet, quia dignos nos in memoriam habuisti tecum. Qui autem perseveraverit in pace usque in finem, hic salvus erit. Vale, amabilis, feliciter in aevum; meus dilectus, Deo electus, quia charitas pretium non habet.
Hoc signum Hereca abbatem fecit.
EPISTOLA XXII. CUTHBERTUS LULLO. ( Circa annum Domini 758.) Desiderantissimo et suavissimo in Christi dilectione amico Lullo episcopo, et omnium antistitum charissimo, (0838D)Cuthbertus discipulus Bedae presbyteri salutem.
Gratanter quidem munuscula tuae charitatis suscepi, et eo gratantius, quo te haec intimo devotionis affectu mittere cognovi, id est, holosericam ad reliquias beatae memoriae Beda magistri nostri, ob recordationem et illius venerationem destinasti. Et rectum quidem mihi videtur ut tota gens Anglorum in omnibus provinciis, ubicunque reperti sunt, gratias Deo referant, quia tam mirabilem virum, praeditum diversis donis, tamque ad exercenda dona studiosum, similiterque in bonis moribus viventem, Deus illis in sua natione donavit, quia per experimentum, ad pedes ejus nutritus, hoc quod narro didici. Similiterque mihimet ipsi coopertorium variatum (0839A)ad tegendum scilicet, propter frigus, meum corpus misisti, quod videlicet omnipotenti Deo et beato Paulo apostolo ad induendum altare, quod in ejus ecclesia Deo consecratum est, cum magno gaudio dedi, quia et ego sub ejus protectione in hoc monasterio XL et III annos vixi. Nunc vero, quia rogasti aliquid de opusculis beati Patris, cum meis pueris, juxta vires, quod potui tuae dilectioni praeparavi: libellos de Viro Dei Cudbercto, metro et prosa compositos, tuae voluntati direxi; et si plus potuissem, libenter voluissem, quia praesentia praeteritae hiemis multum horribiliter insulam nostrae gentis in frigore, et gelu, et ventorum, et imbrium procellis, diu lateque depressit, ideoque scriptoris manus, ne in plurimorum librorum numerum perveniret, retardata (0839B)est; sed et ante sex annos per Hunwini meum presbyterum illuc ad vestra loca advenientem, et Romam videre desiderantem, aliqua parva xenia, cultellos videlicet XX et gunnam de pellibus lutrarum factam tuae fraternitati misi. Ille quoque presbyter Hunwini, ad urbem quae vocatur Beneventum perveniens, ibi de hac luce migravit. Quapropter neque per illum, neque per tuorum aliquem, utrum ista ad te pervenerint, ulla responsio unquam mihi reddita est. Duo vero pallia subtilissimi operis, unum albi, alterum tincti coloris cum libellis, et clocam, qualem ad manum habui, tuae paternitati mittere curavimus, precorque ut meam petitionem et necessitatem non spernas. Si aliquis homo in tua sit parochia qui vitrea vasa bene possit facere, cum tempus arrideat, (0839C)mihi mittere digneris, aut si fortasse ultra fines est in potestate cujusdam alterius, sine tua parochia, rogo ut fraternitas tua illi suadeat ut ad nos usque perveniat, quia ejusdem artis ignari et inopes sumus, et si hoc fortasse contingit ut aliquis de vitrifactoribus cum tua diligentia, Deo volente, ad nos usque venire permittatur, cum benigna mansuetudine, vita comite, illum suscipio. Delectat me quoque cytharistam habere, qui possit citharisare in cithara, quam nos appellamus rottae, quia citharam habeo, et artificem non habeo. Si grave non sit, et istum quoque meae dispositioni mitte. Obsecro ut hanc meam rogationem ne despicias, et risioni non deputes. De opusculis vero beatae recordationis Beda, quae adhuc descripta non habes, promitto, (0839D)me, si vixerimus, tuae voluntati adjuvaturum.
Abbas Cuthbertus te te bis terque salutat;
Te Deus omnipotens salvum conservet in aevum.
EPISTOLA XXIII. EANVULT LULLO. ( Anno Domini 758.) Domino desiderabili ac jure venerabili episcopo Lullo, Eanvult servus Christi Jesu, una cum conservis qui mecum his in locis suavissimum Evangelii jugum, pro invenienda in coelis requie, trahere gaudent, perpetem in Domino salutem.
Multo quidem gaudio delectatum est cor nostrum, magna exsultatione lingua insonuit, dum tantae vir (0840A)eruditionis ac sanctitatis ad nos litteras transmiserat. Quapropter paternam tuae charitatis reverentiam obsecramus, ut, semper nostri memor, supplices pro nobis domino preces offerre non refrageris. Nos tui quoque scias semper existere memores, si quid tam vilium apud dominum valet deprecatio servorum. Quantum enim de omni vestro profectu gavisi sumus, quantamque super his quae in peregrinis locis vobis prospera cesserunt laetitiam haberemus. . . . . Teque nosse volumus, quod hoc perpetualiter studium charitatis tuis meritis impetrantibus observemus, tuamque per omnia desideremus amicitiam mereri, volentes ipsi per omnia tuae justae voluntatis obtemperare decretis, etiam Domino procurante, quando, ingrediente te viam universae (0840B)terrae, atque ad praemia vitae aeternae perducto, tunc tuum venerabile nomen disponimus scribere cum nominibus episcoporum nostrorum, et cum nominibus omnium praecedentium fratrum hujus monasterii.
Orantem pro nobis almam paternitatis vestrae coronam coelestis gratia custodiat, dilectissime in Christo antistes. . . . . Scripta indict. 11, IX Kal. Junias. . . . . ad Jul. epist. epis.
EPISTOLA XXIV. MAGINGOOZ LULLO. ( Circa annum Domini 760.) Venerando sacerdoti Christi, amore prorsus ac reverentia pariter a nobis studio peculiari contuendo, Lullo episcopo Magingooz servus servorum Dei perennem (0840C)in Christo salutem.
In colloquio nuper venerandae fraternitatis tuae comperti sumus quia consilium proximi nostri cujusdam minus caute, saeculi impedimento postposito, viam religionis ingredi cupientis prudentia vestra praevenire utiliore consulto voluisset, qui, ut arbitror, his verbis velut nomine proprio designatur. Et revera visum mihi est non posse aliter compleri circa illum officium debitae felicitatis et charitatis, nisi cum pluribus de eadem re necessario sollicitis contendatur, ne hunc fortasse in ipso itinere, quo desiderium ducit, incauta praesumptio supplantet, sed necessarium existimo ut diligentius provideatur quo pacto vel quibus instrumentis peregrinationis illius, quam sicut scitis optimam. . . . . (0840D)stabilitas et possibilis, et si fieri potuerit, inexcusabilis, iis cum quibus praesens causa agenda est, omni rationis firmitate comprobetur. Quapropter nostrae parvitati indicare per litteras non gravemini utrum vobis videatur an communi sermone unius epistolae exhortatio mittatur, an uterque nostrum a se epistolam mittat; quod si profuturum judicetis ut commune et unum a nobis indiculum dirigatur, a vestra charitatis industria rogo ut conficiatur. Si non fieri posse putaveritis, ut sine aliqua praesenti, sive nostra, sive caeterorum servorum Dei, collatione consulto decenti et integra soliditatis valeat perpetrari. Quid itaque vobis profuturum videatur, ut a nobis hac de re agatur per litteras, hujus (0841A)epistiunculae portitori traditas, nobis indicare dignemini.
Valere bonitatem vestram, et in Christo proficere pro nobis intercedentem, integris desideriis optamus. Off. Lullo episc.
EPISTOLA XXV. CUTHBERTUS LULLO. ( Circa annum Domini 760.) Domino in Domino dilectissimo et fidelissimo amico Lullo episcopo Cuthbertus abbas salutem.
Multum gratanter accepi litteras sive etiam munera, hoc est, villosam et sindonem, quae tua fraternitas ad me mittere dignata est; et eo gratantius, quod ex intima charitate ea destinata esse non ambigo. Unde recompensationem beneficii istius reddens et (0841B)ipse tui quotidianis in precibus curam habere non cesso; simul etiam nomina fratrum quae ad nos misisti cum nominibus hujus monasterii fratrum dormientium in Christo scripta continentur, ita ut pro illis nonaginta et eo amplius missas facere praeceperim. Insuper etiam librum, quem clarissimus Ecclesiae Dei magister Beda de Aedificio templi composuit, ad consolationem tuae peregrinationis mittere curavi, tuam fraternitatem humiliter obsecrans, ut olim condictae inter nos amicitiae foedera usque ad finem firmum custodire digneris, in hoc videlicet maxime, quod cum tuis omnibus, quos tibi divina dispensatio voluit esse subjectos, pro infirmitatibus meis apud supernum Judicem sedulus intercessor existas. Lullo episc.
(0841C)Dominus omnipotens fraternitatem tuam in suo semper amore conservet.
EPISTOLA XXVI. CENE LULLO. ( Circa annum Domini 760.) Domino beatissimo omnique honore nominando Lullae episcopo Coena, servus servorum Dei, perpetuae gratiae salutem.
Acceptis tuae beatitudinis, Pater excellentissime, litteris, multa sum laetitia delibutus, ita ut totis praecordiorum intestinis gaudens lacrymaverim, beatum mihi ac profuturum aestimans tanti Patris perfrui amicitia, ideoque omni cordis aviditate tuam desiderabilem amplector pietatem, tua inhianter condelector (0841D)charitate, ea potissimum causa, quia salutaria dilectionis praecepta divinitatis, indita nobis rememorans, nec non et aliquandiu fautorem sive consiliarium adoptans laboribus nostrae parvitatis, quem misericors omnium bonorum largitor nobis, in te sua benigna providentia, ut credimus, praeordinavit. Quapropter, dulcissime frater, in quascunque sanctae pacis ditiones vocabis, lubens, festinus gaudensque totus, pleno corde advenio. Insuper plurimis obsecrationem lacrymis deprecor, ut nostri quantulamcunque in tuis sanctis orationibus habere memoriam digneris, semperque bene coeptae pietatis promissa custodias, quia perseveranti gloriosa retributionis impenditur corona, mercesque futurae felicitatis in fine cujusque operis spectatur. Illud (0842A)vero quod de libris inquisisti marinis aestibus terram advectantibus, omnino incognitum est. Caeterum libri cosmographicorum necdum nobis ad manum venerunt; nec alia apud nos exemplaria, nisi picturis et litteris permolesta. Jam saepius mihimet perscribere destinavi, sed nondum potui scriptores acquirere. Forte tuis adjutus supplicationibus. . . .
Sanctitatem vestram ad protectionem electae Dominae rex salvator conservet in aevum.
Scio, Pater, quod illa, quae charitatis gratia misi, a te visa non sunt. Vivendo felix Christi laurate triumphis, Vita tuis, saeclo specimen, charissime coelo, Justitiae cultor, verus pietatis amator, (0842B)Defendens vigili sanctas tutamine mandras, Pascua florigeris pandens praedulcia campis, Judice centenos portans veniente maniplos.
Offerenda Lullo Episcopo viro clarissimo.
EPISTOLA XXVII. WIGBERTUS LULLO. ( Circa annum Domini 760.) Domino vere beato, atque omni officio charitatis venerando, Lullae, gratia Dei episcopo, Wigbertus presbyter vester fidelis servus, optabilem in Christo salutem.
Vestris orationibus meritisque suffragantibus, ut credimus, et pro certo scimus prospera nobis terrae (0842C)marisque itinera, postquam a vobis ieramus, Dei clementia concessit, amicosque et propinquos sanos et incolumes invenimus, benigneque suscipientes omnia necessaria tam in possessionibus agrorum, quam in jumentis et pecoribus, aliisque suppellectilibus sponte nobis tribuentes. Quod usque hodie absque ulla contradictione habentes, tuam sanctam fraternitatem, quae nos semper et adjuvare et consolari consueverat, rogamus et obsecramus, ut videas et consideres quid nobis utilius agendum sit. Omnia enim tibi nota sunt; et hoc et illud, quidquid tibi bonum videtur, hoc me fateor laeto animo fecisse, et tuum salubre consilium in nullo sprevisse. Si tibi videtur, ut ad vos pergamus, utiles, ut credimus, (0842D)viri et, ut aiunt, boni in nostro desiderant esse comitatu. Sin autem aliud magis placet, tamen, cum nostro sermone et consilio, si vobis sic videtur, visitare vos desiderant. De qua re, quid tibi videtur fac sciamus. Sed quid magis moror, cum litterae tuae usque ad nos veniunt, quas, ut isti praesenti portitori litterarum mearum tribuas, obsecramus. Quidquid in illis jusseris, aut suaseris, Deo permittente et vita comite, libenter faciemus. Multum jam vitae nostrae fluctuando et negligendo, quasi extra nos fusi, peregimus, tandem aliquando ut ad nosmetipsos redeamus, necesse est, scientes scriptum quod qui seminat in lacrymis, in gaudio metet, et ideo vitae nostrae quod restat, cum vestro consilio transcurrere curamus. De caetero autem si in regione (0843A)gentis nostrae, id est Saxonum, aliqua janua divinae misericordiae aperta sit, remandare nobis id ipsum curate quam multi, cum Dei adjutorio, in eorum auxilium festinare cupiunt. Omnia ista, quae longo sermone perstrinximus, tu mente pervigili, quid melius agendo sit, pertracta, et litteris intimare tua sancta almitas non pigeat. Vale.
Ego Hrothuin dudum aliquid vobiscum; nunc autem his positus scribens, legens docensque quod legi, multum vos saluto, obsecrans ut eo animo erga me sitis, quo et ego circa vos sum positus. Saluta omnes qui amant Dominum nostrum Jesum Christum.
EPISTOLA XXVIII. BREGWINUS LULLO. ( Circa annum Domini 761.) (0843B) Reverendissimo et in Christo charissimo fratri Lullo episcopo Bregwinus, servus servorum Dei, perpetuam in Christi nomine salutem.
Dies multi elapsi sunt ex quo sollicitus praeoptabam ut, Deo favente, tandem aliquando prosperum iter legatarii nostri perveniendi ad beatitudinem vestram invenire potuissent, quia per hos, scilicet proxime decurrentes, priores annos, plurimae ac diversae inquietudines apud nos in Britanniae, vel in Galliae partibus audiebantur existere, et hoc videlicet nostrum desiderabile propositum saepius impedivit, et perterrendo valde prohibuit, de nostris aliquos ad vos dirigere per tam incertas tamque . . . . (0843C)crebris infestationibus improborum hominum in provinciis Anglorum, seu Galliae regiones. Nunc vero pace ac tuitione nobis a principibus indubitanter undique promissa, misimus ad vestram venerabilem fraternitatem hunc praesentem fratrem istarum praesentium litterarum bajulum, Hildeberchtum nomine, reminiscens videlicet qualiter inter nos in civitate Romana de amicitiae conventione colloquium habuimus, quod etiam nos servare omnimodis confitemur. Quapropter et ego nunc, in tuae beatitudinis amicitia confisus, ut secundum quod antecessores nostri inter se facere non cessarunt, ita etiam et nos facere similiter adoptamus, mittentes verba suavissima salutationis et pacis, ut evangelicus (0843D)sermo impleatur in nobis, quod ejus esse discipuli mereamur, si dilectionem habuerimus ad invicem. Idcirco tibi indicare curavimus nos misisse vestrae beatitudini parva quaedam munuscula, non parva siquidem charitate, id est capsam unam ad officium quidem sacerdotale ex ossibus fabricatam, salutationis tantummodo ac benedictionis causa, per Ishardum religiosum presbyterum, ut ea quae nostra sunt benigne suscipiatis, similiterque et nos a vobis bona recipere optamus. Insuper etiam, omnium fratrum charissime, pro certo hoc nosse tuam amabilem devotionem, Deo teste, desidero, quod tuae sanctitatis dilectionem in eumdem charitatis locum et fraternae societatis consolatium libenter suscipio, atque tenacius contineo, in quo (0844A)videlicet beati Patris et praedecessoris tui Bonifacii semper inconcussa mansit, et permanet jugiter reposita dilectio, ut inter nos quoque et nostros deinceps familiaris ac spiritualis amicitia, tam ad animarum nostrarum remedia in orationibus et missarum celebrationibus, quam ad hujus vitae quaeque competentia fraternaque suffragia, fideliter persistat. Et ad haec quoque quae praemisi magnopere tua perfici dilectione desidero, ut omnes quippe sacerdotes Dei et familias benedicti ac beati Bonifacii martyris Christi diligenter atque amabiliter ex meo salutes nomine, horterisque pro nobis, quod et pro ipsis facere non desistimus, omnipotentis Dei clementiam obnixis exorare precibus. De redditione vero praefatae rei, sive per verba fratris nostri, sive (0844B)etiam per litteras tuae fraternae pietatis nos certiorare jubeto.
Omnipotentis Dei pietas sua nos protectione muniat, et ad utilitatem plurimorum sanctitatis vestrae sincerissimam charitatem jugiter in perpetuum conservare et custodire dignetur.
Diem vero depositionis religiosae Christi famulae Buggan celebramus, quae fuit honorabilis abbatissa, cujus etiam dies depositionis fuit VI Kal. Jan. Rogavit me obnixe, dum adhuc viveret, ut hoc vestrae beatitudini transmitterem. Et sicut speravit et credidit, ita facere curate, quoniam illius pater atque patronus fuit in Christo Bonifacius episcopus.
EPISTOLA XXIX. LULLUS CENAE. ( Circa annum Domini 762.) (0844C) Fratri et consacerdoti et meritis domino charissimo Coena summi pontificatus infula praedito Lullus, exiguus servus servorum Dei, perennem in Christo salutem.
Sanctitatis tuae reverentiam humiliter obsecro, ut amicitiae inter nos olim in Christo copulatae, et semel coeptae, perpes reminisci digneris, ne veterescat, et oblivioni tradatur, quam coram Deo fideli sponsione pepigimus. Pro nomine enim Christi in contumeliis et tribulationibus gloriari et exaltatione Ecclesiae ejus nos oportet, quae quotidie tunditur, premitur atque fatigatur, quia moderni principes novos (0844D)mores novasque leges secundum sua desideria condunt. Idcirco excellentiam tuam jugem precatricem, pro animae nostrae salute, subnixa prece flagitamus. Assiduis enim corporis aegritudinibus cum mentis anxietate cogor ex hac aerumnosa et periculis plenissima vita exire, redditurus pio et districto judici rationem. Parva vero munuscula dilectioni tuae direxi hoc est, pallam holosericam optimi generis, per gerulum harum litterarum. Obsecro ut quemlibet horum librorum acquiras et nobis mittere digneris, quos beatae memoriae Beda presbyter exposuit, ad consolationem peregrinationis nostrae; id est, in primam partem Samuelis usque ad mortem Saulis, libros quatuor: sive in Esdram et Nehemiam libros tres, vel in Evangelium Marci libros quatuor. (0845A)Gravia forte postulo, sed nihil grave verae charitati injungo.
EPISTOLA XXX. WIGBERTUS LULLO. ( Circa annum Domini 762.) Domino sancto ac beatissimo, mihique omni affectu semper charissimo Lullae gratia Dei episcopo, Wigbertus exiguus familiae Christi famulus immarcescibilem sempiternae sospitatis salutem.
Magno etenim repletus sum gaudio, valdeque hilarescit animus meus, cognita a nonnullis tua beata sospitate. Quamque, Dei gratia concedente, ut semper habeas, optamus, memoremque nostri esse in tuis sanctis orationibus, Dei gratia concedente, et (0845B)vestris meritis, ut credimus, suffragantibus, sani et incolumes mare transivimus, nostramque patriam pervenimus, vestraque dona episcopis, abbatibus amicisque vestris, sicut mandastis, obtulimus, et juxta modulum nostri ingenii sermones vestros voluntatemque vestram intimare curavimus. Illi autem fecerunt sicut erant edocti, humiliter, gratanterque omnia suscipientes, magnas gratias Christo Domino referentes, quod vestra sublimitas eorum parvitatem per dona simulque et litteras visitare dignata est, vestramque communionem et familiae vestrae instantiam orationum semper se habituros esse promittentes; nomenque tuum, ut charissimorum suorum, in ecclesiis suis scribentes, memoriamque tui tam viventis (0845C)quam defuncti jugiter se facturos esse dicentes, epistolasque suas missuros scriptas, ut eis placet, promittentesque omnia quae longis sermonibus protrahimus, iste portitor harum litterarum melius tibi verbis intimare potest, quem vobis presbyterum transmittere curavimus; credentes et confidentes quod utile vas sit in domo Domini, quem ut benigne et honorifice, si dignus sit, vestra sanctitas accipere et habere, quod noster et amicus et propinquus est, dignata sit, obsecramus. Nos igitur, quod celare non possumus, amici et propinqui nostri isto anno a se relinquere nolunt, et ideo nuntios meos ad vos direxi, obsecrans vos humili supplicatione per Domini misericordiam, ut et vota et sermones, quibus me vobis constrinxi, vestra clementia dignata sit absolvere et (0845D)per epistolam tuam, per nuntios meos revertentes, quid agere debeam insinues. Fateor enim tibi per Deum, quod contra voluntatem tuam nulla dignitas saecli, nulla saecularis amicitia, me hic ullo modo retinere potest, maxime quod te super omnes homines diligo, Deus testis est. Si autem tibi bonum videtur, et tua voluntas sit, ut ad vos citius redeam, Ecclesiae et ministerio, cui ante deservivi, me dimittas, de uno rogo et obsecro. Amici mei, et propinqui, et terram, et haereditatem suam mihi promittunt, et dare disponunt, si hic cum eis permanere dispono; sin autem, alienis permittere debent. Et ideo, mi domine, per prudentiam tuam et cor intelligibile, pertracta et considera quid tibi bonum videtur et rectum, et illud, ut dixi, per litteras intima. Vita etenim (0846A)comite et Deo concedente, quod jubes facere dispono.
Orantem pro nobis beatitudinem vestram divina misericordia in perpetuum custodire dignetur. Amen.
Ego Hrothuin quondam cognatus tuus, saluto te, multum rogans ut quidquid reprehensibiliter scriptum reperies, indoctae imperitiae ignoscas. Utinam, si fieri potest, et si Dei voluntas sit, ut facie ad faciem videamus nos! Vale et memento nostri.
Macarius polaris aulae pantocrator clemens diu vos incolumes custodire dignetur.
EPISTOLA XXXI. LULLUS CUTHBERTO. ( Circa annum Domini 772.) (0846B) Sancto ac venerabili in Christo fratri Cuthberto abbati Lullus exiguus servus servorum Dei perennem in Christo salutem.
Charitas quae desinere nescit nunquam veterascit, interni ardorem ignis vix in se sola continere valet. Idcirco placuit nostrae mediocritati de tua sospitate cognoscere, ut tecum in Domino gratularer, ut scires, quae circa fragilitatem meam justo judicio Dei geruntur. Cogor enim continua corporis aegritudine de hac luce fugitiva, et valle lacrymarum, pio et districto Judici rationem redditurus migrare. Idcirco suppliciter obsecro, ut pro animae meae salute enixius Dominum depreceris. Misimus etiam tuae dilectioni parva munuscula, unam pallam holosericam. (0846C)Petimus etiam ut ad consolationem non solum peregrinationis, sed etiam infirmitatis nostrae, libros istos a beatae memoriae Beda expositos, mittere digneris, de Aedificatione templi, vel in Cantica canticorum, sive epigrammatum heroico metro sive elegiaco compositorum, si fieri potest, omnes; sin autem, de Aedificatione templi libros tres. Fortassis difficilis petitio, sed nihil arbitror esse difficile verae charitati.
Usque ad decrepitam valeas aetatem cum omnibus qui tecum Domino Deo deserviunt.
Nomina quoque fratrum et amicorum nostrorum de hac luce migrantium tuae charitati commendantes, quae sunt . . .
EPISTOLA XXXII. CYNEWULFUS LULLO. ( Circa annum Domini 772.) (0846D) Domino beatissimo et speciali amore venerando Lullo episcopo ego Cynewulfus, rex occidentalium Saxonum, una cum episcopis meis, nec non cum caterva satraparum, aeternam sospitatis in Domino salutem.
Tibi testificamur quod juxta modum nostrae possibilitatis, quidquid tua sanctitas desideraverit, sive jusserit, libenter agere parati sumus, ut cum reverendissimo et sanctissimo viro Dei praedecessore tuo Bonifacio pepigimus, sive in orationibus Deo devotis, seu in aliis quibuslibet rebus, in quibus humana fragilitas, Deo disponente, mutuis alterutrum solatiis (0847A)egere comprobatur; te pariter obsecrantes ut pro nostra parvitate, proque pace congregationis nostrae, Domino supplicare cum eis qui tecum invocant nomen Domini Jesu memineris. Istarum vero litterarum portitorem a vobis ante destinatum vestrae almitati committimus, quia fideliter vobis obedire in omnibus curavit.
Omnipotens Deus, qui dispersa congregat, et congregata custodit, ipse vos sua gratia protegat, et vestri laboris fructum in aeterna patria nos videre concedat.
EPISTOLA XXXIII. AMALARDUS ET WIDO LULLO. ( Circa annum Domini 774.) Domino, et Patri Riculfo, archiepiscopo, quem (0847B)gratia aeterni Regis perpetualiter, ad salutem multorum, et Ecclesiae catholicae defensionem, conservare dignetur, Amalardus et Wido, omnisque congregatio sancti Petri ex monasterio Horbach, in Domino Deo salvatore nostro salutem praesumpsimus mittere.
De caetero notum sit pietati vestrae quia in quantum Deus nos exaudire dignatur, oratores vestri incessanter sumus, et attentius esse cupimus. Comperiat siquidem . . . . magnitudinis vestrae, quia misimus presbyterum nostrum, Macharium nomine, ad nostras ecclesias quae in vestra parochia sitae esse videntur, (0848A)ut ibidem, solito more, officium perageret. Sed dictum nobis ab eodem presbytero fuit quod auctoritatis vestrae magnitudo juberet non ibidem eum esse officium divinum celebraturum, quia nescimus si aliqua suggestio auribus pietatis vestrae a Bernario episcopo pervenisset, quia idem dominus Bernarius episcopus misit ei unum caballum pascere de nostro stipendio, unde nos vivere debemus, nescimus si pro hac causa factum hoc sit. Nunc deprecamur ut accepta licentia idem presbyter a vobis, liceat ei Domino Jesu Christo et sanctorum eidem in loco reliquiis officium solito more persolvere, ne et domus Dei et reliquiae illius honor sic remaneant sine sacerdote, lumine et officio. Nec nos non habemus illis in partibus sacerdotem qui illud officium (0848B)ibidem peragere possit, nisi istum. Ideo deprecamur vos ut tale praeceptum et licentia ei a vobis tribuatur, ne tam diu, sicut deprecati sumus, domus Dei et reliquiae illius honor sic, sicut modo, remaneant.
Gratia Domini nostri Jesu Christi vos in praesenti faciat pollere, et in aeterna beatitudine feliciter secum regnare.
Obtineant, obtineant, quaeso, preces nostrae auribus pietatis vestrae, electe Dei, quatenus et aliorum profecta merces vobis magna reddatur a Domino Jesu Christo.
(no apparatus)