Migne Patrologia Latina Tomus 68
NicTre.Episto81 68 Nicetius Trevirensis508-573 Parisiis J. P. Migne 1847 early modern edition, no apparatus this file was encoded in TEI xml for the University of Zurich's Corpus Corporum project (www.mlat.uzh.ch) by Ph. Roelli in 2013 Classical Latin orthography latin
EPISTOLA PRIMA. AD CHLODOSVINDAM REGINAM LONGOBARDORUM.
Dominae clementissimae in Christo filiae Chlodosvindae reginae Nicetius peccator.
I. Cum legatos vestros per Francorum reges, germanos tuos, ire conspicimus, de prosperitate vestra solliciti sumus. Sed illa inde audimus, quod quam semper sonare etiam et sonare confitemur, quam magna, quam alta, quam laudabilis, quam utilis, quam humana vel munifica; quomodo de pauperibus sollicita, quomodo de regione astuta, quomodo in cuncto populo pia conversatione splendida. Ille hoc concedat qui tibi spiritum sapientiae et intellectus jam dedit. Gaudemus ex hoc: gaudere nos Christus faciat de Alboino rege quem habes, et de felicitate sua triumphare. Stupentes sumus, cum gentes illum tremunt, cum reges venerationem impendunt, cum potestates sine cessatione laudant, cum etiam ipse imperator suis ipsum praeponit, quod animae remedium non festinus requirit. Scriptum legimus: Quaerite primum regnum Dei, et omnia apponentur (Matth. VI, 33). Qui sic, quemadmodum ille, fulget fama, miror quod de regno Dei et animae suae salute nihil investigare studet; sed illos recipit, illis acquiescit, qui potius animam in gehennam perdunt, quam ad viam salutis adducant. Duos Deos esse praedicant, alium in deitate Patrem, alterum in deitate, sed pro creatura, Filium; cum Scriptura dicat: Ego sum salvator, et non est alius praeter me (Isa. XLV, 14).
II. Te domina Chlodosvinda, per tremendum Dei judicium conjuro, ut hanc epistolam et bene legas, et bene illi et frequenter exponere studeas, et ut ipsum interroges: Quis est Salvator? Patrem dicunt esse Salvatorem, an Filium? Quomodo duos esse, cum unus est, et alius non est, denuntiant? Si dicent Filium, ergo Pater Salvator non est; et si dixerint Patrem, ergo Filius Salvator non est: quia salvare qui Salvator non est nullum potest. Si dixerint: Duo sunt Salvatores, istud scriptum nusquam invenient, nisi, Ego et Pater unum sumus (Joan. X, 30); hoc est, Pater in Filio et cum Filio, et Filius in Patre et cum Patre. Deus prae magnitudine videri ab oculo humano non potest, qui tantum grandis, tantum fulgens, tantum etiam igneus est. Legimus: In circuitu coeli et terrae tabernaculum ejus (Psal. XVII, 12); quod etiam prae ista magnitudine et splendore ab homine videri non potest. Expressit de se, quem semper habuit apud se; qui latibulum sibi de carne fecit; et ideo Scriptura dicit: Posuit tenebras latibulum suum (Ibid.). Ideoque in Evangelio ait Verbum Dei, quod Joannes dicit, quia In principio erat (Joan. I, 1), Verbum caro factum est (Ibid., 14); et quod de Maria erat, sic illud ad se junxit, ut esset unum. Et per Scripturam dicit: Ex Sion species decoris ejus (Psal. XLIX, 2): hoc est, homo in Deo transibit. III. In Evangeliis ipse dixit: Ego ex Patre exivi, et veni in hunc mundum (I Joan. XVI, 28). In quadragesimo septimo psalmo dixit: Distribuite gradus ejus (Psal. XLVII, 14). Ejus dixit, non eorum: quoniam unus esse, sed nec solus, apertissime scitur: Ut enarretis in progenie altera: nam in die resurrectionis nec enarrare, nec apparere poterit, qui Trinitatem in unitate non crediderit. Et pro eo omnis militia angelorum per singulos dies clamat: Sanctus, sanctus, sanctus, Dominus Deus sabaoth (Isa. VI, 3). Non tres Sancti, sed ter Sanctum dixit Dominum Deum sabaoth. Sanctus Pater, Sanctus Filius, Sanctus Spiritus. Unus Sanctus, sicut unus Dominus. Unde et Joannes evangelista dixit: Ipse est qui est, et qui erat, et qui venturus est Salvator (Apoc. I, 8). Si per nomina ivero, gradus esse videntur. Cum Patrem audis, nomine major esse videtur; et ideo dixit: Pater major me est (Joan. XIV, 28); sed nomine tantum. In deitate autem, evidentissime per Christum et per apostolos ejus unus esse agnoscitur. Quia ipse cum a discipulo interrogaretur: Domine, ostende nobis Patrem; et ille: Me vides, et de Patre interrogas (Joan. XIV, 8, 9)? Vides, quia in Trinitate invocatur, et in una deitate esse invenitur. Cum Patrem audis, sine Filio esse non credas: cum audis Filium, cum Patre esse non dubites: nec dubites tres in personis; nam unus in deitate esse agnoscitur. Et ideo ad discipulos suos dixit: Ite, baptizate in nomine Patris, et Filii, et Spiritus sancti (Matth. XXVIII, 19). In nomine dixit, non in nominibus; quia unam deitatem dixit, non tres. Spiritus autem sanctus separari non potest; quia unde esse scitur gratia Dei, inde donum esse cognoscitur. Ab ipso spirant bona omnia, sicut Apostolus dixit: Quoniam ex ipso, et per ipsum, et in ipso sunt omnia (Rom. IX, 36). Sed solus Altissimus in omni terra (Psal. LXXXII, 19) Salvator. Jesu Nave ipsum conspexit, et ideo dixit: Noster es, an adversariorum (Jos. V, 13)? Ille autem respondens ait: Ego sum qui sum, et alius praeter me non est (Exod. III, 14). Abraham, qui dicitur amicus Dei (II Paral. XX, 7; Isa. XLI, 8; Jac. II, 23), et probatur, tres vidit, et unum credidit (Gen. XVIII, 2, 3). Cum tres adorat, Trinitatem, sicut dixi, commemorat: cum unum in domum intrare deprecatur, unam potestatem esse denuntiat. Nam Moysi quotiens atque quotiens dixit, Ego sum qui sum, et alius praeter me non est? IV. Quid nos ire per singula necesse est? Ad duodecim discipulos quos habuit, veniamus; quia ipsi Gothi hodie ipsis venerationem impendunt, et reliquias eorum furtim tollunt: sed nihil ibi habent, quia fidem eorum annulare praesumunt. Quid est quod in basilicis eorum corpora ipsorum hodie venerantur, non ingrediuntur? Quid est quod nihil ibidem praesumere audent, nisi furtive, ut canes a foris animas decipiunt? Cum illos suos fideles rex Alboinus sibi demittat, et ad domini Petri, et Pauli, Joannis vel reliquorum sanctorum limina perducat, ut ibidem missas facere, si audent, deliberent; sed non audent, quia domini Petri discipuli non apparent, et contrarii Christi esse probantur: quin quod per crucem ipse redemit, destruere infelices inveniuntur. Qua causa venena eorum talis rex et talis aetas percipit? Hic si jubet ad dominum Martinum per festivitatem suam quam undecima die facit November, ipsos mittat; et ibi, si audent, aliquid praesumant, ubi caecos hodie illuminari conspicimus, ubi surdos auditum et mutos sanitatem recipere. Nam quid dicam de leprosis aut de aliis quamplurimis, qui quantacunque debilitate percussi sunt, ibidem per singulos annos alii et alii sanantur? Fortasse dicunt, confingunt vel caecos, qui caeci a nativitate esse videntur. Quid dicam, cum inde illuminatos conspicimus et ad propria, Deo miserante, reverti videmus? Nam quid dicam adhuc de domino Germano, Hilario, vel Lupo episcopis: ubi tanta mirabilia hodie apparent, quantum nec dicere verbis valeo: ubi tribulantes, id est, daemonia habentes, in aera suspensi torquentur, et dominos quos dixi, esse confitentur? Nunquid in ecclesiis eorum sic faciunt? Non faciunt, quia Deum et dominos sanctos ibi habitare non sentiunt. Daemon daemonem non exorcizat. Nam ubi sancti habitant, daemon vagari non dimittitur: ideo fit, ut locus ubi Deus est, ostendatur. Quid de domino Remigio et domino Medardo episcopis, quos tu, credo, vidisti? Non possumus tanta exponere, quanta mirabilia per illos Deum videmus facere. IV. Audisti ab avia tua bonae memoriae Rodhilde, qualiter in Franciam venerit, quomodo dominum Chlodoveum ad legem catholicam adduxerit; et cum esset homo astutissimus, noluit acquiescere antequam vera agnosceret. Cum ista quae supra dixi, probata cognovit, humilis ad domini Martini limina cecidit, et baptizari se sine mora permisit. Qui baptizatus quanta in haereticos Alaricum vel Gundobaldum reges fecerit, audisti; qualia bona ipse vel filii ejus in saeculo possederunt, non ignoratis. Talis ornatus, talis vir, qualis Alboinus rex esse dicitur, talis fama, quem mundus sic praeponit, quare non convertitur, aut quare tardus ad requirendam viam salutis apparet? Deus bone, qui es sanctorum gloria et omnium salus, tu te in illum mitte. Et tu domina Chlodosvinda, cum verbum facis, solatium tribue, ut omnes de tali stella, de tali gemma sic gaudeamus, qualiter Deo placere possimus. Saluto tantum, quantum valeo: deprecor ut otiosa non sis: incessanter clama, incessanter canta. Audisti dictum: Salvabitur vir infidelis per mulierem fidelem. (I Cor. VII, 14). Nam scias, prima salus, prima remissio est, qui converti fecerit peccatorem ab errore suo. Vigila, vigila, quia Deum propitium habes. Rogo ut sic agas, ut et gentem Longobardorum fortem super inimicos facias, et nos de salute tua vel viri tui gaudere concedas EPISTOLA II. AD JUSTINIANUM IMPERATOREM In haeresim lapsum revocat ab errore.
Domino semper suo Justiniano imperatori, Nicetius cum suis humilis, sed misericordia Domini episcopus. I. In novissimis temporibus jam, ut sermo evangelicus praedixit, prospicimus; et cum tempus nostrum semper sit paratum, tamen finem, ut Scriptura denuntiavit, venire sentimus. Sed beatus ille homo quem, cum venerit Christus, invenerit ipsum vigilantem. Sol convertitur in tenebras ab oriente, id est ab alto, hoc est a vita sancta. In integro mundo splendebas ut sol; et cum omnes inde gratia Domini rectores Ecclesiae cuncti consilii ipsius gauderemus, divulgante fama ex lapsu vestro quem nunquam pervenire debuimus, contristati et humiliati usque in terra sumus. Dulcis noster Justiniane, quis te sic decepit? quis, ut talia prosequereris, suasit? quis, ut Christum purum hominem fatereris, docuit? quis, ut in Judae consortium te transcriberes, circumvenit? quis, ut illum qui dixit: Ego a Patre exivi, et veni in hunc mundum (Joan. XVI, 28), per circumcisionem, per baptismum, per passionem, ut cresceret, te docuit? quis, ut qui cor miserum non habebas ante, repente oppressit? quis, ut patres quos venerari debuisti, ad caedes, ad diversas cruces mitteres, provocavit? quis, ut illa propter quae Christus crucifixus est, et apostoli omnes pertulerunt, destrueres, provocavit? quis, ut quod jam semel, bis et tertio ab omnibus rectoribus Ecclesiae condemnatum fuerat, vel adorares, commonuit? Nestorii et Eutychis, ut diximus, jam anathematizata quotiens atque quotiens secta, ut te de ipsa interimeres, quis imperavit? Ille, ille qui Adam ut contingeret arborem vitae suasit, qui studio suo mortem adinvenit, circumvenit; qui Judam cum Christum purum hominem fecit et pro homine tradidit, in ignem quem praeparavit Deus diabolo et angelis ejus, misit.
II. Dulcis et dulcis noster Justiniane, rememorare quae promisisti cum baptizatus es, quid per singula te credere dixisti. Unum Filium manentem in duabus substantiis, cum Patre et Spiritu sancto, non duos Christos testatus es. Cum excessisti, quid fecisti? quid tibi praeparasti? Discute, et bene te prospice, et vide si non in loco perditionis te obligasti. Adhuc si vis, vivis: si vis, revertendo. Convertimini, inquit, ad me, et convertar ad vos (Zach. I, 3). Patres a quibus benedictionem exspectare debuisti, in exsilium transmisisti. Tum cum in ultima senectute tua componere et conjungere te ad Redemptorem tuum debuisti, ipse te, non alter, sed tu et te et tuos decepisti. Cum Lactantius, ut dicit, presbyter loca sancta per Gallias propter Domini misericordiam visitaret, ante nos apparuit; quae legis, deprecavimus, et per Jesum Christum Redemptorem nostrum conjuravimus. Ergo litteris praesentibus Deum nostrum conjuravimus, insuper contestamur, ut et tu revertaris, et quantos perire suasisti in horrenda persecutione, revertere provoces. Quod si non feceris, sit judex ille inter nos et te; sed quanto citius, cui tu honores tulisti, et purum hominem fecisti? Cum legisti, Ego et Pater unum sumus (Joan. X, 30): sed talis Pater qualis et Filius, quia ita Pater ut Filius; quoniam verum est, quomodo ad circumcisionem veniendo, ad baptismum, ad martyrium, meliorare probatur, qui et creator omnium esse convincitur? III. Festina, festina, sed protinus. Nam si te sic ultimus dies invenerit, qualis nunc hodie appares, descendens ad inferiora terrae, et ad partes vulpium eris. Laetetur sancta Ecclesia de regressu tuo, quia vehementer luget de excessu tuo. Gaudere nos in ultimo saeculo facias, quos lugere post laetitiam tuam de perditione tua fecisti. Ne dicas vel in corde tuo, Feci, feci, Vici, vici. Victus es et vinctus; sed inde unde filius diaboli et inimicus justitiae. Nam notum tibi sit, quod tota Italia, integra Africa, Hispania, vel Gallia cuncta, nomen tuum, cum de perditione tua plorant, anathematizant. Et si non quae docuisti destruxeris, et publica voce clamaveris: Erravi, erravi; anathema Nestorius, anathema Eutyches; cum ipsis te ad supplicia sempiterna tradidisti. Salutamus plurimum, conjurantes per Patrem et Filium et Spiritum sanctum; per illum qui in uno trinus apparet, et in tribus unus agnoscitur, ut te de horrenda secta et abominabili persecutione semoveas, et illos qui te suadente in ipsam crediderunt, ad meliorem viam venire studeas.