Epistolae (Rabanus Maurus)

by Rabanus Maurus

Rabanus Maurus

Epistolae

saeculo IX

editio: J. P. Migne
fons: Corpus Corporum

Migne Patrologia Latina Tomus 112

Documenta Catholica Omnia pdf

Epistole

Epistolae (Rabanus Maurus), JP Migne 112.1575A

EPISTOLA PRIMA. AB REGIMBALDUM CHOREPISCOPUM MOGUNTINUM. (Baluz. , Capitul. t. II, p. 1378.) 112.1507B|

Reverentissimo atque in divino cultu religiosissimo Christi sacerdoti REGIMBALDO, RABANUS in Domino salutem.

Nuper ad nos quidam frater venit de monasterio quod dicitur Herolvesfeld vicino nobis, portans in 112.1508B| pittatio quasdam quaestiunculas conscriptas, petensque ex tuo nomine quatenus eas nostris responsionibussolveremus. Cujus petizione libenter aurem accommodavimus, et quantum potuimus, ex Patrum sententiis eas solvente coepimus.

1. Primum ergo ibi quaesitum est quale judicium ille sustinere debeat qui, flagellando uxorem suam, duos filios suos in partu occidit, ita ut ad battesimi 112.1509A| gratiam pervenire non potuerint, tertium vero filium ita debilitavit ut post partum mox baptizatus vitam finierit. Ubi liquido patet quod propter immoderatam correptionem in crimen cecidit parricidii. Quid autem de h omicidio sacri canones sanciant tibi non ignotum est, cum in Ancyrano concilio ita scriptum est: Qui voluntarie homicidium fecerint, poenitentiae quidem jugiter se submissiontant, perfezionem vero circa vitae exitum consequantur. De homicidiis non sponte commissis, prior quidem definitio post septennem poenitentiam perfezionem consequi praecepit, secunda vero quinquennii tempus explere. Ubi etiam consideranda est infirmitas personae poenitentis et modus poenitentiae. Qui fervide poenitentiam de peccatis suis gerit, citius indulgentiam 112.1509B| per Domini misericordiam obtinebit.

2.

Secunda quaestio est de eo quem canis furens morsu in pede laceravit, ob cujus remedium quidam ei nescienti dederunt jecur ejusdem canis ad manducandum, quasi sanus inde fieri posset. Ubi humanus error delicti noxam peperit in his qui volentes sanum mederi, vim medicinae nescierunt. Sunt ergo hujusmodi ab hoc errore corrigendi, ne ultra tale facinus perpetrent, et pro facto quod commiserunt aliqua disciplina vel jejunio corripiendi, ut caeteri metum habentes tale scelus post haec committere non praesumant.

3.

Tertia quaestio de eo fuit qui cani feminae irrationabiliter se miscuit; et quarta de illo qui cum vaceis saepius fornicatus est. Quid de hujusmodi 112.1509C| hominibus judicandum sit, et de hujusmodi animantibus et partu earum faciendum. Ubi dementia humanae mentis et miseria patet maxima; eoque detestabilius est illud factum quo scelus in eo apparet maxima, cum animale razionale contra naturam irrationabili per libidinem se commiscet animanti. In Lege ergo Dominus tale crimen judicio mortis puniendum esse decrevit, ita dicens: Qui cum jumento et pecore coierit, morte moriatur. Pecus quoque occidite. Mulier quae subcubuerit cuilibet jumento, simul interficiatur cum eo. Sanguis eorum si siede super eos. Sed si aliquis quaerendum putat quomodo sit reum pecus, cum sit irrationale nec ullo modo legis capax, intillegat inde pecora jussa interfici, quia tali flagitio contaminata indignam replicant 112.1509D| facti memoriam, neque humano usui sunt digna ubi abominatio claret maxima. Sacri autem canones de eis qui fornicantur irrationabiliter, id est, commiscentur pecoribus, aut cum masculis polluuntur, ita praecipiunt, ut quotquot ante vicesimum annum tale crimen commiseriat, quindecim annis strictis in poenitentia communionem mereantur orationum; Deinde quinquennio in hac communione perdurantes, tunc demum oblationis sacramenta contingant Discutiatur autem et vita eorum, 112.1510A| qualis tempore poenitudinis exstiterit. Et ita misericordiam consequantur. Quod si inexplebiliter haesere criminibus, ad agendam poenitentiam prolixius tempus insumant. Quotquot autem peracta viginti annorum aetate, et uxores habentes, hoc peccato prolapsi sunt, viginti quinque annis poenitudinem gerentes, in communionem suscipiantur orationum; in qua quinquennio perdurantes, tunc demum oblationis sacramenta percipiant. Quod si qui et uxores habentes et trascendentes quinquagesimum annum aetatis, ita deliquerint, ad exitum vitae communionis gratiam consequantur.

4.

De vitulis quoque qui a vaccis illis pollutis nati sunt nescio quid obsit ne eorum usus hominibus deserviat. Sed si scrupulum est alicui utrum eorum 112.1510B| lac aut carnes comedi possint, et propter pollinem matris eorum scandalum aliquod oriatur, simul cum matre occidantur, vel paganis vendantur, ne turpitudinis priscae memoria scandalum fiat. Dicit enim Apostolus: Si esca scandalizat fratrem meum, non manducabo in aeternum. Si enim propter cibum frater tuus contristatur, jam non secundum charitatem ambulas. Noli cibo tuo illum perdere pro quo Christus mortuus est. Noli propter escam destruere opus Dei. Omnia munda sunt. Sed malum est homini qui per offensionem manducat.

5.

Quod autem novissime interrogasti de illo qui avunculum suum nolens sive volens interficit, quid pati debeat, jam superius de homicidio satis dictum est juxta id quod sacri canones continent. Sed manifesto 112.1510C| est quod parricidii crimen majori subjicitur vindictae. Unde sancti Patres sanxerunt quod parricidae deponentes militiae cingulum, omni tempore vitae suae in poenitentia persistant, sive in monasterio Deo serviant.

Haec ergo omnia secundum id quod in Scripturis sacris vel in canonibus Patrum expressum invenimus, conscripsimus. Tu autem, sanctissime, secundum id quod videas unicuique expedire, ita temperes judicium, discrectionem in omnibus servans, quia discretio mater est omnium virtutum. Dedit enim tibi Dominus in omnibus intellectum, qui bene certanti et gregem suum diligenter custodienti aeternum cum sanctis pastoribus in coelesti regno 112.1510D| daturus est praemium.

EPISTOLA II. AD HERIBALDUM EPISCOPUM ANTISSIODORENSEM

(Vide epistolam Poenitentiali Rabani praemissam.)

EPISTOLA III. AD EGILEM PRUMIENSEM ABBATEM. De corpore et sanguine Domini adversus Ratpertum. (Mabill. , Atto. SS. ord. S. Bened. , t. VI.)

1.

Quod corpus et sanguis Domini vera sit caro, 112.1511A| verusque sit sanguis, unusquisque debet credere, nosse, tenere, confiteri pariter et incunctanter asserere fidelis. Prorsus quisquis hoc negat, esse cognoscitur et convincitur infidelis, quippe qui non credit ipsi Domino dicenti: « Nisi manducaveritis carnem Filii hominis, et biberitis ejus sanguinem, non habebitis vitam in vobis (Giovanni VI, 54); » et: « Qui manducat carnem meam, et bibit sanguinem meum, in me manet, et ego in eo (Ibid. v. 57); » et: « Caro mea vere est cibus, et sanguis meus vere est potus (Ibid. vers. 56).» Quod explicans beatus Augustinus ait: « Ergo si vere est cibus, et vera caro: et si vere est potus, utique et verus sanguis; alioquin, quomodo verum erit quod dicit: Panis quem ego dabo, caro mea est pro mundi vita, 112.1511B| nisi vera sit caro? Hoc ergo profecto fidelissime 112.1512A| confirmo, et addo: quod sicut veritas est Christus, et verus agnus Dei qui quotidie pro vita mundi mystice immolatur: ita procul dubio ex pane vera caro, et ex uno verus sanguis ejus consecratione Spiritus sancti mightiter creatur. Quia revera, quemadmodum sanctus Augustinus verissime testatur, sicut de Virgine per Spiritum sanctum vera caro sine coitu creatur, ita per eumdem ex substantia panis ac vini mystice idem Christi corpus et sanguis consecratur. » Quae cum certissime omnia sint, nec ullus hinc Christianus Christo credens ambigere possit, quod et ipsum esse verum pars etiam gentilium scit. Nam quondam in terra Wlgarorum quidam nobilis potensque paganus bibere me suppliciter petivit in illius Dei amore qui de vino sanguinem 112.1512B| suum facit. 112.1513A|

2.

Illud in hoc libro mihi prius penitus fateor inauditum reperiri sub nomine sancti Ambrosii, quod non sit haec alia caro Christi, quam quae nata est de Maria, et passa in cruce, et resurrexit de sepulcro. «Haec, inquit, ipsa est, et ideo Christi est caro, quae pro mundi vita adhuc hodie offertur. » Hoc in capitulo positum est secundo (Edit. cap. 1 et 4). Similiter dicitur et in ottavo: «Vere crede, et hoc quod conficitur in verbo Christi per Spiritum sanctum, corpus ipsius esse ex Virgine. » Istud plane fateor nunquam me prius audisse, vidisse, legisse; multumque miratus sum hoc sanctum Ambrosium dixisse: et insuper etiam multo magis miror auctorem hujus voluminis istud ibi posuisse. Quippe cum in septimo capitulo beatus Augustinus aliquanto 112.1513B| superius dicat: « Quia Christum vorari fas dentibus non est, voluit in mysterio hunc panem et vinum vere carnem suam et sanguinem consecratione Spiritus sancti potenzialitàter creari, creando vero quotidie pro mundi vita mystice immolari; ut sicut de Virgine per Spiritum vera caro sine coitu creatur; ita per eumdem ex substantia panis ac vini mystice idem Christi corpus et sanguis consecretur. » Si enim verum, imo quia procul dubio verum est, quod tantus auctor fassus est quia Christum vorari fas dentibus non est; quomodo hanc carnem Christi vorari fas est, si de Maria nata, et in cruce passa, et de sepulcro resuscitata est? praesertim cum illa Christi caro resurgens de sepulcro ita glorificata sit, ut jam vorari nullo modo possit? Prorsus ergo tam contraria, 112.1513C| sicut ista videntur inter se dicta, nunquam in ullo scripto meo de caetero voluissem ponere, nisi confirmer ea nossem simul, et possem, Deo donante, protinus evidenter exponere.

3.

Huc accedit et multo aliud molestius, et omnino difficilius, illud videlicet quod in duodecimo capitulo (Edit. cap. 7), ubi scilicet tribus modis dicitur corpus Christi, id est Ecclesia, et istud mysticum, et illud quod sedet ad dexteram Dei; ita disputat beatus Augustinus, quasi non ei placuerit illud quod sanctus dixit Ambrosius. Ait enim: « Illud corpus quod natum est de Maria, in quod istud transfertur quod pependit in cruce, sepultum est in sepulcro, resurrexit a mortuis, penetravit coelos, et pontifex factus in aeternum quotidie interpellat pro 112.1513D| nobis. Ad quem, si recte communicamus, mentem dirigimus, ut ex ipso et ab ipso nos corpus ejus carnem ipsius, illo manente integro, sumamus. Quae nimirum caro ipsa est, et fructus ipsius carnis, ut idem semper maneat, et universos qui sunt in corpore, pascat. » Haec post apostolos omnium Ecclesiarum, sicut ante nos dictum est, magistri (Augustini) dicta, si, velut nimis necesse, fideliter, ferventer, diligenter, intelligenter et frequenter legeritis, manifestissime cognoscetis, non quidem (quod absit) naturaliter (Herig. cap ) 4), sed specialiter aliud esse corpus Domini, quod ex substantia panis ac vini pro mundi vita quotidie per Spiritum sanctum consecratur, 112.1514A| quod a sacerdote postmodum Deo Patri suppliciter offertur: et aliud specialiter corpus Christi, quod natum est de Maria virgine, in quod istud transfertur: et aliud specialiter corpus Christi, sanctam scilicet Ecclesiam, qui corpus Christi sumus, dum ab ipso summo Christo pontifice porrigente tribuitur e conferire. Quod revera satis liquido patefecit, cum de ipso pio pontifice nostro dicit, ut ex ipso et ab ipso nos corpus ejus, carnem illius, illo manente integro sumamus. Quod quid est aliud, quam ut nos, qui sumus corpus Christi, sumamus corpus Christi, quod datur nobis ab ipso Christo, non aliunde quam a semetipso, quia translatum est in ipsum, ut quod est in ipso, nobis qui ex ipso sumus, detur ab ipso, sed tamen integro manente ipso, 112.1514B| quia scilicet integrum corpus Christi de Maria natum, in quod istud est translatum quod in altari divinitus consecratur, Deo postmodum constat oblatum simul et immolatum.

4.

Ad illa siquidem verba Domini, Hoc est corpus meum, fit corpus Domini; et supplicante sacerdote, corpus Domini sumptibile transfertur in corpus Domini natum de Virgine, quod est penitus inconsumptibile, ut videlicet vere nobis detur ab ipso Christo pontifice: quia nimirum sicut ipse est qui baptizat, sic ipse est qui nobis corpori suo corpus suum de corpore suo salubriter sumendum dat, id est ad remedium, non (sicut reprobi illud accipiunt) ad judicium. Ipse, inquam, est qui dat, quemadmodum ipse dicit: « Panis quem ego dabo, caro mea est 112.1514C| pro mundi vita (Giovanni VI, 52), » non pro duorum mundorum vita. Ipse plane pontifex noster, ipse vere beatus vir, qui est tanquam lignum plantatum secus decursus aquarum (Sal. I, 3), dat Electis tantummodo suis fructum suum. Ipse namque est et sapientia propter unitatem personae, in cujus laude lignum vitae est his qui apprehenderint eam. Proinde veraciter ait ipse, qui est utique arbor ligni vitae: «Qui vicerit, dabo ei edere de ligno vitae, quod est in paradiso Dei mihi (Apoc. II, 7) . » Quia profecto, sicut a beato Augustino confirmer explanatur in eodem capitulo, non aliis largitur etiam in mysterio, quam vincentibus.Ipse namque granum frumenti, quod cadens in terra fuit mortuum, et affert fructum multum; non aliis inde dat edere, quam vincentibus 112.1514D| Electis suis, quos reperit quidem fenum, sed ipse factus homo fenum nostrum vertit in frumentum; et ipse hoc solummodo frumentum suum, elettos videlicet suos, cibavit, cibat, et cibabit ex adipe frumenti. Unde dicitur et in alio psalmo ad Jerusalem et Sion: «Et adipe frumenti satiat te (Sal. CXLVII, 14). » Unde dicit et Zaccaria Propheta loquens de Ecclesia: « Et quid bonum ejus est, et quid pulchrum ejus, nisi frumentum elettorum, et vinum germinans virgines? » (Zac. IX, 17.)

5.

Ecce claret ad liquidum quod non nisi solorum est cibus elettorum. Ponamus igitur ante oculos fidei ipsum beatum pontificem nostrum, beatum 112.1515A| filium, et sapientiam; et suscipiamus gaudenter, pariter et tremendo, qualiter ipse, qui est utique lignum vitae, velut decerpendo decaedat choosetis suis timorate et humiliter accedentibus ad se communicandum fructum vitae; sicque perfacile et conseguente poterimus credere vero lumine fidei nostrae gratis oculos illustrante, quod Dominus pridie quam pateretur, verum corpus et sanguinem suum dedit discipulis suis, manente integro corpore suo, quod a die risurreziones resumptum gerit immortale. Unde revera satis congruenter divinitus dispositum simul et factum est, quod ante passionem Domini celebratum est hoc sacramentum: quatenus corpus Domini quod seminatum est, resurgens integrum maneat semper et incorruptum; 112.1515B| et tamen hunc quem ejus instante morte percepimus, usque ad finem saeculi de ipso ligno vitae sumamus quotidie fructum: quia profecto de ipso ligno vitae pullulat, manat semper, exuberat iste fructus vitae. Unde sanctus Augustinus cum dixisset: «Ut ex ipso et ab ipso nos corpus ejus carnem ipsius illo manente integro sumamus; » protinus adjecit et ait: « Quae nimirum caro ipsa est, et fructus ipsius carnis, ut idem semper maneat, et universos qui sunt in corpore, pascat. » Quod ob id eum credo dixisse, ut ipsius Domini humanum corpus quod seminatum est in morte, fuerit quasi granum semenque vitae, atque postmodum de ipso resurgente, tanquam de ligno vitae, pullularet semper, et pullulet sumendum nobis, unde vitam aeternam 112.1515C| in nobis manentem habemus. Unde prorsus reprobis non licet sumere, beato rursus Augustino sic in eodem capitulo superius testante: «quod sane corpus Christi ut vera caro sit Christi pro mundi vita quotidie per Spiritum sanctum consecratur, ex qua non habeant potestatem edere qui ex adverso sunt. » Vescuntur autem ea condigne qui sunt in corpore illius, ut solum corpus Christi dum est in via, ipsius carne reficiatur, et discat nihil aliud esurire quam Christum, nihil sentire nisi Christum, nihil aliud sapere, non aliunde vivere, non aliud esse quam corpus Cristo. Hinc ipse sponsus Ecclesiae Dominus, a quo panis datus, datur, et dabitur, id est caro sua, non pro reprobis et immundis, sed pro mundatis, et magis magisque mundandis; mundis 112.1515D| vita solis dicit Electis suis: «Comedite, amici; bibite et inebriamini, charissimi (Cant. V, 1). » Quia revera lignum vitae solis membris suis, id est corpori suo, dat corpus suum de corpore. Et ipse qui similiter est vitis vera, palmitibus in ea manentibus dat bibendum sanguinem suum, sicut ipse dicit: «Qui manducat carnem meam, et bibit sanguinem meum, in me manet, et ego in eo (Giovanna. VI, 57). » Reprobus vero mundus manducans et bibens indigne, judicium sibi manducat et bibit. Non enim pascitur frumento elettorum, quia non est triticum, sed palea, licet praesentialiter sit in area; neque potatur sanguine Domini, quia sarmentum sterile non manet in vite, licet esse videatur in vinea. 112.1516A|

6.

Hic, si potest, oculos et aures aperiat, et haec videat, et audiat, qui quoties toto terrarum orbe missarum solennia celebrantur, toties Dominum Christum pati praedicat, ob nihil videlicet aliud nisi propter hoc solummodo, ut omnes reprobos quos a Domino scit in cruce redemptos, ipsa communione corporis et sanguinis Christi redemptos, redimi et redimendes dicat (Herigerus, cap. 4): cum potius omnis reprobus indigne sacramentum ipsum percipiens, judicium sibi manducat et bibit. Velim tamen nobis rispondeteat et dicat qui hoc ad suam (proh nefas! ) et edentium perniciem praedicat, quisnam Domino passionem toties intulerit, inferat, et inferre deinceps habeat, utrum videlicet sacerdos qui sacrificat, an Pater qui sacrificata sanctificat, 112.1516B| an Filius qui communicantes vivificat; an Spiritus sanctus per quem ea creat et consecrat, et in quo sacerdos ista fieri supplicat; an populus, id est Ecclesia et sponsa Christi, quae communicat? Quorum quia nihil nisi nimis mendaciter et perniciosissime potest dici, patet profecto Dominum semel passum et mortuum, nullatenus postmodum potuisse, vel posse (quod absit) pati, dicente beato Petro apostolo: « Christus semel pro peccatis nostris passus est (I Petr. III , 18). » Hinc dicat et apostolus Paulus: « Christus semel oblatus est ad multorum exhaurienda peccata (Ebr. IX, 28). » Verumtamen ne reprobi Electis dicant: Semel passus pro peccatis vestris, frequenter patitur pro nostris; tunc ad exhaurienda specialiter peccata multorum, nunc 112.1516C| generaliter ad cunctorum. Nam ipsi solummodo reprobi confingere possunt intra se deliramenta hujuscemodi, secundum illud Apostoli: « Rursum crucifigentes sibimetipsis Filium Dei (Ebr. VI, 6). » Absit enim ut ejus Ecclesia et sponsa passionem inferat ei, ne, inquam, deinceps haec reprobi dicant, quid hinc nobis Apostolus dicat audiant: « Non, inquit, in manufactis sanctis Jesus introivit exempla verorum, sed in ipsum coelum, ut appareat nunc vultui Dei pro nobis; neque ut saepe offerat semetipsum, quemadmodum pontifex intrat in sancta per singulos annos in sanguine alieno: alioquin oportebat eum frequenter pati ab origine mundi. Nunc autem semel in consummatione saeculorum ad destroyem peccati per hostiam suam apparuit 112.1516D| (Ebr. IX, 24). » Hinc prorsus evidenter apparet, et satis liquido claret, non oportuisse, nedum oportere, Dominum Jesum frequenter pati ab origine mundi. Nam si quando Caino occidit fratrem suum Abel, tunc passus fuisset Christus, et tertia die resurgens rursum potuisset crucifigi et occidi, et ita semper tertia die crucem pateretur usque in finem saeculi; nullatenus tunc toties potuisset nec posset pati, quoties passus fuisset et pateretur, si ex quo coepta sunt missarum solennia celebrari, voluisset (quod absit) toto terrarum orbe et vellet usque in finem mundi ad singulas missas, quae quotidie millibus et innumeris [in locis] celebrantur, pati. Sed revera quemadmodum nequaquam tunc in coena sua 112.1517A| passus est quando primitus ex pane et vino dignatus est verum corpus et sanguinem suum creare, consecrare, et discipulis suis dare, manente integro humano corpore suo: ita nullatenus postmodum passus est, patitur vel patietur, quoties corpus et sanguinem suum ex pane creat et vino . Quod apertissime probans Apostolus, cum divisisset illud quod positum superius, nunc autem semel apparuit, illico subinferens ait: «Et quemadmodum statutum est hominibus semel mori, post hoc autem judicium: sic et Christus semel oblatus est ad multorum exhaurienda peccata; secundo sine peccato apparebit exspectantibus se in salutem (Ibid. , vers. 27). » Deo gratias, patet, placet, libet veritas; prostrata, perempta jacet falsitas: quia nimirum cum Dominus 112.1517B| in coena sua dedit manducandum corpus, et bibendum sanguinem suum, nihil mali fuerit passus, cum tamen adhuc esset passibilis et mortalis: multo minus resurgens a mortuis postmodum passus est, patitur, vel patietur manens impassibilis et immortalis, dicente Apostolo: « Christus resurgens a marmellata mortuis non moritur; mors illi ultra non dominabitur (Rom. IX). » Ecce qualia missarum solennia celebrantur ab illo nimis longe lateque laudato pontifice, qui pro solis reprobis vult et praedicat Dominum Deum nostrum toties passionem perferre, quoties ad altare sacramentum corporis et sanguinis Domini satagit sacerdos offerre; cum rursus dicit Apostolus: «In voluntate Dei sanctificati sumus per oblationem corporis Jesu Christi semel. » Articolo, «Hic 112.1517C| autem unam pro peccatis offerens hostiam, in sempiternum sedet ad dexteram Dei, de caetero exspectans donec ponantur inimici ejus scabellum pedum ejus. Unam enim oblationem consummavit in sempiternum sanctificatis. (Ebr. X, 10). »

7.

Sed ut tandem aliquando hanc adversus inimicum veritatis disputatiunculam Deo donante claudam, noverit qui hoc dicit, quod Dominus Jesus nullatenus illuc rursum pati venit, quod non potest esse: sed panem et vinum in corpus et sanguinem suum consecrando venit vertere, quod nobis nimis est necesse . Mundus igitur eletto, Ecclesia Dei, sponsa Christi, nullatenus debet, nec utique potest ibi Dominum rursus mori desiderare, ubi novo corpore 112.1517D| et sanguine suo venit eum vivificare, pascere, potare, et per singulos dies vere * simul ac renovare. Sane sciendum est nobis omnimodo, quod licet aliud specialiter corpus Christi, unde superius dixi, quod sedet ad dexteram Dei; et aliud specialiter istud quod divinitus creatur et consecratur quotidie novum: simul tamen non duo sunt (quod absit) corpora, sed unum: siquidem sicut corpus et carnatus, sic etiam homo. Istud autem non est homo, licet vera sit caro: verumtamen et illud corpus et istud quod, sicut ait sanctus Augustinus, transfertur in illud. Ob id non duo sunt corpora, sed unum, licet aliud sit specialiter illud, aliud istud: quia prorsus adeps ille frumenti, id est divinitas Verbi, facit ut 112.1518A| unum sit corpus unius Agni: et hoc idcirco, quia et illud et istud verum est corpus, et vera pariliter caro. Quod ut manifestius fiat, exemplis evidentibus probabo. Ipsius Domini Christi est alius, non (quod absit) personaliter, sed naturaliter spiritus juxta divinitatem, alius naturaliter spiritus juxta humanitatem: simul tamen non duo, sed unus est personaliter spiritus propter unitatem personae. Nam spiritus Deus Dei Filius, spiritus ubique totus, nusquam remotus: et spiritus hominis creatus, ac per hoc localis atque circoscriptus, de quo dicit Evangelium: «Et inclinato capite emisit spiritum (Giovanni XIX, 30). » Uniuscujusque nostrum alius est naturaliter homo external, alius interior, dicente Apostolo: « Et si external homo noster corrumpitur, tamen is 112.1518B| qui intus est, renovatur de die in diem (II Cor. IV, 16). » Simul autem non homines duo, sed unus est homo, teste ipso Christo qui totum hominem fecit sanum in sabbato. Alius est spiritus Dei, et alius est hominis spiritus: et tamen «qui adhaeret Domino, unus spiritus est (I Cor. VI, 17). » Alia est personaliter caro viri, alia uxoris: simul autem una est caro, dicente Scriptura: «Et erunt duo in carne una (Ibid. , vers. 16). » Quod exponens Dominus ait in Evangelio: « Itaque jam non sunt duo, sed una caro (Mt. XIX, 6). » Quod historialiter quidem factum sciens Apostolus in Adam et in Eva, sacramentum tamen magnum spiritualiter interpretatur in Christo et in Ecclesia.Ergo jam modo pateat, placeat, libeat, rogo, quod Deus homo, Verbum 112.1518C| caro dat Ecclesiae suae, sponsae suae, carni scilicet suae, manducandam carnem suam de semetipso Dei Agno, sempre tamen manente vivo, sempre integro. Igitur suam. Lucet, placet, libet, quod alia specialiter est caro inconsumptibilis, et alia sumptibilis, et alia specialiter corruttibilis (Herig. cap. 5): tamen a dante carne datam carnem acccipiens caro salubriter sumendo, futura incorruptibilis; nihilominus quoque debet lucere, placere, libere, quod simul una est naturaliter caro dans, data, accipiens; videlicet invisibilis, vescenda, vescens; inconsumptibilis, sumenda, sumens: quoadusque scilicet inconsumptibilis per sumendam sic sumentem reficiendo perficiat, ut exhibeat sibi gloriosam, non habentem 112.1518D| maculam aut rugam, aut aliud ejusmodi, et unam secum (sicut est) carnem gratis ad gloriam perducat. Amen.

EPISTOLA IV. AD HINCMARUM RHEMENSEM. [Ex Sirmondo.]

Reverentissimo et desiderantissimo fratri, et merito rectae fidei ac sanae professionis ab omnibus catholicis rite venerando, HINCMARO pontifici, RABANUS servorum Dei servus in Domino aeternam obtat salutem.

Proximo vere, hoc est in Martio mense, in diebus Quadragesimae, appropinquante Paschali solennitate, vester nuntius ad me veniens portavit vestram 112.1519A| epistolam, simul et opusculum quod fecistis ad reclusos et simplices qui in vestra parochia consistunt, contra Gotescalci errorem. Afferebat etiam secum aliorum scripta, qui propemodum memorati haeretici dogma sequuntur, sed non usquequaque. Nam Prudentius Tricassinae civitatis episcopus, ad vos et ad Pardulum scribens, plura testimonianze praeteritorum Patrum in quaternionibus suis collegit, in quibus aliquando nostro sensui concordat, hoc est ubi dicit peccati auctorem Deum non esse, nec aliquem ad peccandum compellere, praemium vero justis immensa gratia misericorditer tribuere, poenam autem condignam iniquis pro malis eorum operibus juste reddere, quia justus est Dominus in omnibus viis suis, et sanctus in omnibus operibus suis. 112.1519B| Sed quando dicit quod Deus, sicut elettos praedestinatione sua ad praemium aeternum perducit, ita praedestinatione sua cogat peccatores in interitum ire, hoc mihi videtur in congregatione testimoniorum suorum facere velle, ut credamus et confiteamur, juxta tradizionem Gotescalci, geminam esse praedestinationem: scilicet quod sicut elettos praesciendo et praedestinando Deus ducit ad vitam, ita reprobos praesciendo et praedestinando ducat ad poenam. Sed quia hoc nusquam in Scripturis sacris ita mixtim positum inveni, ejus tradizioneibus assentire non acquiesco. Singillatim autem cunctis propositionibus ejus per singula loca risponditore, et sententiis illis, quas ipse ex multis libris congregavit, contrarias sententias apponere non me permetit infirmitas corporis, 112.1519C| nec aegritudo senectutis. Quae autem de praescientia et praedestinatione Dei in sacris libris didici, et sententias quas probatas a canonicis scriptoribus in divinis Testamentis inveni, prout memoriae tunc occorrerebant, in opusculis meis inserui, quae ad Notingum episcopum et Eberhardum comitem praeterito tempore contra Gotescalci errorem confeci. Quae etiam opuscula, quae dixistis quod memoratus Gotescalcus ea corrumperet ac vitiaret, vobis modo prout a me dictata sunt ad legendum transmisi, et si quid in eis emendandum sit, vestro judicio magis eligo corrigi quam haeretici. Pauca quidem adhuc testimonia de apostolis et Prophetis hic inserenda censui, quatenus tentent hi qui praedestinationem Dei in tam pravum sensum vertere volunt, ut Deum dicant 112.1519D| praedestinatione sua auctorem esse perditorum, utrum ex divina auctoritate suas invenzioni affermare possent an non. Ego autem nusquam praedestinationem in malo positam, quantum recordor, inveni, sed semper in bonum. Nam beatus Paulus apostolus in Epistola ad Romanos ita scripsit dicens: «Scimus autem quod diligentibus Deum omnia cooperantur in bonum his qui secundum propositum vocati sunt sancti. Nam quos praescivit, et praedestinavit conformes fieri imaginis filii sui, ut sit ipse primogenitus in multis fratribus. Quos autem praedestinavit, hos et vocavit, et quos vocavit, hos et justificavit. Quos autem justificavit, illos et glorificavit. Quid ergo dicemus ad haec? Sì 112.1520A| Deus pro nobis, quis contra nos? Qui etiam proprio filio suo non pepercit, sed pro nobis omnibus tradidit eum. Quomodo ergo non etiam cum illo omnia nobis donavit? » (Rom. VIII, 28.) In Epistola autem sua ad Ephesios ita loquitur dicens: « Benedictus Deus et Pater Domini nostri Jesu Christi, qui benedixit nos in omni benedictione spiritali in coelestibus in Christo, sicut elegit nos ante mundi constitutionem, ut essemus sancti et immaculati in conspectu ejus in charitate qui praedestinavit nos in adoptem filiorum per Jesum Christum in ipsum secundum propositum voluntatis suae, in laudem gloriae gratiae suae, in qua gratificavit nos in dilecto filio suo, in quo habemus descendem per sanguinem ejus, remissionem 112.1520B| peccatorum, secundum divitias gratiae ejus, quae superabundavit in nobis in omni sapientia et prudentia ut notum faceret nobis sacramentum voluntatis suae secundum bonum placitum ejus quod proposuit in eo in dispensationem plenitudinis temporum, instaurari omnia in Christo quae in coelis et quae in terra sunt in ipso , in quo et vos cum audissetis verbum virtutis Evangelium salutis vestrae, et credentes signati estis spiritu promissionis sancto, qui est pignus haereditatis nostrae in riscattoem acquisizionis in laudem gloriae ipsius (Efes. I, 3.) » Quam sententiam beatus Ambrosius atque Hieronymus ita exposuerunt , scilicet hoc decrevisse Deum, ut credentes in Christum adoptarentur in filios Dei. Praescius Deus 112.1520C| omnium scivit qui credituri essent in Christum, sicut dicit ad Romanos, quos praescivit et vocavit, nos non solum ex Judaeis, sed etiam ex gentibus. Quos autem Deus dicitur vocare, perseverante nella fide. Hi sunt quos elegit ante mundum in Christo, ut sint incontaminati coram Deo in charitate, hoc est ut amor Dei sanctam illis faciat conversazioneem. Quod autem ait: «In charitate praedestinavit nos; » dupliciter legendum, ut charitas, vel cum superioribus, vel cum inferioribus copuletur. Cum superioribus ita, « ut essemus sancti et immaculati coram ipso in charitate, » et postea sequatur, « praedestinans nos in adoptem filiorum per Jesum Christum in ipsum.» Cum inferioribus autem sic, « in charitate praedestinans nos in adoptem filiorum per Jesum 112.1520D| Christum in ipso, » id est Christo, qui nunquam non fuit filius: nos vero non fuimus filii antequam praedestinati essemus cum ipso. Hoc autem praedestinavit, ut haberet potestatem filius Dei fieri omnis qui credere voluisset in ipsum; quia nemo filius Dei fieri potuit, nisi fidem et charitatem quae per dilectionem operatur, habeat. Idcirco non est Deo, qui salutis humanae et bonorum omnium auctor est, seductio hominis et deceptio deputanda, per quam in mortem cadat perpetuam: sed magis sibimetipsi, qui propriae concupiscentiae, vel diaboli suggerimenti consentiens; peccatum committit, nec inde condignam poenitentiam ante obitum agere voluerit. Quod apostolus Jacobus ostendit dicens: «Nemo 112.1521A| cum tentatur dicat quoniam a Deo tentatur. Deus enim intentator malorum est, ipse autem neminem tentat. Unusquisque vero tentatur a concupiscentia sua abstractus et illectus: deinde concupiscentia cum conceperit parit peccatum, peccatum vero cum consummatum fuerit generat mortem (Jac. I, 13). » Superius de tentationibus, quas permittente Domino exterius probandi gratia perpetimur, disputavit. Nunc incipit agere de illis quas interius istigante diabolo, vel etiam naturae nostrae fragilitate suadente, toleramus. Ubi primo illorum destruit errorem, qui sicut bonas cogitationes a Deo nobis constat inspirari, ita etiam malas ipso instigante putant nostra in mente generari. «Nemo ergo cum tentatur dicat quoniam a Deo tentatur», illa 112.1521B| videlicet tentatione, qua dives incedens in itineribus suis marcescit, id est, nemo cum rapinam, furtum, falsum testimonium, homicidium, stuprum, vel caetera hujusmodi commiserit, dicat quoniam Deo cogente necesse habuerit haec patrare, ideo nullatenus horum effectum declinare potuerit. «Deus enim intentator malorum est», subauditur tentamentorum. «Ipse enim neminem tentat», ea videlicet tentatione, quae decipit miseros ut pereant. Duplex est autem genus tentationis: unum quod decipit, aliud quod probat. Secundum hoc quod decipit, Deus neminem tentat: secundum illud quod probat, Deus tentavit Abraham; de quo et Propheta postulat: «Proba me, Domine, et tenta me (Sal. XXV, 2). » « Unusquisque vero tentatur a concupiscentia sua abstractus 112.1521C| et illectus, » abstractus videlicet a recto itinere, et illectus in malum. De hoc versu Hieronymus contra Jovinianum (Lib. II, sub initium): « Sicut in bonis, inquit, operibus Perfector est Deus, non est enim volentis, neque currentis, sed Dei miserentis, et adjuvantis, ut pervenire valeamus ad calcem: sic in malis atque peccatis, semina nostra sunt incentiva et Perfectio diaboli, cum viderit nos super fundamentum Christi aedificasse fenum, ligna, stipulam, tunc supponit incendium. » Igitur non est aequum ut Salvatorem nostrum perditionis nostrae asseramus auctorem, sed ut misericordem patrem amemus, et justum judicem timeamus, ipsumque assidue deprecemur, ut eruat nos a malis, et defenat ab omnibus inimicis. Qui in oratione Dominica, jussit 112.1521D| sit Patrem coelestem nos petere, ut dimittat nobis debita nostra, sicut et nos dimittimus debitoribus nostris, et ne nos inducat in tentationem, sed liberet nos a malo. Non enim inducet nos in tentationem per quam decipiamur, sed hoc petimus ne nos induci permettat in tentationem noxiam, per quam incidamus in peccatorum rovinam; quin potius liberet nos a malo, hoc est diabolo, et ab aeterno interitu (Aug. de Sermone Domini in monte, lib. II, cap. 9). «Igitur non per seipsum inducit Deus, sed induci patitur eum, quem suo auxilio deseruerit, ordine occultissimo ac meritis. Causis etiam saepe manifestis, dignum judicat illum quem deserat, et in tentationem induci sinat. Aliud est autem induci in tentationem, 112.1522A| aliud est tentari. Nam sine tentatione probatus esse nullus potest. Non ergo hic oratur ut non tentemur, sed ut non inferamur in tentationem: tanquam si quispiam, cui necesse est igne examinari, non oret ut igne non contingatur, sed ut non exuratur. Vasa enim figuli probat fornax, et homines justos tentatio tribulationis (Eccli. XXVII, 6). » Multi autem in precando ita dicunt: Ne nos patiaris induci in tentationem, exponentes videlicet quomodo dictum sit inducas. (Cypr. de oratione Dominica).«Qua in parte ostenditur nihil contra nos adversarium posse, nisi Deus ante permiserit: ut omnis timor noster, et devotio, atque observatio ad Deum convertatur, quando in tentationibus nostris nihil malo liceat nisi potestas inde tribuatur. »Quod autem ille Corbeiensis 112.1522B| monachus in epistola sua vituperavit nos, non recte Fulgentii sententiam exposuisse scribendo de vobis ad amicum suum ita dicens: Nam quod ait dixisse Fulgentium, « praeparavit Deus malos ad luenda supplicia, » pro eo quod est « praeparari permisit, » invenit quod diceret, non vero dixit quod debuit: et vos seductos esse asserit stylo cujusdam libelli, qui fertur esse Hieronymi, de Induratione cordis Pharaonis, ut diceretis non Deum indurasse cor Pharaonis, sed indurari permisisse, non recte vos reprehendere mihi videtur: quia non Deus cujusquam cor sua factione indurat, ut semetipsum homo ab errore non corrigat, sed justo judicio indurari permettit, aut propria nequitia, aut diaboli malitia. Quod manifestis indiciis probari potest. Nome Paulus 112.1522C| apostolus, cum in Epistola sua ad Romanos de Pharaone menzionam habuisset, ita adjecit dicens: « Dicit enim Scriptura Pharaoni, Quia ad hoc ipsum excitavi te ut ostendam in te virtutem meam, et ut annuntietur nomen meum in universa terra (Rom. IX, 14 )» (Orig. in Epist. ad Rom. , c. 9). « Vide enim quia non dixit, ad hoc ipsum te feci, alioqui ad conditorem referri culpa videretur: sed ait, ad hoc ipsum te suscitavi, ut per animi tui malitiam, quam tibi infrunite et sine Dei timore vivere quaesisti, et in alios irrogetur utilis ac fructuosa correptio, et in teipsum ad posteritatis exemplum famosissimus conferatur interitus. » (Ambros. in Epist. ad Rom.berretto. 9.) «Ad hoc enim servatus est Pharao, ut multa signa et plagae ostenderentur in illum quasi jam mortuum. 112.1522D| Suscitatus autem dictus est, quia cum apud Deum mortuus esset, modicum tempus accepit ut vivere videretur: ut esset ad cujus poenam et varia tormentorum genera usque ad mortem ingererentur, et omnes qui sine Deo erant, inde metu territi, hunc solum Deum esse cum admiratione maxima faterentur, a quo hae vindictae sunt. Hoc etiam genere antiqui medici in hominibus morte dignis, vel mortis sententiam consecutis, requirebant quomodo prodessent vivis, quae in homine latebant apertis, ut his cognoscerent causas aegritudinis, ut poena morientis proficeret ad salutem viventis. » (Agosto. in Epist. ad Rom. , c. 62.) «Quod ergo jam Pharao non obtemperabat praeceptis Dei, jam de supplicio veniebat. Non automatico 112.1523A| quisquam potest dicere obdurationem illam cordis immerito accidisse Pharaoni, sed judicio Dei retribuentis incredulitati ejus debitam poenam. Non ergo hoc illi imputatur, quod tunc non obtemperarit, quandoquidem obdurato corde obtemperare non poterat; sed quia dignum se praebuit, cui cor obduraretur priori infidelitate. Nel suo enim quos Deus juste Damnat, infidelitas et impietas inchoant poenae meritum, ut per ipsam poenam etiam male operentur; sicut et superius idem dicit Apostolus: Et quomodo non probaverunt Deum in notitia habere, tradidit illos Deus in reprobum sensum, ut faciant ea quae non conveniunt (Rom. IX, 18 ). » Quapropter ita concludit Apostolus: « Ergo cui vult miseretur, et quem vult indurat. » (Orig. in Epist.ad Rom. , 112.1523B| C. 9.) «Quod autem dicit, Ergo cui vult miseretur, et quem vult indurat, » ex his quae in Exodo scripta sunt videtur assumere. Ibi enim dicit: «Indurabo cor Pharaonis, ut ne dimittat populum (Esodo IV, 21). » Indurabatur autem cor Pharaonis hoc modo. Noluit Deus subitam et plenam dare in eum vindictam. Quamvis enim esset consummatae malitiae, tamen per Patientiam suam Deus nec ipsi facultatem conversionis excluserat: et ideo primo lenioribus, tum etiam paulatim ingravescentibus in eum verberibus utitur. Sed quod Deus gerebat per Patientiam, ex hoc ille indurabatur ad contemptum, majorem sibi iram recondens, ita ut ad ipsum dici conveniat illud quod Apostolus scribit: «An divitias bonitatis ejus et longanimitatis contemnis?Ignora 112.1523C| quoniam Patientia Dei te ad poenitentiam adducit? Secundum duritiam autem et cor impoenitens thezaurizas tibi ipsi iram in die irae? » (Rom. « II, 4.) Non ergo quem vult Deus indurat, sed qui Patientiae obtemperare noluerit induratur. » (August. in Epist. ad Rom. , c. 62.) « Cui enim miseretur, facit eum bonum operari, et quem obdurat, relinquit eum ut mala operetur: sed et illa misericordia praecedenti merito fidei tribuitur, et ista obduratio praecedenti impietati , ut et bona per donum Dei operemur, et mala per supplicium, cum tamen non auferatur liberum voluntatis arbitrium, sive ad credendum Deo, ut consequatur nos misericordia, sive ad impietatem, ut consequatur nos supplicium.Qua conclusione illata, infert quaestionem tanquam a contradicente. 112.1523D| Ait enim: Dicis itaque mihi, quid adhuc quaeritur? Nam voluntati ejus quis resistit? » (Rom. IX, 19.) Cui sane inquisitioni sic rispondet, ut intelligamus spiritalibus viris, etiam non secundum terrenum hominem viventibus, patere posse merita prima fidei et impietatis, quomodo Deus praescientia eligat credituros, et Damnet incredulos, nec illos ex operibus eligens , nec istos ex operibus accidentans: sed illorum fidei praestans ut bene operentur, et istorum impietatem obdurans deserendo, ut male operentur. Qui quoniam intellectus, ut dixi, spiritalibus patet, a carnali autem prudentia longe remotus est, sic refellit inquirentem, ut intelligat se deponere debere prius nominem luti, ut ista per spiritum investigare 112.1524A| mereatur. Itaque, inquit: «Tu quis es qui Answereas Deo? Nunquid dicit figmentum ei qui se finxit, Quare sic me fecisti? An non habet potestatem figulus luti ex eadem conspersione vas facere aliud quidem in honorem, aliud in contumeliam? (Ibid. vers. 20.) » Quandiu figmentum es, inquit, et ad massam luti pertines, nondum perductus ad spiritalia, ut sis spiritalis omnia judicans, et a nemine judiceris, cohibeas te oportet ab hujusmodi inquisitione, et non rispondeas Deo, cujus consilium quisque scire cupiens, oportet ut prius in ejus amicitiam recipiatur, quod contingere nisi spiritalibus non potest; jam portantibus immaginam coelestis hominis. « Jam enim, inquit, non dicam vos servos, sed amicos.Omnia enim quae audivi a patre meo 112.1524B| nota feci vobis (Giovanna XV, 15). » Quandiu itaque vas figuli es, conterendum est hoc ipsum in te prius virga illa ferrea, de qua dictum est: « Reges eos in virga ferrea, et tanquam vas figuli confrings eos (Sal. II, 9), ut corruzione externale homine, et interiore innovato, possis in charitate radicatus et fundatus comprehendere latitudinem, longitudinem, altitudinem, et profundum, cognoscere etiam supereminentiam scientiae charitatis Christi. Nunc itaque cum ex eadem conspersione Deus alia vasa in honorem facit, alia in contumeliam, non est tuum terreno discutere, quisquis secundum eamdem conspersionem adhuc vivis, id est sensu carnaliter sapis. » (Orig. in Epist. ad Rom.9.) « Subjungit enim haec Apostolus ex persona contraria sentientis: 112.1524C| Dicis itaque mihi quid adhuc quaeritur? Nam voluntati ejus quis resistit? » ecc. Voluntati quidem Dei certum est quod nullus obsistere possit: sed voluntatem ejus justam rectamque esse scire nos convenit. Ut boni enim aut mali simus, nostrae voluntatis est, quod autem malus ad hujusmodi verbera, et bonus ad hujusmodi gloriam destinatur, voluntatis est Dei? «O homo, inquit, tu quid es qui Answereas Deo? » (Greg. Moralium IX, c. 8.) Respondere Deo non posse convincitur qui homo nominatur, quia per hoc quod de humo sumptus est judicia superna discutere dignus non est. Unde in Job legitur: « Vel quis dicere potest, Cur ita facis ?» (Gb IX, 12.) Auctoris facta semper indiscussa veneranda sunt, quia injusta esse nequaquam possunt. Razionale 112.1524D| quippe de occulto ejus consilio quaerere, nihil est aliud quam contra ejus consilium superbire. Cum ergo factorum causae non deprehenduntur, restat ut sub factis illius cum humilitate taceatur, quia nequaquam sufficit sensus carnis, ut secreta penetret majestatis. Qui ergo in factis Dei rationem non videt, infirmitatem suam considerans cur non videat rationem videt. Unde per Paulum quoque laterer adjungitur: « Nunquid dicit figmentum ei qui se finxit: Quare me fecisti sic? (Rom. IX, 20). » Quo enim se cernit figmentum divini esse operis, eo semetipsum redarguit ne contra manum resultet operantis, quia qui benigne quod non erat fecit, quod est injuste non deserit. Ad semetipsum ergo 112.1525A| post percussionem mens redeat, et quod apprehendere non valet non requirat, ne si divinae irae causa discutitur, amplius discussa provocetur, et quem placare humiliter poterat, inexstinguibiliter superbia accendat. » His ergo ita se habentibus, bonum mihi videtur ut humana fragilitas divina judicia indiscrete discutere non praesumat, sed magis venerari studeat, quia in praecipiti pedem ponit, qui mensurarum suarum limitem non attendit. Solus enim Deus Perfecte et per omnia suam voluntatem et potestatem novit. Ideo divina judicia, quae ignota nobis sunt, discutere nos non convenit. Tamen firmiter credere debemus quod Deus mortem non fecit, nec laetetur in perditione morientium, et qui vult omnes homines salvos esse, et ad agnitionem veritatis 112.1525B| venire, redimet animas servorum suorum, et non derelinquet omnes qui sperant in se. Quod in Scripturis sacris et in divinis Testamentis de praedestinatione scriptum legimus, firmiter teneamus, nec de nostro aliquid adjicere praesumamus. Satis sit nobis quod Apostolus et doctor gentium de praedestinatione elettorum docuit; nec illud quod ipse de reproborum praedestinatione dicere noluit, nos noviter inferamus. Non enim oportet nos de voluntate et factis Dei sine charitate disputare, et praesumptione ad infirmorum scandalum invicem contendere, ne forte per hoc juxta Veritatis sententiam in aeternum supplicium Damnemur. Sufficit nobis ad salutem, et ad rectae fidei sobrietatem, quod apostolica doctrina nos docet, et stultas quaestiones penitus 112.1525C| deseramus, secundum ejusdem Apostoli praeceptum, quod ad Timotheum scribens ait: « Noli verbis contendere, in nihilo utile, nisi ad subversionem audientium. Sollicite cura teipsum probabilem exhibere Deo operarium, inconfusibilem, recte tractantem verbum veritatis. Profana autem et inaniloqua devita, et verborum novitates: multum enim proficiunt ad impietatem, et sermo eorum ut cancer serpit (II Tim. II, 14 ss.). » Et rursum: « Stultas, inquit, et sine disciplina quaestiones devita, sciens quia generant lites, servum autem Domini non oportet litigare, sed mansuetum esse ad omnes, docibilem, Patientem, cum modestia corripientem eos qui resistunt veritati; ne quando det Deus illis poenitentiam ad cognoscendam veritatem, 112.1525D| et resipiscant a diaboli laqueis, a quo capti tenentur ad ipsius voluntatem (Ibid. , vers. 23-26). » Oremus pro invicem ut salvemur, sicut memoratus Apostolus nos facere docet dicens: « Obsecro igitur primo omnium fieri obsecrationes, orationes, postulationes, gratiarum actiones pro omnibus hominibus, pro regibus et omnibus qui in sublimitate sunt, ut quietam et tranquillam vitam agamus in omni pietate et castitate. Hoc enim bonum est et Acceptum coram salvatore nostro Deo, qui omnes homines vult salvos fieri, et ad agnitionem veritatis venire. Unus enim Deus, unus et mediator Dei et hominum homo Christus Jesus, qui dedit understandingem semetipsum pro multis, testimonium 112.1526A| temporibus suis, in quo positus sum ego praedicator et apostolus: veritatem dico, non mentior, doctor gentium in fide et veritate (I Tim. II, 1 ss.). » (Raban. in Epist. Pauli lib. XXIII.) «In commune pro omnibus debere eos sollicitos esse praecepit. Nam is qui pro omnibus hominibus haec facere jubetur, evidens est quoniam et pro omnibus sollicitudinem expendere jubetur. Deinde ad illa quae summa esse videntur inter homines transit. Pro regibus, inquit, et omnibus qui in sublimitate sunt. » Et ostendens quoniam et hoc lucrum sit eorum: « ut quietam, inquit, et tranquillam vitam agamus cum omni pietate et sobrietate.» Si enim, ut conveniens est, in pace illi deguerint, possibile est et nos tranquillitatem facientes pietati intendere, 112.1526B| et vitae sobrietati. Et suadens illis ista sic facere, sicut ipse praecepit, communem pro omnibus hominibus sollicitudinem, qui per totum orbem esse videntur, expendere, et communia bona debere Existantimari ea quae universorum sunt: ​​« Hoc autem est bonum et Acceptum coram salvatore Deo nostro, » ( Ambr.) Sufficienter suasit eos sic sapere, si quidem et Deo sic placet. Unde et probationem faciens quod Deo ista placent, adjicit: «Qui omnes homines vult salvos fieri, et ad cognitionem veritatis venire. » Nam quia Deus de omnibus hominibus ista velit, nemo poterit contradicere. Evidens autem est quoniam omnes vult salvari, quia et omnes tuetur. Necessarium est ergo ut nos ejus tuitionem erga omnes imitemur, si tamen ad plenum acceleramus 112.1526C| similia sapere Deo. Et omni ex parte id ostendens adjicit, « Unus autem Deus est. » Hoc est, quia est omnium Deus, non aliorum quidem est Dominus, aliorum vero non est. Itaque non est possibile eum despicere aliquos quasi alienos sibi esistenti: « Unus est mediator Dei et hominum homo Christus Jesus. (Agosto) Fallax itaque mediator, hoc est diabolus, quo per secreta judicia Dei superbia hominum mereretur illudi, unum cum hominibus habet, id est, peccatum: aliud videri vult habere cum Deo, ut quia carnis mortalitate non tegitur, pro immortali se ostendat . Sed quia stipendium peccati mors est, hoc habet commune cum hominibus, unde simul Damnentur in mortem.Verax autem mediator est, quem secuta tua misericordia, Domine, demonstrasti 112.1526D| humilibus, et misisti, ut ejus exemplo etiam ipsam discerent humilitatem. Mediator quippe ille Dei et hominum, homo Christus Jesus, inter mortales peccatores et immortalem justum apparuit, mortalis cum hominibus, justus cum Deo, ut quoniam stipendium justitiae vita et pax est, per justitiam congiunzionem Deo evacuaret mortem justificatorum impiorum, quam cum illis voluit habere comune Sic demonstratus est antiquis sanctis, ut ita ipsi per fidem futurae passionis ejus, sicut nos per fidem praeteritae, salvi fierent. In quantum enim homo, in tantum mediator: in quantum autem verbum, non medius, quia aequalis Deo, et Deus apud Deum, et simul cum Spiritu sancto unus Deus. » 112.1527A| (Ambr.) « Opportune vel maxime hoc in loco hominem eum vocavit, ut et a natura ostenderet donationis communionem, omnibus necessario id confitentibus, quoniam universitatis pars exitens secundum naturam communem omnibus, potest per similitudinem naturae donationem praestare. Unde illud quasi jam in confessionem deductum hinc acccipiens adjicit, qui dedit seipsum descendem pro omnibus testimonium temporibus suis. » Nam et pro omnibus dedit seipsum. Nec enim pro aliquibus mortem subito acquievit, sed omnibus volens in commune conferre beneficium, passionem suscipere est dignatus, secundum illud tempus quo passus est, testimonium enim vocat passionem ipsam. « Temporibus vero suis » dicit, ut asserat secundum illud 112.1527B| tempus quo passus est. Et ut passionem Christi omnibus necessariam esse demonstraret, ostendit illis quod conveniat in commune de omnibus hominibus sollicitudinem impendere, eo quod et Deus omnibus curam adhibeat, et quod in commune sit omnium Dominus, et quod majus est, quoniam ipse Christus similiter omnibus appropinquare videtur proprietate naturae. Nam et omnibus praebuit beneficium pro omnibus passionem suscipiens. Comprobat vero illud de caetero etiam et de illis quae secundum se sunt. «In quo positus sum, inquit, ego praedicator et Apostolus, veritatem dico, non mentior, doctor gentium in fide et veritate. Pro his ergo et ego constitutus sum apostolus, ut et ipsam doctrinam ad omnium hominum notitiam deferam, 112.1527C| et omnes ad fidem Christi accedere faciam, per quem ista nobis retributa sunt. Et quidem ad horum doctrinam et insinuationem gentium creatus sum apostolus, ut praedicem omnibus hominibus qui in omni loco sunt. »

Haec ergo de praescientia Dei et praedestinatione, et quod ipse Deus omnes homines salvos fieri, et ad agnitionem veritatis vult pervenire, apostolicarum sententiarum sensu juxta praecedentium Patrum expositionem, prout potui, et assidua infirmitas me sinebat, juxta petizionem vestram breviter et strictim hic collegi: sciens quod vos plura inde colligere potestis, sicut eruditio vestra et valetudo, meam imperitiam et infirmitatem per omnia excellens, vos agere awaretit. Ego autem, quantum praesumo, 112.1527D| vos admoneo, ut has contiones noxias in populo Christiano fieri prohibeatis, et ipsum Gotescalcum, hujus erroris auctorem, nec scribendo, nec loquendo ultra tam multis nocere permessis. Miror enim prudentiam vestram quod istum noxium virum, hoc est Gotescalcum, qui in omnibus vituperabilis inventus est, quia nec monachi votum, nec sacri ordinis ritum, sed neque praedicandi officium legitime observavit, scribere aliquid permisistis, in quo officio magis nocere potuit quam viva voce loquendo. Unde etiam in plurimis locis, ut audivi, sui veneni poculo non paucos inebriavit, et in erroris insaniam vertit. Quod nequaquam ita fieri oportet, sicut in Epistola quam ad 112.1528A| Titum discipulum suum misit scriptum continetur (Tit. III, 10). «Haereticum, inquit, hominem post unam et secundam correptionem devita, sciens quod subversus est hujusmodi, et delinquit proprio judicio condannatous. » (Raban. in Epist. Pauli, lib. XXV.) « Quam sententiam beatus Ambrosius ita exposuit. Ad plenum, inquit, illum devita, qui ea quae contraria sunt pietati praeelegit, hunc enim haereticum vocat. Postquam enim semel et bis eumdem instruxeris, et ostenderis ei illa quae conveniunt ejus saluti, superfluum est diutius cum ejusmodi disputare, cum sit manifestum quoniam nullam percipit correptionem, ex quibus semel et bis, illa quae non conveniebant sibi audiens, cognoscere noluit veritatem. Relinque ergo eum qui talis est, ut justam exspectet 112.1528B| a judice poenam, eo quod in sua pertinacia persistens, nullum ad correptionem suam ex instructionse accipere vult consilium. De quo et beatus Hieronymus ita ait. Quare autem post primam et secundam correptionem devitandus sit, reddit causas dicens quod subversus est hujusmodi et peccat, cum sit in semetipso depravatus. Qui enim semel bisque correptus, audito errore suo non vult corrigi, errare aestimat corrigentem, et e contrario se ad jurgia et pugnas verborum parans, eum vult lucrifacere a quo docetur. Propterea vero a semetipso dicitur esse Damnatus, quia fornicator, adulter, homicida, et caetera vitia, per sacerdotes de Ecclesia propelluntur, haeretici autem in seipsos sententiam ferunt suo arbitrio de Ecclesia recedentes: quae recessio propriae 112.1528C| conscientiae videtur esse Damnatio. Inter haeresim et schisma hoc esse arbitrantur, quod haeresis perversum dogma habeat; schisma propter episcopalem dissensionem ab Ecclesia separetur. Quod quidem in principio ita esse aliqua ex parte intelligi potest. Caeterum nullum schisma non sibi aliquam confingit haeresim, ut recte ab Ecclesia recessisse videatur. » Unde bonum mihi videtur, si vobis placet, quod supra memorato haeretico, nulla detur occasio atque licentia scribendi, atque cum aliquo disputandi, antequam si possibile sit ejus mens et sensus ad catholicam redeat doctrinam. Oretur autem pro ipso, ut Dominus qui omnipotens est operetur salutem erga infirmum fratrem, ut tribuat cor docibile, et rectae fidei consentiens, quam fidem catholica per totum 112.1528D| orbem custodit Ecclesia; et resipiscat a diaboli laqueis, a quo captus est ad ipsius voluntatem, et revertatur ad sanctam matrem Ecclesiam, unumque cum ea sentiat atque profiteatur, et ipsam unitatem pacis et rectae fidei deinceps quandiu vivat servet. Interim autem donec illud fiat, non laudo ut communio ei tribuatur, quia juxta testimonium Joannis apostoli, omnis qui recedit et non manet in doctrina Christi Deum non habet: qui permanet in doctrina, hic Filium et Patrem habet. «Si quis, inquit, venit ad vos, et hanc doctrinam non affert, nolite ricettare eum in domum, nec ave ei dixeritis: qui enim dicit illi ave, communicat operibus illius malignis (II Giovanna. 10) . » Ecce praedixi vobis, ut in die Domini 112.1529A| nostri Jesu Christi non confundamini. Recordamini qualiter doctor gentium de semetipso dicit: «Si ea quae destruxi iterum reaedifico, praevaricatorem me constituo (Gal. II, 18). » Et attendite quomodo vos sine crimine possitis esse, qui in synodo vestra hanc sectam nefandam simul cum haeretico dannastis, si ei modo wrongo communicaveritis. Debetis enim Correctores esse malorum, non secutores errantium, ut officium nostrum atque doctrina sine reprehensione fiat, et tam Deo placeat quam hominibus. De caetero agnoscat sanctitas vestra, quod illum libellum, quem ad simplices et reclusos in nostra parochia consistentes contra Gotescalci errorem dictastis, probatum habeo, et secundum id quod ibi scriptum reperi sentio. De Gotescalci autem pertinacissimo 112.1529B| et incorreggibili errore aliquid contra scribere superfluum judico, quia nec praesentem eum a sua nequitia avellere potui, nec modo post vestram sanam correptionem, aliquid sanum in ejus sensu reperi; sed superbiam tantum. Superbus enim est Moab valde, et superbia atque arrogantia ejus plus quam fortitudo ejus. Quid enim contra eum scribere habeo, qui totam Ecclesiam, quasi aliquid spurcum et sordidum, et indignum sua allocutione abjicit, suam autem locutionem ad solum Deum in coelis praesidentem convertit, indignum sua allocutione judicans quidquid in terra est? Quasi fas sit contemptis membris corporis Christi, ad ipsum caput verba dirigere, cum nullo modo caput a membris separari possit. Nemo enim ascendit in coelum, nisi qui descendit 112.1529C| de coelo Filius hominis qui est in coelo, qui ad Patrem suum orans, de discipulis suis ait: «Santifica eos in veritate, sermo tuus veritas est. Sicut tu me misisti in mundum, et ego misi eos in mundum, et pro eis ego sanctifico meipsum, ut possint et ipsi sanctificari in veritate. Non pro his autem rogo tantum, sed et pro his qui credituri sunt per verbum eorum in me, ut omnes unum sint, sicut tu, Pater, in me, et ego in te, et ut ipsi in nobis unum sint, ut credat mundus quia tu me misisti, et ego claritatem quam dedisti mihi dedi eis, ut sint unum sicut et nos unum sumus, ego in eis et tu in me, ut sint consummati in unum, ut cognoscat mundus quia tu me misisti, et dilexisti eos sicut et me dilessisti. Pater, quos dedisti mihi volo ut ubi ego 112.1529D| sum, et illi sint mecum, ut videant claritatem meam, quam dedisti mihi, quia dilexisti me ante constitutionem mundi (Giovanni XVII, 17). » Quisquis enim sanctae Ecclesiae salutiferam communionem habere poterit, quia ipse ad Electos suos in Evangelio ait: « Qui vos audit me audit, et qui vos spernit me spernit (Luc. X, 16). » Hoc autem quod idem erroneus, quasi ad Deum loquens, petit examen ignis, ut per illud veritas ejus fidei, imo perfidiae, comprobetur, magis mihi videtur ex elatione cordis prolatum esse, quam ex costantia fidei. Optat enim, post blasfemiam quam impudenti ore protulit, ut coram undique collectora populorum multitudine, praesente etiam regni principe, simul cum pontificum et sacerdotum, 112.1530A| monachorumque sive canonicorum agmine, ad probandam suam sectam liceat sibi, quatuor doliis uno post unum positis, atque singulatim repletis aqua ferventi, oleo pingui, et pice, et ultime accenso igne copiosissimo, ad probandam translationem transire, ut sic probetur ejus professionis veritas: quod neminem praeter eum ita optasse legi. Nam tres pueri, de quibus in Daniele scriptum est, hoc est Sidrach, Misac et Abdenago, non simili pertinacia examen ignis petierunt, sed magis Dei judicio omnia serventes, risponderunt regi Babylonis, qui eos statuam auream quam fecit adorare compulit dicentes: «Non oportet nos de hac rispondi tibi. Ecce enim Deus noster quem colimus potest eripere nos de camino ignis ardentis, et de manibus tuis liberare. 112.1530B| Quod si noluerit, notum tibi sit, quia deos tuos non colimus, et statuam auream quam erexisti non adoramus (Dan. III, 17). » Sic enim illi ex fidei firmitate et professionis humilitate de igne liberari meruerunt, pertinacia autem istius quem finem habeat ignotum adhuc constat. Faciat Dominus de hoc quod bonum sit in oculis ejus, et liberet nos ab omni malo, atque difensore ab omni errore, detque nobis sua gratia per fidem rectam et bona opera aeternam beatitudinem in conspectu ejus promereri, et vita perfrui sempiterna.

Haec tibi, charissime frater, licet rustico stylo, tamen devoto animo dictata modo sufficiant. Caeterum scias me, quandiu vixero, semper paratum esse tuae obtemperare bonae voluntati et sanae consentire doctrinae. 112.1530C| Dominus omnipotens faciat nos, quandiu hic sumus, vobiscum gratum servitium illi exhibere, et post hujus vitae terminum in regno coelesti perpetualiter gaudere.

EPISTOLA V. AD NOTINGUM, Cum libro de Praedestinatione Dei. (Ex Sirmondo.)

Viro venerabili et omni nomine dignissimo NOTINGO eletto episcopo Rabanus in Christo salutem.

Nuper, quando ad serenissimum imperatorem Ludovicum in transitu Expeditionis hostilis in pago Loganae venisti, et ibidem mecum locutus de haeresi quam quidam de praedestinatione Dei inique contendunt, errantes et alios in errorem mittentes, sermonem 112.1530D| habuisti, convenit inter nos ut e divinis Scripturis, et de orthodoxorum Patrum sententiis, aliquod opusculum conficerem, ad convincendum errorem eorum qui de Deo bono et justo tam nequiter sentiunt, ut dicant ejus praedestinationem facere, quod nec homo ad vitam praedestinatus possit in mortem incidere , nec ad mortem praedestinatus ullo modo se possit ad vitam recuperare: cum auctor omnium rerum et conditor naturarum Deus, nullius ruinae atque interitus causa sit, sed multorum origo salutis. Proinde accipe nunc opusculum, quod tibi rogaveras a nostra exiguitate confici: et si quid in eo gratum atque catholice sensu esplicito repereris, ei hoc tribuas, a quo omne bonum esse nosti, meque noveris 112.1531A| quidquid ejus gratia possum, tuae charitatis utilitati conferre per omnia, et in omnibus paratum esse. Vale, et amantem te dilige, nostraeque parvitatis in sacris orationibus memor fieri non omitte. Prefazione esplicita.

DE PRAEDESTINATIONE.

Si homo razionale vim suae agnosceret naturae, et Creatoris sui potentiam rite intelligeret, nequaquam stultis se implicaret quaestionibus, et quae Christianae religioni sunt contraria, nec sensu teneret, nec voce proferret. Sed quia antiquus hostis, qui ab initio humanae invidit saluti, nunquam desinit in segete Christi superseminare zizania, ideo per vaniloquos non solum otiosa, sed et noxia, et blasphemiis plena 112.1531B| professare eloquio. Ita ut quidam eorum perditionis suae conditorem asserant auctorem, dicentes quod sicuti qui per praescientiam Dei ac praedestinationem vocati sunt ad percipiendam gloriam aeternae vitae, non possunt non salvari, ita et illi qui ad aeternum interitum vadunt, praedestinatione Dei coguntur, et non possunt evadere interitum . Quod quam strangeum sit, etiam imperiti intelligere possunt, quia nullo modo ille qui cuncta bona creavit, et sanabiles fecit nationes orbis terrarum, atque vult omnes homines salvos fieri et ad agnitionem veritatis venire, aliquem cogit interire, sed magis facit recte credentem, ac benigne operantem, ad salutem aeternam pervenire. Si enim, secundum ipsos qui talia sentiunt, Dei praedestinatio invitum hominem facit peccare, quomodo justo judicio 112.1531C| Deus Damnat peccantem, cum ille non voluntate, sed necessitate peccaverit? aut quomodo Deus judicabit mundum, qui est justus judex, et reddet unicuique secundum opera sua? judicabit orbem terrae in aequitate, et populos in veritate sua? Si autem hujusmodi ratiocinatione tollitur Deo ne judex justus sit, conseguenter aufertur illi et regia dignitas atque divina majestas. Sed e contrario Scriptura clamat Prophetica: «Quoniam Deus magnus Dominus, et rex magnus super omnes deos (Sal. XCIV, 3); » et item: « Regnabit Dominus super omnes gentes, Deus sedet super sedem sanctam suam (Sal. XIII, 1). » Igitur, quod cum hac ratione perspicue explicatur, restat ut qui talia sensit, ex eorum numero sit de quibus Psalmista ait: « Dixit insipiens in 112.1531D| corde suo: Non est Deus. Corrupti sunt et abominabiles facti sunt in voluptatibus suis (Sal. XLVI, 9). » Hunc autem errorem sanctorum Patrum multipliciter confutat doctrina, et convincit taliter sentientes, nec Scripturarum auctoritate, nec veraci inniti ratiocinatione. Praedestinationis enim fides firmissima sanctarum auctoritate Scripturarum munita est: cui nullo modo fas est ea quae ab hominibus male aguntur ascribi, qui in proclivitatem cadendi, non ex conditione Dei, sed ex primi patris praevaricatione venerunt. De cujus poena nemo liberatur nisi per gratiam Domini nostri Jesu Christi, praeparatam et praedestinatam in aeterno consilio Dei ante constitutionem mundi. (Prosper contra Gallos, c. 3.) 112.1532A| «Omnis homo qui, credens in Patrem et Filium et Spiritum sanctum, rigeneratur in battesimo, tam a propriis peccatis quae mala voluntate et actione contraxit, quam ab originali quod a parentibus traxit absolvitur. Sed relapsum post battesimo ad infidelitatem, et impios mores, qui negat originali peccato fuisse purgatum, tam falsa opinatur quam qui eumdem asserit non aeterna morte fuisse Damandum. Qui enim recedit a Christo, et alienus a gratia finit hanc vitam, cadens in perditionem, non in id quod remissum est recidit, nec in originali peccato Damabitur: sed propter postrema crimina ea morte afficietur, quae ei propter illa quae remissa sunt debebatur. Quod quia Dei praescientiam nec latuit, nec fefellit, sine dubio talem nunquam elegit, nunquam 112.1532B| praedestinavit, et periturum nunquam ab aeterna perditione discrevit. » Igitur sicut bona opera ad inspirationem eorum, ita mala ad eos sunt referenda qui peccant. Non enim relicti sunt a Deo ut relinquerent Deum, sed reliquerunt eum et relicti sunt, et ex bono in malum propria voluntate mutati sunt, atque ob hoc, licet fuerint renati, licet fuerint justificati, ab eo tamen qui illos tales praescivit, non sunt praedestinati . Praedestinationem autem Dei, sive ad bonum sive ad malum, in omnibus operari in ineptissime dicitur: nec verum est homines quaedam necessitate implere, cum in bonis voluntas non sit intelligenda sine gratia. Quae enim ratio est ut ullus qui sanum sapit dicat: Non est necesse mihi ut laborem pro requie et salute mea, quia 112.1532C| si praedestinatus sum a Deo ad vitam aeternam, velim nolim illuc perveniam: si autem praedestinatus non sum, nihil mihi proficit bene operari ac virtutibus operam dare, quia aeternae beatitudinis praemia non possidebo. Quasi Deum tentando, ac promissa ipsius despiciendo, et non magis per fidem et dilectionem devote serviendo placere possim (Hypomnesticon lib. VI). « Prius ergo ipsum nomen praedestinationis quid indicet exponamus: deinde esse apud Deum, qui sine Acceptione personarum est, praedestinationem divinarum Scripturarum auctoritate probabimus. Praedestinatio quippe a praevidendo, et praeveniendo, vel praeordinando futurum aliquid dicitur et ideo Deus, cui praescientia non accidens est, sed essentia fuit semper et est, quidquid antequam sit sic 112.1532D| praescit praedestinat, et propterea praedestinat, quia quale futurum sit praescit. Ideo et Apostolus: Nam quos praescivit, inquit, et praedestinavit (Rom. VIII, 29). » Sed non omne quod praescit praedestinat. Mala enim tantum praescit, et non praedestinat: bona vero et praescit et praedestinat. Quod ergo bonum est praescientia praedestinat, id est priusquam sit in se praeordinat: hoc cum ipso auctore esse coeperit, vocat, ordinat et disponit. Unde et sequitur: «Quos praedestinavit, hos et vocavit: et quos vocavit illos et justificavit; quos autem justificavit illos et glorificavit. » Jam igitur apertius disseramus quod loquimur. Quomodo erga humanum genus praescientia sua et praedestinatione Deus generaliter. 112.1533A| in quo iniquitas non est, utatur. Massae itaque humani generis, quae in Adam et Evae praevaricatione Damabilis mortalisque facta est, non condannatione divina generaliter, sed ex debito poena cruciatusque gehennae debetur; venia vero, non merito, sed Dei justi judicis misericordiae largitate confertur. Quia vero justus et misericors Deus praescius est futurorum, ex hac Damnati massa, non personarum Acceptione, sed judicio aequitatis suae irreprehensibili, quos praescit misericordia gratuita praeparat, id est praedestinat ad vitam aeternam, caeteros autem poena, ut praedixi, debita punit, quia quid essent futuri praescivit; non tamen puniendos ipse fecit aut praedestinavit, sed tantum, ut dixi, in Damabili massa praescivit. Quod si a me quaeris 112.1533B| scire cur duas istas differentias Deus faciat, si personarumacceptor non est, quia generaliter aut punire debet justitia, aut misericordia liberare, contende cum Paulo, imo si audes suggest Paulum, qui dixit, Christo in se loquente: «O homo, tu quis es chi risponde Deo? Nunquid dicit figmentum ei qui se finxit, Utquid me sic fecisti? An non habet potestatem figulus luti ex eadem massa facere aliud quidem vas in honorem, aliud in contumeliam? (Rom. IX, 30.) Ego autem hoc dico quod dixi, quia quidquid Deus agit, misericorditer, juste sancteque facit: quia solus ipse praesciendo scit quod homo nesciendo nescit. Quis enim cognovit sensum Domini, quis instruxit eum, aut quis consiliarius ejus fuit?aut quis prior dedit illi et retribuitur 112.1533C| ei? aut quis dicit ei, Quid fecisti? Non potest tantum justus dici Deus, aut solum misericors, sed justus et misericors. Sic legimus, sic credimus. Propterea quando illi cum David misericordiam et judicium cantamus, cantamus metuentes, non interrogamus quae sit voluntas ejus, in judicio et misericordia conquiescentes. » Omnis enim lex divina hoc docet, ut per obedientiam mandatorum Dei perveniamus ad creatorem nostrum: nec ullus ratione vigens sine fide recta et bonis operibus Deo placere potest. Unde et Prophetica atque apostolica eloquia hoc resonant, ad hoc exhortantur, ut recto cursu sanctae interviewis perveniamus ad creatorem nostrum. Denique sic Moyses ait: «Non tentabis Dominum Deum tuum, sicut tentasti in loco tentationis. Custodi 112.1533D| praecepta Domini Dei tui, ac testimoni, et caeremonias, quas praecepit tibi: et fac quod placitum est et bonum in conspectu Domini, ut bene sit tibi, et ingressus possideas terram optimam, de qua juravit Dominus patribus tuis, ut deleret omnes inimicos tuos coram te, sicut locutus est (Deut. VI, 16 segg.). » Nam Psalmista hinc ait: « Quis est homo qui vult vitam, et cupit videre dies bonos? Coerceat linguam suam a malo, et labia ejus ne loquantur dolum. Divertat a malo, et faciat bonum; inquirat pacem et sequatur eam. Quia oculi Domini super justos, et aures ejus in preces eorum. Vultus autem Domini super facientes mala, ut perdat de terra memoriam eorum (Sal. XXXVIII, 112.1534A| 13). » Hinc et per Isaiam dicitur: « Haec dicit Dominus: Custodite judicium, et facite justitiam. Quia juxta est salus mea ut veniat, et justitia mea ut reveletur. Beatus vir qui fecit hoc, et filius hominis qui apprehendit istud, custodiens sabbatum ne polluat illud, custodiens manus suas ne faciat omne malum (Is. LVI, 1 segg.) » De quo et per Jeremiam dicitur: « Haec dicit Dominus Israel: Maledictus vir qui non audierit verba pacti hujus, quod praecepi patribus vestris in die qua eduxi eos de terra A Egypti, de fornace ferrea, dicens: Audite vocem meam, et facite omnia quae praecipio vobis, et eritis mihi in populum, et ego ero vobis in Deum , et suscitabo juramentum quod juravi patribus vestris daturum me 112.1534B| eis terram fluentem lacte et melle (Ger. XI, 3 segg.). » Ad Ezechielem Dominus ait: « Tu ergo, fili hominis, dic ad domum Israel; sic locuti estis dicentes: Iniquitates nostrae et peccata nostra super nos sunt, et in ipsis nos tabescimus: quomodo ergo vivere poterimus? Dic ad eos: Haec dicit Dominus Deus: Nolo mortem impii, sed ut convertatur impius a via sua, et vivat. Convertimini, convertimini a viis vestris pessimis, et quare moriemini, domus Israel? Tu itaque, fili hominis, dic ad filios populi tui: Justitia justi non liberabit eum in quacunque die peccaverit, et impietas impii non nocebit ei in quacunque die conversus fuerit de impietate sua; et justus non poterit vivere in justitia sua in quacunque die peccaverit. 112.1534C| Etiamsi dixero justo quod vita vivat, et confisus in justitia sua fecerit iniquitatem, omnes justitiae ejus oblivioni tradentur, et in iniquitate sua quam operatus est in ipsa morietur. Sin autem dixero impio, Morte morieris, et egerit poenitentiam a peccato suo, feceritque judicium et justitiam, et pignus restituerit ille impius, rapinamque reddiderit, in mandatis vitae ambulaverit, nec fecerit quidquam injustum, vita vivet et non morietur. Omnia peccata ejus quae peccavit non imputabuntur ei (Ez. XXXIII, 10 ss.). » Ad Nabuchodonosor quoque Daniel Propheta sic ait: «O rex, consilium meum placeat tibi, et peccata tua eleemosynis redime, et iniquitates tuas misericordiis pauperum: forsitan ignoscat Deus delictis tuis (Dan. IV, 24).» 112.1534D| Hinc et per Osee dicitur: «Seminate vobis in justitia, et metite in ore misericordiae, innovate vobis novale: tempus autem requirendi, cum venerit qui docebit vos justitiam (Ose. X, 12 ). » Et item: « Convertere, inquit, Israel ad Dominum Deum tuum, quoniam corruisti in iniquitate tua. Tollite vobiscum verba, et convertimini ad Dominum, et dicite ei: Omnem aufer iniquitatem, et accipe bonum, et reddemus vitulos labiorum nostrorum (Ose. XIV, 2, 3). » Si quidem in Joele ita scriptum est: « Magnus enim dies Domini et terribilis valde, et quis sustinebit eum? Nunc ergo dicit Dominus: Convertimini ad me in toto corde vestro, in jejunio et in fletu et in planctu, et scindite corda vestra et 112.1535A| non vestimenta vestra, et convertimini ad Dominum Deum vestrum, quia benignus et misericors est, patiens et multae misericordiae, et praestabilis super malitia: quis scit si convertatur et ignoscat et relinquat post se benedictionem, sacrificium et libamen Domino Deo nostro? » (Gioele. II, 11.) Hinc et per Amos dicitur: « Quaerite bonum et non malum ut vivatis, et erit Dominus Deus exercituum vobiscum sicut dixistis. Odite malum, et diligite bonum, et constituite in porta judicium, si forte misereatur Dominus Deus exercituum reliquiis Joseph (Amos V, 14 segg.). » Sic et Abdias Propheta: « Juxta est, inquit, dies Domini super omnes gentes: sicut fecisti fiat tibi, retributionem tuam convertet in caput tuum (Abd. I, 15). » Jonas quoque a Ninive 112.1535B| civitate magna praedicavit poenitentiam agendam, et praedicaverunt Ninivitae jejunium, et vestiti sunt saccis a majore usque ad minorem, et vidit Deus opera eorum, quia conversi sunt de via sua mala, et misertus est Deus super malitiam quam locutus fuerat ut faceret eis, et non fecit (Giovanna. III, 3-10). Hinc et Michaeas loquitur dicens: «Indicabo tibi, homo, quid sit bonum, aut quid Dominus Deus tuus requirat a te: utique facere judicium et diligere misericordiam, et sollicitum ambulare cum Deo tuo (Mich. VI, 8) . » Denique Nahum ita praedicat dicens: « Deus aemulator et ulciscens Dominus, ulciscens Dominus, et habens furorem, ulciscens Dominus in hostes suos, et irascens ipse inimicis suis (Nahum I, 2). » De quo et Habacuc ait: « Ecce quod 112.1535C| incredulus est, non erit recta anima ejus in semetipso. Justus autem in fidelitate sua vivet (Habac. II, 4). » Et idem: « Vae qui congregat avaritiam malam domui suae: ut sit in excelso nidus ejus, et liberari se putat de manu mali (Ibid. , vers. 9). » Et item: « Vae qui aedificat civitatem in sanguinibus, et praeparat urbem in iniquitate. Vae qui potum dat amico suo, mittens fel suum, et inebrians ut aspiciat nuditatem ejus. Repletus est ignominia pro gloria. Vae qui dicit ligno: Expergiscere; ondata, lapidi jacenti. Nunquid ipse docere poterit? Ecce ipse coopertus est auro et argento, et omnis spiritus non est in visceribus ejus.Dominus autem in templo sancto suo, sileat a facie ejus omnis terra (Ibid. , vv. 12-20). » Hinc et Sophonias ait: « Quaerite 112.1535D| Dominum Deum vestrum, omnes mansueti terrae, qui judicium ejus estis operati: quaerite justum, quaerite mansuetum, si quando abscondamini in die furoris Domini (Soph. II, 3). » Nam et Aggaeus ita ait: « Haec dicit Dominus Deus exercituum: Ponite corda vestra super vias vestras: ascendite in montem, portate lignum, et aedificate domum, et accettabilis mihi erit, et glorificabor, dicit Dominus. Respexistis ad amplius, et ecce factum est minus, et intulistis in domum, et sufflavi in ​​illud. Quam ob causam dicit Dominus Deus exercituum? Quia domus mea deserta est, et festinastis vos unusquisque in domum suam (Agg. I, 7 ss.). » Per Zachariam quoque Dominus ait: 112.1536A| «Judicate judicium verum et misericordiam, et miserationes facite unusquisque cum fratre suo, et viduam et pupillum, et advenam et pauperem nolite calumniari, et vir fratri suo non cogitet malum in corde suo (Zac. VII, 7 segg.). » Et item: « Nolite timer. Haec sunt ergo verba quae facietis. Loquimini veritatem unusquisque cum proximo suo. Veritatem et judicium pacis judicate in portis vestris, et unusquisque malum contra amicum suum ne cogitetis in cordibus vestris, et juramentum mendax ne diligatis. Omnia sunt enim haec quae odi, dicit Dominus (Zacc. VIII, 16 ss.). » Per Malachiam quoque ait: « Convertimini et videbitis quid sit inter justum et impium, et inter servientem Deo et non servientem (Malach. III, 18).Ecce 112.1536B| dies veniet succensa quasi caminus, et erunt omnes superbi, et omnes operantes iniquitatem, stipula et inflammabit eos dies veniens dicit Dominus exercituum, quae non relinquet eis radicem et germen. Et orietur vobis timentibus nomen Domini sol justitiae, et sanitas in pennis ejus, et egrediemini, et salietis sicut vituli de armento, et calcabitis impios cum fuerint cinis sub planta pedum vestrorum in die qua ego facio, dicit Dominus Deus exercituum. Mementote legis Moysi servi mei, qui mandavit eis in Choreb ad omnem Israel praecepta et judicia (Malach. IV, 1 segg.). » Hinc et in Proverbiis Sapientia ita docet dicens: «Fili mi, ne obliviscaris legis meae, et praecepta mea custodit cor tuum. Longitudinem enim dierum et annos 112.1536C| vitae, et pacem apponent tibi. Misericordia et veritas non te deserant, et circumda eas gutturi tuo, et description in tabulis cordis tui, et invenies gratiam et disciplinam bonam coram Deo et hominibus (Prov. III, 1 sess.). » Similiter et Ecclesiastes docet dicens: « Laetare ergo juvenis in adolescentia tua, et in bono sit cor tuum in diebus juventutis tuae, et ambula in viis cordis tui, et in virtute oculorum tuorum, et scito quod pro omnibus his adducet te in judicium Deus (Eccle. XI, 9). Aufer iram malam de corde tuo, et amove malitiam a carne tua: adolescentia enim et voluptas vana sunt. Memento Creatoris tui in diebus juventutis tuae, antequam veniat tempus afflictionis, et appropinquent anni dierum de quibus dicas: Non 112.1536D| mihi placent: antequam tenebrescant sol et luna et stellae, et revertantur nubes post pluviam (Eccle. XII, 1 segg.). » Hinc et liber qui dicitur Sapientia, sic inchoat: « Diligite justitiam qui judicatis terram. Sentite de Domino in bonitate, et in simplicitate cordis quaerite illum, quoniam invenitur ab iis qui non tentant illum, apparet autem eis qui fidem habent in illum. Perversae enim cogitationes separant a Deo, probata autem virtus corripit insipientes: quoniam in malevolam animam non introibit sapientia, nec inhabitabit in corpore subdito peccatis. Sanctus enim spiritus disciplinae effugiet fictum, et aufert se a cogitationibus quae sunt sine intellectu, et corripietur superveniente iniquitate (Sap. I, 112.1537A| 1 segg.). » Et iterum: « Custodite ergo vos a murmuratione, quae nihil prodest, et a detractione parcite linguae: quoniam responsum obscurum in vuoto non ibit; os autem quod mentitur occidit animam. Nolite zelare mortem in errore vitae vestrae, neque acquiratis perditionem in operibus manuum vestrarum, quoniam Deus mortem non fecit, nec delectatur in perditione vivorum. Creavit enim ut essent omnia, et sanabiles facit nationes orbis terrarum, et non est in illis praedicamentum exterminii, nec inferorum regnum in terra (Sap. I, 11 ss.). » Similiter et in libro Jesu filii Sirach, Sapientia docet quid vitandum et quid faciendum sit: « Qui timetis, inquit, Dominum, credite illi, et in oblectatione veniet vobis 112.1537B| misericordia. Qui timetis Dominum, diligite illum, et illuminabuntur corda vestra. Respicite, filii, nationes hominum, et scitote quia nullus speravit in Domino, et confusus est. Quis enim permansit in mandatis ejus et derelictus est, aut quis invocavit illum, et despexit eum? Quoniam pius et misericors est Deus, et remittet in tempore tribulationis peccata, et protettore est omnibus exquirentibus se in veritate. Vae duplici corde et labiis sceleratis, et manibus male facientibus, et peccatori terram ingredienti duabus viis. Vae dissolutis corde, qui non credunt Deo, et ideo non proteguntur ab eo.Vae his qui perdiderunt sustinentiam, et qui dereliquerunt vias rectas, et diverterunt in vias pravas, et quid facietis cum inspicere coeperit 112.1537C| Domino? Qui timent Dominum, non erunt incredibiles verbo illius, et qui diligunt illum, conservabunt viam illius. Qui timent Dominum inquirent quae beneplacita sunt illi, et qui diligunt illum replebuntur lege ipsius. Qui timent Dominum praeparabunt corda sua, et in conspectu illius sanctificabunt animas suas. Qui timent Dominum custodiunt mandata illius, et Patientiam habent usque ad ispezionem illius (Eccli. II, 8 ss.). » Haec ergo omnia regulam sanae fidei docent, aut peccatoribus pro malis operibus poenas praedicunt, aut justis pro benefactis praemia spondent. Et quomodo quisque praesumit dicere, non justos bona merita adjuvare, neque iniquos peccata laedere, sed unumquemque praedestinationis necessitate aut coronari aut 112.1537D| puniri? Videamus ergo quid de hoc Novum Testamentum nobis insinuet. Dicit enim ipsa Veritas in Evangelio: « Intrate per angustam portam, quia lata porta et spatiosa via est quae ducit ad perditionem, et multi sunt qui intrant per eam: quam angusta porta, et arcta via quae ducit ad vitam, et pauci inveniunt eam ( Mt.VII ,13,14). Contendite per angustam portam intrare (Luc. XIII, 20). Non omnis qui dicit mihi, Domine, Domine, intrabit in regnum coelorum: sed qui facit voluntatem Patris mei qui in coelis est, ipse intrabit in regnum coelorum (Mt VII, 21) . Venite ad me omnes qui laboratis et onerati estis, et ego reficiam vos. Tollite jugum meum super vos, et discite a me 112.1538A| quia mitis sum et humilis corde; et invenietis requiem animabus vestris. Jugum enim meum suave est, et onus meum leve est (Mt XI, 28, 30). Filius enim hominis venturus est in gloria Patris sui cum angelis suis, et tunc reddet unicuique secundum opera ejus. De die autem illa vel hora nemo scit, neque angeli in coelo, neque Filius, nisi Pater. Videte, vigilate, et orate. Nescitis enim quando tempus sit. Sicut homo qui peregre profectus reliquit domum suam, et dedit servis suis potestatem cujusque operis, et janitori praecepit ut vigilaret. Vigilate ergo: nescitis quando dominus domus veniet, sero an media nocte, an galli cantu, an mane, ne cum venerit repente inveniat vos dormientes.Quod autem vobis dico, omnibus 112.1538B| dico, vigilare (Mt. XXIV). » Hinc et Paulus apostolus ad Romanos scribens ait: « Revelatur enim ira Dei de coelo super omnem impietatem et injustitiam hominum eorum, qui veritatem Dei in injustitia detinent. His autem qui sunt ex contentione, et qui non acquiescunt veritati, credunt autem iniquitati, ira et indignatio, tribulatio et angustia in omnem animam hominis operantis malum, Judaei primum et Graeci: gloria autem et virtus et honor, et pax omni operanti bonum, Judaeo primum et Greco. Non est enim personarum Acceptio apud Deum. Quicunque enim sine lege peccaverunt, sine lege peribunt: et quicunque in lege peccaverunt, per legem judicabuntur. Non enim auditores legis justi sunt apud Deum, sed factores legis justificabuntur 112.1538C| (Rom. I, 18 ss.). Non ergo regnet peccatum in vestro mortali corpore ad obediendum desideriis ejus: sed neque exhibeatis membra vestra arma iniquitatis peccato, sed exhibete vos Deo tanquam ex mortuis viventes, et membra vestra arma justitiae Deo. Peccatum enim in vobis non dominabitur. Non enim sub lege estis, sed sub gratia (Rom. VI, 12 ss.). » Hinc et Jacobus ait: « Estete factores verbi et non auditores tantum, falltes vos metipsos (Jac. I, 22). » Et item: « Quid prodest, fratres mei, si fidem quis dicat se habere, opera autem non habeat? Nunquid poterit fides salvare eum? (Jac. II, 14.) » Et rursus: « Subditi igitur estote Deo, resistite autem diabolo, et fugiet a vobis.Appropriato Domino, et appropinquabit 112.1538D| vobis. Emundate manus, peccatores, et purificate corda, duplices animo. Miseri estote, et lugete, et plorate; risus vester in luctum convertatur, et gaudium in moerorem. Humiliamini in conspectu Domini, et exaltabit vos in tempore tribulationis (Jac. II, 7-10). » Qualiter autem virtus fidei salvet hominem, et quod ruina nostra non sit Deo deputanda, a quo est omne bonum, praedictus apostolus in eadem Epistola ostendit, dicens: « Si quis autem vestrum indiget sapientia, postulet a Deo, qui dat omnibus affluenter, et non impropriat, et dabitur ei. Postuleto autem in fide nihil haesitans. Qui autem haesitat similis est fluctui maris qui a vento movetur et circumfertur. Non 112.1539A| ergo aestimet homo ille quod accipiat aliquid a Deo (Jac. I, 5, 6, 7). Nemo cum tentatur dicat quoniam a Deo tentatur. Deus enim intentator malorum est: ipse autem neminem tentat. Unusquisque vero tentatur a concupiscentia sua abstractus et illectus: deinde concupiscentia cum conceperit, parit peccatum: peccatum vero cum consummatum fuerit generat mortem. Nolite itaque errare, fratres mei dilectissimi. Omne datum Optimum, et omne Donum Perfectum desursum est descendens a Patre luminum, apud quem non est transmutatio, nec vicissitudinis obumbratio (Ibid. , vers. 13-17).» De hoc et Petrus scripsit dicens: « Propter quod succincti lumbos mentis vestrae, sobrii Perfecte, sperate in eam quae offertur vobis gratiam in rivelatione Jesu 112.1539B| Christi, quasi filii obedientiae, non configurati moribus ignorantiae vestrae desideriis, sed secundum eum qui vocavit nos sanctum, et ipsi sancti in omni conversazione estote, quoniam scriptum est: Sancti eritis, quoniam ego sanctus sum (I Petr. I, 13-16 ) . » Et item: « Humiliamini igitur sub potenti manu Dei, ut vos exaltet in tempore visitationis. Omnem sollicitudinem vestram projicientes in eum, quoniam ipsi cura est de vobis. Sobrii estote et vigilate, quia adversarius vester diabolus circuit quaerens quem devoret: cui resistite fortes in fide, scientes eamdem passionem ei quae in mundo est vestrae fraternitati fieri (I Petr. V, 6-9).» Hinc quoque Joannes ait: « Charissimi, nolite omni spiritui credere, sed probate spiritus si ex Deo sunt: 112.1539C| quoniam multi pseudoprophetae exierunt in mundum. In hoc cognoscitur spiritus Dei: omnis spiritus qui confitetur Jesum Christum in carne veniva, ex Deo est; et omnis spiritus qui solvit Jesum, ex Deo non est; et hic est Antichristus, de quo audistis quoniam venit, et nunc jam in mundo est. Vos ex Deo estis, filioli, et vicistis eum, quoniam major est qui in vobis est, quam qui in mundo: ipsi in mundo sunt, ideo de mundo loquuntur, et mundus eos audit: nos ex Deo sumus. Qui novit Deum, audit nn; qui non est ex Deo, non audit nn. In hoc cognoscimus spiritum veritatis, et spiritum erroris (I Giovanna IV, 1-6). » Et item: « Omnis qui credit quoniam Jesus est Christus, ex Deo 112.1539D| natus est; et omnis qui diligit eum qui genuit, diligit et eum qui natus est ex eo. In hoc cognoscimus quoniam diligimus natos Dei cum Deum diligamus, et mandata ejus faciamus. Haec est enim charitas Dei, ut mandata ejus custodiamus; et mandata ejus gravia non sunt. Quoniam omne quod natum est ex Deo vincit mundum: et haec est victoria quae vincit mundum fides nostra. Quis est qui vincit mundum, nisi qui credit quoniam Jesus est Filius Dei? » (I Giovanna. V, 1-5). Si enim charitas Dei neminem juvat, nec filii Dei filii sunt lucis, quomodo id quod natum est ex Deo vincit mundum? et quomodo victoria mundi est fides Christi? Si autem fides Christi, quae per dilectionem operatur, vera salus est hominum, quia qui credit in illum 112.1540A| non confundetur, sicut ipse ait: « Ego sum risurrezione et vita: qui credit in me non morietur in aeternum (Giovanni XI, 25), » quomodo isti vaniloqui garriunt quod nihil prosit hominum recta fides et bona operatio, quoniam si non sit praedestinatus quis, non veniet ad vitam, cum praedestinatio nihil aliud sit nisi vitae donatio, non perditionis Damnatio? Unde manifeste Scriptura dicit: «Deus mortem non fecit, nec laetatur in perditione vivorum. Creavit enim ut essent omnia, et sanabiles fecit nationes orbis terrarum (Sap. I, 13). » Et per Prophetam ipse Dominus ait: « Nolo mortem peccatoris, sed ut convertatur et vivat (Ez. XXXIII, 11). » Si autem non vult Dominus mortem impii et peccatoris, quomodo praedestinat eum ad mortem, 112.1540B| cum nihil sit aliud ejus velle quam praedestinare? Causa enim omnium rerum voluntas est Dei ejusque velle est, nec simplex natura aliquam contrarietatem in se habet. Sed idem Dominus omnium est, dives in omnibus qui invocant illum. Itaque praedestinatio in bono legitur, non in malo. Unde dicit Apostolus: «Quos praescivit et praedestinavit conformes fieri imaginis Filii sui, ut sit ipse primogenitus in multis fratribus. Quos autem praedestinavit, hos et vocavit; et quos vocavit, illos et justificavit; quos autem justificavit, illos et glorificavit (Rom. VIII, 29, 30). » Nota quod dicit, « Quos praedestinavit hos et vocavit », non, quos praedestinavit illos et Damnavit.Amat enim fattore bonus creaturam suam, nec immerito aliquam Damnat. De quo alibi scriptum 112.1540C| est: « Misereris omnium, Domine, et nihil odisti eorum quae fecisti, dissimulans peccata hominum propter poenitentiam, et parcens illis, quia tu es Deus universorum (Sap. XI, 24.) » Multiplici ergo reatu iste constringitur, qui praedestinationis bonum in pravum sensum vertens, nefandis sermonibus blasphemare praesumit. Primo, quod creatorem suum, qui est summe bonus, malevolum ausus est dicere, et quod opus suum frustra et sine causa decernat interire. Secundo, quod ipsam Veritatem fallere nititur asserere, quae per Scripturas sanctas recte credentibus et bene operantibus aeternae vitae spondet praemia, et peccatoribus atque non poenitentibus mortis praedicit poenas. Tertio, quod justum 112.1540D| judicem, qui in aequitate judicaturus est vivos et mortuos, praedicat injustum, quoniam Dominum bene agentibus praemia, et male agentibus tormenta non reddere affermat. Quarto, quod redemptorem mundi frustra sanguinem suum fudisse non timet per errorem suum fingere, qui in se credentibus et sperantibus propter praedestinationis necessitatem non possit subvenire. Quinto, quod nec de bonis angelis eorum numerum quem diabolus per superbiam corruens minuit, Salvator noster per hominum conditionem adimpleat. Sexto, quod magis favet sua opinione diabolo, quoniam ad ejus perditionis sortem tradidit eos, quos divina gratia decrevit ad salutem aeternam pertingere. Septimo, quod totius humani generis maxime inimicus sit, cum illud dixit, 112.1541A| per Christi fidem et battesimi sacramentum a primi parentis lapsu, propriorumque scelerum reatu, nec non et ab hostium potestate non posse erui, sed obligatum noxia opificis sui praedestinatione in tartarum demergi. Hisque omnibus ita ostensis, suus proprius maxime inimicus esse convincitur, cum non solum sibi in hoc gehennae ignem praeparat, sed etiam in eo, quod alios per erroris sui doctrinam a via veritatis seducendo suae Damationis facit esse consortes: pro quibus ipse sine dubio in igne aeterno poenas condignas risolvet. Unde et pastor Ecclesiae ait: « Fuerunt vero et pseudoprophetae in populo, sicut et in vobis erunt magistri mendaces, qui inducent sectas perditionis, et eum qui eruit eos Dominum negantes, superducentes sibi celerem 112.1541B| perdizione. Et multi sequentur eorum luxurias, per quos via veritatis blasphemabitur; et in avaritia fictis verbis de vobis negotiabuntur: quibus judicium jam olim non cessat, et perditio eorum non dormitat (II Petr. II, 1-3). » De quo et Judas in Epistola sua scribens ait: « Subintroierunt enim quidam homines, qui olim praescripti sunt in hoc judicium impii, Domini nostri gratiam transferentes in luxuriam, et solum dominatorem et Dominum nostrum Jesum Christum negantes (Judae, 4). » Et iterum: « Similiter et carnem quidem maculant, dominationem autem spernunt, majestatem autem blasphemant. Cum Michael arcangelo cum diabolo disputans altercaretur de Moysi corpore, non est ausus judicium inferre blasphemiae, sed dixit: 112.1541C| Imperet tibi Deus. Hi autem quaecunque quidem ignorante blasfemo, quae autem naturaliter tanquam animalia norunt, nel suo corrumpuntur (Ibid. , 8-10). » Et paulo post: « Ecce venit Dominus in sanctis millibus suis facere judicium contra omnes, et discusse omnes impios de omnibus operibus impietatis eorum, quibus impie egerunt, et de omnibus duris quae locuti sunt contra eum peccatores impii. Hi sunt murmuratores, querulosi, secundum desideria sua ambulantes, et os illorum loquitur superbiam, mirantes personam quaestus causa (Ibid. , 14-16). » Haec autem quae de divinis Scripturis testimonianza protulimus, ad confundendum errorem illorum qui praedestinationem Dei 112.1541D| causam dicunt esse perditionis perditorum, et ad ostendendum quod Deus velit per fidem rectam et bona opera praemia acquisri regni coelestis, pauca de plurimis aware prudenti lectori sufficiant. Dehinc autem quid in sanctorum doctorum ac catholicorum Patrum sententiis expositum de praedestinatione Dei invenerimus edicimus. (Prosper objectione Vincent. II.) « Nam illi qui dicunt quod Deus nolit omnes salvare, etiamsi omnes salvari velint, quantum errent, omnibus patet, cum Veritas dicat: « Si vos, cum sitis mali, nostis bona data dare filiis vestris, quanto magis Pater vester coelestis dabit bona petentibus se? » (Matt., VII, 11.) Quomodo fieri potest ut Deus qui etiam illos salvat de quibus dici non potest quod salvari velint, nolit aliquos salvari, etiamsi 112.1542A| salvari velint, nisi aliquae causae esistente de quibus, quamvis sint nobis incognoscibiles, ipse tamen judicat, de quo dici non potest, aliter eum quidquam facere debuisse quam fecerit? Remota igitur hac discretione, quam divina scientia intra secretum justitiae suae continet, sincerissime credendum atque profitendum est Deum velle ut omnes homines salvi fiant. Siquidem Apostolus, cujus ista sententia est, sollicitissime praecipit, quod in omnibus Ecclesiis piissime custoditur, ut Deo pro omnibus hominibus supplicetur: ex quibus quod multi pereunt, pereuntium est meritum; quod multi salvantur, salvantis est donum. Ut enim reus Damnetur, inculpabilis est Dei justitia: ut autem reus justificetur, ineffabilis Dei gratia est. Qui autem dicunt quod majorem 112.1542B| partem Deus humani generis ad hoc creet, ut illam perdat in aeternum, eo quod multi latam et spatiosam viam vadunt quae ducit ad mortem, et pauci per angustam quae tendit ad vitam aeternam: plurimusque est numerus infidelium, et qui sine Baptistatis remedio transeunt de hoc mundo, et ideo non possunt absolvi de originalis peccati vinculo, quasi haec omnia ad conditorem humani generis pertineant, quasi ipse eos qui intereunt ita velit interire, non recte sentiunt. « (Objectio Vinc. IV.) « Omnium quidem hominum Deus creatore est: sed nemo ab eo ideo creatus est, ut periret, quia alia est causa nascendi, et alia est pereundi. Ut enim nascantur homines, conditoris est beneficium: ut autem pereant, praevaricatoris est meritum. In Adam quippe, 112.1542C| in quo omnium hominum praeformata natura est, omnes peccaverunt, eademque sententia quam ille accepit obstricti sunt: ​​neque ab hoc vinculo, etiamsi propriis peccatis careant, resolvuntur, nisi in sacramento mortis et risurrezione Christi in Spiritu sancto renascantur. Nimis ergo impius et indoctus est, qui vitium naturae non discernit ab auctore naturae, a quo prorsus alienum est quidquid in unoquoque Damandum est. Creat enim homines, nec multiplicandis generationum successionibus opificium suum subtrahit, secundum consilium bonae voluntatis suae, reparaturus in multis quod ipse non fecit. » (Objectio Vincent, V.) «Quod autem dicunt, peccatorum nostrorum ideo Deum auctorem 112.1542D| esse quod malam facit voluntatem hominum, hoc est blasphemare substantiam, quasi naturali motu non possit nisi peccare. Istud nos a sensu nostro penitus abdicamus, qui Deum justum bonum, sic humanae substantiae, et interiorum externalumque sensuum novimus creatorem, ut alienum prorsus ab illo sit quidquid contra naturam est. Peccatum autem contra naturam est, de quo mors et omnia quae sunt mortis oriuntur . Quibus malis tunc se homo induit, quando illum fide obedientiaque privatum in suas promissiones diabolus a Dei lege traduxit, omniaque sibi posteritatis germina per perditionem depravatae stirpis obstrinxit. Non igitur cujusquam peccati auctor est Deus, sed naturae creator, quae cum potestatem habuerit non delinquendi, sponte 112.1543A| deliquit, et deceptori sua propria voluntate se subdidit: nec naturali, sed captivo motu versatur in vitio, donec moriatur peccato, et vivat Deo, quod sine gratia Dei facere non potest, quia libertatem quam perdidit, nisi Christo liberante non recipit. Non est enim aliud nomen sub coelo datum hominibus, in quo oporteat salvos fieri. » (Objectio Vincent. X.) « Quod autem quidam dicunt quod adulteria et corruttelas virginum sacrarum, homicidia atque caetera flagitia ideo homo commiserit quia non possit illa vitare, quasi illas Deus personas ad hoc praedestinaverit ut certo tempore in diversis vitiis caderent, detestanda quidem et abominanda omni Christiano haec opinio est, qua Deum cujusquam malae voluntatis aut malae actionis credit auctorem: cujus 112.1543B| praedestinatio nunquam extra bonitatem, nunquam extra justitiam est. Universae enim viae Domini misericordia et veritas. Adulteria enim maritarum et corruttelas virginum non instituere novit sancta divinitas, sed Damnare; nec disporrere, sed punire. Quae mala homines cum ammettetunt, suis concupiscentiis et cupiditatibus serviunt, quas ab illa prima voluntariae praevaricationis labe traxerunt. Cum autem declinant a malo et faciunt bonum, a Domino gressus hominum diriguntur, et viam ejus volunt. Propter quod dicit Apostolus: « Oramus autem ad Dominum, ut nihil mali faciatis, non ut nos probati appareamus, sed ut vos quod bonum est faciatis (II Cor. XIII, 7). » Non ergo casus ruentium, nec malignitatem iniquorum, neque cupiditates 112.1543C| peccantium, praedestinatio Dei aut excitavit, aut suasit, aut impulit; sed plane praedestinavit judicium suum, quo unicuique retributurus est prout gessit, sive bonum, sive malum. Quod judicium futurum omnino non esset, si homines Dei voluntate peccarent. Erit autem manifestissime, et omnis homo quem discretio divinae scientiae sinistra constituerit parte, Damabitur, quia non Dei, sed suam exsecutus est voluntatem. » (Vinc. XI.) « Nihil ergo malorum negotiorum Deus praedestinavit ut fieret, nec ullam animam nequiter turpiterque victuram ad hoc ut taliter viveret praeparavit, sed talem futuram non ignoravit, et de tali juste se judicaturum esse praescivit: atque ita ad praedestinationem ejus nihil aliud referri potest, nisi quod aut ad debitam justitiae 112.1543D| retributionem, aut ad debitam pertinet gloriae largitatem. » (Objectio Vinc. XII.) « Quapropter qui dicunt quod Dei praedestinatione efficiantur de filiis Dei filii diaboli, et de templis sanctis templa daemonum, et de membris Christi membra meretricis perniciosissime fallunt atque falluntur errantes et in errorem mittentes. » (Vinc. XII.) « Igitur praedestinatio Dei, etsi apud nos dum in praesentis vitae periculis versamur incerta est, apud illum tamen qui fecit quae futura sunt, incommutabilis permanet: neque quem illuminavit obcaecat, neque quod aedificavit destruit, neque quod plantavit evellit . « Sine poenitentia enim sunt dona et vocatio Dei (Rom. XI, 29), » et firmum fundamentum Dei stat, habens 112.1544A| signaculum hoc: «cognovit Dominus qui sunt ejus. » (II Tim. II, 19.) Nullo igitur modo praedestinatio Dei facit, ut aliqui ex filiis Dei filii sint diaboli, aut ex templo sancti Spiritus templa sint daemonum, aut ex membris Christi fiant membra meretricis; sed potius praedestinatio facit ut ex filiis diaboli fiant filii Dei, et ex templis daemonum templum sit Spiritus sancti, et ex membris meretricis, membra sint Christi: quia ipse alligat fortem, et vasa ejus rapit, eruens ea de potestate tenebrarum, et transferens de contumelia in gloria. Hi autem de quibus dicitur: « Ex nobis transierunt, sed non fuerunt ex nobis, si enim fuissent ex nobis mansissent utique nobiscum, » (I Joan. II, 19) « voluntate exierunt, voluntate ceciderunt; et quia 112.1544B| praesciti sunt casuri, non sunt praedestinati, essent autem praedestinati, si essent reversuri, et in sanctitate ac veritate mansuri: ac per hoc praedestinatio Dei multis est causa standi, nemini est causa labendi. » (Vinc. XIII.) « Omnibus quidem a fide ad infidelitatem, a sanctitate ad impietatem relapsis, et ante finem vitae nulla emendation purgatis, nihil aliud quam mors aeterna debetur. Sed nefas est Deo ascribere causam talium ruinarum, qui etsi ex aeterna scientia praecognitum habet quid uniuscujusque meritis retributurus sit, nemini tamen per hoc quod falli non potest, aut necessitatem, aut voluntatem intulit delinquendi. Si ergo a justitia et pietate quis deficit, suo in praeceps fertur arbitrio, sua concupiscentia trahitur, sua persuasione decipitur. 112.1544C| Nihil ibi Pater, nihil Filius, nihil agit Spiritus sanctus; nec tali negotio quidquam divinae voluntatis intervenit, cujus opere multos scimus ne laberentur retentos, nullos autem ut laberentur impulsos. » (Vinc. XIV.) « Denique ad praevaricationem legis, ad descendum religionis, ad corrutelam disciplinae, ad desertionem fidei, ad perpetrationem qualiscunque peccati, nulla omnino est praedestinatio Dei: nec fieri potest ut per quem a talibus malis surgitur, per eum in talia decidatur. Si ergo in sanctitate vivitur, si in virtute proficitur, si in bonis studiis permanetur, manifestum munus est Dei, sine quo nullus boni operis fructus acquiritur.Si autem ab his receditur, et ad vitia atque peccata transitur, nihil ibi Deus malae tentationis immittit, et recessurum 112.1544D| non deserit antequam deserat, et facit plerumque ne deserat, aut etiamsi discessit ut redeat. Cur autem hunc retineat, illum non retineat, nec possibile est comprehendere, nec licitum investigare, cum scire sufficiat et ab illo esse quod statur, et non ab illo esse quod ruitur. » (Objectio Vinc. XV.) « Qui autem dicunt quod omnes illi fideles, et quidem sancti, qui per peccatum ad aeternam mortem prolapsi sunt, sic praedestinati sunt, sicque a Deo ordinati posteaquam ceciderunt, ut nec possint, nec velint per poenitentiam liberari , non veraciter nec sapienter hoc dicitur. Qui enim a fide et sanctitate exciderunt sicut voluntate prolapsi sunt, ita voluntate non surgunt, et dominatum concupiscentiarum quibus succubuerunt 112.1545A| sponte patiuntur. Si qui autem captivitatem suam gemunt, et judicantes semetipsos ad misericordiam Dei mutato corde confugiunt, non sine spiritu divinae miserationis hoc faciunt. Haec enim mutatio dexterae Excelsi, qui innumeris lapsis dat poenitentiam ut resipiscant a diaboli laqueis, a quo captivi tenebantur ad ipsius voluntatem. Nemini autem Deus correptionis adimit viam, nec quemquam boni possibilitate dispoliat: quia qui se a Deo avertit, ipse et velle quod bonum est et posse sibi sustulit. Non est ergo consequens, sicut putant qui talia objiciunt, ut Deus quibus poenitentiam non dederit resipiscentiam abstulerit, et quos non levavit alliserit: cum aliud sit insontem egisse in crimen, quod alienum est a Deo, aliud criminoso veniam 112.1545B| non dedisse, quod de peccatoris est merito. » Sed quia isti inter se dissentiunt, qui dicunt praedestinationem Dei facere ne quis posset salvari etiamsi velit: et Pelagiani sunt qui ascribunt totum homini posse per primae conditionis sortem, quidquid ad salutis suae statum pertinet, etiamsi divina gratia illum non adjuverit, quorum licet diversus error sit, tamen par impietas: ideo necessarium esse arbitramur Scripturarum testimoniis comprobare, hominem initio bonum a Deo esse conditum, quia vidit Deus cuncta quae fecerat, et erant valde bona: sed neminem posse suo merito sine gratia Dei salvari, quia Veritas in Evangelio ait : « Nemo venit ad Patrem, « nisi per me (Giovanna XIV, 6); » et: « Sine me « nihil potestis facere (Giovanni XV, 5). » Sotto Paolo 112.1545C| ad Ephesios scribens, ait: «Gratia enim estis salvati per fidem, et hoc non ex vobis, Dei enim donum est, non ex operibus, ut ne quis glorietur. Ipsius enim sumus factura, creati in Christo Jesu in operibus bonis, quae praeparavit Deus ut in illis ambulemus (Efs. II, 8). » Et item: Pax fratribus et charitas cum fide a Deo patre nostro et Domino Jesu Christo. Gratia cum omnibus qui diligunt Dominum nostrum Jesum Christum in incorruptione (Ef. VI, 23). » Ad Romanos quoque idem ait: « Quis me liberabit de corpore mortis hujus? Gratia Dei per Dominum nostrum Jesum Christum (Rom. VII, 24). » Et item: « Reliquiae, inquit, secundum Electionem gratiae salvae factae 112.1545D| sole. Si autem gratia, non ex operibus, alioqui gratia jam non est gratia (Rom. XI, 5). » Ad Corinthios quoque sic loquitur: « Gratia autem Dei sum id quod sum, et gratia ejus in me vacua non fuit, sed abbondantius illis omnibus laboravi. Non ego autem, sed gratia Dei mecum (I Cor. XV, 10). » De hoc quoque et Jacobus apostolus scripsit, dicens: « Omne datum Optimum, et omne donum Perfectum desursum est descendens a patre luminum (Jac. I, 17). » Et item: « Deus, inquit, superbis resistit, humilibus autem dat gratiam (Jac. IV, 6). » Imo et Petrus in Epistola sua gratiam Dei auditoribus suis commendat dicens: « Gratia vobis et pax multiplicetur (II Petr. I, 2). » Et item: Gratia autem erit vobis omnibus qui estis in Christo Jesu (I Petr. V, 112.1546A| 14). » Et rursus: « Vos, inquit, fratres, praescientes custodite, ne in insipientium errorem transducti excidatis a propria firmitate. Crescite vero in gratia et cognitione Domini nostri et salvatoris Jesu Christi (II Petr. III, 17). » Hinc etiam et Joannes in Apocalypsi sua scripsit, dicens: « Gratia vobis et pax ab eo qui est, qui erat, et qui venturus est, et a septem spiritibus qui in conspectu ejus sunt, et a Jesu Christo, qui est testis fidelis, primogenitus mortuorum, et Princeps regum terrae; qui dilexit nos, et lavit nos a peccatis nostris in sanguine suo (Apoc. I, 4).» Liberum enim arbitrium homini datum nullus rite credens negare potest: sed si ad effectum boni operis pertigerit, muneris est gratiae Dei: ubi autem dicitur, Noli hoc 112.1546B| et noli illud, et ubi ad aliquid faciendum, vel non faciendum, in divinis monitis opus voluntatis exigitur, satis liberum demonstratur arbitrium. (August. de Gratia et libero Arbitrio, c. 2.) «Nemo ergo causetur Deum in corde suo, sed sibi imputet quisque cum peccat, neque cum aliquid secundum Deum operatur, alienet hoc a propria voluntate. Quando enim volens operatur, tunc dicendum est opus bonum, tunc speranda est operis boni merces ab eo de quo dictum est, qui reddet unicuique secundum opera sua (Mt. XVI, 27). » Sempre est in nobis voluntas libera, sed non semper bona. Aut enim a justitia libera est, quando servit peccato, et tunc est mala: aut a peccato libera est quando servit justitiae, et tunc est bona.Gratia vero Dei semper est bona, et 112.1546C| per hanc fit ut sit homo voluntatis bonae, qui prius fuit voluntatis malae. Per hanc etiam fit ut ipsa bona voluntas, quae jam coepit esse, augeatur, et tam magna fiat, ut possit implere divina mandata quae voluerit, cum valde Perfecteque voluerit. Ad hoc enim valet quod scriptum est: «Si volueris mandata servare, conservabunt te mandata (Eccl. XV, 16); » ut homo qui voluerit et non potuerit, nondum accepisse se plene velle cognoscat, et oret ut obtineat bonam voluntatem quanta sufficit ad implenda mandata. Sic quippe adjuvatur ut faciat quod jubetur. Tunc enim utile est velle cum possumus, et tunc utile est posse cum volumus. Nam quid prodest, si quod non possumus volumus, aut quod possumus 112.1546D| nolumus? » (De ecclesiasticis Dogmat. , c. 20.) « Libertati quidem arbitrii sui commissus est homo statim in prima mundi conditione, ut sola vigilantia mentis adnitente, etiam in praecepti custodia perseveraret, si vellet, in id ad quod creatus fuerat permanere. Postquam vero seductione serpentis per Evam cecidit, naturae bonum perdidit, pariter et vigorem arbitrii: non tamen Electionem, ne non esset suum quod emendaret peccatum, nec merito indulgeretur quod non arbitrio diluisset.Monet itaque ad quaerendam salutem arbitrii libertas, id est razionaleis voluntas, sed admonente prius Deo, et eam invitante ad salutem, ut vel eligat, vel sequatur, vel agat occasione salutis, hoc est inspiratione Dei; ut autem consequatur quod eligit, vel quod sequitur, vel quod 112.1547A| occasione agit, Dei esse libere confitemur. Initium ergo salutis nostrae Deo miserante habemus, ut acquiescamus salutiferae inspirationi, nostrae potestatis est; ut adipiscamur quod acquiescendo admonitioni coepimus, divini est muneris; ut non labamur in adepto munere salutis, sollicitudinis nostrae est et coelestis pariter adjutorii; ut labamur, potestatis nostrae est et ignaviae. » (Hypomnest. VI, usque ad finem.) « Contra reprehensores praedestinationis Dei in plurimis locis manifeste repugnat Scriptura sacra. Sed velim ab eis quaerere, mihi pandant quo judicio dictum est a Paulo et Barnaba praedicantibus verbum Dei in Lystris, « In praeteritis generationibus dimisit omnes gentes ingredi vias suas (Att. XIV, 15), » ut in idololatria simulacrorum perirent, et unam tantum 112.1547B| gentem, id est Jacob, elegit sibi Dominus, et Israel in possessionem sibi (Sal. XXXIV, 4); cui soli utique legem ad cognoscendum se, postpositis, ut dixi, caeteris generationibus, dedit. Vel cur iterum amissio facta est Judaeorum, ut mundi fieret reconciliatio, id est omnium gentium, sicut dicit Apostolus: «Si enim amissio eorum reconciliatio est mundi, quae assumptio nisi vita ex mortuis? » (Rom. XI, 15.) Quasi impossibile esset Deo omnipotenti universo mundo legem dare, salutem gratiae Christi conferre, vel, ut ita dicam, ab initio lapsus Adae id agere, quod diversitate temporum fieri ejus arbitrio sedit. Doceant etiam quare missis a Spiritu sancto Paulo et Barnaba portare nomen Domini salutis causa in gentibus, cum transirent praedicantes 112.1547C| Phrygiam et Galatiae regionem, vetiti sunt a Spiritu sancto loqui verbum in Asia; et cum venivant in Mysiam volentes ire in Bithyniam, non permisit eos, inquit, Spiritus Jesu (Att. XVI, 7). Sciebat, inquiens, Deus, quod credituri non essent: et ideo non eos ire permisit ad loquendum verbum. Nonne proibito ista sancti Spiritus aliud ostendit quam verbum Domini Jesu dicentis in Evangelio: «Spiritus ubi vult spirat? » (Joan. III, 8.) Hinc cogitent, hinc pandant aliquid, quare spirat ubi vult, et non ubique. Dicant etiam quare praedicantibus praedictis Paulo et Barnaba Antiochiae Pisidiae Judaeis et gentibus salutem, nullus credidit, nisi quos exinde Dominus praeordinavit ut credent. Siquidem et de ipsis pagina sancta testatur: «Et crediderunt, 112.1547D| inquit, quotquot erant praeordinati ad vitam aeternam (At. XIII, 48), » hoc est praedestinati.

Ecce in omnibus quae ex auctoritate divina protulimus, habes misericordiam et judicium, et certum est quia personarum non est accceptor Deus, nec cujusquam personam reveretur. Descende ergo, si vales, in profundum misericordiae Dei: ascende, si sufficis, in altitudinem judicii ejus, distendere in longitudinem et latitudinem viarum ejus investigabilium, et si liquido penetraveris, haec nobis tam metuenda et incomprehensibilia secreta, de quibus Paulus expavit, ipse intrepidus Pande. Quantumlibet enim scire conaberis, judicia Dei comprehendere non vales, nec valebis, quia sicut nemo scit hominum quae sunt hominis, 112.1548A| ni spiritus hominis qui est in ipso, ita et quae Dei sunt nemo scit, nisi Spiritus Dei (Rom. XI, 33). Si qua ergo attingere valuerimus, non nostra solertia, sed dono Spiritus sancti revelata esse debemus agnoscere: si autem scire non datus quod supra nos est, nec a nostra parvitate quaeratur. Praedictum est enim a Scriptura sancta: «Altiora te ne quaesieris, et fortiora te ne scrutatus fueris in vanitate (Eccli. III, 32). » Et: « Altum sapere noli, sed tempo (Rom. XI, 20).» Diximus namque de Damabili humani generis massa Deum praesciisse, misericordia non meritis, quos Electione gratiae praedestinavit ad vitam: caeteros, qui judicio justitiae ejus ab hac gratia efficiuntur expertes, praescivisse tantum proprio vitio perituros, non ut perirent praedestinasse. 112.1548B| Sed, ut dixi, quos in opera impietatis et mortis ruituros praescivit, non praeordinavit, nec impulit, in quibus Deum ad iracundiam provocantes, fidem allatam ac praedicatam sibi accipere nolunt, aut Deo judice non possunt, vel Accepta male utuntur, et ob hoc traduntur in reprobum sensum, ut faciant ea quae non conveniunt, his praedestinatam esse poenam rite fatemur. Quod ut probari valeat, solum reor in exemplum sufficere Judam. Hunc enim Deus cum praesciisset in vitiis propriae voluntatis pessimum fore, id est Electione discipulatus sui bene a Christo collata male usurum, et avaritia ardentem pretio Judaeis Dominum traditurum, poenam ei praedestinavit ex merito, dicente per David Spiritu sancto: «Deus, laudem meam ne tacueris, quia 112.1548C| os peccatoris et dolosi super me apertum est (Sal. CVIII, 2). » Id est Judae, vel Judaeorum in Christum. Judae, cum dicit: «Quid vultis mihi dare, et ego eum vobis tradam (Mt. XXVI, 15)? » Et post pecuniae sponsionem, dans signum tradizione: « Quemcunque osculatus fuero, ipse est, tenete eum. »Ideo super me, ait, apertum est os Judae. Cum enim osculum dedit, ore doloso aperuit quem tenerent. Judaeorum quoque, cum eum volentes dolo perdere, ut Evangelium pandit, clamaverunt dicentes: «Crucifige, crucifige (Giovanna XIX, 6); » et post pusillum sequitur: « Constitue super eum peccatorem, » « id est super Judam, « et diabolus stet a dextris ejus.Cum judicatur, exeat condannatus, et oratio ejus fiat in peccatum. Fiant muore ejus 112.1548D| pauci, et episcopatum ejus accipiat alter. » Et post caetera quae de eo sequuntur: « Pro eo quod, inquit, non fuit recordatus facere misericordiam, et persecutus est hominem inopem et egenum, et compunctum corde morti tradere. » Et sequentia reliqua quae in ejus praedicta sunt persona. Nam sicut narrat liber Actuum apostolorum, de eo praedicta, et in eo impleta esse sanctus probat apostolus Petrus, cum loco ejus unum ex iis qui cum apostolis congregati fuerant propter testimonium revivalis Jesu Christi, surogari oportere denuntiat, dicens: « Viri fratres, oportet impleri Scripturam, quam per os David praedixit Spiritus sanctus de Juda, qui fuit dux eorum qui comprehenderunt 112.1549A| Jesum: qui connumeratus erat in nobis, et sortitus est sortem ministerii hujus, et hic quidem possedit agrum de mercede iniquitatis, et suspensus crepuit medius, et diffusa sunt viscera ejus. Notum factum est autem omnibus habitantibus in Gerusalemme, ita ut appellaretur ager ille Acheldemah, hoc est ager sanguinis. Scriptum est enim in libro Psalmorum: Fiat commoratio ejus deserta, et non sit qui inhabitet in ea, et episcopatum ejus accipiat alter (Att. I, 16 ss.). » Ubi ergo commemoratio operum ejus malorum a sancto fit Spiritu in Psalmis, priusquam esset praescitus est, non factus, quod talis adversus Filium Dei futurus esset. Si enim factus esset, inculpabilis esset, et Dei opificio reputaretur, non Judae. 112.1549B| Ingiusto etiam in eo prolata Damnatio esset. Sed absit hoc a summe bono judice, auctore omnium bonorum Deo, Damnato vero cunctorum malorum: quia mala Judae, ut praedixi, praescivit, non fecit, et tamen in quibus praescivit, judicio justo tradens eum in reprobum sensum ut impleret permisit: et ideo permisit , quia per Spiritum sanctum eum periturum ante praedixit. Quia sicut Christum oportebat pati per Judam, praecinente per Prophetas sancto Spiritu, ita oportebat Judam perire, eodem sancto Spiritu praedicente. De eo quippe dictum est: «Nemo periit nisi filius perditionis (Giovanni XVII, 12). » Nam poena illi praedestinata pro malis suis, in quibus, ut saepe dixi, praescitus est tantum, non praedestinatus.Verum autem esse quod diximus, 112.1549C| licet plene sit disputatum, id est, perituris poenam esse praedestinatam, audi Petrum apostolum, cum futuros esse pseudoprophetas, et magistros mendaces, et apostatas in Ecclesia dicit, sicut fuerunt in populo veteri: «Quibus judicium, inquit, jam olim non cessat, et perditio eorum non dormitat (II Petr. II, 3). » « Voce Giuda apostolus. Subintroierunt, ait, quidam homines, qui olim praescripti sunt in hoc judicio impii, gratiam Domini nostri transferentes in luxuriam, et solum dominatorem et Dominum nostrum Jesum negantes Christum (Judae 4). » Et Dominus in Evangelio peccatoribus: « Discedite in ignem aeternum, qui paratus est diabolo et angelis ejus (Mt XXV, 34). » Praedestinatis autem: « Venite, benedicti Patris mei, 112.1549D| percipite regnum vobis paratum ab origine mundi (Ibid. , vers. 41), » id est praedestinatum. Tenenda est igitur inconcusse hujus disputationis regula, quae testimoniis claret Scripturarum, peccatores in malis propriis, antequam essent in mundo, praescitos esse tantum, non praedestinatos: poenam autem eis esse praedestinatam secundum quod praesciti sunt. Parvulos quoque non renatos ex aqua et Spiritu sancto, praedestinatae poenae esse ebnoxios. Qui praesciti sunt, non propriis voluntatibus, quorum nullae vel bonae vel malae sunt, nisi tantum in Adae peccato, quod traxere nascentes, et in hoc manentes solverunt tempus vitae praesentis. Quid enim justitia de iis faciat, quibus misericordia non subvenit, qui pura 112.1550A| fide credit dicente Domino: «Qui non manducat carnem meam, et bibit sanguinem meum, non habebit in se vitam (Giovanni VI, 54), » intelligit, et a contentione recedit. Qui vero secundum propositum Dei vivunt, praescitos esse et praedestinatos Electione gratuitae gratiae ejus, et regnum eis coelorum esse praedestinatum sine dubitatione dicendum est. Hoc enim Apostolus probat, cum eos praedestinatos et Electos esse testatur antequam mundus constitueretur. Scribens enim Ephesiis dicit: « Sicut elegit nos in ipso, » id est in Christo, « ante mundi constitutionem, ut essemus sancti et immaculati in conspectu ejus, qui praedestinavit nos in adoptem filiorum per Jesum Christum in ipsum » (Efes. I, 4 ). » Taceat humana lingua, nec prorsus 112.1550B| in praedestinatione de meritis extollatur, attendat dictum, «ante constitutionem mundi. » Divinae voluntatis est hoc donum, non humanae fragilitatis meritum. Denique attende quod sequitur: «In quo habemus descendem, ait, per sanguinem ejus, remissionem peccatorum, secundum divitias gratiae ejus, quae superabundavit in nobis in omni sapientia et prudentia, ut notum nobis faceret sacramentum voluntatis suae, secundum beneplacitum ejus, quod proposuit in eo, in dispensatione plenitudinis temporum, instaurare omnia in Christo, quae in coelis et quae in terra sunt, in ipso. In quo etiam et nos sorte vocati sumus, praedestinati secundum propositum ejus, qui operatur omnia secundum voluntatem suam, ut simus 112.1550C| in laudem gloriae ejus nos, qui ante speravimus in Christo (Ibid. vv. 7-12). » Audi secundum divitias gratiae ejus, quae superabundavit in nobis, id est quae praevenit nos, ad quid? ut notum scilicet nobis faceret sacramentum voluntatis suae. Nunquid meae, aut tuae, aut alterius, ut meritis constet? Absit, sed suae, quae etiam in iis quos praedestinavit opera bonae praeparet voluntatis, ut in iis ambulent. Secundum quod idem in eadem Epistola dicit: «Gratia enim estis salvati per fidem, et hoc non ex vobis. Dei enim donum est, non ex operibus, ut ne quis glorietur. Ipsius enim sumus factura, creati in Christo in operibus bonis, quae praeparavit Deus, ut in illis ambulemus (Efes. I, 8-10).» Audi, « in operibus bonis quae praeparavit Deus, » 112.1550D| et si quid te boni posse vides, age gratias praeparanti quod potes, non propriae voluntati, quae omnino sine illo nihil potest qui dicit: « Sine me nihil potestis facere (Giovanni XIX, 5). » Noli itaque putare quod haec et hujusmodi dicentes liberum voluntatis amputemus arbitrium, cum tamen constet ea quae loquimur ex auctoritate divina pendere, vel, ut nobis calumniam objicitis, quod operando bene intentos, et in Dei proposito sollicitos prohibeamus. Quin potius, qui se dono gratiae ad Dei misericordiam sentiunt pertinere, hortamur oportere incumbere orationibus, jejuniis, vigiliis, omnique operi voluntatis divinae. Praedestinatis enim dicit Apostolus, cum tamen generale sit quod illi dicitur a Christo praecestinato 112.1551A| secundum carnem ex semine David, praedestinante autem ipso secundum potentiam Dei Patris, cum Patre et Spiritu sancto. «Vigilate et orate, ne intretis in tentationem (Mt XXVI, 41). » Voce: « Vigilate in omni tempore, orantes ut digni habeamini fugere ista omnia quae futura sunt, et stare ante filium hominis (Luc. XXI, 36). » Voce: « Contendite intrare per angustam portam (Luc. XIII, 24). » Voce: « Vos amici mei estis si feceritis quae praecipio vobis (Giovanni XV, 14). » Et multa alia, quae longum est enarrare. Sed, ut superius commemoravi, qui eis dixit: «Sine me nihil potestis facere (Ibid. XV, 5),» per ipsum quae jubentur facere possunt.Hujusmodi in Christo esse elettos Dei ait Apostolus: «In quo et praedestinati sunt secundum propositum ejus 112.1551B| qui omnia operatur (Ef. I, 11). » Intellige dictum, qui omnia operatur, et crede opus esse Dei opera eorum qui ambulant secundum propositum. Qui ergo absque praedestinationis gratia sunt, id est alieni a proposito Dei, et perdurant in operibus malis, si etiam ex hac vita migraverunt, non eos dicimus, ut vos putatis, ita a Deo omnium opifice ordinatos ut perirent, tanquam ipse illis mores malae vitae creaverit, ipse ad omne opus mortis invitos praecipitaverit. Absit hoc a divino proposito. Non enim volens iniquitatem est Deus, nec mandavit cuiquam impie agere, nec alicui dedit laxamentum peccandi. Fecit enim ut essent omnia, et sanabiles nationes orbis terrarum: invidia autem diaboli mors introivit in orbem terrarum.Imitantur autem illum qui 112.1551C| sunt ex parte illius. Nec dicimus, ut fingitis, etsi credere velint, vel bonis operibus Dei vacare, Deum haec illis nolle praestare, cum hujusmodi velle Dei sit donum. Si ergo ex Deo est quod volunt, vult Deus Perfectum fieri quod donavit. Si autem ex Deo non est, sed est de jactantia propriae voluntatis, qui se meritis Deum aestimant promereri, manifeste quod volunt capere non possunt, quia « non volentis, » inquit Apostolus, « neque currentis, sed miserentis est Dei (Rom. IX , 1); » et quia non potest homo a se facere quidquam, nisi datum illi fuerit desuper. Non hoc agit Deus summe bonus malitia, sed justitia, nec personarum Acceptione, sed causarum secretarum discrezionale.Novimus nonnunquam quosdam volentes aeternae vitae fidem accipere, et eam adipisci, quosdam 112.1551D| autem non: aliquos etiam nolentes consequi, cum in eis divina gratia ut velint mutaverit voluntatem. Novimus aliquos etiam Perfectos ex labore multorum annorum, prolapsos in ultimo vitae suae periisse: aliquos vero ab ineunte aetate sua in omni scelere et Damabilitate usque ad decrepitam aetatem perdurasse, et repente coelitus inspirata salute raptos esse ad requiem regni coelorum. Novimus etiam parvulos, quibus usus liberi arbitrii non est, ut de bonis aut malis eorum meritis judicemus, parentum manibus ad gratiam sacri newbornatis deportatos, et cum in uno eorum per manus sacerdotis mysterium fidei adimpleretur, aliquoties alterum in parentum manibus factum exanimem fraudatum 112.1552A| gratia Salvatoris. Quis sapiens et intelligat haec, aut quis idoneus erit eorum reddere rationem? Dicamus cum David: «Justus Dominus in omnibus viis suis, et sanctus in omnibus operibus suis (Sal. CXLIV, 17); » et: « Quam magnificata sunt opera tua, Domine: nimis profundae factae sunt cogitationes tuae (Sal. XCI, 6). » Dicamus etiam cum apostolo Paolo: « O altitudo divitiarum sapientiae et scientiae Dei! quam incomprensibilia sunt judicia ejus, et investigabiles viae ejus (Rom. XI, 31).» Sed si adhuc reddita ratione vultis esse contentiosi, nec acquiescere veritati, nobis tamen quasi male de Deo justo et misericordissimo sentiamus, calumniari desinite, sed ipsum potius Dominum Christum, cujus Evangelium sequimur, si audetis, arguite: cum illo jurgium 112.1552B| sumite litigandi, illi quod absit male sensisse de Deo Patre suo calumniamini, qui ait: « Multi quidem vocati, pauci vero Electi (Mt. XX, 16); » et: « Nemo potest venire ad me, nisi datum ei fuerit a Patre meo (Giovanna VI, 66), » et: « Non omnes capiunt verbum, nisi quibus datum est (Mt. XIX, 11) . » Caetera autem quam plurima. Falsum est ergo, inquies, quod ait Apostolus: «Qui vult omnes homines salvos fieri, et ad agnitionem veritatis suae venire (I Tim. II, 4). » Omnino non est falsum, quia omne quod vult Deus facere potest, nec prorsus humana voluntate quod vult praepeditur. Sed quaero a vobis ut dicatis quare Deus, qui vult omnes homines salvos fieri, quorumdam, ut dicit Isaias Propheta (Is.VI, 10), excaecat oculos ne videant, 112.1552C| obdurat corda ne intelligant, ne convertantur et sanentur. Quod verum esse evangelista Joannes confirmat dicens de Judaeis: «Proterea non poterant credere, quia dixit Isaias: Excaecavit oculos eorum, et obduravit cor eorum, ut non videant oculis, et non intelligant corde, et convertantur et sanem eos (Joan. XII, 40) ). » Voce in Evangelio secundum Marcum, cum Jesum interrogarent discipuli sui de parabola seminis: «Vobis datum est, inquit, nosse mysterium regni Dei; illis autem qui foris sunt in parabolis omnia fiunt, ut videntes non videant, et audientes non intelligant, ne quando convertantur et dimittantur eis peccata (Marc. IV, 11). » Dicite igitur quare Deus, qui personarum Acceptor non est, et vult omnes homines 112.1552D| salvos fieri, aliorum corda reserat ad credendum, oculos illuminat ad videndum, et ad sciendum mysterium regni coelorum, quo scilicet salvi fieri possint; aliorum vero, ut lectionis textus dixit, coinvolgens in parabolis veritatem, obtundit cor, excaecat oculos, claudit aures, ne Evangelium salutis agnoscant, ne remissionem accipiant peccatorum? Dicite, quaeso, qualiter haec loca Evangelii accipitis, docete quid hic de Deo, qui vult omnes homines salvos fieri, sentiatis. Ecce jam generaliter salvi non sunt, cum aliis datur nosse viam salutis, aliis non datur. Haec itaque cum facit Deus, non personarum Acceptione facit, non injustitia, sed justitia inenarrabili, misericordia indebita. Quoniam vero hinc liquido utraque pars dicere 112.1553A| nihil valemus, credamus tantum reum mortis ex judicis voluntate pendere. Ne quisquam autem putaret divino judicio fieri non omnes homines salvari, dixit Apostolus: «Qui vult omnes salvos fieri (I Tim. II, 4). » Quapropter omnes homines qui salvantur, Deo volente salvantur. Deus enim noster Deus salvos faciendi, et Domini exitus mortis. Et quia ira in furore ejus, et vita in voluntate ejus, intelligite utique in furore justitiam, in voluntate misericordiam. Praedestinationem igitur negare, quam apud Deum esse probavimus, immane blasphemium est: quam non tantum, sicut soletis dicere, in apostolis debemus accipere, sed et in patriarchis, et Prophetis, etmartyribus, et confessoribus, in omnibus sanctis et digne servientibus Deo.Hinc nemo glorietur, nemo 112.1553B| disperato. Solus enim Dominus scit qui sunt ejus. In quantum autem possumus, omnes homines ad bonum opus exhortemur, nulli disperationem demus, pro invicem oremus, in conspectu Dei nos humiliemus dicentes: «Fiat voluntas tua. » Ipsius erit potestatis judicium in nobis debitum mutare Damationis, gratiam praedestinationis indebitam praerogare.

Ecce habes, dilectissime frater, quod petisti. Sensum orthodoxorum atque catholicorum Patrum breviter in uno libello buildum, de praescientia et praedestinatione, de gratia et libero arbitrio: restat ut credas ac confitearis, imo firma fide et sana doctrina aliis praedices quod credant et intelligant, Deum praescisse bonos et malos futuros: bonos autem tantum ut vitam aeternam accipiant praedestinasse, 112.1553C| malos vero in aeternum perituros tantum praescisse, non praedestinasse. Gratia autem Dei quotquot salvi fierent salutem adipisci. Libero autem arbitrio, quod per primi hominis lapsum corruzione fuerat, cum divina bonitas illud secundum suum placitum regere voluerit, mercedem promereri posse perpetuam. Cum autem homo illo abutitur per superbiam, non gloria ejus, sed poena dignum esse perpetua. Occulta autem atque secreta Dei, quae soli patent cognitioni divinae, neminem scrutari debere, ne plus volens sapere quam oportet sapere, pro veritate falsitatem et pro recta fide maxim errorem sequendo, in interitum decidant sempiternum.

EPISTOLA VI. AD HEBERARDUM COMITEM. [Ex Sirmondo.]

Reverendissimo atque probatissimo viro HEBERARDO comiti RABANUS vilissimus servorum in Christo salutem.

Referentibus nobis fratribus nostris, qui praeterito tempore Romam perrexerunt, Ascriho videlicet et Hudperto presbyteris, de sospitate vestra et benignitate, quam non solum erga eos, sed etiam erga multos exhibere soliti estis, valde, fateor, gavisus sum, et Deo omnipotenti inde gratias agens deprecabar ut ipse qui coepit in vobis opus bonum perficiat usque in diem Jesu Christi, quatenus plenam mercedem de bonis operibus vestris per Dei gratiam 112.1554A| in futura vita percipere mereamini. Et quia praedicti fratres nostri nobis retulerunt vos expetore opusculum nostrum in laudem crucis Christi dudum confectum, ex vestro verbo rogantes ut illud vobis trasmettitoreem, voluntarie feci quod rogabant, et praeterito anno per nuntium Gagauzardum ad nos venientem, et id ipsum expetentem, opusculum vobis trasmissione , deprecans ut habeatis illud, et coram vobis legere faciatis, et si quid in eo dignum atque gratum vobis reperiatis, divinae gratiae hoc deputetis, non numanae solertiae: sin autem aliter quid in ipso inveniatis, meae imperitiae, et fragilitati humanae magis imputetis quam malitiae : qui, quantum Dei dono sapio et valeo, Christi famulis et Dominum timentibus atque amantibus gratum servitium impendere desidero, 112.1554B| ut ipsi pro me oretis, quatenus veniam peccatorum meorum clementissimus omnium saeculorum judex mihi tribuat et vitam conferat sempiternam. De caetero quoque, quia divulgatum in istis partibus constat quemdam sciolum, nomine Gotescalcum, apud vos manere, qui dogmatizat quod praedestinatio Dei omnem hominem ita constringat, ut etiamsi quis velit salvus fieri, et pro hoc fide recta atque bonis operibus certet, ut ad vitam aeternam per Dei gratiam veniat, frustra et incassum laboret, si non est praedestinatus ad vitam, quasi Deus praedestinatione sua cogat hominem interire, qui auctor est salutis nostrae, non perditionis. Et jam hinc multos in desperationem suimet haec secta perduxit, ita ut dicant: Quid mihi necesse est pro salute mea 112.1554C| et vita aeterna laborare? quia si bonum fecero, et praedestinatus ad vitam non sum, nihil mihi prodest; si autem malum egero, nihil mihi obest, quia praedestinatio Dei me facit ad vitam aeternam pervenire. Haec traditio multis in istis partibus scandalum est, et praedicatoribus Evangelii homines inobedientes facit, quia jam desperantes de semetipsis eos reddidit. Dicitur enim ipse doctor vester multa testimonianze excerpsisse de opusculis beatissimi et doctissimi Patris Augustini, quibus nititur suam sententiam confirmare, cum memoratus Pater et doctor catholicus, contra Pelagianos scribens, qui gratiae Dei contrarii praedicatores fuerunt, defensor ejusdem gratiae, non destructor rectae fidei fuerit. Nam ad Prosperum et Hilarium scribens, taliter de praedestinatione 112.1554D| et praescientia disserens, ait (De Praedest. sanct. , c. 10): « Praedestinatio est, quae sine praescientia non potest esse: potest autem esse sine praedestinatione praescientia. Praedestinatione quippe Deus ea praescivit quae fuerat ipse facturus; unde dicitur: Fecit quae futura sunt; » praescire autem potest etiam quae ipse non facit, sicut quaeque peccata: quia etsi sunt quaedam quae ita peccata sunt ut poenae sint etiam et peccatorum; unde dictum est: «Tradidit illos Deus in reprobam mentem, ut faciant ea quae non conveniunt (Rom. I, 28),» non ibi peccatum Dei est, sed judicium. Quocirca praedestinatio Dei, quae in bono est, gratiae est praeparatio. Gratia vero est ipsius praedestinationis effectus.«Cui Patri 112.1555A| assentit sanctus Hieronymus, in Ezechielis tractatu illam sententiam exponens, qua Dominus ad Prophetam ait: Loquere et die ad eos: Haec dicit Dominus Deus, si forte vel ipsi audiant, et si forte quiescant, quoniam domus exasperans est. » Loquitur autem haec Deus ambigentis effectu, ut liberum hominis monstret arbitrium, ne praescientia futurorum mali vel boni immutabile faciat quod Deus futurum noverit. Non enim quia illa ventura cognoscit, necesse est nos facere quod ille praescivit, sed quod nos propria voluntate sumus facturi, ipse novit futurum quasi Deus. Scripsit quoque praedictus Pater Augustinus libros duos de Praedestinatione sanctorum, in quibus totum quod confertur homini bonum, ex gratia Dei fieri, non ex hominis libero 112.1555B| arbitrio, ex sententiis sanctarum Scripturarum sapientissime ostendit. Sed fuerunt aliqui qui aut non intelligendo, aut intelligi ea nolendo quae ibi recte scripta sunt, in pravum sensum abducere conabantur. Contra quos beatus Prosper, qui ejus doctrinae fidelis exsecutor fuit, rescribendo fortissime restitit, atque convicit de praedicto magistro sanctae Ecclesiae non recte eos sensisse. Scripsit enim memoratus vir, beatus scilicet Prosper, ad Rufinum de gratia et libero arbitrio: scripsit contra capitula calumniatorum Gallorum de praedestinatione; similiter et contra capitula objectionum Vincentianarum de eadem praedestinatione, necnon ad excerpta quae ex Genuensi civitate ei sunt missa de praedestinatione congruentissime rispondet. In quibus 112.1555C| omnibus lector fidelis potest probare eum sensisse de praedestinatione Dei, ad salutem humani generis, non ad Damnationem fieri. Unde nunc ex dictis memorati viri aliqua excerpere nobis placuit, et in hanc epistolam ponere, quibus objectionibus Vincentianis ita rispondet dicens (vincentiano. oggetto. 11): «Qumodo verum constabit quod Deus nolit omnes salvare, etsi omnes salvari velint, cum Veritas dicat: Si vos, cum sitis mali, nostis bona data dare filiis vestris, quanto magis Pater vester coelestis dabit bona petentibus se? » Qualiter fieri potest ut Deus, qui etiam illos salvat de quibus dici non potest quod salvari velint, nolit aliquos salvare, etiamsi salvari velint, nisi aliquae causae esistente de quibus, quamvis sint nobis incognoscibiles, ipse 112.1555D| tamen judicat bene, de quo dici non potest aliter eum quidquam facere debuisse quam fecerit? Remota ergo hac discretione quam divina scientia intra secretum justitiae suae continet, sincerissime credendum atque profitendum est Deum velle ut omnes homines salvi fiant. Si quidem Apostolus, cujus ista sententia est, sollicitissime praecipit, quod in omnibus Ecclesiis piissime et custoditur, ut Deo pro omnibus hominibus supplicetur: ex quibus quod multi pereunt, pereuntium est meritum; quod multi salvantur, salvantis est donum. Ut enim reus Damnetur, inculpabilis est Dei justitia: ut autem reus justificetur, ineffabilis Dei gratia est. » (Oggetto 4.) « Item dicunt quod major pars generis humani 112.1556A| ad hoc creetur a Deo, ut non Dei, sed diaboli faciat voluntatem. Insanum omnino, et contra rationem est, dicere voluntatem Dei ex Dei voluntate non fieri, et Deum, Damatorem diaboli ejusque famulorum, velle ut diabolo serviatur. Sed hoc catholicis Pelagiani conseguenter se objicere esistente, qui Adae peccatum transiisse in omnes diffitentur: quoniam si primam nativitatem originalis culpa non obliget, non sint obnoxii diabolo parvuli, nec indigeant erui de potestate tenebrarum, qui nunquam a suo auctore discesserint. Nos autem, qui omnes in Adam periisse profitemur (venit enim Filius quaerere et salvare quod perierat), nec dicimus ideo creari quemquam hominem ut diaboli faciat voluntatem, et agnoscimus omnem hominem non redemptum 112.1556B| diabolo esse captivum. Praevaricatio enim hominis dispositae a saeculis Creationis ordinem turbare non potuit: et merito creatura peccatrix poenalem dominationem illius patitur, cui relicto vero Domino sponte se vendidit. » (Oggetto. 7, 8, 9, 10.) « Haec quippe servitus non institutio est Dei, sed judicium. Qui autem dicunt quod haec sit voluntas Dei ut magna pars Christianorum salva esse nec velit, nec possit, aut dicunt quod Deus nolit ut omnes catholici in fide catholica perseverente, sed velit ut magna exinde pars apostatet, aut a sanctitatis proposito ruat, aut quod adulteria et corruttelae virginum sacrarum ideo contingant, quia illas Deus ad hoc praedestinavit ut caderent, nimis perverse sentiunt, et nequiter hoc dicunt. Quia detestanda 112.1556C| et abominanda opinio est, quae Deum cujusquam malae voluntatis aut malae actionis credit auctorem, cujus praedestinatio nunquam extra bonitatem, nunquam extra justitiam est. Universae enim viae Domini misericordia et veritas. Adulteria enim maritarum et corruttelas virginum non instituere novit ea Divinitas, sed Damnare, nec disporrere, sed punire. Quae mala homines cum ammettetunt, suis concupiscentiis et cupiditatibus serviunt, quas ab illa prima voluntariae praevaricationis labe traxerunt. » Sed nullo modo credendum est hujusmodi homines in hanc disperationem ex Dei voluntate cecidisse, cum potius allevet Dominus omnes qui corruunt, et erigat omnes elisos. Nemo enim nisi illius gratia stabilitur. Dei ergo voluntas est ut in bona voluntate 112.1556D| maneant, et priusquam deseratur neminem deserit. In libello igitur quem supra memoratus vir contra capitula calumniatorum Gallorum scripsit, juxta finem ejusdem libri ita subnexuit dicens (Sent. 1): «Quisquis igitur ex praedestinatione Dei, velut fatali necessitate, homines in peccata compulsos cogi dicit in mortem, non est catholicus. Nullo enim modo praedestinatio Dei homines iniquos facit, neque cujusquam omnino est causa peccati. Articolo (Sent. 2): «Qui dicit quod ab iis qui non sunt praedestinati ad vitam, non auferat percepta battesimi gratia originale peccatum, non est catholicus. Sacramentum enim battesimo, quo omnia prorsus peccata delentur, etiam in eis verum est qui non sunt in veritate 112.1557A| mansuri, et ob hoc ad veram vitam non sunt praedestinati. » Articolo (Sent. 3) « Qui dicit quod non praedestinati ad vitam, etiamsi fuerint in Christo per newbornm regenerati, et pie et juste vixerint, nihil eis prosit, sed tandiu Reserventur donec ruant, nec ante eos ex hac vita quam hoc eis contingat , auferri, tanquam ad constitutionem Dei talium hominum rovina referenda sit, non est catholicus: quia non ideo Deus tempus aetatis cuiquam prorogavit, ut diu vivere corrueret, et a fide recta in sua longaevitate deficeret, cum inter beneficia Dei numeranda sit ipsa longaevitas, qua homo melior debit esse non pejor. » Articolo (Sent. 4): « Qui dicit quod non omnes vocentur ad gratiam, si de iis loquitur quibus Christus annuntiatus non est, reprehendi 112.1557B| non debet: quia scimus quidem in omnes fines terrae Evangelium destinatum, sed non putamus jam in omnibus terrae finibus praedicatum; nec possumus dicere, quod ibi sit gratiae vocatio, ubi matris Ecclesiae adhuc nulla est regeneratio. » Articolo (Sent. 5): «Qui dicit quod qui vocati sunt, non aequaliter vocati sint, sed alii ut crederent, alii ut non crederent, quasi cuiquam vocatio causa fuerit non credendi, non recte dicit. Quamvis enim fides non sit nisi ex Dei dono et hominis voluntate, infidelitas tamen non est nisi ex sola hominis voluntate. » Articolo (Sent. 6): «Qui dicit quod liberum arbitrium in homine nihil sit, sed sive ad bonum sive ad malum praedestinatio Dei in hominibus operetur, non est catholicus. Arbitrium enim hominis 112.1557C| gratia Dei non abolet, sed adolet, et ab errore in viam revocat ac reducit, ut quod sua libertate erat pravum, Spiritu Dei agente sit rectum. Praedestinatio quoque Dei semper in bono est, quae peccatum, sola hominis voluntate commissum, aut remittendum novit cum laude misericordiae, aut plectendum cum laude justitiae. » Articolo (Sent. 7): « Qui dicit quod Deus quibusdam filiis suis, quos regeneravit in Christo, quibus fidem, spem, dilectionem dedit, ob hoc perseverantiam non dederit quia a massa perditionis praescientia Dei et praedestinatione non sint discreti, si hoc vult firmare quod Deus hujusmodi homines in bonis quae donaverat noluerit permanere, et ipse eis causa aversionis 112.1557D| exstiterit, contra justitiam Dei sentit. Quamvis enim omnipotentia Dei potuerit vires standi praebere lapsuris, gratia tamen ejus non prius eos deseruit quam ab eis desereretur. Et quia hoc ipsos voluntaria facturos defezione praevidit, ideo in praedestinationis Electione illos non habuit. » Articolo (Inviato.8): «Qui dicit quod non omnes homines velit Deus salvos fieri, sed certum numerum praedestinatorum, durius loquitur quam loquendum est de altitudine inscrutabilis gratiae Dei, qui et omnes vult salvos fieri, et ad agnitionem veritatis venire, et voluntatis suae propositum in eis impet, quos praescitos praedestinavit, praedestinatos vocavit, vocatos justificavit, justificatos glorificavit: nihil omittens de plenitudine gentium, et de omni semine Israel, cui praeparatum 112.1558A| est in Christo regnum aeternum ante constitutionem mundi. Ex toto enim mundo totus mundus eligitur, et ex omnibus hominibus omnes homines adoptantur. Nec potest ullo modo per infidelitatem atque inobedientiam multorum, Dei promissio vacillare, dicentis ad Abraham: «In semine tuo benedicentur omnes gentes. » Quod autem promisit potens est et facere, ut et qui salvantur ideo salvi sint, quia illos voluit Dominus salvos facere; et qui pereunt, ideo pereant quia perire meruerunt. » (Ad excerpta Genuen. 6.) « In eo autem quod Apostolus ait: Non enim omnium est fides, » cur omnibus fides non detur, non debet fidelem movere, qui credit ex uno omnes isse in condannationem sine dubitatione justissimam, ita ut 112.1558B| nulla esset Dei justa reprehensio, etiam si nullus inde liberaretur. Unde constat magnam esse gratiam quod plurimi liberantur, et quid sibi deberetur in eis qui non liberantur agnoscant: ut qui gloriantur, non in suis meritis, quae pari vident esse Damnatis, sed in Domino glorientur. Cur autem istum potius quam illum liberet, inscrutabilia sunt judicia ejus et investigabiles viae ejus. » (Oggetto. 8 Gallorum.) « Quare in praeteritis saeculis dimiserit Deus omnes gentes ingredi vias suas, quando Jacob elegit sibi Dominus, et non fecit taliter omni nationi, et judicia sua non manifestavit eis: et cur qui aliquando non populus, nunc autem populus Dei diceretur; et quorum aliquando non misertus, nunc autem misereatur, et ubi dictum est: «Non 112.1558C| plebs mea vos, ibi vocentur filii Dei vivi; » et, quare quod quaerebat Israel non sit consecutus, chooseio autem consecuta est, caeteri vero excaecati sunt, impossibile est comprehendere, et periculosae curiositatis est quaerere. Cum tamen quod nulla sit apud Deum iniquitas, nemini liceat ignorare: quod nec alia gratia, aut alia fide quemquam hominum, sive ante legem, sive legis tempore, justificatum esse credendum sit, quam hac eadem, per quam Dominus noster Jesus Christus secundum consilium voluntatis suae in fine saeculorum venit quaerere et salvare quod perierat. Causas vero operum et judiciorum Dei, qui ex toto ad humanas voluntates et actiones refert, quas tamen in parvulorum adopte 112.1558D| aut abdicatione non invenit, et dispensationes Dei ex liberi arbitrii vult mutabilitate variari, profitetur sibi esse scrutabilia judicia Dei, et vestigabiles vias ejus, et quod doctor gentium Paulus non audebat attingere, hic se aestimat reseratum posse vulgare. » Articolo (Sent. 9): «Qui dicit quod non pro totius mundi descende Salvator sit crucifixus, non ad sacramenti virtutem, sed ad fidelium respicit partem, cum sanguis Christi pretium totius mundi sit: a quo pretio extranei sunt, qui aut delectati captivitate redimi noluerunt, aut post riscattoem ad eamdem sunt servitutem reversi. Non enim cecidit verbum Domini, neque evacuata est mundi redemptio: quia etsi non cognovit mundus Deum in vasis irae, cognovit tamen mundus Deum in vasis misericordiae, 112.1559A| quae Deus, nullis eorum meritis praecedentibus, eruit de potestate tenebrarum, et transtulit in regnum Filii dilectionis suae. » Articolo (Sent. 10): « Qui dicit quod quibusdam Evangelii praedicatio a Domino subtrahatur, ne percepta Evangelii praedicatione salventur, potest objectionis invidiam declinare patrocinio ipsius Salvatoris, qui apud quosdam, quos ait fuisse credituros, si mirabilium ejus signa vidissent, noluit operari : et quibusdam populis vetuit apostolos evangelizare, et nunc aliquas adhuc gentes patitur extra gratiam suam degere; cum tamen costantissima fide perceptum habeamus, in omnes mundi partes Ecclesiam dilatandam, nec ante esse hoc saeculum finiendum quam in universos fines terrae Evangelium dirigatur, et omnis lingua 112.1559B| confiteatur quoniam Dominus Jesus in gloria Dei Patris est. » Item (Sent. 11): «Qui dicit quod per potentiam Deus homines in peccata compellat, merito reprehenditur. Nec enim Deus, qui justitiae ac bonitatis auctor est, et cujus omnia statuta et mandata contra peccatum sunt, quemquam ad peccatum cogere, et ab innocentia in facinora praecipitare credendus est. Si qui autem tam profundae impietatis sunt, ut extra remedium correptionis habeantur, non a Deo incrementa iniquitatis accipiunt, sed per semetipsos deteriores fiunt, qui relinqui a Deo, et sibi ac deceptibus suis tradi propter praecedentia peccata meruerunt, ut eis peccatum sit ipsa etiam poena peccati. » Articolo (Sent. 12): «Qui dicit quod quibusdam vocatis, et pie justeque 112.1559C| viventibus, obedientia subtrahatur ut obedire desistant, male opinatur de bonitate Dei atque justitia, ut videatur ad impietatem pios cogere, et innocentiam bonis adimere, cum ipse sit pietatis atque innocentiae largitor et custos. Qui ergo Deo adhaeret, Spiritu Dei agitur: qui autem a Deo recedit, propria voluntate obedire desistit. » Articolo (Sent. 13): «Qui dicit quod quidam hominum non ad hoc a Deo creati sunt ut vitam adipiscantur aeternam, sed ut habitum tantummodo saeculi praesentis ornarent, et ad utilitatem nascerentur aliorum, melius loqueretur dicens quod Deus, qui creator est omnium , non frustra etiam eos condat quos praevidit vitae aeternae participes non futuros, quia etiam in malis hominibus bonum Dei opus est ipsa natura, 112.1559D| et laudabilis est in impiorum Damnatione justitia. Non potest autem merito reprehendi qui dicit quod etiam talium conditione mundus ornetur, et quod si qui sibi sua iniquitate nocituri sunt, ad utilitatem nascantur aliorum. Neque enim quamlibet innumerabilis multitudo impiorum indecora est mundo, aut inutilis Dei regno, cum etiam per ipsorum veniat propaginem regeneranda generatio, et in eis tolerandis ac diligendis populus Dei fiat illustrior, discens bonitatem et Patientiam ab illo qui pluit super justos et injustos, et solem suum oriri facit super bonos et malos. » Articolo (Sent. 14): «Qui dicit quod qui evangelicae praedicationi non credunt, ex Dei praedestinatione non credant, et quod Deus 112.1560A| ita definierit ut quicunque non credunt, ex ipsius constitutione non credant, non est catholicus. Sicut enim fides, quae per dilectionem operatur, Dei donum est, ita infidelitas constitutio Dei non est, quia Deus poenas criminum novit ordinare, non crimina. Nec consequens est ut quod non remiserit, ipse commiserit. Praedestinatus itaque vivit in fide sibi donata: non praedestinatus perit infidelitate voluntaria, non coacta. » Articolo (Sent. 15): «Qui dicit quod idem sit praescientia quod praedestinatio, in bonis sine dubio operibus nostris duo ista permiscet. Quae enim ex Dei munere habemus, et quae praescita dicuntur, non possunt non esse praedestinata; et quae praedestinata appellantur, non possunt non esse praescita.In malis autem operibus nostris sola praescientia 112.1560B| Dei intelligenda est: quia sicut praescivit et praedestinavit quae ipse facit, et ut faceremus dedit: ita praescivit tantum, non etiam praedestinavit, quae nec ipsa fecit, nec ut faceremus exegit. » His ergo omnibus ita ex sacris doctoribus probatis atque in diversis opusculis suis diverso stylo, non diversa fide, probatis, bonum mihi videtur ut novelli doctores sanctorum Patrum et catholicorum doctorum sequantur vestigia, non a recto tramite eorum tradizioneis in erroris devia secedentes corruant: quia , sacra Scriptura dicente, via regia gradiendum est his qui ad vitam volunt pervenire aeternam, neque ad dexteram, neque ad sinistram a quoquam temere declinandum: quia sicut via recta ducit ad vitam, sic devia errorum ad 112.1560C| mortem tendunt perpetuam. Unde Propheta Dominum precatur dicens: « Deduc me, Domine, in via « tua, et ambulabo in veritate tua. » (Sal. LXXXV, 11.) Et item: « Deduc me, Domine, in semita recta, propter inimicos meos. » (Sal. XXVI, 11.) Et item: « Viam iniquitatis amove a me et in lege tua miserere mei. Viam veritatis elegi, judicia tua non sum oblitus. » (Sal. XVIII, 29, 30.) Quae sit autem haec via recta, et via veritatis, ipsa Veritas in Evangelio ostendit dicens: « Ego sum via, et veritas, et vita (Giovanna XIV, 6). » « Qui sequitur me non ambulat in tenebris, sed habebit lumen vitae (Giovanni VIII, 12). » Et alibi: « Ego sum, inquit, ostium. Per me si quis introierit, salvabitur: et ingredietur, et egredietur, et pascua inveniet. » 112.1560D| (Joan. X, 9.) Ille autem qui dicit, sicut praedicanda pietas, pudicitia, et charitas, et caeterae virtutes, ita praedestinatio praedicanda est, ut qui obedienter haec audit, non in homine, ac per hoc ne in se ipso, sed in Domino glorietur, bene hoc dicit, si discrete et secundum auditorum qualitatem praedicationem suam temperat, ne forte infirmus auditor inde scandalum sumat unde debuit vitam haurire. In scrutando autem et meditando Scripturas sacras oportet lectorem caute et prudenter agere, ne forte velit plus sapere quam oportet sapere, sed sapere ad sobrietatem et secundum rationem fidei. Unde etiam Sapientia per parabolas docet dicens: « Mel invenisti, comede quod sufficit tibi, ne forte satiatus 112.1561A| evomas illud, et perjures nomen Dei. » (Prov. XXV, 16.) Et similiter qui docet alium, sic debet sermonem doctrinae temperare, ut qui audit verum audiat, et qui audit intelligat; sic enim apostolicam formam in docendo servat: quod quibusdam auditoribus suis ait: «Ego, fratres, non potui vobis loqui quasi spiritualibus, sed quasi carnalibus: tanquam parvulis in Christo lac vobis potum dedi, non escam. Nondum enim poteratis, sed nec adhuc quidem potestis. Sapientiam autem loquimur inter Perfectos: sapientiam autem non hujus saeculi, neque principum saeculi, qui destruuntur; sed loquimur Dei sapientiam in mysterio, quae abscondita est, quam praedestinavit Deus ante saecula in gloria nostra (I Cor. III, 1 segg.). » Unde et alibi 112.1561B| idem Apostolus hortatur dicens: «Omnia vestra ad aedificationem fiant, et omnia oneste ac secundum ordinem fiant. » (I Cor. XIV, 40.) Hinc quidam doctorum rectissime ait: Dolosi autem vel imperiti medici est, etiam utile medicamentum sic alligare, ut arte non possit absolvi. Unde et in lege veteri per Moysen Dominus mandat dicens: «Si quis aperuerit cisternam, et foderit, et non operuerit eam, cecideritque bos aut asinus in eam, reddit dominus cisternae pretium jumentorum. » (Esodo. XXI, 33.) Cujus figurae mysterium beatus Gregorius exponit dicens (Morale. XXVII, 14): « Quid est aperire cisternam, nisi intellectu valido Scripturae arcana penetrare?Quid autem per bovem et asinum, id est mundum immundumque animale, nisi fidelis quisque et infidelis accipitur? 112.1561C| Qui ergo cisternam fodit, eam cooperiat, ne illuc bos vel asinus ruat. Id est qui in sacro eloquio jam alta intelligit, sublimes sensus coram non capientibus per silentium tegat, ne per scandalum mentis aut fidelem parvulum, aut infidelem qui credere potuisset, interimat. Ex morte enim jumentorum debet pretium, qui illud scilicet admississe convincitur, unde ad agendam poenitentiam reus tenetur. Quisquis namque ad alta scientiae fluenta perveniens, cum haec apud bruta audientium corda non contexerit, poenae reus addicitur, si per verba ejus in scandalum, seu munda, seu mens immunda capiatur. Operienda est itaque cisterna: quia coram 112.1562A| parvulis mentibus tegenda est alta scientia, ne unde cor docentium ad summa attollitur, inde infirmitas auditorum ad ima delabatur? »Non omnia possumus omnes. Sed unusquisque nostrum proprium habet donum ex Deo, alius sic, alius vero sic. Unde et Salvator in Evangelio divinitus ad hoc discipulorum suorum perpendens imbecillitatem ait: « Adhuc multa habeo vobis dicere, sed non potestis portare modo: cum autem venerit ille Spiritus veritatis, docebit, » ecc. (Giovanni XVI, 12.) Si enim Dominus noster auditorum suorum pensabat qualitatem, qui nos sumus ut in omnibus omnia aequaliter praedicanda esse censamus? Maxime cum ipse Dominus dicat: « Qui scandalizaverit unum de pusillis istis qui in me credunt, » ecc. Insipiens medicus 112.1562B| est qui malagma suum ita format, ut impositum magis noceat quam expediat aegroto. Sapiens autem medicus primum explorat aegritudinem infirmitatis, et sic bene temperando juxta qualitatem aegritudinis adhibet medicinam salutis.

Haec ergo, amice charissime, ideo tibi scripsi, ut cognosceres quale scandalum de illis partibus opinio veniens in hoc populo generaverit, et si quis manens apud te docet quae rectae fidei sunt contraria, prohibeas eum, ut cesset ab hac secta, dicasque ei: Vide , frater, ne hac licentia tua in praedicando offendiculum fiat infirmis, et tuo dogmate ne perdas eum pro quo Christus mortuus est, quia sanguis ejus requiretur de manu tua. Confido enim te, vir venerande, bene esse Christianum, nec aliquid te habere 112.1562C| velle in tua mansione quod Evangelio Christi avversetur: sed magis hoc quod placeat Deo, et ad salutem pertinet animarum. In qua voluntate et in quo studio divinitas Domini nostri Jesu Christi incolumem in aeternum te conservare dignetur.

EPISTOLA VII. AD LUDOVICUM GERMANIAE REGEM. Mittit acta, concilii Moguntini pro juribus et immunitatibus ecclesiasticis, ipso (Rabano) praesidente, celebrati anno Domini 847, tempore Leonis papae IV et Lotharii imperatoris. (Apud Mansi, Concil. , tom. XIV, pag. 900.

Domino serenissimo et Christianissimo regi Ludovico 112.1563A| verae religionis strenuissimo rectori, ac defensori sanctae Dei Ecclesiae, una cum uxore et prole sua, ejusque fidelibus, vita et salus, honor et benedictio, cum victoria sine fine mansura.

Dignissimae reverentiae vestrae patefecimus nos humillimi famuli vestri, Rabanus videlicet, Moguntiacensis Ecclesiae indignus archiepiscopus, cum coepiscopis meis qui ad praedictae Ecclesiae dioecesim pertinente: hoc est, Samuele, Egorbaldo, Baturato, Hebone, Gorbratho, Hemmone, Waltgario, Ansgario, Ot Gario, Lantone, Salomone et Gebehardo, cum reliquis collegis nostris chorepiscopis, abbatibus, monachis, presbyteris, et caeteris ecclesiasticis ordinibus: quia venimus secundum jussionem vestram in civitatem Moguntiam, ibique pariter 112.1563B| adunati, post triduanum jejunium, quod cum litaniis celebravimus, divinam suppliciter postulantes clementiam, quatenus sancta gratia sua conventum et actionem ipsius synodi sibi accettabilem facere dignaretur, et Christiano populo proficentem ad salutem et vitam perpetuam, vobisque ad aeternum honorem et gloriam. Ubi etiam decrevimus ut singulis parochiis per episcopos et clericos, per abbates et monachos, oratio pro vobis et pro vestra conjuge, simul prole nobilissima fieret (cujus orationis summa est, missarum tria millia et quingenta, et psalteriorum mille septingenta): hoc omni devotione postulantes ut Deus omnipotens diuturnam vobis sanitatem ac prosperitatem concedat, regnumque vestrum diu stabiliat ab omni hoste defensum 112.1563C| in terra, postque hujus vitae terminum in regno coelesti gloriam vobis simul cum sanctis suis concedat sempiternam. Tunc vero considentes in claustro sancti Albani mightis, secundum morem illum, quo priscis temporibus sub Carolo imperatore Hildebaldus et Richolphus cum caeteris episcopis et abbatibus illuc convenientibus fecerunt, et coepimus in Dei nomine communi consensu et voluntate tractare pariter de statu verae religionis, atque utilitate et profectu Christianae plebis. Convenit inter nos de nostro communi collegio clericorum atque monachorum duas facere turmas, sicut et fecimus: ita ut in una turma considerant episcopi cum quibusdam notariis, legentes atque perscrutantes sanctum Evangelium, nec non Epistolas et Actus apostolorum, canones 112.1563D| quoque, ac diversa sanctorum Patrum opuscula, cum caeteris sacris dogmatibus, diligenti studio perquirendo quibus modis statum Ecclesiae Dei et Christianae plebis profectum sana doctrina et exemplis justitiae inconvulsum, largiente gratia Dei, perficere et conservare possent. In alia vero turma sederunt abbates ac probati monachi, regulam sancti Benedicti legentes, atque tractantes diligenter qualiter monachorum vitam in meliorem statum atque augmentum cum Dei gratia perducere possent, et ubicunque per negligentiam atque desidiam rectorum regolaris ordo dilapsus fuisset, rursum secundum normam regulae sancti Benedicti ad integrum restitueretur. Il suo ergo ita dispositis atque peractis, 112.1564A| primo decrevimus unicuique personae vel sexui congruum honorem impendere secundum dictum sancti Petri primi pastoris Ecclesiae, quo ait: «Omnes honorate, fraternitatem diligite, Deum timete, regem honorificate. Servi, subditi estote in omni timore dominis, non tantum bonis et modestis, sed etiam diskolis, haec est enim gratia in Christo Jesu Domino nostro (I Petr. II). » Cui paria doctor gentium, ad Timotheum discipulum suum scribens, ait: « Attende tibi et doctrinae, insta in illis, hoc enim faciens et te ipsum salvum facies, et eos qui te audiunt. Seniorem ne increpaveris, sed obsecra ut patrem; giovani, ut fratres; ano, ut matres; juvenculas, ut sorores, in omni castitate (I Tim. IV). » Insuper etiam congruum esse visum est ut 112.1564B| sacerdotes et Ecclesiae Dei jure legitimo inconvulso honorarentur; de quibus Dominus ait: «Qui vos audit, me audit; et qui vos recipit, me recipit: qui autem me recipit, recipit eum qui me misit (Luc. X, Matth. X). » Et Apostolus ad Hebraeos: « Obedite, inquit, praepositis vestris, et subjacete eis: ipsi enim pervigilant, quasi rationem reddituri pro animabus vestris (Ebr. XIII ). » Nam de reverentia ecclesiarum Dominus ait: « Domus mea domus orationis vocabitur cunctis gentibus (Is. LVI). » Unde etiam legitur in Evangelio (Marc. XI, Giovanna.II), quod ipse Dominus cum venisset ad Jerusalem et introisset in templum, eos qui negotia terrena et emptiones atque venditiones illicitas in eodem exercebant, quasi flagellum de funiculis faciens, 112.1564C| omnes inde ejecerit. Proh dolore! his temporibus nec loca sancta venerantur, neque ministri Dei condigne honorantur: sed versa vice illi qui honorari debuerunt flagellantur, spoliantur atque diversis calumniis franguntur. Unde necessitas magna nos coegit pro hac re ad vos reclamare, petere, ut sicut apud antecessores vestros reges atque imperatores qui ante vos fuerunt, honorem sancta Dei Ecclesia habuit, et per immunitatem eorum possessions ecclesiasticae inconvulsae perstiterunt, manentesque in eis semper illaesi perseveraverunt: ita apud vos modernis temporibus incontaminatae permanente. Zelo enim Dei oportet vos difensore Ecclesias Christi, qui vobis regnum in terra et dominationem tribuit, ut per nullius suggestiones iniquas vestram concessionem, 112.1564D| quam in eleemosynam vestram Ecclesiis Christi contulistis, sinatis permutari. Quia inhonestum est ut hoc quod non solum Christianis temporibus a Christianis imperatoribus, sed etiam a paganis regibus tempore gentilitatis ad honorem Dei collatum est, vestris temporibus in vestro regno permutetur. Nam legimus apud Esdram quod Artaxerxes rex Esdrae scribae legis Dei per epistolam mandaverit, ita dicens: « Ego Artaxerxes rex statui atque decrevi omnibus custodibus arcae publicae qui sunt trans flumen: Quodcunque petierit a vobis Esdras sacerdos scriba legis Dei coeli, quod ad ritum Dei coeli pertinet, tribuatur diligenter in domo Dei coeli: ne forte irascatur contra regnum regis et 112.1565A| filiorum ejus. Vobis quoque notum facimus de universis sacerdotibus, et Levitis, et cantoribus, et janitoribus, Nathinaeis, et ministeris domus Dei hujus, ut vectigal, et tributum, et annonas non habeatis potestatem imponendi super eos. Tu autem, Esdra, secundum sapientiam Dei tui, quae est in manu tua, constitue judices et praesides, ut judicent omni populo qui est trans flumen, his videlicet qui noverunt legem Dei tui, sed et imperitos docete libere. Et omnis qui non fecerit legem Dei tui, et legem regis diligenter, judicium erit de eo, sive in mortem, sive in exsilium, sive in condannationem substantiae ejus, vel certe in carcerem (I Esdr. VII) . »

De Christianis vero regibus et imperatoribus non 112.1565B| necesse est aliqua exempla ponere, cum omnes qui rectae fidei et sani dogmatis fuerint, a Constantino imperatore, qui primus imperatorum Christianam religionem difensore atque honorem Ecclesiarum Dei amplificare coepit, usque ad vos, semper in hoc studio solerter laboraverint ut Ecclesia Dei pacem et tranquillitatem haberet , quatenus cultus Dei incontaminatus foret, et servi ejus sine impedimento Deo delectabiliter deservirent. Qualis autem vindicta illis qui contra mandata Dei et contra jussionem vestram Ecclesiae Christi per avaritiam molestiam inferunt, conveniat, in sequentibus per sanctorum Patrum canones, et per doctrinam divinarum Scripturarum congruo loco demonstravimus. Non enim formidamus, juxta exemplum Domini Salvatoris, 112.1565C| corruttoribus templi Dei et contaminatoribus sacrorum locorum judicium congruum inferre: quia si illi a Christo Domino ejecti sunt foras de domo Dei qui per cupiditatem terrenam violabant sanctum locum, non est iniquum insolentibus et se corrigere nolentibus canonicum inferre judicium, ut sentiant correpti quod ante noluerunt sentire leniter ammoniti. Deus omnipotens vos in sua justitia confortet, et illaesum ab omni hoste protegat.

CAPITOLO. CAP. I. – De fide catholica.

Initium actionis nostrae de fide esse decrevimus, quae bonorum est omnium fundamentum: et quamvis 112.1565D| « sine fide », ut dicit Apostolus (Ebr. XI), « impossibile sit placere Deo », fides tamen indiget opere, « quia fides sine operibus mortua est (Jac. II). » Ideo beatus Gregorius: Ille, inquit, vere credit qui exercet operando quod credit. Quapropter de fide nostra omnes omnino Christianos alterutrum inter se jugiter admonere et docere oportet: maxime tamen Domini sacerdotes in eo certamine laborare decet, ut firmiter ab omnibus teneatur.

CAP. II. -- De dogmato ecclesiastico.

Cum igitur omnia concilia canonum qui recipiuntur sint a sacerdotibus legenda et intelligenda, et 112.1566A| per ea sit eis vivendum et praedicandum; necessarium duximus, ut ea quae ad fidem pertinent, et ubi de exstirpandis vitiis et plantandis virtutibus scribitur, hoc ab eis crebro legatur, et bene intelligatur, ut in populo praedicetur. Et quilibet episcopus homilias continentes necessarias admonitiones, quibus soggetto erudiantur: id est de fide catholica, prout capere possint: de perpetua retributione bonorum, et aeterna Damatione malorum, de risurrezione quoque futura, et ultimo judicio, et quibus operibus possit promereri beata vita, quibusve esclusi. Et ut easdem homilias quisque aperte transferre studeat in rusticam Romanam linguam, aut Theotiscam, quo facilius cuncti possint intelligere quae dicuntur.

CAP. III. --De sacramento battesimo. 112.1566B|

Sacramenta itaque newborntis volumus ut concorditer atque uniformiter in singulis parochiis secundum Romanum ordinem inter nos celebrentur jugiter atque conserventur: id est, scrutinium ad ordinem Baptistatis, sicut in decretis Leonis papae sub duobus continetur capitulis. In capitulo quinto: Haec duo tempora, id est Pascha et Pentecostes, ad baptizandum a Romano pontifice legitima sunt praefixa. Item in capitulo sexto: Non interdicta licentia, quia in battesimo tribuendo quolibet tempore periclitantibus subvenitur. Et Siricius: In qualibet necessitate fuerit opus sacri unda Christatis, omni volumus celeritate succurri. Debito igitur episcopi 112.1566C| cum magna diligentia presbyteris suis tradere newborni sacramentum, et quid in eodem renuntiandum, quidve credendum sit. Renuntiatur enim diabolo et operibus ejus. Opera vero diaboli, opera carnis esse intelliguntur: quae sunt: ​​homicidia, fornicationes, adulteria, ebrietates, et multa alia his similia, quae diabolico istinto prius cogitatione mentis concipiuntur quam opere perpetrentur. Pompae vero ejusdem sunt: ​​superbia, jactantia, elatio, vana gloria, fastus, et alia quamplurima quae ex his oriri videntur.

CAP. IV. --De pace et concordia.

Sane opus est ut pax et concordia sit atque unanimitas in populo Christiano, quia unum Deum Patrem habemus in coelis, et unam matrem Ecclesiam, 112.1566D| unam fidem, unum battesima: ideo in una pace et unanimitate concorditer vivere debemus, si ad unam et veram haereditatem regni coelestis cupimus pervenire: « Quia non est dissensionis Deus, sed pacis (II Cor. XIV), » ut ipse ait. Igitur si inter omnes fideles pax et concordia habenda est, dicente Apostolo: « Pacem sequimini cum omnibus, et sanctimoniam, sine qua nemo videbit Deum (Ebr. XII): » multo magis inter episcopos et comites esse debet, qui post imperialis apicis dignitatem populum Dei reggente. Ita enim inter se concordare debent, ut alterutrum sibi ad Dei servitium peragendum, 112.1567A| et ministerium suum recte explendum, non solum non noceant, quin potius adminiculo sint.

CAP. V.--De conspiratione.

Si vero pax et concordia summum inter homines et maxime Christianos bonum judicatur, et praemio summo remunerandum, id est, ut ejus merito filii Dei vocemur (Mat. V), nonne e contrario discordiae et dissensionis summum est malum, et summa poena plectendum, ita ut sapiens dicat, animam Domini illum detestari, qui inter fratres discordias seminat (Prov. VI), atque ideo filius diaboli non immerito nominetur? Unde statuimus, atque auctoritate ecclesiastica confirmamus, eos qui contra regem vel ecclesiasticas dignitates, sive reipublicae potestates in unoquoque ordine legitimas dispositiones [Forte, 112.1567B| legittima disposizione. HARD.] constitutas, conjurationes et conspirationes ribellionis et repugnantiae faciunt, a communione et consortio catholicorum veram pacem amantium submovendos, et nisi per poenitentiam et emendationem paci se ecclesiasticae incorporaverint, ab omnibus filiis pacis sancimus extorres.

CAP. VI. -- De immunitate rerum ecclesiasticarum.

Quisquis [Al. Sì, ecco. HARD.] fastu superbiae elatus domum Dei ducit contemptibilem, et possessiones Deo consecratas, atque ad honorem Dei sub regiae immunitatis defensione constitutas, inhoneste tractaverit, vel infrigere praesumpserit, quasi invasor et violator domus Dei excommunicetur. Decetto 112.1567C| etiam ut indignationem ipsius domini regis sentiat, cujus benevolentiae contemptor et constitutionis praevaricator exstitit. Nihilominus tamen rex suae concessionis immunitatem ab omnibus ditioni suae soggettis illaesam conservari praecipiat, assensum vero non praebeat improvide affermantibus, non debere esse res Dominicas, id est Domino dominantium deditas, ita sub defensione regis, sicut propriae suae sunt haereditates: magisque advertat, quia quanto Deus eccellente est homine, tanto praestantior est divina causa mortalium possessione. Quocirca decipitur quisquis plus in propriis quam in Dominicis rebus gloriatur: quarum divinarum rerum defensor et custos divinitus statutus, diligenti 112.1567D| cura non solum eas servare, sed etiam multiplicare debet, magisque ea quae diximus praestantiora, quam sua difensore illum oportet et augmentare. Si quis igitur insanus importunitate improbitatis regem a recto proposito avertere tentaverit, nullisque remediis mitigari posse visus fuerit, licet obsequiis aliquibus transitoriis sit necessarius, abjiciendus ab eo projiciendusque re est, juxta illud evangelicum: « Si pes, manus oculusve tuus scandalizat te, erue illa , et projice abs te (Mt XVIII). »

CAP. VII. -- De potestate episcoporum super res ecclesiasticas, eorumque convenientia cum laicis, deque abominandis perversis praemiis.

Ut episcopi potestatem habeant res ecclesiasticas praevidere, regere, et gubernare, atque dispensare, 112.1568A| secundum canonum auctoritatem, volumus: et ut laici in eorum ministerio obbediant episcopis ad regendas Ecclesias, viduas et orphanos difensores, et ut obedientes sint eis ad eorum Christianitatem servandam: consentientesque sint comites et judices praesulibus suis ad justitias faciendas juxta praecepta divinae legis, et nullatenus per aliquorum mendacium, vel falsum testimonium, neque per perjurium, aut per praemium, lex justa [Al. , divina. HARD.] in aliquo depravetur.

PACVIII. -- De proprietatibus ab episcopis vel presbyteris post ordinationem acquisitis.

 In concilio Carthaginensi (Conc. Carthag. III, c. 49) scriptum est ut praesbyteri, diaconi, vel quicunque 112.1568B| clerici, qui nihil habentes ordinantur, et tempore episcopatus vel clericatus sui agros vel quaecunque praedia suo nomine comparant, tanquam rerum Dominicarum invasionis crimine teneantur, nisi admoniti ecclesiae eadem ipsa contulerint. Si autem ipsis proprii aliquid liberalitate alicujus, vel successione cognationis obvenerit, faciant inde quod eorum proposito convenit. Quod si a suo proposito retrorsum exorbitaverint, honore ecclesiastico indigni tanquam reprobi judicentur. Presbyteri vero non vendant rem ecclesiae ubi sunt constituti, nescientibus episcopis suis, non habentes necessitatem. Nec episcopo liceat matricis ecclesiae rem tituli sui nomine usurpare.

CAP. IX. --De manimissionibus. 112.1568C|

In concilio Carthaginensi (Conc. Afric. , c. 31) ita continetur: De manumissionibus in ecclesia celebrandis, si id nostri consacerdotes per Italiam facere reperiuntur, nostrae etiam erit fiduciae istorum ordinem sequi, data plane licentia misso legato ut quaecunque digna fide pro statu Ecclesiae et salute animarum agere potuerint, nos sciant laudabiliter in conspectu Domini Accepturos.

CAP. X. -- De decimis dandis et in quatuor porzioni dividendis.

Volumus ut decimae quae singulis dantur ecclesiis, per consulta episcoporum a presbyteris ad usus ecclesiae et pauperum summa diligentia dispensetur. 112.1568D| Quatuor autem tam de reditibus quam de oblatione fidelium, prout cujuslibet ecclesiae facultas admittit, sicut dudum rationabiliter est decretum, convenit fieri porzioni: quarum sit una pontificis, altera clericorum, pauperum tertia, quarta ecclesiae fabricis applicanda juxta constitutionem episcopalem. Admonendum tamen est ut decima Deo omnino dari non negligatur, quam Deus ipse dari sibi constituit, quia timendum est, si quis Deo suum debitum abstrahit, ne forte Deus per peccatum suum auferat ei necessaria sua.

CAP. XI. -- Ut antiquae ecclesiae habeant privilegia sua.

Ecclesiae antiquitus constitutae, nec decimis, nec 112.1569A| aliis possessionibus pro novis oratoriis sine consensu et concilio episcopali priventur.

CAP. XII. -- Ne presbyteri sine consensu episcoporum per ecclesias constituantur vel ab his recipiantur.

Quicunque presbyter per pretium ecclesiam fuerit adeptus, omnino deponatur: quod contra ecclesiasticae regulae disciplinam agere dignoscitur, qui alium presbyterum legitime ad ecclesiam ordinatum per pecuniam expulerit, eamque sibi taliter vindicaverit; quod vitium late diffusum summo studio emendandum est. Itemque interdicendum videtur clericis, sive laicis, ne quis cuilibet presbytero praesumat dare ecclesiam sine licentia et consensu episcopi sui.

CAP. XIII. --De clericorum vita sive monachorum. 112.1569B|

Providendum necessario est unicuique episcopo qualiter canonici vivere debeant, necnon et monachi, ut secundum ordinem regolariem vivere studeant, ut ait Apostolus (I Cor. VII): « Unusquisque in qua vocazione vocatus est, in ea permaneat: » et ut a negotiis saecularibus omnino astinente. Multa sunt enim negotia saecularia, de his tamen pauca perstrinximus: ad quae pertinet omnis libido, non solum immunditia carnis, sed etiam in omni carnali concupiscentia quidquid plus justo appetit homo: turpe lucrum, munera injusta accipere, vel etiam dare pro aliquo saeculari, cum quaestu pretio aliquem condurre, contiones et lites, vel rixas 112.1569C| amare, in placitis saecularibus disputare, excela defensione orphanorum aut viduarum; conduttori aut procuratores esse saecularium rerum, turpis verbi vel facti joculatorem esse, vel jocum saecularem diligere, aleas amare, ornamentum inconveniens proposito suo quaerere, in deliciis vivere velle, gulam et ebrietatem sequi, pondera injusta vel mensuras habere, negotium injustum exercere (nec tamen justum negotium est interdicendum propter necessita diversas, quia legimus sanctos apostolos negotiatos esse, et in regula sancti Benedicti praecipitur praevidere per quorum manus negotium monasterii transeat): canes et aves sequi ad venandum, in camesationibus et vinolentiis nimiis incumbere, superfluitatem in quibuslibet rebus nolle fugere . 112.1569D| Quae omnia ministris altaris interdicimus, hortantes eos servare illud apostolicum: « Nemo militans Deo « implicat se negotiis saecularibus (II Tim. II): » considerare quoque sententiam Domini dicentis: « Attendite ne graventur corda vestra in crapula et ebrietate (Luc. XXI ) : » moderare cibum et potum, ut, juxta Apostolum (I Tim. III, sobrii sint, parati ad servitium Domini: ante se joca saecularia vel turpia fieri non permettere, sed pauperes et indigentes secum ad mensam habere, et lectionem divinam ibidem audire, et sumere cibum cum benedictione Domini, secundum Apostolum dicentem: 112.1570A| « Sive manducetis, sive bibatis, omnia in laudem « Dei facite (I Cor. X). »

CAP. XIV. --De voto monachorum.

Nullus monachorum aliquid proprietatis habeat, et res saeculares, quibus renuntiavit, nullatenus sibi usurpet, nec parochias ecclesiarum accipere praesumat sine consensu episcopi. De ipsis vero titulis, in quibus constituti fuerint, rationem episcopo vel ejus vicario reddant, et convocati ad synodum veniant.

CAP. XV. --De clericis comam nutrientibus.

In decretis Gregorii papae scriptum est: Si quis ex clericis laxaverit comam, anatema. Unde sancimus ut hujusmodi coerceantur ad pristinum statum 112.1570B| reverti.

CAP XVI. --De vita santimonialium.

Abbatissa quae in civitate monasterium habet, nequaquam de monasterio egrediatur, nisi per licentiam episcopi sui, aut qui ejus vicem obtinet, nisi forte regali jussione cogatur. Et si quando foras pergit, de sanctimonialibus quas secum ducit, curam et vigilantiam habeat, ut nulla eis detur peccandi licentia sive occasio. Sed et cum pergit, in monasterio talem in vice sua constituere debet, quae de sanctimonialium animabus curam et vigilantiam gerat. Habeat etiam abbatissa studium in aedificando ea quae ad sanctimonialium necessitatem pertinent, et in restaurando. Sanctimoniales vero in monasterio 112.1570C| constitutae habeant studium in legendo et in cantando, in psalmorum Celebratione sive oratione, et horas canonicas, matutinam videlicet, primam, tertiam, sextam, nonam, vespertinam, completorium pariter celebrent; et omnes, excela quam infirmitas tenet, in dormitorio dormiant, et omnibus diebus ad consolationem veniant, et ut caetera servent quae in regula sanctimonialium continentur, et quae a sanctis Patribus illic constituta sunt.

CAP. XVII. --De pauperibus non opprimendis.

Monemus regiam pietatem de oppressione pauperum liberorum, ut non a potentioribus per aliquod malum ingenium contra justitiam opprimamantur, vel cogantur ut res suas vendant sive tradant, ne forte 112.1570D| parentes eorum contra justitiam fiant exhaereditati, et regale obsequium minuatur, et ipsi propter indigentiam mendici vel latrones seu malefactores efficiantur, et ut saepius non fiant manniti ad placita, nisi sicut in dominico capitulari olim facto praecipitur.

CAP. XVIII. --De rebus pauperum per malam occasionem non sumendis.

Propter provisiones pauperum, quorum curam habere debemus, placuit nobis ut nec episcopi, nec abbates, nec comites, nec vicarii, nec judices, nullusque omnino, sub mala occasione vel malo ingenio, 112.1571A| res pauperum, vel minus potentium, emere, aut tollere audeat: sed quisquis ex eis aliquid comparare voluerit, in publico placito coram idoneis testibus et cum ratione hoc faciat: ubicunque autem aliter inventum fuerit factum, hoc omnino emendari per regiam convenit jussionem.

CAP XIX. -- De his qui ad subvertendam justitiam munera accipiunt.

Qui vero ad subvertendam justitiam a duobus munera accipiunt, hoc est ab eo qui quod sibi injuste ablatum est juste requirit, et ab eo qui eadem injuste invasit, admonendi sunt et fortiter increpandi, ne regnum Christi, quod omnibus juste facientibus patet, sibi sine ulla retractatione secluded.

CAPXX. --De parricidis. 112.1571B|

Parricidium autem quam sit detestabile crimen, in judicio facto inter Cain et Abel fratrem suum Dominus ostendit ipse, cum ad Cain parricidam ait: «Maledictus eris super terram, quae aperuit os suum, et suscepit sanguinem fratris tui de manu tua: cum operatus fueris eam , non dabit tibi fructus suos: vagus et profugus eris super terram. » In quo etiam posuit signum, hoc est ut tremens et gemens profugus semper viveret, nec auderet sedes habere quietas. Sed quia in modernis temporibus parricidae profugi currunt per diversa, et variis vitiis atque gulae illecebris deserviunt, melius nobis videtur ut in uno loco manentes poenitentia Districta semetipsos castigent, si a Domini bonitate 112.1571C| indulgentiam facinoris sui percipere meeantur. Non enim eis licebit ultra militiae cingulum sumere, et nuptiis vel conjugiis copulari, quia sacri canones hoc eis non consentiunt.

CAP XXI. --De mulieribus quae partus suos necant.

De mulieribus quae fornicantur et partus suos necant, vel quae agunt secum ut utero conceptos excutiant, antiqua quidem definitio usque ad exitum vitae eas ab ecclesia movet, humanius autem nunc definimus ut ei decem annorum tempus secundum praefixos gradus poenitentiae largiatur. Voce nel concilio Eliberitano, cap. 63, scriptum est de his quae filios ex adulterio necant: Si qua per adulterium conceperit, idque post facinus occiderit, placuit vix 112.1571D| in fine ei [ei nec in fine] dandam esse communionem, eo quod geminaverit scelus. Voce nel concilio Herdensi, cap. 2, scriptum est de his quae [qui] abortum faciunt, vel natos suos exstinting. Hi vero qui male conceptos ex adulterio fetus, vel editos necare stuuerint, vel in ventribus matrum potionibus aliquibus colliserint, in utroque sexu adulteris post septem annorum poenitentiae curricula communio tribuatur, ita tamen ut omni tempore vitae suae fletibus et humilitati insistent.

CAPXXII. --De homicidiis.

In concilio Ancyrano, cap. 21, de omicidi ita 112.1572A| scriptum est: Qui voluntarie homicidium fecerint, poenitentiae quidem jugiter se submissiontant, perfezionem vero circa vitae exitum consequantur. In concilio vero Agathensi, cap. 37, de homicidis et falsis testibus ita legitur: Itaque censuimus homicidas et falsos testis a communione ecclesiastica submovendos, nisi poenitentiae Satisfactione crimina admissa diluerint. Articolo in concilio Agathensi, c. 62, scriptum est de his qui servos extra judicem necant: Si quis servum proprium sine conscientia judicis occiderit, excommunicatione vel poenitentia biennii reatum sanguinis emundabit. Voce nel concilio Eliberitano, cap. 5, scriptum est de domina quae per zelum ancillam suam occiderit: Si qua femina furore zeli accensa flagellis verberaverit ancillam 112.1572B| suam, ita ut intra tertium diem animam cum cruciatu effundat, eo quod incertum sit voluntate an casu occiderit: si voluntate, post septimum annum; si casu, per quinquennii tempora acta legitima poenitentia, ad communionem placuit awareti. Quod si vero intra tempora constituta fuerit infirmata, accipiat communionem.

CAPXXIII. --De homicidiis non sponte commissis.

 In concilio Ancyrano, cap. 22, scriptum est de homicidiis non sponte commissis prior quidem definitio post septennem poenitentiam perfezionem consequi praecepit; secunda vero, quinquennii tempus explere.

CAP. XXIV. -- De occisis presbyteris in gradu positis.

 Qui presbyterum occidit, duodecim annorum ei poenitentia secundum statuta priorum imponatur; aut si negaverit, si liber est, cum duodecim juret: si autem servus, per duodecim vomeres ferventes se purget. Convictus vero noxae, usque ad ultimum vitae tempus militiae cingulum debonat, et uxorem amittat.

CAP. XXV. --De presbyteris post degradationem occisis.

 Nuntiatum est nobis quod aliqui qui olim dixerunt se fuisse sacerdotes, et postea degradati pro suis peccatis, poenitentiam agendo suffragia sanctorum per diversa loca transeuntes quaesierunt, trucidati 112.1572D| sole. Hujuscemodi interrectionibus [Forte interfectoribus] omnem ecclesiasticam communionem denegamus, donec dignam poenitentiam pro reatu suo secundum in judicium episcoporum exsolvant.

CAP. XXVI. -- De infirmis in periculo mortis constitutis.

 Ab infirmis in mortis periculo positis per presbyteros pura inquirenda est confessio, non tamen illis imponenda quantitas poenitentiae, sed innotescenda, et cum amicorum orationibus, et eleemosynarum studiis stagno poenitentiae sublevandum: ut si forte migraverint, ne obligati excommunicatione, alieni ex consortio bene fiant [ Forte, obbligati 112.1573A| a communione alieni vel consortio veniae vel bonorum fiant. DIFFICILE. ]: a quo periculo si divinitus erepti convaluerint, poenitentiae modum a suo confessore impositum diligenter observent. Et ideo secundum canonicam auctoritatem, ne illis janua pietatis clausa videatur, orationibus et consolation bus ecclesiasticis sacra cum unctione Dei [ Forte, unctione olei] animati secundum statuta sanctorum Patrum communione viatici reficiantur.

CAP. XXVII. --De his qui suspenduntur in patibulis.

 Quaesitum est ab aliquibus fratribus de his qui in patibulis suspenduntur pro suis sceleribus post confessionem Deo peractam, utrum cadavera illorum ad ecclesias deferenda sint, et oblationes pro 112.1573B| eis offerendae, et missae celebrandae, an non. Quibus rispondebimus: Si omnibus de peccatis suis puram confessionem agentibus, et digne poenitentibus, communio in fine secundum canonicum jussum danda est, cur non eis qui pro peccatis suis poenam extremam persolvunt? Scriptum est enim: «Non vindicat Deus bis in idipsum (Naum. I, juxta LXX). » Nam ipse Dominus ait: « In quocunque « die conversus fuerit peccator, peccata ejus non reputabuntur ei (Ez. XXXIII). » Et iterum: « Nolo mortem peccatoris, sed ut convertatur et vivat (Ibid). » Salutem ergo homini adimit quisquis mortis tempore poenitentiam denegat, et desperat de clementia Dei, qui eam ad subveniendum morienti sufficere vel in momento posse non credit.Perdidisset 112.1573C| latro in cruce praemium ad Christi dexteram pendens (Luc. XXIII), si illum unius horae poenitentia non juvisset: cum esset in poena, poenituit, et per unius sermonis professionem, habitaculum paradisi, Deo promittente, promeruit. Vera ergo ad Deum conversio in ultimis positorum mente potius est aestimanda quam tempore, Propheta hoc taliter asserente: «Cum conversus ingemueris, tunc salvus eris (Ez. XXXIII). »

CAP. XXVIII. --De incestuosi.

 Ut episcopi incestuosos penitus investigare studeant omnino decrevimus: qui si poenitere noluerint, de Ecclesia expellantur, donec ad poenitentiam revertantur. Quod si sacerdotum noluerint admonitionibus 112.1573D| aurem accommodare, volentes in pristinis perdurare criminibus, oportet eos per saecularis potentiae disciplinam a tam prava consuetudine coerceri.

CAP. XXIX. --De Damnatis Nuptiis.

 Si quis viduam uxorem duxerit, et postea cum filiastra sua fornicatus fuerit, seu duabus sororibus nupserit: aut si qua duobus fratribus nupserit, seu cum patre et filio: item si quis relictam fratris, quae pene prius exstiterat, carnali congiunzione violaverit: si quis neptem in conjugium acceperit: si quis novercam aut nurum suam duxerit: si quis consobrinae suae impudice se sociaverit, vel relictae 112.1574A| sive filiae avunculi, aut patris filiae, vel privignae suae concubitu pollutus, vel hujuscemodi congiunzioneis attactu maculatus fuerit: eos disjungi, et ulterius nunquam conjugio copulari, sed sub magna Districtione fieri volumus.

TAPPO XXX. -- Quota generatione conjugia copulari debeant.

 Contradicimus quoque ut in quarta generatione nullus amplius conjugio copuletur: ubi autem post interdictum factum inventum fuerit, separetur. Sane eadem quae in viri, haec nimirum in uxoris parentela de lege nuptiarum regula custodienda est. Quia ergo constat eos duos esse in carne una, communis illis utrinque parentela esse credenda est, sicut scriptum est: «Erun duo in carne una (Gen. II) ). »

CAP XXXI. --De modo dandae poenitentiae.
112.1574B|
  Modus tempusque poenitentiae peccata sua confitentibus, aut per antiquorum canonum Constitutionem, aut per sanctarum Scripturarum auctoritatem, aut per ecclesiasticam consuetudinem imponi debet a sacerdotibus. Nam qui pro peccatis gravibus leves quosdam et inusitatos imponunt poenitentiae modos, consumunt [consuunt] pulvillos, secundum Propheticum sermonem (Ez. XXXIII), sub omni cubito manus, et faciunt cervicalia sub capite universae aetatis ad capiendas animas. Sed discretio servanda est inter poenitentes qui publice, et qui absconse poenitere debeant. Nam qui publice peccat, oportet ut publica mulctetur poenitentia, et secundum 112.1574C| ordinem canonum pro merito suo et excommunicetur, et reconcilietur. Poenitentes vero tam expletionem constituti temporis quam facinoris remissionem desiderent, nec eis sufficiat si a quarumdam rerum percezioneibus abstineant, ni se etiam a noxiis delectationibus subtrahant: declinantes autem a malo faciant bonum, inquirant pacem, ac sequantur illam.

  Multa quidem alia per diversas quaestiones coram nobis allata sunt, sed pro brevitate temporis in praesenti concilio omnibus rispondere et ea absolvere non potuimus. Haec vero quae vobis transmissa sunt petimus ut vestra auctoritate firmentur: et, si quis adversarius illis Existere voluerit, praevalere non permettatur. Dei enim cooperatores vos esse debetis, 112.1574D| et adjutores sanctae ejus Ecclesiae, quatenus religio Christiana incontaminata temporibus regni vestri usque in finem servetur.

EPISTOLA VIII Synodalis, AD HINCMARUM ARCHIEPISCOPUM RHEMENSEM De Gothescalco. (Apud Mansi, Conc. , tom. XIV, pag. 914.)
  Reverentissimo fratri et consacerdoti HINCMARO archiepiscopo RABANUS, servus Christi et servorum ejus, in Domino salutem.

  Notum sit dilectioni vestrae quod quidam gyrovagus 112.1575A| monachus, nomine Gothescale, qui se asserit sacerdotem in vestra parochia ordinatum, de Italia venit ad nos Moguntiam, novas superstitiones et noxiam doctrinam de praedestinatione Dei introducens, et populos in errorem mittens: dicens quod praedestinatio Dei, sicut in bono, sit ita et in malo: et tales sint in hoc mundo quidam, qui propter praedestinationem Dei, quae eos cogat in mortem ire, non possint ab errore et peccato se corrigere; quasi Deus eos fecisset ab initio incorrigibiles esse, et poenae obnoxios in interitum ire. Hanc ergo opinionem nuper in synodo apud Moguntiam habita ab eo audientes, et incorregibilem eum reperientes, annuente atque jubente piissimo rege nostro Ludovico, decrevimus eum cum perniciosa sua doctrina Damnatum mittere ad vos, quatenus eum recludatis 112.1575B| in vestra parochia, unde primum inordinate recessit: et non sinatis eum amplius errorem docere, et 112.1576A| sedurre populum Christianum: quia jam multos, ut audivi, seductos habet, et minus devotos erga suam salutem, qui dicunt: Qui mihi proderit laborare in servitio Dei? quia si praedestinatus sum ad mortem, nunquam illam evadam: si autem male egero, et praedestinatus sum ad vitam, sine ulla dubitatione ad aeternam requiem vado. Haec ergo paucis vobis scripsimus, intimantes qualem ejus doctrinam reperimus. Vos etiam valebitis de ore ejus quod sentit plenius audire, et quid inde agendum sit, juste decernere. Dominus omnipotens sanctitatem vestram bene valentem, et pro nobis orantem, in aeternum conservare dignetur.

EPISTOLA IX. AD HUMBERTUM EPISCOPUM Quota generatione licitum sit connubium.
112.1576B|
  (Vide supra, tom. IV, col. 1083.)