Epistolae et privilegia (Adrianus IV)

by Adrianus IV

Adrianus IV

Epistolae et privilegia (Adrianus IV)

1154

editio: Migne
fons: Corpus Corporum

- ANNO 1154.

- I. Monasterii Anianensis possessiones confirmat. (Romae, ap. S. Petrum, Dec....

- II. Ordinationem factam de ecclesiis Sanctae Genovefae, salvis iure et...

- III Hugonem abbatem S. Remigii Remensis et Fulconem magistrum, de...

- IV. Monasterii S. Remigii Remensis possessiones confirmat. (Romae, ap. S....

- V. Privilegium pro monasterio Tutelensi. (Romae, ap. S. Patrum, Dec....

- VI. Eraclio archiepiscopo Lugdunensi asserit « primatum super Galliarum provincias:...

- VII. Wibaldo Corbeiensi abbati commendat apud imperatorem res Ecclesiae Romanae...

- ANNO 1155.

- VIII. Clericis et laicis ecclesiae S. Petri de Monte praecipit...

- IX. Ordinis Praemonstratensis leges et privilegia quaedam confirmat. (Romae, ap....

- X. B[ernardo] episcopo Paderbornensi et Gi., abbati Liesbornensi mandat ut...

- XI. Monasterii Praemonstratensis protectionem suscipit possessionesque ac privilegia confirmat (Romae,...

- XII Ecclesiae S. Mariae et S. Evodii Branensis protectionem suscipit,...

- XIII. Monasterii Vallis Serenae protectionem suscipit, bonaque et privilegia confirmat....

- XIV. Ad placentinos. - Confirmat electionem Hugonis in Placent. episc....

- XV Canonicorum ecclesiae Sancti Petri (Romanae) privilegium ab Eugenio III...

- XVI. Privilegium pro monasterio S. Mansueti Tullensi. (Romae, ap. S....

- XVII. Henrico patriarchae Gradensi et eius successoribus primatum archiepiscopatus Iadertini,...

- XVIII. Ad Iadertinum archiepiscopum. - Certiorem eum facit de iis...

- XIX. Monasterium Corbeiense (dioeces. Paderborn.) tuendum suscipit et eius bona...

- XX. Episcopis Scotiae praecipit ut Rogero Eboracensi obediant. (Romae, ap....

- XXI. Dioecesis Placentinae praelatis Hugonem episcopum a sese consecratum commendat....

- XXII. Clero et populo Placentino Hugonem episcopum commendat. (Romae, ap....

- XXIII. Uberto praeposito Pratensi concedit ius provocationis ad sedem apostolicam....

- XXIV. Privilegium pro ecclesia S. Mariae de Portu Ravennate. (Romae,...

- XXV. Ad sanctimoniales Horreensis monasterii. Vetat ne quis eas sub...

- XXVI. Congregationis Camaldulensis tutelam suscipit. (Romae, ap. S. Petrum, Mart,...

- XXVII. Monachis S. Sylvestri de Monte-Suavi praecipit, ut priori Camaldulensi...

- XXVIII. Ecclesiae S. Mariae de Reno ecclesiam S. Potentianae (Romanam)...

- XXIX. Wibaldo abbati Stabulensi Camaldulenses Beradingenses et S. Petri de...

- XXX. Monasterii Pomposiani privilegia confirmat. (Romae, ap. S. Petrum, April....

- XXXI. E[raclio] Lugdunensi et H[umberto] Vesontionensi archiepiscopis mandat, ne monasterium...

- XXXII. Canonicis Cabilonensibus praecipit ut ecclesiam quamdam monasterio Trenorciensi restituant....

- XXXIII Monasterii Benedictoburani patrocinium suscipit iuraque confirmat. (Romae, ap. S....

- XXXIV. Ecclesiae S. Mariae Czerwinskensis protectionem suscipit bonaque confirmat ....

- XXXV. Ad T. Parisiensem episcopum. - De investitura quorumdam personatuum....

- XXXVI. Ad O. abbatem S. Dionysii. - De quibusdam personatibus...

- XXXVII. Ad An. Belvacensem canonicum. - Pro causa quae vertitur...

- XXXVIII. Monasterii Floreffiensis protectionem suscipit bonaque ac privilegia confirmat. (Romae,...

- XXXIX. Monasterii Rosenfeldensis privilegia confirmat, petente Brunone abbate. (Romae, ap....

- XL. Ecclesiae Sancti Hippolyti Biblenensis tutelam suscipit bonaque confirmat. (Romae,...

- XL-XLI. Ad Henricum Belvacensem episcopum. - Ut quaedam praebenda militibus...

- XLII. Privilegium pro ecclesia S. Mariae ad Marturam. (Romae, ap....

- XLIII. Monasterium S. Salvatoris Maiellanum tuendum suscipit eiusque possessiones confirmat....

- XLIV. Petro abbati Cluniacensi et eius successoribus monasterium Balmense asserit....

- XLV. Ludovico Francorum regi L. et G. canonicos Aurelianenses commendat....

- XLVI. Parthenonem Hervordensem tuendum suscipit et eius privilegia ac bona...

- XLVII. Monasterium Stabulense sub sedis apostolicae tuitione suscipit, omnesque illius...

- XLVIII. Ecclesiae Goslariensis protectionem suscipit possessionesque confirmat. (Sutrii, Maii 17.)[HEINECCII,...

- XLIX. Ad Turonensem archiepiscopum. - Compositionem ab abbate de Fontanis...

- L. Gaufrido filio Oliverii, etc., commendat Hugonem Dolensem archiepiscopum. (Sutrii,...

- LI. Ad archiepiscopum, archidiaconum et decanum Rothomagensis Ecclesiae. - Ut...

- LII. [ Godefrido] Lingonensi, [Henrico] Eduensi, [Gaufrido] Nivernensi et [Alano]...

- LIII. Episcopis Galliae mandat ut burgenses Vizeliacenses, nisi monasterio de...

- LIV. Ludovicum Francorum regem hortatur ut armata manu burgenses Vizelac....

- LV. Privilegium pro monasterio Cluniacensi. (Sutrii, Maii 21.)[ Bullar. Cluniac.,...

- LVI. [ Arnoldo] archiepiscopo Coloniensi, [Henrico] episcopo Constantiensi, [Wibaldo] abbati...

- LVII. Archiepiscopo cuidam et [Eberhardo] episcopo Bambergensi, ac Wibaldo abbati...

- LVIII. [ Wibaldo] abbati Stabulensi suos ad imperatorem legatos commendat....

- LIX. Monasterium S. Mariae de Carcere tuendum suscipit bonaque eius...

- LX. Monasterium Hardehusanum, conditum a Bernhardo episcopo Paderbornensi, tuendum suscipit...

- LXI Ad Henricum Belvacensem episcopum. - Pro pecunia cuidam restituenda....

- LXII. Privilegium pro Ecclesia Trevirensi. (In campo Nepesino, Iun. 15.)[GUENTHER,...

- LXIII. Wicmanno archiepiscopo Magdeburgensi causam quae episcopum Osnabrugensem inter et...

- LXIV. Monasterii Heidenheimensis protectionem suscipit disciplinamque ac possessiones confirmat. (In...

- LXV. Privilegium pro Hillino Trevirensi archiepiscopo. (In territorio Tiburtino, Iul....

- LXVI. Wibaldo abbati Corbeiensi eiusque successoribus monasterium Werbense subiicit. (In...

- LXVII. [ Arnoldo] archiepiscopo Moguntino mandat ut monasterium Werbense a...

- LXVIII. Rainerio Senensi episcopo fundum in monte Bonizi ad ecclesiam...

- LXIX. Monachis S. Bertini Sithiensis privilegia quaedam concedit. (Vide Iperii...

- LXX. Monasterii S. Michaelis Pisani tutelam suscipit, possessionesque et privilegia...

- LXXI. [ Stephano] Metensi, Henrico Tullensi, A [lberto] Virdunensi episcopis...

- LXXII. Ad abbatem et fratres Vizeliacenses. (Beneventi, Nov. 21.)(MANSI, Concil.,...

- LXXIII. Ad Turonensem archiepiscopum. - Ut amice componat cum episcopo...

- LXXIV. Ad universos clericos et laicos per Dolensem provinciam constitutos....

- LXXV. [ Balduino] Hierosolymitanorum regi praecipit ut et pecuniam et...

- CIRCA ANNUM 1155.

- LXXVI. Ad Henricum II Angliae regem. - Concedit privilegium ad...

- LXXVII. Ad monachos Corbiniacenses pro reformatione monasterii. (Beneventi.)[ Gall. Christ....

- ANNO 1156.

- LXXVIII. Pro Sancta Maria de Frasinaria, et Sancto Petro de...

- LXXIX Silvestro abbati S. Augustini Cantuariensis praecipit ut Theobaldo archiepiscopo...

- LXXX. Ad Bracarensem archiepiscopum. - Ut Toletano primati pareat. (Beneventi,...

- LXXXI. Theobaldum episcopum, C. decanum et universum capitulum Ecclesiae Parisiensis...

- LXXXII. Ecclesiae Olivolensis seu Castellanae (Venetae) privilegia, petente Ioanne episcopo,...

- LXXXIII. Ioanni archiepiscopo Toletano Hispaniarum primatum asserit. (Beneventi, Febr. 9.)[MANSI,...

- LXXXIV. Privilegium pro parthenone Paraclitensi. (Beneventi, Febr. 13.)[Opp. Abaelardi, p....

- LXXXV. Ad Hillinum archiepiscopum Trevirensem. (Beneventi, Feb. 15.)[GUENTHER, Cod. diplom.,...

- LXXXVI. Ioanni archiepiscopo Toletano paroeciam Complutensem, Hispaniae primatum, pallii usum...

- LXXXVII. Ioanni archiepiscopo Toletano mandat ut in crimina episcopi Pampilonensis...

- LXXXVIII. Nigello episcopo Eliensi sub poena suspensionis mandat, « quatenus...

- LXXXIX. Ad rectores Romanae fraternitatis. - Arnaldus haeresiarcha, Eugenii III...

- XC Ecclesiam Dertusensem sub apostolicae sedis protectione suscipit, eiusque statuta,...

- XCI. H[ugoni] Senonensi archiepiscopo et Henrico Belvacensi episcopo. - Pro...

- XCII. De confirmatione sententiarum quas Ludovicus rex in Odonem ducem...

- XCIII. Monasterii S. Stephani Divionensis protectionem suscipit possessionesque confirmat. (Beneventi,...

- XCIV. Monasterii S. Lamberti Laetiensis privilegia confirmat. (Beneventi, April. 18.)[REIFFENBERG,...

- XCV. Ecclesiae Pisanae canonicis commendat R. capellanum suum « pro...

- XCVI. Monasterii Sancti Paterniani Fanensis protectionem suscipit possessionesque confirmat. (Beneventi,...

- XCVII. Monasterii Steingadiensis protectionem suscipit bonaque confirmat. (Beneventi, Maii 31.)[HUGO,...

- XCVIII. Monasterium S. Afrae Augustensis protectionem suscipit, possessionesque ac privilegia...

- XCIX. Ad clerum Augustanum. Declarat Chunradum ep. August. innocentem esse,...

- C. Ecclesiam S. Vincentii Bergomatem tuendam suscipit et eius bona...

- CI. Eugenii III sententiam de canonicorum S. Alexandri et S....

- CII. Cum Willelmo rege Siciliae factam per legatos pacem confirmat....

- CIII. Agrigentinae, Mazarensis, Melitensis Ecclesiarum episcopos, Ecclesiae Panormitanae suffraganeos constitutos,...

- CIV. Monasterii Huysburgensis protectionem suscipit, bonaque confirmat. (Aug. 8.)[ Velle...

- CV. Universo clero et populo Moguntino significat se Arnoldum archiepiscopum,...

- CVI. Ecclesiae Balnensis protectionem suscipit, bonaque et iura confirmat. (Narniae,...

- CVII Mindoniensem ecclesiam et omnes eius haereditates sub apostolicae sedis...

- CVIII. S[tephano Viennensi et C. [Heraclio] Lugdunensi archiepiscopis mandat rogatu...

- CIX. Ecclesiam S. Constantii Urbevetanam tuendam suscipit et eius bona...

- CX. Ecclesiam Bellunensem tuendam suscipit et canonicorum bona ac iura...

- CXI. Ecclesiae Aquensis protectionem suscipit, et canonicorum bona ac iura...

- CXII. Ecclesiam Sanctae Mariae Pinetensem tuendam suscipit, et eius bona...

- CXIII. Bulla pro Ecclesia Nemausensi. (Laterani, Dec. 10.)[ Gall. Christ.,...

- CXIV. Monasterii S. Dionysii privilegia possessionesque confirmat. (Laterani, Dec. 18.)[DOUBLET,...

- CXV. Monasterii S. Bavonis Gandavensis protectionem suscipit, bonaque confirmat. (Laterani,...

- CXVI. Privilegium pro monasterio S. Petri Aldenburgensi (Laterani, Dec. 31.)[...

- CXVII. Berengarii archiepiscopi electionem confirmat.(Gall. Christ., VI, Instr., 40.)

- CXVIII. Hospitali domui Cantuariensi asserit ecclesiam de Northborne, a Silvestro...

- CXIX. ANNO 1154-1157. Petente Theobaldo, episcopo Parisiensi, concordiam inter Stephanum...

- CXX. Lanfranci episcopi Laudensis, et Berardi, abbatis monasterii S. Sixti...

- ANNO 1157.

- CXXI. [ Silvestro] abbati S. Augustini Cantuariensi praecipit ut infra...

- CXXII. Parthenonem S. Mariae Caramagnensem Anselmo episcopo Astensi confert. (Ian....

- CXXIII. Ad Wibaldum abbatem Stabulensem. - Ut imperatori suggerat, ut...

- CXXIV. Parthenonem S. Zachariae Venetum tuendum suscipit. (Laterani, Febr. 18.)[CORNELII...

- CXXV. Monasterii Scotorum S. Iacobi Ratisponensis tutelam suscipit possessionesque ac...

- CXXVI. Monasterii S. Vitalis Ravennatis protectionem suscipit bonaque confirmat. (Laterani,...

- CXXVII. Ecclesiam S. Petri Guastallensem tuendam suscipit et eius bona...

- CXXVIII. Privilegium pro monasterio Canusino in pago Reginensi. (Laterani, Maii...

- CXXIX. Privilegium pro monasterio S. Mariae Pontiniacensi. (Laterani? Maii 18.)[MARTENI,...

- CXXX. Parthenonis S. Mariae Carolicastrensis protectionem suscipit bonaque confirmat. (Laterani,...

- CXXXI. Ecclesiae Genevensis protectionem suscipit, pacemque inter Arducium episcopum et...

- CXXXII Ecclesiae Genevensi asserit bona a Frederico imperatore collata. (Laterani,...

- CXXXIII. Privilegium pro parthenone Romaricensi. (Laterani, Iun. 3.)[ Gall. Christ.,...

- CXXXIV. Monasterii S. Blasii in Nigra Silva tutelam suscipit, bonaque...

- CXXXV. Monasterio S. Blasii asserit Burglensem. Eggenheimensem, Koltenbacensem ecclesias. (Laterani,...

- CXXXVI Monasterium Engelbergense tuendum suscipit, et eius possessiones ac iura...

- CXXXVII. Ad Henricum Gradensem patriarcham. - Patriarchalem dignitatem confirmat, et...

- CXXXVIII. Ad eumdem. - Ut Constantinopoli et in aliis urbibus...

- CXXXIX. Episcopis, duci, populo Venetiarum Henricum patriarcham Gradensem commendat. Nuntiat...

- CXL. Rodulpho priori Camaldulensi eiusque successoribus asserit monasterium Prataliense a...

- CXLI. Privilegium pro Ecclesia Ravellensi. (Anagniae, Sept. 11.)[UGHELLI, Italia sacra,...

- CXLII. Privilegium pro Ecclesia Beneventana. (Urbeveteri, Sep. 28.)[UGHELLI, Italia sacra,...

- CXLIII. Friderico Romanorum imperatori exprobrat quod sacrilegam Eskilli archiepiscopi Lundensis...

- CXLIV. Hospitalis S. Blasii iuxta Modoetiam possessiones confirmat. (Laterani, Nov....

- CXLV Monasterio Mediolanensi Sancti Dionysii confirmat omnia illius iura et...

- CXLVI. Privilegium pro parthenone S. Spiritus Paraclitensi (Laterani, Dec. 1.)[Opp....

- CXLVII. Ecclesiam S. Rudberti Salsburgensem tuendam suscipit et eius bona...

- CXLVIII. Archiepiscopis et episcopis Germaniae queritur iniurias a Friderico imperatore...

- CXLIX. Aldebrandino et Bernardino, filiis Ubolini comitis de Calmaiare, praedia...

- CL. Canonicis Calvimontensibus interdicit ne ecclesiae bona alienent; iampridem enim...

- CLI. Henrico Belvacensi episcopo quemdam D. commendat. (Romae, ap. S....

- Anno 1156-58.

- CLII. Raymundum episcopum Magalonensem hortatur ne « bona ecclesiae communibus...

- CLIII. Henrico episcopo Bellovacensi Ansoldum abbatem Compendiensem commendat. (Laterani, Oct....

- CLIV. Godescalco episcopo Atrebatensi praecipit ut Hugoni cancellario ablatum altare...

- CLV. Thesbaldum Parisiensem episcopum hortatur ut Hugoni cancellario primum personatum...

- CLVI. Guillelmo nobili viro et universo populo Montispessulani praescribit, ut...

- CLVII. Ad S. Remensem archiepiscopum et eius suffraganeos. - Pro...

- CLVIII. Abbatibus Biterrensis dioecesis praecipit ut praesuli Biterrensi pareant. (Laterani,...

- CLIX. Privilegium pro parthenone S. Spiritus Paraclitensi. (Laterani, Nov. 25.)[Opp....

- CLX. Ad Henricum episcopum Belvacensem. - Ut, nulla interposita dubitatione,...

- CLXI. Ad eumdem. - Pro ecclesia Sancti Luciani. (Laterani, Dec....

- CLXII. Ad eumdem - Pro nepotibus cuiusdam canonici Antissiodorensis. Laterani,...

- CLXIII. Ad eumdem. - Pro quodam canonico Ecclesiae Antissiodorensis. (Laterani,...

- CLXIV Ad Berengarium archiepiscopum et clerum Narbonensem. - De non...

- CLXV Concordiam initam inter episcopum Biterrensem et priorem Cassianensem confirmat....

- CLXVI. Archiepiscopis et episcopis mandat ut monasterio S. Dionysii a...

- CLXVII. Godefrido Lingonensi et Alano Antissiodorensi episcopis mandat sub excommunicationis...

- CLXVIII. Hugoni Francorum regis cancellario mandat ut abbati Compendiensi gratiam...

- CLXIX. Commonitorium papae ad abbatem et conventum S. Vedasti. (Laterani,...

- CLXX. E. comiti de Leon et filiis eius, vicecomiti de...

- ANNO 1157-1158.

- CLXXI. P[etro] episcopo et canonicis Massiliensibus significat se Pontio archiepiscopo...

- CLXXII. Ad Autissiodorenses S. Eusebii canonicos. - De confirmatione donationis...

- CLXXIII. Ad N. decanum et capitulum Suessionense. - Pro libertate...

- ANNO 1158.

- CLXXIV. Ecclesiae S. Mariae Traiectensis protectionem suscipit possessionesque confirmat. (Laterani,...

- CLXXV. Ecclesiam Ferrariensem tuendam suscipit canonicorumque possessiones confirmat. (Romae, ap....

- CLXXVI. Domum hospitalem de Misericordia Placentinam tuendam suscipit. (Romae, ap....

- CLXXVII. Ecclesiae Raceburgensis protectionem suscipit, possessionesque ac iura confirmat, petente...

- CLXXVIII. Ecclesiam S. Mariae de Gariberto Placentinam tuendam suscipit. (Romae,...

- CLXXIX. Praeposito et universo clero Ecclesiae Placentinae praecipit ut ad...

- CLXXX. Monasterium B. Pancratii Ranshovense, rogante Henrico Bavariae et Saxoniae...

- CLXXXI. Fridericum imperatorem verbis satis mitibus alloquitur. Prioris epistolae (f....

- CLXXXII. Ecclesiarum SS. Ioannis et Pauli, S. Martini, S. Stephani...

- CLXXXIII. Hugoni archiepiscopo et Willelmo decano Viennensi eorumque successoribus asserit...

- CLXXXIV. Ecclesiam S. Feliculae Parmensem tuendam suscipit, et eius possessiones...

- CLXXXV. Ecclesiae S. Sansonis Aurelianensis protectionem suscipit bonaque confirmat. (Laterani,...

- CLXXXVI. Parthenonis Visbeccensis protectionem suscipit, bona ac privilegia confirmat. (Laterani,...

- CLXXXVII. Privilegium pro monasterio SS. Nazarii et Celsi Veronensi. (Laterani,...

- CLXXXVIII. Ecclesiae S. Ioannis Selbodiensis bona possessionesque ac privilegia confirmat....

- CLXXXIX. Ad Tarraconensem et Narbonensem archiepiscopos. - Sub protectione sedis...

- CXC. Ecclesiae Sancti Marcelli Parisiensis protectionem suscipit bonaque eius ac...

- CXCI. Composita canonicos inter et Sutrinum episcopum de ecclesia S....

- CXCII. Ecclesiae S. Mariae Aquisgranensis protectionem suscipit possessionesque confirmat. (Ap....

- CXCIII. Adae magistro asserit magisterium scholarum Ecclesiae Meldensis, a bonae...

- CXCIV. Ad Hugonem Francorum regis cancellarium. - Gratulatur quod paci...

- CXCV. G[regorium] priorem et universum capitulum Camaldulense ad virtutem pacemque...

- CXCVI. Privilegium Hugoni episcopo Placentino concessum. (CAMPI, Hist. di Piac.,...

- CXCVII. Friderico imperatori, ut Guido, Ecclesiae Romanae subdiaconus, praeponatur Ecclesiae...

- ANNO 1154-1159

- CXCVIII. Archiepiscopo Thessalonicensi scribit de Ecclesia Graecorum cum Romana reconcilianda....

- CXCIX. Consules et universum populum Castri Grassae hortatur ut monachos...

- CC. Ad Ludovicum Francorum regem. - Commendat propensiorem eius in...

- CCI. Ad Berengarium archiepiscopum Narbonensem, Artaldum episcopum Helenensem, et barones...

- CCII. Ad Gualterum Laudunensem episcopum. - Ut beneficia Praemonstratae Ecclesiae...

- CCIII. Ad eumdem. - Eiusdem argumenti. ( Ibid., p. 689.)

- CCIV. Ecclesiae S. Ioannis in Vineis bona et privilegia confirmat....

- CCV. Ad monachos Pontiden. - Ut solvant decimas loci cuiusdam....

- CCVI. [ Stephano ] Metensi, et Virdunensi episcopis mandat ut...

- CCVII. Eberardo, archiepiscopo Salzburgensi respondet servorum coniugia, invitis dominis contracta,...

- CCVIII. Ecclesiae Leodiensis protectionem suscipit possessionesque confirmat petente Henrico episcopo....

- CCIX. Ecclesiae Sanctis Audomari privilegia confirmat. [Miraei Opp. dipl. IV,...

- CCX. Monasterii S. Michaelis in periculo Maris protectionem suscipit, bonaque...

- ANNO 1155-1159.

- CCXI Privilegium Marchwardo abbati Fuldensi concessum. (Iul. 6.[DRONKE, Cod. diplom....

- CCXII. Ad Hugonem Rothomagensem archiepiscopum. - Pro causa Petri et...

- CCXIII. Ludovico Francorum regi, Pontium abbatem Vizeliacensem tuenti, gratias agit....

- ANNO 1157-1159.

- CCXIV Odonem abbatem monachosque S. Dionysii cohortatur ut S Benedicti...

- CCXV. Hugoni Francorum regis cancellario confirmat archidiaconatum Atrebatensem. (Laterani, Ian....

- CCXVI. Monasterii S. Dionysii privilegia a Roberto et Dagoberto regibus...

- CCXVII. Ad B. [Balduinum] Noviomensem et Henricum Belvacensem episcopos. -...

- CCXVIII. Ecclesiae S. Ursi Augustensis (prov. Tarentasiensis) bona quaedam confirmat....

- CCXIX. Ad Henricum Belvacensem episcopum. - Pro magistro Nicolao. (Laterani,...

- CCXX. Ad S. Remensem archiepiscopum. - Pro eodem. (Laterani, Mart....

- CCXXI. Ad Remensem archiepiscopum et Laudunensem episcopum. - Pro filio...

- CCXXII. Ad Henricum Belvacensem episcopum. - Pro cantore Ecclesiae Suessionensis,...

- CCXXIII. A[lbertum] abbatem Nonantulanum rogat ut Lot. et Turcl., viris...

- CCXXIV. Transactionem de subiectione Vallis-magnae monasterio Bonarum-vallium factam confirmat. (Laterani,...

- CCXXV Ad Briocensem et Trecorensem episcopos. - Ut impediant sacerdotes...

- CCXXVI. Eberhardo archiepiscopo Salzburgensi et (Hartwico) episcopo Ratisponensi mandat, ut...

- CCXXVII. Monachis Biburgensibus praecipit ut Conrado abbati obediant. (Laterani, April....

- CCXXVIII [Henrico] episcopo Augustodunensi praecipit, ut abbati Trenorciensi investituram ecclesiae...

- CCXXIX. Ad Narbonensem archiepiscopum et eius suffraganeos - Guillelmum Montispessulani...

- CCXXX. Ad canonicos S. Crucis Aurelianensis. - Increpat quod Hugoni...

- CCXXXI. Ad Hugonem Franciae cancellarium. - Absolvit eum a iuramento...

- CCXXXII. Ad Godescalcum episcopum Atrebatensem. - De dissoluto Hugonis cancellarii...

- CCXXXIII. Ad Samsonem Remensem archiepiscopum. - Ut Hugoni cancellario restituat...

- CCXXXIV. Gotescalcum episcopum Atrebatensem de superiore epistola certiorem facit. (Laterani,...

- CCXXXV. Decano, cantori et universo capitulo Parisiensi praecipit ut praeposituram...

- CCXXXVI. Ad archidiaconos Ecclesiae Trevir. (Laterani, maii 11.)[GUNTHER, I, 355.]

- CCXXXVII. Ad clerum et populum de Murmiralio [al. Murmurallio]. -...

- ANNO 1159.

- CCXXXVIII. Privilegium pro monasterio S. Trinitatis de Monte Sacro (Laterani,...

- CCXXXIX. Ecclesiam collegiatam S. Stephani in urbe Constantiensi in singularem...

- CCXL. Bulla qua confirmantur iura ac possessiones abbatiae S. Augustini...

- CCXLI. Ludovici, Francorum regis, consilium laudat, « ad paganorum barbariem...

- CCXLII. Privilegium pro Ecclesia Hamburgensi. (Laterani, Febr. 21.)[LAPPENBERG, Hamburg. Urkund.,...

- CCXLIII. Privilegium pro monasterio Ierichoensi. (Laterani, Febr.)[ Ibid., p. 202.]

- CCXLIV. Ad Guillelmum Cenomanensem episcopum. - Terminandam ei commitit controversiam...

- CCXLV. Ad Monachos de Rocha Boviscurti. - Significat ipsorum causam...

- CCXLVI. Possessiones coenobii Sancti Maglorii Parisiensis confirmat. (Laterani, Mart. 4.)[...

- CCXLVII. Monasterii vallis S. Mariae protectionem suscipit, possessiones ac privilegia...

- CCXLVIII. Ad H. electum et capitulum Suessionensis Ecclesiae. - Pro...

- CCXLIX. Monasterium S. Clementis Piscariense tuendum suscipit eiusque bona ac...

- CCL. Monasterium Murense cum suis pertinentiis in protectionem apostolicam recipit,...

- CCLI. Monasterii Pruefeningensis tutelam suscipit, bonaque ac iura confirmat. (Laterani,...

- CCLII. Monasterii S. Ioannis Blauburensis protectionem suscipit, possessionesque ac privilegia...

- CCLIII. Ecclesiae Sanctae Opportunae Parisiensis protectionem suscipit, bonaque confirmat. (Laterani,...

- CCLIII bis. Compositionem factam inter Hugonem abbatem Praemonstratensem et Gualterum...

- CCLIV Ad Fridericum imperatorem. - De duplici iniuria sedi apostolicae...

- CCLV. Ecclesiae Ultraiectensis protectionem suscipit bonaque confirmat. (Anagniae, Iunii 28.)[MIERIS,...

- CCLVI. Ecclesiam S. Mariae Ressensem tuendam suscipit, bonaque eius confirmat....

- CCLVII. Monasterii Reichersbergensis protectionem suscipit, bonaque confirmat. (Anagniae, Aug. 16.)[HUND.,...

- CCLVIII. (Laterani, Mart. 19.)[PERTZ, Archiv., IV, 428,]

AdrIv.EpEtPr32 188 Adrianus IV Parisiis J. P. Migne 1855 early modern edition, no apparatus this file was encoded in TEI xml for the University of Zurich's Corpus Corporum project (www.mlat.uzh.ch) by Ph. Roelli in 2013 Classical Latin orthography latin

ANNO 1154. I. Monasterii Anianensis possessiones confirmat. (Romae, ap. S. Petrum, Dec. 12.)[ Hist. du Languedoc, II, pr., p. 549.] ADRIANUS episcopus, servus servorum Dei, dilecto filio WILLELMO Anianensi abbati, etc.

Quoties a viris religiosis, etc. . . . Statuentes ut quascunque possessiones, quaecunque bona idem monasterium in praesentiarum juste et canonice possidet, et quidquid ex donatione fratris nostri Raymundi Uzeticensis episcopi Gordanicensi monasterio, et per illud praefato Anianensi canonice collatum est, firma tibi tuisque successoribus et illibata parmaneant. In quibus haec propriis duximus exprimenda vocabulis:

Ecclesiam S. Joannis de Aniana, etc. piscarias quas idem monasterium habet in mare et in stagno apud Fontinianum, donum denique Aribatici cum aqua fluvii Aniantionis, a molendino fiscalino usque ad pontem Veroniae, quod Raymundus et Aienius, Bernardus et Beatrix Maelgorienses comites eidem monasterio contulisse noscuntur; feudum quoque Adaliz, etc.

Datum Romae apud S. Petrum per manum Rolandi sanctae Romanae Ecclesiae presbyteri cardinalis et cancellarii, II Idus Decembris, indict. III, Incarnationis Dominicae anno 1154, pontificatus vero domini Adriani papae IV, anno I.

II. Ordinationem factam de ecclesiis Sanctae Genovefae, salvis jure et rationabilibus consuetudinibus quas episcopus Parisiensis habebat in eisdem, confirmat. (Romae, ap. S. Petrum, Dec. 16.)[MANSI, Concil., XXI, 829.] ADRIANUS episcopus, servus servorum Dei, venerabili fratri THEOBALDO Parisiensi episcopo, salutem et apostolicam benedictionem.

Quod ecclesias Beatae Genovefae praedecessor noster felicis memoriae papa Eugenius per regulares canonicos ordinari praecepit, sicut ex litteris ejus agnovimus, non ad hoc fecit, neque id intellexit, ut tu vel successores tui aliquid de jure tuo, quod in eisdem ecclesiis habuisse dignosceris, deberes amittere, aut justitiam Ecclesiae tuae auferri crederet vel minui, sed ut ipsae Ecclesiae potius ab honestis et religiosis viris quam a lascivis et enormiter conversantibus servirentur. Nos igitur quod ipse super hoc statuit auctoritate sedis apostolicae confirmantes, omnia jura et rationabiles consuetudines quas in praedictis ecclesiis praedecessores tui hactenus habuisse noscuntur, tibi tuisque successoribus sine ulla diminutione volumus conservari. Nulli ergo omnino hominum liceat hanc paginam nostrae confirmationis infringere vel ei ausu temerario contraire. Si quis autem hoc attentare praesumpserit, indignationem omnipotentis Dei et beatorum Petri et Pauli apostolorum ejus se noverit incursurum.

Datum Romae apud Sanctum Petrum, XVIII Calendis Januarii.

III Hugonem abbatem S. Remigii Remensis et Fulconem magistrum, de magisterio Scholarum burgi S. Remigii Remensis litigantes « emenso duorum annorum spatio post proximam Dominicam qua cantatur « Laetare Jerusalem » redire ad sese jubet. (Romae, ap. s. Petrum, Dec. 19.)[VARIN, Archives adm. de Reims, I, I, 334.] ADRIANUS episcopus, servus servorum Dei, dilecto filio HUGONI abbati Sancti Remigii, etc.

Venisti tu et dilectus filius noster magister Fulco canonicus Remensis ecclesiae qui dilecti filii nostri Leonis decani et magistri Scholarum Remensis Ecclesiae vices agebat, ad judicium apostolicae sedis, et controversiam illam quae super magisterio Scholarum in burgo ecclesiae S. Remigii inter vos agebatur, in audientia nostra deposuistis; nos autem cum non satis ad agendam causam veneratis instructi debitum ei finem imponere non potuimus; sed emenso duorum annorum spatio, post proximam Dominicam qua cantatur Laetare, Jerusalem, terminum agendae causae vobis duximus praefigendum, quo utraque parte ad sedem apostolicam redeunte, et suis scriptis et testibus sufficienter instructa eadem causa sub judicio apostolicae sedis finem debitum consequatur. Interim igitur monasterium tuum sicut possidebit, ita possideat, et possessio ejus ab altera parte minime perturbetur.

Datum Romae, apud S. Petrum, XIV Kal. Januarii.

IV. Monasterii S. Remigii Remensis possessiones confirmat. (Romae, ap. S. Petrum, Dec. 19.)[VARIN, ibid., I, 1, 328.] ADRIANUS episcopus, servus servorum Dei, HUGONI abbati Sancti Remigii Remensis. . . . . . . . .

Piae postulatio voluntatis effectu debet prosequenti compleri, quatenus et devotionis sinceritas laudabiliter enitescat, et utilitas postulata vires indubitanter assumat.

Propterea, dilecti in Domino filii, vestris justis postulationibus clementer annuimus et praefatum monasterium, in quo divino mancipati estis obsequio sub beati Petri et nostra protectione, et praesentis scripti privilegio communimus. Statuentes ut quascunque possessiones, quaecunque bona in praesentiarum juste et canonice possidet, aut in futurum concessione pontificum, largitione regum vel principum, oblatione fidelium, seu aliis justis modis, praestante Domino, poterit adipisci, firma vobis vestrisque successoribus et illibata permaneant. In quibus haec propriis duximus exprimenda vocabulis:

Burgum extra castrum in quo beatus Remigius requiescit cum omni justitia et potestate quemadmodum vobis est traditum a regibus Francorum, et nihilominus scriptis eorum confirmatum, videlicet ut ab omni aliena justitia et potestate immune permaneat, nullusque praeter abbatem et ejus monachos, ullam inibi judiciariam potestatem exerceat; sed liceat abbati et fratribus suis ibidem habere caumas, furnos, molendinos, piscarias et viridaria, et mercatum cum res et tempus illud postulaverit; tabernas, bannum, macellum, et omnes artes et caetera quaecunque omnia ad burgum pertinere noscuntur, et quaecunque eorum placito et usibus visa fuerint . . . . ecclesiam Sanctae Mariae . . . . extra muros castri Retesti . . . . . sicut eam Hugo comes per manum Rodulphi archiepiscopi vobis donavit . . . . cum censu burgi, et scholis, caeterisque appendiciis suis, videlicet Gersonem cum ecclesia . . . . . Bainam cum ecclesia et personatu, et capella de Muscherio, et Noerio cum appendiciis suis . . . . Campum Floridum cum capella . . . . . Sacheium cum ecclesia et personatu et capella de Mosnelibus ( Les Maisneulx ).. . . . capellam de Sarneio et matricem ecclesiam de Brool; Taisnaium cum ecclesiis et appendiciis suis . . . . . ecclesiam Sancti Thomae prope castrum Viennense cum capella ejusdem castri; ecclesiam S. Oricoli cum appendiciis suis; ecclesiam de Altreio, ecclesiam de Mathigio, ecclesiam de Novavilla, ecclesiam de Cambuslia, ecclesiam de Ardullio, ecclesiam de Virisiaco, ecclesiam de Vallis, ecclesiam de Orisiaco, ecclesiam de Chevereiis cum omnibus quae ad ipsas ecclesias pertinent: Terronam super Axonam cum ecclesia et appendiciis suis; terram de Deonna cum molendinis; quartam partem Hermundivillae; Giveium, Exiam, villam Dominicam . . . . Alodium septem Salicum . . . . piscatoriam quam Henricus comes donavit vobis in toto banno Cundati. Apud Joannis-villam omnem terram Guidonis de Altreio et Joffredi nepotis sui. Apud eamdem villam tres furnos; villam quae dicitur ad S. Martinum super fluvium Suppiam cum molendinis et caeteris omnibus ad usus pauperum pertinentibus; curtem de Belloverio cum terris, pratis, pascuis et molendinis Hugonis caeterisque omnibus ad usum pauperum pertinentibus. In territorio Suessionensi, Montinniacum villam cum appendicis suis, et terram et decimam quam Milo de Vernoil vobis restituit. In territorio Laudunensi Corbiniacum palatium cum appendiciis suis; ecclesiam S. Victoris (S. Viteny), Cravennam villam cum decima et omni banno caeterisque appendiciis suis; Muncellum cum ecclesia . . . . In territorio Catalaunensi . . . . Boloium ( Beloy ) villam, Breox (Braux) cum ecclesia . . . . . Furneium, Walerios, ecclesiam de Vernol . . . . . . ; terram et decimam quam habetis apud Veroium ( Valray ) et caetera omnia ad usus pauperum pertinentia. in episcopatu Tullensi, Domnum Remigium cum ecclesia, decimam de Tronvilla. In territorio Lingonensi Condedas cum ecclesia et decima Darmannum villam cum omnibus ad easdem villas pertinentibus. In territorio Atrebatensi abbatiam Sancti Joannis Baptistae de Hosden cum appendiciis suis, Belgim cum ecclesia, altare de Monci . . . . ecclesiam de Sueres.. . . In episcopatu Aquensi . . . . Ventabren castrum cum ecclesia S. Michaelis de Finistella quae nunc dicitur Volta. Terram et decimam de Fara. In episcopatu Moguntino . . . . . , Bigehen, Glannam capellam, Perferelenbac, Osterna, Kerembac. . . . . In comitatu Kiribere villam quae dicitur Brucca . . . . In ducatu Toringorum, villas nuncupatas Scaunistrat, Nortus, Adistat, Lobach et Promere . . . . . In pago Roslinxe, in comitatu. Blesense curtem quae dicitur Berna . . . . . Bischopfeselim. In villa Buppura, allodium quod Albertus advocatus factus monachus vestrae ecclesiae contulit. In episcopatu Leodicensi . . . . . , Clumam cum ecclesia et personatu; Sckinam ecclesiam Huleberge, capellam de Ambe, capellam de Skimorte et capellam de Heusta, villas quoque Covornam . . . . Hertam et Beccham, sicut a Romanorum regibus vobis sunt datae. In Anglia, in episcopatu Cestrensi Lapeleiam, Estonam, Merestonam, medietatem de Bigvifort, Milifortem et villam Riduaram. In episcopatu Herifordensi villam Silvitonam, decimam de Beroniaco . . . . Sepulturam quoque ipsius loci liberam esse concedimus ut eorum devotioni et extremae voluntati qui se illic sepeliri deliberaverint, nisi forte excommunicati aut interdicti sint, nullus obsistat, salva justitia matricis ecclesiae. Sane in parochialibus ecclesiis quas tenetis, presbyteri per vos eligantur et episcopo praesententur, quibus si idonei fuerint episcopus animarum curam committat ut de plebe quidem cura ei respondeant, vobis autem pro rebus temporalibus ad monasterium pertinentibus debitam subjectionem impendant.

Obeunte vero te nunc ejusdem loci, dilecte fili abbate, vel tuorum quolibet successorum, nullus ibi qualibet subreptionis astutia seu violentia praeponatur, nisi quem fratres communi consensu, vel fratrum pars consilii sanioris secundum Dei timorem et B. Benedicti Regulam providerint eligendum.

Decernimus ergo ut nulli omnino hominum liceat praefatum monasterium temere perturbare, aut ejus possessiones auferre, vel ablatas retinere, minuere, seu aliis quibuslibet vexationibus fatigare, sed illibata omnia et integra conserventur eorum, pro quorum gubernatione et sustentatione concessa sunt, usibus omnimodis profutura, salva sedis apostolicae et dioecesanorum episcoporum canonica justitia.

Si qua igitur in futurum ecclesiastica saecularisve persona hanc nostrae constitutionis paginam sciens, contra eam temere venire tentaverit, secundo tertiove commonita nisi reatum suum condigna satisfactione correxerit, potestatis honorisque sui careat dignitate, reamque se divino judicio existere de perpetrata iniquitate cognoscat, et a sacratissimo corpore ac sanguine Dei et Domini Redemptoris nostri Jesu Christi aliena fiat, atque in extremo examine districtae ultioni subjaceat. Cunctis autem eidem loco sua jura servantibus sit pax Domini nostri Jesu Christi, quatenus et hic fructum bonae actionis percipiant, et apud districtum judicem praemia aeternae pacis inveniant. Amen, amen, amen. Ego Adrianus catholicae Ecclesiae episcopus signavi. Ego Imarus Tusculanus episcopus, signavi. Ego Hugo Ostiensis episcopus, signavi Ego Gregorius Sabinensis episcopus, signavi. Ego Guido presbyter cardinalis tituli S. Chrysogoni, signavi. Ego Bernardus P. C. tit. S. Clementis, signavi. Ego Manfredus P. C. tit. S. Savinae, signavi. Ego Octavianus P. C. tit. S. Ceciliae, signavi. Ego Joannes P. Card. tit. SS. Joannis et Pauli, signavi. Ego Joannes P. C. tit. S. Sylvestri, signavi. Ego Guido diaconus cardinalis tit. S. Mariae in Porticu, signavi. Ego Joannes D. C. tit. SS. Sergii et Bacchi signavi. Ego Odo diac. card. tit. S. Nicolai in carcere Tulliano, signavi.

Datum Romae apud S. Petrum per manum Rolandi sanctae Romanae Ecclesiae presbyteri cardinalis et cancellarii XIV Cal. Januarii, indict. III Incarnationis . . . . . anno 1154, pontificatus vero domni Adriani papae IV anno primo.

V. Privilegium pro monasterio Tutelensi. (Romae, ap. S. Patrum, Dec. 25.)[BALUZ., Historia Tutelensis, Append., p. 484.] ADRIANUS episcopus, servus servorum Dei, dilecto filio GERALDO Tutelensi abbati ejusque successoribus regulariter substituendis in perpetuum.

Quoties illud a nobis petitur quod religioni et honestati convenire dignoscitur, animo nos decet libenti concedere et petentium desideriis congruum impertiri suffragium. Eapropter, dilecte in Domino fili, tuis justis postulationibus gratum impertientes assensum praefatum Tutelense monasterium, cui Deo auctore praesides, sub beati Petri et nostra protectione suscipimus et praesentis scripti privilegio communimus, statuentes ut quascunque possessiones quaecunque bona idem monasterium in praesentiarum juste et canonice possidet, aut in futurum concessione pontificum, largitione regum vel principium, oblatione fidelium, seu aliis justis modis Deo propitio poterit adipisci firma tibi tuisque successoribus et illibata permaneant, in quibus haec propriis duximus exprimenda vocabulis.

In adjacenti videlicet burgo ecclesiam Sancti Juliani et ecclesiam Sancti Petri, ecclesiam de Aquina, ecclesiam de Acuto monte, capellam de Roca, capellam de Marco, capellam de Bosqueto, capellam de la Garda, ecclesiam de Spaniaco cum ipsa capella, capellam de Clergo, capellam de Spinaciis, capellam de Autoire. capellam de Monsalvi, ecclesiam de Viam, ecclesiam de Gransania, capellam de Vetulo tilio, capellam de Monedeira, capellam de la Valeta, capellam de Sanciaco, capellam de Madrangis, ecclesiam de Aureliaco, capellam de Boltiaco, capellam de Planis, capellam de la Genesta, capellam de Caunac, capellam de Cornilio, ecclesiam de Palaguangis, capellam de Auriolo, capellam de Bellopodio, capellam de Marcocella, capellam de Capiaco, ecclesiam Sancti Michaelis et ipsius castri capellam, ecclesiam Sancti Petri de Baneriis, ecclesias de Vairaco, capellam Sanctae Mariae de Macheriis, ecclesiam de Sancto Dionysio, ecclesiam de Faurgas, ecclesiam Sancti Petri de Cusantia, ecclesiam de Mairona, ecclesiam de Vogairo, et capellam de Bellocastello, capellam de Castel, ecclesiam de Mairinac, ecclesiam de Riallac, ecclesiam de Rocamador cum omnibus pertinentiis suis, ecclesiam de Saliaco, ecclesiam de Donziaco, ecclesiam de Marciliaco, ecclesiam Sancti Aredii, ecclesiam Sancti Maurilii, ecclesiam de la Garda, ecclesiam Sanctae Fortunatae, ecclesiam de Albutiaco, ecclesiam de Novavilla, ecclesiam de Molseo et capellam ipsius castri, ecclesiam Sancti Amantii, ecclesiam Sancti Michaelis de Faorzes, ecclesiam Sancti Silvani, ecclesiam Sancti Boniti del vernt, ecclesiam Sancti Pardulfi de Crozilla, ecclesiam Sancti Martini quae est inter Dustram et Dordoniam, ecclesiam de Mordelgue, ecclesiam de la Mazeira, ecclesiam de Sadra, ecclesiam Sancti Maxentii, ecclesiam Sancti Boniti de Avalofa, ecclesiam Sancti Medardi, villas de Vairaco et de Aquina cum omnibus pertinentiis suis. Si quae vero Ecclesiae aut res ecclesiasticae vel praedia Tutelensi monasterio pertinentia per irreligiosos abbates vel monachos hactenus laicis illicite datae vel per laicos in aliorum monasteriorum facultatem citra legitimum tempus usurpata sunt, vestro penitus monasterio restituenda praecipimus. Ad haec adjicientes statuimus ne pro malefactis militum in Tutelensi castro habitantium monasterium ipsum excommunicetur, ea tamen conditione ut iidem milites, si excommunicati sunt, ad divina illic officia non admittantur. Possessiones etiam Tutelensis coenobii pro ipsorum militum offensis depopulari aut infestari a quibuslibet personis auctoritate apostolica prohibemus. Sepulturam quoque ejusdem loci secundum antiquam ac canonicam consuetudinem omnino liberam esse et permanere decernimus, ut eorum qui illic sepeliri deliberaverint devotioni et extremae voluntati, nisi forte excommunicati ex proprio delicto sint, nullus obsistat. Sepulturam vero militum et uxorum suarum, scilicet de Gimel, de Bar, de Boltiaco, de Correzia, de Mairinaco, Sancti Augustini, de Utmalros e Dent, Doitrant, de Bellomonte, de Saliaco, de Sancto Clemente, de Sancto Germano, de Sancta Ferreola, de Favars, de Cornil, de Sancta Fortunata, de la Garda, de Sancto Amantio, de Navis, de Rocca, de Marciliaco, de Clergor, de Campaniaco, de Ladiniaco, de Pandrina, de Clementiaco, de Sancto Aredio, de Sancto Michaele, de Vairiaco, et de Tutelensi castello, et omnium vicecomitum de Torenna, de Comborn, de Ventedorn, et de Gimel, et uxorum ac liberorum suorum vobis a quolibet auferri vel interrumpi contra ecclesiae vestrae consuetudinem omnimodis interdicimus. Obeunte vero te nunc ejusdem loci abbate vel tuorum quolibet successorum, nullus ibi qualibet subreptionis astutia seu violentia praeponatur, nisi quem fratres communi consilio vel fratrum pars consilii sanioris secundum Dei timorem et Beati Benedicti Regulam elegerint. Praesenti etiam decreto statuimus ut decimas ad vestras ecclesias pertinentes aut jus earum nullus omnino audeat minuere vel auferre. Adjicientes itidem ut in castris, villis et possessionibus monasterii vestri nemo unquam novas munitiones aedificare praesumat. Sane de laboribus propriis manibus vel sumptibus a vobis factis, sive de nutrimentis vestrorum animalium nulli penitus liceat decimas exigere vel auferre.

Decernimus ergo ut nulli omnino hominum liceat praefatum monasterium temere perturbare, etc. Salva sedis apostolicae auctoritate et dioecesani episcopi canonica justitia. Si qua igitur in futurum ecclesiastica, etc. Amen, amen, amen. Ego Adrianus catholicae Ecclesiae episcopus. Ego Astaldus presbyter cardinalis tituli Sanctae Ego Imarus Tusculanus episcopus. Ego Hugo Ostiensis episcopus. Ego Cencius Portuensis et S. Rufinae episcopus. Ego Gregorius Sabinensis episcopus. Ego Guido presbyter cardinalis tituli Sancti Chrysogoni. Ego Hubaldus presbyter cardinalis tituli Sanctae Sabinae. Ego Aribertus presbyter cardinalis tituli Sanctae Anastasiae. Ego Bernardus presbyter cardinalis tituli Sancti Clementis. Ego Octavianus presbyter cardinalis tituli Sanctae Caeciliae. Priscae. Ego Joannes presbyter cardinalis sanctorum Joannis et Pauli tituli Pammachii. Ego Henricus presbyter cardinalis tituli Sanctorum Nerei et Achillei. Ego Joannes presbyter cardinalis tituli Sanctorum Silvestri et Martini. Ego Guido diaconus cardinalis tituli Sanctae Mariae in Porticu. Ego Joannes diaconus cardinalis sanctorum Sergii et Bacchi. Ego Odo diaconus cardinalis Sancti Nicolai in carcere Tulliano.

Datum Romae apud Sanctum Petrum per manum Rolandi S. R. E. presbyteri cardinalis et cancellarii, VIII Kal. Jan., indictione III, Incarnationis Dominicae anno 1154, pontificatus vero domni Adriani papae IIII anno primo.

VI. Eraclio archiepiscopo Lugdunensi asserit « primatum super Galliarum provincias: Lugdunensem, Rothomagensem, Turonensem ac Senonensem, » et Ecclesiae ejus bona confirmat. (Romae, ap. S. Petrum, Dec. 26.)[ Primatie de Lyon, seconde requête, Pr. p. 6, teste Bréquigny, Table chron. III, 224.] VII. Wibaldo Corbeiensi abbati commendat apud imperatorem res Ecclesiae Romanae et suos legatos cum ipso tractaturos. (Romae, ap. S. Petrum, Dec. 29.)[MARTEN., Ampl. Collect., II, 591.] ADRIANUS episcopus, servus servorum Dei, dilecto filio Corbeiensi abbati, salutem et apostolicam benedictionem.

Devotionem ac reverentiam, quam sacrosanctae Romanae Ecclesiae matri tuae hactenus impendisti, et nos ipsi cognoscimus, et fratres nostri, qui plenius norunt, nobis plenius retulerunt. Conveniens equidem est et consentaneum rationi, ut eidem Ecclesiae, quae tam pro tua quam pro cunctorum salute fidelium laborat, assidue te devotum et subjectum debeas exhibere, et de ejus semper honore atque utilitate, sicut hucusque fecisse dignosceris, sollicite cogitare. Superest autem, ut bonum incoeptum atque propositum ita laudabiliter exsequaris, ut nos et fratres nostri, qui bonum de te perhibent testimonium, fidelitatem et devotionem tuam ipso rei effectu possimus evidenter agnoscere. Et ideo dilectioni tuae per apostolica scripta mandamus et exhortamur in Domino, quatenus Romanam Ecclesiam, cui omnem obedientiam debes et subjectionem impendere, omni conamine studeas honorare, et ad ejus utilitatem atque servitium te non dubites promptissimum exhibere. Inventa itaque que hac temporum opportunitate, apud dilectum filium nostrum Fredericum illustrem Romanorum regem, ita eidem Ecclesiae sollicitus sis assistere, et ita eam sibi assidue commendare, atque cum ipso de ejus utilitate et incremento tractare, ut eadem mater tua te specialem et devotissimum filium ipso rei effectu patenter agnoscat, et tu apostolicae sedis auxilium, quatenus tibi fuerit opportunum, cum majori fiducia debeas implorare. Ad haec venerabilem fratrem nostrum C. Portuensem episcopum et dilectos filios nostros B. titulo Sancti Clementis, et O. titulo Sanctae Ceciliae presbyteros cardinales, qui apud memoratum Fredericum illustrem Romanorum regem et mandato nostro legatione funguntur, de honore et exaltatione Romanae Ecclesia et de salute regni cum eo, auctore Domino, tractaturi, discretioni tuae attentius commendamus, rogantes ut eos tanquam nosmetipsos honeste recipere, ac modis omnibus studeas honorare, et in suis opportunitatibus eis honorifice providere. Si enim matrem tuam ipsam Romanam Ecclesiam recognoveris, et ei studueris debitum servitium et honorem impendere, ipsa quoque te suum specialem filium recognoscet, te curabit in tuis postulationibus celerius et facilius exaudire.

Data Romae apud Sanctum Petrum, IV. Kal. Junii [ leg. Januarii.]

ANNO 1155. VIII. Clericis et laicis ecclesiae S. Petri de Monte praecipit ut « cum superpellicio et cappis nigris ordinem B. Augustini a pristinis temporibus in eorum ecclesia institutum firmiter observent. » (Romae, ap. S. Petrum, Jan. 2).[D. CALMET, Hist. de Lorraine, II, Pr. p. 337.] ADRIANUS, episcopus, servus servorum Dei, dilectis filiis clericis et laicis ecclesiae Sancti Petri de Monte, salutem et apostolicam benedictionem.

Sicut ex praedecessoris nostri sanctae memoriae papae Eugenii litterarum tenore cognovimus, ut in vestra posset ecclesia ordo canonicus ibidem ab antiquis temporibus institutus in melius reformari, quemdam vobis abbatem de ordine Praemonstratensium, Philippum, scilicet praeficere studuit, cui et inter alia praecipere voluit, ut Praemonstratensis ordinis veste deposita, superpellicium sumeret, et secundum antiquam consuetudinem ecclesiae vestrae, nigris vestibus uteretur. Nunc autem sicut manifesta relatione accepimus, contra interdictum sanctae memoriae Eugenii papae vestes mutaverit, et mutando vestem, unionem charitatis inter vos non timuit violare, quoniam quosdam de fratribus vestris claustro, sicut dicunt, praesumpsit ejicere, quia nolebant Praemonstratensium vestimenta recipere, vel habitum quem sumpserant immutare.

Et quoniam volentibus Domino deservire omnis materia scandali est penitus amputanda, per apostolica vobis scripta mandamus, cum superpellicio et cappis nigris ordinem beati Augustini a pristinis temporibus in vestra ecclesia institutum studeatis firmiter observare, et in ea vocatione qua vocati estis juxta votum quod vovistis ita grata laboretis de caetero servitia exhibere, ut possitis cum beato Augustino in coelesti gloria coronari. Praeterea quoniam latores praesentium pro communi utilitate ecclesiae vestrae laborasse creduntur, nihilominus vobis mandamus, expensas quas veniendo ad sedem apostolicam fecisse noscuntur, et mutuo juramento interposito, sicut asserunt, acceperunt de communibus bonis vestris, eis sine contradictione aliqua persolvatis, et alia quae de bonis ejusdem ecclesiae distracta seu alienata sunt, recuperare nullatenus negligatis.

Datum Romae apud Sanctum Petrum IV Nonas Januarii.

IX. Ordinis Praemonstratensis leges et privilegia quaedam confirmat. (Romae, ap. S. Petrum, Jan. 3.)[Le PÀIGE, Bibl. Praem., 627.] ADRIANUS, episcopus, servus servorum Dei, dilectis filiis HUGONI Praemonstratensi abbati atque ejusdem ordinis abbatibus, praepositis, eorumque successoribus regulariter substituendis, in perpetuum.

Sicut in humano corpore membra plurima esse noscuntur, et alia in majori honore habentur, quoniam pro excellentiae suae dignitate sunt priora, ita in corpore Christi, quod est Ecclesia, plurimi sunt ad honorem et laudem Domini congregati. Quidam tamen propensius in ipsius laudibus atque servitio commorantes, sicut membra excellentiora in Christi corpore numerantur, et sunt quasi luminaria in firmamento coeli, quae terrenos illuminant, et ad Christi servitium proprii unguenti odore student alios attentius provocare. Vos autem filii in Christo charissimi, quoniam de illorum numero vos esse cognoscimus, sincero charitatis affectu diligimus, vestris justis postulationibus gratum volumus exhibere consensum, ut tanto ferventius in Domini vinea laboretis, quanto apud matrem vestram sacrosanctam Romanam Ecclesiam majorem gratiam senseritis invenisse. Quocirca, dilecti in Domino filii, vestris precibus annuentes, statuimus et apostolicae sedis auctoritate sancimus, ut omnes abbates et praepositi Praemonstratensis ordinis ad commune capitulum annuatim Praemonstratum veniant, nisi forte sint proprii corporis infirmitate detenti, vel ex communi consilio licentiam habeant remanendi. Quatenus vobis omnibus in Christi nomine congregatis, evellenda possitis evellere, et plantanda firmiter stabilire, atque de communi utilitate ordinis diligentissime pertractare. Statuimus etiam ut nulli archiepiscopo vel episcopo liceat aliquem de ordine vestro ad ipsum capitulum venire volentem, modis aliquibus prohibere. Ad haec praesenti decreto sancimus ut ordo canonicus, qui secundum Deum et beati Augustini Regulam atque Praemonstratensium fratrum consuetudinem in vestris ecclesiis dignoscitur institutus, in eisdem perpetuis temporibus inviolabiliter observetur. Ad majorem quoque observantiam vestri ordinis, fugitivos vestros excommunicandi vobis licentiam indulgemus. Interdicimus etiam ut nullus sine licentia praelati sui aliquem de ipsis fugitivis audeat retinere. Ut autem de bono in melius semper possitis proficere, et ordinem vestrum in suo rigore melius custodire, praesentis decreti assertione firmamus, ut liceat vobis abbates qui fuerint in crimine deprehensi, et eos quos prorsus invenietis inutiles ab officio abbatis deponere et consilio capituli in aliqua ecclesia vestri ordinis collocare. Prohibemus etiam ut nullus abbas Praemonstratensis ordinis de una abbatia ad aliam sine communi consilio transferatur. Fratribus vero Praemonstratensis Ecclesiae quae mater esse dignoscitur aliarum, de qualibet ecclesiarum ejusdem ordinis liceat abbatem recipere et in Praemonstratensi ecclesia ordinare. Sed et hoc adjicientes apostolica auctoritate sancimus ut quod a vobis communi consilio de observatione ordinis vestri, seu rigore rationabiliter fuerit ordinatum, inconcussum permaneat et a nullo penitus infringatur.

Decernimus ergo ut nulli hominum liceat hanc nostrae constitutionis paginam temerario ausu infringere, seu ipsi quibuslibet modis contraire, salva sedis apostolicae auctoritate, etc.

Si qua igitur in futurum, etc. Ego Adrianus catholicae Ecclesiae episcopus Ego Hugo Ostiensis episcopus. Ego Gregorius Sabinensis episcopus. Ego Guido presbyter cardinalis tituli Sancti Chrysogoni. Ego Guido diaconus cardinalis S. Mariae in Porticu. Ego Julius presbiter cardinalis tituli Sancti Marcelli. Ego Henricus presbyter cardinalis tituli Sanctorum Nerei et Achillei. Ego Joannes presbyter cardinalis tituli sanctorum Sylvestri et Martini. Ego Odo diaconus cardinalis S. Nicolai in carcere Tulliano.

Datum Romae apud Sanctum Petrum per manum Rolandi sanctae Romanae Ecclesiae presbyteri cardinalis et cancellarii, III Nonas Januarii, indictione III, Incarnationis Dominicae anno 1154, pontificatus vero domni Adriani papae IV anno primo.

X. B[ernardo] episcopo Paderbornensi et Gi., abbati Liesbornensi mandat ut latoris harum litterarum causam disceptent. (Romae, ap. S. Petrum, Jan. 3.)[MARTEN., Ampl. Coll., I, 596.] ADRIANUS episcopus, servus servorum Dei, venerabili fratri B. Patherburnensi episcopo et dilecto filio Gi. Liesbornensi abbati, salutem et apostolicam benedictionem.

Latoris praesentium ad sedis apostolicae clementiam venientis conquestionem accepimus, quod quadam ecclesia, quam canonice possidebat, a quodam sit presbytero contra justitiam spoliatus. Ne igitur pro defectu justitiae pauper iste cogatur sustinere jacturam, per praesentia vobis scripta mandamus, quatenus utramque partem vestro faciatis conspectui praesentari, et rationibus partium diligenter auditis et cognitis, causam ipsam, mediante justitia canonica, terminetis.

Data Romae, apud Sanctum Petrum, III. Non Januarii.

XI. Monasterii Praemonstratensis protectionem suscipit possessionesque ac privilegia confirmat (Romae, ap. S. Petrum, Jan. 5.)[HUGO, Annal. ord. Praem., Pr., p. 18.] ADRIANUS episcopus, servus servorum Dei, dilectis filiis HUGONI Praemonstratensi abbati ejusque fratribus tam praesentibus quam futuris regularem vitam professis, in perpetuum.

Religiosam vitam agentibus apostolicum convenit adesse praesidium, ne forte cujuslibet temeritatis incursus, aut eos a proposito revocet, aut robur, quod absit! sacrae religionis infringat. Eapropter, dilecti in Domino filii, vestris justis postulationibus clementer annuimus et Praemonstratensem ecclesiam, in qua divino mancipati estis obsequio, sub beati Petri et nostra protectione suscipimus et praesentis scripti privilegio communimus; statuentes ut quascunque possessiones, quaecunque bona eadem ecclesia in praesentiarum juste et canonice possidet, aut in futurum concessione pontificum, largitione regum vel principum, oblatione fidelium, seu aliis justis modis, praestante Domino, poterit adipisci, firma vobis vestrisque successoribus et illibata permaneant. In quibus haec propriis duximus exprimenda vocabulis:

Ambitum scilicet Praemonstratensis vallis, sicut certis terminis distinguitur, cum stagnis et molendinis ab omni decimatione et exactione liberum, silvam in vestros usus ab Halierpré usque Humberti pontem, et ex alia parte per mediam vallem Rohardi usque ad Monandi vicinum; curiam de Fontenellis cum appendiciis suis; curiam de Penencourt cum vineis et caeteris appendiciis suis; curiam de Merlin cum vineis suis; curiam de Roteriis cum pertinentiis et appendiciis suis; curiam de Vercigny cum appendiciis suis; curiam de Souppy cum molendinis subjacentibus in flumen quod dicitur Axona, caeterisque appendiciis et pertinentiis suis; duas partes de Crepy, tertiam partem decimae de Chavus. Apud Valavergny decem modios vini de decima ejusdem villae, decimam cum terragio de Vrevin, et terragia de Concivilla, exceptis duobus modiis quae inde persolvi debent ecclesiae Beatae Mariae Nogenti; vivarium etiam et molendinum juxta eamdem villam, sicut haec ipsa habuerat in suo dominio Ingelrannus, filius Thomae de Marla in praedictis duabus villis; census de Poilly, molendinum de Rochis, molendinum de Proisel, molendinum de Achery, molendinum de Cortun, molendinum de Cenceny, vinagia de Bourguignon, terram de Carenni; duas partes molendini de Aquila, vineas de Broiencourt, Ursignicourt, Brummont, Lizy, Valavrigny, Montarcenne et de Monthavin; vineas de Coucy castello, et de Concivilla; vinagia et vineas de Novavilla in Suessionensi episcopatu, in suburbio civitatis, curtem et locum, torcularium et vineas. Apud Pomerias vinagia; census denariorum Branae castri, et Branellae villae; curiam de Bucy cum vineis caeterisque pertinentiis suis; molendinum de Rupibus, quod sub eadem villa est; curiam de Clamecy cum torculari, vineis et aliis pertinentiis; apud Sorny duo torcularia, vineas et alios redditus; curtem de Tenselva cum pertinentiis suis; curtem de Luilly et dimidium molendinum cum caeteris pertinentiis suis; apud Bethencourt vinagia et alios redditus. Apud Pinon quemdam censum et tertiam partem minutae decimae de atrio et sextam partem cujusdam molendini, et decimam quam Josbertus ibidem habuit; capellam et curiam de Rosel eum molendino, vivario, torculari, vineis et omnibus pertinentiis suis. In monte de Trosly curiam unam cum terris, vineis et aliis pertinentiis suis, et partem villae cum suis appendiciis, quam Andraeas de Baldimenento vobis contulit, sicut eam in dominio suo tenebat, et quaedam alia ab aliis Dei fidelibus oblata; curtem de Biucy cum pertinentiis suis; curiam de Attechi et duas partes decimae, vineas cum caeteris appendiciis suis. Apud Cauny censum et vinagia. In villa quae dicitur Pons S. Medardi quartam partem decimae; apud Margival dimidium molendinum; medietatem castanearum a Vausaillon. In episcopatu Noviomensi altare et curtem de Bonolio cum pertinentiis suis; curiam de Bolmont, curiam de Calveni, allodium de Germainnes, curtem de Montisel, curtem de Thory, curtem de Landricourt; et in suburbio Noviomensi terram, vineas et prata, curtem cum his quae ad eam pertinent; molendina Despeville et dimidiam partem decimae ejusdem villae; duos partes decimae Destoily; sextam partem decimae de Dury; molendina de Oflois et duas partes decimae ejusdem villae, tertiam partem decimae de Grecy, dimidiam sedem cujusdam molendini apud Dinisam et medietatem decimae ejusdem villae; duas partes decimae de Sancta Radegunde, duas partes decimae de Calveni, tertiam partem decimae de Caullincourt, duas partes decimae de Gricourt, tres partes dimidiae partis decimae de Leherwes; tertiam partem decimae de Lancy; decimam de Kivres, terram apud Omencourt; terram de Liencourt et de Curcy; tria jugera apud Greum; capellam S. Nicolai liberam apud S. Quintinum; curiam allodiorum cum suis appendiciis; curtem de Voiana cum appendiciis; curtem de Hanapiis in allodio cum decima; duas partes decimae de Bechincourt; duas partes decimae de Cartigny; totam decimam de Falvi, excepta minuta; quartam partem de Aldeni, molendina de Escauly cum appendiciis suis, molendina de Hamel; sedes cujusdam molendini apud Pieton. Illud etiam humanitatis ratione perspeximus et praesenti decreto in perpetuum valituro sancimus, ut sorores quae per laborem fratris nostri bonae memoriae Norberti Magdeburgensis archiepiscopi et vestram exhortationem, ad omnipotentis Dei servitium accesserunt, et semetipsas Domino obtulerunt, de bonis ecclesiae vestrae, quorum non modica pars eidem loco per eas noscitur pervenisse, ab eadem ecclesia congruam sustentationem accipiant. Sane novalium vestrorum, quae propriis manibus aut sumptibus colitis, sive de nutrimentis animalium vestrorum, nullus a vobis decimam exigere praesumat. Statuimus etiam ut nulli episcopo liceat, absque rationabili causa in ecclesiis vestris divina prohibere. Porro ordinationes canonicorum, consecrationes basilicarum, et caetera sacramenta ecclesiastica ab ipsis episcopis in quorum dioecesi ecclesiae vestrae sitae fuerint, accipietis, siquidem catholici fuerint et gratiam apostolicae sedis habuerint, alioquin catholicum quemcunque volueritis adeatis antistitem, qui nostra fultus auctoritate, quod postulatur indulgeat. Si quis vero nobilium in ecclesiis vestris sepeliri deliberaverint, devotioni ejus et extremae voluntati nullus obsistat, salva tamen justitia matris ecclesiae.

Decernimus ergo ut nulli omnino hominum liceat supradictam ecclesiam temere perturbare, aut ejus possessiones auferre, vel ablatas retinere, minuere, seu quibuslibet vexationibus fatigare, sed illibata omnia et integra conserventur eorum, pro quorum gubernatione et sustentatione concessa sunt, usibus omnimodis profutura, salva sedis apostolicae auctoritate et episcoporum canonica justitia.

Si qua igitur, etc.Ego Henricus presbyter cardinalis tit. SS. Nerei Ego Adrianus catholicae ecclesiae episcopus. Ego Hugo Ostiensis episcopus. Ego GG. Sabinensis episcopus. Ego Guido presbyter cardinalis tit. S. Chrysogoni. Ego Julius presbyter cardinalis tit. S. Marcelli. et Achillei. Ego Joannes presbyter cardinalis SS. Sylvestri et Martini. Ego Guido diaconus cardinalis Sanctae Mariae in Porticu. Ego Odo diaconus cardinalis Sancti Nicolai in carcere Tulliano.

Datum Romae apud Sanctum Petrum per manum Rolandi Sanctae Romanae Ecclesiae presbyteri cardinalis et cancellarii, Nonis Januarii, indictione III, Incarnationis Dominicae anno 1154, pontificatus vero domni Adriani papae IV anno primo.

XII Ecclesiae S. Mariae et S. Evodii Branensis protectionem suscipit, disciplinamque ac possessiones confirmat. (Romae, ap. S. Petrum, Jan. 5.)[HUGO, ibid., I, 324.] ADRIANUS episcopus, servus servorum Dei, dilectis filiis RADULPHO abbati ecclesiae Beatae Mariae et Sancti Evodii de Brana ejusque fratribus tam praesentibus quam futuris regularem vitam professis, in perpetuum.

Regularem vitam eligentibus apostolicum convenit adesse praesidium, ne forte cujuslibet temeritatis incursus aut eos a proposito revocet, aut robur, quod absit! sacrae religionis infringat. Quapropter, dilectissimi in Domino filii, vestris justis postulationibus clementer annuimus, et praefatam Beatae Dei genitricis Mariae et Sancti Evodii ecclesiam, in qua divino mancipati estis obsequio, sub Beati Petri et nostra protectione suscipimus, et praesentis scripti privilegio communimus. In primis siquidem statuentes ut ordo canonicus quem professi estis secundum Beati Augustini Regulam et institutionem fratrum Praemonstratensium, in eadem ecclesia perpetuis temporibus inviolabiliter servetur. Praeterea quascunque possessiones, quaecunque bona in praesentiarum juste et canonice possidetis aut in futurum concessione pontificum, largitione regum vel principum, oblatione fidelium, seu aliis justis modis, Deo propitio, poteritis adipisci, firma vobis vestrisque successoribus et illibata permaneant. In quibus haec propriis duximus exprimenda vocabulis:

Homines videlicet capitales, vineas, vinatica, census et terragia, et quidquid habetis in castro Branae; totam villam Vacinni, excepta terra Sancti Medardi, terram Spiritelli, censum apud Converellam decem solidos et quamdam culturam, totam decimam de curia Macenorum, quatuor sextarios frumenti de molendino Hugonis filii Radulphi apud montem Sanctae Mariae, quatuor sextarios frumenti de mina et censu, apud Quincy census, apud Yoniam decem solidos censuales et septem de hospitibus, et reditus avenae et terragium. Apud Lui census, vinaticum et terragium. Apud Cerseolium altare et totam decimam in culveris domini ipsius villae, vineas, terras arabiles et molendinum. Apud Limet vineas et vinaticum. Apud Legiam census et terragium. In decima de Cury modium frumenti. Apud Cremella census; apud Villers census et terragium; apud Bestiti census; apud Villare super Axonam vinaticum, census et terragium; apud Arseium vinaticum et census; apud Ducellum census, terragium et vinaticum; apud Curcellas census, terragium et vinaticum et pratum. Apud Brainellam, vinaticum, census et terragium, et prata et torcular. Apud Ay census et fraxinum, quatuor sextarios frumenti in quodam molendino, redecimationem Dominii castri Branae, vini, vinearum, torcularium, et vinaticorum suorum et totius annonae, in furnis videlicet, in molendinis, in propriis agriculturis, in terragiis, in reditu avenae et feni et redicimationem totius annonae trium villarum, scilicet Villers et villae mediae, et in avena quae ei pro usu nemoris debet, ita videlicet ut ubicunque dominii possessio transferatur praedictae ecclesiae sua recidimatio reservetur, et quidquid habebat in piscatione molendinorum Branae. Curiam de Bruneriis cum pertinentibus suis; molendinum de Joi; decimam et terragia et census quarumdam culturarum de ecclesia Sancti Petri de Hannon ad censum quinque solidorum. Hoc etiam ab eodem domino concessum est vobis ut omnes feodati sui de feodis suis quae ab eo tenebant, licenter vobis eleemosynas facerent. Quartam partem pascuarum de Granges et terras arabiles tres; Ancy, unum molendinum, duas partes magnae decimae de Blansi, terras arabiles, vineas, vineas molendinum, pratum et nemus; totam curiam de Sarteas et quidquid pertinet ad illam curiam; quartam partem decimae de Vailly. Apud Vergelli census, curiam de Curtiali et quidquid ad ipsam curiam pertinet in Suessionensi civitate, modium salis, et modium vini, et decem solidos censuales. In Laudunensi episcopatu duo molendina et terram arabilem quam dedit vobis Bartholomaeus episcopus ad censum duodecim nummorum. Apud Bergam quinque millia allecium et decem pondera caseorum. Sane laborum vestrorum quos propriis manibus aut sumptibus colitis, sive de nutrimentis vestrorum animalium nullus omnino a vobis decimas exigere praesumat.

Decernimus ergo ut nulli omnino hominum liceat praefatam ecclesiam temere perturbare, aut ejus possessiones auferre, vel ablatas retinere, minuere, aut aliquibus vexationibus fatigare, sed omnia integra conserventur eorum, pro quorum gubernatione ac sustentatione concessa sunt, usibus omnimodis profutura; salva sedis apostolicae auctoritate et dioecesanorum episcoporum canonica justitia

Si qua igitur, etc.

Datum Romae apud Sanctum Petrum per manum Rolandi Sanctae Romanae Ecclesiae presbyteri cardinalis et cancellarii, Non. Jan., indict. II, Incarnationis Dominicae anno 1154, pontificatus vero domni Adriani papae IV anno primo.

XIII. Monasterii Vallis Serenae protectionem suscipit, bonaque et privilegia confirmat. (Romae, ap. S. Petrum, Jan. 5.)[HUGO, ibid., II, Pr., p. 646.] ADRIANUS episcopus, servus servorum Dei, dilectis filiis STEPHANO abbati Vallis Serenae, ejusque fratribus tam praesentibus quam futuris regularem vitam professis, in perpetuum.

Justis religiosorum desideriis consentire, ac rationabilibus eorum postulationibus clementer annuere apostolicae sedis, cui largiente Domino deservimus, auctoritatis et fraternae charitatis unitas nos hortatur. Quocirca, dilecti in Domino filii, vestris justis postulationibus clementer annuimus, et Beatae Dei genitricis semperque virginis Mariae ecclesiam, in qua divino mancipati estis obsequio, sub beati Petri et nostra protectione suscipimus, et praesentis scripti privilegio communimus; statuentes ut quascunque possessiones, quaecunque bona eadem ecclesia in praesentiarum juste et canonice possidet, aut in futurum concessione pontificum, largitione regum vel principum, oblatione fidelium, seu aliis justis modis, Deo propitio, poterit adipisci, firma vobis vestrisque successoribus et illibata permaneant; in quibus haec propriis duximus caprimenda vocabulis:

Vallem ipsam cum molendino de Succi ( Gallice Souccy ), et usuario continui nemoris, quemadmodum a Joanne Rufo et filiis suis eidem ecclesiae concessa sunt; ecclesiam Crothildis de Vivario, liberam et immunem ab omni exactione, appendentia etiam ad eamdem ecclesiam pertinentia cum duobus vivariis et molendinis quae vulgo dicuntur Becherer et Crievecor, consuetudines etiam praedictae villae, quemadmodum a vestris praedecessoribus habebantur; decimas etiam et terragia ad eamdem ecclesiam pertinentia cum libertate adjacentis silvae; ecclesiam Sanctae Mariae de Javagio cum molendinis et appendiciis suis, terram de Ponte Roberti, terram Domini Lupi, terram Petri de Oigny quam pro filiabus suis supradictae ecclesiae contulit; terram Sancti Aniani cum molendino et appendiciis suis, decimam vero ejusdem loci sicut eam a monachis Beati Dionysii et Guidone de Margival tenetis; terram Odonis Rufi, terram de Pigmellis et appendiciis suis, terram Tenatorum, terram de Castello cum appendiciis suis, terram Matthaei de Loistris, decimam de Bonolio, et quod habetis in decima Burenville. Sane novalium vestrorum quae propriis manibus aut sumptibus colitis, sive de nutrimentis animalium vestrorum, nullus a vobis decimas exigere praesumat. Statuimus etiam ut nullus fugitivos vestros sine licentia abbatis et capituli sui et sine cautione litterarum recipiat. Sepulturam quoque loci ipsius liberam esse sancimus, ut devotioni et extremae voluntati eorum, qui se illic sepeliri deliberaverint, nisi forte excommunicati vel interdicti sint, nullus obsistat, salva tamen illarum ecclesiarum a quibus assumpti fuerint canonica justitia.

Decernimus ergo ut nulli omnino hominum liceat praedictam temere perturbare, aut ejus possessiones auferre, vel ablatas retinere, minuere, seu quibuslibet vexationibus fatigare, sed libera omnia et integra conserventur eorum, pro quorum gubernatione et sustentatione concessa sunt, usibus omnimodis profutura, salva sedis apostolicae auctoritate et dioecesani episcopi canonica justitia.

Si qua igitur, etc. Ego Guido diaconus cardinalis Sanctae Mariae in Ego Adrianus catholicae ecclesiae episcopus. Porticu. Ego Burdo presbyter cardinalis tit. Sancti Chrysogoni. Ego Hugo Ostiensis episcopus. Ego GG. Sabinensis episcopus. Ego Odo diaconus card. S. Nicolai in carcere Tulliano. Ego Julius presbyter cardinalis tit. Sancti Marcelli. Ego Henricus presbyter card. tit. SS. Nerei et Achillei. Ego Joannes presbyter card. tit. SS. Sylvestri et Martini.

Datum Romae apud Sanctum Petrum per manum Rolandi Sanctae Romanae Ecclesiae presbyteri cardinalis et cancellarii, Nonis Januarii, indictione II, incarnationis Dominicae anno 1154, pontificatus vero domni Adriani IV papae, anno primo.

XIV. Ad placentinos.--Confirmat electionem Hugonis in Placent. episc. eorumque civitatem absolvit ab interdicto. (Romae, ap. S. Petrum, Jan. 9.)[MANSI, Concil., XXI, 819.] ADRIANUS episcopus, servus servorum Dei, dilectis filiis universo clero et populo Placentino, salutem et apostolicam benedictionem.

Cum ecclesia Placentina, pro statu suo relevando, apud sedem apostolicam diutius laborasset, et adversus episcopum suum super quibusdam deposuisset in audientia nostra querelam; nos eum de communi fratrum consilio districte ad rationem ponere, et de objectis diligenter ipsum ac sollicite studuimus convenire. Ille autem suo labori parcere et quieti atque tranquillitati volens intendere, in praesentia nostra Placentinae abrenuntiavit ecclesiae. Nos vero participato fratrum consilio dilectis filiis nostris clericis et laicis civitatis vestrae, qui pro eodem negotio a vobis fuerant destinati, aliquam personam honestam, idoneam, litteratam, et quae in nullo esset a sacris canonibus respuenda, liberam concessimus facultatem in episcopum eligendi. Qui juxta quod de supernae providentia majestatis alto et secreto consilio eis fuit coelitus inspiratum, charissimum filium nostrum, nobilem, discretum, idoneum et litteratum clericum, Hugonem scilicet filium Hugutionis, filii Petri Leonis, unanimiter convenerunt, et eum in Placentinum episcopum elegerunt. Quem, licet inviti, et multa precum instantia fatigati, quia eum necessarium et utilissimum S. R. E. volebamus circa nos retinere, vix eis tandem concessimus, et electionem ipsam assentientibus fratribus nostris, auctore Domino, confirmavimus. Porro ejusdem dilecti filii nostri Hugonis electi vestri, et nobilium parentum suorum, quorum consilio et auxilio Rom. Ecclesia potissimum sustentatur, et ab hostium impugnatione defenditur, precibus et postulationibus inclinati; vobis quoque et ecclesiae vestrae deferre volentes, ipsam ecclesiam in eumdem statum in quo tempore bonae memoriae Arduini Placentini episcopi fuisse dignoscitur, apostolica auctoritate reduximus. Nihilominus etiam ad preces eorumdem filiorum nostrorum, a memoratis civibus vestris jurejurando recepto, quod rapinam, pro qua terra vestra fuerat interdicto subjecta, Placentini cives nullatenus commiserunt, et in raptores illos nullam vos jurisdictionem spiritualem, vel temporalem constat habere; vos et civitatem vestram a debito interdicti absolvimus, et omnia divina officia vobis de caetero concedimus celebrare. Amodo igitur vestra intererit, praedictum filium nostrum Hugonem electum vestrum, cui vestrarum cura commissa est animarum, ita benigne et honeste recipere, atque magnifice honorare, ita etiam debitam in omnibus reverentiam et subjectionem impendere, quod et nos de tanta misericordia sola gratia vobis exhibita non debeat poenitere, et ipse devotionem vestram et studium in hac parte veraciter valeat commendare.

Datum Romae, apud S. Petrum, V Idus Januarii.

XV Canonicorum ecclesiae Sancti Petri (Romanae) privilegium ab Eugenio III concessum confirmat. (Romae, ap. S. Petrum, jan. 20.)[ Bullar. Vatic., I, 53.] ADRIANUS episcopus, servus servorum Dei, dilectis filiis BERNARDO, presbytero Sancti Clementis cardinali, et ecclesiae beati Petri archipresbytero, atque caeteris ejusdem ecclesiae canonicis tam praesentibus quam futuris canonice substituendis, in perpetuum.

Beatorum Petri et Pauli tam eminens est et tam gloriosa societas, ut et ambo sint doctores gentium, auctores martyrum, principes sacerdotum. Et cum inter universos apostolos peculiari quadam praerogativa praecellant, aequalitatis in coelo meritis disparitatem non sentiunt. Petro ab ipso Salvatore nostro Domino Jesu Christo claves regni coelorum sunt commissae, Paulus a Deo electus est ut de multitudine gentium regnum coelorum impleat sua praedicatione; Petrus petra est, et fundamentum fidei, et ne ruamus, in soliditate nos firma sustentat; Paulus ne pravo haereticorum dogmate vulneremur, moralitatis honestate et invincibili ratione fidei nos armat; Petrus principatum tenens, ex potestate ligat et solvit; Paulus diligens praedicator, ne quid reprehensibile vel ligatione dignum in nobis appareat, mirabili nos exhortatione praemunit; Petrus firmamentum nostrum est ac domus fortitudinis, et in fide ejus plantati et radicati sumus; Paulus vas electionis praedestinatos a Deo et electos coelestis tubae sonoritatae vocavit, et pro nobis sine intermissione orans, ne a fide et veritate deviemus, apud Deum interveniendo nos protegit. Cum igitur hi duo maxima luminaria Dei Ecclesiam illustrantia pari et amicabili splendore et fraterno amore praefulgeant, aequitatis et justitiae ratio persuadet ut nos, qui licet indigni Christi vices in terris agimus, et in ejusdem apostolorum principis cathedra residere conspicimur, domesticam beati Petri familiam paterno diligamus affectu, et pia eam provisione in suis necessitatibus adjuvemus. Hujus itaque rationis debito provocati, dilecti in Domino filii, ad exemplar praedecessoris nostri sanctae memoriae Eugenii, quartam partem omnium oblationum, quae de altari ejusdem beati Petri apostoli et tam de arca, quam de omnibus ministeriis ipsius ecclesiae, praeter de ministerio beati Leonis proveniunt, vobis ex consensu fratrum nostrorum episcoporum et cardinalium, sedis apostolicae auctoritate concedimus et praesentis scripti pagina confirmamus. Ita videlicet, ut semper cum volueritis facultatem liberam habeatis eamdem oblationem in vestris manibus retinendi atque custodiendi, seu aliis quibus volueritis cum nostro atque successorum nostrorum consensu vendendi: Salva in omnibus aliis, et retenta in nostris, et successorum nostrorum manibus ipsius ecclesiae libera dispositione atque custodia. Hoc autem ideo facere dignum duximus, ut vos die ac nocte studiose in Dei laudibus desudantes, tam in missarum celebratione, quam in matutinis et aliis horis pro vivorum ac defunctorum salute attenta diligentia et honeste decantandis, praedictam beati Petri ecclesiam obsequio debito veneremini, et Dei fideles apostolorum limina devotione debita visitantes, locum ipsum in majori devotione ac veneratione semper habeant.

Decernimus ergo ut nulli omnino hominum fassit hujus nostrae concessionis paginam ausu temerario infringere, seu quibuslibet modis perturbare.

Si qua igitur, etc. Ego Adrianus catholicae Ecclesiae episcopus. Ego Imarus Tusculanus episcopus. Ego Hugo Ostiensis episcopus. Ego Gregorius presb. card. tit. S. Chrysogoni. Ego Hubaldus presb. card. tit. sanctae Praxedis. Ego Manfredus presb. card. tit. S. Sabinae. Ego Aribertus presb. card. tit. sanctae Anastasiae. Ego Julius presb. card. tit. sancti Marcelli. Ego Hubaldus presb. card. tit. sanctae Crucis in Jerusalem. Ego Guido presb. card. tit. pastoris. Ego Astaldus presb. card. tit. S. Priscae. Ego Gerardus presb. card. tit. Sancti Stephani in coelio monte. Ego Henricus presb. card. SS. Nerei et Achill I. Ego Joannes presb. card. tit. sanctorum Sylvestri et Martini. Ego Guido diac. card. sanctae Mariae in Porticu. Ego Joannes diac card. SS. Sergii et Bacchi. Ego Ildebrandus diac. card. sancti Eustachii juxta templum Agrippae. Ego Odo diac. card. S. Nicolai in carcere Tulliano II.

Datum Romae apud S. Petrum per manum Rolandi sanctae Romanae Ecclesiae presbyteri cardinalis et cancellarii XIII calendas Februarii, indictione III, Incarnationis Dominicae, anno 1154, pontificatus vero domni Adriani papae IV, anno primo.

XVI. Privilegium pro monasterio S. Mansueti Tullensi. (Romae, ap. S. Petrum.)[D. CALMET, Hist. de Lorraine, II, Pr. 346.] ADRIANUS episcopus, servus servorum Dei, dilectis filiis JOANNI abbati monasterii S. Mansueti Tullensis, ejusque fratribus tam praesentibus quam futuris regularem professis, in PP. MM.

Religiosam vitam eligentibus apostolicum convenit adesse praesidium, ne forte cujuslibet te veritatis incursus, aut eos a proposito revocet, aut robur quod absit! sacrae religionis infringat; quocirca, dilecti in Domino filii, vestris justis postulationibus clementer annuimus, et praefatum monasterium, in quo divino mancipati estis obsequio, sub beati Petri et nostra protectione suscipimus, et praesentis scripti privilegio communimus; statuentes, ut quascunque possessiones, quaecunque bona idem monasterium in praesentiarum juste et canonice possidet, aut in futurum concessione pontificum, largitione regum vel principum, oblatione fidelium, seu aliis justis modis Domino propitio poterit adipisci, firma vobis vestrisque successoribus et illibata permaneant; in quibus haec propriis duximus exprimenda vocabulis.

Cellam apud Rinellum castrum sitam, cum omnibus possessionibus suis. Ecclesiam de Moruncurt, et duas partes omnium decimarum ejusdem ecclesiae; oblationum similiter duas partes, scilicet in Nativitate Domini, in Epiphania, in Pascha, in Pentecostes, in festo Sancti Petri ad vincula, in festo Omnium Sanctorum; de oblationibus quae per annum offeruntur medietatem, exceptis missis privatis: de dotalitio ejusdem ecclesiae; et de terris quae pro eleemosyna datae sunt, vel deinceps acquiri poterunt, duas partes, vicarius tertia parte

Cellam Sancti Jacobi de Sionna, et molendinum Evucurt: cellam Sanctae Mariae de Novo-Castro; capellam Sancti Nicolai, et capellam de Unaucurt; ecclesiam Sancti Christophori, et dona altarium trium praedictarum ecclesiarum de omnibus redditibus, quarum vos duas partes, vicarius tertiam accipiat. Ecclesiam Sancti Amantii, quae sita est in suburbio Tullensi; et donum altaris, quod Pipo bonae memoriae Tullensis episcopus, rogatu Hugonis archidiaconi et cantoris, vobis contulisse dignoscitur, cum determinatione parochiatus, videlicet a porta priori Burgo claudente, ubi pars rivuli Angruxia ipsi muro profluit, et sicuti murus totum Burgum occupat et ambit, et exterius quaqua versum habitatio sit in sinistra parte, sicuti via dividit versus meridiem, usque ad rivulum Iserella, ipsaque Iserella cursum suum dirigit versus orientem in laeva parte, usque ad viam publicam, ubi extrinsecus portae de Uvel admiscetur rivulo Angruxiae. De redditibus ejusdem ecclesiae quadraginta solidos, ad fratrum vestituram deputatos, etiam per totum annum duas partes oblationum etiam eleemosynarum ejusdem ecclesiae, atque juxta ea quae a sanctissimis praedecessoribus nostris apostolicis cardinalibus sanctae Romanae Ecclesiae, vel pontificibus Tullensibus exinde statuta sunt, praecipue pro dilectione et veneratione reliquiarum sanctorum Apostolorum Petri et Pauli, quibus ipse locus insignis habetur, et veneratur auctoritate apostolica.

Confirmamus, et ratum atque inconvulsum futuris temporibus manere decernimus, et perpetuum silentium indicimus, et omni calumnia pro jam dicta ecclesia Sancti Amantii cessante, eumdem locum cum suis appendiciis vestrum monasterium quiete possideat, praesenti sanctione statuimus. Ecclesiam de Boneio; capellam de Doolvilla, et tam dona altarium, quam decimas majores et minores earumdem ecclesiarum. Ecclesiam de Purveis, cum altari et medietate tam decimarum quam eleemosynarum, quae pro defunctis dantur. Praeterea medietatem omnium eorum quae in nativitate sanctae Mariae, tam in vigilia quam in festo altari offerentur. Ecclesiam de Blaviniaco, cum dotalitio, et tribus capellis, et altaribus de Monz, Magaico, Bibiniaco. In Blaviniaco omnes decimationes tam majores quam minores. In Nativitate Domini, in Pascha, et in festo Sancti Medardi; oblationum duas partes. Apud Monz decimas omnes, exceptis trium hominum decimis.

Apud Biliniacum, et apud Jaiacum, omnium decimationum medietatem. Ecclesiam de Parniaco supra Mosam, cum altari, et quatuor partes majorum decimarum ejusdem ecclesiae, minorum vero medietatem. In dotalitio quoque ejusdem ecclesiae, medietatem in oblationibus per annum; in eleemosynis defunctorum medietatem. Ecclesiam de Luzda, cum altari, et tertiam partem omnium decimarum, et medietatem dotalitii. Ecclesiam de Beverone, cum altari, dotalitium ejusdem, et census atrii, cum integritate decimarum etiam ejusdem ecclesiae tres partes. Ecclesiam de Odelincurt, cum altari et medietatem omnium decimarum dotalitii, etiam et census atrii medietatem. Ex dono Simonis ducis et Aleidis uxoris suae, Matthaeo filio suo concedente, alodium de Monce, cum molendino ibidem constructo; vineas quas tres fratres Drogo Arnulfus, Herbertus et Theodoricus nepos eorum clericus, ipsi monasterio pietatis intuitu concesserunt. Ex dono Rainaldi Rufi vineam Marsillin. Praeterea mansum in quo ipsum coenobium situm est, quietum, et ab omni exactione immune, atque ab omni banno saeculari liberum esse decernimus; ut videlicet nullus episcopus, aut alia persona, in eo novum aut indebitum gravamen vel quamlibet vexationem exercendi jus habeat

Auctoritate etiam apostolica prohibemus, ut forum nundinarum, quod in prato adjacenti monasterio vestro in festo Sancti Mansueti singulis annis agitur, nulli omnino ecclesiasticae saecularive personae a loco in quo modo celebratur, liceat futuris temporibus removere.

Decernimus ergo ut nulli omnino hominum liceat supradictum monasterium temere perturbare, aut ejus possessiones auferre, vel ablatas retinere, minuere, seu quibuslibet vexationibus fatigare, sed illibata omnia et integra conserventur, eorum pro quorum gubernatione et sustentatione concessa sunt, usibus omnimodis profutura, salva sedis apostolicae auctoritate, et dioecesani episcopi canonica justitia.

Si qua igitur, etc. Ego Adrianus catholicae Ecclesiae episcopus. Ego Imarus Tusculanus episcopus. Ego Gregorius Sabinensis episcopus. Ego Guido presbyter cardin. tit. S. Chrysogoni. Ego Hybaldus presbyter cardin. tit. Sanctae Praxedis. Ego Aribertus presbyter cardin. tit. Sanctae Anastasiae. Ego Subaldus presb. cardin. tit. Sanctae Crucis. Ego Senrica presb. cardin. tit. Sanctorum Nerei et Achil. Ego Joannes presb. card. tit. Sanctorum Silvest. et Marc. Ego Guido diacon. cardin. Sanctae Mariae in Porticu. Ego Joannes diacon. cardin. Sanctorum Sergii et Bac. Ego Gerardus diacon. card. Sanctae Mariae. Ego Odo diaconus cardin. Sancti Nicolai in Carcere.

Datum Romae apud Sanctum Petrum per manum Rolandi, sanctae Romanae Ecclesiae presb. card. cancellarii, III Idus Febr., indictione III, Inc Dom. an 1154, pontif. vero D. Adriani papae IV an I.

XVII. Henrico patriarchae Gradensi et ejus successoribus primatum archiepiscopatus Jadertini, jusque consecrandi archiepiscopi concedit. (Romae, ap. S. Petrum, Febr. 22.)[MANSI, Concil., XXI, 821.] ADRIANUS episcopus, servus servorum Dei, venerabili fratri HENRICO Gradens. patriarchae ejusque successoribus canonice substituendis in perpetuum.

Ne passim et indiscrete sibi omnes Ecclesiae omnia vindicarent, consulta satis, utilique sanctorum Patrum deliberatione sanxit auctoritas, ut aliae aliis praerogativa dignitatis excellerent, et eis tam judicandi auctoritate, quam potestate corrigendi praeessent. Super omnes autem ex superni dispositione consilii sacrosancta est Romana Ecclesia constituta, ad cujus examen universarum ecclesiarum negotia referrentur, et cujus statuta universa multitudo fidelium sequeretur. Haec nimirum ex indulto a prima fundatione Ecclesiae in B. Petro apostolorum principe privilegio statum omnium ecclesiarum provida consideratione disposuit, et quoties expedire cognovit, alias aliis ad ampliorem curam earum habendarum statuit praeeminere. Inde est quod nos honestatem, ac prudentiam tuam, et devotionis sinceritatem, quam erga sacrosanctam Romanam Ecclesiam semper habuisse dignosceris, attendentes, et ne commissa regimini et dispositioni tuae Graden. Ecclesia, quae de benignitate apostolicae sedis praerogativa gaudet honoris, ex brevitate patriarchatuum inferius et abjectius valeat apud simpliciores haberi, ad ampliandam dignitatem ipsius, primatum ei super Jadertinum archiepiscopatum, et episcopatus ipsius apostolica auctoritate concedimus, et tam te quam successores tuos Jadertino archiepiscopo et episcopis ejus, qui pro tempore fuerint, dignitate primatus praesidere statuimus, et consecrationis munus eidem archiepiscopo impartiri, Romano quidem pontifici traditione pallii reservata. Ut igitur haec nostra constitutio firma in perpetuum et inconcussa permaneat, eam scripti nostri pagina communimus, et auctoritate apostolica confirmamus.

Decernimus ut nulli unquam hominum liceat hanc paginam nostrae constitutionis et confirmationis infringere, vel ei modis quibuslibet contraire, salva in omnibus apost. sedis auctoritate.

Si quis autem id attentare praesumpserit, secundo tertiove commonitus, nisi reatum suum congrua satisfactione correxerit, potestatis honorisque sui dignitate careat, reumque se divino judicio existere de perpetrata iniquitate cognoscat, atque in extremo examine districtae ultioni subjaceat. Ego Adrianus catholicae Ecclesiae episcopus. Ego Gregorius Sabinen. episc. Ego Guido presb. card. tit. S. Chrysogoni. Ego Hubaldus presb, card. tit. S. Praxedis. Ego Manfredus presb. card. tit. S. Sabinae. Ego Aribertus presb. card. tit. S. Anastasiae. Ego Julius presb. card. tit. S. Marcelli. Ego Guido presb. card. tit. Pastoris. Ego Astaldus presb. card. tit. S. Priscae. Ego Girardus presb. card. tit. S. Stephani in Coelio Monte. Ego Henricus presb. card. tit. SS. Nerei et Achillei. Ego Joannes presb. card. tit. SS. Sylvestri et Martini. Ego Guido diac. card. S. Mariae in Porticu. Ego Jo. diac. card. SS. Sergii et Bacchi. Ego Gerardus diacon. cardin. S. Mariae in Via Lata. Ego Oddo diac. cardin. S. Nicolai in Carcere Tulliano.

Datum Romae ap. S. Petrum, per manum Rolandi, S. A. E. card. et cancell., VIII Kal. Martii, ind. III, Incarn. Dom. an. 1154, pontificatus vero D. Adriani papae IV an. I.

XVIII. Ad Jadertinum archiepiscopum.--Certiorem eum facit de iis que disposuerat ut Gradensem patriarcham suum primatem agnosceret. (Romae, ap. S. Petrum, Febr. 22.)[MANSI, Concil., XXI, 822.] ADRIANUS episcopus, servus servorum Dei, venerabili fratri [LAMPRIDIO] Jadertino archiepiscopo, ejusque suffraganeis episcopis, salutem et apostolicam benedictionem.

Quoniam sacrosancta Romana Ecclesia universarum ecclesiarum caput et mater est, vel remotione obsistente terrarum, vel multiplicitate impediente negotiorum quarumdam ecclesiarum necessitatibus, non tam facile potest, ut oportet, aliquando consulere; ideo aliarum ecclesiarum, quae ampliorem curam illis impenderent, super eas institutos, et discretos tum providos viros in partem suae consuevit sollicitudinis evocare. Hujus itaque rei nos consideratione inducti tum quia dignitatem Graden. Ecclesiae dignum duximus ampliare, tum quia utile vobis, et temporaliter et spiritualiter esse prospeximus habere prope vos, a quo et in dubiis magisterium, et in necessitatibus solatium recipere valeatis: venerabilem fratrem nostrum Henricum Grandensem patriarcham primatem vestrum duximus statuendum, et Graden. Ecclesiae dignitatem primatus ecclesiis vestris declaravimus de caetero praesidere. Eapropter per praesentia vobis scripta mandamus, quatenus eumdem patriarcham amodo primatem vestrum humiliter habeatis, et sicuti primati vestro exhibeatis ei obedientiam et honorem. Ad magnum quidem profectum vestrum, annuente Domino, pertinebit, si doctrinam ejus devoto animo receperitis, et quod salubriter ipse praeceperit, prosecutione operis studueritis adimplere.

Datum Romae apud S. Petrum VIII Kal. Martii pontificatus nostri, anno primo.

XIX. Monasterium Corbeiense (dioeces. Paderborn.) tuendum suscipit et ejus bona juraque confirmat, petente Wibaldo abbate. (Romae, ap. S. Petrum, Febr. 25.)[MARTEN., Ampl. Collect., II, 616.] ADRIANUS episcopus, dilectis filiis WIBALDO, etc.

Officii nostri nos admonet et invitat auctoritas pro ecclesiarum statu satagere, etc. Eapropter, dilecte in Christo Wibalde, devotionem quam erga apostolicam sedem geris diligentius attendentes, praedecessoris nostri sanctae memoriae papae Eugenii vestigiis inhaerentes, dignitatem praedecessoribus tuis per nostrorum praedecessorum Romanorum pontificum privilegia traditam, nos quoque, praestante Domino, inconvulsam volumus conservari. Quocirca praesentis decreti auctoritate concedimus in praecipuis solemnitatibus sandaliis et dalmatica uti, juxta altare sedere, populum infra commissum monasterium vel cellas, quae attinent ad animae suae salutem, docere, sicut praedecessoribus tuis a nostris praedecessoribus Romanis pontificibus est concessum. Ipsum praeterea Corbeiense monasterium, cui, Domino auctore, praeesse dignosceris, sub beati Petri et nostra protectione suscipimus, et praesentis scripti privilegio communimus. Statuentes ut quascunque possessiones, quaecunque bona, idem monasterium impraesentiarum juste et canonice possidet, aut in futurum concessione pontificum, largitione regum vel principum, oblatione fidelium, seu aliis justis modis, praestante Deo, poterit adipisci, firma vobis vestrisque successoribus, et illibata permaneant, in quibus haec propriis duximus exprimenda vocabulis.

Decimam videlicet de curia Luithardessen, decimam de curia Beverungen, decimam de curia Dasburg, decimam de curia Mullenhusen, decimam de curia Buthelestorp, decimam de curia Munden, decimam de curia Bodowicke, decimam de curia Munchusen, decimam de curia Beldernichusen, decimam de curia Buwelage, decimam de curia Homourstelde, decimam de curia Nienstede, decimam de curia Bolckmaressen, decimam de curia Luitheressen, decimam de curia Erclen, decimam de curia Brumelinchtorp, decimam de curia Leziazi, decimam de curia Castinaci, decimam de curia Hottepe, decimam de curia Nuthlon, decimam de curia Kefflike, decimam de curia Nen, decimam de curia Croppenstede, decimam de curia Hemmentorp, decimam de curia Holthusen, decimam de curia Groninge. In Frisia quamdam possessionem, quae vocatur Merten, et in eodem loco ecclesiam de Linguerd; insulam Rugianam, piscationem Hocwar. Sancimus quoque ut ipsum monasterium nulli omnino personae in beneficium cujuslibet occasionibus concedatur, sed semper sub protectione Romanorum pontificum, atque imperatorum vel regum defensione permaneat. Adjicientes quod monasterium Heresburg cum decimis circa montem per duas rastas Saxonicas, sicut a beatae memoriae domno Leone papa, ex petitione Caroli Magni imperatoris, qui ipsum montem expugnaverat, collatae noscuntur, monasterium quoque in Groninga, et monasterium in Kemnade, nunquam ab eodem Corbeiensi alienetur coenobio, sed per ipsius loci abbatem semper regantur, et salubriter sub monasticae disciplinae ordinentur regula, nec alicui facultas sit quidquam de bonis eorumdem trium monasteriorum ad usus et praebendam Domino ibidem famulantium pertinentibus commutare, in beneficium concedere vel alienare, sine assensu fratrum in eisdem coenobiis manentium, favore Corbeiensis capituli. Volumus etiam ut praepositurae clericorum ecclesiae S. Pauli, quae vocatur Nova ecclesia, sub ejusdem Corbeiensis abbatis ordinatione, sicut hactenus, semper consistat, nec abbati vel praeposito liceat canonicorum praebendas absque clericorum conniventia in beneficium conferre, seu commutare atque distrahere. Praeterea constituimus, ut infra ambitum muri memorati monasterii Corbeiensis nemo clericorum vel laicorum jure proprietatis, vel beneficii mansionem aliquam ullo tempore habeat, sed totus ipsius loci ambitus abbatis, monachorum et aliarum religiosarum personarum usibus et habitationibus pateat. Prohibemus autem ut in eodem monasterio nulli episcoporum, praeter Romanum pontificem, liceat quamlibet jurisdictionem habere, ita ut, nisi ab abbate istius monasterii fuerit invitatus, nec missarum solemnia ibidem celebrare praesumat. Ut igitur haec omnia, quae supra diximus, plenum in posterum robur obtineant, sicut in authenticis praedecessorum nostrorum privilegiis continentur, tam tibi, quam successoribus tuis ea favoris nostri auctoritate confirmamus.

Decernimus ergo ut nulli omnino hominum liceat praefatum monasterium temere perturbare, aut ejus possessiones auferre, vel ablatas retinere, minuere, seu quibuslibet vexationibus fatigare, sed illibata omnia et integra conserventur eorum, pro quorum gubernatione et sustentatione concessa sunt, usibus omnimodis profutura, salva sedis apostolicae auctoritate.

Si qua igitur, etc. Ego Adrianus catholicae Ecclesiae episcopus. Ego Imarus Tusculanus episcopus. Ego Guido presbyter cardinalis titulo S. Chrysogoni. Ego Ubaldus presbyter cardinalis titulo S. Praxedis. Ego Manfredus presbyter cardinalis titulo S. Sabinae. Ego Ubaldus presbyter cardinalis titulo S. Crucis. Ego Astaldus presbyter cardinalis titulo S. Priscae. Ego Guido diaconus cardinalis S. Mariae in Porticu. Ego Gerardus diaconus cardinalis S. Mariae in Via Lata.

Datum Romae apud S. Petrum, per manum Rolandi, sanctae Romanae Ecclesiae presbyteri cardinalis et cancellarii, V Kal. Martii, indictione . . . . Anno Dominicae Incarnationis 1155, pontificatus vero D. Adriani papae IV, anno primo.

Aliud diploma impetravit Wibaldus ab Adriano pro Herivordensi collegio, datum Sutrii, per manum Rolandi, sanctae Romanae Ecclesiae presbyteri cardinalis et cancellarii, XVI Kal. Junii, indict. III, Incarnationis Dominicae anno 1155, pontificatus vero domni Adriani papae IV, anno primo.

XX. Episcopis Scotiae praecipit ut Rogero Eboracensi obediant. (Romae, ap. S. Petrum, Febr. 27.)[WILKINS, Concil. I, 481.] ADRIANUS episcopus, servus servorum Dei, venerabilibus fratribus H. Glasguensi, Christiano Witternensi, R. Sancti Andreae, M. de Dumblan, G. Dunkeldensi, T. Brechinensi, G. Aberdonensi, W. Moraviensi, S. Sancti Petri in Ros. et A. Cathenensi, episcopis, salutem et apostolicam benedictionem.

Quoties in aliqua ecclesia, divina clementia disponente, talis pastor statuitur, de cujus discretione atque prudentia bonam fiduciam obtinemus, tanto majori gaudio ex hoc ipso replemur, quanto de omnium ecclesiarum profectu cogimur existere studiosi. Et ideo venerabilem fratrem nostrum Rogerum, archiepiscopum Eborum, et metropolitanum vestrum, debita benignitate suscepimus, et pallium, pontificalis scilicet plenitudinem potestatis ipsi concessimus, atque circa nos aliquandiu commorantem, sicut illum, quem sincero cordis affectu speciali praerogativa diligimus, honeste tractavimus, et eum inter fratres et coepiscopos nostros, sicut decuit, charum habuimus. Ipsum itaque ad ecclesiam suam cum gratia sedis apostolicae et litterarum nostrarum prosecutione, ducente Domino, redeuntem, fraternitati vestrae attentius commendamus praesentium auctoritate praecipiendo mandantes, ut eum tanquam metropolitanum vestrum diligere et honorare curetis, et debitam ei obedientiam atque reverentiam metropolitico jure, occasione seposita, deferatis. Quod si non feceritis, et ei nolueritis obedire, scire vos volumus, quod nos sententiam, quam idem frater noster in aliquem vestrum propter hoc canonice promulgaverit, nos, auctore Deo, ratam habebimus.

Datum Romae apud Sanctum Petrum, III Kal. Martii.

XXI. Dioecesis Placentinae praelatis Hugonem episcopum a sese consecratum commendat. (Romae, ap. S. Petrum, Mart. 4.)[MANSI, Concil., XXI, 820.] ADRIANUS episcopus, servus servorum Dei, dilectis filiis universis praepositis, abbatibus, prioribus, archipresbyteris, plebanis, capellanis et aliis ecclesiarum praelatis Placentini episcopatus, salutem et apostolicam benedictionem.

Tribulationes et angustias Placentinae Ecclesiae misericordiae oculis intuentes, ejus sumus calamitatibus miserti. Et ideo charissimum filium Hugonem virum utique prudentem, nobilem atque industrium, quem dilecti filii nostri nuntii vestri in Placentinum episcopum elegerunt, vobis concessimus, et ipsum nostris tanquam B. Petri manibus in episcopum Placentinae Ecclesiae studuimus consecrare. Ad vos itaque eumdem fratrem nostrum cum plena gratia sedis apostolicae transmittentes universitati vestrae duximus attentius commendare, per apostolica vobis scripta mandantes, quatenus ad persolvendum debita, quibus commissa sibi Ecclesia nunc temporis dignoscitur aggravari, ita ei manus vestri auxilii porrigatis, ut et ipse devotionem vestram atque munificentiam sentiens vos semper habere valeat chariores, et nos de vestra devotione, quam erga eum habere viderimus, possimus merito congaudere. Ad haec nihilominus vobis mandamus, quatenus jam dictum fratrem nostrum propensius honorantes, sicut patri et animarum vestrarum episcopo, debitam ipsi studeatis obedientiam ac reverentiam exhibere, ut et vos videamini, quod vestrum est, in omni humilitate atque patientia adimplere, et ipse pro vestra possit salute, ac debeat esse sollicitus, et illam vobis provisionis curam impendere, quam spiritualis pater de bonis filiis habere semper in animo consuevit.

Datum Romae apud S. Petrum, IV Nonas Martii.

XXII. Clero et populo Placentino Hugonem episcopum commendat. (Romae, ap. S. Petrum, Mart. 4.)[CAMPI, Hist. di Piacenza, II, 354.] ADRIANUS episcopus, servus servorum Dei, dilectis filiis clero et populo Placentino, salutem et apostolicam benedictionem.

Placentinae Ecclesiae laboribus miserti, paterno ipsi compatientes affectu dilectum filium nostrum Hugonem in episcopum vobis ad petitionem nuntiorum vestrorum concessimus, et ipsum nostris, tanquam B. Petri manibus studuimus in Placentinum episcopum consecrare. Eumdem ergo fratrem nostrum ad vos, et commissam sibi ecclesiam cum nostrae gratiae plenitudine transmittentes, vobis duximus attentius commendandum, per apostolica vobis scripta mandantes, quatenus cum honore magno et reverentia, sicut condecet, patrem et animarum vestrarum rectorem recipere studeatis, et debitam ipsi obedientiam deferendo in omni humilitate, ipsi satagatis tanquam vestro Patri spirituali in omnibus et per omnia complacere, ut vobis in obedientia ipsius consistentibus valeat tanquam filiis propriis spiritualem alimoniam ita in tempore ministrare, quod una vobiscum possit ad coelestem patriam, ductore Domino, pervenire.

Datum Romae apud S. Petrum, IV Nonas Martii.

XXIII. Uberto praeposito Pratensi concedit jus provocationis ad sedem apostolicam. (Romae, ap. S. Petrum, Mart. 10.)[UGHELLI, Ital. sacr., III, 332.] ADRIANUS episcopus, servus servorum Dei, dilecto filio UBERTO praeposito Pratensi Ecclesiae, salutem et apostolicam benedictionem.

Apostolicae sedis clementia devotos et humiles filios semper consuevit speciali affectu diligere, et ne pravorum hominum molestiis agitentur, apostolicae sedis munimine confovere. Eapropter, dilecte in Domino fili, tuis justis postulationibus clementer annuimus, et personam tuam cum bonis tam ecclesiasticis quam mundanis, quae inpraesentiarum juste et canonice possides, aut in futurum, praestante Domino, poteris adipisci, sub B. Petri et nostra protectione suscipimus: et praesentis scripti patrocinio communimus, statuentes ut si te ab aliquo gravari praesenseris, libere tibi sedem apostolicam liceat appellare. Nulli ergo omnino hominum, etc.

Datum Romae apud S. Petrum, IV Idus Martii.

XXIV. Privilegium pro ecclesia S. Mariae de Portu Ravennate. (Romae, ap. S. Petrum, Mart. 14.)[FANTUZZI, Monum. Ravenn., II, 131.] ADRIANUS episcopus, servus servorum Dei, dilecto filio MANFREDO priori ecclesiae S. Mariae in Portu, ejusque successoribus canonice promovendis in perpetuum.

Commissae nobis apostolicae sedis nos hortatur auctoritas ut locis et personis ejus auxilium devotione debita implorantibus tuitionis praesidium impendere debeamus, quia sicut injusta petentibus nullus est tribuendus effectus, ita legitima et justa postulantium non est differenda petitio, eorum praesertim qui cum honestate vitae et laudabili morum compositione gaudent omnipotenti Domino deservire. Eapropter, dilecte in Domino fili Manfrede, prior tuis justis petitionibus debita benignitate gratum impertientes assensum, beatae Dei Genitricis Mariae Ecclesia cui, Deo auctore, praeesse dignosceris cum omnibus ad ea pertinentibus ad exemplar praedecessoris nostri felicis memoriae PP. Innocentii sub B. Petri et nostra protectione suscipimus, et praesentis scripti privilegio communimus. Statuentes ut quascunque possessiones, quaecunque bona, eadem ecclesia inpraesentiarum juste et canonice possidet, aut in futurum concessione pontificum, largitione regum vel principum, oblatione fidelium, seu aliis justis modis, Deo propitio, poterit adipisci firma tibi tuisque successoribus in perpetuum et illibata permaneant, in quibus haec propria duximus exprimenda vocabulis. Quaecunque a Sipoto abb. monast. S. Andreae et S. Mariae de Cereto ex partibus Istriae per Enphiteu acquisivistis, quaecunque etiam a Cervien. Cesenaten. Ariminen. episcopo eidem ecclesiae rationabiliter concessae sunt, aquimolum cum redimine, seu adjacentiis suis extra Portam S. Laurentii Rav. ubi molendinum construxistis juxta pontem, qui supra aquam ante eamdem portam fluentem consistere cernitur in superiori et exteriori parte ejusdem pontis ad jus B. Petri pertinens vobis, concedimus sub censu unius denar. Lucen. monetae, a vestra ecclesia nobis nostrisque successoribus annualiter persolvendo, et quaecunque a b. m. Gualtero qu. Rav. archiep. ecclesiae vestrae divinae pietatis intuitu collata sunt, cum terris, pratis, vineis, nemoribus, usuagis et pascuis in boschio, et plano, in aquis et molendinis, in viis et semitis et in omnibus aliis libertatibus et immunitatibus suis. Liceat etiam vobis clericos a saeculo fugientes ad conversionem in congregationem vestram suscipere absque alicujus episcopi vel praepositi contradictione, sive molestia. Sed et laicos de quibuslibet parochiis, vestrae societati ad disciplinae videlicet regularis conversionem per vos ipsos adjungi, nisi forte aliquibus legalibus conditionibus teneantur obnoxii, nullus episcopus vel praepositus vobis interdicere audeat, nulli quoque fratrum ejusdem ecclesiae licentia pateat post factam apud vos professionem de claustro vestro, vel domo vestra discedere aliqua occasione sine prioris ecclesiae vestrae, aut absque communi congregationis licentia. Quod si quis ex clericis vel laicis professis de claustro vestro, vel domo vestra discesserit, et commonitus redire contempserit priori ecclesiae ipsius qui pro tempore fuerit, ex apostolica auctoritate sit facultas ejusmodi a suis officiis suspendere, et excommunicare; suspensum vero, sive interdictum, vel excommunicatum nullus episcoporum abbatumve suscipere vel retinere praesumat. Quae omnia apostolica auctoritate concedimus, quandiu scilicet apud vos canonici ordinis tenor, Deo praestante, viguerit. Praeterea clericorum tonsuram in vestro loco regulariter pro professione volentium vivere nostra concessione vobis facere liceat. Porro clericorum vestrorum ordinationem a quo malueritis catholico episcopo suscipiendi licentiam habeatis. Si quando Rav. ecclesia forte antistitem non habuerit, vel si is qui in ea fuerit, constiterit non esse catholicum, sane fratrum vestrorum decimas quas ubilibet vestris laboribus, sumptibusque colligitis, nullus episcoporum, vel episcopalium ministrorum a vobis exigere audeat. Sepulturam quoque sacrorum locorum liberam omnino esse decernimus, ut eorum qui se illic sepeliri deliberaverint devotioni, et extremae voluntati, nisi forte excommunicati, vel interdicti sint, nullus obsistat. Ad haec adjicientes statuimus auctoritate praesentis privilegii, ut praefata ecclesia vestra cum omnibus ubilibet ad se pertinentibus ab omni sit extraordinaria functione immunis, ut videlicet si quando archiepiscopum Rav. vel quemlibet alium episcopum in cujus parochia aliquam ecclesiam vel possessionem habetis, vel decedente archiepiscopo clericos, vel laicos ejusdem ecclesiae ad Romanum pontificem vel ad imperatorem a cujuslibet rei gratia profiscisci contigerit, nullam vobis exactionem in argento, aut equitaturis, aut aliquibus aliis stipendiis de ejusdem ecclesiae rebus facere audeant, seu ibidem hospitando aliquod unquam gravamen inferre. Praeterea si ingruente bello cives Rav. vel aliarum civitatum vel locorum homines pro militibus, vel pro munienda civitate, vel castro collectam fecerint, jam D. ecclesiam vestram ab omni exactione immunem esse praecipimus.

Decernimus ergo ut nulli omnino personae hominum praefatam ecclesiam temere perturbare, aut ejus possessiones auferre, minuere, aut aliquibus vexationibus fatigare, sed omnia integra conserventur, eorumque pro quorum gubernatione et sustentatione concessae sunt, omnimodis usibus profutura salva sedis apostolicae auctoritate.

Si qua igitur inposterum ecclesiasticae saecularisve persona, hanc, etc. Ego Adrianus catholicae Ecclesiae episcopus. Ego Imarus Tusculanus episcopus. Ego Ubaldus P. B. R. card. tit. S. Praxedis. Ego Manfredus P. B. R. card. tit. S. Sabinae. Ego Aribertus presb. card. tit. S. Anastasiae. Ego Julius presb. card. tit. S. Marcelli. Ego Astaldus presb. card. tit. S. Priscae. Ego Joannes presb. card. tit. SS. Joannis et Pauli. Ego Henricus presb. card. tit. SS. Nerei et Achillei. Ego Joannes presb. card. tit. SS. Silvestri et Martini. Ego Rodulfus diac. card. S. Luciae in Septa Solis. Ego Guido diac. card. S. M. in Porticu. Ego Joannes diac. card. SS. Sergii et Bacchi.

Datum Romae apud S. Petrum, per manum Rolandi S. R. E. presb. card. et cancellarii, II Id. Martii, indict. III, Incarn. divinae, anno 1154, pontificatus vero D. Adriani papae IV, anno I.

XXV. Ad sanctimoniales Horreensis monasterii. Vetat ne quis eas sub reclusione vivere impediat. (Romae, ap. S. Petrum, Mart. 14.)[MARTEN. Ampl. collect., I, 833.] ADRIANUS episcopus, servus servorum Dei, dilectis in Christo filiabus sororibus monasterii S. Mariae in Horreo, salutem et apostolicam benedictionem.

Quoties illud a nobis petitur, quod religioni et honestati dignoscitur convenire, animo nos decet libenti concedere, et petentium desideriis congruum impertiri suffragium. Eapropter, dilectae in Domino filiae, vestris precibus annuentes, statuimus, et praesentis scripti decreto sancimus, ut nulla persona magna vel parva, saecularis seu ecclesiastica, vobis inhibeat, quin sub eadem Beati eadem Beati Benedicti Regula Domino serviatis, sub qua tempore praedecessoris nostri sanctae memoriae papae Eugenii ex ipsius praecepto tanquam reclusae promisistis Domino deservire. Nulli ergo omnino hominum liceat hanc nostrae constitutionis paginam temerario ausu infringere, seu ipsi modis quibuslibet contraire. Si quis autem hoc attentare praesumpserit, indignationem omnipotentis Dei et apostolorum Petri et Pauli se noverit incursurum.

Data Romae apud S. Petrum, II Idus Martii.

XXVI. Congregationis Camaldulensis tutelam suscipit. (Romae, ap. S. Petrum, Mart, 14.)[MITARELLI, Ann. Cam. III App. 475.] ADRIANUS episcopus, servus servorum Dei, dilectis filiis RODULFO Camaldulensium priori, ejusque fratribus, tam praesentibus quam futuris, regularem vitam professis, in perpetuum.

Officii nostri nos admonet et invitat auctoritas pro ecclesiarum statu satagere, et eorum quieti ac tranquillitati salubriter, auxiliante Domino, providere. Dignum namque et honestati conveniens esse dignoscitur, ut qui ad earum regimen, Domino disponente, assumpti sumus, eas et a pravorum hominum nequitia tueamur, et beati Petri atque sedis apostolicae patrocinio muniamus. Eapropter, dilecti in Domino filii, vestris justis postulationibus clementer annuimus, et praedecessorum nostrorum felicis memoriae Paschalis, Eugenii et Anastasii Romanorum pontificum vestigiis inhaerentes, praecipimus, et praesentis decreti auctoritate sancimus, ne cuiquam omnino personae, clerico, monacho, laico cujuscunque ordinis, aut dignitatis praesentibus aut futuris temporibus liceat congregationes illas et loca illa quae Camaldulensis eremi sive coenobii disciplinam et ordinem susceperunt, quaeque hodie sub illius regimine continentur, ab ejus ullo modo subjectione et unitate dividere, quae videlicet loca et congregationes conservandae unitatis gratia singularibus visa sunt vocabulis adnotanda.

In episcopatu Aretino, monasterium Sancti Salvatoris Berardingorum, Sancti Petri in Rota, Sanctae Mariae in Agnano, Sancti Quirini in Rosa, eremus Fleri, monasterium Sancti Viriani, Sancti Bartholomaei in Anglare; juxta Balneum monasterium Sanctae Mariae in Trivio. In Galiata, monasterium Sanctae Mariae in Insula. In episcopatu Montis Feretrani, monasterium montis Herculis. In episcopatu Forumpopiliensi, Hospitale Almerici. In episcopatu Pansauriensi, monasterium Sancti Decentii, eremus Fajoli. In episcopatu Bononiensi, monasterium Sancti Archangeli juxta castrum Britti, Sancti Felicis. In episcopatu Florentino, monasterium Sancti Petri in Luco, Sancti Salvatoris juxta civitatem. In episcopatu Fesulano monasterium Sanctae Mariae in Poplena et ecclesiam Sanctae Margaritae. In episcopatu Vulterrano, monasterium Sancti Petri in Fontiano, Sanctae Mariae in Policiano, Sancti Petri in Cerreto, Sancti Justi prope civitatem. In episcopatu Pisano, monasterium Sanctae Mariae de Morrona, monasterium Sancti Stephani in Cinctoria, Sancti Savini in Montione. In ipsa civitate, monasterium Sancti Michaelis, Sancti Fridiani, Sancti Zenonis. In episcopatu Lucano, monasterium Sancti Salvatoris in Cantiniano, Sancti Petri in Puteolis. Item in Sardinia, in archiepiscopatu Turritano, monasterium Sanctae Trinitatis de Saccaria, ecclesiam Sanctae Eugeniae in Samanar, ecclesiam Sancti Michaelis et Sancti Laurentii in Vanari, ecclesiam Sanctae Mariae et Sancti Joannis in Altasar, ecclesiam Sanctae Mariae in Contra, ecclesiam Sancti Joannis et Sancti Simeonis in Salvenaro, ecclesiam Sancti Nicolai de Trulla, ecclesiam Sancti Petri in Scano, ecclesiam Sancti Pauli in Contrognano, ecclesiam Sancti Petri in Olim. Item in Tutia, in episcopatu Clusino eremum Vivi in monte Amiato cum omnibus supradictorum locorum pertinentiis, villam praeterea de Mojona quam emistis ab Henrico praeposito et reliquis canonicis cum omnibus pertinentiis suis; villam de Montione quam emistis ab abbate Sanctae Florae, quemadmodum in vestris chartulis continetur, et vobis a praedecessore nostro bonae memoriae papa Anastasio, mediante justitia adjudicata est, et scripti sui sententia confirmata. Omnia igitur supradicta monasteria cum omnibus ad ipsa pertinentibus statuimus et apostolicae sedis auctoritate sancimus tanquam corpus unum sub uno capite, id est sub priore Camaldulensis eremi, temporibus perpetuis permanere, et illius disciplinae observatione persistere, sub illo, inquam, priore qui ab ipsius congregationis abbatibus sive prioribus et ab eremitis regulariter electus, praestante Domino, fuerit. Porro congregationem ipsam ita sub apostolicae sedis tutela perpetuo conferendam decernimus, ut nulli episcoporum facultas sit aliquid ex his monasterium absque prioris conniventia, vel apostolicae sedis licentia excommunicare, vel a divinis officiis interdicere. Fratribus autem ipsis licentia sit, a quo maluerint catholico episcopo consecrationum, seu ordinationum sacramenta suscipere.

Decernimus ergo ut nulli omnino hominum liceat praefatum eremum Camaldulensem temere perturbare, aut ejus possessiones auferre, vel ablatas retinere, minuere, seu aliis quibuslibet vexationibus fatigare, sed omnia integra conserventur eorum pro quorum gubernatione et sustentatione concessa sunt, salva sedis apostolicae auctoritate et dioecesanorum episcoporum canonica justitia.

Si qua igitur in futurum, etc.

OCULI MEI SEMPER AD DOMINUM. SANCTUS PETRUS, SANCTUS PAULUS, ADRIANUS PAPA IV. Ego Henricus presb. card. tit. Sanctorum Nerei Ego Adrianus catholicae Ecclesiae episcopus. Ego Ubaldus presb. card. tit. Sanctae Praxedis. Ego Aribertus presb. card. tit. Sanctae Anastasiae. Ego Julius presb. card. tit. Sancti Marcelli. Ego Joannes presb. card. tit. Sanctorum Joannis et Pauli tit. Pamachii. et Achillei. Ego Joannes presb. card. tit. Sanctorum Sylvestri et Martini. Ego Rodulfus diac. card. Sanctae Luciae in Septa Solis. Ego Wido diac. card. Sanctae Mariae in Porticu.

Datum Romae apud S. Petrum, per manum Rolandi sanctae Romanae Ecclesiae presb. card. et cancellarii II Idus Martii, indictione III, Incarnationis Dominicae anno 1154, pontificatus vero domni Adriani papae IV, anno primo.

XXVII. Monachis S. Sylvestri de Monte-Suavi praecipit, ut priori Camaldulensi obediant. (Romae, ap. S. Petrum, Mart. 15.)[Ibid., p. 494.] ADRIANUS episcopus, servus servorum Dei, dilectis filiis monachis monasterii sancti Silvestri de Monte Suavi, salutem et apostolicam benedictionem.

Praedecessor noster sanctae memoriae papa Eugenius monasterium in quo elegistis Domino deservire, quod utique ad jus et proprietatem Principis apostolorum spiritualiter pertinet, ut ordo monasticus secundum Camaldulensium fratrum consuetudinem in eo posset firmiter observari, dilecto filio nostro Camaldulensium priori et successoribus ejus donavit, atque concessit, quatenus sub ipsius disciplina atque regimine ordo in eo posset monasticus reformari et Beati Benedicti Regula firmiter custodiri. Caeterum cum quidam vestrum tunc temporis in ipsius praedecessoris nostri praesentia plenariam eidem filio nostro priori promiserunt obedientiam exhibere, nunc retro respiciunt, et secundum Camaldulensium fratrum consuetudinem tam ipsi quam vos debitam supradicto filio nostro priori obedientiam subtrahendo Beati Benedicti contradicitis Regulam observare, in quo facto satis datur intelligi, quod tum de religionis observantia, seu de vestrarum animarum salute solliciti non sitis, vel quod diligenti studio nolitis, quae sunt Deo placita, operari. Ne igitur Dei omnipotentis et nostram debeatis indignationem incurrere, per praesentia vobis scripta praecipiendo mandamus quatenus supradicto filio nostro priori ut omnibus secundum Deum et B. Benedicti Regulam et consuetudinem Camaldulensium studeatis humiliter obedire, quod si infra unius mensis spatium nolueritis adimplere, ex tunc vinculo vos anathematis noveritis innodatos.

Datum Romae, apud Sanctum Petrum, Idibus Martii.

XXVIII. Ecclesiae S. Mariae de Reno ecclesiam S. Potentianae (Romanam) regendam tradit. (Romae, ap. S. Petrum, Mart: 17.)[TROMBELLI, Memorie di Reno, 404.] ADRIANUS episcopus, servus servorum Dei, dilecto filio GUIDONI priori ecclesiae Sanctae Mariae de Reno ejusque fratribus tam praesentibus quam futuris canonice viventibus, in perpetuum.

Decor domus Domini diligendus est et locus habitationis gloriae ejus attenta diligentia et reverentia honorandus.

Ecclesia namque Dei quae non sine multo dolore et labore peregrinatur in terris pro illius amore et desiderio, quae perpetuis et inconcessis gaudiorum praemiis fruetur in coelis religiosas personas quae famulatui Conditoris nostri mancipatae sunt attentius reveretur et diligit. Nos quoque quibus a provisore omnium bonorum Domino universalis Ecclesiae cura, ipso disponente, commissa est, beneplacentem Deo religionem pro nostri officii debito laboramus statuere et stabilitam exacta diligentia conservare. Maxime in urbe Roma in qua sicut antiquitus caput totius erroris fuerat, ita nimirum christianitatis tempore dignum est ut in ea totius sanctitatis lumen effulgeat. Hujus itaque rationis debito provocati, charissimi filii nostri Guidonis presbyteri cardinalis tituli Pastoris precibus annuentes ecclesiam ipsam sanctae Potentianae consilio fratrum nostrorum tibi tuisque successoribus ordinandam regendamque apostolicae sedis auctoritate committimus; statuentes ut ordo canonicus in ea per vos, Deo auctore, constituatur, et juxta institutionem et observantiam Regulae vestrae perpetuis ibidem temporibus inviolabiliter conservetur. Ad haec medietatem omnium possessionum quas praedicta ecclesia in praesentiarum rationabiliter possidet cum medietate vinearum et pensionum ad eamdem ecclesiam pertinentium juxta dispositionem praedicti filii nostri Guidonis presbyteri cardinalis canonicis vestris in eadem ecclesia commorantibus confirmamus. Quandiu canonicus ordo juxta Beati Augustini Regulam in loco ipso, Domino praestante, viguerit, in usibus et dispositione fratrum ibidem Domino servientium statuimus permanere. In quibus nimirum possessionibus has propriis decrevimus vocabulis adnotandas.

In Marana tres pedicas, Favaralo tres pedicas et tres petiolas: Salone unam pedicam; ad Sanctum Genesium unam pedicam et VIII petias vinearum, VI hortos circa ecclesiam; et ecclesiam Sancti Joannis in Petroiolo cum pertinentiis suis. Nulli ergo omnino hominum fas sit hujus nostrae constitutionis et confirmationis paginam temerario ausu infringere, seu quibuslibet molestiis perturbare.

Si quis igitur id attentare praesumpserit, secundo tertiove commonitus, nisi praesumptionem suam digna satisfactione correxerit, honoris et officii sui periculum patiatur, aut excommunicationis paena mulctetur. Amen, amen, amen. Ego Adrianus catholicae Ecclesiae episcopus. Ego Imarus Tusculanus episcopus. Ego Hubaldus presb. card. Sanctae Praxedis. Ego Manfredus presb. card. tit. Sanctae Sabinae. Ego Aribertus presb. card. tit. S. Anastasiae. Ego Julius presb. card. tit. S. Marcelli. Ego Hubaldus presb. card. tit. S. Crucis in Jerusalem. Ego Astaldus presb. card. tit. Sanctae Priscae. Ego Guido presb. card. Pastoris. Ego Gerardus presb. card. tit. Sancti Stephani in Coelio Monte. Ego Joannes presb. card. Sanctorum Joannis et Pauli tit. Pamachii. Ego Joannes presb. card. tit. Sanctorum Sylvestri et Martini. Ego Rodulphus diaconus card. Sanctae Luciae in Septo Solis. Ego Joannes diac. card. Sanctorum Sergii et Bacchi. Ego Girardus diac. card. Sanctae Mariae in Via Lata. Ego Odo diac. card. S. Nicolai in Carcere Tulliano.

Datum Romae, apud S. Petrum, per manum Rolandi, sanctae Romanae Ecclesiae presb. card. et cancell. XVI Kalend. Aprilis, indict. III, Incarnationis Dominicae anno 1154, pontificatus vero domni Adriani papae IV anno I.

XXIX. Wibaldo abbati Stabulensi Camaldulenses Beradingenses et S. Petri de Rota commendat. (Romae, ap. S. Petrum, Mart. 19.)[MARTEN., Ampl. Collect., II, 589.] ADRIANUS episcopus, servus servorum Dei, dilecto filio Stabulensi abbati, salutem et apostolicam benedictionem.

Licet omnium Ecclesiarum nobis cura et sollicitudo immineat, licet eas debeamus universaliter defendere, religiosa tamen loca nos convenit attentius confovere, et gratiora eis exhibere obsequia, qui propria relinquentes, in domo Domini elegerunt abjecti et despicabiles remanere, magis quam habitare in tabernaculis peccatorum. In episcopatu siquidem Aretino quaedam monasteria esse noscuntur, Berardingorum videlicet et Sancti Petri de Rota, in quibus religiosi viri fratres Camaldulenses assidue student Domino deservire, qui, licet sint rebus temporalibus pauperes, thesauro tamen indeficienti locupletes esse creduntur. Pro ipsis itaque dilectionem tuae fraternitatis attentius exoramus, apostolicis litteris tuae discretioni mandantes, quatenus pro amore Dei, pro beati Petri et nostra reverentia, ita industria tua apud charissimum filium nostrum Fredericum illustrem atque catholicum Romanorum regem efficiat, ut praedicti fratres rerum suarum ab his, qui sunt in exercitu, non possint sustinere jacturam, sed potius cum apud Christianissimum principem de aliquo querelam protulerint, plenariam valeant ab ipso justitiam obtinere.

Data Romae apud Sanctum Petrum, XIV Kal. Aprilis.

XXX. Monasterii Pomposiani privilegia confirmat. (Romae, ap. S. Petrum, April. 9.)[MURATORI, Antiq. Ital., V, 166, ubi, datum et subcriptiones tantum exhibentur.] Datum Romae apud Sanctum Petrum, per manum Rolandi sanctae Romanae Ecclesiae presbyteri cardinalis et cancellarii, v. Idus Aprilis, indictione III, Incarnationis Dominicae anno 1155, pontificatus vero domni Adriani papae IV anno I.

Post episcopos subscribunt: Ego Guido presbyter cardinalis titulo Sancti Chrysogoni. Ego Hubaldus presbyter cardinalis titulo Sanctae Praxedis. Ego Mathias presbyter cardinalis titulo Sanctae Sabinae. Ego Julius presbyter cardinalis titulo Sancti Marcelli. Ego Octavianus presbyter cardinalis titulo Sanctae Caeciliae. Ego Girardus presbyter cardinalis titulo Sanctinis et Stephani in Coelio Monte. Ego Joannes presbyter cardinalis titulo SS. Joan-Pauli titulo Pamachii. Ego Joannes presbyter cardinalis titulo Sanctorum Silvestri et Martini. Ego Rodulfus diaconus cardinalis Sanctae Luciae in Septisolio. Ego Gerardus diaconus cardinalis Sanctae Mariae in Via Lata. Ego Odo diaconus cardinalis Sancti Nicolai in Carcere Tulliano.

XXXI. E[raclio] Lugdunensi et H[umberto] Vesontionensi archiepiscopis mandat, ne monasterium Trenorciense a G[irardo] comite Matisconensi affici injuriis patiantur. (Romae, apud S. Petrum, April 14.)[JUENIN, Nouv. Hist. de Tournus, Pr., p. 166.] ADRIANUS episcopus, servus servorum Dei, venerabilibus fratribus E[RACLIO] Lugdunensi, et H[UMBERTO] Bisuntino archiepiscopis, salutem et apostolicam benedictionem.

Qui bona ecclesiarum praesumunt invadere, et viros religiosos ac terras ipsorum duris et indebitis exactionibus aggravare, a praelatis Ecclesiae sunt propensius commonendi, ut et ipsi suarum possessionum fructus integre percipere possint, et qui ecclesias diripiendo justitiam in peccatis videntur procul dubio declinare, pastorum exhortationibus corrigantur. Dilectus siquidem filius noster P[etrus] abbas Trenorciensis monasterii sua nobis narratione monstravit, quod nobilis vir G[irardus] comes Matisconensis ita terras ipsius et homines in eis commorantes indebitis et insolitis exactionibus aggravet, ut non solum de ipsis consuetum emolumentum habere non possit, verum etiam ipsarum possessionum amissionem cogatur saepius cogitare. Quia ergo pati nec debemus, nec possumus quod abbas aut monasterium ipsius pati debeat detrimentum, per praesentia vobis scripta mandamus, quatenus praefatum comitem districtius moneatis ut ab ejusmodi exactionibus terrarum et hominum supradicti monasterii omnino abstineut, et fratres in eo commorantes permittat in omni quiete Domino deservire. Quod si facere forte noluerit et (forte nec) vestris monitis duxerit obviandum, ita plenariam de ipso et contra ejus ( deest hic aliquid ) justitiam faciatis, ut saltem timore poenae dediscat (f. desinat ) bona praedicti monasterii infestare, seu indebitas exactiones eorum terris imponere.

Datum Romae apud Sanctum Petrum, XVIII Kalendas Maii.

XXXII. Canonicis Cabilonensibus praecipit ut ecclesiam quamdam monasterio Trenorciensi restituant. (Romae, ap. S. Petrum, April. 14.)[Ibid., p. 165.] ADRIANUS episcopus, servus servorum Dei, dilectis filiis canonicis Cabilonensis Ecclesiae, salutem et apostolicam benedictionem.

Non debent boni filii vacuare quod patrem suum rationabili providentia viderint statuisse. Bonae memoriae (Galterius) quondam Cabilonensis episcopus, quamdam ecclesiam dilectis filiis nostris P[etro] I] abbati et monachis Trenorciensis monasterii, intuitu pietatis donavit. Quam sicut sua conquestione nobis dilectus filius noster P[etrus II] abbas ejusdem monasterii studuit demonstrare, ipsi contra justitiam abstulistis. Ne igitur bonorum operum destructores merito comprobari possitis, per praesentia vobis scripta mandamus, quatenus si querela ipsius veritate fulcitur, ecclesiam ipsam eidem filio nostro restituere nullatenus differatis. Mandavimus siquidem venerabili fratri nostro G. episcopo vestro, ut vos ad ejusdem ecclesiae restitutionem commoneat. Et si aliquam tam in eadem ecclesia quam in rebus aliis adversus eos justitiam vos habere confiditis, in praesentia venerabilis fratris nostri E[raclii] Lugdunensis archiepiscopi vestram poteritis justitiam obtinere. Alioquin scire vos volumus quod nos ita praesumptionem vestram et inobedientiam, auctore Domino, puniemus, quod ad aures quorum poena pervenerit, non audebunt consimilia attentare.

Datum Romae apud Sanctum Petrum, XVIII Kalendas Aprilis [ Lege Maii.]

XXXIII Monasterii Benedictoburani patrocinium suscipit juraque confirmat. (Romae, ap. S. Petrum, April. 17.)[MEICHELBECK, Chron., Benedictobur., I, 99.] ADRIANUS episcopus servus servorum Dei, dilectis filiis WALTERO abbati Sancti Benedicti de Burin ejusque fratribus tam praesentibus quam futuris regularem vitam professis, in perpetuum.

Officii nostri nos admonet tranquillitati salubriter, auxiliante Domino, providere. Dignum namque et honestati conveniens esse dignoscitur, ut qui ad ecclesiarum regimen, Domino disponente, assumpti sumus, eas et a pravorum hominum nequitia tueamur, et beati Petri atque sedis apostolicae patrocinio muniamus. Eapropter, dilecti in Domino filii, vestris justis postulationibus clementer annuimus, et praefatum monasterium in quo divino mancipati estis obsequio et ad exemplar praedecessoris nostri felicis memoriae papae Eugenii, sub beati Petri et nostra protectione suscipimus et praesentis scripti privilegio communimus, statuentes ut quascunque possessiones, quaecunque bona idem monasterium in praesentiarum juste et canonice possidet, aut in futurum concessione pontificum, largitione regum vel principum, oblatione fidelium, seu aliis justis modis, procurante Domino, poterit adipisci, firma vobis vestrisque successoribus et illibata permaneant. Et quia idem monasterium multis olim possessionibus et divitiis ditatum sicut ex rescripto litterarum illustris memoriae Lotharii Romani imperatoris inspeximus, regni necessitas, et imminentia exspoliaverunt negotia, placuit eidem imperatori illud libertate donare, et ab omnibus injuriis seu exactionibus immune statuere. Nos ergo eamdem libertatem auctoritate apostolica confirmamus, et inviolatam in perpetuum manere decernimus. Advocatus quoque sicut idem imperator decrevit nullus ibi ponatur, nisi quem abbas ejusdem loci consilio fratrum elegerit; quem si praeter jus suum ad res ecclesiae contra voluntatem abbatis manus extenderit, juxta tenorem litterarum jam dicti imperatoris abbas potestatem habeat refutandi. Obeunte vero te nunc ejusdem loci abbate, vel tuorum quolibet successorum, nullus ibi qualibet subreptionis astutia seu violentia praeponatur, nisi quem fratres communi consensu, vel fratrum pars consilii sanioris secundum Dei timorem et B. Benedicti Regulam providerint eligendum. Sepulturam quoque ipsius loci liberam esse concedimus, ut eorum devotioni et extremae voluntati qui se illic sepeliri deliberaverint, nisi forte excommunicati vel interdicti sint, nullus obsistat, salva nimirum matricis ecclesiae canonica justitia.

Decernimus ergo ut nulli omnino hominum liceat supradictum monasterium temere perturbare, aut ejus possessiones auferre, vel ablatas retinere, minuere, seu quibuslibet vexationibus fatigare, sed illibata omnia et integra conserventur eorum, pro quorum gubernatione et sustentatione concessa sunt, usibus omnimodis profutura, salva nimirum apostolicae sedis auctoritate et dioecesani episcopi canonica justitia. Si qua igitur, etc. Ego Adrianus catholicae Ecclesiae episcopus. Ego Imarus Tuscul. episcopus. Ego Cinthius Portuensis et Sanctae Rufinae episcopus. Ego Gregorius Sabinensis episcopus. Ego Guido presb. card. tit. S. Chrysogoni. Ego Hubaldus presb. card. tit. S. Praxedis. Ego Manfredus presb. card. tit. S. Sabinae. Ego Octavianus presb. card. tit. S. Ceciliae. Ego Astaldus presb. card. tit. S. Priscae. Ego Joannes presb. card. tit. S. Sylvestri et Martini. Ego Oddo diac. card. S. Georgii ad Velum Aureum. Ego Guido diac. card. S. Mariae in Porticu. Ego Joan. diac. card. SS. Sergii et Bacchi. Ego Gerardus diac. card. S. Mariae in Via Lata.

Datum Romae apud Sanctum Petrum, per manus Rolandi, sanctae Romanae Ecclesiae presbyteri cardinalis et cancellarii, XV Kal. Maii, indict. III, Incarnationis Dominicae anno 1155, pontificatus vero domni Adriani papae IV anno primo.

XXXIV. Ecclesiae S. Mariae Czerwinskensis protectionem suscipit bonaque confirmat . (Romae, ap. S. Petrum, April. 18.)[RZYSZCZEWSKI, Cod. diplom. Polon., I, 8.] ADRIANUS episcopus, servus servorum Dei, dilectis filiis, GUIDONI priori ecclesiae Beatae Mariae in Cirvenzk ejusque fratribus tam praesentibus quam futuris, regularem vitam professis, in perpetuum.

Officii nostri nos admonet et invitat auctoritas pro ecclesiarum statu satagere et earum quieti ac tranquillitati salubriter, auxiliante Domino, providere. Dignum namque et honestati conveniens esse dignoscitur, ut qui ad ecclesiarum regimen assumpti sumus, eas et a pravorum hominum nequitia tueamur, et beati Petri atque sedis apostolicae patrocinio muniamur. Eapropter, dilecti in Domino filii, vestris justis postulationibus clementer annuimus, et praefatam ecclesiam, in qua divino mancipati estis obsequio, sub beati Petri et nostra protectione suscipimus, et praesentis scripti patrocinio communimus; statuentes ut quascunque possessiones, quaecunque bona eadem ecclesia inpraesentiarum juste et canonice possidet, aut in futurum concessione pontificum, largitione regum vel principum, oblatione fidelium, seu aliis justis modis, Deo propitio, poterit adipisci, firma vobis vestrisque successoribus et illibata permaneant. In quibus haec propriis duximus exprimenda vocabulis:

In Plozica praebendam Zaxichow; in Cirvenzk decimum et nonum forum, decimam et nonam marcam, decimam et nonam navim, decimum poletrum, decimum diem in clausura; totum Lomina cum pertinentiis suis; Gostezlaw cum pertinentiis suis; [Scol]atowe cum pertinentiis suis; Targoscine cum pertinentiis suis; Nasielzk cum pertinentiis suis; Caccubum in Segovend ; Garvolionem quam Bartholomaeus comes cum uxore et filio pro redemptione animae suae ecclesiae Beatae Mariae devotionis intuitu dedit et scripto suo firmavit, [forum] in Cohow ex dono Henrici ducis; Chrominnam totam; Scriseva cum lacu; Chomissinam; Guiduam; Parlin.

Decernimus ergo ut nulli omnino hominum liceat praefatam ecclesiam Cervenensem perturbare, aut ejus possessiones auferre, vel ablatas retinere, minuere, aut aliquibus vexationibus fatigare, sed omnia integre conserventur eorum pro quorum gubernatione et sustentatione concessa sunt usibus omnimodis profutura, salva sedis apostolicae auctoritate, et Masoviensis episcopi canonica justitia.

Si qua igitur, etc. Ego Adrianus catholicae Ecclesiae episcopus ( Bene valete in monogrammate.) Ego Guido presbyter cardinalis tituli. Ego Imarus Tusculanus episcopus. Ego Odo diaconus cardinalis Sancti Georgii ad Velum Aureum. Ego Gregorius Sabiniensis episcopus. Ego Aribertus presbyter cardinalis tituli Sanctae Anastasiae. Ego Julius presbyter cardinalis tituli Sancti Marcelli. Ego Odo diaconus cardinalis Sancti Nicolai in Carcere Tulliano. Ego Octavianus presbyter cardinalis tituli Sanctae Ceciliae.

Datum Romae apud Sanctum Petrum, per manum Rolandi, sanctae Romanae Ecclesiae presbyteri cardinalis cancellarii, Kalendas Maii, indictione III, Incarnationis Dominicae anno 1155, pontificatus vero domni Adriani papae IV anno primo.

XXXV. Ad T. Parisiensem episcopum.--De investitura quorumdam personatuum. (Romae, apud S. Petrum, April. 20.)[MARTEN., Ampl. Coll., II, 639.] ADRIANUS episcopus, servus servorum Dei, venerabili fratri T. Parisiensium episcopo, salutem et apostolicam benedictionem.

Veniens ad nostram praesentiam venerabilis frater noster Henricus Belvacensis episcopus, in audientia nostra exposuit, quoniam cum inter dilectum filium O. abbatem Sancti Dionysii et cancellarium Belvacensis ecclesiae de quarumdam ecclesiarum personatibus controversia tractaretur, ipse abbas clericum quemdam, lite pendente, de ipsis personatibus investivit. Postmodum vero clericus ille ad apostolicam sedem accedens, a felicis memoriae papa Anastasio praedecessore nostro ignaro hujus negotii confirmationis litteras impetravit. Quia igitur alteri parti praejudicium non debet afferre, quod ignoranter a sede apostolica dignoscitur impetratum, per praesentia scripta mandamus fraternitati tuae, quatenus utramque partem ante tuam praesentiam evoces, et rationibus utriusque partis diligenter auditis et plenarie cognitis, eamdem controversiam appellationis diffugio, justitia mediante, decidas. Si vero praefatum abbatem in causa ipsa obtinere contigerit, quoniam praefatus frater noster investituram eorumdem personatuum ad se de jure asserit pertinere, tam eum quam praenominatum abbatem ante tuam praesentiam convenienti loco et tempore te vocare jubemus, et utriusque rationibus auditis, diligenter et plenarie intellectis, causam ipsam, appellatione remota, canonice terminare, ita ut neutri parti de juris sui diminutione aliqua remaneat materia conquerendi.

Data apud Sanctum Petrum XII Kal. Maii.

XXXVI. Ad O. abbatem S. Dionysii.--De quibusdam personatibus et de investitura eorum. (Romae, ap. S. Petrum, April. 20.)[ Ibid., col. 640.] ADRIANUS episcopus, servus servorum Dei, dilecto filio nostro O. abbati Sancti Dionysii, salutem et apostolicam benedictionem.

Veniens ad apostolicam sedem venerabilis frater noster Henricus Belvacensis episcopus, inter te et cancellarium ecclesiae suae de quibusdam personatibus, inter te vero et ipsum de investitura eorumdem personatuum controversiam asseruit agitari. Nos autem omnem litigandi materiam de medio volentes auferre, eamdem causam venerabili fratri nostro T. Parisiensi episcopo commisimus terminandam; per praesentia itaque scripta dilectioni tuae mandamus, quatenus cum ab eo propter hoc fueris evocatus, ad praesentiam ejus accedas, et quod ipse inter vos judicaverit, appellatione remota, suscipias et observes.

Data Romae apud Sanctum Petrum XII Kal. Maii.

XXXVII. Ad An. Belvacensem canonicum.--Pro causa quae vertitur inter Henricum Belvacensem episcopum et An. canonicum. ADRIANUS episcopus, servus servorum Dei, venerabili fratri AN. Belvacensi canonico, salutem et apostolicam benedictionem.

Causam quae super personatibus quarumdam ecclesiarum, quas dilectus filius noster O. abbas Sancti Dionysii tibi dicitur concessisse, inter te ac venerabilem fratrem nostrum Henricum Belvacensem episcopum agitatur, venerabili fratri nostro T. Parisiensi episcopo commisimus terminandam, per praesentia itaque scripta tibi mandamus, quatenus cum ab eo fueris evocatus, ad praesentiam ejus accedas, et quod ipse inter vos judicaverit, appellatione remota, suscipias et observes.

Datum Romae apud Sanctum Petrum.

XXXVIII. Monasterii Floreffiensis protectionem suscipit bonaque ac privilegia confirmat. (Romae, apud S. Petrum, April. 22.)[MIRAEI, Opp. dipl., IV, 20.] ADRIANUS episcopus, servus servorum Dei, dilectis filiis GERLANDO Floreffiensi abbati, ejusque fratribus tam praesentibus quam futuris, regularem vitam professis, in perpetuum.

Praedecessorum nostrorum felicis memoriae Innocentii et Eugenii Romanorum pontificum vestigiis inhaerentes, vestris justis postulationibus clementer annuimus et praefatam Floreffiensem ecclesiam in qua divino mancipati estis obsequio, cum omnibus ad eam pertinentibus, sub B. Petri et nostra protectione suscipimus, et praesentis scripti privilegio communimus; statuentes ut quascunque possessiones, quaecunque bona inpraesentiarum juste et canonice possidetis, aut in futurum concessione pontificum, largitione regum vel principum, oblatione fidelium, seu aliis justis modis, praestante Domino, poteritis adipisci, firma vobis et illibata permaneant. In quibus haec propriis duximus exprimenda vocabulis:

Curtem, etc., ecclesiam quoque de Leffe cum praebendis suis. Sane novalium vestrorum quae propriis manibus aut sumptibus colitis, seu de nutrimentis animalium vestrorum nullus a vobis decimas exigat.

Decernimus ergo ut nulli omnino hominum liceat praefatum monasterium temere perturbare aut ejus possessiones auferre, vel ablatas retinere, minuere, seu quibuslibet vexationibus fatigare, sed omnia integre conserventur eorum pro quorum gubernatione ac sustentatione concessa sunt, usibus omnimodis profutura, salva sedis apostolicae auctoritate, et dioecesani episcopi canonica justitia.

Si qua igitur, etc. Ego Adrianus catholicae Ecclesiae episcopus. Ego Imarus Tusculanus episcopus. Ego Centius Portuensis episcopus. Ego Rufinus episcopus. Ego Gregorius Sabinensis episcopus. Ego Guido presbyter cardinalis tituli Sancti Chrysogoni. Ego Manfredus presbyter cardinalis tituli Sanctae Sabinae. Ego Albertus presbyter cardinalis tituli Sanctae Ceciliae. Ego Joannes Sanctorum Petri et Pauli cardinalis presbyter titulo Pammachii. Ego Henricus presbyter cardinalis tit. Sancti Georgii ad Velum Aureum. Ego Guido diaconus cardinalis tituli Sanctae Mariae in Porticu. Ego Girardus diaconus cardinalis Sanctae Mariae in Via Lata. Ego Odo diaconus cardinalis Sancti Nicolai in Carcere Tulliano.

Datum Romae apud Sanctum Petrum, per manum Rolandi, sanctae Romanae Ecclesiae presbyteri cardinalis et cancellarii, X Kalendas Maii, indictione III, Incarnationis Dominicae anno 1155, pontificatus vero domni Adriani papae IV anno I.

XXXIX. Monasterii Rosenfeldensis privilegia confirmat, petente Brunone abbate. (Romae, ap. S. Petrum, Maii 1.)[LAPPENBERG, Hamburg. Urkund., I, 189.] XL. Ecclesiae Sancti Hippolyti Biblenensis tutelam suscipit bonaque confirmat. (Romae, ap. S. Petrum, Maii 2.)[MITARELLI, Ann. Cam., III, App., 479.] ADRIANUS episcopus, servus servorum Dei, dilectis filiis ANTONIO plebano Sancti Hippolyti de Bibiena, ejusque fratribus, tam praesentibus quam futuris, canonice substituendis, in perpetuum.

Piae postulatio voluntatis effectu debet prosequente compleri quatenus et devotionis sinceritas laudabiliter enitescat, et utilitas postulata vires indubitanter assumat. Eapropter, dilecti in Domino filii, vestris justis postulationibus clementer annuimus, et praefatam ecclesiam in qua divino mancipati estis obsequio, sub beati Petri et nostra protectione suscipimus, et praesentis scripti privilegio communimus; statuentes ut quascunque possessiones, quaecunque bona in praesentiarum juste et canonice eadem ecclesia possidet, aut in futurum concessione pontificum, largitione regum vel principum, oblatione fidelium, seu aliis justis modis, Deo propitio, poterit adipisci, firma vobis vestrisque successoribus et illibata permaneant. In quibus haec propriis duximus exprimenda vocabulis.

Ecclesias Sancti Blasii et Sancti Jacobi de Bibiena, qaae cum omni jure suo liberae ad plebem vestram pertinere noscuntur, decimas ejusdem castri, villarum circumadjacentium, ecclesiam de Lontrina, ecclesiam Sanctae Mariae de Cursolone, ecclesiam de Monteclo, ecclesiam Sancti Nicolai de Vignole, Sanctae Florae de Sarna, ecclesiam de Campi, ecclesiam de Querceto, Sancti Bartholomaei de Catarsina, ecclesiam Sancti Angeli et Sancti Donati cum decimatione cinerariorum de Banzena, ecclesiam Sancti Zenonis, ecclesiam Sancti Joannis de Tremojano, Sancti Clementis de Petra, ecclesiam de Ossignano, ecclesiam Sanctae Mariae de Monte cum antiquo et debito redditu de Correzzo, qui vobis debetur, ecclesiam Sancti Egidii de Frasseneto, ecclesiam Sancti Laurentii de Ceresiolo, ecclesiam de Montesatuclo cum tota decimatione adjacentis villae, quae dicitur Gage, ecclesiam Sancti Sylvestri de Jompareta et ecclesiam montis Sylvestri cum redditu duodecim sextariorum frumenti, qui antiquo et debito jure vobis debentur. In supradictarum quoque ecclesiarum decimis antiquis et debitis redditibus quidquid vestri juris esse cognocitur, vobis auctoritate apostolica confirmamus.

Decernimus ergo ut nulli omnino hominum liceat praefatam ecclesiam temere perturbare, aut ejus possessiones auferre, vel ablatas retinere, minuere, seu quibuslibet vexationibus fatigare, sed illibata omnia et integra conserventur eorum, pro quorum gubernatione et sustentatione concessa sunt, usibus omnimodis profutura, salva sedis apostolicae auctoritate.

Si qua igitur, etc.

OCULI MEI SEMPER AD DOMINUM. S. PETRUS, S. PAULUS, ADRIANUS PAPA IV. Ego Adrianus catholicae Ecclesiae episcopus. Ego Imarus Tusculanus episcopus. Ego Cencius Portuensis et Sanctae Rufinae episcopus. Ego Gregorius Sabinensis episcopus. Ego Guido presb. card. tit. S. Chrysogoni. Ego Julius presb. card. tit. Sancti Marcelli Ego Ubaldus presb. card. tit. S. Crucis in Jerusalem. Ego Octavianus presb. card. tit. Sanctae Ceciliae. Ego Gerardus presb. card. tit. Sancti Stephani Coelio Monte. Ego Joannes presb. card. Sanctorum Joannis et Pauli tit. Pammachii. Ego Henricus presb. card. tit. Sanctorum Nerei et Achillei. Ego Oddo diaconus card. tit. Sancti Georgii ad Velum Aureum. Ego Rodulphus diac. card. tit. Sanctae Luciae. Ego Guido diac. card. tit. S. Mariae in Porticu. Ego Oddo diacon. card. tit Sancti Nicolai in Carcere Tulliano.

Datum Romae apud Sanctum Petrum, per manum Rolandi, sanctae Romanae Ecclesiae presb. card. et cancellarii, VI Nonas Maii, indictione III, Incarnationis Dominicae anno 1145, pontificatus vero domni Adriani papae IV, anno primo.

XL-XLI. Ad Henricum Belvacensem episcopum.--Ut quaedam praebenda militibus Templi restituantur. (Romae, ap. S. Petrum, Maii 2.)[MARTEN, Ampl. Collect., II, 647] ADRIANUS episcopus, servus servorum Dei, venerabili fratri HENRICO Belvacensi episcopo, salutem et apostolicam benedictionem.

Et religiosae professionis habitus et suscepti pontificatus officium de religiosorum virorum solatio te monet sollicitius cogitare. Dilectorum vero filiorum nostrorum militum Templi suggestione nuper accepimus quoniam praebendam quamdam tua eis fraternitas abstulit quam eis in commissa tibi ecclesia bonae memoriae O., antecessor tuus, pro suae animae salute cum canonicorum suorum assensu concessit, et cum beatae recordationis papa Eugenius praebendam ipsam eis a fraternitate tua restitui postulaverit, id facere usque modo distulisti. Unde nos precibus ejusdem antecessoris nostri preces quoque nostras addentes, fraternitatem tuam per apostolica scripta rogamus quatenus pro amore Dei et tui commendatione officii eamdem praebendam eis interventu nostro restituas et juxta concessionem praedicti antecessoris tui pacifice tenere dimittas.

Data Romae, ap. S. Petrum, VI Non. Maii.

XLII. Privilegium pro ecclesia S. Mariae ad Marturam. (Romae, ap. S. Petrum, Maii 6.)[LAMI, Eccles. Florent. Monum., IV, 11.] ADRIANUS episcopus, servus servorum Dei, dilectis filiis DEODERICO plebano ecclesiae S. Mariae ad Marturam, ejusque fratribus tam praesentibus quam futuris.

Piae postulatio voluntatis effectu debet prosequente compleri, quatenus et devotionis sinceritas laudabiliter enitescat, et utilitas postulata vires indubitanter assumat. Eapropter, dilecti in Domino filii, vestris justis postulationibus gratum impertientes assensum praedecessorum nostrorum felicis memoriae Nicolai, Alexandri, Calixti et Anastasii, Romanorum pontificum vestigiis inhaerentes, praefatam ecclesiam, in qua divino mancipati estis obsequio, sub beati Petri et nostra protectione suscipimus, et praesentis scripti privilegio communimus; statuentes, ut quascunque possessiones, quaecunque bona eadem ecclesia inpraesentiarum juste et canonice possidet, aut in futurum concessione pontificum, largitione regum vel principum, oblatione fidelium, seu aliis justis modis, Deo propitio, poterit adipisci, firma vobis, vestrisque successoribus, et illibata permaneant: in quibus haec propriis duximus exprimenda vocabulis:

Capellam videlicet Sancti Andreae de Papiano, capellam Sancti Michaelis in eodem castro. Quidquid juris habetis in capella S. Martini de Luco, capellam Sancti Petri de Maregnano, quidquid juris habetis in capellis, quae sunt in castro de Stuppli, capella videlicet Sanctorum Philippi et Jacobi, capella Sancti Justi, et capella Sanctae Luciae, et in capella Sancti Laurentii in campo, et in capella Sanctae crucis in castro de Martura. Quidquid etiam juris habetis in episcopatu Senensi infra parochias plebis Sanctae Agnetis, et in episcopatu Vulterrano, tam in decimis quam in possessionibus. Quidquid denique tam in domibus quam in terris Casilia nobilis mulier eidem dignoscitur concessisse. Sane Pontem de Sapeco, et hospitalem domum, quae prope Burgum Marturam sita est, salvo Romanae ecclesiae jure ad honorem Dei, et pauperum sublevationem, ac sustentationem in vestra volumus potestate, ac subjectione persistere, quemadmodum bonae memoriae Mathildis comitissa specialis Beati Petri filia statuit, et comes Guidoguerra scripti sui assertione firmavit. Praeterea primitias ejusdem ecclesiae, integras partes decimationis, et quidquid vel in testamentis mortuorum, vel in vestimentis, aut in oblationibus; quidquid etiam in burgo, vel extra burgum Marturiense memoratus praedecessor noster bonae memoriae Nicolaus papa, praedictae ecclesiae juste et canonice concessisse dignoscitur, vobis similiter confirmamus. Sancimus etiam ut Florentinus episcopus praefatam ecclesiam illicitis, vel indebitis exactionibus nullo tempore gravare praesumat. Adjicimus quoque, ut infra parochiae plebis vestrae fines nullus praeter vestrum consilium, vel assensum ecclesiam, seu capellam audeat aedificare. Statuimus insuper, ut aliquem de parochianis vestris nullus abbas, vel quilibet alius, nisi salvo jure ecclesiae vestrae audeat ullatenus sepelire, vel si proprii temeritate arbitrii ecclesiam vestram dimiserit, praesumat aliquo modo recipere.

Decernimus ergo, ut nulli hominum liceat praefatam ecclesiam temere perturbare, aut ejus possessiones auferre, vel ablatas retinere, minuere, seu quibuslibet vexationibus fatigare, sed omnia integra conserventur eorum, pro quorum gubernatione et sustentatione concessa sunt, usibus omnimodis profutura, salva apostolicae sedis auctoritate, et dioecesani episcopi canonica justitia.

Si qua igitur, etc. Ego Adrianus catholicae Ecclesiae episcopus. Ego Imarus Tusculanus episcopus. Ego Gregorius Sabinensis episcopus. Ego Guido presb. card. tit. S. Chrysogoni. Ego Adubaldus presb. card tit. S. Praxedis. Ego Manfredus presb. card. tit. S. Sabinae. Ego Adibertus presb. card. tit. S. Anastasiae. Ego Odo diac. card. S. Georgii ad Velum Aureum. Ego Rodulfus diac. card. S. Luciae in Septem Sol. Ego Guido diac. card. S. Mariae in Porticu. Ego Joannes diac. card. SS. Sergii et Bachii. Ego Bernardus presb. card. tit. S. Clementis. Ego Octavianus presb. card. tit. S Caeciliae. Ego Astaldus presb. card. tit. S. Priscae. Ego Joannes presb. card. tit. SS. Martini et Sylvestri.

Datum Romae apud S. Petrum, per manum Rolandi, S. R. Ecclesiae presb. card. cancellarii II Nonas Maii, Ind. III. Incarnat. Dom. an. 1155, pontificatus vero D. Adriani anno primo.

XLIII. Monasterium S. Salvatoris Majellanum tuendum suscipit ejusque possessiones confirmat. (Romae ap. S. Petrum, Maii 5.)[ Bull. Vatic., I. 55.] ADRIANUS episcopus, servus servorum Dei, dilectis filiis ALEXANDRO abbati Heremi Magellanae, ejusque fratribus tam praesentibus quam futuris eremiticam vitam professis, in perpetuum.

Justis religiosorum desideriis consentire, ac rationabilibus eorum postulationibus clementer annuere, apostolicae sedis cui, largiente Domino, deservimus, auctoritas et fraternae charitatis unitas nos hortatur. Quocirca, dilecte in Domino fili Alexander prior, tuis justis postulationibus clementer annuimus et praedecessorum nostrorum sanctae recordationis Paschalis et Eugenii Romanorum pontificum vestigiis inhaerentes, ecclesiam Sancti Salvatoris, in qua divino mancipati estis obsequio, sub B. Petri et nostra protectione suscipimus, et praesentis scripti privilegio communimus. Statuentes ut vestrae habitationis eremus, ab omnium hominum jure ac potestate libera perseveret et vos ad Domini famulatum omni tranquillitate perfruamini. Praeterea quascunque possessiones, quaecunque bona idem monasterium impraesentiarum juste et canonice possidet, aut in futurum concessione pontificum, largitione regum vel principum, oblatione fidelium, seu aliis justis modis, praestante Domino, poterit adipisci, firma vobis vestrisque successoribus et illibata permaneant. In quibus haec propriis duximus exprimenda vocabulis:

Ecclesiam Sancti Salvatoris de Augre castellare cum subjacenti Podio Cefaliae; ecclesiam Sancti Martini a Ranchano [ al. Ranclano] cum cellis suis; ecclesiam S. Pancratii cum cellis suis; aram Pinuae cum subjacenti podio Famoclani; ecclesiam Sanctae Mariae de Lavella cum cellis suis; ecclesiam Sancti Angeli et Sancti Petri de castro Larome; ecclesiam Sancti Clementis cum cellis suis; monasterium Sancti Andreae cum cellis suis; ecclesiam Sancti Blasii, ecclesiam Sanctae Agathae, ecclesiam Sancti Procopii ecclesiam Sancti Nicolai, ecclesiam Sanctae Helenae de castro Sancti Angeli in Trifinio, et ibidem villanos, ac possessiones terrarum et vinearum. Item apud Faram villanos, molendina et possessiones terrarum ac vinearum, et ecclesiam Sanctae Cantianae: Apud Vacrum ecclesiam Sanctae Agathae et ecclesiam Sancti Nicolai cum terris, vineis ac possessionibus suis. Apud Praetorum [Praeturum] ecclesiam sanctae Candidae, ecclesiam Sancti Nicolai, villanos, molendina, et possessiones terrarum ac vinearum. Apud Castellionem, ecclesiam Sanctae Justae et Sanctae Agnetis, villanis, terris, et vineis. Apud Boulanium ecclesiam Sanctae Mariae de Mirebello, ecclesiam Sanctae Mariae de Bassano, ecclesiam Sancti Jacobi, villanos, molendinum et possessiones terrarum ac vinearum. Apud Sanctum Vitum monasterium sancti Angeli cum cellis, villanis, terris, molendinis et vineis. Apud Gipsum de domo ecclesiam Sanctae Mariae cum villanis, terris, et vineis; et ecclesiam Sanctae Mariae de Calderari cum cellis suis. Apud montem Moriscum ecclesiam Sanctae Helenae. Apud Atessam, ecclesiam Sanctae Julianae. Apud Cosulem, villam quae vocatur Colle Milonis, cum pertinentiis suis; unum hospitale in Plazano. Apud Septem ecclesiam Sancti Pastoris et unum hospitale. Apud Lanzonum, unum hospitale. Apud Roccam Morici, ecclesiam Sanctae Mariae et Sancti Nicolai, Apud Ursoniam, ecclesiam Sancti Martini. Apud Ylicem ecclesiam Sancti Angeli cum cellis suis, villanis, terris, et vineis; apud ripam Corvaria, ecclesiam Sancti Victorini cum terris et vineis.

Chrisma, oleum sanctum, consecrationes altarium seu basilicarum, ordinationes clericorum, qui ad sacros ordines fuerint promovendi, a dioecesano suscipietis episcopo, siquidem catholicus fuerit, et gratiam atque communionem apostolicae sedis habuerit, et ea gratis et absque ulla pravitate vobis voluerit exhibere; alioquin liceat vobis quem malueritis adire antistitem, qui nostra fultus auctoritate, quod postulatur indulgeat.

Decernimus ergo ut nulli omnino hominum liceat praefatum eremum temere perturbare, aut ejus possessiones auferre, vel ablatas retinere, minuere, seu modis quibuslibet fatigare, sed illibata omnia et integra conserventur eorum, pro quorum gubernatione et sustentatione concessa sunt, usibus omnimodis profutura, salva sedis apostolicae auctoritate et dioecesanorum episcoporum canonica justitia. Ad indicium autem hujus perceptae a Romana Ecclesia libertatis, aureum unum, tu et successores tui, nobis nostrisque successoribus annis singulis persolvetis.

Si qua igitur, etc. Ego Adrianus catholicae Ecclesiae episcopus. Ego Oddo diac. card. Sancti Nicolai in Carcere Ego Imarus Tusculanus episcopus. Ego Gregorius Sabinensis episcopus. Ego Guido presb. card. tit Sancti Chrysogoni. Ego Hubaldus presb. card. tit Sanctae Praxedis. Ego Joannes presb. card. sanctorum Joannis et Pauli tit. Pammachii. Ego Odo diac. card. Sancti Georgii ad Velum Aureum. Ego Guido diac. card. Sanctae Mariae in Porticu. Ego Joannes diac. card. Sanctorum Sergii et Bacchi. Ego Gerardus diac. card. S. Mariae in Via Lata. Tulliano.

Datum Romae apud Sanctum Petrum, per manum Rolandi, sanctae Romanae ecclesiae presbyteri cardinalis et cancellarii, nonis Maii, indictione III, Incarnationis Dominicae anno 1055, pontificatus vero domini Adriani papae IV, anno primo.

XLIV. Petro abbati Cluniacensi et ejus successoribus monasterium Balmense asserit. (Romae, ap. S. Petrum, Maii 7.)[ Biblioth. Cluniac., p. 1115.] ADRIANUS episcopus, servus servorum Dei, dilecto filio in Christo PETRO Cluniacensi abbati, ejusque successoribus canonice substituendis in perpetuum.

Gloriosa et admirabilis divinae providentia majestatis, ad hoc diversos gradus et ordines in Ecclesia sua constituit, ut dum inferiores superioribus debitam obedientiam et reverentiam exhiberent, una fieret ex diversitate connexio, et ordinabiliter gereretur officiorum administratione singulorum. Sicut autem filii obedientiae in sinu matris Ecclesiae gratiosae consolationis uberibus confovendi sunt, ita rebelles et elati, qui per inobedientiam suam, quasi peccatum ariolandi et idololatriae scelus incurrunt, severitatis ecclesiasticae disciplinis sunt arctioribus coercendi. Balmense itaque monasterium, quod per fratres ibidem congregatos, et odore bonae opinionis et religionis decore splendescere ac florere debuerat; quia veterem hominem cum suis actibus sequebantur, in peccatis eorum, diabolo suadente, contabuit. Unde tam in spiritualibus quam in temporalibus, miserabiliter fuerat imminutum. Cum autem placuit ei, qui ab aeterno cuncta disponit, ut tantis malis finem imponeret, et locum ipsum ad obsequium suum misericorditer revocaret, facies eorumdem fratrum implere ignominia voluit, ut per hoc nomen suum inquirerent, et ad viam rectitudinis inviti etiam remearent. Hac itaque justitia praeeunte, dilecte in Domino fili, Petre abbas. Balmense monasterium cum omnibus, quae in praesenti juste et canonice possidet, aut in futurum rationabilibus modis, praestante Domino, poterit adipisci, praedecessorum nostrorum, venerabilis memoriae Eugenii et Anastasii Romanorum pontificum vestigiis inhaerentes, tibi et successoribus tuis, et per vos Cluniacensi ecclesiae in perpetuum confirmamus. Ea videlicet ratione, ut Ordo monasticus ibi secundum institutionem Cluniacensium fratrum, futuris temporibus inviolabiliter conservetur; et pro rebellione, contumacia et offensa Balmensis monasterii quam abbas et fratres adversus sanctam Romanam exercuerunt Ecclesiam, quicunque regimen in eodem loco per vos pro tempore obtinuerit, nunquam abbatis, sed prioris nomen tantummodo sortiatur. In bonis autem et possessionibus ejus haec propriis duximus exprimenda nominibus. Obedientiam Visani monasterii, obedientiam de Strabona, obedientiam de Grandifonte cum appendiciis suis, obedientiam de Galda cum appendiciis suis, et ecclesiam S. Leodegarii, quae est in villa, quae Bavinans [dicitur]; ecclesiam de Beliaco, ecclesiam de Wilari Rostanni, ecclesiam de Fragiaco, ecclesiam de Vadriaco, ecclesiam de Montibus. Obedientiam S. Lauteni, obedientiam de Breriaco cum omnibus appendiciis suis, Baernam in ipso burgo, obedientiam Cavaniacensem, obedientiam de Poloniaco cum omnibus appendiciis suis, et Capella S. Savini. Tres burgenses in burgo Ledonis, qui vocantur Wanirant. Obedientiam de Dola, obedientiam de Benevant, obedientiam S. Mauricii, obedientiam de Saoneres, obedientiam de Bivillaco, obedientiam S. Agnetis, obedientiam de la Fracte, obedientiam de Munet, obedientiam de Ponte Arleti cum earum appendiciis, et cum ecclesia de Pinctis, ecclesiam de Blaterans, ecclesiam de Wilari Rodulfi, obedientiam de Capella; obedientiam de Sinziciaco, cum pertinentiis earum. Ecclesiam de Cornavo, ecclesiam de Corlant, ecclesiam de Fay, cum decimis et earum appendiciis; ecclesiam de Freboans cum decimis suis, obedientiam S. Ranneberti cum appendiciis suis.

Decernimus ergo ut nulli omnino hominum liceat praefatum monasterium temere perturbare, aut ejus possessiones auferre, vel ablatas retinere, minuere, aut aliquibus vexationibus fatigare, sed omnia integra conserventur eorum, pro quorum gubernatione et sustentatione concessa sunt, usibus omnimodis profutura. Salva in omnibus sedis apostolicae auctoritate, et in supradictis ecclesiis dioecesanorum canonica justitia.

Si qua igitur, etc. Ego Adrianus catholicae Ecclesiae episcopus. Ego Ymarus Tusculanus episcopus. Ego Cencius Portuensis et S. Rufinae episcopus. Ego Gregorius Sabinensis episcopus. Ego Guido presbyter card. tit. S. Chrysogoni. Ego Hubaldus presbyter card. tit. S. Praxedis. Ego Maimedus presbyter card. tit. S. Savinae. Ego Julius presbyter card. tit. S. Marcelli. Ego Bernardus presbyter car. tit. S. Clementis. Ego Octavianus presbyter car. tit. S. Ceciliae. Ego Astaldus presbyter car. tit. S. Priscae. Ego Girardus presbyter car. tit. S. Stephani in Celio monte. Ego Joannes presbyter car. SS. Joannis et Pauli tit. Pamachii. Ego Henricus presbyter car. tit. SS. Nerei et Achillei. Ego Joannes presbyter car. tit. SS. Silvestri et Martini. Ego Odo decanus et car. S. Georgii ad Velum Aureum. Ego Rodulfus diaconus card. S. Luciae in Septa Solis. Ego Guido decanus car. S. Mariae in Porticu. Ego Joannes diaconus car. SS. Sergii et Bacchi. Ego Girardus diaconus card. S. Mariae in Via Lata. Ego Odo diaconus card. S. Nicolai in Carcere Tulliano.

Datum Romae apud S. Petrum per manum Rolandi, S. R. E. presbyteri car. et cancellarii, Non. Maii, ind. III, Incarn. Dominicae anno 1155, pontificatus vero domni Adriani papae IV, anno primo.

XLV. Ludovico Francorum regi L. et G. canonicos Aurelianenses commendat. (Romae, ap. S. Petrum, Maii 9.)[MANSI, Concil., XXI, 810.] ADRIANUS episcopus, servus servorum Dei, charissimo in Christo filio LUDOVICO, illustri Francorum regi, salutem et apostolicam benedictionem.

Venientes ad apostolicam sedem dilecti filii nostri L. et G. Aurelianenses canonici taliter se in ea causa, pro qua venerant, habuerunt, ut nec in verbo te, vel dilectum filium nostrum Philippum archidiaconum fratrem tuum, videantur aliquatenus offendisse. Unde magnificentiam tuam per apostolica scripta monemus quatenus, si nuntii ejusdem filii nostri, aut quilibet alius auribus tuis sinistrum aliquid de ipsis intimare voluerit, suggestionibus ipsius nullatenus acquiescas; sed sicut vir discretus et sapiens iniquas delationes, et invidiosa dicta confutes.

Datum Romae apud Sanctum Petrum, VII Idus Maii.

XLVI. Parthenonem Hervordensem tuendum suscipit et ejus privilegia ac bona confirmat. (Sutrii, Maii 17.)[SCHATEN, Annal. Paderb., I, 801.] ADRIANUS episcopus, servus servorum Dei, dilectis in Christo filiabus Judithae abbatissae Hervordensis monasterii, ejusque sororibus tam praesentibus quam futuris, canonicam vitam professis, in perpetuum.

Piae postulatio voluntatis effectu debet prosequente compleri, quatenus et devotionis sinceritas laudabiliter enitescat, et utilitas postulata vires indubitanter assumat. Eapropter, dilecta in Christo filia Judith abbatissa, devotionem quam erga sedem apostolicam geris diligentius attendentes, dignitatem antecessoribus tuis per nostrorum praedecessorum Romanorum pontificum privilegia traditam, nos quoque, praestante Deo, inconvulsam volumus conservari, et praefatum monasterium in quo divino mancipatae estis obsequio, sub beati Petri et nostra protectione suscipimus, et praesentis scripti privilegio communimus; statuentes ut quascunque possessiones, quaecunque bona idem monasterium inpraesentiarum juste et canonice possidet, aut in futurum concessione pontificum, largitione regum vel principum, oblatione fidelium, seu aliis justis modis, Deo propitio, poterit adipisci, firma vobis et his quae post vos successerint, et illibata permaneant. Sancimus quoque ut ipsum monasterium nulli omnino personae in beneficium quibuslibet occasionibus aliquando concedatur, sed semper sub protectione Romanorum pontificum atque imperatorum vel regum defensione permaneat. Praeterea constituimus ut infra ambitum muri memorati Herevordensis monasterii nemo clericorum vel laicorum jure proprietatis vel beneficii mansionem aliquam ullo tempore habeat, sed totus ipsius loci ambitus abbatissae, sororum et aliarum religiosarum personarum usibus et habitationibus pateat. Prohibemus autem ut in eodem monasterio nulli episcoporum praeter Romanum pontificem liceat quamlibet jurisdictionem habere, ita ut nisi ab abbatissa ejusdem monasterii fuerit invitatus, nec missarum solemnia celebrare praesumat. Ut igitur haec omnia plenum in posterum robur obtineant, sicut in authenticis praedecessorum nostrorum privilegiis continentur, tam vobis quam his quae post vos successerint, ea favoris nostri auctoritate firmamus.

Decernimus ergo ut nulli omnino hominum liceat praefatum monasterium temere perturbare, aut ejus possessiones auferre, vel ablatas retinere, minuere, aut aliquibus vexationibus fatigare, sed omnia integra conserventur earum, pro quarum gubernatione concessa sunt, usibus omnimodis profutura, salva sedis apostolicae auctoritate, et dioecesani canonica justitia.

Si qua igitur, etc. Ego Adrianus catholicae Ecclesiae episcopus. Ego Hubaldus presbyter cardinalis tit. S. Praxedis. Ego Manfredus presbyter cardinalis tit. Sanctae Savinae. Ego Julius presbyter cardinalis tit. S. Marcelli. Ego Octavianus presbyter cardinalis tit. S. Ceciliae. Ego Joannes presbyter cardinalis tit. SS. Sylvestri et Martini. Ego Guido diaconus cardinalis S. Mariae in Porticu. Ego Joannes diaconus cardinalis SS. Sergii et Bacchi. Ego Gerardus diaconus cardinalis S. Mariae in Via Lata. Ego Odo diaconus cardinalis S. Nicolai in Carcere Tulliano.

Data Sutrii per manum Rolandi, sanctae Romanae Ecclesiae presbyteri cardinalis et cancellarii, XVI Kalend. Junii, indictione III, Incarnationis Dominicae anno 1154, pontificatus vero domni Adriani papae IV, anno primo.

XLVII. Monasterium Stabulense sub sedis apostolicae tuitione suscipit, omnesque illius possessiones et privilegia confirmat. (Sutrii, Maii 17.)[MARTEN., Ampl. Collect., II, 129.] ADRIANUS episcopus, servus servorum Dei, dilectis filiis WIBALDO Stabulensi abbati, ejusque fratribus tam praesentibus quam futuris, regularem vitam professis in perpetuum.

Quoties illud a nobis petitur, quod religioni et honestati convenire dignoscitur, animo nos decet libenti concedere, et petentium desideriis congruum impartiri suffragium. Quapropter, dilecte in Domino fili, tuis justis postulationibus clementer annuimus, et praefatam ecclesiam, cui, Deo auctore, praeesse dignosceris, ad exemplar praedecessorum nostrorum felicis memoriae Celestini, Lucii et Eugenii, Romanorum pontificum, sub beati Petri et nostra protectione suscipimus, et praesentis scripti privilegio communimus, etc. Ego Adrianus catholicae Ecclesiae episcopus. Ego Hubaldus presbyter cardinalis titulo Sanctae Praxedis. Ego Manfredus presbyter cardinalis titulo Sanctae Savinae. Ego Julius presbyter cardinalis titulo Sancti Marcelli. Ego Octavianus presbyter cardinalis titulo Sanctae Caeciliae. Ego Henricus presbyter cardinalis titulo Sanctorum Nerei et Achillei. Ego Guido diaconus cardinalis Sanctae Mariae in Porticu. Ego Joannes diaconus cardinalis Sanctorum Sergii et Bacchi. Ego Gerardus diaconus cardinalis Sanctae Mariae in Via Lata. Ego Odo diaconus cardinalis Sancti Nicolai in Carcere Tulliano.

Datum Sutrii per manum Rolandi sanctae Romanae Ecclesiae presbyteri cardinalis et cancellarii, XVI Kalend. Junii, indictione III, Incarnationis Dominicae anno 1154, pontificatus vero domni Adriani papae IV, anno primo.

XLVIII. Ecclesiae Goslariensis protectionem suscipit possessionesque confirmat. (Sutrii, Maii 17.)[HEINECCII, Antiq. Goslar., 152.] ADRIANUS episcopus, servus servorum Dei, dilectis filiis canonicis Goslariensis Ecclesiae, tam praesentibus quam futuris, canonice substituendis, in perpetuum.

Effectum justa postulantibus indulgere, vigor aequitatis et ordo exigit rationis, praesertim quando petentium voluntatem et pietas adjuvat et veritas non relinquit. Eapropter, dilecti in Domino filii, vestris justis postulationibus clementer annuimus et praefatam ecclesiam, in qua divino mancipati estis obsequio, sub beati Petri et nostra protectione suscipimus et praesentis scripti privilegio communimus; statuentes ut quascunque possessiones, quaecunque bona eadem ecclesia inpraesentiarum juste et canonice possidet aut in futurum concessione pontificum, largitione regum vel principum, oblatione fidelium, seu aliis justis modis, praestante Domino, poterit adipisci, firma vobis vestrisque successoribus et illibata permaneant. In quibus haec propriis duximus exprimenda vocabulis:

Possessionem videlicet quam habetis in Slanstesten, quam felicis memoriae praedecessor noster papa Victor secundus inter alias ecclesiae vestrae possessiones vobis suo privilegio et vestris antecessoribus confirmavit; possessionem quoque in Wischeribe quam inclytae recordationis Conradus secundus Romanorum rex ad usus fratrum Domino inibi famulantium pro remedio animae suae concessit vobis et successoribus vestris auctoritate sedis apostolicae confirmamus.

Decernimus ergo ut nulli omnino hominum liceat praefatum monasterium temere perturbare, aut ejus possessiones auferre, vel ablatas retinere, minuere, seu quibuslibet vexationibus fatigare, sed illibata omnia et integra conserventur eorum, pro quorum gubernatione et sustentatione concessa sunt, usibus omnimodis profutura, salva sedis apostolicae auctoritate et dioecesani episcopi canonica justitia.

Si qua igitur, etc. Ego Adrianus catholicae Ecclesiae episcopus. Ego Hubaldus presbyter cardinalis tit. S. Praxedis. Ego Manfredus presbyter cardinalis tit. S. Sabinae. Ego Julius presbyter cardinalis tit. S. Marcelli. Ego Octavianus presbyter cardinalis tit. S. Caeciliae. Ego Heinricus presbyter cardinalis tit. SS. Nerei et Achillei. Ego Guido diac. card. S. Mariae in Porticu. Ego Joannes diac. card. SS. Sergii et Bacchi. Ego Gerardus diac. card. S. Mariae in Via Lata. Ego Odo diac. card. S. Nicolai in Carcere Tulliano.

Datum Sutrii per manum Rolandi, sanctae Romanae Ecclesiae presbyteri cardinalis et cancellarii, XVI Kal. Junii, indict. III, Incarnationis Dominicae anno 1155, pontificatus vero domni Adriani papae IV, anno primo.

XLIX. Ad Turonensem archiepiscopum.--Compositionem ab abbate de Fontanis factam irritam declarat, invitatque ad amicam cum Dolensi praesule compositionem, vel ut ad sedem apostolicam veniat, jubet. (Sutrii, Maii 17.)[MARTEN., Thesaur. Anecdot., III, 898.] ADRIANUS papa archiepiscopo Turonensi.

Veniens ad apostolatus nostri praesentiam Dolensis ecclesia, multis quidem laboribus attrita et molestiis fatigata, apud nos suppliciter intercessit, ut venerabili fratri nostro Hugoni archiepiscopo Dolensi dignaremur pallii sui plenitudinem indulgere. Haec vero tum ex tenore concordiae, quam inter te et ipsum factam fuisse confitebatur, tum ex antiqua consuetudine requirebat. Venerunt et adversus eum nuntii tui, qui quamdam compositionem, quam per abbatem de Fontanis factam fuisse de suffraganeis ibi asserebant, confirmari unanimiter postulabant. Porro eamdem ecclesiam cum praefato archiepiscopo suo in ipsa compositione suffraganeis renuntiasse dicebant; addentes etiam a praedecessore nostro bonae memoriae Lucio papa, sicuti in ipsius scripto continetur, ita fuisse de communi consilio fratrum definitum. Ad haec ipsam compositionem nullam fuisse penitus Dolensis ecclesia respondebat, dicens insuper ipsam sententiam Romani pontificis non tenere; quia ille qui tunc temporis praesulatus gerebat officium, fraudem et dolum adhibuit, dum nec Dolensis ecclesia praesens in examinatione fuisset, et ad Capuanum archiepiscopatum, quem postea per intrusionem regis Siculi adeptus est, vehementer aspiraret. Unde cum in ipsa nihil ad commodum Dolensis allegavit ecclesiae, nos quia hujus rei plenam non potuimus habere cognitionem, cum altera pars in negatione persisteret, et se non habere mandatum penitus exsequendi haec affirmaret; nihil a nobis super eodem negotio est terminatum. Praedictam tamen compositionem omnino quassavimus, et eam nullas vires habere de caetero sedis apostolicae auctoritate censemus. Sane juxta postulationem ejusdem ecclesiae memorato fratri nostro pallium, insigne videlicet pontificatis officii, duximus indulgendum. Quem cum apostolicae sedis benedictione et nostrae gratiae plenitudine remittentes, tantae ecclesiae cui praeest, sua jura illibata servare volumus et integra; quanto ecclesiasticis utilitatibus convenit nos ex injuncto officio attentius providere. Unde nos consolationi Dolensis ecclesiae misericorditer consulentes, ne ipsam sacrosanctam Romanam Ecclesiam ad exsecutionem suae justitiae negligentem esse vel desidem conqueratur, fraternitati tuae per apostolica scripta mandamus, quatenus aut cum eo convenias, aut usque ad proximam festivitatem S. Michaelis (29 Sept.) plenam exhibiturum et suscepturum in praesentia nostra justitiam, apostolico te conspectui repraesentes. Interim vero eumdem fratrem nostrum vel clericos ejus excommunicationis vel interdicti sententia nulla ratione gravare praesumas.

Datum Sutrii, XII Kalendas Julii [ leg. Junii].

L. Gaufrido filio Oliverii, etc., commendat Hugonem Dolensem archiepiscopum. (Sutrii, Maii 21.)[ Ibid., col. 900.] ADRIANUS episcopus, servus servorum Dei, dilectis filiis GAUFRIDO filio Oliverii, ejusque fratribus ROLANDO de Dinan, BERTRANDO, RODULFO vicecomiti, WILLELMO [ al. OLIVERIO] de Monteforti, RADULFO de Folgeriis, et ROBERTO de Vitreo, salutem et apostolicam benedictionem.

Ad hoc in loco apostolorum principis, licet immeriti, disponente Domino, conspicimur residere, ut populum nobis ipso donante commissum ad ea debeamus exhortationis instantia provocare, per quae supernae beatitudinis praemium, largiente divina gratia, valeat invenire. Cum itaque obedientia tam perfecta et efficax virtus sit, quae hominem ad bravium supernae vocationis adducit: universitati vestrae per apostolica scripta mandamus et exhortamur in Domino, quatenus venerabili fratri nostro HU. Dolensi archiepiscopo, sicut suis praedecessoribus fecisse probamini, debitam in omnibus obedientiam impendatis, et in nullo ei rebelles, in nullo praesumatis existere contumaces. Si vero aliquis de hominibus vestris quaslibet possessiones, quae ad jus ejus pertineant, noscitur detinere, eas praedicto fratri nostro faciatis sub celeritate restitui, vel plenam ei justitiam exhiberi. Alioqui quamcunque in eum sententiam ipse canonice promulgaverit, nos ratam et firmam auctoritate apostolica decernimus permanere.

Datum Sutrii XII Kalendas Junii.

LI. Ad archiepiscopum, archidiaconum et decanum Rothomagensis Ecclesiae.--Ut possessiones Ecclesiae Dolensi in Normannia vi ablatas restitui faciant. (Sutrii, Maii 21.)[ Ibid., col. 901.] ADRIANUS episcopus, servus servorum Dei, venerabili fratri archiepiscopo, et dilectis filiis archidiacono et decano Rothomagensi, salutem et apostolicam benedictionem.

Injuncti nobis a Deo summi pontificatus officio, et susceptae dispensationis debito provocamur, ut omnibus Christi ecclesiis sua jura integra debeamus et illibata servare, et juxta hoc quod divina gratia permiserit, eorum utilitatibus propensius imminere. Veniens autem ad apostolatus nostri praesentiam venerabilis frater noster HU. Dolensis archiepiscopus, sua nobis insinuatione monstravit, ecclesiam Sancti Samsonis de Rillio, et alias ecclesias, quasdam etiam possessiones, quas in Normannia praedecessores sui juste et canonice possederunt, a quibusdam esse per violentiam occupatas. Et ideo per apostolica vobis scripta mandamus, quatenus eos qui easdem ecclesias et possessiones praesumunt contra justitiam detinere, diligenter admonere curetis, ut eas postposita occasione restituant; et sicut praedecessores sui ipsas habuisse noscuntur, ita eum in pace et quiete de caetero possidere permittant, vel plenam in vestra praesentia justitiam ei non differant exhibere. Quod si admonitionis vestrae duxerint existere contemptores, eos, quousque resipiscant, excommunicationis vinculo teneatis astrictos.

Datum Sutrii XII Kalendas Junii.

LII. [ Godefrido] Lingonensi, [Henrico] Eduensi, [Gaufrido] Nivernensi et [Alano] Antissiodorensi mandat ut comitem Nivernensem, nisi commonitus intra dies 30 illata monasterio Vizeliacensi damna reparaverit, excommunicent. (Sutrii, Maii 21.)[MANSI, Concil., XXI, 813.] ADRIANUS episcopus, S. S. S. Dei, venerabilibus fratribus Lingonensi, Eduensi, Nivernensi, Altissiodorensi, salutem et apostolicam benedictionem.

Tantum jam malitia Nivernensis comitis, quod vestra fraternitas non ignorat, adversus specialem sedis apostolicae filiam, Vizel. Ecclesiam excrevit, ut culpa nimia procul dubio esse videatur, si malitia ejus maneat impunita. Praeter illa siquidem mala, quae jampridem ei et instigando burgenses ad persecutionem ejus, et diversis aliis modis ausu temerario irrogavit, in illa Vizeliacensi nuper milites suos et homines inimicorum suorum constituit, et dominium pro voluntate sua in eadem villa contra jus antecessorum suorum usurpat. Burgenses etiam contra dilectum filium nostrum Pontium Vizeliacensem abbatem in sua conspiratione, ac perjurio fovere praesumit. Sane felicis memoriae papa Eugenius antecessor noster, afflictionibus et angustiis illius Ecclesiae affectione paterna compatiens, et in malitiam antedicti comitis fervore debito inardescens, a corpore Christi, quod est Ecclesia, divini eum verbi falce praecedit, et in terra ipsius divina interdixit celebrari officia. Quoniam igitur idem comes ita datus est in reprobum sensum, ita oculos mentis ab intuitu aeternae damnationis avertit, ut nec flagellatus etiam a sua potuerit malitia cohiberi; per praesentia vobis scripta praecipiendo mandamus quatenus eum districtius moneatis, quatenus custodes suos de villa Vizeliacensi removeat, mala quae Ecclesiae irrogavit, emendet, chartam compositionis contra privilegia praedecessorum nostrorum, et Ecclesiae libertatem elicitam antedicto abbati restituat, et burgensibus contra eum in sua conspiratione nullum praebeat auxilium vel favorem, et jurejurando promittat se communiae ipsi nullas vires ulterius praebiturum. Si vero infra XXX dies post commonitionem vestram, quae praedicta sunt adimplere contempserit, in personam ejus excommunicationis, in terram vero interdicti sententiam renovetis, et ab omnibus praecipiatis firmiter observari.

Datum Sutrii, XII Kal. Junii.

LIII. Episcopis Galliae mandat ut burgenses Vizeliacenses, nisi monasterio de injuriis illatis satisfecerint, excommunicent variisque poenis afficiant. (Sutrii, Maii 21.)[ Ibid. ] ADRIANUS episcopis Galliae.

Quanta nequitia Vizeliac. homines adversus matrem et dominam suam Vizel. Ecclesiam conspiraverint, et quam aspere in eam fuerint et in ejus bona grassati, ad notitiam fraternitatis vestrae devenit et nos nullatenus ignoramus. Sane felicis memoriae papa Eugenius antecessor noster, et illorum superbia et Ecclesiae afflictione permotus, eosdem sacrilegos ecclesiasticae districtionis sententia innodavit. Ipsi autem alienati et conversi retrorsum a sua malitia minime destiterunt, sed transierunt in affectum cordis, et graviora jugiter adversum matrem suam committere praesumpserunt, facti sicut illi de quibus ait propheta: Percussisti eos et non doluerunt, attrivisti eos, et renuerunt accipere disciplinam (Jer. V). Ut enim inpraesentiarum alia quae ante haec ab eis gesta sunt contra Vizeliacensem ecclesiam, taceamus, nuper facto impetu lustraverunt officinas ecclesiae, ruperunt vegetes, effuderunt vinum, diripuerunt omnia, et in ipsos etiam monachos violentas manus extendere praesumpserunt. Porro nos in omnibus his dolemus de miseris illis hominibus, qui in perjurii, sacrilegii, rapinae ac peccatorum multorum foveam inciderunt; dolemus etiam quod nullum vestrum assumere justitiae clypeum, et in ejus auxilium exsurgere intuemur; usque adeo ut lugere valeamus, et dicere cum propheta: Non est qui consoletur eam ex omnibus charis ejus (Thren. I). Quoniam igitur nos ad quorum tutelam atque praesidium praefata Ecclesia specialiter respicit, afflictiones ipsius dissimulare nec possumus, nec debemus, per praesentia vobis scripta praecipiendo mandamus, quatenus omni tepiditate cessante burgenses ipsos festinetis districtius admonere, ut antedicto abbati et ejus fratribus ablata restituant, irrogata damna resarciant, de illatis injuriis competentem satisfactionem exhibeant, et ad fidelitatem et dominium ecclesiae revertantur. Si vero sine dilatione aliqua post commonitionem vestram quae praediximus adimplere contempserint, omnes illos qui nequitiae hujus auctores existunt, et quos praefatus abbas vobis annuntiaverit, sine appellationis remedio excommunicetis, et ad quemcunque locum per episcopatus vestros aliquis burgensium ipsorum devenerit, donec praesens fuerit, divina ibi prohibeatis officia celebrari, et si aliquem eorum mori contigerit, Christianorum careat sepultura. Ne autem corporalem quoque poenam effugiant, omnibus parochianis vestris districtius injungatis, ut in nundinis suis eos nequaquam admittant, et nullam cum eis societatem, vel in mercibus, vel in aliis rebus habere praesumant, sed sicut excommunicatos eos evitent, et ubicunque invenerint, capiant, et amore justitiae bonis suis non desinant spoliare; ut inviti saltem cogantur ad subjectionem et fidelitatem domini sui redire. Novis siquidem morbis nova convenit antidota praeparari.

Datum Sutrii, XII Kal. Junii.

LIV. Ludovicum Francorum regem hortatur ut armata manu burgenses Vizelac. insequatur, ut abbati tanquam domino subdantur. (Sutrii, Maii 21.)[ Ibid., col. 809.] De religiosorum virorum praesidio, et veneratione sacrorum locorum non oportet longis te sermonibus admonere; satis enim ad hoc animum tuum commonitione cessante, ignis ille, quem Dominus venit mittere in terram, accendit; ita ut inter universos principes orbis nullus sit qui super hoc in conspectu totius Ecclesiae commendabilior habeatur. Sane licet potentiae tuae praesidium ad omnes ecclesias in regno tuo constitutas extendas, Vizeliacensi tamen ecclesiae tanto te cupimus attentius exhibere, quanto et ad jus beati Petri specialius pertinet, et ex perfidia suorum burgensium majores molestias et pressuras sustinet. Nec enim ignorat tua prudentia, qualiter ab aliquot annis adversus dilectum filium nostrum Pontium, Vizeliacensem abbatem, favore Nivernensis comitis conspirati, diripere bona Ecclesiae, et ipsum quoque abbatem exinde expellere praesumpserunt: unde et a corpore Domini, quod est Ecclesia, fieri meruerunt extorres. Nuper etiam in ipsam ecclesiam facto impetu irrumpentes, fregerunt portas, lustraverunt officinas, effuderunt vina, diripuerunt vestes monachorum, abstulerunt ornamenta sacrarii, et in ipsos etiam monachos et famulos domus violentas manus ausu temerario extenderunt. Porro quoniam illorum nequitia ecclesiastici severitate judicii necdum potuit coerceri, cohibitionem tuae manus exspectat, et vigore tuo indiget emendari, quod sub aequitate censurae canonicae mansit hactenus incorrectum. Magnificentiam itaque tuam rogamus, monemus et exhortamur in Domino, atque in peccatorum tibi remissionem injungimus, quatenus justitiae zelo succensus, et afflictione supradicti monasterii, ac nostris exhortationibus provocatus in manu valida Vizeliacum accedas et Burgenses abjurare communiam quam fecerunt, et ad fidelitatem atque subjectionem dilecti filii nostri Pontii, Vizeliacensis abbatis, tanquam domini sui redire compellas; ablata etiam eos restituere, et irrogata damna facias resarcire, atque in illos, qui hujus nequitiae caput existunt, tantam ultionem exerceas, ut qui eis successerint consideratione ultionis eorum caput contra dominum suum erigere, ac consimilem perfidiam in sanctuarium Domini committere non attentent.

Datum Sutrii, XII Kal. Junii.

LV. Privilegium pro monasterio Cluniacensi. (Sutrii, Maii 21.)[ Bullar. Cluniac., 68.] ADRIANUS episcopus, servus servorum Dei, dilecto filio PETRO abbati Cluniacensi, ejusque successoribus regulariter substituendis in perpetuum.

Injuncti nobis a Deo apostolatus officium et ecclesiasticae utilitatis consideratio nos hortatur et admonet illas ecclesias quas in sanctae religionis observantia ferventiores esse videmus, et eas honestate ac religione pollere cognoscimus, ampliori charitate diligere, majoremque illis honorem jugiter et gratiam exhibere. Eapropter, dilecte in Domino fili Petre, ecclesiam tuam, vestigiis antecessorum nostrorum inhaerendo, sincere ac tenere utpote specialem per omnia devotam filiam apostolicae sedis diligentes, dignum duximus tuis petitionibus assensum praebere. Concedimus ergo tibi tuisque successoribus in perpetuum ut in parochiis ad jus tuum pertinentibus nullus futuris temporibus ordo seu religio nisi Cluniacensis ponatur, ea videlicet ratione, ne bona vel jura benignitate Romanorum pontificum ecclesiae tuae collata, obtentu cujuslibet novae vel supervenientis religionis minuantur aut auferantur. Statuimus nihilominus ut infra terminos parochiarum tuarum nullus caemeterium absque assensu tuo construere praesumat. Nulli ergo omnino hominum fas sit nostri hujus decreti sententiam infringere, seu ausu temerario perturbare.

Si qua sane inposterum ecclesiastica, etc.

Datum Sutrii per manum Rolandi, sanctae Romanae Ecclesiae presbyteri cardinalis et cancellarii, XII Kalendas Junii, indictione III, Incarnationis Dominicae anno 1155, pontificatus vero domni Adriani papae IV, anno primo.

LVI. [ Arnoldo] archiepiscopo Coloniensi, [Henrico] episcopo Constantiensi, [Wibaldo] abbati Stabulensi commendat monasterium S. Antimi. (Sutrii, Maii 28.)[MARTEN., Ampl. Coll., II, 590.] ADRIANUS episcopus, servus servorum Dei, venerabilibus fratribus Coloniensi archiepiscopo et Constantiensi episcopo, et dilecto filio abbati de Stabulaus, salutem et apostolicam benedictionem.

Tam rationis quam aequitatis ordo expostulat, et susceptae administrationis officium vos invitat, ut piis ac religiosis locis vestrae defensionis auxilium debeatis impendere, et ea in sua justitia modis omnibus confovere. Inde est, quod prudentiae vestrae per apostolica scripta mandamus, ut monasterium Sancti Antimi, pro beati Petri ac nostra reverentia in justitia sua manutenere curetis, et secundum quod in privilegiis Romanorum imperatorum eidem monasterio indultis dignoscitur contineri, ad conservandam libertatem ipsius, prout expedire videritis, laboretis, quatenus dignas vobis gratiarum actiones persolvere et vestrae devotionis studium debeamus in hac parte non immeriti commendare.

Data Sutrii, V Kal. Junii.

LVII. Archiepiscopo cuidam et [Eberhardo] episcopo Bambergensi, ac Wibaldo abbati Corbeiensi mandat ut monasterium Farfense Friderico Romanorum regi commendent. (Sutrii, Jun. 1.)[MARTEN., Ampl. Collect., II, 592.] ADRIANUS episcopus, servus servorum Dei, venerabilibus archiepiscopo . . . et Bavembergensi episcopo, et dilecto filio WIBALDO Corbeiensi abbati, salutem et apostolicam benedictionem.

Quia Farfense monasterium ad ordinationem et dispositionem sedis apostolicae specialiter spectat, charissimum filium nostrum Fredericum illustrem Romanorum regem duximus exorandum, quatenus dilectum filium nostrum R. abbatem ipsius monasterii, et monasterium ipsum pro beati Petri et nostra reverentia diligat, et litteras benevolentiae suae ipsi transmittat, in quibus gratiam et bonam voluntatem suam eidem abbati ostendat. Pro aliis etiam eidem gloriosissimo filio nostro in eisdem litteris preces porreximus, quae si fuerint effectui mancipatae, noscuntur ad utilitatem et reparationem ipsius monasterii procul dubio pertinere. Per praesentia itaque vobis scripta mandamus, quatenus animum regis ad hoc inducatis, ut preces nostrae, quas super hoc ei porreximus per studium vestrum celeriter, auctore Domino, compleantur, et ita verbo et opere jam dicto monasterio salubriter auxilii sui solatia subministret, ut nostras preces praedictus abbas et fratres ejus sibi sentiant profuisse, et benevolum et efficacem defensorem se habere cognoscant.

Data Sutrii, Kal. Junii.

LVIII. [ Wibaldo] abbati Stabulensi suos ad imperatorem legatos commendat. (Sutrii, Jun. 1.)[ Ibid. ] ADRIANUS episcopus, servus servorum Dei, dilecto filio Stabulensi abbati, salutem et apostolicam benedictionem.

Experta jam in multis erga sacrosanctam Romanam Ecclesiam dilectionis tuae sinceritas nullum dubitationis locum in animo nostro relinquit, quin de his quae ad ejus honorem pertinent, vigilans et studiosus existas. Sane nos dilectos filios nostros G. titulo Sanctae Potentianae, J. titulo Sanctorum Joannis et Pauli presbyteros, et G. Sanctae Mariae in Porticu diaconum cardinales prudentes, honestos ac litteratos viros, et quos charos circa nos satis habemus, ad praesentiam charissimi filii nostri Frederici, illustrissimi Romanorum regis, pro imminentibus negotiis decrevimus transmittendos. Quocirca dilectionem tuam monemus et exhortamur in Domino, quatenus eis apud eumdem filium nostrum, sicut nobis ipsis diligenter assistas, et sollicitudinem omnem adhibeas, ut ipsi ad honorem sacrosanctae Romanae Ecclesiae injuncta valeant negotia explicare.

Data Sutrii, Kal. Junii.

LIX. Monasterium S. Mariae de Carcere tuendum suscipit bonaque ejus confirmat. (Viterbii, Junii 4.)[MITARELLI, Ann. Camald., III, 481.] ADRIANUS episcopus, servus servorum Dei, dilectis filiis DOMINICO, priori ecclesiae Beatae Mariae de Carcere, ejusque fratribus tam praesentibus quam futuris, regularem vitam professis, in perpetuum.

Justis religiosorum desideriis ac rationabilibus eorum postulationibus clementer annuere apostolicae sedis, cui, largiente Domino, deservimus, auctoritas ac fraternae charitatis unitas nos hortantur. Eapropter, dilecti in Domino filii, venerabilis fratris nostri Joannis Paduani episcopi precibus inclinati, vestris justis postulationibus clementer annuimus, et ecclesiam Beatae Mariae de Carcere, in qua divino mancipati estis obsequio, sub beati Petri et nostra protectione suscipimus, et praesentis scripti privilegio communimus. In primis siquidem statuentes ut ordo canonicus, qui secundum Deum et B. Augustini regulam in eodem loco noscitur esse institutus, perpetuis ibidem temporibus inviolabiliter observetur. Praeterea quascunque possessiones, quaecunque bona idem monasterium inpraesentiarum juste et canonice possidet, aut in futurum concessione pontificum, largitione regum vel principum, oblatione fidelium seu aliis justis modis, praestante Domino, poterit adipisci, firma vobis vestrisque successoribus, et illibata permaneant. In quibus: Ecclesiam Sancti Andreae de Curteroduli cum pertinentiis suis, et decimas omnium novalium quae jam facta sunt, et in perpetuum fient in loco quem Carracetulum vocant; et in Agucciano, necnon in tota Scodassia, et in Fracta, in Montaniana et Vigezolo propriis duximus vocabulis exprimenda. Quaecunque etiam a bonae memoriae Bellino et Senebaldo Paduanis quondam episcopis vobis canonice data sunt, nihilominus confirmamus. Sententiam vero illam quam praefatus Bellinus episcopus super contentione, quae inter vos et clericos Sanctae Theclae de Adeste de persona Hugonis Ballistarii et filiis ejus, et bonis ipsius agebatur, legitime promulgavit, confirmamus, et ratam manere censemus.

Decernimus ergo ut nulli omnino hominum liceat praefatum monasterium temere perturbare, aut ejus possessiones auferre, vel ablatas retinere, minuere, seu quibuslibet vexationibus fatigare, sed illibata omnia et integra conserventur eorum, pro quorum gubernatione et sustentatione concessa sunt, usibus omnimodis profutura, salva sedis apostolicae auctoritate.

Si qua igitur, etc. Ego Adrianus catholicae Ecclesiae episcopus. Ego Manfredus presbyt. card. tit. Sanctae Savinae. Ego Julius presbyter card. tit. S. Marcelli. Ego Ubaldus presbyt. card. tituli Sanctae Crucis in Jerusalem. Ego Gerardus presb. card. tit. Sancti Stephani in Coelio-Monte. Ego Henricus presb. card. tit. SS. Nerei et Achillei. Ego Joannes presb. card. tit. SS. Sylvestri et Martini. Ego Geraldus diaconus cardinalis Sanctae Mariae in Via Lata.

Datum Viterbii per manum Rolandi sanctae Romanae Ecclesiae presbyteri cardinalis et cancellarii, II Nonas Junii, indictione III, Incarnationis Dominicae anno 1155, pontificatus vero Adriani papae IV, anno primo.

LX. Monasterium Hardehusanum, conditum a Bernhardo episcopo Paderbornensi, tuendum suscipit et bona ejus confirmat. (Apud civitatem Castellae, Junii 11.)[SCHATEN, Annal. Paderb., I, 805.] ADRIANUS episcopus, servus servorum Dei, dilectis filiis VOLBERTO, abbati Herswitheleusensis monasterii, ejusque fratribus tam praesentibus quam futuris regularem vitam professis, in perpetuum.

Quoties illud a nobis petitur quod religioni et honestati convenire dignoscitur, animo nos decet libenti concedere, et petentium desideriis congruum impertiri suffragium. Eapropter, dilecti in Domino filii, venerabilis fratris nostri Bernhardi Patherburnensis episcopi, qui ecclesiam vestram sumptibus suis construxit, precibus inclinati, eamdem ecclesiam sub Beati Petri et nostra protectione suscipimus, et praesentis scripti privilegio communimus. Statuentes ut quascunque possessiones, quaecunque bona eadem ecclesia inpraesentiarum juste et canonice possidet, aut in futurum concessione pontificum, largitione regum vel principum, oblatione fidelium, seu aliis justis modis, Deo propitio, poterit adipisci, firma vobis vestrisque successoribus, et illibata permaneant. Sane novalium vestrorum, quae propriis manibus aut sumptibus colitis, aut de nutrimentis vestrorum animalium, nullus omnino a vobis decimas exigere praesumat.

Decernimus ergo ut nulli omnino hominum liceat praefatam ecclesiam temere perturbare, aut ejus possessiones auferre, vel ablatas retinere, minuere, aut aliquibus vexationibus fatigare, sed omnia integra conserventur eorum pro quorum gubernatione ac sustentatione concessa sunt, usibus omnimodis profutura, salva sedis apostolicae auctoritate.

Si qua igitur, etc.

Datum apud civitatem Castellae per manum Rolandi, sanctae Romanae Ecclesiae presbyteri cardinalis et cancellarii, III Idus Junii, indictione III, anno Incarnationis Dominicae 1155, pontificatus vero domni Adriani papae IV, anno primo. Ego Adrianus catholicae Ecclesiae episcopus. Ego Imarus Tusculanus episcopus. Ego Guido diaconus cardinalis S. Mariae in Porticu. Ego Joannes diaconus cardinalis SS. Sergii et Bacchi. Ego Gerardus diaconus cardinalis S. Mariae in Via Lata. Ego Odo diaconus cardinalis S. Nicolai in Carcere Tulliano. Ego Guido presbyter cardinalis. Ego Hubaldus presbyter cardinalis Sanctae Praxedis Ego Manfredus presbyter cardinalis Sanctae Savinae. Ego Julius presbyter cardinalis Sancti Marcelli. Ego Bernardus presbyter cardinalis Sancti Clementis.

LXI Ad Henricum Belvacensem episcopum.--Pro pecunia cuidam restituenda. (In territorio Malliani, Jun. 12.)[MARTEN., Ampl. Collect., II, 640.] ADRIANUS episcopus, etc., venerabili fratri HENRICO Belvacensi episcopo, salutem et apostolicam benedictionem.

Latoris praesentium A. conquestione nuper accepimus, quod cum pecuniam XLI marcarum argenti duobus fratribus, qui in curia tua consistunt, Hu. scilicet et R. de Noello, jurejurando recepto, quod eam in termino constituto persolverent, quondam accommodasset, cum jam terminus sit transactus, ipsam nullatenus persolverunt. Quocirca fraternitati tuae per apostolica scripta mandamus, quatenus infra viginti dies post harum susceptionem, diligenter eos et instanter admoneas, ut praedictam pecuniam infra duos menses, post commonitionem tuam, sine ulla diminutione memorato creditori persolvant. Quod si forte facere noluerint, canonicam in eos sententiam non differas exercere, et totam terram eorum interdicto subjicere.

Data in territorio Malliani. II Idus Julii [ leg. Junii].

LXII. Privilegium pro Ecclesia Trevirensi. (In campo Nepesino, Jun. 15.)[GUENTHER, Cod. diplom. Rheno-Mosell., I, 356.] ADRIANUS episcopus, servus servorum Dei, venerabili fratri HILLINO. Treverensi archiepiscopo, ejusque successoribus canonice substituendis in perpetuum.

Injuncti nobis a Deo apostolatus officium, et ecclesiasticae utilitatis consideratio nos hortatur et admonet, fratres nostros episcopos, quos honestate ac religione pollere cognoscimus, ampliori charitate diligere, majoremque illis honorem jugiter et gratiam exhibere. Tunc enim de subjectorum suorum utilitate vere poterunt esse solliciti, atque officii sui prosecutioni poterunt efficacius imminere, cum et ipsi nos abundantiorem sibi senserint honorem impendere, et propensiori affectu diligere charitatis. Quocirca, dilecte in Domino frater Hilline archiepiscope, devotionem et sincerum affectum Treverensis ecclesiae cui, Deo auctore, praeesse dignosceris, ac praedecessorum tuorum erga beatum Petrum et praedecessores nostros atque nos ipsos debita benignitate attendentes, dignitates seu honores et libertates a praedecessoribus nostris Joanne XIII, Benedicto VII, Leone IX, Victore II, Innocentio et Eugenio felicis memoriae Romanis pontificibus, aut imperatoribus vel regibus eidem ecclesiae concessas, tibi tuisque successoribus auctoritate apostolica confirmamus, et praesentis scripti privilegio communimus. Ego Adrianus catholicae Ecclesiae episcopus Ego Guido presb. card. tit. S. Chrisogoni. Ego Hubaldus presb. card. tit. S. Praxedis. Ego Gregorius Sabinensis episcopus. Ego Manfredus presb. card. tit. S. Savinae. Ego Julius presb. card. tit. S. Marcelli. Ego Hubaldus presb. card. tit. S. Crucis in Jerusalem. Ego Guido presb. card. tit. Pastor. Ego Bernardus presb. card. tit. S. Clementis. Ego Gerardus presb. card. tit. S. Stephani in Coelio Monte. Ego Joannes presb. card. Sanctorum Joannis et Pauli tit. Pamachii. Ego Henricus presb. card. tit. SS. Nerei et Achillei. Ego Joannes presb. cardin. tit. SS. Silvestri et Martini. Ego Guido diac. card. S. Mariae in Porticu Ego Joannes diac. card. Sanctorum Sergii et Bacchii Ego Gerardus diac. card. S. Mariae in via Latina. Ego Odo diac. card. S. Nicolai in Carcere Tulliano.

Datum in campo Nepesino, per manum Rolandi, Romanae Ecclesiae presbyteri cardinalis et cancellarii, XVII Kal. Julii, indictione III, Incarnationis Dominicae anno 1155, pontificatus vero domni Adriani papae IV anno primo.

LXIII. Wicmanno archiepiscopo Magdeburgensi causam quae episcopum Osnabrugensem inter et Wibaldum abbatem de decimis vertebatur terminandam committit. (In territorio Tusculano, Jul. 11.)[MARTEN., Ampl. Collect., II, 578.] ADRIANUS episcopus, servus servorum Dei, venerabili fratri WICMANNO, Madenburgensi archiepiscopo, salutem et apostolicam benedictionem.

Dilecti filii nostri Wibaldi Corbeiensis abbatis relatione accepimus, decimas villarum suarum de Northlandia commisso sibi monasterio quondam injuste ablatas, a venerabili fratre nostro Philippo Osenbruggensi episcopo et quibusdam aliis ejus nomine detineri. Quocirca per praesentia scripta fraternitati tuae mandamus, quatenus utramque partem ante tuam praesentiam evoces, et rationibus utriusque partis diligenter auditis, et ea qua convenit subtilitate discussis, quod justum inde fuerit judices, et quod judicaveris remoto dilationis obstaculo facias adimpleri.

Data in territorio Tuscul., V Idus Julii.

LXIV. Monasterii Heidenheimensis protectionem suscipit disciplinamque ac possessiones confirmat. (In territorio Tiburtino, Jul. 11.)[FALCKENSTEIN, Cod. diplom., 36.] ADRIANUS episcopus, servus servorum Dei, dilectis filiis ADELBERTO abbati et universis fratribus Heidenheimensibus, salutem et apostolicam benedictionem.

Quoniam sine verae cultu religionis nec charitatis unio potest salva subsistere nec gratus Deo famulatus impendi, oportet nos universis Ecclesiis sacrae religionis cultum, Domino cooperante, statuere et constitutum exacta diligentia conservare. Quocirca, dilecti in Domino filii, vestris justis postulationibus concurrentes assensu, monasterium vestrum sub B. Petri et nostra protectione suscipimus et praesentis scripti patrocinio communimus. Inprimis siquidem statuentes ut ordo monasticus, qui ex mandato felicis memoriae papae Eugenii, praedecessoris nostri, per studium et providentiam venerabilis fratris nostri Eberhardi Bambergensis episcopi et dilecti filii nostri Adam abbatis de Ebrach in ipso monasterio dignoscitur institutus, perpetuis ibidem temporibus inviolabiliter observetur. Praeterea quaecunque bona idem monasterium inpraesentiarum juste et canonice possidet, aut in futurum rationabiliter, praestante Domino, poterit adipisci, firma vobis vestrisque successoribus et illibata permaneant.

Decernimus ergo ut nulli omnino hominum liceat idem monasterium temere perturbare, aut ejus possessiones auferre, diminuere, vel aliquibus vexationibus fatigare, sed illibata omnia et integra conserventur vestris et vestrorum usibus profutura, salva nimirum dioecesani episcopi canonica justitia.

Si quis autem hoc attentare praesumpserit, et secundo tertiove commonitus, nisi praesumptionem suam satisfactione congrua correxerit, potestatis honorisque sui dignitate careat reumque se judicio divino existere de perpetrata iniquitate cognoscat. Cunctis autem eidem loco sua jura servantibus, sit pax Domini nostri Salvatoris Jesu Christi, quatenus et hic fructum bonae actionis percipiant, et apud districtum judicem praemia aeternae vitae inveniant.

Data territorio Tiburtino, V Idus Junii.

LXV. Privilegium pro Hillino Trevirensi archiepiscopo. (In territorio Tiburtino, Jul. 13.)[GUENTHER, Cod. diplom. Rheno-Mosell., I, 358.] ADRIANUS episcopus, servus servorum Dei, venerabili fratri HILLINO, Treverensi archiepiscopo, ejusque successoribus canonice substituendis in perpetuum.

In eminenti apostolicae sedis specula, disponente Domino, constituti, fratres nostros episcopos fraterna debemus charitate diligere, et ecclesiis sibi a Deo commissis paterna sollicitudine providere. Eapropter, dilecte in Domino frater Hilline archiepiscope, devotionem tuam et sinceram fidelitatem Treverensis Ecclesiae erga beatum Petrum et nos ipsos attendentes jura et antiquas atque canonicas consuetudines, quae in ecclesia tua a longis retro temporibus esse noscuntur, tibi tuisque successoribus auctoritate apostolica roboramus, et praesentis scripti pagina communimus. Exitum videlicet in quarto anno per totum episcopatum tuum ad consecrationes ecclesiarum, confirmationes hominum, et correctiones excessuum secundum synodalem justitiam. Ad cujus laboris expensam totam decimam cum integritate eodem quarto anno, vel quartam partem annis singulis, juxta quod sacris est canonibus institutum, tam tibi quam successoribus tuis, similiter confirmamus. Praeterea interdicimus ut nullus archidiaconus ecclesiae tuae curam animarum in ecclesiis quae in tuo episcopatu consistunt alicui committere sine tuo consensu praesumat, sicut praedecessor noster sanctae recordationis papa Eugenius bonae memoriae praedecessori tuo Alberoni et tibi dignoscitur concessisse. Decernimus ergo ut nulli omnino hominum, etc.

Datum in territorio Tiburtino per manum Rolandi, sanctae Romanae Ecclesiae presbyteri cardinalis et cancellarii, III Idus Julii, indictione III, Incarnationis vero Dominicae anno 1155, pontificatus vero domni Adriani papae IV anno primo.

LXVI. Wibaldo abbati Corbeiensi ejusque successoribus monasterium Werbense subjicit. (In territorio Tusculano, Jun. 15.)[MARTEN., Ampl. Collect., II, 619.] ADRIANUS episcopus, servus servorum Dei, dilecto filio WIBALDO Corbeiensi abbati, salutem et apostolicam benedictionem.

Sacrosancta Romana Ecclesia, si quando aliquam ecclesiarum ad jus suum specialiter pertinentium ita in temporalibus et spiritualibus prospexit attritam, ut nisi major ei alterius personae sollicitudo adesset, in statum suum relevari non posset, illis personis ad earum curam habendam vices suas committere consuevit, quae et sinceritate devotionis sibi viderentur astrictae, et ad relevandum statum illorum honestae, ac scientia idoneae apparerent. Inde est quod probitatem tuam, dilecte in Domino fili Wibalde abbas, devotionem quam erga matrem tuam sacrosanctam Romanam Ecclesiam habere dignosceris, attendentes, monasterium de Werbe, quod ad jus beati Petri specialiter pertinet, et in temporalibus et spiritualibus non modicum dignoscitur imminutum, cum advocatia et omnibus pertinentiis suis tibi et per te commisso tibi monasterio Corbeiensi committimus, et sub tuo et tuorum successorum regimine perpetuis temporibus statuimus permanere. Ita quidem ut duos aureos inde singulis annis nobis nostrisque successoribus persolvere debeatis. Nulli ergo hominum liceat hujus nostrae confirmationis et concessionis paginam temerario ausu infringere, aut aliquibus molestiis contraire. Si quis autem id attentare praesumpserit, indignationem omnipotentis Dei et beatorum Petri et Pauli apostolorum ejus se noverit incursurum.

Datum in territorio Tusculano Idus Julii.

LXVII. [ Arnoldo] archiepiscopo Moguntino mandat ut monasterium Werbense a Bobbonis comitis injuriis tueatur. (In territorio Tusculano (?), Jul.)[ Ibid., col. 620.] ADRIANUS, servus servorum Dei, dilecto in Christo filio Moguntino episcopo, salutem et apostolicam benedictionem.

Praedecessorum nostrorum vestigia imitati, abbatiam de Werbe, ad jus et proprietatem beati Petri specialiter pertinentem, dilecto filio Wibaldo Corbeiensi abbati regendam custodiendamque commisimus, sperantes quod ejus prudentia, auctore Domino, accipiat incrementum. Verum quia comes Bobbo, qui ejus advocatiae se asserit advocatum, coenobium Werbense et praefatum abbatem variis inquietatibus perturbare minatus est, districtioni tuae mandamus atque praecipimus, ut eum districte commoneas, quatenus ab abbatis et coenobii infestatione quiescat. et si tuis parere commonitionibus contumaciter et superbe contempserit, canonica eum censura coercere procures.

LXVIII. Rainerio Senensi episcopo fundum in monte Bonizi ad ecclesiam aedificandam sub annuo censu concedit. (Ap. civitatem Castellanam, Jul. 21.)[MURATORI, Antiq. Ital., V, 811.] ADRIANUS episcopus, servus servorum Dei, venerabili fratri RAINERIO Senensi episcopo, ejusque successoribus canonice substituendis in perpetuum.

Cum ex injuncto nobis a Deo summi pontificatus officio, cunctis Christi fidelibus debeamus nos exhibere propitios, et ipsos in suis postulationibus exaudire, praesertim fratribus nostris episcopis oportet nos paterna sollicitudine providere, et eos in ipsa operis exhibitione ampliori affectu diligere charitatis. Quocirca, venerabilis in Christo frater, Raineri episcope, tuis justis postulationibus gratum impertientes affectum, fraternitati tuae duximus concedendum, ut in fundo, quod dilectus filius noster nobilis vir Guido comes in monte Bonizi beato Petro, et nobis, qui vicem ejus, licet indigni, gerimus, dignoscitur concessisse, liceat tibi ecclesiam construere, et constructam sine contradictione aliqua consecrare, clericosque in ea juxta tuae voluntatis arbitrium ponere, et libere ordinare. Sane ut haec nostra concessio majorem in posterum obtineat firmitatem, auctoritatis nostrae praesidio ipsam duximus confirmandam, et praesentis scripti pagina muniendam. Statuimus autem ut quicunque de tua dioecesi ad locum illum transierint, in omnibus spiritualibus tibi tantum et successoribus tuis debeant respondere, et eamdem, quam prius, habeatis potestatem. Caeterum ad hujusmodi nostrae concessionis et confirmationis indicium, unum byzantium nobis, nostrisque successoribus annis singulis persolvetis.

Decernimus ergo ut nulli omnino hominum liceat hanc paginam nostrae concessionis et confirmationis ausu temerario infringere, vel ei aliquatenus contraire.

Si qua vero, etc. Ego Adrianus catholicae Ecclesiae episcopus. Ego Hubaldus presbyter cardinalis titulo Sanctae Praxedis. Ego Manfredus presbyter cardinalis titulo Sanctae Savinae. Ego Ubaldus presbyter cardinalis titulo Sanctae Crucis in Hierusalem. Ego Joannes presbyter cardinalis Sanctorum Joannis et Pauli titulo Pammachii. Ego Joannes presbyter cardinalis titulo Sanctorum Silvestri et Martini. Ego Joannes diaconus cardinalis Sanctorum Sergii et Bacchi. Ego Bernardus presbyter cardinalis titulo Sancti Clementis.

Gerardus diaconus cardinalis Sanctae Mariae in Via Lata.

Data apud civitatem Castellanam per manus Rolandi, sanctae Romanae Ecclesiae presbyteri cardinalis et cancellarii, XII Kal. Augusti, indictione III, Incarnationis Dominicae 1155, pontificatus vero domni Adriani papae IV, anno primo.

Desideratur bulla plumbea.

LXIX. Monachis S. Bertini Sithiensis privilegia quaedam concedit. (Vide Iperii Chronic. S. Bertini ap. MARTEN., Thesaur. Anecdot., III, 647.) LXX. Monasterii S. Michaelis Pisani tutelam suscipit, possessionesque et privilegia confirmat. (Ferentini, Oct. 4.)[MITARELLI, Ann. Camaldul., III, App., 482.] ADRIANUS episcopus, servus servorum Dei, dilectis filiis abbati monasterii Sancti Michaelis, quod in civitate Pisana situm est, ejusque fratribus tam praesentibus quam futuris, regularem vitam professis, in perpetuum.

Officii nostri nos admonet et invitat auctoritas pro Ecclesiarum statu satagere et earum quieti ac tranquillitati salubriter, auxiliante Domino, providere. Dignum namque et honestati conveniens esse dignoscitur, ut qui ad earum regimen, Domino disponente, assumpti sumus, eas a pravorum hominum nequitia tueamur, et beati Petri atque sedis apostolicae patrocinio muniamus. Eapropter, dilecti in Domino filii, vestris justis postulationibus clementer annuimus et pro statu monasterii in quo divino mancipati estis obsequio sub beati Petri et nostra protectione suscipimus, et praesentis scripti privilegio communimus. In primis siquidem statuentes ut ordo monasticus, qui secundum Deum et beati Benedicti Regulam atque Camaldulensium statutorum consuetudinem in eodem monasterio dignoscitur institutus, futuris ibidem temporibus inviolabiliter conservetur. Praeterea quascunque possessiones, quaecunque bona idem monasterium inpraesentiarum juste et canonice possidet, aut in futurum concessione pontificum, largitione regum vel principum, oblatione fidelium seu aliis justis modis, Deo propitio, poterit adipisci, firma vobis vestrisque successoribus, et illibata permaneant. In quibus haec duximus exprimenda vocabulis:

Ecclesiam Sancti Laurentii de Rivolta cum hospitali et pertinentiis suis; ecclesiam Sanctae Ceciliae; jus vestrum in ecclesia S. Christophori de Colignola cum integris parochiis, et dioecesibus suis; quidquid habetis in villa de Ghezzano, de Colignola, de Mezzano, de Leona, de Bottano, et infra Marceto; quidquid habetis in ecclesia Sancti Petri in Gradu, salvo solito censu praesenti archiepiscopo, et quidquid habetis juxta muros civitatis, tam in terris quam in vineis, vobis nihilominus confirmamus.

Sepulturam quoque eidem liberam esse concedimus, ut eorum, qui se illic sepeliri deliberaverint, devotioni et extremae voluntati nullus obsistat, nisi forte excommunicati et interdicti sint, salva tamen justitia matricis ecclesiae. Ordinationes monachorum, seu clericorum vestrorum, qui ad sacros ordines fuerint promovendi a dioecesano suscipiatis episcopo, siquidem catholicus fuerit, et gratiam atque communionem apostolicae sedis habuerit, et gratis absque simoniae pravitate vobis voluerit exhibere. Alioquin liceat vobis quemcunque malueritis adire antistitem qui, nimirum nostra fultus auctoritate, quod postulatur indulgeat. Clericos vero, sive laicos liberos, qui ad vos conversionis gratia redire voluerint, suscipiendi liberam habeatis facultatem. Ad haec praesentis decreti assertione sanximus ut nullus intra terminum parochiae vestrae, vel ecclesiarum vestrarum sine consensu dioecesani episcopi et vestro, aliquam ecclesiam aedificare praesumat.

Decernimus ergo ut nulli omnino hominum liceat praefatum monasterium temere perturbare, aut ejus possessiones auferre, vel ablatas retinere, minuere, seu quibuslibet vexationibus fatigare, sed omnia integra et illibata conserventur eorum, pro quorum gubernatione et sustentatione concessa sunt, usibus omnimodis profutura, salva sedis apostolicae auctoritate.

Si qua igitur, etc.

OCULI MEI SEMPER AD DOMINUM. Petrus et Paulus, Adrianus papa IV. Ego Adrianus catholicae Ecclesiae episcopus. Ego Imarus Tusculanus episcopus. Ego Cencius Portuensis Ecclesiae episcopus. Ego Guido presbyt. card. tit. Sancti Chrysogoni. Ego Aribertus presb. card. tit. S. Anastasiae. Ego Astaldus presb. card. tit. Sanctae Priscae. Ego Guido presb. card. tit. Pastoris. Ego Bernardus presbyt. card. tit. Sancti Clementis. Ego Gerardus presb. card. tit Sancti Stephani in Coelio monte. Ego Joan. presb. card. tit. SS. Sylvestri et Martini. Ego Oddo diac. card. tit. Sancti Georgii ad Velum Aureum. Ego Joannes diac. card. tit SS. Sergii et Bacchi. Ego Oddo diac. card. tit. Sancti Nicolai in Carcere Tulliano.

Datum Ferentini per manum Rolandi, sanctae Romanae Ecclesiae presbyteri cardinalis et cancellarii, IV Nonas Octobris, indictione IV, Incarnationis Dominicae anno 1155, pontificatus vero domni Adriani papae IV, anno primo.

LXXI. [ Stephano] Metensi, Henrico Tullensi, A [lberto] Virdunensi episcopis Hillinum archiepiscopum Trevirensem per universum Teutonicum regnum sedis apostolicae legatum constitutum nuntiat. (Alatri, Oct. 7.)[D. BOUQUET, Recueil, XV, 672.] ADRIANUS episcopus, servus servorum Dei, venerabilibus fratribus S. Metensi, HENRICO Tullensi, et A. Virdunensi episcopis, et dilectis filiis abbatibus, praepositis, decanis et universis ecclesiasticis personis, aliisque Dei fidelibus per Trevirensem archiepiscopatum constitutis, salutem et apostolicam benedictionem.

Quanto venerabilis frater noster Hillinus Trevirensis archiepiscopus a suae promotionis tempore majorem sacrosanctae Romanae Ecclesiae reverentiam et subjectionem impendit, tanto nos, quod in ea, licet immeriti, ministramus, eum specialius inter alios Ecclesiae filios, duximus honorare, et ipso effectu operis indicante ampliori nexu diligere charitatis. Et ideo communicato fratrum nostrorum consilio ei per universum Teutonicum regnum vices nostras indulsimus, ut ibi legationis officio apostolicae sedis auctoritate fungatur, plenariam a nobis recipiens potestatem, quaecunque fuerint corrigenda corrigere, et quae ordinanda viderit, ordinare. Cum autem vos jure metropolitico eidem fratri nostro subjecti debeatis et obedientes existere, et omnimodam ei devotionem ac reverentiam exhibere, universitati vestrae per apostolica scripta mandamus, quatenus ei tanquam apostolicae sedis legato, et cui vices nostras in hac parte duximus indulgendas, jure legationis studeatis, sicut nobis ipsis, specialius et diligentius inter alios obedire, et his, quae in episcopatibus vel parochiis vestris corrigere vel ordinare voluerit, contraire nullatenus praesumatis.

Datum Alatri Nonis Octobris.

LXXII. Ad abbatem et fratres Vizeliacenses. (Beneventi, Nov. 21.)(MANSI, Concil., XXI, 815.] ADRIANUS episcopus, S. S. Dei, dilectis filiis abbati et universis fratribus Vizel., salutem et apostolicam benedictionem.

Quanto monasterium vestrum ad jus B. Petri specialius dignoscitur pertinere, tanto ad dirigendum et ampliandum statum ipsius attentius nos convenit laborare. Pervenit autem ad nos, dilecte in Domino fili abbas, te tabulam nummulariorum contra tenorem privilegiorum apostolicae sedis Simoni de Silviniaco in primordio tuae praelationis, cum nondum tibi eorumdem privilegiorum tenor innotuisset, reclamantibus fratribus tuis concessisse; unde quia nec bona vestri monasterii aliqua levitate diminui, nec privilegia praedecessorum nostrorum patimur violari, per praesentia scripta vobis mandamus, quatenus si ita se res habet de tabula, illam ad manus vestras et proprietatem Ecclesiae velociter revocetis, et quae ad proprietatem monasterii pertinent, donare, vendere, vel quomodolibet alienare nullatenus praesumatis. Alioquin graviter in vos noveritis vindicandum.

Datum Beneventi, XI Kalendis Decembris.

LXXIII. Ad Turonensem archiepiscopum.--Ut amice componat cum episcopo Dolensi. (Beneventi, Dec. 20.)[D. BOUQUET, Recueil, XV, 672.] Ad hoc summi pontificatus officium nobis est, Domino disponente, commissum, ut universos Christi fideles, in quantum cum Deo possumus, in suo debeamus jure fovere, et unicuique nos oporteat propriam justitiam conservare. Inde est quod controversiam, quae inter te et venerabilem fratrem nostrum H. [Hugonem] Dolensem archiepiscopum de suffraganeis episcopis diutius agitatur, nos volentes mediante justitia, Deo propitio, terminare; fraternitati tuae per apostolica scripta mandamus, quatenus vel cum praedicto fratre nostro archiepiscopo de suffraganeis amicabili pactione componas, vel usque ad proximam festivitatem Omnium Sanctorum plenam ei exhibiturus vel recepturus justitiam apostolico te conspectui repraesentes; sive decanum ecclesiae tuae et alios sufficientes responsales usque ad proximum terminum non differas destinare. Volumus enim ut, nostro interveniente judicio, utraque pars in audientia nostra suam justitiam consequatur.

Datum Beneventi, XIII Kalendas Januarii.

LXXIV. Ad universos clericos et laicos per Dolensem provinciam constitutos.--Confirmat sententiam Hugonis archiepiscopi in malefactores et occupantes bona ecclesiastica latam. (Beneventi, Dec. 20.)[ Ibid., p. 673.] Quoties a fratribus nostris archiepiscopis vel episcopis, et ab aliis ecclesiarum praelatis in malefactores et jura ecclesiastica occupantes sententia prorogatur, convenit nos eamdem sententiam ratam habere; et ut ipsa firmius observetur omni tempore, oportet nos eam apostolicae sedis auctoritate firmare. Inde est quod universitatem vestram volumus non latere, quod nos excommunicationis sententiam, quam venerabilis frater noster Hugo Dolensis archiepiscopus in Joannem Dolensem et in caeteros archiepiscopatus sui jura per violentiam usurpantes canonice promulgavit, seu etiam promulgaverit, nos ratam et firmam habemus, et eam robur firmitatis perpetuae usque ad condignam satisfactionem decernimus obtinere.

Datum Beneventi, XIII Kalendas Januarii.

LXXV. [ Balduino] Hierosolymitanorum regi praecipit ut et pecuniam et navem per ejus homines ablatam civibus Januensibus restitui jubeat. (Beneventi, Nov.-Dec.)[Caffari, Annal. Genuens., ap. MURATORI, Rer. Ital. Script., VI, 266.] ADRIANUS episcopus, servus servorum Dei, illustri Hierosolymitanorum regi, salutem et apostolicam benedictionem.

Ad hoc in eminenti sedis apostolicae specula, divina sumus disponente gratia constituti, ut nostrae considerationis oculum ad universas mundi partes extendere debeamus, et ut ea, quae contra justitiae tramitem, et ordinis rationem commissa esse noscuntur, nos oporteat attentius emendare. Dilecti autem filii nostri Januenses cives directa nuper ad nos quaestione monstrarunt, quod homines tui pecuniam et navem, in qua ipsa pecunia ferebatur, eis, nulla rationabili causa interveniente, per violentiam abstulerint, et usque in praesens, sicut nobis dicitur, detinere praesumunt. Unde si tuae nobilitatis industria provida consideratione pensasset, quae damna, quot incommoditates, quot etiam scandala terrae tuae, et regno tibi commisso hujus occasione rapinae valeant provenire, cum Januensis civitas gloriosa, et inclyta in remotis mundi partibus potentissima habeatur, nobis etiam non admonentibus debueras effecisse quod omnia quae injuste et per rapinam ablata sunt, praedictis Januensibus essent in integrum restituta. Ne igitur iidem Januenses, aliique versus te, vel fideles tuos habeant ulterius materiam conquerendi, nobilitati tuae per apostolica scripta praecipientes mandamus, quatenus, sicut benedictionem et gratiam sacrosanctae Romanae matris tuae Ecclesiae desideras retinere, pecuniam similiter et navem memoratis Januensibus facias absque ulla diminutione restitui. Si enim super eodem negotio ad aures nostras querimonia ulla pervenerit iterata, facere non poterimus, quin in terram tuam pro ipsius detentione rapinae gravius vindicemus. Nihilominus etiam dilectioni tuae praesentium auctoritate mandamus, ut vicecomitatum Accaronis, et alia jura, quae ad Januensium jus pertinere noscuntur, eos de caetero pacifice possidere, et sine ulla inquietatione permittas.

In eodem modo scriptum est Tripolitano comiti Antiocheno principi sub excommunicationis poena; Antiocheno patriarchae etiam per apostolica scripta praecepit, ut principem Antiochenum excommunicaret, nisi praedicta adimpleret. Scripsit etiam episcopo Bituricensi, Agathensi, et Neumasiensi, ut Bernardum Attonis, et Biterrenses, et Agathenses excommunicationis vinculo ferirent, ut pecuniam nostris Januensibus ablatam in integrum redderent. Et dum legatus Januensium ab apostolico postulabat licentiam, apostolicus quemdam tradens annulum sic dixit: « Istud sit signum dilectionis, et gratiae nostrae, et apostolicae sedis inter nos et Januenses in perpetuum et tibi legato praedictum annulum tenenti sit pignus apostolicae amicitiae et gratiae.

CIRCA ANNUM 1155. LXXVI. Ad Henricum II Angliae regem.--Concedit privilegium ad Hiberniam occupandam. [MANSI, Concil., XXI, 788.] ADRIANUS episcopus, servus servorum Dei, charissimo in Christo filio illustri Anglorum regi, salutem et apostolicam benedictionem.

Laudabiliter et fructuose de glorioso nomine propagando in terris, et felicitatis praemio cumulando in coelis, tua magnificentia cogitat, dum ad dilatandos ecclesiae terminos, ac declarandam indoctis et rudibus populis Christianae fidei veritatem et vitiorum plantaria de agro Dominico exstirpanda, sicut catholicus princeps, intendis, et ad id convenientius exsequendum, consilium apostolicae sedis exigis et favorem. In quo facto, quanto altiori consilio et majori discretione procedis; tanto in eo feliciorem progressum te, praestante Domino, confidimus habiturum: eo quod ad bonum exitum semper et finem soleant attingere, quae de ardore fidei et de religionis amore principium acceperunt. Sane Hiberniam, et omnes insulas, quibus sol justitiae Christus illuxit, et quae documenta fidei Christianae ceperunt, ad jus B. Petri, et sacrosanctae Romanae Ecclesiae (quod tua et nobilitas recognoscit) non est dubium pertinere. Unde tanto in eis libentius plantationem fidelem et germen gratum Deo inferimus, quanto id a nobis interno examine districtius prospicimus exigendum. Significasti siquidem nobis, fili in Christo charissime, te Hiberniae insulam, ad subdendum illum populum legibus, et vitiorum plantaria inde exstirpanda, velle intrare, et de singulis domibus annuam unius denarii B. Petro velle solvere pensionem, et jura ecclesiarum illius terrae illibata et integra conservare. Nos itaque pium et laudabile desiderium tuum cum favore congruo prosequentes, et petitioni tuae benignum impendentes assensum: gratum et acceptum habemus, ut pro dilatandis ecclesiae terminis, pro vitiorum restringendo decursu, pro corrigendis moribus, et virtutibus inserendis, pro Christianae religionis augmento, insulam illam ingrediaris, et quod ad honorem Dei et salutem illius terrae spectaverit, exsequaris: et illius terrae populus honorifice te recipiat, et sicut Dominum veneretur: jure nimirum ecclesiastico illibato et integro permanente, et salva B. Petro et sacrosanctae Romanae Ecclesiae, de singulis domibus, annua unius denarii pensione. Si ergo, quod concepisti animo, effectu duxeris complendum: stude gentem illam bonis moribus informare, et agas tam per te, quam per illos quos adhibes, quos fide, verbo et vita idoneos esse perspexeris, ut decoretur ibi ecclesia, plantetur et crescat fidei Christianae religio, et quae ad honorem Dei, et salutem pertinent animarum, per te taliter ordinentur, ut a Deo sempiternae mercedis cumulum consequi merearis, et in terris gloriosum nomen valeas in saeculis obtinere.

LXXVII. Ad monachos Corbiniacenses pro reformatione monasterii. (Beneventi.)[ Gall. Christ. nov., IV, Instrum., 90.] ADRIANUS episcopus, servus servorum Dei, dilectis filiis universo capitulo Corbiniacensis monasterii, salutem et apostolicam benedictionem.

Qui Pharaoni submerso colla meruerunt ab Aegyptiorum servitute auxilio divino eripere, qui mare Rubrum jam videntur sicco vestigio pertransisse, solliciti debent attendere, ne callidis suggestionibus diaboli subvertantur, et desiderent ad Aegyptiorum remeare cibaria, cum manna coeperint fastidire. Spiritalis enim cibus illis solum nauseam generat, qui diabolica fraude decepti in Domini servitio inveniuntur remissi vel tepidi, quos Scriptura praedicat ab ore Domini utique evomendos, quia nec frigidi possunt nec calidi reperiri. Haec ideo dicimus, filii, quoniam vigor monastici ordinis intra vestri monasterii claustrum secundum B. Benedicti Regulam non ea qua convenit diligentia observatur, nec quidam vestrum illa student peragere per quae debeant omnipotenti Deo complacere. Ne igitur in vanum videamini currere, sic currite, filii, ut possitis bravium aeternae haereditatis acquirere et cum B. Benedicto mercedem recipere sempiternam. Ut autem hoc plenius et perfectius possitis peragere, universitati vestrae per apostolica scripta mandamus quatenus dilecto filio nostro Hu. abbati vestro debitam studeatis obedientiam et reverentiam exhibere et ad reformandam in commisso sibi monasterio religionem ita ipsi auxilium et consilium tribuatis, ut vobis cooperantibus possit in ipso religionis regulam reformare et ad statum reducere bonitatis. Ad haec praesentibus litteris scire vos volumus, quod si quis vestrum supradicto filio nostro in reformanda religione in commisso sibi monasterio seu in aliis quae secundum Deum ibidem fuerint ordinanda, contumax et rebellis exstiterit, sententiam quam in eum idem filius noster abbas vester propter hoc canonice promulgaverit, nos, auctore Deo, ratam habebimus et ipsam usque ad condignam satisfactionem faciemus inviolabiliter observare.

Datum Beneventi.

ANNO 1156. LXXVIII. Pro Sancta Maria de Frasinaria, et Sancto Petro de Pompeniano. (Beneventi, Jan. 13.)[MURATORI, Rer. Ital. Scrip., II, II, 1014.] ADRIANUS episcopus, servus servorum Dei, venerabili fratri GINUENSI episcopo salutem et apostolicam benedictionem.

Dilectus filius noster Leonas abbas monasterii Sancti Clementis a filiis Gentilis de Brittoli ecclesiam Sanctae Mariae de Frasinaria, a filiis vero Raonis de Puliano ecclesiam Sancti Petri de Pompeniano cum possessionibus suis ad jussum monasterii Pinnensis queritur detineri: unde quoniam sacrorum canonum sanctiones, ecclesias, et dispositionem earum a laicis quantumcunque religiosis inhibent detineri: per praesentia scripta fraternitati suae mandamus, quatenus praedictos viros, ut ecclesias sub velocitate dimittant, non differas admonere. Si vero monitis tuis obedire contempserint, canonicam de illis justitiam facere non omittas.

Datum Beneventi, Idibus Januariis.

LXXIX Silvestro abbati S. Augustini Cantuariensis praecipit ut Theobaldo archiepiscopo professionem faciat. (Beneventi, Jan. 13.)[TWISDEN, Hist. Angl. Script., I, 1378.] ADRIANUS episcopus, servus servorum Dei, dilecto filio SILVESTRO abbati Sancti Augustini, salutem et apostolicam benedictionem.

Injuncti nobis a Deo summi pontificatus officium et susceptae regimen dignitatis nos admonet modis omnibus et invitat, ut unicuique et praesertim fratribus nostris archiepiscopis, episcopis, aliisque ecclesiarum praelatis sua jura integra debeamus et illibata servare, ut ipsi tanto magis de grege sibi commisso possint esse solliciti, quanto amplius nostrae defensionis auxilio se perspexerint communiri. Ut igitur venerabilis frater noster Theobaldus Cantuariensis archiepiscopus se minorationem suae justitiae sustinere quantum in nobis est, nullatenus conqueratur, per apostolica tibi scripta praecipiendo mandamus, quatenus juxta mandatum praedecessoris nostri bonae memoriae Anastasii papae memorato fratri nostro cum ab eo fueris requisitus, professionem facere non recuses, ita quidem si constet praedecessores tuos eamdem professionem ipsius antecessoribus praestitisse.

Dat. Benev., Idus Januarii.

ITEM AD EUMDEM ADRIANUS episcopus, servus servorum Dei, dilecto filio abbati Sancti Augustini Cantuariae salutem et apostolicam benedictionem.

Quanto amplius venerabilis frater noster Cantuariensis archiepiscopus apostolicae sedis legatus ab ipso promotionis suae tempore sacrosanctae Romanae Ecclesiae fidelis semper ac devotus noscitur exstitisse, tanto propensius eum et commissam sibi ecclesiam diligere nos oportet, et jura sua eidem illibata debemus et integra conservare. Inde est quod dilectioni tuae per apostolica scripta praecipiendo mandamus, quatenus sicut aliquem antecessorum tuorum constat alicui praedecessoris ejusdem fratris nostri archiepiscopi obedientiam aliquo tempore exhibuisse, ita eam omni appellatione et occasione remota, infra XXX dies post susceptionem praesentium litterarum ipsi non differas exhibere.

LXXX. Ad Bracarensem archiepiscopum.--Ut Toletano primati pareat. (Beneventi, Jan. 19.)[MANSI, Concil., XXI, 819.] Si quanta sit obedientiae virtus debita vigilantia cogitares, et quantum ipsa utilitatis afferat intenta curares sollicitudine circumspicere: venerabili fratri nostro JOANNI, Toletano archiepiscopo, ita studeres debitam reverentiam et obedientiam exhibere, quod tuae devotionis sinceritas tam in conspectu Domini, quam in oculis hominum, commendabiliter appareret. Caeterum in hoc videris et humilitatis amisisse sententiam, et a justitiae tramite deviasse; quod ei, nescimus quo supercilio, negligis et despicis obedire. Ne igitur praesumptionis aut contumaciae ulterius arguaris, fraternitati tuae per apostolicam sententiam mandamus; quatenus praed. fratri nostro Toletano archiepiscopo, cui in toto Hispaniarum regno confirmavimus apostolica auctoritate primatum, debitam reverentiam, tanquam primati tuo, et omnimodam subjectionem impendas. Alioquin suspensionis sententiam, quam dilectus filius noster Hyacinthus diac. cardin. apostolicae sedis legatus in te noscitur promulgasse, ratam et firmam habemus: et eam robur perpetuae firmitatis statuimus obtinere. Nos enim praedecessorum nostrorum felicis memoriae, Eugenii, et Anastasii, Romanorum pontificum, vestigiis inhaerentes: secundum sententiam memorati filii Hyacinthi cardinalis, nisi ad praefatum archiepiscopum cum omni humilitate accesseris, et ei de caetero curaveris obedire, ab omni pontificali officio te jubemus esse suspensum, et omnes suffraganeos tuos ab obedientia personae tuae absolvimus.

Datum Beneventi, XIV Kal. Februarii.

LXXXI. Theobaldum episcopum, C. decanum et universum capitulum Ecclesiae Parisiensis laudat quod Hugoni cancellario praebendae redditum in Ecclesia Parisiensi concesserint. (Beneventi, Jan. 20.)[MANSI, Concil., XXI, 804.] ADRIANUS episcopus, servus servorum Dei, venerabili fratri T. episcopo, et dilectis filiis C. decano, et universo capitulo Parisiensis Ecclesiae salutem et apostolicam benedictionem.

Gratum et acceptum habemus, et dilectionem vestram de provisione illorum, quae ad promovendas utilitates ecclesiasticas pertinent, non modicum commendamus, quod dilecto filio nostro Hugoni, charissimi filii nostri Ludovici Francorum regis cancellario, praebendae suae redditus in vestra Ecclesia concessistis. Unde nos concessionem ipsam ratam habentes, et auctoritate apostolica confirmantes, per praesentia vobis scripta mandamus, quatenus redditus ipsos ei ubicunque fuerit faciatis integre assignari. Ut et ipse vobis, et Ecclesiae vestrae inde semper existat obnoxius, et nos petitiones vestras libentius admittere debeamus.

Datum Beneventi, XIII Kal. Februar.

LXXXII. Ecclesiae Olivolensis seu Castellanae (Venetae) privilegia, petente Joanne episcopo, confirmat. (Beneventi, Jan. 25.)[CORNELII Ecclesiae Ven., XIII, 219.] ADRIANUS episcopus, servus servorum Dei, venerabili fratri JOANNI Olivolensis seu Castellanae ecclesiae episcopo, ejusque successoribus canonice substituendis, in perpetuum.

Ex injuncto nobis a Deo apostolatus officio fratres nostros episcopos tam vicinos quam longe positos debemus diligere et ecclesiis in quibus Domino militare noscuntur, suam justitiam conservare, ut quemadmodum patres vocamur in nomine, ita nihilominus comprobemur in opere. Eapropter, venerabilis in Christo frater Joannes episcope, tuis rationabilibus postulationibus clementer annuimus, et Olivolensem ecclesiam cui, Deo auctore, praeesse dignosceris, ad exemplar praedecessoris nostri felicis memoriae papae Lucii, apostolicae sedis privilegio duximus muniendam. Sanctorum quippe pontificum decretis constat esse statutum ut nemo alterius terminos usurpet, nec alterius parochianos judicare aut excommunicare praesumat, ut nullus primus, nullus metropolitanus, nullus unquam reliquorum episcoporum alterius adeat civitatem, aut ad possessionem accedat, quae ad eum non pertinet, et alterius episcopi est parochiae super cujusdam dispositione, nisi vocatus ab eo cujus juris esse noscitur, ut quidquam ibi disponat vel ordinet aut dijudicet. Quocirca per praesentis scripti paginam prohibemus, et prohibentes statuimus, ut in Olivolensi, quae et Castellana dicitur ecclesia, vel in ejus dioecesi, nullus patriarcha, nullus comprovincialis episcopus sine licentia tua, vel successorum tuorum ecclesiarum, aut clericorum, vel sanctimonialium consecrationes seu benedictiones agere praesumat, nec potestatem habeat inibi chrisma conficere, pueros chrismate confirmare, nec excommunicationes aut absolutiones facere. Illud etiam adjicimus in eadem parochia sine voluntate vestra passim episcopos convocatio fiat, nisi comprovincialis concilii gratia; quod et ipsum cum vestrae charitatis licentia disponatur, nec ibidem nisi pro graviori necessitate immorentur ultra terminos canonibus constitutos. Praeterea nullus eorum sine licentia vestra audeat ecclesiae vestrae clericos, aut illic, aut alibi ordinare vel retinere, neque publicis criminibus poenitentias inducere. Porro tam B. Marci ecclesia quam caeterae ecclesiae vel ecclesiarum clerici intra eamdem parochiam sub vestra obedientia et dispositione consistant. Inobedientes vero juxta sanctorum canonum sanctiones tuae potestatis coerceantur arbitrio. Sane de monasterio Sancti Illarii, Georgii, Nicolai, S. Crucis, S. Zachariae, S. Laurentii, Sancti Herasmi et Sancti Servuli eamdem vobis obedientiam permanere sancimus, quam praedecessores vestri obtinuisse noscuntur. Porro abbates in vestra parochia constituti publicas missas in ecclesiis non suis minime celebrare praesumant. Sancimus etiam ut qui in vestra parochia assidue commorantur, et quibus tam ipsis quam eorum familiis spiritualia ministratis, decimas vobis absque alicujus contradictione persolvant. Prohibemus autem ut nullus episcopus, nullus abbas eis tam sanis quam infirmis publice poenitentiam injungere vobis inconsultis, nisi forte mortis urgente articulo, audeat. Ad haec adjicientes decernimus ut quascunque possessiones, quaecunque bona eadem ecclesia in praesentiarum juste et legitime possidet, aut in futurum canonice, praestante Domino, poterit adipisci, firma tibi tuisque successoribus in perpetuum, et intemerata permaneant, salva in omnibus apostolicae sedis auctoritate.

Si quis igitur, etc. Ego Adrianus catholicae Ecclesiae episcopus. Ego Imarus Tusculanus episcopus. Ego Centius Portuen. et S. Rufinae episcopus. Ego Guido presbyter cardinalis tit. S. Chrysogoni. Ego Hubaldus presbyter cardinalis tit S. Praxedis. Ego Manfredus presbyter cardinalis tit. S. Sabinae. Ego Julius presbyter cardinalis tit. S. Marcelli. Ego Ubaldus presbyter cardinalis tit. S. Crucis in Jerusalem. Ego Octavianus presbyter cardinalis tit. S. Caeciliae. Ego Joannes presbyter cardinalis tit. SS. Sylvestri et Martini. Ego Joannes presbyter cardinalis SS. Joannis et Pauli tit. Pamachii. Ego Oddo diaconus cardinalis S. Georgii ad Velum Aureum. Ego Guido diaconus cardinalis S. Mariae in Porticu. Ego Jacinthus diaconus cardinalis S. Mariae in Cosmedin.

Datum Beneventi per manum Rolandi, sanctae Romanae Ecclesiae presbyteri cardinalis et cancellarii, VIII Kalend. Februarii, indict. IV, Incarnationis Dominicae anno 1155, pontificatus vero domni Adriani papae IV, anno secundo.

LXXXIII. Joanni archiepiscopo Toletano Hispaniarum primatum asserit. (Beneventi, Febr. 9.)[MANSI, Concil., XXI, 818.] ADRIANUS episcopus, servus servorum Dei, venerabili fratri JOANNI Toletano archiepiscopo, salutem et apostolicam benedictionem.

Cum pro negotiis commissae tibi ecclesiae imminentibus fraternitas tua nostro se conspectui praesentasset, a sede apostolica, quae justa petentium vota semper consuevit admittere, suppliciter postulavit, antecessorum nostrorum felicis memoriae Paschalis, Callisti, Honorii et Eugenii, privilegium sibi et litteras innovari; in quibus, Hispaniarum primatem Toletanae ecclesiae nosci indulgeri [ f. primatum eccles. Tolet. noscitur indulgeri]. Nos autem, quia te sincera in Domino charitate diligimus, et personam tuam, quia inconcussa est columna ecclesiae et firmamentum, quibuscunque modis convenit, proposuimus honorare: postulationem tuam duximus admittendam, et desiderium tuum effectu suo passi non fuimus defraudari. Unde communicato fratrum nostrorum consilio, apostolicae sedis auctoritate statuimus, ut vestrae propositae petitionis indictum debeat privilegium simul cum litteris innovari: et sicut ecclesia tua ex antiquo habuit in tota Hispaniarum regione primatum, sic tu, et ecclesia Toletana, cui, Domino auctore, praeesse dignosceris, eumdem primatum debeas super omnibus in perpetuum obtinere. Adjicientes ut privilegium quod frater noster Pelagius Compostellanus archiepiscopus, a praedecessore nostro bonae memoriae Anastasio papa (videlicet quod jure primatus non debeat tibi esse subjectus) dicitur impetrasse, nullas habeat vires inposterum, nec aliquod tibi debeat praejudicium irrogare; sed privilegium jam dicti antecessoris nostri sanctae recordationis Eugenii papae tibi super concessione primatus indultum, illi modis omnibus praejudicare decernimus: praesertim cum illud Anastasii, neque de communi, neque de sanioris partis fratrum consilio fuisset elicitum. Decernimus itaque ut ipse Compostellanus archiepiscopus, sive reliqui Hispaniarum pontifices, tibi tanquam primati suo, et successoribus, obedientiam de caetero, et subjectionem jure primatus impendant; et dignitas ipsa tibi, tuisque successoribus, semper firma permaneat, et perpetuis temporibus illibata.

Statuimus ergo ut nulli omnino hominum liceat hanc nostrae concessionis et confirmationis paginam ausu temerario infringere, vel ei aliquatenus contraire. Si quis autem hoc attentare praesumpserit, indignationem omnipotentis Dei, et beatorum Petri et Pauli apostolorum ejus, se noverit incursurum.

Datum Beneventi, V Idus Februarii.

LXXXIV. Privilegium pro parthenone Paraclitensi. (Beneventi, Febr. 13.)[Opp. Abaelardi, p. 354.] ADRIANUS episcopus, servus servorum Dei, dilectis in Christo filiabus HELOISSAE abbatissae, caeterisque sororibus Paracleti, salutem et apostolicam benedictionem.

Et injuncti nobis a Deo apostolatus officium nos impellit, et bonae vestrae conversationis odor hortatur justis postulationibus vestris benignum impertiri consensum, et quae ad utilitatem et quietem vestram pertinent libenti animo adimplere. Eapropter, dilectae in Domino filiae, laboribus vestris providere volentes, sepeliendi apud abbatiam vestram tum fratres vestros proprium non habentes, liberam vobis, et iis quae post vos successerint, licentiam auctoritate apostolica indulgemus. Nulli ergo omnino hominum liceat hanc paginam nostrae constitutionis infringere, vel ei ausu temerario contraire. Si quis autem hoc attentare praesumpserit, indignationem omnipotentis Dei, et beatorum Petri et Pauli apostolorum ejus se noverit incursurum.

Datum Beneventi, Id. Februarii.

LXXXV. Ad Hillinum archiepiscopum Trevirensem. (Beneventi, Feb. 15.)[GUENTHER, Cod. diplom., 353.] ADRIANUS episcopus, servus servorum Dei, venerabili fratri HILLINO Trevirensi archiepiscopo, apostolicae sedis legato, salutem et apostolicam benedictionem.

Gravia quaedam et quae nec sine admiratione audimus, nec sine mentis nimio dolore referimus de venerabili fratre nostro. Ar. Maguntino archiepiscopo ad nostram audientiam pervenerunt, quae irrequisita et incorrecta nec apostolicae sedis, cui, Deo auctore, praesidemus auctoritas, necaequitatis, et justitiae vigor relinquere nos permittit. Venientes siquidem ad nostram praesentiam L. Her Ul. et B. canonici ecclesiae Sancti Martini de civitate Maguntina, eum praebendam ipsorum in beneficium laicis ipsis retinentibus tribuisse, et aurum, argentum et alia ornamenta ecclesiae inconsulto clero ac populo distraxisse, ac post appellationem ad nos factam, multa de bonis suis eis abstulisse dixerunt, adjicientes etiam eumdem fratrem nostrum, convocata synodo, fecisse publice interdici, ne quisquam ad apostolicae sedis judicium praesumeret appellare. Quae quidem si in veritate subsistunt, tanto amplius nos contristant, quanto minus ab eo tale aliquid credebamus adversum nos, et sacrosanctam Romanam Ecclesiam attentari. Quapropter ut quae dicta sunt in lucem valeant devenire per nostra ei scripta mandavimus ut, vel ad praesentiam tuam accedat, excusaturus si poterit innocentiam suam, et exhibiturus illis sub tuo examine justitiae complementum, vel proxima festivitate beati Lucae nostro se conspectui repraesentet, sub nostro de his omnibus judicio responsurus. Quocirca per apostolica scripta fraternitati tuae mandamus, quatenus tam praedictos canonicos et alios qui adversus antefatum fratrem nostrum in hac causa stare voluerint, quam eumdem fratrem nostrum ante tuam praesentiam evoces, et canonicorum impetitionibus; illius vero defensionibus diligenter auditis et plenarie cognitis, et restitui eis praebendam suam quae post appellationem ablata est facias, et quidquid inde veritatis inveneris per scripta tua et eosdem canonicos nobis non desinas nuntiare, ut nos recognita taliter quod justum inde fuerit statuamus, ut, sicut nolumus, reprehendi austeritatis, ita nec remissionis aut desidiae in tantis excessibus argui valeamus. Praeterea quoniam supradictus Her, a quibusdam hominibus scilicet Ul. Rod. Fed. Edelr. et Her, multa de rebus suis sibi queritur injuste, et violenter ablata, nihilominus tibi mandamus ut illos nisi inique ablata ei reddiderint, excommunicationis ultione percellas.

Datum Beneventi, XV Kal. Martii.

LXXXVI. Joanni archiepiscopo Toletano paroeciam Complutensem, Hispaniae primatum, pallii usum asserit. (Beneventi, Febr. 16.)[MANSI, Concil., XXI, 816.] ADRIANUS episcopus, servus servorum Dei, venerabili fratri JOANNI Toletano archiepiscopo, ejusque successoribus canonice substituendis, in perpetuum.

Quantae dignitatis et gloriae Toletana Ecclesia fuit ex antiquo, et tam in Hispanis quam in Gallicis regionibus quam famosa exstiterit, quam illustris, quot etiam per eam ecclesiasticis negotiis utilitates, et incrementa pervenerint: omnibus qui synodalium decretorum instituta scrutantur satis esse credimus manifestum. Sed ex quo, peccatis populi exigentibus, Toletana civitas, quae insignis quondam, et inter Hispaniarum urbes magni nominis habebatur, Saracenorum violentia capta est: ita ibi Christianae religionis libertas ad nihilum est redacta, quod per multa curricula temporum, nulla illic perhibeatur pastoralis officii dignitas viguisse. Postea vero, sicut divinae voluit miseratio majestatis, studio illustris et magnifici viri regis Ildefonsi, et labore Christiani populi, Saracenis explosis, Christianorum juri praefata est civitas restituta. Quia vero dignum erat et consentaneum modis omnibus rationi, ut postquam eadem civitas in amissam respirabat libertatem, ipsa, et ecclesia in statum reduceretur pristinae dignitatis: praedecessor noster divae [ Cor. beatae] memoriae Urbanus papa, cujus temporibus a Saracenorum manibus civitas est erepta, ut ibi sedes esset pontificalis instituit, et in praedicta ecclesia, sicut antiquitus fuerat, praesulem ordinavit. Nos ergo, qui ei licet indigni successimus: jus ipsius ecclesiae in nullo minorare, sed potius augmentare volentes, ejusdem urbis statum, quantum ad nostras est facultates, in ecclesiasticae dignitatis gloria stabilire, adjuvante Domino, praeoptamus. Confirmamus itaque tam tibi quam tuis successoribus ia perpetuum, et per vos ecclesiae Toletanae, Complutensem parochiam cum suis terminis, et caetera quae hodie Toletana ecclesia juste et canonice possidet. Igitur tum pro digna Toletanae ecclesiae reverentia, tum et pro reverendissimi filii nostri praestantissimi regis Ildefonsi postulationibus, cujus nimirum virtute ac prudentia suffraganeae sedes in libertatem pristinam redactae sunt: te, venerabilis frater, juxta praedecessorum nostrorum sanctae memoriae Urbani II, Paschalis, Calisti, Eugenii, Romanorum pontificum instituta, in totis Hispaniarum regnis primatem fore praesentis privilegii auctoritate sancimus. Sicut ejusdem urbis antiquitus constat exstitisse pontifices.

Pallio sane in missarum solummodo celebrationibus uti debebis, praecipue, quae subscriptae sunt festivitatum temporibus: tribus diebus videlicet in Natale Domini, in Epiphania, Hypopanton [hypapante], Coena Domini, Sabbato sancto, tribus diebus in Pascha, in Ascensione, Pentecoste, tribus solemnitatibus Sanctae Mariae, Sancti quoque Michaelis et S. Joannis Baptistae, in omnibus natalitiis apostolorum, et eorum martyrum quorum reliquiae in vestra ecclesia requiescunt: S. quoque Martini et Ildefonsi confessorum, et omnium commemoratione sanctorum; in consecrationibus ecclesiarum, episcoporum et clericorum; in annuo consecrationis tuae die, natali etiam S. Isidori et Leandri.

Primatem te universi Hispaniarum praesules respicient, et ad te, si quid inter eos quaestione dignum exortum fuerit, referent; salva tamen Romanae Ecclesiae auctoritate. Toletanam ergo ecclesiam jure perpetuo tibi tuisque, si divina gratia praestiterit, successoribus, canonico tenore hujus privilegii confirmamus, una cum omnibus ecclesiis et dioecesibus quas proprio jure noscitur antiquitus possedisse: praecipientes de iis, quae Saracenorum ad praesens subjacent ditioni, ut cum eas Domino placuerit potestati populi restituere Christiani, ad debitam ecclesiae vestrae obedientiam referantur. Illarum etiam civitatum dioeceses, quae, Saracenis invadentibus, metropolitanos proprios perdiderunt, vestrae ditioni eo tenore subjecimus; ut quoad sine propriis exstiterint metropolitanis, tibi, ut proprio, debeant subjacere. Si vero metropolis quaelibet in statum fuerit pristinum restituta, suo quaeque dioecesis metropolitano restituatur. Neque tamen ideo minus tua debet studere fraternitas, quatenus unicuique metropoli, suae restituatur gloria dignitatis.

Haec et caetera omnia quae ad antiquam Toletanae sedis dignitatem atque nobilitatem probari poterunt pertinuisse; auctoritate et certa sedis apostolicae concessione, nos tibi tuisque successoribus perpetuo possidenda concedimus atque firmamus. Te, venerabilis frater, affectione intima exhortamur, quatenus dignum te tanti honore pontificii semper exhibeas, Christianis ac Saracenis sine offensione semper esse procurans, et ad fidem infideles convertere, Domino largiente, verbis studeas et exemplis: sic exterius pallii dignitate, primatus praerogativa, praecellens in oculis omnium hominum, ut interius virtutum excellentia polleas coram supernae oculis majestatis.

Si qua igitur inposterum ecclesiastica saecularisve persona hanc nostrae constitutionis paginam sciens, etc.

Datum Beneventi per manus Rolandi, sanctae Romanae Ecclesiae presbyteri, cardinalis et cancellarii, XIV Kal. Mart. indict. IV, Incarn. Domini ann. 1154, pontificatus vero domni Adriani papae IV anno II.

LXXXVII. Joanni archiepiscopo Toletano mandat ut in crimina episcopi Pampilonensis inquirat. (Beneventi, Febr. 18.)[MANSI, ibid., col. 818.] Ad hoc apostolorum Principis in cathedra, licet non suffragantibus meritis, auctore Domino, residemus, ut de singularum statu Ecclesiarum debeamus esse solliciti, et earum pastores, quoties a via veritatis exorbitant, ad statum rectitudinis nos conveniat revocare. Hac itaque consideratione inducti, fraternitati tuae per apostolicam sententiam mandamus, quatenus Pampilonensem episcopum, de cujus vita indita sinistra [multa] nostris auribus referuntur, congruo loco et tempore ante tuam praesentiam studeas convocare; vel tu ipse ad civitatem ejus, vel ad loca vicina, festinanter accedas: et tam Pampilonensibus canonicis, quam supra . . . . . . latore praesentium, et ipso episcopo in tua praesentia constitutis, crimina super quibus ipsi canonici, et homicidium . . . . . . quo idem supra secundum tenorem litterarum praedecessoris nostri felicis memoriae papae Eugenii, quas eidem episcopo destinavit, eum impetierunt. Depositiones quoque testium, remoto appellationis obstaculo, diligenter audias et cognoscas: cognita vero, litteris tuis nobis studeas indicare, et ipsorum depositiones testium sub sigillo tuo nobis transmittere; ut qualiter postea super ipso tibi sit procedendum, per nos plenius instruaris. Quod si ad vocationem tuam venire, et judicio stare contempserit: eum tam a spiritualium, quam temporalium administratione suspendas.

Datum Beneventi, XII Kal. Martii.

LXXXVIII. Nigello episcopo Eliensi sub poena suspensionis mandat, « quatenus infra tres menses a susceptione litterarum, possessiones ecclesiae, quas contra promissionem in sua consecratione factam alienasse et distraxisse cognoscitur, in eum statum in quo fuerant, cum ad Eliensis ecclesiae regimen fuit assumptus, non differat ullatenus revocare. » Quod et significat alio Brevi ejusdem datae ipsis monachis, qui fuerant contra eum questi. Cum autem Nigellus excusasset regis absentiam, cujus praesentiam ei restitutioni faciendae necessariam esse causabatur; aliis litteris, Theobaldo Cantuariensi archiepiscopo datis apud Lateranas XVI Kal. Aprilis, significat papa, quod eidem a proximo festo S. Luciae (credo ad proximum festum legi debere) inducias ad hoc faciendum duxit indulgendas. Interim vero suspensionis sententiam, « quam, inquit, in eum promulgavimus, » relaxamus. ( Acta SS. Bolland., Jun. t. IV, p. 581.)

LXXXIX. Ad rectores Romanae fraternitatis.--Arnaldus haeresiarcha, Eugenii III tempore, praeter alia exsecranda quae adversus Romanam Ecclesiam praesumpserat, clericos cardinalibus subditos ab iis divellere laboravit. Ad ejusmodi ergo inventum diabolicum, quod invaluerat, auferendum, decernit Adrianus papa, ut capellani promittant obedientiam rectoribus titulorum. (Beneventi, Mart. 18.)[MANSI, Concil., XXI, 804.] ADRIANUS quartus, rectoribus Romanae fraternitatis.

Ad audientiam nostram pervenit, quod clerici Sancti Petri ad Vincula in quadam capella sua, ecclesia videlicet Sanctae Mariae in Candiatore, quia ejusdem ecclesiae populus manum obedientiae jam dictae ecclesiae presbytero, illi videlicet Sancti Petri, exhiberi contradicit, divina prohibuerunt officia celebrari. Quia igitur sustinere non possumus nec debemus, ut ecclesia Sancti Petri ad Vincula suo jure debeat defraudari, per apostolica vobis scripta mandamus, quatenus praedictum populum districte commoneatis, ut a contradictione illa penitus de caetero cesset; et quod ecclesia Sancti Petri habet in caeteris suis capellis, in ista ei subtrahere non praesumat. Et si ab hujusmodi levitate cessaverit, interdictum volumus relaxari, ut in praedicta ecclesia Sanctae Mariae officia divina liceat celebrari. Alioquin poenam, quam in officiis patiuntur, eos decernimus sustinere.

Datum Beneventi, XV Kalendas Aprilis

XC Ecclesiam Dertusensem sub apostolicae sedis protectione suscipit, ejusque statuta, et possessiones confirmat. (Beneventi, Mart. 20.)[FLOREZ, Espana sagrada, XLII, 303.] ADRIANUS episcopus, servus servorum Dei, venerabili fratri GAUFRIDO Dertusensi episcopo, ejusque successoribus, canonice substituendis, salutem et apostolicam benedictionem.

Cum ex injuncto nobis a Deo apostolatus officio, quo cunctis Christi fidelibus, auctore Domino, praeeminemus, singulorum paci, et tranquillitati debeamus intendere, praesenti pro illorum quiete oportet nos esse sollicitos, qui pastorali dignitate sunt praediti, et ad officium pontificale promoti, nisi enim nos, eorum utilitatibus intendentes, ipsorum jura, in quantum, Deo permittente, possimus, integra conservemus, et auctoritate apostolica eos ab iniquorum hominum incursibus defendamus, de illorum salute non vere poterunt esse solliciti, qui sibi ad regendum, Domino, sunt, disponente, commissi. Eapropter, venerabilis in Christo frater Gaufride episcope, tuis justis postulationibus gratum impartientes assensum, te, et Dertusensem Ecclesiam, cui Deo auctore, praeesse dignosceris, sub Beati Petri, et nostra protectione suscipimus, et praesentis scripti privilegio communimus. In primis siquidem statuentes, ut in ipsa Ecclesia ordo canonicus, qui secundum Dei, et Beati Augustini Regulam, et consuetudines ecclesiae Sancti Rufi ibidem noscitur institutus, perpetuis temporibus inviolabiliter observetur. Praeterea quascunque possessiones, quaecunque bona eadem ecclesia inpraesentiarum juste et canonice possidet, aut in futurum concessione pontificum, largitione regum vel principum, oblatione fidelium, seu aliis justis modis, praestante Domino, poterit adipisci, firma tibi, tuisque successoribus, et illibata permaneant, in quibus haec propriis duximus exprimenda vocabulis:

Granatellam, Fabariam cum pertinentiis suis, et ea, quae praedicta Ecclesia in Bitem, et in Astech possidet. Quaecunque, et venerabilis frater noster Bernardus Tarraconensis archiepiscopus in decimitiis, oblationibus et defunctionibus, assensu comprovincialium episcoporum, et illustris viri Raymundi Berengarii comitis Barcinonensis tibi noscitur concessisse, et annuum redditum centum Bizantiorum, quos idem comes pro indumentis canonicorum concessit tibi, et per te ecclesiae tuae. Nihilominus confirmamus decimas insuper omnium rerum ipsius episcopatus, quae decimari debent, primitias, et omnia ecclesiastica jura praefatae ecclesiae ex integro concedimus, et auctoritate apostolica roboramus; statuimus quoque, ut episcopalis sedes Dertusae habeat, et quiete possideat omnes terminos sui episcopatus, sicut melius unquam aliquis rex tempore Saracenorum regnum Dertusae possedit, vel possidere debuit. Sancimus autem, ut ipsius ecclesiae canonici tibi tuisque successoribus debitam obedientiam, et reverentiam promittant, exhibeant atque professionem faciant.

Decernimus etiam, ut in memorata ecclesia nullus in episcopum eligatur, nisi canonicus canonico habitu indutus, religionis amator, et litteris eruditus, qui gregi sibi commisso, et praeesse noverit pariter, et prodesse. Administrationem vero jam dictae ecclesiae personae administrationes sibi creditas, non quasi haereditario jure possideant, sed ad arbitrium episcopi, et fratrum, aut in claustro resideant, aut alias administrationes cum obedientia sine contradictione suscipiant. De caetero statuimus, ut hospitali pauperum Christi, quod ad communem indigentium utilitatem constructum est, tam episcopus quam canonici Dertusensis ecclesiae de omnibus possessionibus, et reditibus suis decimas cum integritate persolvant. Prohibemus quoque, ut nulli ecclesiasticae vel saeculari personae liceat, nisi auctoritate nostra munita fuerit, in toto Dertusensi episcopatu absque tua, et successorum tuorum licentia ecclesias construere, vel constructas possidere, vel parochialia sibi jura usurpare. Si quis autem parochianus tuus, possessiones et bona saepe dictae ecclesiae minuere, vel auferre praesumpserit, seu in aliquo excesserit, unde sit vinculo excommunicationis innodatus, liceat tibi auctoritate nostra eum usque ad condignam satisfactionem canonica sententia coercere. Decernimus ergo, ut nulli omnino hominum liceat supra dictam ecclesiam temere perturbare, aut ejus possessiones auferre, vel ablatas retinere, minuere, seu quibuslibet vexationibus fatigare, sed illibata omnia, et integra conserventur eorum, pro quorum gubernatione et sustentatione concessa sunt, usibus omnimodis profutura, salva sedis apostolicae auctoritate.

Si qua igitur, etc. Ego Adrianus catholicae Ecclesiae episcopus. Ego Guido presbyter cardinalis Sancti Chrysogoni. Ego Hisbaldus presbyter cardinalis Sanctae Praxedis. Ego Imarus Tusculanus episcopus. Ego Centius Portuensis, et Sanctae Ruffinae episcopus. Ego Odo cardinalis diaconus Sancti Georgii in Volabro. Ego Joannes presbyter card. SS. Sylvestri et Ego Guido diaconus cardinalis Sanctae Mariae in Porticu. Ego Hyacinthus diaconus card. Sanctae Mariae in Cosmedin. Ego Odo diaconus card. Sancti Nicolai in Carcere Tulliano. Ego Bernardus presbyter cardinalis Sancti Clementis. Ego Octavianus presbyter cardinalis Sanctae Ceciliae. Ego Gherardus presbyter card. Sancti Stephani in Coelio Monte. Ego Henricus presbyter card. Sanctorum Nerei et Achillei. Martini.

Datum Beneventi per manum Rolandi, sanctae Romanae Ecclesiae presbyteri cardinalis et cancellarii, XIII Kalendas Aprilis, indictione IV, Incarnationis Dominicae anno 1155, pontificatus vero domini Adriani papae IV, anno secundo.

Loco sig + illi pendentis.

XCI. H[ugoni] Senonensi archiepiscopo et Henrico Belvacensi episcopo.--Pro ecclesia Ferrariensi et de quibusdam rusticis. (Beneventi, Mart.-April.)[MARTEN., Ampl, Coll., II, 641.] ADRIANUS episcopus, servus servorum Dei, venerabilibus fratribus II, Senonensi archiepiscopo, et HENRICO Belvacensi episcopo, salutem et apostolicam benedictionem.

Fraternitati vestrae praesentium significatione volumus innotescat, quod serio in causa Ferrariensis ecclesiae et fratrum de Charitate allegationibus hinc inde auditis, et plenarie intellectis, pro ipsa Ferrariensi ecclesia sententiam tulimus, et ecclesiam de Brusiaco, super qua inter eos quaestio vertebatur, Ferrariensi monasterio, juxta sententiam II. bonae memoriae Senonensis quondam archiepiscopi, adjudicantes, secundam sententiam in irritum revocavimus, et fratribus de Charitate juxta primam sententiam perpetuum silentium imposuimus. Quocirca fraternitati vestrae per apostolica scripta mandamus, quatenus infra viginti dies post susceptionem praesentium litterarum, abbatem et fratres Ferrariensis ecclesiae in possessionem praedictae ecclesiae reducatis, et eos auctoritate nostra investire curetis. Praeterea memorati abbatis et fratrum Ferrariensium conquestione accepimus, quod quidam rustici a monachis de Charitate inducti, post investituram possessionis a judice factam, cum iidem Ferrarienses fratres ipsam possessionem in nullo turbassent, armata manu olim ipsam ecclesiam de Brusiaco invaserunt et quemdam de Ferrariensibus fratribus vulnerantes, alios monachos et servientes eorum ausu temerario verberare et unum servientem ligatum adducere praesumpserunt. Quocirca praesentium vobis significatione injungimus ut, si verum est quod asseritur, rusticos qui violentas manus in monachos injecerunt tandiu denuntietis vinculo esse anathematis innodatos quousque de tanto satisfacturi excessu cum litteris vestris apostolico se conspectui repraesentent.

Data Beneventi, XVII Nonas Aprilis.

XCII. De confirmatione sententiarum quas Ludovicus rex in Odonem ducem Burgundiae promulgavit. (Beneventi, April. 8.)[ Gall. christ. nov. Instr. 178.] ADRIANUS episcopus, servus servorum Dei, venerabili fratri GODEFRIDO Lingonensi episcopo, salutem et apostolicam benedictionem.

Ea quae rationabili providentia diffinita esse noscuntur, in sua debent stabilitate consistere, et ne in recidivae contentionis scrupulum valeant devenire, apostolicae sedis munimine convenit roborari. Quocirca, venerabilis in Christo frater episcope, tuis justis postulationibus gratum impertientes assensum, sententiam quam charissimus in Christo filius noster Ludovicus illustris Francorum rex super quibusdam controversiis quae olim inter te et ducem Burgundiae vertebantur, habito archiepiscoporum qui praesentes erant consilio, rationabiliter noscitur promulgasse, sicut in scripto ejusdem regis continetur, nos auctoritate sedis apostolicae ratam habemus, et praesentis scripti patrocinio communimus. Medietatem etiam castri de Monte-Sallionis, cum omnibus appendiciis suis, tam in dominio quam in casatis, tibi et praedictae ecclesiae tuae nihilominus confirmamus. Statuentes ut nulli hominum liceat hanc nostrae confirmationis paginam infringere, vel ei ullatenus contraire; si quis autem hoc attentare praesumpserit, indignationem omnipotentis Dei, et BB. P. et P. apostolorum ejus incurrat.

Datum Beneventi, VI Idus Aprilis.

XCIII. Monasterii S. Stephani Divionensis protectionem suscipit possessionesque confirmat. (Beneventi, April. 9.)[ Hist. de Saint-Etienne de Dijon, Preuv., p. 101.] ADRIANUS episcopus, servus servorum Dei, dilectis filiis HERBERTO abbati S. Stephani Divionensis ejusque fratribus tam praesentibus quam futuris regularem vitam professis, in perpetuum.

Apostolici moderaminis clementiae convenit religiosos diligere et eorum loca pia protectione munire; dignum namque et honestati conveniens esse cognoscitur, ut qui ad Ecclesiarum regimen assumpti sumus eas et a pravorum hominum nequitia tucamur, et apostolicae sedis patrocinio foveamus. Eapropter, dilecti in Domino filii, vestris justis postulationibus clementer annuimus et praefatam ecclesiam in qua divino mancipati estis obsequio, sub B. Petri et nostra protectione suscipimus et praesentis scripti privilegio communimus. Inprimis siquidem statuentes ut ordo canonicus, qui secundum B. Augustini Regulam in eodem loco noscitur institutus, perpetuis ibidem temporibus inviolabiliter conservetur. Praeterea quascunque possessiones, quaecunque bona eadem ecclesia inpraesentiarum juste et canonice possidet, aut in futurum concessione pontificum, largitione regum vel principum, oblatione fidelium, seu aliis justis modis, Deo propitio, poterit adipisci, firma vobis vestrisque successoribus et illibata permaneant. In quibus haec propriis duximus exprimenda vocabulis:

Coemeterium ipsius ecclesiae infra murum castri Divionensis; ecclesiam S. Medardi cum decimis; capellam S. Vincentii; ecclesiam S. Michaelis cum coemeterio et decimis; capellam Sanctae Mariae de Foro et Sancti Jacobi de Tremoledo ; ecclesiam S. Martini de Prato cum capella de Fontanis et cimiterio; ecclesiam S. Aniani Aquaeductus cum capella de Asneriis et cimiterio; ecclesiam Sanctae Mariae de Gimellis cum capella de Picangis et cimeteriis; ecclesiam S. Florentii de Tile-Castro, cum capella quae in ipso est castro et cimeterio; ecclesiam S. Martini de Vitre cum capella de Bez et cimiteriis; ecclesiam S. Andreae de Ormentiaco cum capellis et cimiteriis; ecclesiam S. Georgii de Ugncio cum capella de S. Juliano et cimiteriis; ecclesiam S. Georgii de Faverneio cum capella de Magne et cimiterio; ecclesiam S. Petri de Tart cum capellis et cimiteriis; ecclesiam S. Germani de Copiaco cum capellis et cimiteriis; ecclesiam S. Mauritii de Siliaco cum cimiterio; ecclesiam S. Martini de Quintiniaco cum cimiterio; ecclesiam S. Martini de Arco cum cimiterio et capella de Bruceio; ecclesiam S. Petri de Miribello cum cimiterio; jus quod habetis in Ecclesia S. Genesii de Darilla et capella de Stabulis; quidquid habetis in ecclesia de Saviniaco; quidquid habetis in ecclesia de Altre et capellis ejus; ecclesiam de Franceis cum decima et jure ipsius villae; quarta decimae de Avirra, decima de Bucerollis, decima de Geiaco, de Cuceio, locum capellae quae est inter Leuglerium et Sanctum Fidolum; locum de Puteolo, locum de Agnino Fonte; locum de Valle-Altré, locum de Monte-Ciconio, locum de Bonavalle Jurensis, villam Aquaeductus; jus quod habetis in Postengeio, locum de Spireio, locum de curte Betonis; locum de Marcilleio, locum de Nobiliaco, locum de Lonvigneio cum ipsorum locorum appendiciis; locum de Fagia. Sane novalium vestrorum, quae propriis manibus aut sumptibus colitis, sive de nutrimentis animalium vestrorum, nullus omnino a vobis decimas exigat. Sepulturam quoque parochianorum vestrorum liberam esse sancimus, nisi forte in aliis ecclesiis aliqui eorum se devoverint sepeliri, salva tamen justitia ecclesiae vestrae. Prohibemus autem ut nulli fratrum vestrorum post factam in eodem loco professionem liceat absque abbatis totiusque capituli sui permissione ex ipso claustro discedere; discedentem vero nullus audeat retinere.

Decernimus ergo ut nulli omnino hominum liceat praefatam ecclesiam temere perturbare, aut ejus possessiones auferre, vel ablatas retinere, minuere, aut aliquibus vexationibus fatigare, sed omnia integra conserventur eorum, pro quorum gubernatione et sustentatione concessa sunt usibus omnimodis profutura, salva sedis apostolicae auctoritate et dioecesani episcopi canonica justitia.

Si qua ergo in futurum, etc. Ego Adrianus catholicae Ecclesiae episcopus. Ego Odo diac. card. tit. S. Georgii ad Velum Aureum. Ego Guido diac. card. S. Mariae in Porticu. Ego Guido presb. card. tit. S. Chrysogoni. Ego Hubaldus presb. card. tit. S. Praxedis. Ego Ubaldus presb. card. tit. S. Crucis in Jerusalem. Ego Bernardus presb. card. tit. Sancti Clementis. Ego Octavianus presb card. tit. S. Ceciliae. Ego Henricus presb. card. tit. SS. Nerei et Achillei.

Datum Beneventi per manum Rolandi, sanctae Romanae Ecclesiae presbyteri cardinalis et cancellarii, V Idus Aprilis, indict IV, Incarnationis Dominicae anno 1156, pontificatus vero domni Adriani papae IV, anno II.

XCIV. Monasterii S. Lamberti Laetiensis privilegia confirmat. (Beneventi, April. 18.)[REIFFENBERG, Monuments, VIII, 642.] ADRIANUS episcopus, servus servorum Dei, dilecto filio HELGOTHO abbati monasterii Sancti Lamberti, quod in loco Laetias situm est, etc.

Quoties a nobis illud petitur quod, etc.

Datum Beneventi per manum Rolandi, sanctae Romanae Ecclesiae presbyteri cardinalis et cancellarii, XIV Kalend. Maii, indictione IV, Incarnationis Dominicae anno 1156, pontificatus vero domni Adriani papae IV, anno secundo.

XCV. Ecclesiae Pisanae canonicis commendat R. capellanum suum « pro incidendis lapidibus et columnellis, » quibus ad monasterium aedificandum canonici ecclesiae S. Rufi utantur. (Beneventi, April. 20.)[UGHELLI, Italia sacra, III, 397.] ADRIANUS episcopus, servus servorum Dei, dilectis filiis L. archipresbytero, et caeteris Pisanis canonicis, salutem et apostolicam benedictionem.

Quos ampliori devotione nobis ascriptos esse cognoscimus, et quos majori dilectionis affectu diligimus, illos utique pro vestris negotiis confidentius excitamus. Cum enim praedecessoribus nostris ecclesia Pisana devota exstiterit, et ipsis semper studuerit humiliter obedire, nolumus quod nostris temporibus erga nos, vel matrem nostram diminutionem recipiat, cum parati simus ecclesiam vestram, et personas plena charitate diligere, et ipsius justitiam integre vobis, atque inviolabiliter conservare. Inde est quod dilectos filios R. capellanum nostrum ecclesiae Pisanae satis devotum, atque quosdam fratres ecclesiae S. Rufi, quos pro incidendis lapidibus et columnellis ad partes vestras dirigimus, cum quibus etiam dilectum filium P. scriptorem nostrum utique misissemus, nisi pro vestro negotio remansisset, eos charitati vestrae attentius commendamus, rogantes quatenus ita eis, et nobis gratum super hoc auxilium, et consilium tribuatis tam in magistris, quam in aliis, ut ipsi opus, quod intendunt possint peragere, et nos fructuosas vobis debeamus gratias exhibere. Ad opus siquidem dilectorum filiorum nostrorum canonicorum ecclesiae S. Rufi claustrum fieri volumus, quod vestro auxilio vellemus operis exsecutionem perficere.

Datum Beneventi, XII Kal. Maii.

XCVI. Monasterii Sancti Paterniani Fanensis protectionem suscipit possessionesque confirmat. (Beneventi, Maii 5.)[AMIANI, Mem. di Fano, II, Sommario, p. X.] ADRIANUS episcopus, servus servorum Dei, dilectis filiis VIVIANO abbati monasterii Sancti Paterniani, et fratribus tam praesentibus quam futuris regularem vitam professis, in perpetuum.

Religiosam vitam eligentibus apostolicum convenit adesse praesidium, ne forte cujuslibet temeritatis incursus, aut eos a proposito revocet, aut robur, quod absit! sacrae religionis infringat. Eapropter, dilecti in Domino filii, vestris justis postulationibus clementer annuimus et praefatum monasterium in quo divino mancipati estis obsequio, sub B. Petri et nostra protectione suscipimus et praesentis scripti privilegio communimus; statuentes ut quascunque possessiones, quaecunque bona, idem monasterium inpraesentiarum juste et canonice possidet, aut in futurum concessione pontificum, largitione regum vel principum, oblatione fidelium, seu aliis justis modis, perpetrante Domino, poterit adipisci, firma vobis vestrisque successoribus et illibata permaneant. In quibus haec propriis duximus exprimenda vocabulis:

Plebem S. Mariae in Serra cum omnibus pertinentiis suis; quidquid jure habetis in plebe Montis-Majoris cum plebe S. Damiani; plebem S. Mariae Urciani, capellam S. Eleutherii cum pertinentiis suis, capellam Sancti Christophori; quidquid jure habetis in capella S. Apollinaris, in ecclesia S. Michaelis et in ecclesia S. Georgii; capellam S. Laurentii Quercusfissae, capellam S. Marini, capellam S. Felicitatis, capellam S. Marcelli, capellam S. Hippolyti, totum castrum Quercusfissae cum curte sua; castrum Lubacariae cum curte sua, et terram Serrae cum hominibus; tres partes castri Podii cum tribus partibus curtis ejusdem castri; medietatem castri Urciani cum omnibus quae habetis in curte ejus, et quod habetis in curte S. Eleutherii in Suasano; quartam partem castri Montis-Majoris cum omnibus quae habetis in curte ejus; mansum Saltariae, mansum Casaclore, vineam dominicatam Rusciani; vineam Marani, vineam Spornagatti, molendinum Rupolensis molendinum Argillae; quidquid habetis in molendino a ponte Trabis, Campum majorem, campum Contadi; quidquid jure habetis in castro Rubri cum omnibus quae habetis in curte ejus, et quod habuerunt in curte Fractulae, et quidquid jure habetis in ecclesia S. Sylvestri

Liceat autem vobis clericos e saeculo fugientes, vel laicos liberos, qui ad monasterium vestrum transire voluerint, sine aliqua contradictione recipere et quicunque de rebus suis eidem monasterio pro animae suae salute conferre voluerit, nullus audeat impedire. Chrisma vero, oleum sanctum consecrationis altarium seu basilicarum, ordinationes clericorum, qui ad sacros ordines fuerint promovendi, a dioecesano suscipietis episcopo, siquidem catholicus fuerit, et gratiam atque communionem sedis apostolicae habuerit, et ea gratis, et sine ulla pravitate vobis voluerit exhibere; alioquin liceat vobis quemcunque malueritis adire . . . . . . . qui nostra fultus auctoritate, quod postulatur indulgeat. Obeunte vero te, nunc ejusdem loci abbate, vel tuorum quolibet successorum, nullus ibi qualibet subreptionis astutia seu violentia praeponatur, nisi quem fratres communi consensu, vel fratrum pars consilii sanioris, secundum Deum et B. Benedicti Regulam, sicut hactenus observatum est, providerint eligendum.

Decernimus ergo ut nulli omnino hominum liceat praefatum monasterium temere perturbare, aut ejus possessiones auferre, vel ablatas retinere, minuere, seu quibuslibet vexationibus fatigare, sed illibata omnia et integra conserventur eorum, pro quorum gubernatione et sustentatione concessa sunt, usibus omnimodis profutura, salva sedis apostolicae auctoritate et dioecesani episcopi canonica justitia.

Si qua igitur, etc. Ego Adrianus catholicae Ecclesiae episcopus

Datum Beneventi per manum Rolandi, sanctae Romanae Ecclesiae presbyteri cardinalis et cancellarii, III Nonas Maii, indictione IV, Incarnationis Dominicae anno 1156, pontificatus vero domni Adriani papae IV anno II.

XCVII. Monasterii Steingadiensis protectionem suscipit bonaque confirmat. (Beneventi, Maii 31.)[HUGO, ORD. Praem. Ann., II, 536.] ADRIANUS episcopus, servus servorum Dei, dilectis filiis ANSELMO praeposito ecclesiae Sancti Joannis Baptistae de Steingaden, ejusque fratribus tam praesentibus quam futuris, regularem vitam professis, in perpetuum.

Religiosam vitam eligentibus apostolicum convenit adesse praesidium, ne forte cujuslibet temeritatis incursus, aut eos a proposito revocet, aut robur, quod absit! sacrae religionis infringat. Eapropter, dilecti in Domino filii, vestris justis postulationibus clementer annuimus, et praefatam ecclesiam ab illustri duce Guelphone in proprio allodio fundatam, in qua divino mancipati estis obsequio, ad exemplar praedecessoris nostri felicis memoriae Eugenii papae, sub beati Petri et nostra protectione suscipimus, et praesentis scripti privilegio communimus. Inprimis siquidem statuentes ut ordo canonicus, qui secundum Beati Augustini Regulam, et institutionem Praemonstratensium, in eodem loco noscitur institutus, perpetuis ibidem temporibus inviolabiliter observetur. Nec alicui fratrum post factam inibi professionem absque propositi licentia in eodem claustro discedere, discedentem vero nullus audeat retinere. Praeterea quascunque possessiones, quaecunque bona, eadem ecclesia inpraesentiarum juste et canonice possidet, aut in futurum concessione pontificum, largitione regum vel principum, oblatione fidelium, seu aliis justis modis, praestante Domino, poterit adipisci, firma vobis vestrisque successoribus, et illibata permaneant. In quibus haec propriis duximus exprimenda vocabulis:

In episcopatu Augustensi ecclesiam Ingenried cum decimis et aliis ad eam pertinentibus, a venerabili fratre nostro Conrado Augustensi episcopo canonice vobis concessam; praedium quod dicitur Sibenich Blebem, et decimas a memorato episcopo legitime vobis concessas; partem quoque cujusdam beneficii, id est octo mansos in loco qui dicitur Morchlorf quam tu, dilecte fili Anselme praeposite, de manu Theoderici de Pounb, assensu et conniventia tam venerabilis fratris nostri Conradi Augustensis episcopi, quam canonicorum et ministerialium ipsius ecclesiae septuaginta talentis redemisse dignosceris, sicut in scripto ejusdem fratris nostri episcopi continetur, vobis nihilominus confirmamus. Sane novalium vestrum, quae propriis manibus vestris, aut sumptibus colitis, sive de nutrimentis animalium vestrorum, nullus a vobis decimas exigere praesumat. Porro consecrationes altarium seu ecclesiarum, ordinationes clericorum, qui ad sacros ordines fuerint promovendi, a dioecesano suscipietis episcopo, siquidem catholicus fuerit, et ea gratis ac sine pravitate vobis voluerit exhibere. Alioquin liceat vobis catholicum quem malueritis adire antistitem, qui nimirum nostra fultus auctoritate, quod postulatur indulgeat. Sepulturam quoque ipsius loci liberam esse concedimus, ut eorum qui illic sepeliri deliberaverint, devotioni et extremae voluntati, nisi forte excommunicati vel interdicti sint, nullus obsistat, salva tamen justitia matricis ecclesiae . . . . Ad hoc adjicientes censemus ut ecclesia vestra nullum habeat advocatum. Obeunte vero te nunc ejusdem loci praeposito, nullus ibi qualibet subreptionis astutia seu violentia praeponatur, nisi quem fratres communi consensu, vel fratrum pars consilii sanioris secundum Dei timorem et Beati Augustini Regulam, sibi providerint eligendum. Praeterea si generale interdictum in parochia fuerit promulgatum, nihilominus clausis januis, non pulsatis tintinnabulis, exclusis excommunicatis et interdictis, submissa voce divina celebrandi officia facultatem liberam habeatis.

Decernimus ergo ut nulli omnino hominum liceat ecclesiam temere perturbare, aut ejus possessiones auferre, vel ablatas retinere, minuere, seu quibuslibet et vexationibus fatigare, sed illibata omnia et integra conserventur eorum, pro quorum gubernatione ac sustentatione concessa sunt, usibus omnimodis profutura, salva nimirum apostolicae sedis auctoritate, et dioecesani episcopi canonica justitia.

Si qua igitur, etc. Ego Adrianus papa IV. Ego Hubaldus presbyter cardinalis ecclesiae Sanctae Praxedis. Ego Julius presb. cardinalis ecclesiae S. Marcelli. Ego Bernardus presbyter cardinalis ecclesiae Divi Clementis. Ego Octavianus presbyter cardinalis ecclesiae Sanctae Ceciliae. Ego Gerardus presbyter cardinalis Sancti Stephani in Coelio Monte. Ego Joannes presbyter cardinalis Sanctorum Joannis et Ulrici, et ecclesiae Pamachii.

Datum Beneventi per manum Rolandi, sanctae Romanae Ecclesiae presbyteri cardinalis et cancellarii, II Kalend. Junii, indictione IV, Incarnationis Dominicae anno 1156, pontificatus vero domni Adriani papae IV, anno secundo.

XCVIII. Monasterium S. Afrae Augustensis protectionem suscipit, possessionesque ac privilegia confirmat. (Beneventi Junii 1.)[ Mon. Boic. XXII, 176.] ADRIANUS episcopus, servus servorum Dei, dilectis filiis HEZITONI abbati monasterii sanctae Afrae, ejusque fratribus, tam praesentibus quam futuris, monasticam vitam professis, in perpetuum.

Quae mater omnium Ecclesiarum et caput esse dignoscitur sacrosancta Romana Ecclesia membris suis ita debet gratiam suae provisionis conferre et ea clypeo apostolicae protectionis munire, ut possint in statu religionis et honestatis semper consistere, et perversis viriliter repugnare. Eapropter, dilecti in Domino filii, vestris justis postulationibus gratum impertientes assensum et commissae vobis ecclesiae benigne providere volentes, ecclesiam ipsam sub beati Petri principis apostolorum protectione suscipimus, et praesentis scripti patrocinio communimus. Statuentes ut quascunque possessiones, quaecunque bona, eadem ecclesia inpraesentiarum juste et canonice possidet, aut in futurum rationabilibus modis, praestante Domino, poterit adipisci, firma vobis vestrisque successoribus et illibata permaneant. Verum quoniam praelatorum ignavia multa solent damna et gravamina ecclesiis provenire, statuimus et praesentis decreti assertione sancimus; ut nulli episcopo liceat praedia vel bona commissae vobis ecclesiae alienare aut inbeneficiare, seu aliquo modo distrahere. Decimationes praeterea frugum seu porcorum, quorumdam episcoporum vobis pia largitione concessas in via quae Straza dicitur, et in suburbio quod vocatur Harena. Si tamen ad jus eorumdem episcoporum pertinebant, vobis et per vos ecclesiae ipsi auctoritate apostolica confirmamus. Oblationes vero altarium, tibi, fili Hezilon abbas, et per te monasterio tuo a venerabili fratre nostro Conrado Augustensi episcopo in praesentia nostra concessas nihilominus confirmamus, et confirmationem ipsam ratam et inconvulsam futuris temporibus decernimus permanere.

Nulli ergo omnino hominum liceat monasterium ipsum temere perturbare, aut ejus possessiones auferre, vel ablatas retinere, minuere, seu quibuslibet vexationibus fatigare.

Si qua igitur, etc. Monog. Orbicul. Ego Adrianus catholicae Ecclesiae episcopus. Ego Guido presb. card. tit. Sancti Chrysogoni Ego Julius presb. card. til. Sancti Marcelli. Ego Octavianus presb. card. tit. S. Ceciliae Ego Gerardus presb. card. tit. S. Stephani in Coelio Monte.

Datum Beneventi per manum Rolandi, sanctae Romanae Ecclesiae presbyteri cardinalis et cancellari, Kal. Junii, indict. IV, Incarnationis Dominicae anno 1156, pontificatus vero domni Adriani papae IV, anno secundo.

XCIX. Ad clerum Augustanum. Declarat Chunradum ep. August. innocentem esse, gravisque poenae ejusdem delatores condemnat. (Beneventi, Jun. 6.)( Pez. Thesaur. Anecdot., VI, I, 381.) ADRIANUS episcopus, servus servorum Dei, dilectis filiis clero et praeposito Augustensi, salutem et apostolicam benedictionem.

Venerabilis frater noster Chunradus episcopus vester pro illa controversia et discordia, quae inter eum et canonicos suos, et quosdam monachos agebatur, cum altera parte nostro se conspectui praesentavit, et hinc inde rationes et allegationes per nos ipsos et fratres nostros diligenter audivimus.

Post longam vero disputationem eorum, auditis et susceptis testibus ex parte praedicti fratris nostri, deficientibus adversariis ejus innocentiam ipsi plene cognovimus. Inde est quod ab eorum impetitione omnino absolvimus, et eosdem adversarios suos omnes ab omni officio divino suspendimus, addentes, ut cuncti qui in hac infamatione fuerunt, discalceatis pedibus infra octo dies post reditum suum per quamcunque portam episcopus voluerit, ad ecclesiam majorem veniant, a praedicto fratre nostro pro sua praesumptione veniam postulantes. Qua satisfactione, suscepta ipse eis ministeria divina restituat. Hanc vero poenam adversariis ejus duximus infligendam. Illi vero, qui in tentationibus suis cum eo permanserunt, habeant apostolicam benedictionem et gratiam.

Data Beneventi, VIII, Idus Junii.

C. Ecclesiam S. Vincentii Bergomatem tuendam suscipit et ejus bona confirmat (Beneventi, Jun. 8.)[LUPI, Cod, diplom. Bergom., II, 1149.] ADRIANUS episcopus, servus servorum Dei, dilectis filiis JOANNI archipresbytero ejusque fratribus tam praesentibus quam futuris in matrici Pergamensi ecclesiae Sancti Vincentii canonice viventibus, in perpetuam memoriam.

Effectum justa postulantibus indulgere et vigor aequitatis et ordo exigit rationis, praesertim quantum petentium voluntates et pietas adjuvat et veritas non relinquit. Eapropter, dilecti in Domino filii, vestris justis postulationibus clementer annuimus et Beati Vincentii martyris ecclesiam, ad exemplar praedecessorum nostrorum felicis memoriae Innocentii et Lucii Romanorum pontificum una vestrae congregationis collegio et cum omnibus ad eamdem ecclesiam pertinentibus sub apostolicae sedis tutelam protectionemque suscipimus et praesentis scripti pagina communimus. Statuimus ut quascunque possessiones in ecclesiis, oppidis, villis, decimis et nundinarum redditibus seu aliis rebus eadem ecclesia inpraesentiarum juste et canonice possidet, aut in futurum concessione pontificum, liberalitate regum vel principum, oblatione fidelium, seu aliis justis modis rationabiliter, auxiliante Domino, poterit adipisci, firma vobis vestrisque successoribus in perpetuum et illibata permaneant.

Decernimus ergo ut quandiu in canonicae disciplinae observantia permanseritis, nulli omnino hominum liceat ecclesiam vestram temere perturbare, aut ejus possessiones auferre, vel ablatas retinere, minuere, vel importunis angariis, seu temerariis vexationibus fatigare, sed omnia integra conserventur eorum, pro quorum gubernatione et sustentatione concessa sunt, usibus omnimodis profutura. Interdicimus etiam ut nec episcopo, nec archiepiscopo liceat, nec etiam alicui personae facultas sit vestrae communitatis bona in proprios usus deflectere, sive in beneficium aliis dare, vel quibuscunque aliis modis a praebenda fratrum vel communi utilitate alienare. Locationes vero seu commutationes, aut investitiones praedictorum absque communi fratrum consilio nullatenus perpetrentur, nec hujusmodi jus ab episcopo vel personis quibuslibet invadatur, salva tamen canonica catholicorum episcoporum Pergamensium reverentia.

Si qua igitur in posterum archiepiscopus, episcopus, imperator, rex, dux, princeps, comes aut vicecomes, sive quaelibet ecclesiastica saecularisve persona, etc.Ego Humbaldus presb. card. tit. Sanctae Crucis Ego Adrianus catholicae Ecclesiae episcopus. Ego Guido presb. card. tit. Sancti Chrysogoni. Ego Hubaldus presb. card. tit. Sanctae Praxedis. in Jerusalem. Ego Octavianus presb. card. tit. Sanctae Ceciliae. Ego Joannes presb. cardinalis Sanctorum Joannis et Pauli tit. Pamachii. Ego Henricus presb. card. tit. Sanctorum Nerei et Achillei. Ego Joannes presb. card. tit. Sanctorum Sylvestri et Martini. Ego Odo diac. card. tit. Sancti Georgii ad Velum Aureum. Ego Guido diac. tit. Sanctae Mariae in Porticu. Ego Odo diac. card. Sancti Nicolai in Carcere Tulliano

Datum Beneventi per manum Rolandi, sanctae Romanae Ecclesiae, presbyteri cardinalis et cancellari VI Idus Junii, indictione IV, Incarnationis Dominicae anno 1156, pontificatus vero domni Adriani papae IV, anno secundo.

CI. Eugenii III sententiam de canonicorum S. Alexandri et S. Vincentii Bergomatum controversia confirmat. (Beneventi, Jun. 9.)[LUPI, Cod. diplom. Bergom., I, 1151.] ADRIANUS episcopus, servus servorum Dei, dilectis filiis LANFRANCO praeposito caeterisque canonicis Sancti Alexandri Pergamensis ejusque successoribus, in perpetuam memoriam.

Quae a praedecessoribus nostris super causarum litigiis rationabiliter statuta esse noscuntur apostolicae sedis oportet munimine roborari. Eapropter, dilecti in Domino filii, paci et quieti vestrae providere volentes, sententiam quam inter vos et canonicos Sancti Vincentii super quibusdam causis unde inter vos et eos controversia fuerat diutius agitata felicis recordationis papa Eugenius, praedecessor noster, post sufficientem in praesentia sua et fratrum suorum ejusdem controversiae discussionem, communicato cum fratribus suis consilio, promulgavit et beatae memoriae papae Anastasius assertionis suae pagina confirmavit, nos praesentis scripti munimine roboramus, et perpetuis temporibus ratam et inconvulsam decernimus permanere. Constituit siquidem ut presbyteri Pergamensis episcopatus, qui post datam a felicis memoriae papa Innocentio praedecessore nostro sententiam ordinati sunt, sive qui deinceps ordinabuntur, utrique ecclesiae fidelitatem exhibeant; et si canonici Sancti Vincentii recipere forte noluerint nihilominus eam ecclesiae vestrae debeant exhibere. De poenitentiis autem hoc inter vos observari praecepit ut presbyteri totius Pergamensis episcopatus, quoties pro publicis criminibus ad poenitentiam parochianos suos adduxerint, utramque partem studeant convocare, et nullatenus absque praepositi vestri vel unius presbyterorum ecclesiae vestrae praesentia criminosis illis poenitentia injungatur. Adjecit etiam ut in mensa episcopi in sinistra parte praepositus ecclesiae vestrae primum locum obtineat et suos penes se clericos habeat. Statuit praeterea ut quoties in consuetis processionibus ad missarum solemnia celebranda canonici Sancti Vincentii ad vestram ecclesiam venerint IV parietes chori pacifice in ecclesia ipsa obtineant, et in vigiliis Beati Viatoris et in festo ejusdem, nec non in Litaniis Gregorianis cum incenso et aqua benedicta, campanis pulsatis, per personas vestras eosdem canonicos honorifice suscipiatis. Cum autem ad defunctorum exsequias vel aliis diebus vobiscum in ecclesia ipsa convenerint totum chorum ecclesiae vestrae cum eis pariter teneatis. Quoties vero vos cum eis in solemnitatibus vel exsequiis mortuorum vel in aliis conveneritis, praepositus ecclesiae vestrae primum locum in sinistra parte chori obtineat. Reliqui autem fratres cum eisdem clericis communiter sedeant. Decrevit itidem ut capellani ecclesiarum Sancti Salvatoris, Sanctae Agathae, Sancti Joannis, Sanctae Gratae ac Sancti Vigilii in Dominicis diebus praecipuisque festivitatibus ad majores missas in ecclesia vestra conveniant. In Coena vero Domini, ad baptismum et in aliis solemnitatibus, sicut divina consuevistis officia celebrare, ita omni tempore pacifice observetis. Ad haec quoniam quidam sacerdotum ad exhibendas vobis supradictas fidelitates moras innectebant, et quibusdam subterfugii eas retardare praesumebant, praedecessor noster bonae memoriae papa Anastasius apostolica auctoritate constituit, ut, juxta veterem consuetudinem ecclesiae vestrae, incontinenti post susceptos ordines eas vobis exhibeant. Et si statim exhibere contempserint donec exhibeant a susceptis ordinibus arceantur, suo etiam decreto sancivit ut Pergamensis episcopus nullum vobis indebitum gravamen aut inusitatum imponat. Ne igitur super his quae inter vos judicio sedis apostolicae decisa sunt, recidivo denuo litigio fatigemini et inde alterutrum partium alteram in expensas et labores adducat . . . . . judiciario ordine perpetuum silentium utrique parti constat impositum, auctoritate apostolica interdiximus ut nullus omnino hominum contra praefati antecessoris nostri papae Eugenii . . . et memorati Anastasii papae constitutionem aut sanctionem quam nos assertionis nostrae munimine roboramus venire praesumat vel . . . nostrae confirmationis.,. contraire. Si quis autem hoc attentare praesumpserit indignationem omnipotentis Dei et beatorum Petri et Pauli apostolorum ejus incurrat. Amen. Ego Adrianus catholicae Ecclesiae episcopus. Ego Guido presb. card. tit. S. Chrysogoni. Ego Hubaldus presb. card. tit. Sanctae Praxedis. Ego Julius presb. card. tit. Sancti Marcelli. Ego Hubaldus presb. card. tit. Sanctae Crucis in Jerusalem. Ego Octavianus presb. card. tit. Sanctae Ceciliae. Ego Joannes presb. card. Sanctorum Joannis et Pauli tit. Pamachii. Ego Henricus presbyt. cardinalis tit. Sanctorum Nerei et Achillei. Ego Odo diac. card. Sancti Georgii ad Velum Aureum. Ego Guido diac. card. tit. Sanctae Mariae in Porticu. Ego Odo diac. card. tit. Sancti Nicolai in Carcere Tulliano.

Datum Beneventi per manum Rolandi, sanctae Romanae Ecclesiae presbyteri cardinalis, V Idus Junii, Incarnationis Dominicae anno 1156, indictione IV, pontificatus vero domni Adriani papae IV, anno secundo.

CII. Cum Willelmo rege Siciliae factam per legatos pacem confirmat. (Beneventi? Jun.)[MANSI, Concil., XXI, 801.] Adrianus episcopus, servus servorum Dei, charissimo in Christo filio WILLELMO illustri et glorioso Siciliae regi, ejusque haeredibus, quos pro voluntaria ordinatione sua statuerit in regnum, in perpetuum.

Licet ex injuncto nobis a Deo apostolatus officio universos Christi fideles paternae charitatis brachiis debeamus amplecti, atque ad pacem eos et concordiam invitare; reges tamen et sublimiores quasque personas tanto amplius diligere et honorare debemus, atque de bono pacis eos tanto studiosius commonere, quanto Ecclesiae Dei et fidelibus Christianis major inde fructus spiritualiter ac temporaliter dignoscitur provenire. Constat, charissime in Christo fili Willelme, gloriose Siciliae rex, te inter reges et celsiores personas saeculi, eximiis operibus, potentia opibusque clarere: ita ut ex vigore justitiae, quam in terra sub tua ditione constituta conservas, ex securitate pacis, qua omnes per eamdem constituti laetantur, et ex terrore quem inimicis Christiani nominis per opera magnifica incussisti, usque ad extremos angulos fama tui nominis et gloria protendatur. Quod siquidem nos, dilectissime in Christo fili Willelme eximie, diligentius attendentes et inspicientes pariter quantae utilitates Romanae Ecclesiae valeant provenire, si celsitudo tua per firmam pacem ei et concordiam conjungatur: dum in civitate Beneventana securi et liberi cum fratribus nostris essemus, ad pacem tecum habendam diligenti studio decrevimus intendere. Misimus ergo ad excellentiam tuam quosdam fratrum nostrorum, scilicet: ut supra; et proposuimus per eos nostrum de bono pacis et concordiae desiderium: et invitavimus attentius, et monuimus excellentiam tuam ad pacem. Et illius inspirante virtute, qui ad coelum iturus discipulis suis ait: Pacem do vobis, pacem meam relinquo vobis (Joan. XIV); talem animum tuum invenimus, qualem filii pacis et catholici principis decuit inveniri. Et mediantibus praefatis filiis nostris, etc., ut supra; in hanc formam pacis libera et spontanea voluntate nostra devenimus, ut videlicet de capitulis illis, de quibus inter nos et excellentiam tuam controversia est, per omnia, etc. Ut autem quae supra diximus tam nostro, quam successorum nostrorum tempore perpetuam obtineant firmitatem, et nec tuis, nec tuorum haeredum temporibus, alicujus valeant praesumptione turbari; nos ea de communi consilio et voluntate fratrum nostrorum, auctoritate apostolica confirmamus, et valitura in perpetuum praesentis scripti pagina communimus; et tam a nobis, quam a nostris successoribus perpetuis temporibus statuimus observanda.

Nulli ergo omnino liceat hanc paginam nostrae concessionis et confirmationis infringere, vel ei ausu temerario contraire. Si quis autem hoc attentare voluerit, omnipotentis Dei, et beatorum Petri et Pauli apostolorum ejus, indignationem incurrat. Amen, amen, amen.

Datum anno Dominicae Incarnationis 1156, mense Junii IV indictionis.

CIII. Agrigentinae, Mazarensis, Melitensis Ecclesiarum episcopos, Ecclesiae Panormitanae suffraganeos constitutos, Hugoni archiepiscopo obtemperare jubet. (Beneventi, Jul. 10.)[PIRRI, Sicilia sacra, I, 94.] ADRIANUS episcopus, servus servorum Dei, dilectis filiis GERGENTINO et Mazariensi, et Melitensi electis, salutem et apostolicam benedictionem.

Ne in aliqua provincia fidelibus Christianis sacrorum ministeriorum plenitudo deesset, sanctorum Patrum sanxit auctoritas, ut in singulis provinciis aliqua metropolis haberetur, quae aliis et dispensatione regiminis, et auctoritate officii praesideret. Hoc siquidem provinciae Siciliae deesse videntes, Panormitanam civitatem, quae solo fere nomine usque modo metropolis habebatur, in plenitudine dignitatis metropolitae decrevimus statuendam, et civitates vestras ei jure metropolitico perpetuis temporibus statuimus subjacere. Quocirca per apostolica vobis scripta mandamus quatenus venerabili fratri nostro Hugoni ejusdem loci archiepiscopo, sicut metropolitano vestro humiliter pareatis, et reverentiam et honorem ei studeatis jugiter exhibere.

Datum Beneventi, VI Idus Julii.

CIV. Monasterii Huysburgensis protectionem suscipit, bonaque confirmat. (Aug. 8.)[ Velle Mitth. a. d. Geb. hist. ant. Forsch. IV. I, 10.] ADRIANUS episcopus, servus servorum, etc., RICHARDO abbati monasterii Huysburgensis, etc. Praeter possessiones a praedecessoribus concessas, confirmat sequentes:

In curia Halberstatensi, Guter in Bodesleve, Uplinge, Deleve, Vogelstorp, Tingelstede, Serkestede, Tietevorde, Erkestede, Ricbertiggerode, Anderbeke, Nieustede atque Fleischzehuten in Kowelle, etc.

An. 1156, indict. IV, pontificatus Adriani papae IV anno II.

CV. Universo clero et populo Moguntino significat se Arnoldum archiepiscopum, « ad apostolicae sedis praesentiam devotionis intuitu venientem, » benigne suscepisse, et « personam ejus cum toto episcopatu suo et cum suffraganeis suis episcopis a jure legationis Hillini Trevirensis archiepiscopi, apostolicae sedis legati, absolvisse » Arnoldum commendat. (Narniae, Aug. 11.[Vide Archive fu Kunde Oesterreichischer Geschichtsquellen. 1850. II, p. 61.] CVI. Ecclesiae Balnensis protectionem suscipit, bonaque et jura confirmat. (Narniae, Aug. 13.)[MITARELLI, Annal. Camald. III, Append., 489.] ADRIANUS episcopus, servus servorum Dei, dilectis filiis ALBERTO Balnensis ecclesiae archipresbytero, ejusque fratribus tam praesentibus quam futuris, regularem vitam professis, in perpetuum.

Effectum justa postulantibus indulgere, et vigor aequitatis, et ordo exigit rationis, praesertim quando praesentium voluntates et pietas adjuvat, et veritas non relinquit. Quocirca, dilecti in Domino filii, vestris justis postulationibus clementer annuimus, et praefatam ecclesiam, in qua divino mancipati estis obsequio, sub beati Petri et nostra protectione suscipimus, et praesentis scripti privilegio communimus. In primis siquidem statuentes ut ordo canonicus, qui secundum beati Augustini Regulam et institutionem Sancti Frigdiani in eodem loco noscitur institutus, perpetuis ibidem temporibus inviolabiliter conservetur. Praeterea quascunque possessiones, quaecunque bona, eadem ecclesia inpraesentiarum juste et canonice possidet, aut in futurum concessione pontificum, largitione regum vel principum, oblatione fidelium, seu aliis justis modis, praestante Domino, poterit adipisci firma vobis vestrisque successoribus, et illibata permaneant. In quibus haec propriis duximus exprimenda vocabulis:

Hortus et molendinus in loco qui dicitur Pantanus, possessiones in Batipalla, et quidquid jure habetis in curte Castelline. Definitivas quoque sententias, quas praedecessor noster felicis memoriae Innocentius papa super controversiam, quae de capellis, decimis, oblationibus, tam vivorum quam mortuorum et reliquo parochiali jure inter vestram et Treviensem ecclesiam vertebatur, noscitur canonice protulisse, et scripti sui pagina roborasse, vobis nihilominus confirmamus. Quas utique sententias in privilegio ejusdem praedecessoris nostri his verbis perspeximus descriptas. Dudum siquidem, dilecte in Domino fili Joannes archipresbyter, apud nos saepe numero questus es pro injuriis et praessuris quas Balnensi ecclesiae tibi commissae irrogari dicebas. Inter caetera vos, qui de eisdem gravaminibus nobis exposuisti adversus Triviensem abbatem graviter questus es, asserens quod XII capellas cum decimis, oblationibus tam vivorum quam mortuorum, et reliquo parochiali jure Balnensi ecclesiae violenter auferret. Quamobrem nuntium nostrum ad partes vestras direximus, qui et negotium ipsum diligenter inquireret . . . quapropter . . . one proximis Kalendis Junii ad agendam causam praedictam ante praesentiam nostram evocaret. Quo nimirum termino utraque parte nostro conspectui praesentata praefatus abbas quoddam scriptum sub nomine praedecessoris nostri beatae recordationis papae Paschalis in argumentum causae suae remedium protulit. Quod diligentius intuentes suspectum atque falsatum subtiliter deprehendimus, eo quod quaedam rasurae sunt inventae, et alia pro aliis mutatis descripta fuissent, cum luce clarius constet, tam auctoritatibus sanctorum canonum, quam etiam generali Ecclesiae consuetudine capellas quasque suis debere plebibus subjacere, eisque de decimis et aliis ad jus parochiale pertinentibus respondere. Cum manifestum sit eamdem plebem in massa Sancti Petri apostolorum principis sitam esse, et suo ipsius dominio proprietario jure consistere. Auditis igitur utriusque partis allegationibus, visum est nobis et fratribus nostris super eadem lite definitivas ferre sententias. Caeterum abbas negotium cupiens protelare, subterfugium quaerere, longas inducias postulavit, promittens se termino, quem sibi provideremus, plenius instructum adesse negotio, et instrumenta quaedam, quae domi reliquerat, allaturum. Nos autem, ne forte quidquam praecipere videremus, usque ad Octavas beati Martini inducias ei dedimus, praecipientes qualiter interim erga eamdem ecclesiam, quam beati Petri juris esse se haberet, eique portiones et oblationes seu decimas earumdem capellarum bona fide persolveret. Statuto itaque termino abbas ad nos rediens quemdam veterem tomum protulit, in quo nihil quod ad commodum suae causae pertinens invenire potuimus. Qui etiam a nobis saepius requisitus praefatas capellas infra ejusdem plebis parochias sitas esse respondit. Adjiciens quod ministri earumdem capellarum cum letaniis et oblationibus singulis annis plebem ipsam visitare solebant, et tam eadem plebs quam capellae ac totus Balnensis territorii fundus beati Petri juris existat. Sanctorum ergo canonum auctoritate perspecta, et fratrum nostrorum ac plurium sapientum archiepiscoporum, episcoporum, abbatum et aliorum, qui aderant, communicato consilio, cum praefatus abbas super acquisitionem eorumdem nullum possit instrumentum authenticum exhibere, decimas omnes praedictarum capellarum quarum nomina sunt haec, videlicet: Sancti Salvatoris, Sancti Nicolai, Sancti Pauli, Sancti Apollinaris, Sancti Martini, Sancti Paterniani, Sancti Hilarii, Sanctae Florae, Sanctae Margaretae, Sancti Andreae, Sancti Blasii, Sancti Angeli, ac totum jus parochiale in eisdem capellis, tibi, dilecte in Domino fili Joannes archipresbyter, et per te Balnensi ecclesiae per sententias restituimus atque concessimus, ut videlicet eamdem potestatem in eisdem capellis de caetero habeas, quam et in aliis praedictae plebi subjectis exerces: Id est ponendi seu removendi presbyteros, interdicendi eos, sibi officio restituendi, et debitas portiones habendi tam de oblationibus vivorum quam mortuorum, et si qua alia sunt, quae ad matricem ecclesiam et tuum officium pertinent, concessa tibi in super facultate disponendi et dispensandi secundum sanctorum canonum instituta omnes decimas, quae de curtis praedictarum capellarum a parochianis quocunque tempore colliguntur, vel de toto Balnensi territorio habentur. Nos quidem antecessoris nostri Innocentii papae vestigiis inhaerentes, sententiam ipsam rationabiliter ab eo atque canonice promulgatam, sicut diximus, vobis auctoritate sedis apostolicae confirmamus, et eam perpetuis temporibus ratam ac firmam esse censemus. Prohibemus insuper ad omne exemplar memorati praedecessoris nostri, ut nulli ecclesiasticae personae fas sit in praedictis capellis seu in aliis dictis, seu in aliis, quae infra Balnense territorium sitae sunt, decimas, oblationes aut reliqua, quae ad matricis ecclesiae Balnensis dispositionem vel proprietatem pertinent, absque ejusdem plebis concessione recipere vel habere. Obeunte vero te nunc ejusdem loci archipresbytero, vel tuorum quolibet successorum, nullus ibi qualibet subreptionis astutia seu violentia ponatur, nisi quem fratres communi consensu, vel fratrum pars consilii sanioris secundum Deum et beati Augustini Regulam providerint eligendum. Concedimus autem vobis tam pro ecclesiae vestrae, quam pro totius parochiae ad vestram plebem pertinentis ordinationibus catholicam quem malueritis episcopum de provincia Romanae Ecclesiae advocare. Statuimus quoque ut eadem plebs seu ejusdem clerus loci nulli nisi tantum Romano pontifici debeat in aliquo respondere. Neque alicui liceat infra terminos parochiae ipsius plebis, praeter nostrum nostrorumque successorum consensum ecclesiam aedificare.

Decernimus ergo ut nulli omnino hominum liceat praefatam ecclesiam temere perturbare, aut ejus possessiones auferre, vel ablatas retinere, minuere, seu aliquibus vexationibus fatigare, sed illibata omnia et integra conserventur eorum, pro quorum gubernatione ac sustentatione concessa sunt, usibus omnimodis profutura.

Si qua igitur, etc.

OCULI MEI SEMPER AD DOMINUM. Sanctus Petrus, Sanctus Paulus, Adrianus papa IV. Ego Adrianus catholicae Ecclesiae episcopus. Ego Guido presbyter cardinalis tit. Sancti Chrysogoni. Ego Ubaldus tit. Sanctae Praxedis. Ego Manfredus presb. card. Sanctae Sabinae Ego Julius presb. card. tit. Sancti Marcelli Ego Ubaldus tit. S. Crucis in Jerusalem presb. card. Ego Bernardus presb. card. tit. Sancti Clementis. Ego Gerardus presb. card. tit. Sancti Stephani. Ego Joh. presb. card. tit. SS. Joa. et Pauli. Ego Joannes presb. card. tit. Sanctorum Sylvestri et Martini. Ego Imarus Tusculanus episcopus. Ego Centius Portuensis et Sanctae Rufinae episcopus. Ego Gregorius Sabinensis episcopus. Ego Hyacinthus diac. card. Sanctae Mariae in Cosmedin Ego Octavianus presb. card. tit Sanctae Ceciliae. Ego Guido diac. card. Sanctae Mariae in Porticu

Data Narniae per manum Rolandi, sanctae Romanae Ecclesiae presbyteri cardinalis et cancellarii, Idibus Augusti indictione IV, Incarnationis Dominicae anno 1156, pontificatus vero domni Adriani papae IV anno secundo.

CVII Mindoniensem ecclesiam et omnes ejus haereditates sub apostolicae sedis protectione recipit. (Narniae, Aug. 18.)[FLOREZ, Espana sagrada, XVIII, 345.] ADRIANUS episcopus, servus servorum Dei, venerabili fratri PETRO Mindoniensi episcopo, ejusque successoribus catholice substituendis in perpetuam memoriam.

Cum ex injuncto nobis a Deo apostolatus officio, quo cunctis Christi fidelibus, auctore Domino, praeeminemus, singulorum paci et tranquillitati debeamus intendere, praesertim pro illorum quiete oportet nos esse sollicitos, qui pastorali dignitate sunt praediti, et ad officium pontificale promoti. Nisi enim nos eorum utilitatibus intendentes ipsorum jura, quantum, Deo permittente, possumus, integra conservemus, et auctoritate apostolica eos ab iniquorum hominum incursibus defendamus, de illorum salute non vere poterunt esse solliciti, qui sibi ad regendum Domino sunt disponente commissi. Eapropter, venerabilis in Christo frater Petre Mindoniensis episcope, tuis justis postulationibus gratum impertientes assensum, ecclesiam Sanctae Mariae, ubi sedes episcopalis est, et cui, Domino auctore, praeesse dignosceris, sub beati Petri, et nostra protectione suscipimus, et praesentis scripti privilegio communimus. Statuentes, ut quascunque possessiones, quaecunque bona, eadem ecclesia inpraesentiarum juste et canonice possidet, aut in futurum concessione pontificum, largitione regum vel principum, oblatione fidelium, seu aliis justis modis, praestante Domino, poterit adipisci, firma tibi tuisque successoribus, et illibata permaneant, in quibus haec propriis duximus exprimenda vocabulis:

Castrum quod dicitur Goia, cum possessionibus et hominibus ad ipsum pertinentibus. Froxeram, et Grallial. monasterium Villaenovae cum ecclesiis, haereditatibus, et hominibus ad ipsum monasterium pertinentibus. Monasterium de Petroso, monasterium Sancti Martini de Neda, monasterium Sancti Jacobi de Silva cum caeteris monasteriis, parochiis atque possessionibus seu haereditatibus et hominibus ad Mindoniensem episcopatum pertinentibus. Ecclesias quoque quas per diversas dioeceses habes dispersas, videlicet in Auriensi episcopatu decem ecclesias cum possessionibus et hominibus suis in loco qui dicitur Castella; in Lucensi, decem ecclesias cum possessionibus et hominibus in loco qui dicitur Deza; in Taveirolos decem ecclesias cum possessionibus et hominibus suis; in Asma decem ecclesias cum possessionibus et hominibus suis; in Aviancos et Sarria, quindecim ecclesias cum omnibus rebus ad eas pertinentibus. Praeterea illam donationem quam ecclesiae S. Martini, in qua prius sedes episcopalis fuit, videlicet medietatem omnium bonorum, quae ibi habebas, et quaedam alia fecisse dignosceris, ubi, scilicet, de communi fratrum tuorum consilio Regulares canonicos posuisti, auctoritate apostolica nihilominus confirmamus.

Decernimus ergo ut nulli omnino hominum liceat supradictam ecclesiam temere perturbare, aut ejus possessiones auferre, vel ablatas retinere, minuere, seu quibuslibet vexationibus fatigare, sed illibata omnia et integra conserventur eorum, pro quorum gubernatione et sustentatione concessa sunt, usibus omnimodis profutura, salva nimirum apostolicae sedis auctoritate.

Si qua igitur etc.Ego Julius presbyter cardinalis in titulo Sancti Ego Adrianus catholicae Ecclesiae episcopus. Ego Guido presbyter cardinalis in titulo Sancti Chrysogoni Ego Ubaldus presbyter cardinalis in titulo Sanctae Praxedis. Ego Manfredus presbyter cardinalis in titulo Sanctae Sabinae. Cosmae. Ego Ubaldus presbyter cardinalis in titulo Sanctae Crucis in Hierusalem. Ego Bernardus presbyter cardinalis in titulo Sancti Clementis. Ego Octavianus presbyter cardinalis in titulo Sanctae Ceciliae. Ego Geraldus presbyter cardinalis in titulo Sancti Stephani Ego Joannes presbyter cardinalis Sanctorum Joannis et Pauli in titulo Pamachii. Ego Imarus Tusculanus episcopus Ego Centius Portuensis et Sanctae Rufinae episcopus. Ego Gregorius Sabinensis epis. Ego Joannes presbyter cardinalis in titulo SS. Silverii et Martiniani. Ego Guido diaconus card. S. Mariae in Porticu Ego Hyacinthus diaconus card. S. Mariae in Cosmedin. Ego Joannes diaconus cardinalis Sanctorum Sergii et Bacchii. Ego Odo diaconus cardinalis Sancti Nicolai in Carcere.

Datum Narni per manum Aldebrandi, sanctae Romanae Ecclesiae presbyteri cardinalis et cancellarii XV Kalendas Septembris, indictione IV. Incarnationis Dominicae anno 1156 pontificatus vero domini Adriani papae IV anno secundo.

Loco + plumbi.

CVIII. S[tephano Viennensi et C. [Heraclio] Lugdunensi archiepiscopis mandat rogatu Petri abbatis Cluniacensis, ne monasterium Celsiniacense vexari ab Eustachio patiantur. (Narniae, Aug. 19.)[D. BOUQUET Recueil, XV, 674.] ADRIANUS episcopus, servus servorum Dei, venerabilibus fratribus S[tephano] Viennensi et C. [ERACLIO] Lugdunensi archiepiscopis, salutem et apostolicam benedictionem.

Dilectus filius noster Petrus, abbas Cluniacensis, Celsiniacense monasterium quod ad jus pertinet Cluniacensis ecclesiae, a fratre suo Eustachio occasione trecentarum marcarum argenti, quas ab eo requirit, graviter infestatur; cum ipse tamen se paratum asserat exstitisse, quod justum est, illi mediante judicio exhibere. Homines siquidem supradictae ecclesiae capit, bona eorum diripit, et quibusmodis potest, incessanter affligit. Unde nos, quoniam perturbatoribus Cluniacensis ecclesiae tam per nos quam per fratres et coepiscopos nostros exacta volumus diligentia contraire, per praesentia vobis scripta mandamus quatenus praefatum E[ustachium], ut ab infestatione praenominati coenobii et hominum ipsius abstineat, et inique ablata restituat, districtius moneatis. Si vero monitionibus vestris obedire contempserit, excommunicationis eum vinculo innodetis, et donec resipiscat, sicut excommunicatum faciatis attentius evitari. Sane si adversum Cluniacensem ecclesiam vel obedientias ejus quidquam juris habuerit, vos in unum convenientes partes ante vestram vestram praesentiam evocetis, et rationibus hinc inde diligenter auditis et plenarie cognitis, quod justum inde fuerit, judicetis, et prosecutione faciatis operis adimpleri.

Datum Narniae, XIV Kal. Septembris.

CIX. Ecclesiam S. Constantii Urbevetanam tuendam suscipit et ejus bona privilegiaque confirmat. (In Urbe veteri, oct. 15.)[MONTEMARTE, Chronaca d' Orvieto, II, 231.) ADRIANUS episcopus, servus servorum Dei, dilectis filiis ROCCHO praeposito S. Constantii de Urbe veteri, ejusque fratribus tam praesentibus quam futuris canonice substituendis.

Quatenus devotionis sinceritas laudabiliter enitescat et utilitas postulata, vires indubitanter assumat. Eapropter, dilecti in Domino filii . . . . . justis postulationibus clementer annuimus, et praefatam ecclesiam, in qua divino mancipati estis obsequio, sub B. Petri et nostra protectione suscipimus, et praesentis scripturae privilegio communimus. Statuentes, ut quascunque possessiones, et quaecunque bona, eadem ecclesia inpraesentiarum juste et canonice possidet, aut in futurum, concessione pontificum, largitione regum vel principum, oblatione fidelium, seu aliis justis modis, Deo propitio, erit . . . firma vobis, vestrisque successoribus, et illibata permaneant; in quibus haec propriis duximus exprimenda vocabulis:

Ecclesiam S. Laurentii cum pertinentiis suis, ecclesiam S. Bartholomaei cum pertinentiis suis, ecclesiam S. Matthaei et hospitalis cum suis pertinentiis, ecclesiam S. Juliani et hospitale cum suis pertinentiis, ecclesiam S. Anastasiae, cum pertinentiis suis, villamque quoque, quae dicitur Ferosellum cum pertinentiis suis, et Mezzanam campum de ripa transmarini, campum, qui est ante ecclesiam S. Constantii, plebem S. Petri de . . . cum suis pertinentiis, plebem S. Joannis de Vallelacus cum suis pertinentiis, plebem S. Smiraldi, et S. Stephani de Montelongo, cum suis pertinentiis, plebem S. Terentiani cum suis pertinentiis, plebem S. Mariae de Miniano cum suis pertinentiis, hospitale de ripa Aquaependentis cum ecclesia et pertinentiis suis. Praeterea quidquid in decimis, primitiis et oblationibus juste et canonice possidetis, vobis nihilominus confirmamus; sepulturam quoque ipsius loci liberam esse sancimus, ut eorum, qui illis sepeliri deliberaverunt, devotione extremae voluntatis, nisi forte excommunicati, vel interdicti sint, nullus obsistat, salva tamen justa ecclesiarum, unde assumpti fuerint.

Decernimusque ut nulli hominum liceat praefatam ecclesiam temere perturbare, aut ejus possessiones auferre, vel ablatas retinere, minuere, vel aliquibus vexationibus fatigare, sed omnia integra conserventur eorum, pro quorum gubernatione, ac sustentatione concessa sunt, usibus omnimodis profutura: salva nimirum episcopis vestris canonica justitia.

Si qua igitur, etc.

AD DOMINUM OCULI MEI SEMPER. Ego Bernardus presb. card. tit. S. Stephani in Sanctus Petrus, Sanctus Paulus. Adrianus papa IV. Ego Joannes diac. card. tit. SS. Gregorii, et Bacchi. Ego Ubaldus presb. card. tit. S. Praxedis. Ego Manfredus card. tit. Sanctae Sabinae. Ego Julius presb. card, tit. Sancti Marcelli. Ego Ubaldus presb. card. tit. Sanctae Luciae. Ego Petrus presb. card. tit. Sanctae Ceciliae. Coelio Monte. Ego Henricus presb. card. SS. Nerei et Achillei. Ego Joannes presb. card. SS. Sylvestri et Martini.

Datum in Urbe veteri per manus Rolandi, S. R. E. presb. card. et cancellarii, Idibus Octobris, Ind. V, Incarn. Dom. anno 1156 pontific. vero Adriani papae IV anno II.

CX. Ecclesiam Bellunensem tuendam suscipit et canonicorum bona ac jura confirmat. (In Urbe veteri, Oct.)[UGHELLI, Italia sacra, V, 150.] ADRIANUS episcopus, servus servorum Dei, diletis filiis ANNO archipresbytero Bellunensis ecclesiae ejusque fratribus tam praesentibus quam futuris canonice substituendis in perpetuum.

Effectum justa postulantibus indulgere, et vigor aequitatis exigit, et ordo postula: rationis, praesertim quando petentium voluntatem et pietas adjuvat, et veritas non relinquit. Quocirca, dilecti in Domino filii, vestris justis postulationibus libenter annuimus: et praefatam ecclesiam qua divino mancipati estis obsequio, sub B. Petri, et nostra protectione suscipimus, et praesentis scripti patrocinio communimus. Statuentes ut quascunque possessiones, quaecunque bona, eadem eccles., inpraesentiarum juste et canonice possidet, aut in futurum concessione pontif., largitione regum vel principum, oblatione fidelium, seu aliis modis, praestante Domino, poterit adipisci, firma vobis vestrisque successoribus, et illibata permaneant. In quibus haec propriis duximus exprimenda vocabulis:

Eccles. S. Bartholomaei in loco, qui dicitur Agrae sitam, cum domo hospitalis ibidem existente; hospitalem domum in loco, qui Vedana dicitur, constitutam, et ecclesiam ibidem fundatam; montem Premezze cum decimis et pertinentiis suis; terram in villa, quae dicitur Formeganum; praedia quoque, et possessiones, et praesertim decimas illas quas Aymo bonae memoriae. Bellunique episcopus eidem ecclesiae pietatis intuitu contulit, quae sunt in parte orientali Bellunensis civitatis ultra flumen, quod Ardum vocatur, vobis, et per vos ecclesiae vestrae nihilominus confirmamus.

Decernimus ergo, ut nulli omnino hominum liceat supradictam ecclesiam temere perturbare, aut ei possessiones auferre, vel ablatas retinere, minuere, seu quibuslibet exactionibus fatigare; sed illibata omnia et integra conserventur eorum, pro quorum gubernatione et sustentatione concessa sunt, usibus omnimodis profutura, salva in omnibus apostolicae sedis auctoritate, et episcopi vestri canonica justitia, etc,

Si qua igitur, etc. Ego Adrianus catholicae sedis episcopus. Ego Ubaldus presbiter cardialis tit. S. Praxedis. Ego Manfredus presbyter card. S. Sabinae. Ego Gerardus presb. card. tit. S. Stephani in Coelio Monte. Ego Henricus presb. card. tit. SS. Nerei et Achillei. Ego Joannes diaconus card. tit. Sanctorum Sergii et Bacchi.

Datum Urbe veteri per manus Rolandi, S. R. E. presbyteri cardinalis; anno Incarn. Dom. 1155 [1156] indict. V tertia mensis Octobris pontificatus vero Adriani papae IV anno II.

CXI. Ecclesiae Aquensis protectionem suscipit, et canonicorum bona ac jura confirmat. (Laterani, Nov. 12.)[MORIONDI, Monumenta Aquensia, I, 59.] ADRIANUS episcopus, servus servorum Dei, dilectis filiis UBERTO Aquensis ecclesiae archidiacono, ejusque fratribus tam praesentibus quam futuris, in perpetuum.

Officii nostri hortatur auctoritas Ecclesiarum quieti et utilitati, praestante Domino, salubriter providere; nec Deo gratior aliquando famulus impenditur, si non ex charitatis radice procedens, a puritate religionis fuerit conservatus. Quapropter, dilecti in Domino filii, vestris justis postulationibus clementer annuimus et praefatam ecclesiam, in qua divino mancipati estis obsequio, sub B. Petri et nostra protectione suscipimus et praesentis scripti privilegio communimus; statuentes ut quascunque possessiones, quaecunque bona, eadem ecclesia in praesentiarum juste et canonice possidet, aut in futurum, largitione regum vel principum, oblatione fidelium, seu aliis justis modis, praestante Domino, poterit adipisci, firma vobis vestrisque successoribus, et illibata permaneant. In quibus haec propriis duximus exprimenda vocabulis:

Jus parochiale quod habetis in civitate Aquensi et suburbio tam in decimis et primitiis, quam in aegrotantium poenitentiis et morientium sepulturis, et quidquid intra terminos ejusdem loci possidetis, in ecclesiis, domibus, terris. . . . . . . nemoribus, molendinis, plebem de Calamagna, et quidquid habetis in Plaxano, plebem de Campali et decimam ejusdem loci; totam ecclesiam S. Martini de Septebrio, et quidquid habetis in eodem loco; ecclesiam S. Georgii in Wiwliola, et quidquid habetis in eodem loco; quidquid habetis in Pradasco et in Cassinellis, quidquid habetis in Ursaria, vel Ripalta, quidquid habetis in Montebono, sive Casanova, quidquid in Tercio et Bestagno in Melagio et Cartonio, Veredino et Cavatore, in Vidixone et Cascinis; quidquid habetis in terra dominorum de Barberio, censum Gamundiensium ecclesiarum, in denariis et candelis, censum olei de Codoleto, censum olei de Albengana, censum de ecclesia S. Thomae de Canello.

Decernimus ergo ut nulli omnino hominum liceat supradictam ecclesiam temere perturbare, aut ejus possessiones auferre, vel ablatas retinere, minuere, seu quibuslibet vexationibus fatigare, sed illibata omnia et integra conserventur eorum, pro quorum gubernatione et sustentatione concessa sunt, usibus omnimodis profutura, salva sedis apostolicae auctoritate et episcopi vestri canonica justitia.

Si qua igitur, etc. Ego Adrianus catholicae Ecclesiae episcopus Ego Guido presbyter cardinalis S. Chrysogoni. Ego Ubaldus presbyter Ecclesiae S. Praxedis. Ego Octavianus presbyter titulatus S. Ceciliae. Ego Oddo diaconus cardinalis S. Georgii. Ego Guido diac. cardinalis S. Mariae in Porticu. Ego Odo diac. cardinalis in Carcere Tulliano. Ego Henricus presbyter cardinalis tit. Sanctorum Nerei et Achillei.

Datum Laterani per manum Rolandi, sanctae Romanae Ecclesiae presbyteri cardinalis et cancellarii, II Idus Novembris, indictione V, Incarnationis Dominicae anno 1156, pontificatus vero domni Adriani papae IV, anno II.

CXII. Ecclesiam Sanctae Mariae Pinetensem tuendam suscipit, et ejus bona ac jura confirmat. (Laterani, Nov. 30.)[LAMI, Eccl. Flor. Mon., I, 81.] ADRIANUS episcopus, servus servorum Dei, dilectis in Christo filiis HUGONI plebano ecclesiae Beatae Mariae in Pineta, ejusque fratribus tam praesentibus quam futuris, canonice substituendis in perpetuum.

Officii nostri nos admonet et invitat auctoritas pro ecclesiarum statu satagere, et earum quieti ac tranquillitati salubriter, auxiliante Deo, providere. Eapropter, dilecti in Domino filii, vestris justis postulationibus clementer annuimus et praefatam ecclesiam, in qua divino mancipati estis obsequio, sub beati Petri et nostra protectione suscipimus et praesentis scripti privilegio communimus. Statuentes, ut quascunque possessiones, quaecunque bona in praesentiarum eadem ecclesia juste et canonice possidet, aut in futurum concessione pontificum, largitione regum vel principum, oblatione fidelium, seu aliis justis modis, praestante Domino, poterit adipisci, firma vobis vestrisque successoribus, et illibata permaneant. In quibus haec propriis duximus exprimenda vocabulis.

Ecclesiam Sancti Martini de Strata cum omnibus pertinentiis suis; ecclesiam Sanctae . . . . ( Mariae ) de castro Montis-acuti; ecclesiam Sanctae Mariae de Carpineta cum omnibus suis pertinentiis; ecclesiam Sancti Justi de Mazzaena cum omnibus suis pertinentiis; ecclesiam S. Petri in Hierusalem cum omnibus suis pertinentiis; ecclesiam Sancti Stephani de Patholatico cum omnibus pertinentiis suis; ecclesiam Sancti Laurentii de Lerose cum omnibus pertinentiis suis; ecclesiam Sancti Petri de Muliermala cum omnibus possessionibus suis; ecclesiam Sancti Martini de Bagnoio cum omnibus pertinentiis suis; ecclesiam Sancti Stephani de Bifonicae cum omnibus pertinentiis suis; ecclesiam Sancti Andreae de Lujano cum omnibus pertinentiis suis; ecclesiam Sancti Romuli de Bopsi cum omnibus pertinentiis suis; ecclesiam Sancti Martini de Caffari cum omnibus pertinentiis suis; ecclesiam Sancti Georgii de Pineta cum omnibus suis pertinentiis; ecclesiam Sancti Christophori de Strata cum omnibus possessionibus suis; ecclesiam Sanctae Christinae de Panicole cum omnibus possessionibus suis; ecclesiam Sancti Hilarii de Pitiliano cum omnibus possessionibus suis; ecclesiam Sancti Laurentii de Collina cum omnibus possessionibus suis; ecclesiam Sancti Michaelis de Daethano cum omnibus pertinentiis suis; ecclesiam Sancti Miniatis de Quintulo cum omnibus possessionibus suis, et duodecim decimales.

Liceat autem vobis easdem capellas ordinare atque idoneos in eis constituere sacerdotes, qui debitam obedientiam ac reverentiam humiliter vobis exhibeant. Populus quoque, qui in plebis vestrae territorio habitaverit, quod de jure debet tam in decimis, primitiis, oblationibus, sepulturis, testamentis et vestimentis, quam in aliis rebus, sicut in privilegio beatae memoriae papae Nicolai praedecessoris nostri contineri dignoscitur, sine alicujus contradictione vobis persolvat. Adjicientes vero auctoritate apostolica prohibemus, ne infra terminos vestrae parochiae ullus omnino sine vestra et episcopi consensu ecclesiam aliquam vel hospitale construere, vel constructum alterius audeat subjicere potestati. Sed nec in coemeteriis praedictarum ecclesiarum domum quamlibet aliquis aedificare praesumat. Parochianos quoque vestros ad sepulturam nullus accipiat, nisi justitia vestra, quae sacrorum canonum vos sanctione contingit, vobis integre conservata.

Decernimus ergo ut nulli omnino hominum liceat praefatam ecclesiam temere perturbare, aut ejus possessiones auferre, vel ablatas retinere, minuere, seu quibuslibet vexationibus fatigare, sed illibata omnia et integra conserventur eorum, pro quorum gubernatione ac sustentatione concessa sunt, usibus omnimodis profutura; salva sedis apostolicae auctoritate et dioecesani episcopi canonica justitia.

Si qua igitur, etc. Ego Adrianus catholicae Ecclesiae episcopus. Ego Centhius Portuensis et S. Rufinae. Ego Gregorius Sabinensis episcopus. Ego Guido presb. card. tit. S. Chrysogoni. Ego Hubaldus presb. card. tit. S. Praxedis. Ego Julius presb. card. tit. S. Marcelli. Ego Manfredus presb. card. S. Savinae. Ego Bernardus. presb. card. tit. S. Clementis. Ego Octavianus presb. card. tit. S. Ceciliae. Ego Gerardus presb. card. tit. S. Stephani in Coelio Monte. Ego Joannes Sanctorum Joannis et Pauli tit. Pamachii. Ego Odo diaconus card. tit. S Georgii ad Velum Aureum. Ego Jacinthus diac. card. S. Mariae in Cosmedin. Ego Ildebrandus diac. card. S. Eustachii juxta templum Agrippae.

Datum Laterani per manum Rolandi, sanctae Romanae Ecclesiae presbyteri cardinalis et cancellarii, II Kal. Decembr., indict. V, Incarnationis Dominicae anno 1156, pontificatus vero domni Adriani papae IV anno secundo.

CXIII. Bulla pro Ecclesia Nemausensi. (Laterani, Dec. 10.)[ Gall. Christ., t. VI, Instr., 198.] ADRIANUS episcopus, servus servorum Dei, venerabili fratri ALDEBERTO Nemausensi episcopo, ejusque successoribus canonice substituendis.

In eminenti apostolicae sedis specula, disponente Domino, constituti, fratres nostros episcopos tam vicinos quam longe positos fraterna charitate diligere, et ecclesiis, in quibus Domino militare noscuntur, suam justitiam debemus conservare. Eapropter, dilecte in Domino frater Aldeberte episcope, tuis justis postulationibus clementer annuimus, et beatae Dei Genitricis semperque virginis Mariae Nemausensem ecclesiam, cui, Deo auctore, praeesse dignosceris, sub beati Petri et nostra protectione suscipimus, et praesentis scripti privilegio communimus; statuentes ut quascunque possessiones, quaecunque bona inpraesentiarum juste et canonice possides, aut in futurum concessione pontificum, largitione regum vel principum, oblatione fidelium, seu aliis justis modis, Deo propitio, poteris adipisci, firma tibi tuisque successoribus et illibata permaneant; in quibus haec propriis duximus exprimenda vocabulis.

Infra muros ipsius civitatis, monasterium S. Salvatoris de Fonte, ecclesiam S. Martini de Arenis, ecclesiam S. Thomae, ecclesiam S. Vincentii, ecclesiam S. Stephani de Capitolio, ecclesiam S. Laurentii, castrum quod dicitur porta Arelatensis, tertiam partem omnium ledarum fori, et nundinarum, et tertiam partem sextarii, corde, et quintal, tertiam partem omnium tabularum, salvo in hoc jure canonicorum. Extra civitatem, Cendracensem abbatiam, Tornacense monasterium, castrum S. Martialis cum ecclesia, castrum S. Boniti cum ecclesia, castrum de Leguas cum ecclesia, castrum Montispesati, ecclesiam S. Stephani de Garons cum villa et territorio suo, ecclesiam S. Gervasii cum villa, ecclesiam de Amiglau cum villa quae est in podio, ecclesiam Sanctae Mariae de Gaujaco cum villa, ecclesiam de Dorbia cum capellis suis, de Valle garnita, de Rocafolio. In Uticensi episcopatu, villam de Rovoreto, alias quoque ecclesias, possessiones et caetera, quae tui juris esse noscuntur, tibi tuisque successoribus nihilominus confirmamus. Concordiam vero illam quae inter te et canonicos ecclesiae tuae sapientum et discretorum virorum consilio rationabiliter facta est, ratam manere sancimus, et sicut in scriptis super hoc factis continetur, observari praecipimus. Praeterea tuae fraternitatis precibus inclinati, omnes ecclesias vel possessiones et bona, quae tua vel aliorum Dei fidelium concessione juste et canonice possident, vel in futurum rationabilibus modis, Deo propitio, poterunt adipisci, ipsis et eorum successoribus regularem vitam professis, sedis apostolicae auctoritate firmamus. In quibus haec propriis nominibus duximus adnotanda. Infra muros ipsius civitatis ecclesiam Sanctae Mariae Magdalenae, ecclesiam Sanctae Eugeniae, ecclesiam S. Stephani infra duas ecclesias, ecclesiam Sancti Joannis. Extra civitatem ecclesiam de Margarita, ecclesiam de Agarna, ecclesiam de Costaballenis, ecclesiam de Carto, ecclesiam de Sancta Perpetua, ecclesiam de Polvereriis, ecclesiam de Bollanicis, ecclesiam de Fonte cooperto, ecclesiam de Liveriis, ecclesiam de Brociano, ecclesiam de Codol, ecclesiam de Melignanicis, ecclesiam de Geneiraco, ecclesiam de Bello-vicino, ecclesiam de Poscheriis, ecclesiam de Olodanicis, ecclesiam de Carrugeriis, ecclesiam de Galadanicis cum capellis suis, S. Guiraldi de Villetella, S. Mariae de Ponte Ambrosio, et S. Cosmae, ecclesiam de Cavairaco, ecclesiam de S. Cosma, ecclesiam de S. Dionysio, ecclesiam de Anagia, ecclesiam de Bosseriis, ecclesiam de Bizaco, ecclesiam de Calvitione, ecclesiam de Liveriis, ecclesiam Sanctae Mariae de Congeniis, locum Sanctae Mariae de Bonaur, ecclesiam Sanctae Andreae de Congeniis, ecclesiam de Saumanicis, ecclesiam de Podiis, ecclesiam de Leuco, ecclesiam de Bordeto, ecclesiam de Sumena, ecclesiam de Rocaduno, ecclesiam de Visseco, ecclesiam de Aulatis, ecclesiam de Daveda, ecclesiam Sancti Romani. In Uticensi episcopatu, ecclesiam de Calmetis, ecclesiam de Roveria, ecclesiam de Montinianicis, ecclesiam de Guillano. In Mimatensi episcopatu, ecclesiam de Melosa. Praenominatas itaque ecclesias cum capellis, et omnibus earum appendiciis, eisdem canonicis, ut supra diximus, confirmamus, salva tamen tua et successorum tuorum et aliorum episcoporum, in quorum parochiis eaedem ecclesiae sitae sunt canonica justitia.

Prohibemus etiam ut infra parochiam ecclesiae Sanctae Mariae Nemausensis sedis, et monasterii S. Baudilii nullus oratorium vel coemeterium sine consensu episcopi et canonicorum facere praesumat. Sancimus etiam ut in parochialibus ecclesiis quas monachi et canonici tenent tuo assensu presbyteros collocent, quibus si idonei fuerint curam parochiae committes, ut hujusmodi sacerdotes de plebis quidem cura tibi respondeant; illis autem pro rebus temporalibus debitam subjectionem exhibeant. Prohibemus etiam ut nullus parochianos Nemausensis Ecclesiae absque tuo et canonicorum assensu ad sepeliendum suscipiat, nisi forte ipsi in aliquo venerabili loco se sepeliendos decreverint.

Decernimus ergo ut nulli hominum omnino liceat praefatam ecclesiam perturbare, aut ejus possessiones auferre, vel ablatas retinere, minuere, aut aliquibus vexationibus fatigare, sed omnia integra conserventur eorum pro quorum gubernatione et sustentatione concessa sunt, usibus omnimodis profutura, salva sedis apostolicae auctoritate. Si quae tamen ecclesiastica saecularisve persona hanc nostrae constitutionis paginam sciens, etc.

Locus sigilli. Ego Adrianus catholicae Ecclesiae episcopus. Ego Ymarus Tusculanus episcopus. Ego Lentius Portuensis de Sancta Rufina episc. Ego Gregorius Sabinensis episcopus. Ego Guido presb. cardinalis tit. S. Chrysogoni. Ego Ubaldus presb. card. tit. Sanctae Praxedis. Ego Manfredus presb. card. tit. Sanctae Sabinae. Ego Julius presb. card. tit. S. Marcelli. Ego Otho diaconus cardinalis tituli S. Georgii ad Velum Aureum. Ego Guido diac. cardinalis S. Mariae in Porticu. Ego Jacintus diac. card. S. Mariae in Cosmedin. Ego Ildebrandus diaconus cardinalis S. Eustachii.

Datum Laterani per manum Rolandi, S. R. E. presbyteri cardinalis de cancellaria, IV Idus Decembris, indictione V, Incarnationis Dominicae anno 1156, pontificatus nostri domni Adriani papae IV, anno tertio.

CXIV. Monasterii S. Dionysii privilegia possessionesque confirmat. (Laterani, Dec. 18.)[DOUBLET, Hist. de Saint-Denys, 501.] ADRIANUS episcopus, servus servorum Dei, dilecto filio ODONI abbati monasterii Beati Dionysii martyris, quod Parisiis situm est, ejusque successoribus regulariter substituendis, in perpetuum.

Cum omnibus ecclesiis et personis ecclesiasticis debitores ex injuncto nobis a Deo apostolatus officio, existimamus, illis tamen propensioris charitatis studio nos convenit providere qui beato Petro et sanctae Romanae Ecclesiae familiares esse noscuntur. Quocirca, dilecte in Domino fili Odo, quem fidelem et devotum beato Petro sanctaeque Romanae Ecclesiae certis indiciis experti sumus, rationabilibus tuis postulationibus gratum praebemus assensum. Statuimus itaque, ut quaecunque dignitas authenticis praedecessorum nostrorum Zachariae, Stephani, Leonis, Alexandri, Paschalis, Calixti, Innocentii et Eugenii Romanorum pontificum privilegiis eidem loco concessa est, quaecunque bona catholicorum regum vel aliorum fidelium legitimis oblationibus ad idem monasterium pertinere noscuntur, quidquid etiam in futurum concessione pontificum, largitione regum vel principum, seu aliis justis modis, Domino largiente, poterit adipisci, firma tibi tuisque successoribus, et illibata permaneant. In quibus haec propriis duximus exprimenda vocabulis:

In pago Metensi cellam novam cum omnibus appendiciis suis, videlicet Hulsperc, Ausminge, Enmelingas, ecclesiam de Fulcreia, Salinas ac patellas Salinarum, apud Marsalciam, monasterium Argentolium, quod situm est in pago Parisiensi super fluvium Sequanae, cum pertinentiis suis. In episcopatu Aurelianensi campum Mainetii, Villare, Vendrous, Villammeium, Feienis, Liuns. In episcopatu Laudunensi altare de Caadursa, altare de Sancto Goberto, altare de Pirolis, altare de Sairiaco cum capella Sancti Dionysii quae est apud Ribomontem. In Visana valle, altare de Sorbais, altare de Altrepia, altare de Rochiniis, altare de serenis fontibus. In episcopatu Cameracensi, altare de Solem, altare de Vertiniolo cum decimis et omnibus appendiciis eorum. In dioecesi Rothomagensi ecclesiam Calvomonte cum appendiciis suis, quam venerabilis frater noster Hugo Rothomagensis archiepiscopus, consentiente charissimo filio nostro Ludovico, rege Francorum, vobis donavit. In episcopatu Parisiensi cellam B. Mariae prope Corbolium super fluvium Essonae sitam cum appendiciis suis. Ex dono praedicti regis quidquid habebat in villa de Tropis, praeter annualem hospitationem quando ibidem jacuerit, et taliam quam apud Cergiacum in Vilcassino, et apud Cormelias vobis donavit. Ex dono bonae memoriae Gaufridi Carnotensis episcopi, altaria de Monarvilla et de Rubrido. Ex dono Aluisi Atrebatensis episcopi altare de Anechin. Ex dono illustris memoriae Edouardi scilicet et Guillelmi regum Angliae Derhestiam super fluvium Sabrinae sitam; Tantoniam et Moram, Ruliacum cum appendiciis suis, ecclesiam de Berno, ecclesiam de Bosia, ecclesiam de Vico pleno, ecclesiam de Chasanoy, ecclesiam de Aldo, ecclesiam de Pelolio et campum dominicum prope ecclesiam positum, ecclesiam de Nopsiaco, ecclesiam de Malliaco, ecclesiam de duobus casis, ecclesiam de Stivaliculis, ecclesiam de Giveretis, ecclesiam de Argentearia, ecclesiam de vallo [ alias de vallibus], ecclesiam de Lanatico, ecclesiam de Vimreziaco, ecclesiam de Noto, ecclesiam de Archiniaco, Leuraam [ alias Lebraham] in Alemania cum omnibus appendiciis suis. In episcopatu Cenomanensi Sanctam Gaburgem ( le prieuré de S. Gaulburge ), cum omnibus appendiciis suis, capellam Gastinel ( la chapelle de Gastineau ), ecclesiam de Allennes ( Notre-Dame d' Aleines ), ecclesiam de Malo stabulo ( de Mallétable ), castrum novum cum omnibus appendiciis suis; Furnellos in Hispania cum omnibus pertinentiis suis, ecclesiam Sancti Martini, ecclesiam de Arcolio, ecclesiam Marniaci cum appendiciis suis. Vicariam quoque et omnimodam justitiam ac plenariam libertatem juxta villam Sancti Dionysii sicut subscriptis terminis distinguitur; a fluvio videlicet Sequanae, a molendino quod vulgo vocatur Bayard usque ad supremum caput villae quae vocatur Habervillare, quam praefatus rex Ludovicus juris esse S. Dionysii recognoscens, ei restituit, vobis nihilominus roboramus. Praeterea omnimodam potestatem omnemque justitiam, et universas consuetudines nundinorum indicti, ipsius regis liberalitate vobis concessas, ut perpetuis eos quiete obtineatis temporibus, assertionis nostrae munimine confirmamus.

Decernimus ut nulli omnino hominum liceat praedictum monasterium temere perturbare, aut ejus possessiones auferre, vel ablatas retinere, minuere, vel temerariis vexationibus fatigare, sed omnia integra conserventur eorum, pro quorum gubernatione ac sustentatione concessa sunt, usibus omnimodis profutura. Obeunte vero te nunc ejusdem loci abbate vel tuorum quolibet successorum, nullus ibi qualibet subreptionis astutia seu violentia praeponatur, nisi quem fratres communi consensu vel fratrum pars consilii sanioris secundum Dei timorem et beati Benedicti Regulam elegerint. Electus autem vel a Romano pontifice, vel a quo maluerit catholico episcopo consecretur. Chrisma, oleum sanctum, consecrationes altarium sive basilicarum, ordinationes monachorum, vel clericorum ad idem monasterium pertinentium, a catholicis accipietis episcopis, quemadmodum praedecessorum nostrorum canonicae aequitatis privilegiis institutum est. Missas sane publicas celebrari, aut stationem in eodem monasterio, praeter abbatis voluntatem, fieri prohibemus; sed nec interdicere, nec excommunicare, nec ad synodum vocare, vel abbatem, vel ipsius loci monachos episcopis, aut episcoporum ministris permittimus facultatem. Porro tam tibi, quam tuis successoribus licentiam indulgemus in gravioribus negotiis sedem apostolicam appellare, nec appellantes ante negotii finem laesio ulla contingat, quatenus, auctore Deo, in sanctae religionis studiis quieti ac seduli permanere possitis.

Si quis in posterum, etc. Cunctis, etc, Ego Adrianus catholicae Ecclesiae episcopus. Ego Hubaldus presbyter cardinalis tituli Sanctae Praxedis. Ego Manfredus presb. card. tit. Sanctae Sabinae. Ego Hubaldus presb. card. Sanctae Crucis in Jerusalem Ego Astaldus presb. card. tituli Sanctae Priscae. Ego Girardus presbyter cardinalis tituli Sancti Stephani. Ego Joannes presb. card. tit. Pammachii. Ego Centhius Portuensis et Sanctae Rufinae episc. Ego Gregorius Sabinensis episcopus. Ego Odo diaconus cardinalis Sancti Georgii ad Velum Aureum. Ego Guido diac. card. Sanctae Mariae in Porticu. Ego Jacinthus diacon. cardin. Sanctae Mariae in Cosmedin. Ego Hildebrandus diac. cardin. Sancti Eustachii. Ego Odo diaconus card. Sancti Nicolai in Carcere Tulliano.

Datum Laterani per manum Rolandi, sanctae Romanae Ecclesiae presbyteri cardinalis et cancellarii, XV Kal. Januarii, indict. V, Incarnationis Dominicae anno 1156, pontificatus vero domni Adriani papae IV, anno tertio.

CXV. Monasterii S. Bavonis Gandavensis protectionem suscipit, bonaque confirmat. (Laterani, Dec. 31.)[MIRAEI Opp. dipl., IV, 21.] ADRIANUS episcopus, servus servorum Dei, dilectis filiis BETTONI abbati monasterii S. Bavonis ejusque fratribus tam praesentibus quam futuris, regulariter substituendis, in perpetuum.

Religiosam vitam eligentibus apostolicum convenit adesse praesidium, ne forte cujuslibet temeritatis incursus aut eos a proposito revocet, aut robur (quod absit!) sacrae religionis infringat. Eapropter, dilecti in Domino filii, vestris justis postulationibus clementer annuimus, et praefatum monasterium, in quo divino mancipati estis obsequio, sub B. Petri et nostra protectione suscipimus et praesentis scripti privilegio communimus, statuentes ut quascunque possessiones, quaecunque bona idem monasterium in praesentiarum juste et canonice possidet, aut in futurum concessione pontificum, largitione regum vel principum, oblatione fidelium, seu aliis justis modis, praestante Domino, poterit adipisci, firma vobis vestrisque successoribus, et illibata permaneant. In quibus haec propriis duximus exprimenda vocabulis:

Altaria Sancti Bavonis, ab omni personatu libera: altare de Waterlos; altare de Aspera cum appendiciis suis, altare de Gremmine, altare de Dorla, altare de Poesela, altare de Canenchein; altare de Vinderholt, altare de Lathem, altare de Eckerchem cum appendiciis suis, altare de Everchem, altare de Christi-Kercka cum appendiciis suis; altare de Rodemburch cum appendiciis suis; altare de Vondeslo, altare de Danckenam, altare de Murcoka, altare Sancti Bavonis infra episcopatum Cameracensem; altare de Swalma cum appendiciis suis; altare de Holthem, altare de Esscha, altare de Rothem, altare de Flethersele cum appendiciis suis, altare de Selleka, altare de Cobbenchem, altare de Bocholt cum appendiciis suis, altare de Fonnethe.

Decernimus ergo ut nulli omnino hominum liceat praefatam ecclesiam temere perturbare, aut ejus possessiones auferre, vel ablatas retinere, minuere, seu quibuslibet vexationibus fatigare; sed illibata omnia et integra conserventur eorum pro quorum gubernatione et sustentatione concessa sunt, usibus omnimodis profutura, salva sedis apostolicae auctoritate et dioecesani episcopi canonica justitia.

Si qua igitur, etc. Ego Adrianus [papa IV.] Ego Hubaldus presbyt. card. tit. Sanctae Praxedis. Ego Gregorius Sabinensis episcopus. Ego Jacynthus diac. card. Sanctae Mariae in Cosmedin. Ego Hildebrandus diac. card. S. Eustachii. Ego Henricus presb. card. tit. SS. Nerei et Achillaei

Datum Laterani per manum Rolandi, sanctae Romanae Ecclesiae presbyt. cardin. et cancellarii, II Kalendas Januarii, indictione V, Incarnationis Dominicae an. 1156, pontificatus vero domni Adriani papae IV, anno tertio.

CXVI. Privilegium pro monasterio S. Petri Aldenburgensi (Laterani, Dec. 31.)[ Chron. monast. Aldenburg., App., 94.] ADRIANUS episcopus, servus servorum Dei, dilectis filiis HERMANNO, abbati Sancti Petri Aldenborgensis ejusque fratribus tam praesentibus quam futuris regularem vitam professis in perpetuum.

Effectum justa postulantibus indulgere et vigor aequitatis et ordo exigit rationis, praesertim quando petentium voluntati et pietas adjuvat et veritas non relinquit. Eapropter, dilecti in Domino filii, vestris justis postulationibus clementer annuimus et praesertim monasterium, in quo divino mancipati estis obsequio, sub beati Petri et nostra protectione suscipimus et praesentis scripti privilegio communimus, statuentes, ut quascunque possessiones, quaecunque bona idem monasterium inpraesentiarum juste et canonice possidet, aut in futurum concessione pontificum, largitione regum vel principum, oblatione fidelium, seu aliis justis modis, praestante Domino, poterit adipisci, firma vobis vestrisque successoribus et illibata permaneant, in quibus haec propriis duximus exprimenda vocabulis:

Tertiam partem decimae totius parochiae de Aldenborg, tertiam praeterea partem decimae et oblationes omnes et quaecunque de altari S. Mariae proveniunt, exceptis beneficiis quae ad presbyteratum pertinent. Quae omnia sub annuo censu octo librarum et undecim solidorum, quos annuatim debetis exsolvere, quemadmodum in privilegiis Tornacensis ecclesiae continetur, vobis auctoritate apostolica confirmamus, decimam de Herneghem, terram quam habetis apud Aldenborg.

Decernimus ergo ut nulli omnino hominum liceat praefatum monasterium temere perturbare, aut ejus possessiones auferre, vel ablatas retinere, minuere, seu quibuslibet vexationibus fatigare, sed illibata omnia et integra conserventur eorum, pro quorum gubernatione et sustentatione concessa sunt usibus omnimodis profutura, salva sedis apostolicae auctoritate et dioecesani episcopi canonica justitia.

Si qua igitur, etc.

Datum Lateranis per manum Rolandi, sacrae Romanae Ecclesiae presbyteri cardinalis, cancellarii, pridie Kalendas Januarii, indict. V, Incarnationis Domin anno 1156, pontificatus vero domini Adriani papae IV, anno III.

CXVII. Berengarii archiepiscopi electionem confirmat.(Gall. Christ., VI, Instr., 40.) ADRIANUS episcopus, servus servorum Dei, dilecto filio B. electo Narbonensis ecclesiae, salutem et apostolicam benedictionem.

Narbonensis Ecclesia proprio destituta pastore te in Patrem et archiepiscopum eligere studuit, et ad sanctam apostolicae sedis electionem suam voluit praesentari. Super qua cum a fratribus nostris in nostra praesentia esset aliquantulum pertractatum; quoniam per te ipsius Ecclesiae statum posse credimus, auctore Domino, in melius reformari, electionem ipsam duximus confirmare. Ideoque per praesentia tibi scripta mandamus, quatenus cum a filiis nostris clericis Narbonensis ecclesiae fueris requisitus, ad ecclesiam supradictam accedas, et onus episcopale de larga Omnipotentis pietate confisus suscipias.

CXVIII. Hospitali domui Cantuariensi asserit ecclesiam de Northborne, a Silvestro abbate S. Augustini ad solatium peregrinorum et pauperum concessam. (TWISDEN, Hist. Angl. Script., II, 2110.) ADRIANUS episcopus, servus servorum Dei, dilectis filiis SILVESTRO abbati et universis monachis ecclesiae Sancti Augustini, salutem et apostolicam benedictionem.

Si de his operibus, etc. Infra: Ex inspectione litterarum vestrarum quoniam relatione dilecti filii nostri R. confratris vestri cognovimus vos ecclesiam de Northborne cum capellis, decimis et omnibus pertinentiis suis hospitali domui quae ante portam vestram constructa est, ad solatium peregrinorum et pauperum misericordiae intuitu concessisse, unde quoniam hanc vestram concessionem nostro postulastis patrocinio roborari, nos eam ad petitionem vestram, sicut rationabiliter a vobis facta esse dignoscitur et scripti vestri pagina confirmata, auctoritate apostolica confirmamus et praesentis scripti patrocinio communimus, etc.

CXIX. ANNO 1154-1157. Petente Theobaldo, episcopo Parisiensi, concordiam inter Stephanum decessorem ejus et Theobaldum archidiaconum compositam confirmat. (Vide PETIT, Theodori Poenitentiale, II, 718.) CXX. Lanfranci episcopi Laudensis, et Berardi, abbatis monasterii S. Sixti Placentini, controversiam de ecclesia S. Michaelis in Castronovo dirimit. (CAMPI, Hist. di Piacenza, II, 354.) ADRIANUS episcopus, servus servorum Dei, venerabili fratri LANFRANCO Laudensi episcopo, salutem et apostolicam benedictionem.

Ea, quae inter viros ecclesiasticos, compositione vel concordia mediante, rationabili providentia statuuntur, in sua debent stabilitate consistere, ac ad majorem inposterum firmitatem habendam eadem apostolicae sedis praesidio necesse est communiri. Eapropter, venerabilis in Domino frater episcope, compositionem quae inter te et dilectum filium nostrum Berardum abbatem ecclesiae Sancti Sixti de Placentia super ecclesia Sancti Michaelis de Castronovo de qua inter vos quaestio vertebatur, dilecto filio nostro Giufredo, nuntio tuo cum eodem abbate pariter id agente, cui plenariam super hoc concesseras facultatem, in praesentia nostra ex utriusque partis assensu rationabiliter facta est, auctoritate sedis apostolicae duximus roborandam. Quae videlicet compositio ita facta est, velut in subsequentibus continetur. Sacerdos siquidem, qui in eadem Sancti Michaelis ecclesia instituendus fuerit, ab abbate eligendus est, et tibi repraesentandus, qui, si idoneus inventus fuerit, curam a te suscipiat animarum atque obedientiam promittat, et promissam in animarum cura tibi exhibeat. De plebis autem cura tibi et successoribus tuis; de temporalibus vero abbati, ejusque successoribus respondebit. Omnia insuper jura episcopalia, praeter partem decimarum et primitiarum, tibi in eadem ecclesia vindicabis, et omni quarto anno, cum ad ecclesiam ipsam accesseris, tibi, et duodecim personis, et totidem equitaturis, sufficienter debent in prandio, vel in coena necessaria ministrare. Duodecim quoque denarios Mediolanen. veteris monetae tibi, et successoribus tuis in festo Sancti Martini de praefata ecclesia pro censu abbas, vel sacerdos, qui pro tempore ibi fuerit, singulis annis exsolvent. Nihil vero aliud, his exceptis, quae superius sunt expressa, in ecclesia ipsa debebit. Ut autem praedicta compositio inter vos facta futuris temporibus inviolabiliter observetur, eam auctoritate apostolica confirmamus, et praesentis scripti patrocinio communimus. Statuentes, ut nulli omnino hominum liceat hanc paginam nostrae confirmationis infringere, vel ei aliquatenus contraire, etc.

ANNO 1157. CXXI. [ Silvestro] abbati S. Augustini Cantuariensi praecipit ut infra dies XXX [ Theobaldo] archiepiscopo obedientiam exhibeat. [ Gervasii Chronicon apud TWYSDEN, Hist. Angl. Script., II, 1379. ADRIANUS episcopus, servus servorum Dei, dilecto filio abbati Sancti Augustini Cantuariae, salutem et apostolicam benedictionem.

Quanto amplius venerabilis frater noster Cantuariensis archiepiscopus apostolicae sedis legatus ab ipso promotionis suae tempore sacrosanctae Romanae Ecclesiae fidelis semper ac devotus noscitur exstitisse, tanto propensius eum et commissam sibi Ecclesiam diligere nos oportet, et jura sua eidem illibata debemus et integra conservare. Inde est quod dilectioni tuae per apostolica scripta praecipiendo mandamus, quatenus sicut aliquem antecessorum tuorum constat alicui praedecessori ejusdem fratris nostri archiepiscopi obedientiam aliquo tempore exhibuisse, ita eam omni appellatione et occasione remota infra XXX dies post susceptionem praesentiarum litterarum ipsi non differas exhibere.

CXXII. Parthenonem S. Mariae Caramagnensem Anselmo episcopo Astensi confert. (Jan. 4.)[UGHELLI, Italia sacra, IV, 365.] ADRIANUS episcopus, servus servorum Dei, venerab. fratri ANSELMO Astensi episcopo, salutem et apostolicam benedictionem.

Quae a praedecessoribus nostris Romanis pontificibus rationabili providentia fiunt, in sua volumustabilitate persistere, et ne futuris temporibus immutentur, nostro etiam munimine roborentur. Beatae siquidem Mariae monasterium, quod in loco Caramagnae situm est, sub apostolicae sedis defensione, ac dispositione consistit, et ad ejus jus ex antiqua oblatione cognoscitur pertinere. Ipsius ergo meliorationem et recuperationem, ex apostolicae sedis provisione operam impendentes tibi, charissime frater, et coepiscope Anselme, ejusque successoribus ad exemplum felicis memoriae V papae Callisti praedecessoris nostri, eumdem locum committimus, ut in eo vices nostras agas in abbatissarum ordinationibus, et consecrationibus, et in caeteris episcopalibus administrationibus, salvo nimirum in omnibus jure et reverentia Romanae Ecclesiae et censu aurei unius, singulis annis Lateranensi palatio persolvendi. Idem enim monasterium, sicut religiosorum fratrum relatione didicimus in spiritualibus et temporalibus admodum diminutum esse, et per vestram potissimum industriam in statum meliorem, cooperante Domino, reformari, et a pravorum hominum potestate et infestatione defendi. Nulli ergo omnino hominum facultas sit, supradictum monasterium a vestra provisione, atque subjectione subtrahere, aut quod a nobis statutum est, qualibet temeritate removere, sed vices nostras in omnibus, prout superius dictum est, ad honorem Dei, et animarum nostrarum salutem, et loci interius, et exterius augmentum, et meliorationem libere per Dei gratiam peragatis. Si quis autem adversus hanc nostram commissionem audaci temeritate proruperit, honoris, et officii sui periculum patiatur, aut excommunicationis abscissione plectatur, nisi praesumptionem suam digna satisfactione coerceat. Ego Adrianus catholicae Ecclesiae episcopus. Ego Otho diac. card. S. Georgii ad Velum Aureum. Ego Manfredus presb. card. tit. S. Sabinae. Ego Guido diac. cardin. S. Mariae in Porticu. Ego Ymanus Tusculanus episcopus. Ego Jacinthus diac. card. S. Mariae in Cosmedin. Ego Cencius Portuensis, et S. Rufinae episcopus. Ego Oddo diac. card. S. Nicolai in Carcere Tulliano. Ego Octavianus presb. card. tit. S. Ceciliae. Ego Ard. S. Theodori diac. card. Ego Joannes diac. card. SS. Joannis et Pauli, tit. Pammachii. Ego Boso diac. card. SS. Cosmae et Damiani.

Datum per manum Rolandi, S. R. E. presb. card. et cancellarii II Non. Januarii, indictione IV, Incarnationis Dominicae anno 1156, pontif. vero D. Adriani papae IV, anno III.

CXXIII. Ad Wibaldum abbatem Stabulensem.--Ut imperatori suggerat, ut in veneratione sedis apostolicae permaneat. (Laterani, Jan. 19.)[MARTEN., Ampl. Collect., II, 597.] ADRIANUS episcopus, servus servorum Dei, dilecto filio WIBALDO Stabulensi abbati, salutem et apostolicam benedictionem.

Devotionem tuam, quam, dum praesens esses, discretio tua nobis exhibuit, attendentes, nihil aliud de persona tua, quam quod probo viro et devoto filio conveniat, arbitramur. Inde siquidem est, quod, licet plurimi astruere moliantur, quod multa in Graecia, praeter eam quam de te habemus, opinionem, contra nos et matrem tuam sacrosanctam Romanam Ecclesiam fueris machinatus, nos tamen huic assertioni fidem nolumus adhibere, quoniam ea devotio, quam coram positus nobis exhibuisti, talia credere nos non permittit. Caeterum quia, ut ait quidam sapiens, vita judicat de priori, ex futuris attendimus, quid de praedictis credere debeamus. Quoniam igitur circa charissimum filium nostrum Fredericum Romanorum imperatorem quidam esse dicuntur, qui ad hoc modis omnibus elaborant, ut in animo ejus sacrosanctae Romanae Ecclesiae devotionem exstinguant, dilectioni tuae per apostolica scripta mandamus, quatenus juxta prudentiam tuam pravis suggestionibus illorum obsistas, et praedictum imperatorem in veneratione apostolicae sedis, sicut debet, moneas permanere, ita ut a bono et recto sensu nullius penitus suggestionibus moveatur. Ex hoc enim nosse poterimus, quid de animi tui devotione sine dubitatione aliqua tenere possimus.

Data Lat. XIV Kal. Februarii.

CXXIV. Parthenonem S. Zachariae Venetum tuendum suscipit. (Laterani, Febr. 18.)[CORNELII Ecclesiae Venetae, XI, 374.] ADRIANUS episcopus, servus servorum Dei, dilectis in Christo filiabus GISELDRUDAE abbatissae monasterii S. Zachariae, ejusque sororibus tam praesentibus quam futuris, regulariter substituendis, in perpetuum.

Apostolici moderaminis clementiae convenit religiosas personas diligere, et eorum loca piae protectionis munimine defensare. Eapropter, dilectae in Domino filiae, vestris justis postulationibus clementer annuimus, et praefatum monasterium, in quo divino estis mancipatae obsequio, sub beati Petri et nostra protectione suscipimus et praesentis scripti privilegio communimus. Imprimis siquidem statuentes ut ordo monasticus, qui secundum Deum et Cluniacensium fratrum observantiam ibi noscitur institutus, perpetuis temporibus inviolabiliter observetur.

Praeterea quascunque possessiones, quaecunque bona idem monasterium in praesenti juste et canonice possidet, aut in futurum concessione pontificum, largitione regum vel principum, oblatione fidelium, seu aliis justis modis, Deo propitio, poterit adipisci, firma vobis et his quae post vobis successerint, et illibata permaneant. In quibus haec propriis duximus exprimenda vocabulis.

Curtem sitam in villa quae Petriolo vocatur cum ecclesia Sanctae Thomae, et omnibus pertinentiis suis; curtem positam in loco quae dicitur Cona, cum ecclesia Sanctae Mariae et omnibus pertinentiis suis et quidquid in Sacco, Lupa, in Liquentia, et in Laurentiaca atque earum appendiciis. Decimas quoque omnium colonum earumdem curtium, quas rationabiliter possidetis, vobis nihilominus confirmamus. Prohibemus autem ut nulla deinceps soror in eodem monasterio admittatur, quae proprietatem modis quibuslibet habere praesumat.

Decernimus ergo ut nulli omnino hominum liceat praefatum monasterium temere perturbare, aut ejus possessiones auferre, vel ablatas retinere, minuere, aut aliquibus vexationibus fatigare, sed illibata omnia et integra conserventur eorum, pro quorum gubernatione ac sustentatione concessa sunt, usibus omnimodis profutura, salva sedis apostolicae auctoritate et dioecesani episcopi canonica justitia.

Si qua igitur, etc. Ego Adrianus catholicae Ecclesiae episcopus. Ego Ubaldus presb. card. tit. S. Praxedis. Ego Manfredus presb. card. tit. S. Sabinae. Ego Octavianus presb. card. tit. S. Ceciliae. Ego Actaldus presb. card. tit. S. Priscae. Ego Gerardus presb. card. tit. S. Stephani in Coelio Monte. Ego Joannes presb. card. SS. Joannis et Pauli tit. Pammachii. Ego Aldiprandus presb. card. Basilicae XII Apostolorum. Ego Odo diac. card. S. Georgii ad Velum Aureum. Ego Rodulphus diac. card. in Septa solis. Ego Guido diac. card. S. Mariae in Porticu. Ego Bonadies diac. card. S. Angeli.

Datum Laterani per manum Rolandi, sanctae Romanae Ecclesiae presb. card. et cancellarii, XII Kal. Martii, indictione V, Incarnationis Dominicae anno 1156, pontificatus vero domni Adriani papae IV, anno III.

CXXV. Monasterii Scotorum S. Jacobi Ratisponensis tutelam suscipit possessionesque ac privilegia confirmat, imposito monachis bizantii unius censu annuo. (Laterani, Mart. 19.)[RIED, Cod. diplom. Ratisb, I, 224.] ADRIANUS episcopus, servus servorum Dei, dilectis filiis, GREGORIO abbati monasterii Sancti Jacobi, quod in suburbio Ratispone situm est, ejusque fratribus Scotis tam praesentibus quam futuris regularem vitam professis in perpetuum.

Piae postulatio voluntatis effectu debet prosequente compleri, quatenus et devotionis sinceritas laudabiliter existat, et utilitas postulata vires indubitanter assumat. Eapropter, dilecti in Domino filii, vestris justis postulationibus clementer annuimus et praedecessorum nostrorum felicis memoriae Calixti et Eugenii Romanorum pontificum vestigiis inhaerentes praefatum monasterium, in quo divino mancipati estis obsequio, sub beati Petri et nostra protectione suscipimus, et praesentis scripti privilegio communimus, inprimis siquidem statuentes, ut ordo monasticus, qui secundum Deum et beati Benedicti Regulam in eodem loco noscitur institutus, perpetuis ibidem temporibus inviolabiliter conservetur. Praeterea quascunque possessiones, quaecunque bona idem monasterium in praesentiarum juste et canonice possidet, aut in futurum concessione pontificum, largitione regum vel principum, oblatione fidelium seu aliis justis modis, Deo propitio, poterit adipisci, firma vobis vestrisque successoribus et illibata permaneant; sepulturam quoque ipsius loci liberam esse decernimus, ut eorum, qui se illic sepeliri deliberaverint, devotioni et extremae voluntati, nisi forte excommunicati vel interdicti sint, nullus obsistat, salva tamen justitia matricis Ecclesiae. Ad indicium autem hujus a sede apostolica concessi praecepti protectionis bizantium unum nobis nostrisque successoribus annis singulis persolvetis.

Decernimus ergo ut nulli omnino hominum liceat, praefatum monasterium temere perturbare, aut aquaeductum ab abbate de Prule vobis juste concessum, seu caeteras possessiones auferre vel ablatas retinere, minuere aut aliquibus vexationibus fatigare; omnia integra conserventur eorum, pro quorum gubernatione et sustentatione concessa sunt, usibus omnimode profutura, salva Ratisponensis episcopi canonica justitia.

Si qua igitur, etc. Ego Adrianus catholicae Ecclesiae episcopus.

Deinde sequitur subscriptio quinque cardinalium.

Datum Laterani per manum Rolandi, sanctae Romanae Ecclesiae presbyteri cardinalis et cancellarii XIV Kalend. Aprilis, indictione V, Incarnationis Dominicae anno 1156, pontificatus vero domni Adriani papae IV, anno tertio.

Plumbum: Adrianus PP. IV.

CXXVI. Monasterii S. Vitalis Ravennatis protectionem suscipit bonaque confirmat. (Laterani, April. 5.)[MARGARINI, Bullar Casin., II, 177.] ADRIANUS episcopus, servus servorum Dei, dilectis filiis ALBERICO abbati monasterii Sancti Vitalis Ravennatis, ejusque fratribus, tam praesentibus quam futuris regularem vitam professis, in perpetuum.

Religiosam vitam eligentibus, sollicita nos oportet consideratione prospicere, ne alicujus necessitatis occasio, aut eos desides faciat, aut, quod absit! robur sacrae conversationis infringat. Eapropter, dilecti in Domino filii, vestris justis postulationibus clementer annuimus et praefatum monasterium, in quo divino mancipati estis obsequio, sub beati Petri et nostra protectione suscipimus et praesentis scripti privilegio communimus. Statuentes ut quascunque possessiones, quaecunque bona idem monasterium in praesentiarum juste et canonice possidet, aut in futurum concessione pontificum, largitione regum vel principum, oblatione fidelium, seu aliis justis modis, praestante Domino, poterit adipisci, firma vobis vestrisque successoribus, et illibata permaneant. In quibus haec propriis duximus exprimenda vocabulis:

Ecclesiam Sanctae Crucis et Sancti Nozarii cum possessionibus suis; ecclesiam Sancti Laurentii in Pannonia, et Sancti Joannis in consule; ecclesiam Sanctae Mariae in vinea Taliata. In episcopatu Faventino, ecclesiam Sancti Joannis in Ronco cum possessionibus suis; ecclesiam Sancti Laurentii in Auriclania cum possessionibus suis, et cum eisdem villis, homines et dominicata vestra, molendina et quidquid habetis in Taurise. Hospitale Sancti Jacobi de Carossa cum ecclesia et possessione sua; quidquid habetis in ecclesia Sanctae Mariae in Prata; tenimentum quod habetis in Gunfo, Fossula, Vigazolo, Flexo, Badarzolo et Blancana. Quidquid habetis in ecclesia Sancti Petri et Sancti Salvatoris, homines, molendinum, et dominicata, quae sunt posita in Albereto, ex utraque parte fluminis. Quidquid habetis in curte Sancti Basilii, et ecclesiam Sancti Petri, in Ponticello, cum possessionibus suis; homines et dominicata quae sunt posita in Ponticello et Abruliam cum suis fundis. Quidquid habetis in civitate Faventia, totum fundum Visiliani et Cerreti; curtem Aviliani cum omnibus pertinentiis suis; et quae sunt posita in utraque parte fluminis; ecclesiam Sancti Petri in Casaliclo cum possessionibus suis, quae est in episcopatu Corneliensi. Quidquid habetis in comitatu Cunii. Quidquid habetis in comitatu Bagnae caballi; ecclesiam Sancti Gervasii et Protasii cum possessionibus suis. In episcopatu Bononiensi ecclesiam Sancti Laurentii in Galeria cum possessionibus. In episcopatu Ferrariensi ecclesiam Sancti Vitalis cum possessionibus suis; curtem Sancti Laurentii in Scornio cum omnibus possessionibus suis; quae omnia sunt posita in territorio Ferrariensi et Adrianensi. Quidquid habetis in civitate Argentea, terris, aquis, paludibus et piscationibus ex utraque parte Padi. In episcopatu Cerviensi, quidquid habetis, tam in salinis quam in aedificiis, ecclesiam Sancti Theodori cum omnibus possessionibus suis, tam in terris, quam in vineis silvis et paludibus; quae omnia sunt posita in episcopatu Cerviensi, et in episcopatu Cesenae. Quidquid habetis in curte Saliani et in episcopatu Cesenae. In episcopatu Ariminensi ecclesiam Sanctae Mariae in Gauriolo cum omnibus possessionibus suis, silvis, ripis et montibus; quidquid habetis in eodem episcopatu in plebe Sancti Archangeli et in plebe Sancti Viti. Castrum Marignani, cum ecclesia Sancti Joannis et cum omnibus pertinentiis suis. Quidquid habetis in episcopatu Senogalliensi, tam in civitate, quam juxta civitatem et extra.

Decernimus ergo, quod nulli omnino hominum liceat supradictum monasterium temere perturbare, aut ejus possessiones auferre, vel ablatas retinere, minuere, seu quibuslibet vexationibus fatigare, sed illibata omnia et integra conserventur eorum, pro quorum gubernatione ac sustentatione concessa sunt, usibus omnimodis profutura, salva sedis apostolicae auctoritate, et dioecesanorum episcoporum canonica justitia.

Si qua igitur, etc. Cunctis autem, etc. Ego Adrianus catholicae Ecclesiae episcopus. Ego Cencius Portuensis et Sanctae Rufinae episc. Ego Gregorius Sabinensis episcopus. Ego Manfredus presbyter cardin. tit. S. Sabinae. Ego Julius presb. card. tit. S. Marcelli. Ego Bernardus presb. card. tit. S. Clementis. Ego Octavianus presb. card. tit. S. Caeciliae. Ego Gerardus presb. card. tit. S. Stephani in Coelio Monte. Ego Henricus presb. card. tit. SS. Nerei et Achillei. Ego Ildebrandus presb. card. tit. Basilicae XII Apostolorum. Ego Oddo diaconus cardinalis tit. S. Georgii ad Velum Aureum. Ego Guido diac. card. tit. S. Mariae in Porticu. Ego Jacynthus diac. card. S. Mariae in Cosmedin. Ego Bonadies diac. card. tit. S. Angeli. Ego Ardicio diac. card. tit. S. Theodori. Ego Albertus diac. card. tit. S. Adriani.

Datum Laterani per manum Rolandi, sanctae Romanae Ecclesiae presbyteri cardinalis et cancellarii, Nonis Aprilis, indictione V, Incarnat. Dominicae anno 1157, pontificatus vero domni Adriani papae IV, anno tertio.

CXXVII. Ecclesiam S. Petri Guastallensem tuendam suscipit et ejus bona ac jura confirmat. (Laterani, Maii 13.)[Affo, Istoria di Guastalla, I, 341.] ADRIANUS episcopus, servus servorum Dei, dilectis filiis RAINALDO archipresbytero ecclesiae Beati Petri quae in Guastallensi pago sita est, ejusque fratribus tam praesentibus quam futuris canonice substituendis, in perpetuum.

Quoniam sine verae cultu religionis, nec charitatis unitas subsistere potest, nec Deo gratum valet servitium exhiberi, expedit apostolicae auctoritati religiosas personas diligere, et religiosa loca maxime quae B. Petri juris existunt et ad Romanam specialiter spectant Ecclesiam sedis apostolicae munimine confovere. Quocirca, dilecti in Domino filii, vestris justis postulationibus clementer annuimus et praefatam ecclesiam, quae esse juris Romanae Ecclesiae dignoscitur, a praedecessore nostro felicis memoriae papa Gregorio quinto in plebem de capella promotam et successorum ejus sanctae recordationis Paschalis, Innocentii et Eugenii Romanorum pontificum privilegiis roboratam sub ejusdem apostolorum principis et nostra protectione suscipimus et praesentis scripti patrocinio communimus. Statuentes ut quascunque possessiones, quaecunque bona seu decimas eadem ecclesia impraesentiarum juste et canonice possidet, aut in futurum concessione pontificum, liberalitate regum, largitione principum, oblatione fidelium, seu aliis justis modis, praestante Domino, poterit adipisci, firma vobis vestrisque successoribus, et illibata permaneant. Chrisma vero, oleum sanctum, ordinationes clericorum, sive consecrationes ecclesiarum a quocunque malueritis, catholico suscipiendi episcopo licentiam vobis liberam indulgemus. Ad haec adjicientes decernimus ut nullus ecclesiam infra terminos vestrae parochiae nisi quae vobis debeat esse subjecta, absque vestra licentia aedificare praesumat. Capellas quoque Sancti Georgii, Sancti Martini, Sancti Jacobi ad jus vestrae ecclesiae pertinentes et a praefatis antecessoribus nostris vobis firmatas in vestra subjectione perpetuo manere sancimus. Ad indicium autem hujus a sede apostolica perceptae protectionis tres bisantios nobis nostrisque successoribus annis singulis persolvetis.

Decernimus ergo ut nulli archiepiscopo, episcopo, abbati, duci, marchioni seu capitaneo, judici aut castaldioni, seu omni alicui hominum liceat praefatam ecclesiam temere perturbare, aut ejus possessiones auferre, vel ablatas retinere, minuere, seu aliis quibuslibet vexationibus fatigare, sed omnia integra conserventur eorum pro quorum gubernatione et sustentatione concessa sunt, usibus omnimodis profutura, salva tamen in omnibus apostolicae sedis auctoritate.

Si qua igitur, etc. Ego Adrianus catholicae Ecclesiae episcopus. Ego Gregorius Sabinensis episcopus. Ego Odo diac. card. S. Georgii ad Velum Aureum. Ego Rodulfus diac. card. S. Luciae in Septa Solis. Ego Manfredus presb. cardinalis tit. S. Luciae. Ego Julius presb. card. S. Marcelli. Ego Octavianus presb. card. tit. S. Caeciliae Ego Joannes presb. card. SS. Joannis et Pauli tit. Pammachii. Ego Aldebrandus presb. card. tit. Basilicae XII Apostolorum. Ego Guido diac. card. S. Mariae in Porticu. Ego Jacynthus diac. card. S. Mariae in Cosmedin. Ego Ardicio diac. card. S. Theodori. Ego Boso diac. card. SS. Cosmae et Damiani.

Datum Laterani per manum Rolandi, sanctae Romanae Ecclesiae presbyteri cardinalis et cancellarii, III Idus Maii, indict. V, Incarnationis Dominicae anno 1157, pontificatus vero domni Adriani papae IV, anno tertio.

CXXVIII. Privilegium pro monasterio Canusino in pago Reginensi. (Laterani, Maii 15.)[TIRABOSCHI, Memorie Moden., III, 33.] ADRIANUS episcopus, servus servorum Dei, dilectis filiis MANFREDO abbati monasterii Canusini quod situm est in Regina parochia, ejusque fratribus tam praesentibus quam futuris regulariter substituendis, in perpetuum.

Piae postulatio voluntatis effectu debet prosequente compleri, quatenus devotionis sinceritas laudabiliter enitescat, et utilitas postulata vires indubitanter assumat. Eapropter, dilecti in Domino filii, vestris justis petitionibus clementer annuimus, et Beati Apollonii monasterium, ad exemplar praedecessorum nostrorum felicis memoriae Honorii et Innocentii summorum pontificum, in quo divino mancipati estis obsequio, sub beati Petri et nostra protectione suscipimus et praesentis scripti privilegio communimus; statuentes ut quascunque possessiones, quaecunque bona impraesentiarum idem monasterium juste et canonice possidet, aut in futurum concessione pontificum, largitione regum vel principum, oblatione fidelium, seu aliis justis modis, Deo propitio, poterit adipisci, firma vobis vestrisque successoribus et illibata permaneant. In quibus haec propriis duximus exprimenda vocabulis:

Medietatem ipsius castri Canusini cum capella Sancti Martini et caeteris pertinentiis suis; castellum Sarzanum cum capella et curte ipsius; castrum Filicae cum curte et duabus capellis, castrum novum cum capella et curte; monasterium Sancti Michaelis cum pertinentiis suis; ecclesiam de Roarolo, ecclesiam Sancti Abbundi, ecclesiam Sancti Joannis de Gurgo; ecclesiam Sancti Petri de Bagnolo, ecclesiam Sanctae Euphemiae de Casula, capellam Sancti Georgii de Fano, ecclesiam Sanctae Euphemiae de Plazola, mansum quoque de Fano quem recolendae memoriae Henricus imperator ecclesiae vestrae pietatis intuitu noscitur tradidisse; decimas etiam de Donnicatis, quae fuerunt bonae recordationis marchionis Bonifacii aut de propriis donnicatis ejusdem monasterii in curte Canossae, Paterni, Bibianelli, Caviliani, Cargnoni, Pantani, et de donnicato Gnasiani, Sorzani, Cavelli novi, Filinae, salvis rationibus plebium, et decimam de Foresto curiae Canossae, sicut eas decimas venerabilis frater noster Albertus Reginus episcopus praefato monasterio canonice concessisse dignoscitur, et scripti sui pagina roborasse.

Decernimus ergo ut nulli omnino hominum liceat praedictum monasterium temere perturbare, aut ejus possessiones auferre, vel ablatas retinere, minuere, seu aliquibus molestiis fatigare, sed omnia integra conserventur eorum, pro quorum gubernatione et sustentatione concessa sunt, usibus omnimodis profutura, salva in omnibus apostolicae sedis auctoritate, et dioecesanorum episcoporum in supradictis ecclesiis canonica justitia. Ad indicium autem hujus a sede apostolica perceptae libertatis XX sol . . . nobis nostrisque successoribus annis singulis persolvetis.

Si qua igitur, etc. Ego Adrianus catholicae Ecclesiae episcopus. Ego Manfredus presb. card. titulo Sanctae Sabinae. Ego Octavianus presb. card. titulo Sanctae Ceciliae. Ego Guido diac. card. Sanctae Mariae in Porticu. Ego Bonadies diaconus cardinalis Sancti Angeli. Ego Henricus presbyter cardinalis titulo Sanctorum Nerei et Achillaei. Ego Otto diaconus cardinalis Sancti Georgii ad Velum Aureum. Ego Oddo diaconus cardinalis Sancti Nicolai in Carcere Tulliano. Ego Albertus diaconus cardinalis Sancti Adriani. Ego Ildeprandus presbyter cardinalis tit. Basilicae XII Apostolorum.

Datum Laterani per manum Rolandi, sanctae Romanae Ecclesiae presbyteri cardinalis et cancellarii, Idibus Maii, indictione V, Incarnationis Dominicae anno 1156, pontificatus vero domni Adriani papae IV, anno III.

CXXIX. Privilegium pro monasterio S. Mariae Pontiniacensi. (Laterani? Maii 18.)[MARTENI, Thesaur. Anecdot., III, 1231.] ADRIANUS episcopus, servus servorum Dei, dilecto filio GUIZARDO abbati monasterii S. Mariae de Pontiniaco, ejusque fratribus tam praesentibus quam futuris regularem vitam professis in perpetuum.

Religiosis desideriis dignum est facilem praebere consensum, ut fidelis devotio celerem sortiatur effectum. Eapropter, dilecti in Domino filii, vestris justis postulationibus clementer annuimus, et praefatum monasterium in quo divino estis mancipati obsequio, sub beati Petri et nostra protectione suscipimus, et praesentis scripti privilegio communimus, statuentes ut quascunque possessiones, quaecunque bona idem monasterium inpraesentiarum juste et canonice possidet, vel in futuro, Domino praestante, poterit adipisci rationabiliter, firma vobis vestrisque successoribus et illibata permaneant. In quibus haec propriis duximus exprimenda vocabulis.

Abbatiam de Pontiniaco cum omnibus pertinentiis suis, Grangiam, S. Porcariam, Bunionem, Creceium, Challiacum, Burs, Vilers, Algremontem, Campum-inventum, Folcherias, Aiglisoles, cum omnibus pertinentiis earum in nemoribus, in planis, pratis, aquis, usaria quoque in universa Otta, et in nemoribus quae ad Senonensem archiepiscopum et Trecensem episcopum pertinent, sicut ab eis pia vobis devotione concessum, et scripti sui pagina noscitur confirmatum. Statuimus etiam ut infra circuitum grangiarum vestrarum nullus omnino hominem capere, vel furtum, aut rapinam facere, seu violentiam exercere praesumat. Adjicimus praeterea ut infra spatium dimidiae leucae circa grangias vestras, et praecipue circa grangiam Seveiae, domum aliquam de novo ad habitandum nulla penitus ecclesiastica saecularisve persona sine conscientia et permissione vestra facultatem habeat construendi. Si quis autem id attentare praesumpserit, canonica sententia percellatur. Sane novalium vestrorum, quae propriis manibus aut sumptibus colitis, sive de nutrimentis vestrorum animalium, nullus a vobis decimas praesumat exigere.

Decernimus ergo ut nulli omnino hominum liceat praefatum monasterium temere perturbare, aut ejus possessiones auferre, vel ablatas retinere, minuere, seu quibuslibet vexationibus fatigare; sed illibata omnia et integra conserventur, eorum pro quorum gubernatione et sustentatione concessa sunt usibus omnimodis profutura, salva sedis apostolicae auctoritate.

Si qua igitur, etc.

S. PETRUS, S. PAULUS, ADRIANUS PAPA IV.

Locus monogrammatis.

OCULI MEI SEMPER AD DOMINUM. Ego Adrianus catholicae Ecclesiae episcopus. Ego Gregorius Sabinensis episcopus. Ego Manfredus presbyter card. tituli S. Sabinae. Ego Octavianus presbyter card. tituli S. Ceciliae. Ego Gerardus presbyter cardinalis tituli S. Stephani in Coelio Monte. Ego Joannes presbyter cardinalis Sanctorum Joannis et Pauli tituli Pammachii. Ego Henricus presbyter cardinalis SS. Nerei et Achillei. Ego Joannes presbyter cardinalis tituli Sanctorum Silvestri et Martini. Ego Aldebrandus presbyter cardinalis tituli Basilicae XII apostolorum. Ego Radulfus diaconus cardinalis S. Luciae in Septasolis. Ego Guido diaconus cardinalis S. Mariae in Porticu. Ego Jacintus diaconus cardinalis S. Mariae in Cosmedin. Ego Ardicio diaconus cardinalis S. Theodori. Ego Boso diaconus cardinalis Sanctorum Cosmae et Damiani. Ego Albertus diaconus cardinalis S. Adriani.

Data per manum Rolandi, sanctae Romanae Ecclesiae presbyteri cardinalis et cancellarii, XV Kalendas Junii, indictione V, Incarnationis Dominicae, anno 1156, pontificatus vero domni Adriani papae IV, anno III.

CXXX. Parthenonis S. Mariae Carolicastrensis protectionem suscipit bonaque confirmat. (Laterani, Maii 18.)[ Béatrix, comtesse de Châlons, p. 128.] ADRIANUS episcopus, servus servorum Dei, dilectis in Christo filiabus PERONELLAE abbatissae Sanctae Mariae Carolicastrensis monasterii, ejusque sororibus tam praesentibus quam futuris regularem vitam professis in perpetuum.

Dicatis Deo virginibus, quae spretis connubiis maritalibus, et relicto mundo ac pompis ipsius, se totas contulerunt in obsequium Conditoris, et sub religionis habitu ac proposito sanctitatis, mortificata carne, accensis lampadibus cum Christo Domino ad coeleste satagunt convivium introire, nostrum convenit adesse praesidium et contra mundanorum fluctuum tempestates apostolicum munimen impendi, ut apostolica tuitione vallatae ab omnibus reddantur securae molestiis, et in Christo se recuperasse gaudeant opem quam in saeculo reliquerunt. Eapropter, dilectae in Domino filiae, vestris justis postulationibus clementer annuimus, et praefatam ecclesiam Carolicastrensem, in qua divino mancipatae estis obsequio, sub beati Petri et nostra protectione suscipimus, et praesentis scripti patronicio communimus; statuentes ut quascunque possessiones, quaecunque bona idem monasterium in praesentiarum juste et canonice possidet, aut in futurum concessione pontificum, largitione regum vel principum, oblatione fidelium, seu aliis justis modis, Deo propitio, poteritis adipisci, firma vobis, et his quae vobis successerint et illibata permaneant. In quibus haec propriis duximus exprimenda vocabulis:

Ecclesiam de Molar, ecclesiam de Nores, ecclesiam de Salaman, ecclesiam Sancti Petri de Mura, ecclesiam de Plaseio, ecclesiam de Rento, ecclesiam de Artai, ecclesiam Sancti Saphorini cum omnibus pertinentiis earum. Praeterea quoniam Willelmo comite Burgundiorum et Matisconensi viam universae carnis ingresso, Adalasia comitissa uxor ejus cum Stephano et Gerardo filiis suis, tertiam partem villae quae dicitur Faisses et tallias et alia emolumenta quae in ea contra justitiam faciebant in praesentia venerabilis fratris nostri Huberti Bisuntini archiepiscopi supradictae ecclesiae pietatis intuitu refutavit, et Tibertus de Montmoret talliam panitariam, caponariam, et garbariam, quam in quosdam homines ecclesiae vestrae faciebat, et septem nummos quos in festo Sancti Martini annuatim in unoquoque manso a Carolicastrensi ecclesia exigebat, in praesentia quorumdam nobilium pro animae suae remedio et salute reliquit, easdem refutationes praesentis scripti privilegio confirmamus et inconcussas perpetuis temporibus statuimus permanere.

Decernimus ergo ut nulli omnino hominum liceat praefatam Carolicastrensem ecclesiam temere perturbare, aut ejus possessiones auferre, vel ablatas retinere, minuere, seu quibuslibet molestiis fatigare, sed omnia integra conserventur eorum, pro quorum gubernatione et sustentatione concessa sunt, usibus omnimodis profutura, salva nimirum apostolicae sedis auctoritate et dioecesanorum episcoporum canonica justitia. Ad indicium autem hujus a sede apostolica perceptae protectionis, decem libras aerae in septimo anno semper nobis nostrisque successoribus persolvetis.

Si qua igitur, etc.

Symbolum Adriani papae:

OCULI MEI SEMPER AD DOMINUM. Ego Adrianus catholicae Ecclesiae episcopus. Ego Gregorius Sabinensis episcopus. Ego Manfredus presb. card. tit. S. Sabinae. Ego Octavianus presb. card. tit. S. Ceciliae. Ego Girardus presb. card. tit. S. Stephani in Coelio Monte. Ego Joannes presb. card. tit. Sanctorum Joannis et Pauli tit. Pammachii. Ego Henricus presb. card. tit. SS. Nerei et Achillei. Ego Joannes presb. card. tit. Sanct. Silvestri et Martini. Ego Aldebrandus presb. card. tit. Basilicae duodecim Apostolorum. Ego Odo diac. card. Sancti Georgii martyris ad Velum Aureum Ego Radulphus diac. card. in Luciae S. Septa solis. Ego Guido diac. card. S. Mariae in Porticu. Ego Jacinthus diac. card. S. Mariae in Cosmedin. Ego Adicio diac. card. Sancti Theodori. Ego Boso diac. card. SS. Cosmae et Damiani. Ego Albertus diac. card. S. Adriani.

Datum Laterani per manum Rolandi, sanctae Romanae Ecclesiae presb. card. et cancell. XV Kalendas Junii, indict. V, Incarnationis Dominicae anno 1156, pontificatus vero domni Adriani papae IV, anno tertio.

CXXXI. Ecclesiae Genevensis protectionem suscipit, pacemque inter Arducium episcopum et Amedeum comitem Genevensem factam confirmat. (Laterani, Maii 21.)(SPON, Hist. de Genève, II, 14.) ADRIANUS episcopus, servus servorum Dei, venerabili fratri ARDUCIO Gebennensi episcopo, salutem et apostolicam benedictionem.

Quoties a fratribus nostris episcopis talia postulantur, quae et aequitati conveniant et a rationis tramite non recedant, decet nos animo libenti concedere, et eorum vota oportet nos, effectu operis prosequente complere. Eapropter, venerabilis in Christo frater episcope, justis postulationibus tuis grato concurrentes assensu personam tuam, et commissam tibi ecclesiam sub beati Petri et nostra protectione suscipimus et praesentis scripti patrocinio communimus. Compositionem vero quae inter te et dilectum filium nostrum nobilem virum Amedeum Gebennensem comitem in praesentia venerabilium fratrum nostrorum S. Viennensis E. Lugdunensis, et P. Tarentasiensis archiepiscoporum, J. Gratianopolitani et Guillelmi Belicensis episcoporum, et quorumdam religiosorum abbatum, super quibusdam controversiis quae inter vos agebantur, utriusque partis assensu rationabiliter facta est, juxta tuae postulationis instantiam, tibi et per te ecclesiae auctoritate apostolica confirmamus cujus videlicet compositionis tenor, sicut in instrumento exinde facto continetur, in subsequentibus invenitur annexus. Praedictus siquidem frater noster Petrus Tarentasiensis archiepiscopus et dilecti filii nostri Almadricus praecentor Gebennensis ecclesiae, et Willelmus Alberici decanus, Lambertus de Anassiaco decanus, et Artoldus decanus, Gualterius canonicus et capellanus, Pontius de Filingio canonicus, magister Petrus de Tolno canonicus, Aymo vicedominus Gebennensis, Amedeus de Nangiaco, Petrus de Nangiaco, Aymericus de Nangiaco, Falco Turumbertus, Cono de Ruppe, a gravaminibus sacerdotum et diaconorum tibi a comite illatis incipientes, quoniam tu exinde querimoniam feceras, ita inter vos composuerunt, ut si feudum vel terram comitis sacerdotes vel diaconi tenerent, eidem ex aequo servirent; si vero terram ejus dimittere vellent, investituram dimitterent, et secundum quod ab eo tenuerant, usamentum facerent, et sic episcopo et ecclesiae Gebennensi in pace per omnia remanerent. Quia etiam comes adversus te querimoniam fecerat, quoad eos, qui servili conditione sui erant, ordinaveras, super hoc ita est definitum, ut qui ante sacerdotes vel diaconi ordinati fuerant, in pace tibi dimitterentur, et deinceps servos comitis, vel suorum, nisi eorum assensu nullatenus ordinares. De feudo quoque decimarum conquestus est comes, sed quia praetendebas definitionem per compositionem super ipsas decimas a comite tibi factam esse, ita positum est, ut compositionem esse factam ostenderes et teneretur; sin autem feudum decimarum comiti dimitteres, salvo quidem episcopali jure et apostolicae sedis mandato. Tu vero post haec aliam proposuisti querimoniam de castris super ecclesia a comite nuper constructis, et de Willelmo de Marvello cujus hominum comes indebite acceperat, et proinde ab ecclesia Gebennensi cujus per omnia esse debuerat, alienaverat; inde nimirum praefati concordatores sic de castris composuerunt, ut quaecunque super terram ecclesiae per comitem constructa fuerant, si probari posset, omnino destruerentur; alioquin si super terram comitis erecta essent, integra remanerent, ita sane quod rebus ecclesiae in aliquo non nocerent. Praeterea de Willelmo Marvallensi ita est ordinatum, ut quia vir nobilis est, si vellet feudum comitis dimitteret, et hominio comitis irrito facto ad Gebennensis ecclesiae dominium et episcopi rediret; si mallet feudum comitis et ejus dominium tenere feudum ecclesiae in pace dimitteret, et exinde nullam exactionem comes ecclesiae faceret. De caetero querimonia comitis fuit de filio Maynerii quem tu ei abstuleras, super quo satis ad plenum a te responsum est habitum, videlicet quod mater ad domum Gebennensis ecclesiae attinebat, et propter hoc filio Maynerii feudum ecclesiae dederat, quia ex parte matris quaesierat et ad ipsum spectabat. Quocirca positum est, si comes ipsum filium Maynerii habere vellet, ille feudum ecclesiae ad pacem dimitteret, et a comite vel ab aliquo nulla ex hoc gravamina ecclesiae inferrentur. Porro de hominibus et terris ecclesiae a comite et a suis interceptis et superceptis a te querimonia deposita fuit, super communi consilio compositorum dictum fuit, ut in quibus partibus Gebennensis episcopatus hujusmodi controversia habebatur, pro examinanda veritate circa locorum affinitates quatuor ex parte tua et quatuor ex parte comitis homines boni testimonii et indigenae ad jusjurandum censura ecclesiastica cogerentur, et quod ipsos constaret tactis sacrosanctis reliquiis de justa possessione ecclesiae vel comitis profiteri, ab utroque vestrum firmiter in posterum teneretur. Inter caetera vero, quae continentur in compositione apud Saysel facta, continerentur et haec: ut recordationes factae post jusjurandum per homines episcopi et comitis Amaldricum videlicet Gebennensem cantorem et canonicum, Willelmum Born. decanum, Richardum vicedomnum, Willelmum de Bosco, sicut recitatae fuerant communi assensu tui scilicet et comitis in praesentia memorati Petri Tarentasiensis archiepiscopi et Amedei Lausannensis episcopi, atque abbatum totius Gebennensis episcopatus, Rodulphi de Alta Comba, Stephani Chisiriasensis, Moysi de Bonomonte, Borch. de Habundantia, Pontii de Six, nec non Rodulphi Agaunensis abbatis et multorum religiosorum et honestorum virorum assistentium in episcopali domo apud Gebennas, quid episcopo, quid comiti in dominio et justitia Gebennensis civitatis attineret firmiter ab utrisque tenerentur. Recordationes sunt istae: Bannum totius Genevae in omnibus et per omnia tuum solummodo esse; justitiam et dominium cujusque sit homo ad te tantummodo pertinere; adventitios quoque ex quo per annum et diem Gebennis moram fecerint, tuos solummodo esse, comes vero in tota Geneva nullos homines capere debet; hospitalitatem, placitum generale, foraciones vini, coroddam et mutationes domorum, si dominus mortuus fuerit, debes ut dominus possidere; forum totius villae et justitiam fori ad te solummodo pertinere; pedagium ripale et pascua similiter. Comes quoque per se vel per aliquem de suis in pascuis Gebennensibus, nullas equitaturas capere debet; monetam in manus tuas tantummodo esse. Si quis vero latro captus fuerit, ipsum et omnia ejus tu habere debes; statio comitis Gebennis in cognitione tua sit, ita tamen ut comes et familia ejus ecclesiae et civibus et ecclesiasticis rebus non noceat; comes etiam aut aliqui de suis vadimonia sua per vim alicui et nisi aeque valent minime ponant, et non aliter quam ad pacem creditoris eadem dimittant; hactenus episcopalia.--De his vero quae ad comitem spectare videntur sunt haec: Comes est, et bonus advocatus sub episcopo esse debet; tantam denique familiaritatem ex dilectione in domo episcopali habere debet, quod in mutationibus officiorum ejusdem domus, situ inde quaestionem habueris druuliam ( sic ) ibi admodum habere debet. Tu quoque si adversus aliquem de familia sua commotus vel iratus fueris, ad comitem refugium habebit, et donec tibi congrue satisfaciat, comiti eumdem tenere licebit; simili modo de familia comitis a te per omnia tenebitur. Quamvis vero de latrone, sicut superius continetur, fiat, si ad damnandum, vel aliquam inde justitiam faciendam fuerit deputatus, comiti tamen pro peragenda justitia reddetur; consequenter et de monasteriis, si falsam aliquando monetam fecerint, jussu tuo comes justitiam faciet.

Quoniam igitur comes modum excedendo multa et maxima damna tibi intulerat et canonicis similiter domosque hominum tuorum diruendo destruxerat, dixerunt compositores ut quadraginta libras pro restauratione damni comes persolveret; canonicis vero damnum suum ad eorum libitum et misericordiam emendaret. In redintegratione quoque domorum hominibus quorum fuerant ad eorum pacem emendationem comes faceret. Dictum est autem ut omnibus hominibus tuis quos comes, pro malivolentia inter se et te habita odio habuerat, pacem redderet: similiter et tu ipse hominibus comitis pacem faceres, exceptis illis qui tua abstulerant, illa videlicet quae comes minime habuerat, de quibus dictum est, ut comes tibi super ipsis justitiam, donec ablata juxta beneplacitum tuum redderentur, faceret; sin autem tu ipse justitiam tuam proinde faceres, comes vero in nullo tibi contradiceret. De piscatione vero ante tu querimoniam feceras, ita positum est ut bonas consuetudines quas homines tui ab antiquo per locum habuerant, semper in pace haberent. Fuit et querimonia tua de die piscationis in Venna quam comes abstulerat, super quo a compositoribus dictum est, ut quando comitem vocare velles, in curiam tuam veniret, ac per cognitionem curiae in pace remaneret. De Rodulpho quidem Sancti Gervasii, quia comes inde conquestus fuerat, sic positum est ut investitura ecclesiae remaneret, et si comes vellet super hoc in curiam tuam veniret, et secundum quod dictum erat vel adhuc diceretur, jus suum uterque possideret.

Si quis vero pacem hanc vel concordiam temerario ausu infringere tentaverit, dictum est ab ipsis compositoribus ut tu inde justitiam facias, et comes infra quadraginta dies et tua pro facta justitia non offendat.

Ut igitur compositio ipsa futuris temporibus inviolabiliter observetur, eam apostolicae sedis auctoritate duximus confirmandam, et praesenti privilegio muniendam.

Decernimus ergo ut nulli omnino hominum liceat hanc paginam nostrae confirmationis infringere, vel ei aliquatenus contraire. Si quis autem hoc attentare praesumpserit, secundo tertiove commonitus, nisi praesumptionem suam congrua satisfactione correxerit, potestatis honorisque sui dignitate careat, reumque se divino judicio existere de perpetrata iniquitate cognoscat, atque in extremo examine districtae ultioni subjaceat.

Cunctis vero eam servantibus sit pax Domini nostri Jesu Christi, quatenus et hic fructum bonae actionis percipiant, et apud districtum judicem praemia aeternae pacis inveniant. Amen, amen, amen. Ego Adrianus catholicae Ecclesiae episcopus. Ego Gregorius Sabinensis ecclesiae episcopus. Ego Manfredus presbyter cardinalis tituli Sanctae Sabinae. Ego Girardus presbyter cardinalis tituli Sancti Stephani in Coelio Monte. Ego Henricus presbyter cardinalis tituli Sanctorum Nerei et Achillei. Ego Otto diaconus cardinalis tituli Sancti Georgii ad Velum Aureum. Ego Rodulphus diaconus cardinalis Sanctae Luciae in Scepta . . . . . Ego Guido diaconus cardinalis Sanctae Mariae in Porticu. Ego Odo diaconus cardinalis Sancti Nicolai in Carcere Tulliano. Ego Ardicio diaconus cardinalis Sancti Theodori. Ego Boso diaconus cardinalis Sanctorum Cosmae et Damiani. Ego Albertus diaconus cardinalis, Sancti Adriani.

Datum Laterani per manum Rolandi, sanctae Romanae Ecclesiae presbyteri cardinalis et cancellarii, XII Kal. Junii, indictione V, Incarnationis Dominicae anno 1157, pontificatus vero domni Adriani papae IV anno tertio.

CXXXII Ecclesiae Genevensi asserit bona a Frederico imperatore collata. (Laterani, Maii 21.)[ Ibid., p. 20.] ADRIANUS episcopus, servus servorum Dei, venerabili fratri ARDUCIO Gebennensis Ecclesiae episcopo, ejusque successoribus canonice substituendis, in perpetuum.

Cum ex injuncto nobis a Deo apostolatus officio, quo cunctis Christi fidelibus, auctore Domino, praeeminemus, singulorum paci et tranquillitati debeamus intendere, praesertim pro illorum quiete oportet nos esse sollicitos, qui pastorali dignitate sunt praediti et ad officium pontificale promoti. Nisi enim nos eorum utilitatibus intendentes, ipsorum jura, in quantum Deo permittente possumus, integra conservemus, et auctoritate apostolica eos a pravorum incursibus defendamus, de illorum salute non vere poterunt esse solliciti qui sibi ad regendum, Domino disponente, sunt commissi. Eapropter, venerabilis in Christo frater Gebennensis episcope, tuis justis postulationibus gratum impertimus assensum et praefatam Gebennensem ecclesiam cui, Deo auctore, praeesse dignosceris, sub beati Petri et nostra protectione suscipimus, et praesentis scripti privilegio communimus; statuentes ut ea quae charissimus in Christo filius noster Fredericus Romanorum imperator, ad regale jus pertinentia, tibi et ecclesiae tuae, intra civitatem Gebennensem et extra pietatis intuitu noscitur legitime contulisse, et scripti sui pagina roborasse, sicut in ipso scripto continetur, tibi tuisque successoribus auctoritate sedis apostolicae integre confirmamus, et hujus privilegii munimine roboramus. Praeterea quascunque possessiones, quaecunque bona eadem ecclesia impraesentiarum juste et canonice possidet, aut in futurum concessione pontificum, largitione regum vel principum, oblatione fidelium, seu aliis justis modis, praestante Domino, poterit adipisci, firma tibi, tuisque successoribus et illibata permaneant.

Decernimus ergo ut nulli omnino hominum liceat supradictam ecclesiam temere perturbare, aut ejus possessiones auferre, vel ablatas retinere, minuere, seu quibuslibet vexationibus fatigare, sed illibata omnia et integra conserventur eorum, pro quorum gubernatione et sustentatione concessa sunt, usibus omnimodis profutura, salva nimirum in omnibus apostolicae sedis auctoritate.

Si qua igitur, etc. Ego Adrianus catholicae Ecclesiae episcopus. Ego Manfredus presbyter cardinalis tit. Sanctae Sabinae. Ego Gregorius Sabinensis Ecclesiae episcopus. Ego Girardus cardinalis tit. Sancti Stephani in Coelio Monte. Ego Almericus presbyter cardinalis tituli Sanctorum Nerei et Achillei. Ego Otto diaconus cardinalis Sancti Georgii ad Velum Aureum. Ego Rodulphus diaconus cardinalis in Septa Sanctae Luciae. Ego Guido diaconus cardinalis Sanctae Mariae in Porticu. Ego Odo diaconus cardinalis Sancti Nicolai in Carcere Tulliano. Ego Ardicio diaconus cardinalis Sancti Theodori. Ego Boso diaconus cardinalis Sanctorum Cosmae et Damiani. Ego Albertus diaconus cardinalis Sancti Adriani.

Datum Laterani per manum Rolandi, sanctae Romanae Ecclesiae presbyteri cardinalis et cancellarii, XII Kal. Junii, indict. V, Incarnationis Dominicae anno 1157, pontificatus vero domni Adriani papae IV anno tertio.

CXXXIII. Privilegium pro parthenone Romaricensi. (Laterani, Jun. 3.)[ Gall. Christ., XIII, Instr., 509.] ADRIANUS episcopus, servus servorum Dei, dilectis in Christo filiabus JUDITH Romaricensis monasterii abbatissae, ejusque sororibus tam praesentibus quam futuris regulam professis.

Licet ex injuncto nobis officio omnium Ecclesiarum curam gerere debeamus, pro illis tamen Ecclesiis quae ad jus beati Petri specialiter pertinent, nos convenit sollicitiores existere. Eapropter, dilectae in Domino filiae, vestris rationabilibus postulationibus gratum praebentes assensum, Romaricense monasterium in quo divino mancipatae estis officio, sub apostolicae sedis tutela et protectione suscipimus, et praesentis scripti privilegio communimus, et statuimus, cum ut idem monasterium, juxta venerabilia praedecessorum nostrorum decreta sub speciali semper apostolicae sedis jure persistat: quaecunque etiam idem monasterium in praesentiarum juste et canonice possidet aut in futurum concessione pontificum, largitione regum vel principum, oblatione fidelium, seu aliis justis modis, praestante Domino, poterit adipisci, firma vobis vestrisque succedentibus, et illibata permaneant, ex quibus haec propriis duximus exprimenda vocabulis:

Territorium quod habet Romaricense monasterium Adocei et redditus de Mandasmei quos guirpuit Guillelmus de Arches, villam de Goherey Candarau, punctum Gaudricourt, Bussoncourt, Guislovillard, et terras de Mandasmei, mansum in civitate Tullensi, quem tenuit Hugo de Gondricourt, vineas quas habetis in Barro, terram quam habetis in territorio Tullensi. Ut autem in monialium recessibus populari conventui accessus non pateat, ab aliquo episcopo missas publicas celebrari, aut rerum ejusdem loci dispositionem fieri prohibemus, nisi ab eo quem ad haec ejusdem loci abbatissa vel sororum conventus invitaverit. Chrisma vero, oleum sanctum, consecrationes altarium vel basilicarum, ordinationes clericorum qui ad sacros ordines fuerint promovendi, a quocunque malueritis suscipiatis episcopo, qui nimirum gratiam et communionem sedis apostolicae habeat. Etsi aliquando rogatus episcopus ad monasterium accesserit, non liceat vel de ornamentis, vel de vasis, aut quibuslibet rebus quidquam sibi vel magnum vel exiguum usurpare; sed neque archiepiscopus, neque archidiaconus, neque ipsum dioecesanum episcopum, neque personam quamlibet in eodem monasterio potentiam exercere permittimus. Prohibemus etiam ne infra unam leugam a monasterio liceat alicui quaecunque invadere, vel bona ejus auferre. Obeunte vero te nunc ejusdem loci abbatissa vel qualibet earum quae post te successerint, nulla illic aliqua subreptione, astutia vel violentia praeponatur, nisi quam sorores communi (ex cap. 64 Regulae S. Patris Benedicti) consensu, aut pars sanioris consilii secundum Dei timorem et B. Benedicti Regulam providerint eligendam; electa vero ob percipienda benedictionis mysteria Romano pontifici praesentetur quae si forte a regulari tramite deviaverit, apostolicae sedis correctionibus subjacebit: episcopus autem sine Romani pontificis licentia adversus eam exercere animadversionem aliquam non praesumat.

Decernimus ergo ut nulli omnino hominum liceat praefatum monasterium temere perturbare, et ejus possessiones auferre, vel ablatas retinere, minuere, seu quibuslibet vexationibus fatigare, sed illibata omnino et integra conserventur eorum, pro quorum gubernatione et sustentatione concessa sunt, usibus omnimodis profutura, salva in omnibus apostolicae sedis auctoritate. Ad indicium autem perceptae a Romana sede libertatis infra quatuor annorum spatium cum astrolino pallio, equum candidum nobis nostrisque successoribus persolvetis. Si quis igitur in futurum archiepiscopus aut episcopus, imperator aut rex, princeps aut marchio, comes, vicecomes, judex, seu aliqua ecclesiastica saecularisve persona, hanc nostrae constitutionis paginam sciens, contra eam temere venire tentaverit, secundo tertiove commonita, nisi praesumptionem suam congrua satisfactione correxerit, potestatis honorisque sui dignitate careat, reamque se divino judicio existere de perpetrata iniquitate cognoscat, et a sacratissimo corpore et sanguine Dei et Domini nostri, et Redemptoris Jesu Christi aliena fiat, atque in extremo examine districtae ultioni subjaceat; cunctis autem eidem venerabili loco sua jura servantibus sit pax Domini nostri Jesu Christi, quatenus et hic fructum bonae actionis percipiant, et apud districtum judicem praemia aeternae pacis inveniant. Amen, amen, amen.Ego Idebrandus presbyter cardin. tit. Basilicae Ego Adrianus apostolicae Ecclesiae episcopus Ego Manfredus presbyter cardinalis S. Sabinae. Ego Julius presbyter cardin. tituli S. Marcelli. Ego Hubaldus presbyter cardin. tituli S. Luciae. Ego Astaldus presbyter cardin. tituli S. Priscae. Ego Gerardus presbyter cardin. tituli S. Stephani. Ego Joannes presbyter cardin. tituli SS. Joannis et Pauli, tit. Damassi Ego Henricus presbyter cardin. tit. SS. Nerei et Achillei. Ego Joannes presbyter cardin. tit. SS. Siluri atque Martini, tit. Equi. XII Apostolorum. Ego Gregorius Sabinensis episcopus. Ego Odo diaconus cardinalis sancti Georgii ad Velum Aureum. Ego Guido diac. card. S. Mariae in Porticu. Ego Odo diaconus cardin. S. Nicolai in Carcere Tulliano. Ego Bonadies diaconus cardin. S. Angeli. Ego Ardicio diaconus cardin. S. Theodori. Ego Boso diaconus cardin. Sanctorum Cosmae et Damiani. Ego Albertus diaconus cardin. S. Adriani.

Datum Lat. per manum Rolandi, sanctae Romanae Ecclesiae presbyteri cardinalis et cancell., III Nonas Junii, indictione V, Incarnationis Dominicae anno 1157, pontificatus vero domini Adriani papae IV anno III.

CXXXIV. Monasterii S. Blasii in Nigra Silva tutelam suscipit, bonaque et jura confirmat. (Laterani, Jun. 8.)[GERBERT, Hist. Nigrae Silvae, III, 82.] ADRIANUS episcopus, servus servorum Dei, dilecto filio GUNTHERO abbati monasterii S. Blasii, quod in Constantiensi episcopatu, in loco videlicet, qui Nigra Silva dicitur, situm est, ejusque successoribus regulariter substituendis, in perpetuum.

Justis religiosorum desideriis consentire, ac rationabilibus eorum postulationibus clementer annuere, apostolicae sedis, cui, largiente Domino, deservimus, auctoritas et fraternae charitatis unitas nos hortatur. Quocirca, dilecte in Domino fili Gunthere abbas, tuis justis petitionibus gratum impertientes assensum praefatum Beati Blasii monasterium, cui, Deo auctore, praeesse dignosceris, ad exemplar praedecessoris nostri felicis memoriae papae Innocentii, sub B. Petri et nostra protectione suscipimus, et praesentis scripti privilegio communimus. Statuentes ut quascunque possessiones, quaecunque bona idem monasterium in praesentiarum juste et canonice possidet, aut in futurum concessione pontificum, largitione regum vel principum, oblatione fidelium, seu aliis justis modis, Deo propitio, poterit adipisci, firma tibi tuisque successoribus, et illibata permaneant. In quibus haec propriis duximus exprimenda vocabulis.

Ochsenhusen cellam cum ecclesiis ad eam pertinentibus, Rainstesten, Mittilbuc, ecclesia de Berichem, ecclesia de Banhem, ecclesia de Arta, ecclesia de Horsenhusen, ecclesia de Wolpach et aliis ecclesiis cum pertinentiis earum; cellam Berowa cum ecclesiis ad eam pertinentibus, id est Berowa, Nuchilca cum caeteris ecclesiis ejusdem cellae; cellam Witinova cum ecclesiis suis Viselat videlicet, Tennibero; cellam Burgulum cum ecclesiis suis Eggenheim scilicet, Sicenchilcha, Chaltenbach cum eo jure et potestate in decimis accipiendis, et in aliis, quae venerabilis frater noster Hermannus Constantiensis episcopus monachis de Burgulum rationabiliter noscitur concessisse, et scripto suo confirmasse; cellam Wiziluichovin; ecclesias quoque Batemaringin cum subdita sibi ecclesia Moucheim, Steina, Brambach, Richeim, Everingin, Hougelheim, Rotwilo, Grizheim, Sneisanc, Stallinkovin, Chilotorf, Tougingin, Guldelwanc, Nallingin, Plochingin, Buron, Brunnon, Luvingin, Entilibouch, Schwercin, Waremundisriet, caeterasque ecclesias cum omnibus earum pertinentiis. Sane novalium vestrorum, quae propriis manibus aut sumptibus colitis, sive de nutrimentis vestrorum animalium, nullus omnino a vobis decimas exigere praesumat. Statuimus etiam ut in parochialibus ecclesiis quas tenetis, sacerdotes idoneos eligatis et episcopo praesentetis, quibus, si idonei fuerint, episcopus animarum curam absque contradictione committat, ut de plebis quidem cura episcopo rationem reddant, vobis autem pro rebus temporalibus ad ipsum monasterium pertinentibus debitam subjectionem exhibeant. Chrisma vero, oleum sacrum, consecrationes altarium, seu basilicarum, ordinationes monachorum, qui ad sacros ordines fuerint promovendi, et caetera ad episcopale officium pertinentia, a Constantiensi episcopo, in cujus dioecesi estis, accipietis, si tamen catholicus fuerit, et gratiam atque communionem apostolicae sedis habuerit, et ea gratis ac sine pravitate voluerit exhibere, alioquin liceat vobis catholicum quem malueritis adire antistitem, et ab eo consecrationum sacramenta recipere, qui nimirum nostra fultus auctoritate, quae postulantur indulgeat.

Sepulturam quoque ejusdem loci liberam omnino esse decernimus, ut eorum qui se illic sepeliri deliberaverint, devotioni et extremae voluntati, nisi forte excommunicati vel interdicti sint, nullus obsistat; salva tamen justitia matricis ecclesiae. Porro clericos sive laicos liberos et absolutos ad conversionem suscipere nullius episcopi vel praepositi contradictio vos inhibeat. Obeunte vero te nunc ejusdem loci abbate, vel tuorum quolibet successorum, nullus ibi qualibet subreptionis astutia seu violentia praeponatur, nisi quem fratres communi consensu, vel fratrum pars consilii sanioris secundum Deum et B. Benedicti Regulam elegerint. Cellam quoque de Silva Swarzwalt a S. Reginberto constructam vestro monasterio confirmamus cum omnibus possessionibus, praediis et terris ad ipsam pertinentibus. Insuper dispositionem illam, quam bonae memoriae Henricus IV imperator et Lotharius rex de monasterii vestri libertate et advocatia constituerunt, et praedecessores nostri felicis recordationis Calixtus, Honorius et Innocentius Romani pontifices, episcoporum et cardinalium deliberatione firmarunt, vobis nihilominus confirmamus, videlicet ut in advocati electione abbas liberam habeat potestatem cum fratrum suorum consilio talem eligere, quem ad defensionem libertatis monasterii bonum et utilem esse cognoverit, qui non pro terreno commodo, sed pro Dei amore, et peccatorum suorum venia, necnon et aeternae benedictionis mercede advocatiam ipsam bene habere cupiat et tractare. Si autem calumniator potius quam advocatus existens monasterii bona pervaserit, et non magis ea defenderit, et semel et secundo commonitus nullatenus emendaverit, abbas habeat facultatem cum fratrum consilio alium sibi statuere advocatum utiliorem, quatenus, sicut a praefato Henrico imperatore et a Lothario rege judicio definitum est, coenobii vestri libertas modis omnibus a jure Basiliensis Ecclesiae sit aliena. Ad judicium autem hujus a sede apostolica perceptae tuitionis, et concessae vestro monasterio libertatis, aureum unum nobis nostrisque successoribus annis singulis persolvetis

Decernimus ergo ut nulli omnino hominum liceat praefatum monasterium temere perturbare, aut ejus possessiones auferre, vel ablatas retinere, minuere, aut aliquibus vexationibus fatigare, sed omnia integra conserventur eorum, pro quorum gubernatione et sustentatione concessa sunt, usibus omnimodis profutura, salva sedis apostolicae auctoritate et dioecesanorum episcoporum canonica justitia.

Si qua igitur, etc. Ego Adrianus catholicae Ecclesiae episcopus. Ego Gregorius Sabinensis episcopus Ego Manfredus presbyter cardinalis tit. S. Sabinae. Ego Julius presbbyter cardinalis tit. S. Marcelli. Ego Hubaldus presb. card. tit. S. Crucis in Hierusalem Ego Octavianus presbyter cardinalis tit. S. Caeciliae. Ego Gerardus presb. card. tit. S. Stephani in Coelio Monte. Ego Henricus presb. card. tit. SS. Nerei et Achillei. Ego Ildebrandus presb. card. Basilicae XII Apostolorum. Ego Odo diaconus cardinalis S. Georgii ad Velum Aureum. Ego Boso diaconus cardinalis SS. Cosmae et Damiani. Ego Albertus diaconus cardinalis Sancti Adriani.

Datum Laterani per manum Rolandi, sanctae Romanae Ecclesiae presbyteri cardinalis et cancellarii, VI Idus Junii, indict. V, Incarnationis Dominicae anno 1157, pontificatus vero domni Adriani papae IV, anno III.

CXXXV. Monasterio S. Blasii asserit Burglensem. Eggenheimensem, Koltenbacensem ecclesias. (Laterani, Jun. 8.)[ Ibid., p. 88] ADRIANUS episcopus, servus servorum Dei, dilectis filiis GUNTHERO, abbati monasterii Sancti Blasii, ejusque successoribus, salutem et apostolicam benedictionem

Ea quae a fratribus nostris episcopis rationabiliter gesta esse noscuntur, in sua debent stabilitate consistere, et, ne alicujus temeritate in posterum valeant immutari, apostolicae sedis convenit auctoritate muniri. Quocirca, dilecti in Domino filii, vestris justis postulationibus grato concurrentes assensu, illud, quod de Burgilla cella et capella S. Joannis, quae in loco qui Egginheim dicitur, sita est, a bonae memoriae Udalrico, Constantiensi episcopo, et successore ejus Udalrico, consensu archipresbyteri ac caeterorum presbyterorum illius parochiae, statutum est, ad exemplar felicis memoriae papae Innocentii, auctoritate sedis apostolicae confirmamus, ut videlicet praedicta Burgila cella et ecclesia S. Joannis quae nimirum praefatis episcopis consentientibus in allodio constructae sunt, quod Werinherus et Wipertus ad conversionem venientes monasterio S. Blasii, in quo divino mancipati estis obsequio, canonice obtulerunt cum suis pertinentiis perpetuo jam dicti coenobii juris existant, ita tamen ut in praenominata Burgila cella vos libere et absque alicujus contradictione Domino serviatis, et in ecclesia S. Joannis Eggenheim in pede montis aedificata plebs divina percipiat sacramenta et unaquaeque suis contenta sit terminis, quemadmodum a praedictis episcopis noscitur institutum. Praeterea ecclesiam Choltenbach omni jure et facultate sua, sicut venerabilis frater Hermanus episcopus Constantiensis monasterio vestro concessisse, et scripto suo noscitur confirmasse, nos auctoritate sedis apostolicae confirmamus.

Nulli ergo omnino hominum fas sit hujus nostrae confirmationis paginam temerario ausu infringere, aut ei modis aliquibus contradicere. Si quis autem id attentare praesumpserit, indignationem omnipotentis Dei et beatorum Petri et Pauli apostolorum se noverit incursurum.

Datum Laterani, per manum Rolandi, sanctae Romanae Ecclesiae cardinalis et cancellarii, VI Idus Julii [ leg. Junii], indictione V, pontificatus domni Adriani papae IV anno III.

CXXXVI Monasterium Engelbergense tuendum suscipit, et ejus possessiones ac jura confirmat, imposito monachis unius aurei annuo censu. (Laterani, Jun. 8.)[ Ibid., p. 85.] ADRIANUS episcopus, servus servorum Dei, dilecto filio FROWINO, abbati monasterii S. Mariae, quod in Constantiensi episcopatu, in loco qui dicitur Mons Anglorum situm est, ejusque successoribus regulariter substituendis, in perpetuum.

Effectum justa postulantibus indulgere, vigor aequitatis et ordo exigit rationis, praesertim quando petentium voluntatem et pietas adjuvat, et veritas non relinquit. Eapropter, dilecte in Domino fili Frowine abbas, tuis justis postulationibus clementer annuimus, et praefatum monasterium, cui, Deo auctore, praeesse dignosceris, sub B. Petri et nostra protectione suscipimus et praesentis scripti privilegio communimus. Statuentes ut quascunque possessiones, quaecunque bona idem monasterium inpraesentiarum juste et canonice possidet, aut in futurum concessione pontificum, largitione regum vel principum, oblatione fidelium, seu aliis justis modis, Deo propitio, poterit adipisci, firma tibi tuisque successoribus et illibata permaneant. In quibus haec propriis duximus exprimenda nominibus:

Ecclesiam de Stannes, ecclesiam de Buoches cum omnibus pertinentiis suis. Sane novalium vestrorum quae propriis manibus aut sumptibus colitis, sive de nutrimentis animalium vestrorum, nullus omnino a vobis decimas exigere praesumat. Praeterea in parochialibus ecclesiis, quas tenetis, liceat vobis sine alicujus contradictione idoneos sacerdotes eligere, et electos dioecesano episcopo praesentare; quibus, si idonei fuerint, episcopus animarum curam committat, ut de plebis quidem cura episcopo rationem reddant, vobis autem de temporalibus ad idem monasterium pertinentibus debitam subjectionem exhibeant. Ad haec adjicientes jus quod in decimis accipiendis, et caetera quae Oudalricus et Hermannus Constantienses episcopi monasterio vestro concessisse et confirmasse noscuntur vobis auctoritate apostolica confirmamus. Chrisma vero, oleum sanctum, consecrationes altarium seu basilicarum, ordinationes monachorum vestrorum qui ad sacros ordines fuerint promovendi, et caetera ad episcopale officium pertinentia a Constantiensi episcopo, in cujus dioecesi estis, accipietis, siquidem catholicus fuerit, et gratiam atque communionem apostolicae sedis habuerit, et ea gratis ac sine pravitate vobis voluerit exhibere; alioquin liceat vobis catholicum quem malueritis adire antistitem, et ab eo consecrationum sacramenta percipere, qui nostra fulcitus auctoritate, quod postulatur indulgeat. Sepulturam quoque ipsius loci omnino liberam esse sancimus, ut eorum qui se illic sepeliri deliberaverint, devotioni et extremae voluntati, nisi forte excommunicati vel interdicti sint, nullus obsistat, salva tamen justitia matricis ecclesiae. Liceat autem vobis clericos a saeculo fugientes, vel laicos liberos, nisi excommunicati sint, absque ullius contradictione ad conversionem suscipere. Obeunte vero te nunc ejusdem loci abbate, vel tuorum quolibet successorum, nullus ibi qualibet subreptionis astutia violentia praeponatur, nisi quem fratres communi consensu, vel fratrum pars consilii sanioris secundum Dei timorem et S. Benedicti Regulam providerint eligendum. Ad haec dispositionem illam, quam bonae recordationis Henricus imperator quartus de monasterii vestri libertate et advocati electione constituit, et felicis memoriae papa Innocentius suo privilegio confirmavit, nos apostolicae sedis auctoritate firmamus, ut videlicet abbas cum consilio fratrum suorum utilem eligat advocatum, qui non pro terreno commodo, sed pro Dei amore et peccatorum suorum venia advocatiam ipsam bene habere cupiat et tractare, et nunquam haereditario jure in aliquem perveniat. Si autem calumniator potius quam advocatus existens, bona monasterii pervaserit, et non magis ea defenderit, et semel ac secundo tertiove commonitus non emendaverit, abbas habeat facultatem cum consilio fratrum suorum alium utiliorem sibi advocatum statuere. Ad indicium autem hujus a sede apostolica perceptae tuitionis et libertatis unum aureum nobis nostrisque successoribus anni singulis persolvetis.

Decernimus ergo ut nulli omnino hominum liceat praefatum monasterium temere perturbare, aut ejus possessiones auferre, vel ablatas retinere, minuere, aut aliquibus vexationibus fatigare, sed omnia integre serventur eorum pro quorum gubernatione et sustentatione concessa sunt, usibus omnimodis profutura, salva sedis apostolicae auctoritate et dioecesanorum episcopcrum canonica justitia.

Si qua igitur, etc. Ego Adrianus episcopus catholicae Ecclesiae. Ego Gregorius Sabinensis episcopus. Ego Manfredus presbyter cardinalis tit. S. Sabinae. Ego Julius presbyter cardinal. tlt. S. Marcelli Ego Hubaldus Presb. card. tit. S. Crucis in Jerusalem. Ego Octavianus presb. card. tit. S. Caeciliae. Ego Gerardus presb. card. tit. S. Stephani in Coelio monte. Ego Henricus presb. card. tit. SS. Nerei et Achillei. Ego Ildebrandus presb. card. Basilicae XII Apostolorum. Ego Odo diaconus cardinalis S. Georgii ad Velum Aureum. Ego Bobo diac. card. SS. Cosmae et Damiani. Ego Albertus diac. card. S. Adriani.

Datum Laterani, per manum Rolandi, sanctae Romanae Ecclesiae presbyteri cardinalis et cancellarii, VI Idus Junii, indictione V, Incarnationis Dominicae anno 1157, pontificatus vero domni Adriani papae IV anno III.

CXXXVII. Ad Henricum Gradensem patriarcham.--Patriarchalem dignitatem confirmat, et primatum super Jadertinum archiepiscopatum. (Laterani, Jun. 31.)[MANSI, Concil., XXI, 822.] ADRIANUS episcopus, servus servorum Dei, venerabili fratri HENRICO Gradensi patriarchae, ejusque successoribus canonice substituendis, in perpetuum.

Apostolicae officium dignitatis creditae nobis, et dispensationis debitum utiliter exsequi comprobamur, cum collatam unicuique ecclesiae dignitatem provida sollicitudine custodimus; et singulis ecclesiis jura sua illibata studemus et integra conservare; sicut etiam nulli, ultra quam mereatur, aliquid est a sede apostolica favore gratiae concedendum. Quarto itaque majori es praerogativa supernae respectu gratiae sublimatus, tanto solertius tibi est attendendum, ut in corrigendis subditis, plus apud te possit ratio quam potestas; atque te boni dulcem, mali vero pium sentiant correctorem; personas diligas, et subjectorum vitia persequaris; ne si agere aliter forte volueris, transeat in crudelitatem correctio, et perdas quos desideras emendare, sicque vulnus debeas abscindere, ut non possis, quod sanum est, ulcerare; ne, si ferrum plus quam res exigit, imprimatur, noceat cui prodesse festinas; sed alterum condiatur ex altero, quod et boni habeant amando, quod caveant, et mali metuendo, quod diligant. Eapropter, venerabilis in Christo frater Henrice patriarcha, tuis postulationibus grato concurrentes assensu, Gradensem ecclesiam, cui auctore Deo praeesse dignosceris, sub B. Petri et nostra protectione suscipimus, et praesentis scripti privilegio communimus. Igitur praedecessorum nostrorum fel. mem. Pelagii, Alexandri et Urbani II vestigiis inhaerentes, illius praecipuae constitutionis tenorem servantes, quam praedecessor noster Leo IX papa sanctissimus, et synodali judicio, et privilegii pagina confirmavit, tibi tuisque successoribus canonice substituendis patriarchalem concedimus dignitatem, et magisterium Gradensis ecclesiae gerendi in iis tamen finibus confirmamus, qui per supradictos praedecessores nostros eidem noscuntur ecclesiae constituti, Crucem quoque ante te ferendam etiam concedimus, nisi cum Romae fueris, aut in praesentia Romani pontificis vel comitatu. Pallium etiam fraternitati tuae, plenitudinem videlicet pontificalis officii, ex apostolicae sedis liberalitate largimur; quo intra ecclesiam tuam ad missarum solemnia celebranda uti memineris eis diebus, quibus praedecessores tuos non ambigimus usos fuisse; videlicet in Nativitate Domini, Epiphania, tribus festivitatibus sanctae Mariae, Coena Domini, Sabbato sancto, Resurrectione Domini, Ascensione et Pentecoste, in natalitio S. Joannis Baptistae, et Omnium Apostolorum, in festivitatibus quoque S. Marci, S. protomartyris Stephani, S. Laurentii, S. Martini, in solemnitate Omnium Sanctorum, et principalibus ecclesiae tuae festivitatibus: nec non in ecclesiarum, episcoporum, caeterorum clericorum consecrationibus, et anniversario consecrationis tuae dioecesis. Praeterea, ne commissa regimini et dispositioni tuae praefata Gradensis ecclesia, quae de benignitate apostolicae sedis praerogativa gaudet honoris ex brevitate patriarchatus inferior et abjectior valeat apud simpliciores haberi, et ad ampliandam dignitatem ipsius, primatum ei super Jadertinum archiepiscopatum, et episcopatus ipsius apostolica auctoritate concedimus; et tam te quam successores tuos, Jadertinos archiepiscopos, et episcopis ejus, qui pro tempore fuerint, dignitate primatus praesidem statuimus, et consecrationis munus eidem archiepiscopo impertiri: Romano quidem pontifici traditione pallii reservata. Statuimus etiam ut quaecunque bona, quascunque possessiones, quae eadem Gradensis ecclesia juste et canonice possidet, aut in futurum justis modis, Deo propitio, poterit adipisci, firma tibi tuisque successoribus et illibata permaneant. Porro ecclesias religiosis episcopis Gradensis ecclesiae oblatas, per patriarchatum tuum constitutas, tibi tuisque successoribus libere confirmamus: ita ut nulli episcopo liceat absque tuo assensu in eis consecrationes celebrare, aut sacerdotibus in eisdem Domino servientibus, donec in locis ipsis fuerint, divina officia prohibere.

Decernimus ergo ut nulli omnino hominum liceat supradictam ecclesiam temere perturbare, aut ejus possessiones auferre, vel ablatas retinere, minuere, seu quibuslibet vexationibus fatigare; sed illibata omnia et integra conserventur eorum pro quorum gubernatione et sustentatione concessa sunt usibus omnimodis profutura, salva in omnibus apostolicae sedis auctoritate

Si qua igitur in futurum ecclesiastica saecularisve persona, etc. Ego Adrianus catholicae Ecclesiae episcopus. Ego Ymarus Tusculanus episcopus. Ego Cintius Portuensis et Sanctae Rufinae episcopus. Ego Guido presbyter cardinalis tit. S. Chrysogoni. Ego Ubaldus presbyt. cardin. tit. S. Praxedis. Ego Manfredus presbyt. card. tit. S. Sab. Ego Julius presbyt. card. tit. S. Marcelli. Ego Ubaldus presbyt. card. tit. S. Crucis in Jerusalem. Ego Octavianus presbyter cardin. tit. Sanctae Caeciliae. Ego Joannes presbyt. card. SS. Joan. et Pauli, tit. Pammachii. Ego Joannes presbyter card. tit. SS. Silvestri et Martini. Ego Oddo diaconus card. S. Georgii ad Velum Aureum. Ego Guido diaconus cardinalis Sanctae Mariae in Aquiro. Ego Hyacinthus diacon. card. Sanctae Mariae in Cosmedin.

Datum Laterani, per manum Rolandi, sanctae Romanae Ecclesiae cardinalis et cancellarii, Idibus Junii, indict. V, Incarnationis Dominicae anno 1157, pontificatus vero domni Adriani papae IV anno III.

CXXXVIII. Ad eumdem.--Ut Constantinopoli et in aliis urbibus imperii CP., in quibus Veneti plures habent ecclesias, episcopos ordinare ac consecrare possit. (Laterani, Jun. 13.)[MANSI, Concil., col. 824.] ADRIANUS episcopus, servus servorum Dei, venerabili fratri HENRICO patriarchae, salutem et apostolicam benedictionem.

Inter omnia coeli sidera, quae ad decorem mundi et usus hominum, in principio sapientia divina formavit, solem voluit claritate luminis praeeminere; cujus ortus et diem terrae infunderet, et noctis tenebras propulsaret. Conveniens namque fuerat quod eo praestantior caeteris sideribus haberetur; quo specialiter in ipso formationis exordio, ut singulariter praeesset diei, de superni munere Conditoris accepit. Sic nimirum Redemptor noster, cum ecclesias veluti micantes stellas in diversa mundi climata latius propagasset, sacrosanctam Romanam Ecclesiam, cujus B. Petrus apostolorum princeps exstitit gubernator, tanquam splendidum solem, omnibus superesse, et singulas ei ecclesias, utpote membra, suo capiti statuit subjacere. Quod ex illis verbis manifestius declaratur, quibus eumdem Petrum est Dominus allocutus: Si diligis me, pasce oves meas (Joan. XXI). Et alibi: Tu es Petrus, et super hanc petram aedificabo Ecclesiam meam (Matth. XVI). Petra vero supra quam legitur esse fundata, nullas scissuras recipit, nullas patitur sectiones. Hoc idem rursus demonstratur, cum dicitur: Quodcunque ligaveris super terram, erit ligatum et in coelis; et quodcunque solveris super terram, erit solutum et in coelis (ibid.). Ipsi quoque et propriae firmitas, et fidei alienae confirmatio data est, quando a magistro audire meruit: Ego pro te rogavi, Petre, ut non deficiat fides tua; et tu aliquando conversus, confirma fratres tuos (Luc. XXII). Istis itaque et aliis rationibus sancta et apostolica Ecclesia, quae coelesti privilegio inter alias obtinet principatum, tantam ab ipso capite Domino Jesu Christo praerogativam accepit, ut auctoritatem habeat singularem universis per orbem terrarum ecclesiis providendi, et discreta in eis consideratione statuere, quae cognoscit statuenda. Nobis igitur qui, licet insufficientibus meritis, vices apostolorum principis in sancta Ecclesia suscepimus exsequendas, providendum imminet attentius et agendum, ut secundum uniuscujusque dignitatem et statum Ecclesiae honor ei debitus impendatur, et cum salute populi fratribus nostris provida sollicitudine deferatur. Hac siquidem consideratione, venerabilis in Christo frater Henrice patriarcha, inclinati justis postulationibus tuis gratum impartimur assensum; et tam devotioni tuae, quam honori et utilitati Graden. Ecclesiae, cui, Deo auctore, praeesse dignosceris, deferre volentes, tibi et successoribus tuis auctoritate apostolica duximus concedendum, ut in Constantinopolitana urbe, et in aliis civitatibus, in Constantinopolitano duntaxat imperio, constitutis, in quibus Veneti plures habent ecclesias, ubi videlicet eorum multitudo consuevit assidue convenire, liceat vobis episcopum ordinare, et absque alicujus contradictione munus ei consecrationis impendere. Ut igitur haec nostra concessio perpetuis temporibus inviolabiliter observetur, eam auctoritatis nostrae praesidio roboramus, et praesentis scripti patrocinio communimus. Statuentes ut nulli omnino hominum liceat hanc paginam nostrae concessionis et confirmationis infringere, etc. Si quis igitur, etc. Cunctis autem servantibus, etc. Amen, amen, amen. Ego Adrianus catholicae Ecclesiae episcopus. Ego Ymarus Tusculanus episcopus. Ego Cinthius Portuensis et S. Rufinae episc. Ego Guido presb. cardinalis S. Chrysogoni. Ego Ubaldus presb. card. tit. S. Praxedis Ego Manfredus presb. card. S. Sabinae. Ego Julius presb. card. tit. S. Marcelli. Ego Ubaldus presb. card. tit. S. Crucis in Jerusalem. Ego Octavianus presb. card. tit. S. Caeciliae Ego Joannes presb. card. SS. Joan. et Pauli tit. Pammachii. Ego Joannes presb. card. tit. SS. Sylvestri et Martini. Ego Oddo diac. card. S. Georgii ad Velum Aur. Ego Guido diac. card. S. Mariae in Aquiro. Ego Hyacinthus diac. card S. Mariae in Cosmedin.

Datum Laterani, per manum Rolandi, sanctae Romanae Ecclesiae presb. card. et cancellarii, Idib. V, Incarn. Domin. anno 1157, pontif. vero D. Adriani papae IV anno III.

CXXXIX. Episcopis, duci, populo Venetiarum Henricum patriarcham Gradensem commendat. Nuntiat eidem ab archiepiscopo Jadertino promissam obedientiam esse. (Laterani, Jun. 13.)[ Ibid., col. 825.] ADRIANUS episcopus, servus, servorum Dei, venerabilibus fratribus episcopis et dilectis filiis, majestati ducis, et universo populo Venetiarum, salutem et apostolicam benedictionem.

Venerabilem fratrem nostrum Henricum Gradensem patriarcham, sicut eum, quem vera in Domino affectione diligimus, et sincerae charitatis brachiis amplectimur, ad sedem apostolicam venientem ea, qua decuit benignitate recepimus, et honorem ei debitum impendentes, ipsum in postulationibus suis, tum pro suae honestate ac probitate personae, et pro commisso sibi dignitatis officio, tum pro eo quod vos et civitatem vestram, sicut nobilem et famosam diligimus, et intendimus honorare quibus modis secundum Deum potuimus, curavimus exaudire. Quem ad vos, tanquam ad speciales et devotos filios, cum apostolicae sedis benedictione, et nostrae gratiae plenitudine principaliter remittentes, universitati vestrae ipsum attentius commendamus, per apostolica vobis scripta mandantes, quatenus eum honorifice recipiatis, honeste tractetis, et ei tanquam spirituali principi et animarum vestrarum rectori debitam in omnibus obedientiam et reverentiam impendatis. Ad haec discretioni vestrae praesentium significatione volumus innotescat, quod frater noster Jadrensis archiepiscopus in nostra et fratrum nostrorum praesentia, memorato fratri nostro patriarchae ejusque successoribus, obedientiam, tanquam primati suo spontanea voluntate promisit, et nos promissionem ipsam in publicum fecimus redigi instrumentum. Vos autem sicut viri strenui et famosi ad dilatandos terminos Gradensis Ecclesiae matris vestrae omnibus modis laboretis, atque ad ejus augmentum efficaciter studeatis. Nos enim temporis opportunitate accepta, eamdem Ecclesiam, quibus modis cum Deo poterimus, curabimus honorare, atque exaltationi et utilitati ipsius attentius providere.

Datum Lat., Idib. Junii, anno III.

CXL. Rodulpho priori Camaldulensi ejusque successoribus asserit monasterium Prataliense a Jeronymo episcopo Aretino donatum. (Laterani, Jun. 15.)[MITARELLI, Ann. Camal., III, Append., 496.] ADRIANUS episcopus, servus servorum Dei, dilectis filiis RODULPHO priori Camaldulensi, ejusque fratribus, tam praesentibus quam futuris, regularem vitam professis, in perpetuum.

Quoties illud a nobis petitur, quod religioni et honestati convenire dignoscitur, animo nos decet libenti concedere, et petentium desideriis congruum impertiri suffragium. Petivistis a nobis, dilecti in Domino filii, ut donationem monasterii de Pratalia et concessionem vobis et per vos Ecclesiae Camaldulensi a venerabili fratre nostro Jeronymo Aretino episcopo vobis canonice factam, auctoritate apostolica muniremus, nos vero ex ejusdem fratris episcopi litterarum tenore, quas nobis transmisit, plenarie cognoscentes, eamdem donationem canonice factam auctoritate apostolica confirmamus, et confirmationem ipsam ratam et inconcussam perpetuis temporibus decernimus permanere.

Praefatum ergo monasterium cum ecclesiis et omnibus pertinentiis suis vobis munimine sedis apostolicae confirmantes ipsum sub apostolicae sedis et nostra speciali protectione suscipimus et praesentis scripti privilegio communimus.

In primis siquidem statuentes ut ordo monasticus, qui secundum Deum et beati Benedicti Regulam atque ordinem Camaldulensium fratrum ibidem dignoscitur institutus, perpetuis in eodem loco temporibus inviolabiliter observetur.

Praeterea quascunque possessiones, quaecunque bona idem monasterium impraesentiarum juste et canonice possidet, aut in futurum concessione pontificum, largitione regum vel principum, oblatione fidelium, seu aliis justis modis, praestante Domino poterit adipisci, firma vobis, et his qui in eodem monasterio studuerint Domino deservire, et illibata permaneant. Sepulturam quoque illius loci liberam esse concedimus, ut eorum devotioni et extremae voluntati, qui se illic sepeliri deliberaverint, nisi forte excommunicati vel interdicti sint, nullus obsistat, salva tamen justitia matricis ecclesiae. Sane novalium ejusdem monasterii, quae propriis manibus aut sumptibus excoluntur, sive de nutrimentis animalium vestrorum nullus decimas praesumat exigere

Decernimus ergo ut nulli omnino hominum liceat praefatum monasterium temere perturbare, aut ejus possessiones auferre, vel ablatas retinere, minuere, seu quibuslibet vexationibus fatigare, sed illibata omnia et integra conserventur eorum, pro quorum gubernatione et sustentatione concessa sunt, usibus omnimodis profutura, salva sedis apostolicae auctoritate et dioecesani episcopi canonica justitia.

Si qua igitur, etc.Ego Bernardus, presb. card. tit. S. Stephani in Ego Adrianus, catholicae Ecclesiae episcopus Ego Gregorius, Sabinensis episcopus. Ego Manfredus, presb. card. tit. Sanctae Sabinae. Ego Julius, presb. card. tit. Sancti Marcelli. Ego Hubaldus, presb. card. tit. S. Crucis in Jerusalem. Ego Guido, presb. card. tit. Pastoris. Ego Octavianus, presb. card. tit. S. Caeciliae Coelio Monte. Ego Joannes, presb. card. SS. Joannis et Pauli tit. Pammachii. Ego Ildebrandus, presb. card. tit. Basilicae XII apostolorum. Ego Oddo, diac. card. Sancti Nicolai in Carcere Tulliano. Ego Oddo, diac. card. Sancti Georgii ad Velum Aureum. Ego Bonadies, diac. card. Sancti Angeli. Ego Boso, diac. card. SS. Cosmae et Damiani.

Datum Laterani per manum Rolandi, sanctae Romanae Ecclesiae presbyteri cardinalis et cancellarii, XVII Kalend. Julii, indictione V, Incarnationis Dominicae anno 1157, pontificatus vero domni Adriani papae IV anno III.

CXLI. Privilegium pro Ecclesia Ravellensi. (Anagniae, Sept. 11.)[UGHELLI, Italia sacra, I, 1185.] ADRIANUS IV episcopus, servus servorum Dei, ven. fr. Jo. Ravellensi episc. ejusque success. canonice substituendis in perpetuum.

Piae postulatio voluntatis effectu debet prosequente compleri, quatenus et devotionis sinceritas laudabiliter enitescat, et utilitas postulata vires indubitanter assumat. Eapropter, venerabilis in Christo frater Joannes episcope, tuis justis postulationibus clementer annuimus, et praefatam Ravellensem Ecclesiam, cui, Deo auctore, praeesse dignosceris, sub beati Petri et nostra protectione suscipimus, et praesentis scripti privilegio communimus, statuentes, ut quascunque possessiones, quaecunque bona eadem Ecclesia inpraesentiarum, juste et canonice possidet, aut in futurum concessione pontificum, largitione regum, vel principum, oblatione fidelium, seu aliis justis modis, Deo propitio, poterit adipisci, firma tibi, tuisque successoribus et illibata permaneant, omnem vero ambitum Ravellensis Ecclesiae, sicut a praedecessoribus tuis rationabiliter possessus est, tibi tuisque successoribus in perpetuum confirmamus.

Decernimus ergo, ut nulli omnino hominum liceat praefatam Ecclesiam temere perturbare, aut ejus possessiones auferre, vel ablatas retinere, minuere, seu quibuslibet vexationibus fatigare; sed omnia integre conserventur eorum, pro quorum gubernatione, ac sustentatione concessa sunt usibus omnino profutura, salva sedis apostolicae auctoritate.

Si qua igitur, etc. Ego Adrianus, catholicae Ecclesiae episcopus. Ego Hubaldus, presb. card. tit. S. Praxedis. Ego Hubaldus, presb. card. tit. S. Crucis in Hierusalem. Ego Jacobus, presb. card. SS. Joann. et Pauli tit. Pammachii. Ego Arditio, diac. card. S. Theodori. Ego Boso, diac. card. SS. Cosmae et Dam.

Datum Anagniae per manum Rolandi, S. R. E. presb. card. et cancellarii, III Id. Sept., ind. V, Incar. Dom. 1157, pontificatus vero domni Adriani papae IV anno III.

CXLII. Privilegium pro Ecclesia Beneventana. (Urbeveteri, Sep. 28.)[UGHELLI, Italia sacra, VIII, 117.] ADRIANUS episcopus, servus servorum Dei, venerabili fratri HENRICO Beneventano archiepiscopo, ejusque successoribus canonice substituendis in perpetuum.

Et rationis ordo disponit, et ecclesiasticae utilitatis consideratio persuadet, fratribus et coepiscopis nostris ampliorem gratiam et honorem impendi, et commissarum eorum gubernationi Ecclesiarum contra saecularis pravitatis incursus sacrosanctae Romanae Ecclesiae tuitione vallari, ut tanto de subditorum salute, ac sui exsecutione officii sollicitiores possint semper existere, quanto contra pravorum audaciam protectionis apostolicae majus se prospexerint munimen habere. Eapropter, venerab. in Christo frater Henrice archiepiscope, tuis justis postulationibus clementer annuimus, et Beneven. Eccl., cui, Deo auctore, praeesse dignosceris, sub B. Petri et nostra protectione suscipimus, et praesentis scriptis privilegio communimus. Statuentes ut, quascunque possessiones, quaecunque bona eadem Ecclesia impraesentiarum juste et canonice possidet, aut in futurum concessione pontificum, largitione regum, vel principum, oblatiore fidelium seu aliis justis modis, Deo propitio, poterit adipisci, firma tibi, tuisque successoribus, et illibata permaneant. In quibus haec propriis duximus exprimenda vocabulis, episcopatus, Avellinum, Montem-Maranum, Frequentinum, Arianum, Montem de Vico, Bovinum, Asculum, Luceriam, Florentinum, Tortibulum, Montem-Corvinum, Vulturariam, Civitatem, Draconariam, Alarinum, Termulam, Guardiam, Triventum, Bojanum, Alifam, Telesam, et Sanctam Agatham: infra civitatem Beneventanam, ecclesiam S. Pauli, ecclesiam S. Mariae de Porta Gloriosa, ecclesiam S. Petri Paccadosso, ecclesiam Sanctae Theclae, ecclesiam S. Martini, ecclesiam Sanctae Mariae ante horam, ecclesiam S. Petri sitam juxta eccl. Petri de Medicis. ecclesiam Sanctae Mariae de Ancona, ecclesiam S. Arthellais, ecclesiam S. Januarii de Graecis, ecclesiam S. Marini, ecclesiam S. Paschasii, ecclesiam S. Angeli, quae est sita juxta ecclesiam S. Cassiani, ecclesiam Sanctae Mariae Rotundae: extra civitatem vero Beneventanam, ecclesiam S. Mariae de Rocca, ecclesiam S. Mariae de Venticano, ecclesiam S. Petri de Cardito, ecclesiam S. Petri de Planisio, ecclesiam S. Theodorae, ecclesiam S. Mariae in Geldone, abbatiam S. Mariae in Strata, abbatiam Sanctae Mariae de Corate, ecclesiam S. Mariae in Gradellis, et quidquid juris habes in castro Montis Sarculi, et valle Caudina. Praeterea concedimus tibi pallii usum ex more ad sacra missarum solemnia celebranda, et crucem per totam parochiam tuam deferendam; pallii vero usum videlicet in Natali Domini, in die S. Stephani, Epiphania, Purificatione sanctae Mariae, in Annuntiatione ejusdem, in Laetare Jerusalem, Coena Domini, in Sabbato sancto, in paschalibus festivitatibus, Ascensione Domini et Pentecostes; in festivitate S. Joannis Baptistae, et in natalitiis beatorum apostolorum, in Assumptione et Nativitate beatae Mariae virginis, et in duabus translationibus B. Bartholomaei, in dedicatione tui archiepiscopatus, et in anniversario tuae consecrationis die, in congregationibus, et consecrationibus episcoporum, ordinationibus clericorum, consecrationibus ecclesiarum, et in festivitatibus majorum ecclesiarum tuae provinciae.

Decernimus etiam ut nulli omnino hominum liceat praefatam Ecclesiam temere perturbare, aut ejus possessiones auferre, vel ablatas retinere, aut aliquibus vexationibus fatigare; sed omnia integra conserventur eorum pro quorum gubernatione et sustentatione concessa sunt usibus omnimodis profutura, salva in omnibus apostolicae sedis auctoritate. Si qua igitur in futurum ecclesiastica saecularisve persona hanc nostrae constitutionis paginam sciens contra eam temere venire tentaverit, secundo tertiove commonita, si non satisfactione congrua emendaverit, potestatis honorisque sui dignitate careat, reamque se divino judicio existere de praedicta iniquitate cognoscat, et a sacratissimo corpore et sanguine Dei et Domini Redemptoris nostri Jesu Christi aliena fiat, atque in extremo examine districtae ultioni subjaceat. Cunctis autem eidem loco justa servantibus sit pax Domini nostri Jesu Christi, quatenus et hic fructum bonae actionis percipiant, et apud districtum judicem praemia aeternae pacis inveniant. Amen. Ego Adrianus, cath. Eccl. episc. Ego Hubaldus, presbyt. card. tit. S. Praxedis. Ego Manfredus, presb. card. tit. S. Sabinae. Ego Hubaldus, presb. card. tit. S. Crucis. Ego Octavianus, presb. card. tit. S. . . . Ego Gerardus, presb. card. tit. S. Stephani in Coelio Monte. Ego Henricus, presb. card. tit. SS. Nerei et Achillei. Ego Joannes, presb. card. tit. Sanctorum Silvestri et Mari. Ego Joannes, diac. card. tit. Sanctorum Sergii et Bacchi. Ego Oddo, diac. card. tit. S. Nicolai in Carcere Tulliano.

Dat. Urbeveteri per manum Rolandi, S. R. E. presbyteri cardinalis et cancellarii IV Kal. Octobr., indict. V, Incarnationis Dominicae anno 1157, pontificatus domni Adriani papae IV anno tertio.

CXLIII. Friderico Romanorum imperatori exprobrat quod sacrilegam Eskilli archiepiscopi Lundensis comprehensionem, neglectis admonitionibus suis, impunitam adhuc tulerit. Memorat coronam imperatoriam a sese ei collatam, etc. (Circa Oct.)[MANSI, Concil., XXI, 789.] ADRIANUS episcopus, servus servorum Dei, dilecto filio FRIDERICO illustri Romanorum imperatori, salutem et apostolicam benedictionem.

Imperatoriae majestati, pàucis retroactis diebus, recolimus scripsisse, illud horrendum et exsecrabile facinus, et piaculare flagitium tempore nostro commissum, in Teutonicis partibus, sicut credimus, aliquando intentatum, excellentiae tuae ad memoriam revocantes, non sine grandi admiratione ferentes quod absque digna severitate vindictae usque nunc transire passus sis tam perniciosi sceleris feritatem. Qualiter enim venerabilis frater noster E. Londonensis archiepiscopus, dum a sede apostolica remearet, a quibusdam impiis et scelestis (quod sine grandi animi moerore non dicimus) in partibus illis captus fuerit, et adhuc in custodia teneatur; qualiter etiam in ipsa captione praedicta, viri impietatis, semen nequam, filii scelerati, in eum et in suos evaginatis gladiis violenter exarserint, et eos ablatis omnibus, quam turpiter atque inhoneste tractaverint, et tua serenissima celsitudo cognoscit, atque ad longinquas et remotissimas regiones fama tanti sceleris jam pervenit. Ad cujus utique vehementissimi facinoris ultionem, sicut is cui bona placere, mala vero displicere credimus, constantius exsurgere debuisti, et gladium, qui tibi ad vindictam maledictorum, laudem vero bonorum est ex divina provisione concessus, in cervicem desaevire oportuit impiorum, et gravissime conterere praesumptores. Tu vero ad ipsum ita dissimulasse diceris, saevitiam neglexisse, quod eosdem non est quare poeniteat commisisse reatum; quia impunitatem sacrilegii quod gesserunt, jamjam sentiunt invenisse. Cujus quidem dissimulationis et negligentiae causam penitus ignoramus, quoniam nos in aliquo serenitatis tuae gloriam offendisse conscientiae scrupulus nostrum animum non accusat; sed personam tuam sicut charissimi et specialis filii nostri et principis Christianissimi, quem in apostolicae confessionis petra non ambigimus per Dei gratiam solidatum, sincera semper dilexerimus charitate, et debitae tractavimus benignitatis affectu. Debes enim, gloriosissime fili, ante oculos mentis reducere, quam gratanter et quam jucunde alio anno mater tua sacrosancta Romana Ecclesia te susceperit, quanta cordis affectione tractaverit, quantum tibi dignitatis plenitudinem contulerit, et honoris, et qualiter imperialis insigne coronae libentissime conferens benignissimo gremio suo tuae sublimitatis apicem studuerit confovere, nihil prorsus efficiens quod regiae voluntati vel in minimo cognosceret obviare. Neque tamen poenitet nos desideria tuae voluntatis in omnibus implevisse, sed si majora beneficia excellentia tua de manu nostra suscepisset, si fieri posset, considerantes quanta Ecclesiae Dei et nobis per te incrementa possint et commoda provenire, non immerito gauderemus. Nunc autem quia tam immensum facinus, quod in contumeliam universalis Ecclesiae et imperii tui noscitur etiam commissum, negligere ac dissimulare videris, suspicamur utique ac veremur ne forte in hanc dissimulationem et negligentiam propter hoc tuus animus sit inductus, quod suggestione perversi hominis zizania seminantis, adversus clementissimam matrem tuam sacrosanctam Romanam Ecclesiam, et nos ipsos indignationem, quod absit! aliquam conceperis vel rancorem.

Ob hoc igitur et ob hoc alia omnia negotia, quae cognoscimus imminere, duos de melioribus et charioribus, quos circa nos habemus, dilectos scilicet filios nostros, Bernhardum S. Clementis presbyterum, Rolandum S. Marci presbyterum cardinalem et cancellarium nostrum, viros utique religione, prudentia et honestate conspicuos, serenitati tuae de latere nostro, ad praesens duximus destinandos, excellentiam tuam rogantes attentius, quatenus eos tam honorifice quam benigne recipias, honeste tractes, et ea quae ipsi super hoc, et super aliis, ad honorem Dei et sacrosanctae Romanae Ecclesiae, ad decus etiam et exaltationem imperii pertinentia, ex parte nostra, imperatoriae proposuerint dignitati, sicut si ab ore nostro procedant, absque ulla haesitatione suscipias, et ipsorum verbis, tanquam si ea contingeret nos proferre, fidem non dubites adhibere

CXLIV. Hospitalis S. Blasii juxta Modoetiam possessiones confirmat. (Laterani, Nov. 4.)[GIULINI, Memorie di Milano, VI, 529.] CXLV Monasterio Mediolanensi Sancti Dionysii confirmat omnia illius jura et bona. (Laterani, Nov. 10.)[MURATORI, Antiq. Ital., V, 1035.] ADRIANUS episcopus, servus servorum Dei, dilectis filiis WILFREDO abbati monasterii Sancti Dionysii Mediolanensis, ejusque fratribus tam praesentibus quam futuris, regularem vitam professis in perpetuum.

Justis religiosorum desideriis dignum est facilem praebere consensum, ut fidelis devotio celebrem consequatur effectum. Eapropter, dilecte in Domino fili Wilfrede abbas, tuis justis postulationibus clementer annuimus, et monasterium Sancti Dionysii, cui, Deo auctore, praesides, et praedecessoris nostri beati Petri, et nostra protectione suscipimus, et praesentis scripti privilegio communimus, statuentes ut, quascunque possessiones, quaecunque bona idem monasterium impraesentiarum juste et canonice possidet, aut in futurum concessione pontificum, largitione regum vel principum, oblatione fidelium, seu aliis justis modis, praestante Domino, poterit adipisci, firma vobis vestrisque successoribus et illibata permaneant. In quibus haec propriis duximus exprimenda vocabulis: Ecclesiam videlicet Sancti Michaelis de Pescallo, in qua monasterium statuendi, si expedierit, facultatem habetis, sicut a venerabili fratre nostro Oberto Mediolanensi archiepiscopo rationabili providentia vobis concessum est; totam parochiam suburbii illius portae, quae dicitur Porta Nova, sicut per ejusdem archiepiscopi sententiam legitime vobis adjudicata est; ecclesiam Sanctae Mariae in Solario, quae nunc Sancti Fidelis dicitur; ecclesiam Sancti Laurentii, quae est juxta domum Tassonis, cum omnibus earum pertinentiis; curtem de Melate cum tribus capellis, videlicet Sancti Bartholomaei, Sancti Dionysii, Sanctae Mariae de Sabioncello, et duobus castris, scilicet de Melate et Sabioncello; curtem de Lierni, cum duabus capellis beati Mauricii videlicet et beati Michaelis; tertiam partem curtis de Talamona cum decima, et jus vestrum in duabus capellis, quae in curte illa sitae sunt, videlicet Sanctae Mariae et Sancti Martini, cum omnibus ad eas pertinentibus; capellam Sancti Martini de Gradi, cum omnibus ejus possessionibus; ecclesiam beati Michaelis de Pescallo, cum omnibus suis pertinentiis; decimam terrarum, quae sunt juxta ipsum monasterium, et illarum terrarum, quae sunt circum flumen Sevisum hinc atque inde in omnibus pertinentiis hominum habitantium in Porta, quae dicitur Nova, et in porta orientali, quae modo coluntur, vel in antea cultae fuerunt, sicut ab Eriberto bonae memoriae Mediolanensi archiepiscopo canonice vobis concessa est, et in scripto suo firmata; possessiones, quas habetis in Sacrate et in Sexto, qui dicitur Joannis, in Affori, in Ponte Curionis, in Grogonzola, in Aronio, Pescallo, Lomacio, Casalego, Calutate, Romano, in Quinto, in Surdi, et in Casale, de Casinis, de Valle Saxia, cum omnibus supradictarum possessionum libertatibus et consuetudinibus, sicut eas cessione regum hactenus quiete habuistis, et praefati Oberti archiepiscopi scripto vobis confirmatae sunt.

Ad haec quatuor clerici ipsius monasterii, qui sunt de ordine Decomanorum Mediolanensis Ecclesiae, ab abbate, qui pro tempore fuerit, ad honorem Dei in eadem Ecclesia ponantur et ordinentur, eique tanquam patri et Domino suo obedientes existant, sicut hactenus exstitisse dignoscitur, et scripto jam dicti archiepiscopi continetur. Statuimus autem in praedictis ecclesiis Sanctorum Laurentii et Fidelis, vobis cum assensu memorati archiepiscopi absque contradictione aliqua ponere liceat sacerdotes. Prohibemus etiam ut nemini fas sit in parochia suburbii Portae Novae, quae vestri juris existit, infirmos visitare, mortuos sepelire, et alia divina officia, quae ad parochiale jus pertinent, vobis invitis, populo celebrare. Praeterea quidquid Adalbertus jam dictus abbas ipsius monasterii invasor ab eadem Ecclesia Sancti Dionysii per venditiones, pignorationes, infeudationes, investituras, libellos, commutationes, locationes, seu alio quolibet modo illicite alienavit, irritum esse censemus, et ad ipsam Beati Dionysii ecclesiam revocandi facultatem vobis concedimus, quemadmodum per senteutiam consulum Mediolanensium a Rubaldo bonae memoriae archiepiscopo confirmatum legitime judicatum est. Sane novalium vestrorum, quae propriis manibus aut sumptibus colitis, sive de nutrimentis vestrorum animalium, nullus a vobis decimas praesumat exigere. Decimas quoque, quas canonice possidetis, vobis nihilominus confirmamus.

Decernimus ergo ut nulli omnino hominum liceat praefatum monasterium temere perturbare, aut ejus possessiones auferre, vel ablatas retinere, minuere, seu quibuslibet vexationibus fatigare, sed illibata omnia et integra conserventur, eorum, pro quorum gubernatione et sustentatione concessa sunt, usibus omnimodis profutura, salva sedis apostolicae auctoritate et Mediolanensis archiepiscopi canonica justitia. Si qna igitur in futurum ecclesiastica, saecularisve persona hanc nostrae constitutionis paginam sciens contra eam temere venire tentaverit, secundo tertiove commonitus, nisi praesumptionem suam digna satisfactione correxerit, potestatis honorisque sui dignitate careat, reamque se divino judicio existere de perpetrata iniquitate cognoscat, et a sanctissimo corpore ac sanguine Dei et Domini Redemptoris nostri Jesu Christi aliena fiat, atque in extremo examine districtae ultioni subjaceat. Cunctis autem eidem loco sua jura servantibus sit pax Domini nostri Jesu Christi, quatenus et hic fructum bonae actionis percipiant, et apud districtum judicem praemia aeternae pacis inveniant. Amen, amen, amen.Ego Henricus, presbyter cardinalis tituli Sanctorum Ego Adrianus, catholicae Ecclesiae episcopus. Ego Gregorius, Sabinensis episcopus. Ego Hubaldus, presbyter cardinalis tituli Sanctae Praxedis. Ego Julius, presbyter cardinalis tituli Sancti Marcelli. Ego Octavianus, presbyter cardinalis tituli Sanctae Caeciliae. Nerei et Achillei. Ego Odo, diaconus cardinalis Sancti Georgii ad Velum aureum. Ego Guido, diaconus cardinalis Sanctae Mariae in Porticu. Ego Odo, diaconus cardinalis Sancti Nicolai in Carcere Tulliano. Ego Bonadies, diaconus cardinalis Sancti Angeli.

Datum Laterani per manum Alberti, Sancti Adriani diaconi cardinalis, vicem domni Rolandi, sanctae Romanae Ecclesiae presbyteri cardinalis et cancellarii, gerentis, IV Idus Novembris, indictione VI, Incarnationis Dominicae anno 1157, pontificatus vero domni Adriani papae IV, anno tertio.

CXLVI. Privilegium pro parthenone S. Spiritus Paraclitensi (Laterani, Dec. 1.)[Opp. Abaelardi, 353.] ADRIANUS episcopus, servus servorum Dei, dilectis in Christo filiabus HELOISSAE abbatissae, caeterisque in oratorio Sancti Spiritus, quod in pago Trecensi situm est, divino famulatui mancipatis, etc. [ ut in superiori Eugenii epist. ].

Loca vero de Pomario, Triagnello, Leavalle, Neforto, Sancti Flaviti, quemadmodum vobis rationabiliter concessa sunt, auctoritate vobis apostolica confirmamus, etc.

Datum Laterani, per manum Alberti, Sancti Adriani diaconi cardinalis, vicem domini Rolandi, sanctae Romanae Ecclesiae presbyteri cardinalis et cancellarii, gerentis, Kal. Decembris, ind. XI, Incarnationis Dominicae anno 1157, pontificatus vero domini Adriani papae IV anno III.

CXLVII. Ecclesiam S. Rudberti Salsburgensem tuendam suscipit et ejus bona ac jura confirmat. (Laterani, Decemb. 30.)[HANSIZII, Germ. sacra, II, 254.] ADRIANUS episcopus, servus servorum Dei, dilectis filiis HUGONI praeposito Sancti Rudberti Salsburgensis Ecclesiae, ejusque fratribus tam praesentibus quam futuris, canonicam vitam professis, in perpetuum.

Quoties illud a nobis petitur, quod religioni et honestati dignoscitur convenire, animo nos decet libenti concedere et petentium desideriis congruum impertiri suffragium. Eapropter, dilecti in Domino filii, vestris justis postulationibus clementer annuimus, praedecessorum nostrorum felicis memoriae Calixti, Honorii, Innocentii et Eugenii Romanorum pontificum vestigiis inhaerentes, ecclesiam Sancti Rudperti, in qua divino mancipati estis obsequio sub B. Petri et nostra protectione suscipimus et praesentis scripti privilegio communimus. In primis siquidem statuentes ut ordo canonicus, qui secundum Dominum et B. Augustini Regulam atque institutionem venerabilis fratris nostri bonae memoriae Conradi Salzburgensis archiepiscopi noscitur institutus perpetuis ibidem temporibus inviolabiliter observetur. Sancimus etiam ut nullus de loco in quo statuti estis, vos audeat amovere aut ordinem alterius professionis super vos inducere, Praeterea quascunque possessiones, quaecunque bona eadem ecclesia inpraesentiarum juste et canonice possidet, aut in futurum concessione pontificum, largitione regum vel principum, oblatione fidelium, seu aliis justis modis, praestante Domino, poterit adipisci, firma vobis vestrisque successoribus et illibata permaneant. In quibus haec propriis duximus exprimenda vocabulis: Longow, cum omnibus pertinentiis suis; Krencecar, cum omnibus pertinentiis suis; Saldorf, cum omnibus pertinentiis suis; Hoerdingen, cum omnibus pertinentiis suis; Salinas in Halle, cum curtibus et mancipiis, et aliis pertinentiis suis. In orientali plaga vineas, agros, curtes, familias, cum omnibus pertinentiis suis; Arnstorff, cum omnibus pertinentiis suis; Peberar, cum omnibus pertinentiis suis, et ea quae juste et legitime possidere videmini in Salzburgensi pago, tam in agris quam in pratis et novalibus; ecclesiam Sancti Jacobi, quae in Salzburgensi civitate juxta monasterium vestrum sita est, cum omnibus pertinentiis suis; Pongor autem Hopfgart cum omnibus pertinentiis suis. Sane ne quis vestrum clericus vel laicus, post professionem exhibitam proprium quid habere, neve sine abbatis vel congregationis licentia claustri cohabitationem deserere audeat, interdicimus. Prohibemus etiam ut nullus ecclesiae vestrae advocatus alium pro se substituere, vel vos injustis vexationibus fatigare praesumat. Nulli etiam episcopo licentia pateat angarias vel alias novas exactiones canonice quieti et religioni contrarias vobis vel ecclesiae vestrae imponere. Obeunte vero te, nunc ejusdem loci abbate vel tuorum quolibet successorum, nullus ibi qualibet subreptionis astutia seu violentia praeponatur, nisi quem fratres communi consensu, vel fratrum pars consilii sanioris, secundum Dominum et beati Augustini Regulam, providerint eligendum.

Decernimus ergo ut nulli omnino hominum liceat praefatam Ecclesiam temere perturbare aut ejus possessiones auferre, vel ablatas retinere, minuere. seu quibuslibet vexationibus fatigare; sed illibata omnia et integra conserventur eorum, pro quorum gubernatione et sustentatione concessa sunt usibus omnimodis profutura, salva sedis apostolicae auctoritate, et Salzburgensis archiepiscopi canonica reverentia.

Si qua igitur, etc. Cunctis autem, etc.

Datum Laterani per manum Rolandi, sanctae Romanae Ecclesiae presbyteri cardinalis et cancellarii, III Kal. Januarii, indictione VI, Incarnationis Dominicae anno 1157, pontificatus vero domni Adriani papae IV anno IV.

CXLVIII. Archiepiscopis et episcopis Germaniae queritur injurias a Friderico imperatore legatis suis illatas. Mandat enitantur ut imperator a Reinaldo cancellario satisfactionem faciat exhiberi. [MANSI, Concil., XXI, 790.] Quoties aliquid in Ecclesia contra honorem Dei et salutem fidelium attentatur, fratrum et coepiscoporum nostrornm, et eorum praecipue qui Spiritu Dei aguntur cura debet existere, ut ea, quae male gesta sunt, gratam Deo correctionem debeant invenire. Hoc autem tempore, quod absque nimio moerore non dicimus, charissimus filius noster Fridericus Romanorum imperator, tale quid egit, quale temporibus antecessorum suorum non legimus perpetratum. Cum enim nos duos de melioribus fratribus nostris, Bernhardum tit. S. Clementis, et Rolandum, Cancellarium nostrum, tit. S. Marci presbyteros cardinales, ad ipsius praesentiam mississemus, ipse, cum primum ad ejus praesentiam pervenerunt, alacriter visus est eos recepisse. Sequenti vero die cum redirent ad eum, et litterae nostrae in ejus auribus legerentur, accepta occasione cujusdam verbi, quod ipsarum litterarum series continebat, insigne videlicet coronae beneficium tibi contulimus, in tantam animi commotionem exarsit, ut convicia, quae in nos et legatos nostros dicitur conjecisse, et quam inhoneste ipsos a praesentia sua recedere, ac de terra sua velociter exire compulerit, et audire opprobrium, et lamentabile sit referre. Eis autem ab ipsius praesentia excedentibus, facto edicto, ne aliquis de regno vestro ad apostolicam sedem accedat, per omnes fines ejusdem regni custodes dicitur posuisse, qui eos, qui ad sedem apostolicam venire voluerint, violenter debeant revocare. Super quo facto licet aliquantulum perturbemur, ex hoc tamen in nobis ipsis majorem consolationem accipimus, quod ad id de vestro et principum consilio non processit. Unde confidimus eum a sui animi motu, consilio et persuasione vestra facile revocandum. Quocirca fratres, quoniam in hoc facto non solum nostra, seu vestra et omnium Ecclesiarum res agi dignoscitur, charitatem vestram monemus, et exhortamur in Domino, quatenus opponatis vos murum pro domo Domini, et praefatum filium nostrum ad viam rectam quam citius reducere studeatis, attentissimam sollicitudinem adhibentes, ut a Reinaldo cancellario suo, et Palatino comite, qui magnas blasphemias in praefatos legatos nostros, et matrem vestram sacrosanctam Romanam Ecclesiam evomere praesumpserunt, talem et tam evidentem satisfactionem faciat exhiberi ut, sicut multorum aures amaritudo sermonis eorum offendit, ita etiam satisfactio multos ad viam rectam debeat revocare.

Non acquiescat idem filius noster consiliis iniquorum, consideret novissima et antiqua, et per illam viam incedat, per quam Justinianus, et alii catholici imperatores incessisse noscuntur. Exemplo siquidem et imitatione illorum, et honorem in terris, et felicitatem in coelis sibi poterit cumulare. Vos etiam, si eum ad rectam semitam reduxeritis, et beato Petro apostolorum principi gratum dependetis obsequium, et vobis, et Ecclesiis vestris conservabitis libertatem. Alioquin noverit antedictus filius noster, ex admonitione vestra, noverit ex promissionis evangelicae veritate, quod sacrosancta Romana Ecclesia super firmissimam petram, Deo collocante, fundata, quantocunque ventorum turbine quatiatur, in sua firmitate, protegente Domino, in saeculum saeculi permanebit. Nec autem, sicut nostis, deceret eum tam arduam viam absque vestro consilio attentasse. Unde credimus quod, auditis admonitionibus vestris, facillime poterit ad frugem sanioris studii, sicut vir discretus, et imperator catholicus revocari.

CXLIX. Aldebrandino et Bernardino, filiis Ubolini comitis de Calmaiare, praedia quaedam beneficiaria tribuit. [MURATORI, Antiq. Ital., I, 631.] In nomine Domini, etc. Ego Adrianus sanctae sedis apostolicae papa IV, consensu et voluntate fratrum meorum, videlicet Ubaldi presbyteri cardinalis titulo Sanctae Praxedis, Ubaldi titulo Sanctae Crucis, Julii titulo Sancti Marcelli, Henrici titulo Sanctorum Nerei et Achillei, Bosonis diaconi cardinalis Sanctorum Cosmae et Damiani, camerarii nostri, et Alberti diaconi cardinalis Sancti Adriani; concedimus vobis Aldebrandino et Bernardino, filiis quondam Ubolini comitis de Calmajare, vestrisque legitimis filiis et filiabus vestris; si autem sine legitimis filiis et filiabus decesseritis, infra nominatae terrae, quas vobis concedimus, in jure et dominio beati Petri libere remaneant; id est Fractam filii Adzonis, etc., ut supra. Positae sunt autem praedictae terrae in episcopatibus Suanensi, Urbevetano, Tudertino, Clusino, juris beati Petri et sanctae Romanae Ecclesiae. Ad tenendum, utendum, fruendum, meliorandum, et, sicut dictum est, tenendum, possidendum, pro eo quod hominium nobis fecistis et fidelitatem nobis nostrisque catholicis successoribus et sanctae Romanae Ecclesiae jurastis, et stratam omni tempore et omnibus personis servare, exceptis publicis latronibus, et inimicis Ecclesiae Romanae et vestris. Ita tamen si formam peregrinorum non portaverint, et treugam jurare et observare promisistis, si alii compares vestri juraverint et observaverint, Roccam Sancti Stephani custodiendam damus Scarlatano de Radicofano et Orlandino fratri suo, et filiis Belizi, etsi fidelitatem nobis fecerint, cum expensis vestris per quinque continuos annos. Tali conditione, quod si aliqua causa in strata offenderitis, et infra octo dies requisiti non emendaveritis, tunc praenominata Rocca Sancti Stephani in jure et dominio beati Petri absolute remaneat. Si vero in treuga vel contra Hospitales, Templares, clericos, monachos offenderitis, et infra quindecim dies requisiti non emendaveritis, tunc praenominata Rocca Sancti Stephani in jure et dominio beati Petri remaneat. Ecclesias, clericos, monachos de terra vestra ita fovebitis et servabitis, sicut alii nostri fideles suas ecclesias, clericosque suos et monachos servant. Nulli alii pio loco concessionem istam in partem vel in totum dabitis vel alienabitis, nec alicui personae vendetis seu alienabitis, priusquam domno papae, qui pro tempore fuerit, et sanctae Romanae Ecclesiae, justo videlicet pretio minuendo in duodecim denariis pro unaquaque libra. Quod si emere et alienationem ipsam recipere noluerit, dabitis ei suprascriptum commodum, et vendetis seu alienabitis tali personae, quae nobis placeat, sine malitia, salvo semper jure et dominio beati Petri et sanctae Romanae Ecclesiae. Guerram et pacem per personas vestras et praedictas terras ad mandatum Romani pontificis et Romanae ecclesiae facietis vos et filii vestri; filii vero et generi vestri, qui terras ipsas partemve earum tenebunt, nobis nostrisque catholicis successoribus fidelitatem et hominium, guerram et pacem ad mandatum nostrum nostrorumque successorum facient; treugam, stratam, ecclesias, Hospitales, Templares, clericos et monachos se non offendere jurabunt. Alioquin si qui ita non fecerint, a jure nostrae concessionis expertes remanebunt. Nos autem et nostri successores defendere promittimus ab omni homine, si necesse fuerit, secundum officium nostrum.

CL. Canonicis Calvimontensibus interdicit ne ecclesiae bona alienent; jampridem enim decretum esse, ut in eorum ecclesia fratres monasterii S. Dionysii collocarentur. (Romae, ap. S. Petrum, Jan. 10.)[DOUBLET, Hist. de S. Denys, 502.] ADRIANUS episcopus, servus servorum Dei dilectis filiis canonicis Calvimontis Ecclesiae, salutem et apostolicam benedictionem.

Non potest aliqua praesumptione convelli quod auctoritate apostolicae sedis rationabiliter contigerit ordinari. Jamdudum autem, sacrosancta Romana Ecclesia decernente, dignoscitur institutum ut in ecclesia vestra de monasterio B. Dionysii ad divina dependenda obsequia monachi ponerentur, ad quorum usum et dispositionem decedentium canonicorum beneficia devenirent. Ut igitur tam laudabilis institutio nullius valeat astutia vacuari, per praesentia vobis scripta mandamus quatenus praebendas et beneficia vestra vendere, vel quomodolibet alienare nullatenus praesumatis, alioquin nos et alienationes ipsas auctoritate apostolica vacuamus, et in vos, auctore Deo, taliter vindicabimus, ut quam grave sit tam sanctas et tam laudabiles constitutiones infringere, docente poena, intelligere valeatis.

Datum Romae apud Sanctum Petrum, IV Idus Januarii.

CLI. Henrico Belvacensi episcopo quemdam D. commendat. (Romae, ap. S. Petrum, Jan. 10.)[MARTEN., Ampl. Collect., II, 638.] ADRIANUS episcopus, etc. venerabili fratri HENRICO Belvacensi episcopo, etc.

Quia plurimum de tua devotione et animi sinceritate confidimus pro his quos charos habemus preces tibi porrigere minime dubitamus. Inde est quod dilectum filium nostrum D. latorem praesentium, qui multa nobis tam super dilectione circa eum quam super aliis pluribus de tua fraternitate retulit commendanda, charitati tuae attentius commendamus, per apostolica scripta rogantes, quatenus eum pro B. Petri ac nostra reverentia diligas et honores, et eum cum interventu nostro et pro devotione sua de charo habeas chariorem, ipsum quoque in negotiis suis, si qua emerserint, prudentia tua studeat viriliter defensare.

Data Romae, apud Sanctum Petrum, IV Kal. Februarii

Anno 1156-58. CLII. Raymundum episcopum Magalonensem hortatur ne « bona ecclesiae communibus clericorum usibus deputata, pro suae voluntatis arbitrio dispenset, utque decimam Montispessulani canonicis restituat. » (Laterani. Oct. 27.)[GARIEL, Series, I, 199.] ADRIANUS episcopus, servus servorum Dei, RAYMUNDO Magalonensi episcopo, salutem et apostolicam benedictionem

Pervenit ad nos quod bona Magalonensis ecclesiae communibus tuorum clericorum usibus deputata contra institutionem ipsius Ecclesiae pro tuae voluntatis arbitrio niteris dispensare, decimam quoque Montispessulaneti ad communitatem ipsorum canonicorum, ut nobis suggeritur, pertinentem, quam utique a quodam laico diceris redemisse, nondum eis restituisti. Unde cum injuncto nobis apostolatus officio teneamur quae sunt corrigenda corrigere et suam unicuique justitiam conservare, fraternitati tuae per apostolica scripta mandando praecipimus, quatenus sine consilio et assensu archidiaconorum et sanioris partis capituli ecclesiae tuae, nihil de rebus ad eorum communitatem pertinentibus praeter institutionem ipsius ecclesiae nullatenus disponere praesumas, et quae inde abstulisti cum integritate restituas; provisurus attentius ne super his clericis tuis de caetero sit materia murmurandi, et nos tibi propter hoc duriore animadversione scribere compellamur Decimam praeterea quam supra memoravimus, nisi quantitatem pretii, quam in ejus redemptione dedisti, ex integro vel jam recepisti, vel quam citius receperis, canonicis tuis, omni excusatione postposita et dilatione restituas.

Datum Laterani, VI Kal. Novemb., [pontificatus nostri anno IV].

CLIII. Henrico episcopo Bellovacensi Ansoldum abbatem Compendiensem commendat. (Laterani, Oct. 29.)[MARTEN., Ampl. Collect., II, 642.] ADRIANUS episcopus, servus servorum Dei venerabili fratri HENRICO Belvacensi episcopo, salutem et apostolicam benedictionem.

Compendiensem Ecclesiam tanto amplius diligere nos convenit et fovere, quanto plus sollicitudinis ad plantandam in ea religionem Romana Ecclesia dignoscitur habuisse. Quocirca fraternitatem tuam rogamus attentius et monemus in Domino, quatenus dilectum filium nostrum An., ejusdem loci abbatem, pro reverentia beati Petri et nostra diligas et honores, et in suis necessitatibus opem et praesidium largiaris. Et quoniam dilectus filius noster Philippus frater tuus thesaurum ipsius ecclesiae adhuc dicitur detinere, frequens apud eum exhortatio non desit, ut thesaurus ipse in manus praefati abbatis debeat devenire.

Praeterea fraternitati tuae mandamus, quatenus de malefactoribus illis, de quibus antedictus abbas in audientia tua querimoniam deposuerit, ita plenam ei justitiam facias, ut pro defectu justitiae non cogatur amplius laborare.

Datum Laterani, IV Kal. Novembris.

CLIV. Godescalco episcopo Atrebatensi praecipit ut Hugoni cancellario ablatum altare de Aslues restituat. (Laterani, Nov. 1.)[MANSI, Concil., XXI, 807.] ADRIANUS episcopus, servus servorum Dei, venerabili fratri . . . . . Atrebatensi episcopo, salutem et apostolicam benedictionem.

Dilectus filius noster Hugo, charissimi filii nostri Ludovici, illustris Francorum regis cancellarius, transmissa nobis relatione monstravit, se altare quoddam in Atrebatensi episcopatu ex dono Aluisi bonae memoriae Atrebatensis quondam episcopi habuisse, et usque ad illud tempus, quo investituram majoris archidiaconatus in Ecclesia tua de mandato nostro fuerat suscepturus, asserit se idem altare quiete ac pacifice possedisse. Imminente vero die, quo de ipso archidiaconatu debebat juxta mandatum nostrum, sicut diximus, investiri, tu, prout nobis suggeritur, nisi eodem altari tibi primitus restituto, investituram ei facere noluisti, et taliter ab eo ipsum altare diceris extorsisse. Quia vero hujusmodi circumventio rationi contraria est, et a pontificali officio penitus aliena, fraternitati tuae per apostolica scripta praecipiendo mandamus, et mandando praecipimus; qnatenus si res ita se habet, ipsum altare jam dicto filio nostro Hugoni cancellario infra 40 dies post horum susceptionem, omni appellatione cessante, restituas. Quod si tu facere forte distuleris, venerabili fratri nostro [Samsoni], Remensi archiepiscopo, apostolicae sedis legato, a nobis datum esse noveris in mandatis, ut ipse hoc vice nostra non differat effectui mancipare.

Datum Laterani V Idus Maii.

CLV. Thesbaldum Parisiensem episcopum hortatur ut Hugoni cancellario primum personatum vel honorem qui in Parisensi Ecclesia vacabit, concedat (Laterani, Nov. 1.)[MANSI, XXI, 805.] ADRIANUS episcopus, servus servorum Dei, venerabili fratri Parisiensi episcopo, salutem et apostolicam benedictionem.

Quoniam de devotione et fidei sinceritate, quam erga sacrosanctam Romanam Ecclesiam et nos ipsos habere dignosceris, plenam fiduciam obtinemus, fraternitatem tuam pro his qui nobis chari sunt et accepti, rogare non dubitamus. Quanto autem dilectus filius noster Hugo, charissimi filii nostri, illustris Francorum regis cancellarius, matri tuae sacrosanctae Romanae Ecclesiae et nobis ipsis devotus sit et fidelis, quantum pro ipsius honore sollicitus permaneat et attentus, et nos ipsi cognoscimus, et prudentiam tuam non credimus ignorare. Inde est quod illum fraternitati tuae duximus plurimum commendandum, rogantes attentius quatenus pro beati Petri et nostrarum reverentia litterarum, primum personatum vel honorem qui in tua vacabit ecclesia, ei concedas, ut et ipse nostras sibi preces sentiat fructuosas, et nos de nostrarum precum admissione gratiarum tibi debeamus exsolvere actiones.

Datum Laterani, Kal. Novembris.

CLVI. Guillelmo nobili viro et universo populo Montispessulani praescribit, ut « finito quinquennio altare S. Salvatoris et oblationes in manu prioris ecclesiae B. Mariae reddant. » (Laterani, Nov. 8.)[D. BOUQUET, Recueil, XV, 687.] ADRIANUS episcopus, servus servorum Dei, dilecto filio nobili viro GUILLELMO et universo populo Montispessulani, salutem et apostolicam benedictionem.

Licet sacri canones de rebus ecclesiasticis nullam disponendi laicis attribuant facultatem, intuitu tamen devotionis vestrae oblationes S. Salvatoris, ad ipsam ecclesiam relevandam, ita vobis sunt concessae, ut studio vestro inceptum opus citius possit et facilius consummari. Quia vero non convenit res ecclesiasticas ab ecclesiasticarum personarum dispositione penitus alienari, certum tempus determinare volumus, ut, eo peracto, altare ipsum et oblationes per quinquennium annorum spatium, et non amplius teneatis. Quocirca universitati vestrae mandamus quatenus, finito quinquennio, altare praedictum et oblationes in manu prioris ecclesiae B. Mariae reddatis, ut de ipsis sicut de aliis ecclesiasticis rebus liberam disponendi habeat facultatem. Vos igitur, ut de opere vestro et labore possitis aeternae felicitatis gaudia promereri, de ipsis oblationibus et de propriis facultatibus vobis a Deo praestitis agite, et ita efficaciter ad perficiendum opus Ecclesiae insistite, quod in brevi termino valeat, auctore Domino consummari.

Datum Laterani, VI Idus Novembris.

CLVII. Ad S. Remensem archiepiscopum et ejus suffraganeos.--Pro ecclesia Jerosolymitana et pro militibus Templi. (Laterani, Nov. 13.)[MARTEN., Ampl. Coll., II, 647.] ADRIANUS episcopus, servus servorum Dei, venerabili fratri S. Remorum archiepiscopo, apostolicae sedis legato, ejusque suffraganeis episcopis, salutem et apostolicam benedictionem.

Quantum strenui et egregii domini bellatores, milites videlicet Templi, novi sub gratia Macchabaei, universae Christianitati proficiant et qualiter loca sancta, quae Salvator noster corporali praesentia illustravit, et a paganorum versutia et persecutione defendant, non solum ad eorum, qui vicini sunt, sed et qui extremum orbis axem inhabitant, non ambigimus pervenisse. Unde quanto majora universis Christi fidelibus per eos proveniunt incrementa, tanto attentius providendum nobis imminet et agendum, ut eorum necessitates sublevare curemus, et ipsis paternae charitatis affectu in suis adversitatibus condolentes consilium et auxilium ministremus. Noviter autem, quod sine grandi moerore et exulceratione non dicimus quaedam eis infortunia emerserunt, et invalescente saevitia paganorum, peccatis exigentibus, tam rerum quam personarum non mediocre perpessi sunt dispendium et jacturam. Cum enim filius sanguinei ad obsidendam Bellinacii, quae Christianorum erat subdita ditioni, infinita collecta perfidorum hominum multitudine, accessisset, charissimus in Christo filius noster B. illustris Jerosolymorum rex, simul cum fratribus militiae templi ad fugandos hostes velocius properavit. Cumque adversus paganos e regione castrorum idem rex consedisset, major pars suorum, fratribus templi cum eo remanentibus, impetrata licentia recesserunt; hostes autem hoc liquido cognoscentes, sub festinatione aggressi sunt Christianos, ut eos in manu valida viriliter repugnarent. Rex vero, et qui cum eo erant, quoniam infinitae multitudinis . . . minime poterant sustinere, suasu et nimia precum instantia eorumdem militum templi, ipsis simul cum residuis militibus regis remanentibus ad conflictum, licet invitus, multa tamen prece et postulatione devictus, illaesus tandem ad propria remeavit. Caeterum praedicti fratres pro Christi nomine et Christianorum salute, animas ponere nullatenus formidantes, et alii qui cum eis remanserant, cum innumerabili multitudine paganorum congressi sunt, et praelium ingerunt. In ipso autem praelio dilectus filius noster B. magister militiae templi ab hostibus captus est, et cum eo octoginta septem de numero fratrum, trecenti vero de aliis militibus, tum capti fuerunt, tum in ore gladii trucidati, et tam equos quam arma et alia spolia incredibiliter amiserunt. Sed post hujus diversitatis caliginem et errorem temporis tenebrosi prosperitatis tempus emicuit, et dies optatus serenitatis illuxit. Praedictus itaque filius noster rex, exercitu reparato et collecta militum ac peditum multitudine, simul cum dilectis filiis nostris nobilibus viris T. Flandriae comite et Rainaldo de Sancto Walerico et suis, quos tunc ad partes illas ex insperato contigerat applicare, superbientium hostium rabiem truculentam invasit, et nonnullis eorum captis, nonnullis interfectis, de ipsis utique feliciter triumphando exercitum procul a praedictae civitatis obsidione fugavit. Interim ad majorem laetitiam et ampliorem cumulum gaudiorum, ad majorem quoque de adversitate consolationem habendam milites templi circa triginta, ducentos paganorum euntes ad nuptias verterunt in fugam, et divino praesidio comitante, omnes partim ceperunt, partim gladio trucidarunt. Nunc autem quoniam in tanta desolatione et imminentis necessitatis articulo praedictis fratribus et aliis loca illa sancta pietatis intuitu defendentibus, nec debemus, nec possumus ulla ratione deesse, fraternitatem tuam rogamus, monemus et exhortamur in Domino, quatenus commissum vobis populum studeatis diligentissime commonere, et eis in suorum veniam delictorum ex injunctio vobis officio injungatis, ut si qui idonei fuerint et strenui ad bellandum, ad loca illa pro eorum liberatione ac defensione festinent. Hi vero qui in propriis personis non poterunt laborare, equos, arma bellica, quae in partibus illis sunt plurimum necessaria, et alia de facultatibus suis pro animarum suarum salute et paganorum remedio illuc studeant destinare.

Data Laterani, Id. Nov.

CLVIII. Abbatibus Biterrensis dioecesis praecipit ut praesuli Biterrensi pareant. (Laterani, Nov. 13.)[ Gall. Christ., VI, Instrum., 138.] ADRIANUS episcopus, servus servorum Dei, dilectis filiis abbatibus per Biterrensem parochiam constitutis, salutem et apostolicam benedictionem.

Non moveri non possumus de iis quae a venerabili fratre nostro Guillelmo Biterrensi episcopo nobis nuntiata sunt. Asserit siquidem nobis quod debitam ei recusatis obedientiam et reverentiam quanquam vestro episcopo exhibere. Unde cum ad obediendum potius quam ad repugnandum suscepti habitus vos qualitas provocet, datur evidenter intelligi quod non illud intus gestatis in mente quod exterius in veste protenditis; obedire enim vestro praelato vos convenit, qui propriam voluntatem etiam, quantum habitus ostendit, pro Domino reliquistis. Ut ergo aliud non probemini gestare interius quam id quod habitu exterius demonstratis, per apostolica vobis scripta mandamus praecipiendo, quatenus vos quibus idem episcopus auctoritate sua manus imponit, omnem illi obedientiam et reverentiam appellatione remota sine contradictione aliqua persolvatis, quae a subditis praelatis debet humiliter exhiberi: quod si aliquis vestrum inobediens ipsi aut rebellis exstiterit, sententiam quae a jam dicto fratre nostro in eum qui ipsi obedire noluerit canonice fuerit promulgata, nos, auctore Domino, auctoritate nostra ratam habebimus.

Datum Laterani, Idibus Novembris.

CLIX. Privilegium pro parthenone S. Spiritus Paraclitensi. (Laterani, Nov. 25.)[Opp. Petri Abaelardi, p. 354.] ADRIANUS episcopus, servus servorum Dei, dilectis in Christo filiabus, HELOISSAE abbatissae monasterii de Paracleto ejusque sororibus, salutem et apostolicam benedictionem.

Quoties religiosae personae a nobis talia postulant, quae a rationis tramite non discordant, ad concedendum quod petitur non debemus difficiles inveniri. Eapropter, dilectae in Domino filiae, vestris justis postulationibus gratum impertientes assensum, auctoritate vobis apostolica concedimus, ut eos qui de facultatibus suis Ecclesiae vestrae grata conferunt solatia charitatis, si forte non proprio reatu, sed pro alienis sunt excessibus interdicti, liceat vobis ad sepulturam recipere, et ipsos In coemeterio vestro cum aliis fidelibus tumulare.

Datum Laterani, VIII Kal. Decembris.

CLX. Ad Henricum episcopum Belvacensem.--Ut, nulla interposita dubitatione, fungi munere episcopali pergat. (Laterani, Dec. 1).[Marten., Ampl, Collect., II, 650.] ADRIANUS episcopus, servus servorum Dei, venerabili fratri HENRICO Belvacensi episcopo, salutem et apostolicam benedictionem.

Praedecessor noster sanctae memoriae papa Eugenius in Belvacensem te voluit episcopum subrogari, sperans quod de tua persona Ecclesiae Dei utilitas non modica proveniret. In qua siquidem dignitate tua nobilitas adeo provide, honeste ac circumspecte, cooperante gratia divina, se hactenus habuit, quod ipsius praedecessoris nostri videtur intentio adimpleta, et nos tuam cognoscentes de praeteritis probitatem, de tuae fraternitatis industria meliorem spem jugiter et fiduciam obtinemus, ac per hoc si non esses a contemplationis requie ad labores actionis translatus, studeremus diligenter efficere, ut pro Ecclesiae utilitate hujusmodi translatio fieret, nec debemus efficere quod facta debeat irritari. Non ergo te moveat verbum quod minus caute diceris protulisse, quia illud dicere nequaquam fuit spiritualem dimittere dignitatem. Susceptum itaque ministerium episcopale discretio tua diligenter exerceat, commissum tibi gregem verbo et opere ita in doctrina Christi studeas informare, ut non vacuus ad arcam patris familias accedere debeas, si plures tecum, divina faciente gratia, possis manipulos reportare. Non enim volumus, nec possemus ullatenus sustinere quod episcopalem dimitteres dignitatem, nisi forte, quod absit! tale in te vitium cognosceremus, propter quod non posses in episcopali officio Domino deservire. Praeterea dilectis filiis nostris fratribus Sancti Luciani, te ita benignum et misericordem exhibeas, ut ipsi omnipotentem pro te Dominum affectuosius deprecentur.

Data Laterani Kalendas Decembris.

CLXI. Ad eumdem.--Pro ecclesia Sancti Luciani. (Laterani, Dec. 1.)[MARTEN., ibid. col. 651.] ADRIANUS episcopus, servus servorum Dei, venerabili fratri HENRICO Belvacensi episcopo, salutem et apostolicam benedictionem.

Ad pietatis et misericordiae opera tanto te duximus propensius invitandum, quanto de tua honestate ac religione majorem fiduciam obtinemus, et speramus quod nostras preces debeat tua fraternitas exaudire. Religiosi fratres ecclesiae B. Luciani, de quibusdam rebus, de quibus inter te et ipsos controversia vertebatur, tuae se decreverunt potius supponere voluntati, quam cum tua nobilitate in judicio disputare, sperantes quod eis plus utilitatis erga te conferre humilitas, quam litigiorum jurgia ministrare. Et ideo apostolicis litteris charitatem tuam monemus, rogamus et exhortamur in Domino, quatenus de his omnibus, quae in tua liberalitate ponere decreverit, praecipue de decimis et prandiis et piscationibus, ita erga supradictos fratres nobilitas tua se habeat, ut videaris religiosos fratres pro amore Christi diligere ac favore, et nos tibi uberes possimus gratiarum exsolvere actiones.

Data Laterani Kal. Decembris.

CLXII. Ad eumdem--Pro nepotibus cujusdam canonici Antissiodorensis. Laterani, Dec. 8.)[MARTEN., ibid. col. 652.] ADRIANUS episcopus, servus servorum Dei, venerabili fratri HENRICO Belvacensi episcopo, salutem et apostolicam benedictionem.

Venientis ad apostolicae sedis praesentiam dilecti filii nostri Altissiodorensis canonici querimoniam nuper accepimus, quod A. Abbas ecclesiae Sancti Germani Altissiodorensis terram, quae quibusdam nepotibus suis paterno solatio destitutis, sicut nuper accepimus, haereditario jure pertinere dicitur, contra justitiam detinere praesumit. Cumque alia vice causa ipsa venerabilibus fratribus nostris Hu. Senonensi archiepiscopo et Altissiodorensi episcopo commissa fuisset, fine debito terminanda, in ipsius examinatione negotii, ad sedem apostolicam fuit appellatum. Quia vero ex injuncto nobis officio pupillis et orphanis compellimur in sua justitia salubriter providere, fraternitati tuae per apostolica scripta mandamus, quatenus infra quindecim dies post susceptionem praesentium litterarum, memoratum abbatem studeas diligentius convenire, ut vel ipsam terram nepotibus praedicti L. sub velocitate restituat, vel in praesentia tua ipsis exhibeat justitiae complementum. Si vero causam interire maluerit, quam terram in integrum restituere, utraque parte in tua praeseutia constituta, et rationibus hinc inde subtiliter investigatis et cognitis, causam ipsam, omni appellatione cessante, ita justitia mediante decidas, quod ulterius super hoc in audientia nostra non debeat replicari querimonia. Quod si praedictus abbas nec terram restituere, nec justitiam de his ad quos eadem terra spectare dicitur, voluerit exhibere, neque tuo super hoc judicio stare, ex tunc in ipsa terra, de qua controversia est, auctoritate nostra divina prohibeas officia celebrari. Praeterea si A. uxor quondam S. de Merlenmaco per se vel per alium, quominus alterum istorum effectui mancipetur, praesumpserit impedire, in personam ejus excommunicationis, in terram vero ipsius sententiam proferas interdicti.

Datum Laterani VI Idus Decembris.

CLXIII. Ad eumdem.--Pro quodam canonico Ecclesiae Antissiodorensis. (Laterani, Dec. 8.)[MARTEN., ibid. col. 553.] ADRIANUS episcopus, servus servorum Dei, venerabili fratri HENRICO Belvacensi episcopo, salutem et apostolicam benedictionem.

Venerabilibus fratribus nostris Hu. Senonensi archiepiscopo et A. Altissiodorensi episcopo causam quae inter dilectos filios nostros R. praepositum de Liriaco et L. Antissiodorensis Ecclesiae canonicum super quadam praebenda noscitur agitari, olim commisimus audiendam, et fine debito terminandam. Cumque utramque partem ante suam praesentiam evocassent, praedictus R. praepositus ad eorum vocationem venire contempsit, sed eumdem L. frustratoria dilatione ad sedem apostolicam appellavit: Nos vero quia plurimum de tua discretione confidimus, eamdem causam experientiae tuae committimus, omni appellatione remota, mediante justitia terminandam. Quocirca fraternitati tuae per apostolica scripta mandamus, quatenus utramque partem ante tuam praesentiam evoces, et rationibus quae hinc inde vertantur subtiliter inquisitis, et plenarie intellectis, eamdem causam canonico fine decidas. Si vero memoratus R. praepositus contumaciter noluerit ad tuam vocationem accedere, vel tuae super hoc sententiae efficaciter obedire, jam dictum filium nostrum L. de ipsa praebenda sine appellationis obstaculo auctoritate nostra investias.

Data Laterani VI Id. Decembris

CLXIV Ad Berengarium archiepiscopum et clerum Narbonensem.--De non invadendis mortuorum episcoporum bonis. (Laterani, Dec. 9.)[MANSI, Concil., XXI, 826.] ADRIANUS episcopus, servus servorum Dei, venerabili fratri BERENGARIO archiepiscopo et dilectis filiis archidiaconibus et universo clero Narbonensi, salutem et apostolicam benedictionem.

Quoniam apostolicae sedis curam Deo, prout ipsi placuit, disponente suscepimus, quieti et paci universarum Ecclesiarum sollicitos nos convenit attentione prospicere, et quae pro earum tranquillitate acta viderimus auctoritate apostolica confirmare; ita ut quae semel ad honorem Dei, decorem domus ejus et salutem fidelium fuerint constituta, nulla diuturnitate temporis in oblivionem neglectumque deveniant, nullaque machinatione pravorum a sua valeant stabilitate moveri. Dilecta vero in Christo filia nostra nobilis mulier Ermengardis Narbonae domina pravam quamdam consuetudinem, quae contra Deum et Ecclesiam vestram antiquitus inoleverat, divinae legis amore ac tuae, frater archiepiscope, dilectionis intuitu abolere desiderans, ad remissionem peccatorum suorum instituit ut te vel tuorum successorum quolibet obeunte nullus princeps, nullus castellanus, nulla omnino saecularis persona episcopalia bona invadere, diminuere aut perturbare praesumat, sed omnia futuro antistiti inconcussa et integra conserventur. Ejus itaque nos pium comprobantes affectum, et renuntiationem ipsius ratam habentes, eam auctoritate apostolica confirmamus et firmam et illibatam perpetuis temporibus decernimus permanere. Archiepiscopo itaque, quicunque pro tempore fuerit, decedente, nec terrae princeps, nec castellanus aliquis, sive miles, nec saecularis aliqua laicave persona sub obtentu alicujus consuetudinis Narbonensis Ecclesiae bona diripere vel direpta audeat retinere. Si quis autem attentare praesumpserit, et infra quadraginta dies praesumptionem suam satisfactione congrua non correxerit, indignationem omnipotentis Dei et beatorum Petri et Pauli apostolorum ejus incurrat, et tanquam sacrilegus fidelium communione privatum et vinculo se noverit excommunicationis astrictum, et a nemine sine licentia Romani pontificis aut legati ex ejus latere destinati possit absolvi.

Datum Laterani, V Idus Decembris.

CLXV Concordiam initam inter episcopum Biterrensem et priorem Cassianensem confirmat. (Laterani, Dec. 9.)[ Gall. Christ., VI, Instr., 138.] ADRIANUS episcopus, servus servorum Dei, dilecto filio JOHANNI Cassianensi priori, salutem et apostolicam benedictionem.

Quod super litigantium controversis mediantibus probis et honestis viris aut concorditer constituitur, aut rationabiliter diffinitur, suo debet statu consistere, ac ne processu temporis cujuslibet praesumptione turbetur, auctoritatis nostrae pagina communiri. Cum autem inter te et venerabilem fratrem nostrum Guillelmum Biterrensem episcopum de quadam ecclesia controversia verteretur, et ipse in ecclesiis tuis per suam dioecesim constitutis quartones de jure sibi peteret episcopali conferri, interponentibus sollicitudinem suam venerabilibus fratribus nostris Berengario Narbonensi archiepiscopo, Aldeberto Nemausensi, Raymundo Uticensi, et Ademaro Agathensi episcopis, Pontio Uticensi praeposito, Rogerio Narbonensi archidiacono, et aliis sapientibus viris, talis inter vos compositio facta est, et utriusque partis assensu firmata. Biterrensis quidem episcopus ecclesiam de Aureliaco, de qua quaestio movebatur, ecclesiam S. Victoris, ecclesiam S. Petri de Laspiniano, ecclesiam S. Felicis de Calobricis, ecclesiam S. Martini de Gradano, ecclesiam S. Andreae de Proliano, ecclesiam S. Laurenti de Roiano, ecclesiam S. Michaelis de Padernis, ecclesiam S. Nataliae de Fano, ecclesiam S. Mariae de Rocasels, ecclesiam S. Severi de Veyrano, ecclesiam S. Andreae de Becses, quidquid habes in ecclesia de Caprilis, et in ecclesia de Clairaco libere tibi et Cassianensi ecclesiae in perpetuum concessit habenda, ita ut tu et successores tui canonicos vel presbyteros in eisdem ecclesiis statuens, potestatem omni tempore habeatis, ipse vero et successores ipsius episcopalem reverentiam, debitas synodos et albergas pro ecclesiarum necessitatibus juxta instituta canonica in eis obtineant, et ab omnibus aliis exactionibus ecclesiae ipsae liberae semper existant. De quartis autem portionibus, quas in eisdem ecclesiis retinebat, duo modii frumenti ad Biterrensem mensuram singulis annis a Cassianensi ecclesia ei ejusque successoribus sine contrarietate aliqua persolventur. Ut itaque compositio ista firma in perpetuum et illibata consistat, nos eam auctoritate apostolica confirmamus, et praesentis scripti pagina communimus. Nulli ergo omnino bominum liceat hanc notrae confirmationis paginam temerario ausu infringere, vel ei contraire. Si quis autem attentare praesumpserit, indignationem omnipotentis Dei et beatorum Petri et Pauli apostolorum ejus incurrat.

Datum Laterani V Idus Decembris

CLXVI. Archiepiscopis et episcopis mandat ut monasterio S. Dionysii a servis ejusdem praestari debita servitia cogant (Laterani, Dec. 11.)[DOUBLET, Hist. de Saint Denys, p. 505.] ADRIANUS episcopus, servus servorum Dei, venerabilibus fratribus universis archiepiscopis et episcopis ad quos litterae istae pervenerint, salutem et apostolicam benedictionem.

Inter caetera quae nos de universalis Ecclesiae cura sollicitant, illud plurimum nos conturbat, si monasteria quae religione et rerum opulentia florere noscuntur, in utroque vel in eorum altero detrimenta sustineant. Pervenit autem ad apostolatus nostri notitiam monasterium Sancti Dionysii, quod nobile est et satis famosum in regno Francorum, plura in servis suis et magna dispendia sustinere. Latitant enim angulis terrarum, ut dicitur, et servitia eidem monasterio debita impendere omnino recusant. Unde ne per malitiam et fraudem servorum idem monasterium suo jure ulterius defraudetur, fraternitati vestrae per apostolica scripta mandamus, quatenus si aliqui fuerint in parochiis vestris reperti, qui jam dicto monasterio servitutis vinculo teneantur astricti, pro vestri officii debito attentius elaboretis, ut abbati et fratribus ejusdem monasterii penitus sint subjecti, et eis debita in domo Sancti Dionysii servitia, et omnem reverentiam studeant exhibere, alioquin vinculo excommunicationis eos innodare non differatis.

Datum Laterani, III Idus Decembris.

CLXVII. Godefrido Lingonensi et Alano Antissiodorensi episcopis mandat sub excommunicationis poena Milonem de Nugerio hortentur ut monachis Regniacensibus cuprum in eorum terra inventum restituat. (Laterani, Dec. 13.)[Vide LEBEUF, Mémoires d' Auxerre, II, Pr., page 267.] CLXVIII. Hugoni Francorum regis cancellario mandat ut abbati Compendiensi gratiam regis reconciliet. (Laterani, Dec. 21.)[MANSI, Concil., XXI, 806.] ADRIANUS episcopus, servus servorum Dei, dilecto filio HUGONI, cancellario illustris regis Francorum, salutem et apostolicam benedictionem.

De tua devotione atque industria plenam fiduciam obtinentes, ad exsequenda quae majori affectu cupimus operis exsecutione compleri, tuam prudentiam confidentius excitamus. Sicut tua novit discretio, Compendiense monasterium, in quo de novo religio est instituta, multis turbinum procellis concutitur, et pravorum incursionibus molestatur. Et adeo quod, sicut nobis suggeritur, dilectus filius noster . . . abbas ejusdem loci, propter quasdam falsas suggestiones a charissimi filii nostri Ludovici regis Francorum credatur gratia declinasse. Ac per hoc industriae tuae praesentium significatione mandamus, quatenus in gratiam supradicti filii nostri eumdem abbatem pro posse tuo restituas, et gratum ei, et commissae sibi ecclesiae studeas consilium et utile ministrare.

Datum Laterani, XII Kal. Jan.

CLXIX. Commonitorium papae ad abbatem et conventum S. Vedasti. (Laterani, Dec. 23.)[MARTEN., Ampl. Collect., I, 848.] ADRIANUS episcopus, servus servorum Dei, MARTINO abbati S. Vedasti et universo conventui, salutem et apostolicam benedictionem.

Vos qui Aegyptum reliquistis, et sicco pede mare Rubrum jam videmini pertransisse, ad anteriora debetis oculos mentis vestrae semper erigere, et ad terram promissionis tanto attentius anhelare, quanto plures in Aegypto positos conspicitis cum Pharaone submergi, et Aegyptiorum deliciis citius quam aestiment defraudari. Defraudantur enim desiderio suo, qui super ollas carnium in Aegypto remanere desiderant, quoniam in puncto ad inferna descendunt, licet bonis videantur temporalibus et carnis voluptatibus abundare; transivi quidem et ecce non erat, quia licet firma videatur stultus radice consistere, percepta tamen maledictionis sententia, statim arescit, et a gloria penitus elongatur. Porro vos, dilecti in Domino filii, qui voluntates etiam proprias pro Domino reliquistis, ad Aegyptiorum opera mentes vestras nullatenus convertatis, nec affectetis redire in Aegyptum animo, ubi Pharaoni deservitur in luto et latere, qui corporis habitu ab ipso videmini separati: vestium siquidem qualitas videtur innuere, et opera quae facitis charitatis, quod ad coelestem patriam tenditis, et ad ipsam festinantes secundum propositam vobis regulam curritis, et bravium supernae vocationis, largiente Domino, contenditis obtinere. Verum quia in via mandatorum Dei currentibus humani generis inimicus consuevit juxta iter offendicula ponere, cavendum est vobis, filii, attentius et agendum, ut ita circumspecte et provide iter quod coepistis, peragere studeatis, quatenus ad palmam felicitatis aeternae possitis pertingere, et cum B. Benedicto in coelesti gloria coronari. Nos vero commissam vobis ecclesiam et personas vestras tanquam B. Petri speciales filios paterna charitate diligimus, et grata semper cupimus subsidia ministrare.

Datum Laterani, X Kal. Januarii.

CLXX. E. comiti de Leon et filiis ejus, vicecomiti de Lamvio, et filiis Iveni Gueni et Iveni Gualli, Hugonem archiepiscopum Dolensem commendat. (Laterani, Dec. 27.)[MARTEN., Thesaur. Anecdot., III, 900.] ADRIANUS episcopus, servus servorum Dei, nobilibus viris E. comiti de Leon et filiis suis, vicecomiti de Lamvio [ al. Lautino], et filiis Iveni Gueni et Iveni Galli, salutem et apostolicam benedictionem.

Vestrae nobilitatis industria pia debet consideratione intendere, et sollicite cogitare, quomodo ecclesias Dei augmentare valeat, et gratis semper beneficiis ampliare. Inter caetera enim pietatis opera, per quae ad aeternae beatitudinis bravium pervenitur, nihil est quod magis in conspectu divinae placeat majestatis, quam si quis sacrosanctas ecclesias diligat, manuteneat, et eis sua jura illibata studeat et integra conservare. Inde est quod venerabilem fratrem nostrum H. Dolensem archiepiscopum, quem utique sicut virum discretum, idoneum et honestum, charum satis et acceptum habemus, et Ecclesiam ipsius gubernationi commissam piae sollicitudini vestrae attentius commendantes, rogamus plurimum, monemus et exhortamur in Domino, atque in peccatorum remissionem vobis injungimus, quatenus tam eum quam Ecclesiam suam sincera charitate diligatis, et in sua studeatis justitia confovere. Illam quoque honorificentiam et devotionem, quam antecessores vestri Dolensi archiepiscopo impendere consueverunt, ut vos per omnia appareat patriae virtutis haeredes, praedicto fratri nostro archiepiscopo pio corde et humili voluntate studeatis exhibere. Consilium vero et auxilium ad exemplar antecessorum vestrorum eidem in necessitatibus suis subministretis, et bona Dolensis Ecclesiae, quae in terra vestra consistunt, memoratum fratrem nostrum faciatis cum integritate habere, et eum quiete et pacifice de caetero possidere.

Datum Laterani, VI Kalendas Januarii.

ANNO 1157-1158. CLXXI. P[etro] episcopo et canonicis Massiliensibus significat se Pontio archiepiscopo Aquensi mandasse ut inter eos et monachos S. Victoris judicium faciat. (Laterani, Mart. 30.)[ L' antiquité de l' Eglise de Marseille, I, 476.] ADRIANUS episcopus, servus servorum Dei, venerabili fratri P. episcopo et dilectis filiis canonicis Massiliensis Ecclesiae salutem, etc. . . .. . . . . . . illam quae inter vos et dilectos filios nostros fratres Massiliensis monasterii super violenta cujusdam corporis ablatione ventilatur, venerabili fratri nostro Pontio Aquensi archiepiscopo committimus audiendam. Ideoque per praesentia vobis scripta mandamus, quatenus cum ab eodem fratre nostro archiepiscopo propter hoc fueritis evocati, ejus praesentiam adeatis, et quod ipse inter vos judicaverit suscipiatis firmiter et observetis.

Datum Laterani, III Kalend. April.

CLXXII. Ad Autissiodorenses S. Eusebii canonicos.--De confirmatione donationis reditus primi anni praebendarum ecclesiae cathedralis Autissiodorensis. (Laterani, Jun. 1.)[MARTEN. Anecd., I, 440.] ADRIANUS episcopus, servus servorum Dei, dilectis filiis canonicis S. Eusebii, salutem et apostolicam benedictionem.

Quoties a viris religiosis super his quae juste ac legitime possident, nostra confirmatio imploratur, animo nos decet libenti concedere, et petentium desideriis congruum suffragium impertiri, ut quanto a perturbatione aliorum securiores exstiterint, et bona sua in majori pace possederint, tanto attentius professioni suae insistere, ac divinis officiis valeant propensius incumbere. Eapropter, dilecti in Domino filii, paci et quieti vestrae benignum impertimur assensum, et beneficium praebendarum, quod venerabilis frater noster Alanus Autissiodorensis episcopus Ecclesiae vestrae concessit, et scripti sui pagina confirmavit, juxta canonicam concessionem ipsius, vobis, et per vos Ecclesiae vestrae auctoritate apostolica confirmamus, et praesentis scripti patrocinio communimus. Nulli ergo omnino hominum liceat hanc paginam nostrae confirmationis infringere, vel ei aliquo modo contraire. Si quis autem hoc attentare praesumpserit, indignationem omnipotentis Dei, et beatorum apostolorum ejus Petri et Pauli se noverit incursurum.

Datum Laterani Kal. Junii.

CLXXIII. Ad N. decanum et capitulum Suessionense.--Pro libertate et consuetudinibus Suessionensis Ecclesiae. (Laterani, Jun. 1.)[MARTEN., Ampl. Collect., II, 646.] ADRIANUS episcopus, servus servorum Dei, dilectis filiis N. decano et toti capitulo Suessionensi, salutem et apostolicam benedictionem.

Ex injuncto nobis a Deo summi pontificatus officio, sollicitudini nostrae incumbit, ecclesiarum utilitatibus intendere, et earum libertatibus providere, ut ab injuriantium molestatione secure permaneant, et nostro sibi beneficio gaudeant fuisse provisum. Inde siquidem est, quod nos vobis et Ecclesiae vestrae cupientes, utiliter providere, consuetudines et libertates, quas in episcopatu hucusque dignoscimini habuisse, videlicet malefactores vestros sive eorum terras interdicendi et absolvendi, episcopo inconsulto, devotioni vestrae nec non et eidem ecclesiae auctoritate apostolica confirmamus, et praesentis scripti patrocinio communimus; adjicientes quod si quando ecclesia vestra pro injuria illata cessavit a divinis, reliquae ecclesiae secundum quod consuetudo vestra dignoscitur habuisse, de capituli vestri mandato cessent. Decernimus ergo ut nulli omnino hominum liceat hanc paginam nostrae confirmationis infringere, vel ei aliquatenus contraire. Si quis autem hoc attentare praesumpserit, indignationem omnipotentis Dei, et beatorum Petri et Pauli apostolorum ejus se noverit incursurum.

Datum Laterani, Kal. Junii.

ANNO 1158. CLXXIV. Ecclesiae S. Mariae Trajectensis protectionem suscipit possessionesque confirmat. (Laterani, Jan. 3.)[MIRAEI, Opp. Diplom., IV, 22.] CLXXV. Ecclesiam Ferrariensem tuendam suscipit canonicorumque possessiones confirmat. (Romae, ap. S. Petrum, Jan. 10.)[UGHELLI, Italia Sacra, II, 536.] ADRIANUS episcopus, servus servorum Dei, dilectis filiis canonicis Ferrariensis Ecclesiae tam praesentibus, etc.

Officii nostri nos admonet et invitat auctoritas pro ecclesiarum statu satagere, et earum quieti et tranquillitati salubriter, auxiliante Domino, providere. Dignum namque, et honestati conveniens esse dignoscitur, ut qui ad ecclesiarum regimen assumpti sumus, eas a pravorum hominum nequitia tueamur, et B. Petri, atque sedis apostolicae patrocinio muniamus. Quocirca, dilecti in Domino filii, vestris justis petitionibus clementer annuimus, et praefatam Ferrariensem Ecclesiam, in qua divino mancipati estis obsequio, sub B. Petri et nostra protectione suscipimus, et praesentis scripti privilegio communimus. Statuentes ut quascunque possessiones, quaecunque bona eadem Ecclesia inpraesentiarum juste et canonice possidet, aut in futurum concessione pontificum, largitione regum vel principum, oblatione fidelium, seu aliis justis modis, Deo propitio, poterit adipisci, firma vobis vestrisque successoribus, et illibata permaneant, in quibus haec propriis duximus exprimenda vocabulis: Villam videlicet, quae dicitur Quartisana, fundum contra Padum, locum Curcula, caput Redae, villam quae dicitur Baniolum, fundum Dundorgum, villam quae dicitur Quartiatica, fundum Pecorile, villam quae dicitur Fossanova, capellam S. Marci ibidem sitam, aquam piscaritiam, quae dicitur Morticiacum, ecclesiam S. Michaelis cum suis pertinentiis, capellam S. Stephani cum suis pertinentiis; in burgo Ferrariae, capellas S. Petri et Salvatoris sitas in castro ejusdem Ferrariae, cum omnibus suis pertinentiis, capellam S. Mariae Magdalenae et S. Viti, quae est in mercato Ferrariae, capellas S. Leonardi, Corrigium stadii totum, medietatem Lendenariae majoris et minoris, Cocolariam lami piscatoriam Zamedellae, mansum in capite lamas communis, medietatem fundi Gallinarii, medietatem fundi Purpuranae, portum capitis Redae, terram quoque, quae fuit de Ajacha positam in valle, quae dicitur Zucula, mansum unum in fundo, qui dicitur Duce; insuper medietatem omnium rerum, quae pro animabus fidelium defunctorum, ecclesiae S. Georgii in episcopio Ferrariae relinquuntur, tam mobilium quam immobilium, medietatem decimationis ejusdem ecclesiae S. Georgii, totam decimam totius villae, quae dicitur Cocomarium, et caetera, quae eidem ecclesiae juste pertinent in terris, vineis, pratis, agris cultis, incultis, aquis, piscationibus, venationes etiam et molendina, servos et ancillas, duodecim homines illius loci, qui vos navigio ferant, quocunque usus vester fuerit, absque omni pretio.

Decernimus ergo ut nulli omnino hominum liceat praefatam Ecclesiam temere perturbare, aut ejus possessiones auferre, vel ablatas retinere, minuere, aut aliquibus vexationibus fatigare, sed omnia integra conserventur vestris, et aliorum, pro quorum gubernatione, et sustentatione concessa sunt, usibus omnimodis profutura, salva sedis apostolicae auctoritate, et Ferrariensis episcopi canonica reverentia. Si qua igitur, etc., cunctis autem, etc.Ego Joannes, presb. card. tit. SS. Sylves. et Ego Adrianus, catholicae Ecclesiae episcopus. Ego Gregorius, Sabinensis episcopus. Ego Ubaldus, presb. card. S. Praxedis. Ego Julius, presb. card. tit. S. Marcelli. Ego Ubaldus, presbyter cardin. tit. S. Crucis in Jer. Ego Bernardus, presb. card. tit. S. Clementis. Ego Octavianus, presb. card. tit. S. Ceciliae. Ego Gerardus, presb. card. tit. S. Stephani in monte Coelio. Ego Joannes, presb. card. SS. Jo. et Pauli. Martini. Ego Ildeprandus, presb. card. Basilicae XII Apostolorum. Ego Odo, diac. card. S. Georgii ad Velum aureum. Ego Guido, diac. card. S. Mariae in Porticu. Ego Hyacinthus, diac. card. S. Mariae in Cosmedin. Ego Joannes, card. SS. Sergii et Bacchi. Ego Bonadies, diac. card. S. Angeli. Ego Arditio, diac. card. S. Theodori. Ego Boso, diac. card. SS. Cosmae et Damiani. Ego Albertus, diac. card. S. Adriani.

Datum Romae apud S. Petrum per manum Rolandi S. R. E. presb. card. et cancellarii IV Id. Januarii, indict. VI, Incarn. Dom. an. 1157, pontific. vero D. Adriani IV, an. IV.

CLXXVI. Domum hospitalem de Misericordia Placentinam tuendam suscipit. (Romae, ap. S. Petrum, Jan. 21.)[CAMPI, Hist. di Piacenza, II, 356.] ADRIANUS episcopus, servus servorum Dei, ALBERTO rectori domus hospitalis de Misericordia, ejusque fratribus tam praesentibus quam futuris, regularem vitam professis in perpetuum.

Religiosis desideriis dignum est facilem praebere consensum, ut fidelis devotio celerem sortiatur effectum. Quocirca, dilecti in Domino filii, venerabilis fratris nostri Hugonis episcopi vestri precibus inclinati, vestris justis postulationibus grato concurrentes assensu, B. Aegidii ecclesiam cum hospitali, in quo divinis estis obsequiis mancipati, sub B. Petri, et nostra protectione suscipimus; et praesentis scripti privilegio communimus statuentes. ( Sequuntur expressa in privilegio Anastasii IV supra allato. )

Ad haec rationabiles consuetudines et libertates vobis a supradicto fratre nostro concessas, et scripti sui munimine roboratas, devotioni vestrae auctoritate apostolica confirmamus, et quemadmodum in ejusdem fratris nostri scripto continetur, ratum et inconcussum futuris temporibus statuimus permanere. Novalium quoque quae propriis manibus aut sumptibus colitis, seu de nutrimentis vestrorum animalium, nullus omnino a vobis decimas exigere praesumat. Clavicam etiam aquae, quam supradictus frater noster Hugo Placentinus episcopus vobis concessit, et scripti sui munimine roboravit, auctoritate apostolica nihilominus confirmamus.

Decernimus ergo ut nulli omnino hominum liceat praefatam ecclesiam temere perturbare, aut ejus possessiones auferre, vel ablatas retinere, minuere, aut aliquibus vexationibus fatigare; sed omnia integra conserventur eorum, pro quorum gubernatione, et sustentatione concessa sunt, usibus omnimodis profutura, salva sedis apostolicae auctoritate et dioecesani episcopi canonica justitia. Si qua igitur in futurum ecclesiastica, saecularisve persona, etc.

Ego Adrianus, catholicae Ecclesiae episcopus.

( Sequuntur subscriptiones cardinalium. )

Datum Romae apud Sanctum Petrum per manum Rolandi S. R. E. presb. card. et cancellarii, XII Kal. Februarii, indictione XI, Incarnationis Dominicae anno 1157, pontificatus vero domini Adriani papae IV, anno IV.

CLXXVII. Ecclesiae Raceburgensis protectionem suscipit, possessionesque ac jura confirmat, petente Henrico Bavariae et Saxoniae duce. (Romae, ap. S. Petrum, Jan. 21.)[ Orig. Guelf., III, Praef., 42.] ADRIANUS episcopus, servus servorum Dei, venerabili fratri EBERHARDO episcopo, et dilectis filiis canonicis Raceburgensis Ecclesiae tam praesentibus quam futuris canonice substituendis, in perpetuum.

Religiosis desideriis facilem debemus praestare consensum, ut et pia devotio celerem sortiatur effectum et vires indubitanter assumat; cum ei fuerit a sede apostolica concessum praevia charitate. Eapropter, dilecti in Christo filii, petitioni vestrae inclinati precibus charissimi filii nostri Henrici Bavariae et Saxoniae ducis, in cujus fundo praedicta ecclesia fundata esse dignoscitur, libenter annuimus, et praefatam Ecclesiam Raceburgensem sub beati Petri et nostra protectione suscipimus et praesentis scripti patrocinio communimus, statuentes ut quascunque possessiones, quaecunque bona eadem ecclesia inpraesentiarum juste et canonice possidet, aut in futurum concessione pontificum, largitione regum vel principum, oblatione fidelium, seu aliis justis modis, Deo propitio, poterit adipisci, firma vobis vestrisque successoribus et illibata permaneant. In quibus haec propriis duximus exprimenda vocabulis:

Ex dono nobilis viri Henrici, Bavariae et Saxoniae ducis, trecentos mansos cultos et incultos cum omnibus appendiciis suis, molendina, Sadelbandiam atque Polabiam totam et integram cum ecclesiis et earum decimis, atque subjectis sibi plebibus. Ad haec adjicientes statuimus ut ordo canonicus, qui secundum Deum et beati Augustini Regulam atque Praemonstratensium fratrum habitum, ibidem dignoscitur institutus, perpetuis in eadem ecclesia temporibus inviolabiliter observetur. Obeunte vero te nunc ejusdem loci antistite, veltuorum quorumlibet successorum, nullus ibi qualibet subreptionis astutia seu violentia praeponatur, sed quem fratres Raceburgensis Ecclesiae consilio religiosarum personarum secundum Deum et sanctorum Patrum constitutiones praeviderunt eligendum.

Decernimus ergo ut nulli omnino hominum liceat praefatam Ecclesiam temere perturbare, aut ejus possessiones auferre, vel ablatas retinere, minuere, aut aliquibus vexationibus fatigare, sed omnia integra conserventur, vestris et aliorum, pro quorum gubernatione ac sustentatione concessa sunt, usibus omnimodis profutura. Si qua igitur in futurum ecclesiastica saecularisve persona hanc nostrae constitutionis paginam sciens, contra eam temere venire tentaverit, secundo tertiove commonita, si non satisfactione congrua emendaverit, potestatis honorisque sui dignitate careat, reamque se divino judicio existere de perpetrata iniquitate cognoscat, et a sacratissimo corpore ac sanguine Dei et Domini Redemptoris nostri Jesu Christi aliena fiat atque in extremo examine districtae ultioni subjaceat. Cunctis autem eidem Ecclesiae sua jura servantibus sit pax Domini nostri Jesu Christi, quatenus et hic fructum bonae actionis percipiant et apud districtum judicem praemia aeternae pacis inveniant. Amen.

Ego Adrianus catholicae Ecclesiae episcopus.

Datum Romae apud Sanctum Petrum per manum Rolandi sanctae Romanae Ecclesiae presb. card. et cancellarii, XII Kalendis Februarii, indictione VI, Incarnationis Dominicae anno 1157, pontificatus vero domini Adriani papae IV anno IV.

CLXXVIII. Ecclesiam S. Mariae de Gariberto Placentinam tuendam suscipit. (Romae, ap. S. Petrum, Jan. 23.)[CAMPI, Hist. di Piacenza, II, 356.] ADRIANUS episcopus, servus servorum Dei, dilectis filiis HONESTO priori Sanctae Mariae de Gariberto, ejusque fratribus tam praesentibus quam futuris canonice substituendis, in perpetuum.

Quoties illud a nobis petitur, quod rationi et honestati convenire dignoscitur, animo nos decet libenti concedere, et petentium desideriis congruum impertiri suffragium. Eapropter, dilecti in Domino filii, venerabilis fratris nostri Hugonis Placentini episcopi precibus inclinati, vestris justis postulationibus clementer annuimus, et praefatam ecclesiam, quae ad jus et proprietatem praefati episcopi pertinet, sub B. Petri et nostra protectione suscipimus, et praesentis scripti privilegio communimus; statuentes ut, quascunque possessiones, quaecunque bona eadem ecclesia inpraesentiarum juste et canonice possidet, aut in futurum concessione pontificum, largitione regum vel principum, oblatione fidelium, seu aliis justis modis, Deo propitio, poterit adipisci, firma vobis vestrisque successoribus, et illibata permaneant. In quibus haec propriis duximus exprimenda nominibus: Totam terram, quam habetis in Rizolo et in Uzano, et quod habetis in Trabatiano, in Carpeneto, in Cerbole, in Vezano, in Aquensi, in Clolano, et in Octavello; Clausum, quod habetis prope civitatem in Faygliria; clausum prope molendinum vicecomitis, et aliud clausum ultra Fosostam, quod est prope Gignolam. Quidquid habetis in Vivacario, in Sancto Paulo, in Casali remissi, in Mamiliano, et domos omnes, quas habetis circa ecclesiam, aut in ipsa civitate.

Decernimus ergo ut nulli omnino hominum liceat praefatam Ecclesiam temere perturbare, etc. Ego Adrianus, catholicae Ecclesiae episcopus. Ego Hymarus, Tusculanus episcopus. Ego Gregorius, Sabinensis episcopus. Ego Hubaldus, presb. card. tit. S. Praxedis. Ego Julius, presb. card. tit. S. Marcelli. Ego Bernardus, presb. card. tit. S. Clementis. Ego Octavianus, presb. card. tit. S. Ceciliae. Ego Astaldus, presb. card. tit. S. Priscae. Ego Joannes, presb. card. SS. Joannis et Pauli tit. Pamachii. Ego Henricus, presb. card. tit. SS. Nerei et Achillei. Ego Ildeprandus, presb. card. basilicae XII Apostolorum. Ego Guido, diac. card. S. Mariae in Porticu Ego Hyacinthus, diac. card. S. Mariae in Cosmedin. Ego Joannes, diacon. cardin. SS. Sergii et Bachi. Ego Albertus, diac. card. S. Adriani.

Datum Romae apud S. Petrum per manum Rolandi S. R. E. presb. card. et cancel., X Kal. Februarii, indictione VI, Incarnationis Dominicae anno 1157, pontificatus vero D. Adriani papae IV anno IV.

CLXXIX. Praeposito et universo clero Ecclesiae Placentinae praecipit ut ad disciplinam canonicam reverbantur, Hugonique episcopo obediant. (Romae, ap. S. Petrum, Jan. 25.)[ Ibid., p. 356.] ADRIANUS episcopus, servus servorum Dei, dilectis filiis praeposito et universo clero Placentinae Ecclesiae, salutem et apostolicam benedictionem.

Vita, conversatione ac moribus clerici a laicis debent differre, ut ordo clericorum eniteat, et majori dignitate probetur clarescere, cum illa studuerint agere, quae conveniunt officio clericali. Odor namque conversationis honestae, ac bonae opinionis, a clericis debet ad laicos pervenire, et ab illis praecipue, qui canonici nuncupantur, et ad providendum pluribus in majoribus et dignioribus ecclesiis sunt ad serviendum Domino congregati. Unde sollicite vobis agendum est, filii, et cogitandum attentius, ut vos et commissam vobis Ecclesiam ad illum antiquum statum atque laudabilem reducatis, a quo dignoscitur excidisse; ne forte videamini honestatem negligere, et terrena potius compendia, quam coelestia cogitare. Sicut enim multorum relatione accepimus, Placentinae status Ecclesiae quondam famosus, et Deo atque hominibus placitus exstitit, et adeo quod inter alias ecclesias Italici regni praefulgebat copia honestatis. Ecclesiae siquidem ipsius canonici juxta consuetudinem honestam atque laudabilem insimul in uno refectorio comedebant, et in uno dormitorio somnum capiebant tempore opportuno. Vos autem, unde valde miramur, honestatis statum in minus laudabilem convertistis; et (quod sine gravi animi moerore non dicimus) formam videmini clericalis ordinis fere penitus abjecisse.

Ac per hoc ita factum est, ut quae prius honestatis abundantia videbatur esse in capite, nunc possit in parte posteriori merito numerari. Ut ergo in pristinum statum conversationis honestae possitis, auctore Domino, reformari, per praesentia vobis scripta praecipiendo mandamus, quatenus omnes de uno cellario insimul in uno refectorio comedatis, et in communi dormitorio dormientes, in capitulo conveniatis quotidie, ut de commissae vobis Ecclesiae negotiis tam spiritualibus quam temporalibus valeatis communiter pertractare. Verum, quoniam haec et alia, quae ad honestatem pertinent, juxta . . . . . charissimi fratris nostri Hugonis episcopi vestri debetis peragere, et operis exsecutione complere: nihilominus vobis praecipimus quatenus eidem fratri nostro, tanquam Patri vestro et animarum vestrarum pastori, studeatis humiliter obedire, et ordines ab Ecclesia requisitos, qui fuerint digni, recipere, et pannos rotundos deferentes in ecclesia constitutis horis Domino secundum canonicorum consuetudinem deservire, atque domum vestram cum ejusdem fratris nostri episcopi vestri favore, et auxilio ita, largiente Domino, ordinare, ut non tantum nomine, sed re tenus possitis canonici nuncupari.

Alioquin scire vos volumus quod nos sententiam, quam idem frater noster in aliquem vestrum propter hoc promulgaverit, nos, auctore Deo, ratam habebimus, et ipsam faciemus inviolabiliter observari.

Dat. Romae apud Sanctum Petrum, VIII Kal. Februarii.

CLXXX. Monasterium B. Pancratii Ranshovense, rogante Henrico Bavariae et Saxoniae duce, tuendum suscipit, ejusque bona ac jura confirmat. (Romae, ap. S. Petrum, Jan. 29.)[ Orig. Guelf., III, 473.] ADRIANUS episcopus, servus servorum Dei, dilectis filiis, MEGENARDO praeposito Ranshoviensis ecclesiae Beati Pancratii, ejusque fratribus, tam praesentibus quam futuris, regularem vitam professis, in perpetuum.

Religiosam vitam eligentibus apostolicum convenit adesse praesidium ne forte cujuslibet temeritatis incursus, aut eos a proposito deterreat, aut robur, quod absit! sacrae religionis infringat. Eapropter, dilecti in Domino filii, Henrici illustris Bavariae et Saxoniae ducis precibus inclinati, vestris justis postulationibus clementer annuimus et praefatam beati Pancratii martyris ecclesiam in qua divino vacatis officio, sub beati Petri apostolorum principis tutelam protectionemque suscipimus, et apostolicae sedis privilegio communimus. In primis siquidem statuentes ut ordo canonicus, qui secundum B. Augustini Regulam in eodem loco noscitur institutus, perpetuis ibidem temporibus inviolabiliter observetur. Praeterea quascunque possessiones, quaecunque bona eadem ecclesia inpraesentiarum juste et canonice possidet, aut in futurum concessione pontificum, largitione regum vel principum, oblatione fidelium seu aliis modis, praestante Domino, poterit adipisci, firma vobis vestrisque successoribus et illibata permaneant. In quibus haec propriis duximus exprimenda vocabulis. Ecclesiam videlicet S. Michaelis cum decima et jure parochiali; capellas in Winkirchin, Hantinberge, Geroltisberge, et capellam Sancti Stephani in Brunove cum pertinentiis eorum; capellam Hochberch cum pertinentiis suis, in ea libertate, in qua frater noster Eberhardus Saltzburgensis archiepiscopus vobis scripto proprio rationabiliter confirmavit, ut videlicet nullus in eis praeter ipsum archiepiscopum et Ecclesiae vestrae praepositum aliquid debeat ordinare. Sane novalium vestrorum, quae propriis manibus aut sumptibus colitis, sive de nutrimentis vestrorum animalium nullus a vobis decimas praesumat exigere. Porro sacramenta ecclesiastica a dioecesano suscipietis episcopo, siquidem catholicus fuerit, et gratiam atque apostolicae sedis communionem habuerit, eaque gratis et absque aliqua pravitate vobis voluerit exhibere; alioquin quemcunque malueritis catholicum adeatis antistitem, qui nimirum nostra fultus auctoritate, quod postulatur, indulgeat. Obeunte vero te, nunc ejusdem loci praeposito, vel ad alterius Ecclesiae regimen transeunte, sive tuorum quolibet successorum, nullus qualibet subreptionis astutia seu violentia praeponatur, nisi quem fratres communi consensu, aut pars consilii sanioris secundum Dei timorem et beati Augustini Regulam providerint eligendum. Ad haec quoniam locus vester sic est institutus, ut advocatus bonorum praefati ducis in partibus illis, ejusdem quoque loci sit advocatus, prohibemus ut nec ipsi, nec alicui sub ministerio ejus liceat eumdem locum injustis gravaminibus infestare, sed eum vicem jam dicti ducis, sicut ipse instituit et scripto suo firmavit, cum mancipiis et possessionibus suis idem advocatus defendere et tueri debet, eo tenore, ut querimonias tam vestras quam mancipiorum vestrorum audiat, et congruam justitiam faciat; partem vero nullam a vobis propter hoc exigat, sed tantum de horreo praefati ducis secundum antiquam constitutionem tempore suo accipiat. Super hoc enim nullam potestatem disponendi in claustro vel mancipiis aut possessionibus vestris memoratus dux eidem advocato concedit; sed ut loco suo vos protegat et aeternam retributionem tantum inde requirat. Nos quoque haec omnia vobis concedimus, et auctoritate apostolica confirmamus. Si autem ipse advocatus contra haec venire tentaverit, et secundo ac tertio admonitus non emendaverit, consilio et auxilio praefati ducis ipsa advocatia ab inutili auferatur, et alius idoneus ejus loco substituatur. Sepulturam quoque ipsius loci liberam esse concedimus ut eorum devotioni et extremae voluntati, qui se illic sepeliri deliberaverint, nisi forte excommunicati vel interdicti fuerint, nullus obsistat, salva tamen justitia matricis ecclesiae.

Decernimus ergo ut nulli omnino hominum liceat praefatam Ecclesiam temere perturbare aut ejus possessiones auferre, vel ablatas retinere, minuere, seu quibuslibet vexationibus fatigare, sed omnia illibata et integra conserventur eorum, pro quorum gubernatione ac sustentatione concessa sunt, usibus omnimodis profutura salva sedis apostolicae auctoritate et dioecesani episcopi canonica justitia.

Si qua igitur in futurum, etc. Cunctis autem eidem loco, etc.

Datum Romae apud Sanctum Petrum, per manus Rolandi sanctae Romanae Ecclesiae presbyteri cardinalis et cancellarii, IV Kalend. Februarii, indict. VI, Incarnationis Dominicae anno 1157, pontificatus vero domni Adriani papae IV anno III.

CLXXXI. Fridericum imperatorem verbis satis mitibus alloquitur. Prioris epistolae (f. supra num. 143) locos quosdam excusat. Legatos suos « ad commonitionem Henrici Bavariae et Saxoniae ducis » missos commendat. [PERTZ, Monum. Germ. hist., Leg. t. II, p. 106.] Ex quo universalis Ecclesiae curam, Deo, prout ipsi placuit, disponente, suscepimus, ita in cunctis negotiis magnificentiam tuam honorare curavimus, ut de die in diem animus tuus magis ac magis in amore nostro et veneratione sedis apostolicae debuisset accendi. Unde sine grandi admiratione non ferimus, quod, cum, audito ex suggestione quorumdam animum tuum aliquantulum contra nos fuisse commotum, duos de melioribus et majoribus fratribus nostris, Rolandum scilicet cancellarium tituli Sancti Marci, et Bernhardum tituli Sancti Clementis, presbyteros cardinales, qui pro tuae majestatis honore in Romana Ecclesia solliciti semper exstiterant, pro voluntatis tuae cognitione ad tuam praesentiam direximus, aliter quam imperialem decuerit honorificentiam, sunt tractati. Occasione siquidem cujusdam verbi, quod est « beneficium » tuus animus, sicut dicitur, est commotus, quod utique nedum tanti viri, sed nec cujuslibet minoris animum merito commovisset. Licet enim hoc nomen, quod est beneficium, apud quosdam in alia significatione, quam ex impositione habeat, assumatur, tunc tamen in ea significatione accipiendum fuerat, quam nos ipsi posuimus, et quam ex institutione sua noscitur retinere. Hoc enim nomen ex bono et facto est editum, et dicitur beneficium apud nos, non feudum, sed bonum factum. In qua significatione in universo sacrae Scripturae corpore invenitur, ubi ex beneficio Dei, non tanquam ex feudo, sed velut ex benedictione, et bono facto ipsius gubernari dicimur et nutriri. Et tua quidem magnificentia liquido recognoscit, quod nos ita bene et honorifice imperialis dignitatis insigne tuo capiti imposuimus, ut bonum factum valeat ab omnibus judicari. Unde quod quidam verbum hoc, et illud scilicet « contulimus tibi insigne imperialis coronae, » a sensu suo nisi sunt ad alium retorquere, non ex merito causae, sed de voluntate propria, et illorum suggestione qui pacem regni et Ecclesiae nullatenus diligunt, hoc egerunt. Per hoc enim vocabulum « contulimus » nil aliud intelleximus, nisi quod superius dictum est, imposuimus. Sane quod postmodum personas ecclesiasticas a debita sacrosanctae Romanae Ecclesiae visitatione, ut dicitur, revocare jussisti, si ita est, quam inconvenienter actum sit, tua, fili in Christo charissime, discretio, ut credimus recognoscit. Nam si aliquid apud nos amaritudinis habebas, per nuntios et litteras tuas nobis fuerat intimandum, et nos honori tuo curavissemus, sicut filii charissimi, providere. Nunc igitur ad commonitionem dilecti filii nostri Henrici, Bajoariae et Saxoniae ducis, duos de fratribus nostris Henricum tituli Sancti Nerei et Achillei, et Iacinctum Sanctae Mariae in Cosmidin diaconos cardinales, prudentes siquidem et honestos viros, ad tuam praesentiam destinavimus, celsitudinem tuam monentes et hortantes in Domino, quatenus eos honeste et benigne recipias, et quod ab eis ex parte nostra tuae magnificentiae fuerit intimatum, a sinceritate cordis nostri noverit tua excellentia processisse, ac per hoc cum eisdem filiis nostris, mediante jam dicto filio nostro duce, ita celsitudo tua studeat convenire, ut inter te ac matrem tuam sacrosanctam Romanam Ecclesiam, nullius discordiae seminarium debeat remanere.

CLXXXII. Ecclesiarum SS. Joannis et Pauli, S. Martini, S. Stephani Majoris et S. Stephani Minoris, sustentationi canonicorum ecclesiae B. Petri (Romanae) destinatarum, possessiones juraque confirmat . (Laterani, Febr. 10.)[ Bullarium Vaticanum, I, 57.] ADRIANUS episcopus, servus servorum Dei, dilectis filiis BERNARDO tit. S. Clementis presbytero cardinali et archipresbytero canonicae basilicae principis apostolorum, et ejusdem canonicis, et rectoribus quatuor monasteriorum Sanctorum Joannis et Pauli, Sancti Martini, Sancti Stephani Majoris et Sancti Stephani Minoris, tam praesentibus quam futuris, canonice substituendis, in perpetuum.

Liquet omnibus fidei Christianae cultoribus, beatum Petrum ab ipso Salvatore nostro Domino Jesu Christo apostolorum fore principem constitutum, atque potestatem ligandi atque solvendi animas coelesti privilegio traditam, unde et etiam dicitur: Tu es Petrus, et super hanc petram aedificabo Ecclesiam meam, et tibi dabo claves regni coelorum, et quodcunque ligaveris super terram erit ligatum et in coelis et quodcunque solveris super terram, erit solutum et in coelis (Matth. XVI). Et iterum: Si diligis me, Simon Petre, pasce oves meas (Joan. XXI). Nos igitur qui, licet indigni, ejusdem coelorum clavigeri vicarii sumus, et ejus loco in sancta Dei Ecclesia residemus, speciales ipsius ministros, sive patrimonia sedis apostolicae debemus patrocinio confovere, et a pravorum hominum incursibus defensare. Eapropter, dilecti in Domino filii, vestris petitionibus benignitate debita impertimur assensum, et sacrosanctas ecclesias Beatorum martyrum Joannis et Pauli, Sancti Martini, Sancti Stephani Majoris, et Sancti Stephani Minoris, vestris usibus ac sustentationibus destinatas, ad exemplar praedecessorum nostrorum felicis memoriae Sergii II, Leonis IV, Leonis IX, et Innocentii II Romanorum pontificum, praesentis scripti pagina communimus. Statuentes, ut quascunque possessiones, quaecunque bona eisdem venerabilibus locis canonice pertinent, aut in futurum concessione pontificum, largitione regum vel principum, oblatione fidelium, seu aliis justis modis, praestante Domino poterit adipisci firma vobis vestrisque successoribus, et illibata permaneant. In quibus haec propriis duximus exprimenda vocabulis:

Ecclesiam Sanctae Mariae in Catharina cum omnibus ad eam pertinentibus; ecclesiam Sancti Salvatoris juxta terriones, quae constructa est a praedecessore nostro sanctae recordationis Leone IV papa ad sepulturam omnium Ultramontanorum, cum omnibus usibus et pertinentiis suis; ecclesiam S. Justini, quae constructa est ad sepulturam omnium Longobardorum et Italorum, cum omnibus usibus et pertinentiis suis; ecclesiam Sancti Peregrini, ecclesiam Sanctae Mariae Virgariorum, ecclesiam Sancti Salvatoris de Cossa Caballi. Ad Castrum Bucceje, ecclesiam Sanctorum Marii et Marthae, et cum ecclesia S. Laurentii de castro Bucceje, castrum Bucceje cum fundis et casalibus suis, scilicet Atticiano colle, et Pauli fundum, Olivetum cum suis aliis vocabulis, cum ecclesia diruta Sanctorum Cosmae et Damiani, qui scilicet fundi positi sunt in territorio Silvae-Candidae: castrum Luterni cum fundis casalibus, et cum omnibus suis pertinentiis; ecclesiam Sanctorum Joannis et Pauli intra ipsum castrum; oratorium Sancti Nicolai, quod est in Mesagna ipsius castri; ecclesiam Sancti Andreae cum omnibus suis pertinentiis; fundum Sessani majoris, fundum Sessani minoris, massam Pretoriolam cum casis, terris, et cum omnibus suis pertinentiis, qui fundi positi sunt in territorio Cerense juxta castrum Luterni tricesimo milliario ab urbe Roma; ecclesiam Sanctae Anatoliae in Portuensi civitate veteri, cum piscaria juxta eam; cum terris et manicis suis in Trajano; ecclesiam Sancti Silvestri de Sutrio cum valle quae vocatur Frictilli cum molendinis suis; hospitale de Ferento cum oratorio Sancti Laurentii et cum omnibus suis pertinentiis; hospitale de Narnia cum omnibus suis pertinentiis. Monasterium Sancti Benedicti cum omnibus ad ipsum pertinentibus; ecclesiam Sancti Martini de Spello, ecclesiam Sancti Stephani de Runceja positam in episcopatu Attisiensi; hospitale de Traversa cum oratorio Sancti Nicolai; castrum Cassi cum ecclesia Sancti Petri et ecclesia Sanctae Mariae cum fundis, villis et casalibus suis: Castrum Capracorum cum terris fundis et casalibus suis, cum ecclesia S. Joannis diruta, cum aquimolis et molaria sua; fundum Sancti Cassiani, fundum Vicoli, fundum Memoriensem, fundum Taliani majoris, et Taliani minoris, fundum Casanilli, fundum Casapindulae, fundum Cucumelli, fundum Rotulae, fundum Protelaris, fundum Pritanellae, fundum qui dicitur casa Lardaria, fundum Cleandris, cum ecclesia Sanctae Agathae diruta, fundum Cantuli, fundum Aquae frigdulae omnes invicem cohaerentes; fundum Bravi, fundum Pollini cum suis omnibus vocabulis; monasterium S. Cornelii, quod est positum in territorio Vegentano cum omnibus suis pertinentiis; sex pedicas terrarum in fundo qui dicitur valles de Pertica; terram de Macerano positam ad petram Pertusiam; omnes possessiones terrarum quas a canonica vestra monasterium Sancti Sabae tenet in territorio Galeriae; medietatem quoque pensionis domorum et possessionum Sanctae Mariae in Turri, tertiam partem oblationis quae venit ad manus Portuensis episcopi super altare, ex quo calix super altare ponitur in Coena Domini, in sexta feria, in Sabbato sancto, in die Paschae, et in Die Natalis Domini. Chrisma vero, oleum sanctum, consecrationes altarium seu basilicarum, ordinationes clericorum, in vestris ecclesiis existentium a dioecesanis suscipietis episcopis, siquidem catholici fuerint et gratiam apostolicae sedis habuerint, et sine ulla pravitate voluerint exhibere; alioquin liceat vobis quemcunque malueritis adire antistitem, qui nostra fultus auctoritate, quod postulatur indulgeat. Statuimus praeterea, ne quilibet episcoporum absque conscientia Romani pontificis in ecclesiis vestris, nisi quando generale fuerit interdictum, divina officia interdicere, et aliquid in eis exigere, nulla ratione praesumat, sed libere ipsae ecclesiae sub nostra protectione consistant.

Decernimus ergo ut nulli omnino hominum liceat supradictam Ecclesiam temere perturbare aut ejus possessiones auferre, vel ablatas retinere, minuere, seu quibuslibet vexationibus fatigare, sed illibata omnia et integra conserventur eorum, pro quorum gubernatione et sustentatione concessa sunt, usibus omnimodis profutura, salva sedis apostolicae auctoritate.

Si qua igitur, etc.

Cunctis autem eidem loco, etc. Ego Adrianus, catholicae Ecclesiae episcopus. Ego Imarus, Tusculanus episcopus. Ego Gregorius, Sabinensis episcopus. Ego Hubaldus, presbyter card. tit. S. Praxedis. Ego Julius, presb. card. tit. Sancti Marcelli. Ego Hubaldus, presb. card. tit. Sanctae Crucis in Jerusalem. Ego Octavianus, presb. card. tit. Sanctae Ceciliae. Ego Astaldus, presb. card. tit. Sanctae Priscae. Ego Gerardus, presb. card. tit. Sancti Stephani in Coelio monte. Ego Joannes, presb. card. Sanctorum Joannis et Pauli, tit. Pamachii. Ego Joannes, presb. card. tit. Sanctorum Sylvestri et Martini. Ego Ildebrandus, presb. card. basilicae XII Apostolorum. Ego Oddo, diac. card. Sancti Georgii ad Velum aureum. Ego Guido, diacon. cardin. S. Mariae in Porticu. Ego Bonadies, diac. card. S. Angeli. Ego Boso, diac. card. Sanctorum Cosmae et Damiani. Ego Albertus, diac. card. S. Adriani.

Datum Laterani, per manum Rolandi sanctae Romanae Ecclesiae presbyteri cardinalis et cancellarii, IV Idus Febr., indictione VI, Incarnationis Dominicae anno 1157, pontificatus vero domni Adriani papae IV anno IV.

CLXXXIII. Hugoni archiepiscopo et Willelmo decano Viennensi eorumque successoribus asserit privilegia a Friderico I rege tributa. (Laterani, Mart. 15.)[Bosco, Bibliotheca Floriacensis, laev. xyst., 85.] CLXXXIV. Ecclesiam S. Feliculae Parmensem tuendam suscipit, et ejus possessiones ac jura confirmat. (Laterani, April. 24.)[AFFO, Storia di Parma, II, 369.] ADRIANUS episcopus, servus servorum Dei, dilectis filiis GERARDO priori ecclesiae S. Feliculae, ejusque fratribus, tam praesentibus quam futuris, canonicam vitam profitentibus in perpetuum.

Quoties illud a nobis petitur quod rationi et honestati convenire videtur, animo nos decet libenti concedere et petentium desideriis congruum impertiri suffragium. Eapropter, dilecti in Domino filii, vestris justis postulationibus clementer annuimus, et praefatam ecclesiam in qua divino mancipati estis obsequio, ad exemplar praedecessoris nostri sanctae recordationis Eugenii papae, sub beati Petri et nostra protectione suscipimus et praesentis scripti privilegio communimus; statuentes, ut quascunque possessiones, quaecunque bona eadem ecclesia impraesentiarum juste et canonice possidet, aut in futurum concessione pontificum, largitione regum vel principum, oblatione fidelium, seu aliis justis modis, praestante Domino, poterit adipisci, firma vobis vestrisque successoribus et illibata permaneant. In quibus haec propriis duximus exprimenda vocabulis:

Ecclesiam Sancti Sepulcri cum suo hospitali sitam in suburbio Parmae cum pertinentiis suis; ecclesiam Sancti Michaelis de Castiliculo cum pertinentiis suis, ecclesiam Sancti Jacobi cum pertinentiis suis, sicut Gerardus abbas Sancti Joannis eam vobis noscitur concessisse; statuentes quoque ut ordo canonicus, qui secundum Deum et B. Augustini Regulam in eodem loco noscitur constitutus, perpetuis ibidem temporibus inviolabiliter observetur. Sane laborum vestrorum novalium, quae propriis manibus aut sumptibus colitis, nullus a vobis decimas praesumat exigere. Praeterea liceat vobis clericos e saeculo fugientes vel laicos liberos absque alicujus contradictione ad conversionem suscipere. Prohibemus quoque ut nulli fratrum vestrorum, post factam in eodem loco professionem aliqua levitate sine prioris sui licentia fas sit de claustro discedere; discedentes vero absque communium litterarum cautione nullus audeat retinere. Porro sepulturam ipsius loci liberam esse concedimus, ut eorum qui se illic sepeliri deliberaverint, nisi forte excommunicati vel interdicti sint, devotioni et extremae voluntati nullus obsistat: salva justitia parochialium ecclesiarum de quibus mortuorum corpora admittuntur. Clericorum quoque ordinationes, qui ad sacros ordines fuerint promovendi, a dioecesano suscipietis episcopo, siquidem Catholicus fuerit, et gratiam atque communionem sedis apostolicae habuerit et ea gratis et absque pravitate voluerit exhibere. Alioquin liceat vobis quem malueritis adire antistitem, qui nostra fultus auctoritate quod postulatur indulgeat. Sane statuimus etiam ut oblationes missarum, quae in vestris ecclesiis a Parmensi episcopo celebratae fuerint quemadmodum venerabilis frater noster, Lanfrancus ipsius civitatis antistes eas vobis concessit, quietas et liberas perpetuis temporibus habeatis.

Decernimus ergo ut nulli omnino hominum liceat praefatam ecclesiam temere perturbare, aut ejus possessiones auferre, vel ablatas retinere, minuere, seu aliquibus vexationibus fatigare, sed omnia libere conserventur eorum, pro quorum gubernatione ac sustentatione concessa sunt, usibus omnimodis profutura; salva in omnibus sedis apostolicae auctoritate et dioecesani episcopi canonica justitia.

Si qua igitur in futurum ecclesiastica saecularisve persona, hanc nostrae constitutionis paginam sciens, contra eam temere venire tentaverit, secundo tertiove commonita, nisi praesumptionem suam congrua satisfactione correxerit, potestatis honorisque sui dignitate careat; reamque se divino judicio existere de perpetrata iniquitate cognoscat, et a sacratissimo corpore ac sanguine Dei et Domini Redemptoris nostris Jesu Christi aliena fiat, atque in extremo examine districtae ultioni subjaceat.

Cunctis autem eidem loco sua jura servantibus sit pax Domini nostri Jesu Christi, quatenus et hic fructum bonae actionis percipiant, et apud districtum judicem praemia aeternae pacis inveniant. Amen, amen. Ego Adrianus catholicae Ecclesiae episcopus. Ego Imarus Tusculanus episcopus. Ego Gregorius Sabinensis episcopus. Ego Hubaldus presb. card. tit. S. Crucis in Jerusalem. Ego Octavianus presb. card. S. Caeciliae. Ego . . . . . . . . . . . . Ego Joannes presb. card. tit. SS. Silvestri atque Martini. Ego Ildebrandus presb. card. basilicae duodecim Apostolorum. Ego Guido presb. card. tit. S. Calixti. Ego Petrus diac. card. S. Eustachii justa Templum Agrippae. Ego Raimundus diac. card. S. Mariae in Via Lata.

Datum Laterani, per manum Rolandi sanctae Romanae Ecclesiae presbyteri, cardinalis et cancellarii, VIII Kalend. Maii, indictione VII, Incarnationis Dominicae anno 1158, pontificatus vero domni Adriani papae IV anno IV.

CLXXXV. Ecclesiae S. Sansonis Aurelianensis protectionem suscipit bonaque confirmat. (Laterani, Maii 10.)[SAUSSEY, Annal. Eccl. Aurel., 446.] ADRIANUS episcopus, servus servorum Dei, dilectis filiis priori S. Sansonis Aurelianensis, ejusque fratribus, tam praesentibus quam futuris, regularem vitam ducentibus in perpetuum.

Piae voluntatis postulatio effectu debet prosequente compleri, ut et devotionis sinceritas laudabiliter enitescat, et utilitas postulata vires indubitanter assumat. Eapropter, dilecti in Domino filii, vestris justis postulationibus clementer annuimus, et praefatam ecclesiam, in qua divino mancipati estis obsequio, sub beati Petri et nostra protectione suscipimus, et praesentis scripti privilegio communimus: imprimis siquidem statuentes ut ordo canonicus, qui, secundum Dei timorem et beati Augustini Regulam et institutionem, ecclesiae S. Mariae de Monte Sion in eodem loco noscitur institutus, perpetuis ibidem temporibus inviolabiliter conservetur. Praeterea quascunque possessiones, quaecunque bona, eadem ecclesia impraesentiarum juste et canonice possidet, aut in futurum concessione pontificum, largitione regum vel principum, oblatione fidelium, seu aliis justis modis, praestante Domino, poterit adipisci, firma vobis vestrisque successoribus et illibata permaneant. Concedimus autem et apostolica auctoritate statuimus, ut liceat vobis in ecclesia vestra coemeterium consecrare, et in eo tam fratres, quam conversos vestros et totam familiam vestram absque contradictione aliqua sepelire.

Decernimus ergo ut nulli omnino hominum liceat praefatam ecclesiam temere perturbare, aut ejus possessiones auferre, vel ablatas retinere, minuere, aut aliquibus vexationibus fatigare, sed omnia integra conserventur eorum, pro quorum gubernatione aut sustentatione concessa sunt, usibus omnimodis profutura, salva in omnibus apostolicae sedis auctoritate, et dioecesani episcopi canonica justitia; salva etiam institutione de praebendis saecularium clericorum, quae a praedecessore nostro sanctae recordationis Eugenio papa facta esse dignoscitur.

Si qua igitur, etc. Cunctis, etc.

Ego Adrianus catholicae Ecclesiae episcopus, etc.

Datum Laterani, per manum Rolandi sanctae Romanae Ecclesiae presbyteri, cardinalis et cancellarii, VI Idus Maii, indict. VI, anno Incarnationis Dominicae 1158, pontificatus vero domni Adriani papae IV anno IV.

CLXXXVI. Parthenonis Visbeccensis protectionem suscipit, bona ac privilegia confirmat. (Laterani, Maii 11.)[WURDTWEIN, Subsid. dipl., VI, 334.] ADRIANUS episcopus, servus servorum Dei, dilectae filiae THEMODI Visbicensi abbatissae, et aliis cum ea canonicam vitam professis in perpetuum.

Piae postulatio voluntatis effectu debet prosequente compleri, quatenus et devotionis sinceritas laudabiliter enitescat et utilitas vires indubitanter assumat. Eapropter, dilecta in Christo filia, devotionem quam erga sedem apostolicam geris, diligenter attendentes, monasterium in quo divino mancipatae estis obsequio, sub beati Petri et nostra protectione suscipimus, et praesentis scripti privilegio communimus; statuentes ut quascunque possessiones, quaecunque bona idem monasterium impraesentiarum juste et canonice possidet, aut in futurum concessione pontificum, largitione regum vel principum, oblatione fidelium, seu aliis justis modis, Deo propitio, poterit adipisci, firma vobis et his quae post vos successerint, et illibata permaneant. Cui etiam indifferentem sepulturam nobilium utriusque sexus et usui vestro, et earum quae vobis canonice successerint, auctoritate nostra concedimus. Sancimus quoque ut ipsum monasterium nulli omnino personae in beneficium quibuslibet occasionibus aliquando concedatur, sed semper sub protectione Romanorum pontificum atque imperatorum vel regum defensione permaneat. Praeterea constituimus ut infra ambitum aedificiorum vel sepium memorati monasterii nemo clericorum vel laicorum jure proprietatis vel beneficii mansionem aliquam ullo tempore habeat, sed totius loci ipsius ambitus abbatissae, sororum et aliarum personarum religiosarum usibus et habitationibus pateat. Prohibemus autem ut in eodem monasterio nulli episcoporum praeter Romanum pontificem, liceat quamlibet jurisdictionem habere, ita ut nisi ab abbatissa ipsius monasterii fuerit invitatus, nec missarum solemnia ibidem celebrare praesumat. Ut igitur haec omnia quae supra diximus plenum imposterum robur obtineant, tam vobis quam his quae post vos successerint, favoris nostri auctoritate firmamus.

Decernimus ergo ut nulli omnino hominum liceat praefatum monasterium temere perturbare, aut ejus possessiones auferre, vel ablatas retinere, minuere, aut aliquibus vexationibus fatigare, sed omnia integra conserventur, horum, pro quorum gubernatione et sustentatione concessa sunt, usibus omnimodis profutura, salva sedis apostolicae auctoritate, et dioecesani episcopi canonica justitia.

Si qua igitur in futurum ecclesiastica saecularisve persona, hanc nostrae constitutionis paginam sciens, contra eam temere venire tentaverit, secundo tertiove commonita, si non satisfactione congrua emendaverit, potestatis honorisque sui dignitate careat, reamque se divino judicio existere de perpetrata iniquitate cognoscat, et a sacratissimo corpore ac sanguine Dei et Domini Redemptoris nostri Jesu Christi aliena fiat, atque in extremo examine districtae ultioni subjaceat.

Cunctis autem eidem loco sua jura servantibus, sit pax Domini nostri Jesu Christi, quatenus et hic fructum bonae actionis percipiant, et apud districtum judicem praemia aeternae pacis inveniant. Amen. Ego Adrianus catholicae Ecclesiae episcopus. Ego Hubaldus presbyter cardinalis Sanctae Praxedis. Ego Adalbertus presbyter card. Sancti Adriani.

Datum Laterani, per manum Rolandi cancellarii, V Idus Maii, indictione VI, Incarnationis Dominicae anno 1156, pontificatus domni Adriani papae IV anno.

CLXXXVII. Privilegium pro monasterio SS. Nazarii et Celsi Veronensi. (Laterani, Maii 20.)[UGHELLI, Italia sacra, V, 798.] ADRIANUS episcopus, servus servorum Dei, dilectis filiis CLEMENTI abbati monasterii SS. Nazarii et Celsi, ejusque fratribus tam praesentibus quam futuris, monasticam vitam professis in perpetuum.

Quoties, etc. Communimus. In primis siquidem statuentes ut ordo monasticus, qui secundum Dei et beati Benedicti Regulam in ipso monasterio institutus esse dignoscitur, perpetuis futuris temporibus inviolabiliter observetur. Propterea quascunque possessiones, quaecunque bona eadem Ecclesia impraesentiarum juste et canonice possidet, aut in futurum concessione pontificum, largitione regum vel principum, oblatione fidelium, seu aliis justis modis, praestante Domino, poterit adipisci, firma vobis, vestrisque successoribus et illibata permaneant. In quibus haec propriis duximus exprimenda vocabulis.

Ecclesiam S. Mariae de Marcellitis cum pertinentiis, salvo censu unius bizantii, quem singulis annis pro eadem ecclesia nobis, nostrisque successoribus solvere debeatis; ecclesiam S. Sebastiani cum pertinentiis; ecclesias de Carliano, ecclesiam S. Mariae de Cluave cum pertinentiis suis, ecclesiam S. Cassiani cum pertinentiis suis, ecclesiam S. Martini de Lavago cum pertinentiis suis, ecclesiam S. Sepulcri cum hospitali cum pertinentiis suis, ecclesiam S. Vitalis cum pertinentiis suis, ecclesiam S. Felicitae cum pertinentiis suis, villam Cosiliani cum omni jure suo, terram quam habetis in Lenazzo, terram de Nodesola, terram de Portu, terram de Porcile, terram de Gepito, terram de Lavagno cum vineis et domibus suis, terram de Grillana, terram de Mizano, terram de Monteauro cum molendinis, et valeatoribus et vineis suis, terram de Mizoli cum olivis et vineis suis, terram cum olivis in territorio S. Mariae in Selle, terram et vineas de Colignola, terras de Lilasi, terram de Garda cum olivis suis, insulam de Paquara cum pratis, et cum omnibus ad ipsam pertinentibus. Obeunte vero te nunc ejusdem loci abbate, vel tuorum quolibet successorum, nullus ibi qualibet subreptionis astutia, seu violentia praeponatur, nisi quem fratres communi consensu, vel fratrum pars sanioris consilii secundum Dei timorem, et beati Benedicti Regulam praeviderint eligendum. Sane novalium vestrorum, quae propriis manibus, aut sumptibus colitis, sive de nutrimentis vestrorum animalium decimas a vobis nullus praesumat exigere. Decernimus ergo, etc. salva, etc. Cunctis autem, etc. Amen. Ego Adrianus catholicae Ecclesiae episcopus. Ego Hubaldus presb. card. tit. Sanctae Praxedis. Ego Julius presb. card. tit. Sancti Marcelli. Ego Octavianus presb. card. tit. S. Ceciliae. Ego Astaldus presb. card. tit. S. Priscae. Ego Girardus presb. card tit. Sancti Stephani. Ego Hildebrandus, presb. card. basilicae XII Apostolorum. Ego Guido, presb. card. tit. S. Chrysogoni. Ego Gulielmus, presb. card. tit. S. Petri ad Vincula. Ego Oddo, diaconus card. S. Georgii ad Velum Aureum. Ego Rodulphus, diaconus card. S. Luciae. Ego Petrus, diac. card. sancti Eustachii juxta templum Agrippae. Ego Raymundus, diaconus cardinalis S. Mariae in Via Lata.

Datum Laterani, per manum Rolandi sanctae Romanae Ecclesiae presbyteri cardinalis et cancellarii XIII Kalendas Junii, indictione VI, Incarnationis Domini, anno 1158, pontificatus vero D. Adriani papae IV, anno IV.

CLXXXVIII. Ecclesiae S. Joannis Selbodiensis bona possessionesque ac privilegia confirmat. (Sutrii, Jun. 12.)[WENCK, Hist. du pays de Hesse, III, p. 105.] ADRIANUS episcopus, servus servorum Dei, dilecto filio GERBODONI praeposito ecclesiae Sancti Joannis Baptistae in Selbod, ejusque successoribus canonice substituendis, in perpetuum.

Officii nostri nos hortatur auctoritas religiosa loca diligere, et ea sub apostolicae sedis munimine confovere. Hujus rei gratia, dilecte in Domino fili Gerbodo, tuis justis postulationibus clementer annuimus, et ecclesiam Sancti Joannis Baptistae cui, auctore Domino, praesides, ad jus sacrosanctae Romanae Ecclesiae specialiter pertinentem, ad exemplar praedecessorum nostrorum bonae memoriae Paschalis et Innocentii Romanorum pontificum, sub beati Petri et nostra protectione suscipimus, et praesentis scripti privilegio communimus. Quam videlicet ecclesiam Ditmarus bonae memoriae quondam Gelnhusensis comes per Rabenuldi religiosi sacerdotis ministerium beato Petro et sanctae Romanae Ecclesiae devote et fideliter obtulit, et regulares canonicos ibidem congregari disposuit. In primis siquidem statuentes ut ordo canonicus, qui secundum Dei timorem et beati Augustini Regulam, et ordinem Praemonstratensium fratrum, in eadem ecclesia institutus esse dignoscitur, perpetuis ibidem temporibus inviolabiliter conservetur. Praeterea quaecunque bona, quascunque possessiones eadem ecclesia impraesentiarum juste et canonice possidet, aut in futurum concessione pontificum, largitione regum vel principum, oblatione fidelium, seu aliis justis modis, Deo propitio, poterit adipisci, firma tibi tuisque successoribus, et illibata permaneant. In quibus haec propriis duximus exprimenda vocabulis: ecclesiam parochialem in Selbod cum appendiciis suis, agris et decimis ex utraque parte interfluentis Kintziche, ita videlicet ut de ea nulli personae, nisi episcopo respondeatis; ecclesiam S. Mariae in Valle cum possessionibus agrorum et vinearum ex utraque parte rivi, tam in Hetenesheim quam in Alta villa, excepto jure quod ex antiquo episcopali debetur mensae.

Sane novalium vestrorum quae propriis manibus aut sumptibus colitis, sive de nutrimentis animalium vestrorum decimas a vobis nullus praesumat exigere. Fratres vero vestros, vel conversos post factam professionem de claustro discedere, vel ad alium locum transire, absque praelati sui vel fratrum licentia similiter interdicimus; discedentes nullus episcoporum vel abbatum, aut ecclesiasticae saecularisve personae suscipere audeant, vel retinere. Quod si secundo tertiove commonitus redire contempserit, eum excommunicandi habeatis licentiam. Ordinationes vero clericorum, consecrationes ecclesiarum, sive alia ecclesiastica sacramenta a Moguntino accipietis archiepiscopo, si tamen catholicus fuerit, et gratiam apostolicae sedis habuerit, et ea gratis ac sine pravitate exhibere voluerit. Alioquin liceat vobis catholicum quem malueritis adire antistitem, qui nostra fultus auctoritate quod postulalatur indulgeat. Praeterea, cum commune interdictum terrae fuerit, liceat vobis, clausis januis, exclusis, excommunicatis vel interdictis, non pulsatis tintinnabulis, suppressa voce divina officia celebrare. Ad indicium autem hujus perceptae a Romana Ecclesia libertatis unum bizantium nobis nostrisque successoribus singulis annis persolvetis. Statuimus praeterea, ut neque comiti, neque principi, neque advocato, nec alicui ecclesiasticae vel saeculari personae liceat indebitas et injustas exactiones a vobis exigere, aut sacerdotibus in praefata ecclesia vel in ejus obedientiis commorantibus indebite gravamina irrogare.

Decernimus ergo, ut nulli omnino hominum liceat praefatam ecclesiam, vel ejus bona temere perturbare, aut ejus possessiones auferre, vel ablatas retinere, minuere, seu aliquibus vexationibus fatigare, sed omnia integra conserventur eorum, pro quorum gubernatione et sustentatione concessa sunt, usibus omnimodis profutura, salva in omnibus apostolicae sedis auctoritate et dioecesani episcopi canonica justitia.

Si qua igitur, etc. Ego Adrianus, catholicae Ecclesiae episcopus. Ego Hubaldus presb. card. tit. S. Praxedis. Ego Julius, presb. card. tit. S. Marcelli. Ego Bernardus presbyt. cardinalis tituli Sancti Clementis. Ego Gerardus, presbyt. cardinalis tit. Sancti Stephani in Coelio Monte. Ego Ildebrandus, presbyt. cardinalis tit. basilicae XII Apostolorum. Ego Guido, presbyt. card. tit. S. Calixti. Ego Guillelmus, presb. card. tit. Sancti Petri ad Vincula. Ego Rudolfus, diac. card. Sanctae Luciae in Septa solis. Ego Boso, diac. card. Sanctorum Cosmae et Damiani. Ego Raimundus, diacon. card. Sanctae Mariae in Via Lata.

Datum Sutrii per manum Rolandi, sanctae Romanae Ecclesiae presbyteri cardinalis et cancellarii, II Idus Junii, indictione VII, Incarnationis Dominicae anno 1158, pontificatus vero domni Adriani papae IV anno IV.

CLXXXIX. Ad Tarraconensem et Narbonensem archiepiscopos.--Sub protectione sedis apostolicae suscipit Raymundum comitem Barcinonensem, ditionesque ejus. (Sutrii, Jun 23.)[MANSI, Concil., XXII, 828.] ADRIANUS episcopus, servus servorum Dei, venerabilibus fratribus Tarraconensi archiepiscopo et [BERENGARIO] Narbonensi archiepiscopo apostolicae sedis legato eorumque suffraganeis, salutem et apostolicam benedictionem.

Dilectum filium Raymundum illustrem Barcinonensem comitem a multis retro temporibus devotum plurimum ac fidelem sacrosanctae Romanae Ecclesiae exstitisse, atque ad ejus obsequium sollicitum semper exhibuisse se ac paratum, nos ipsi multis rerum experimentis agnovimus, et ad discretionis vestrae notitiam credimus absque dubio pervenisse. Unde et nos in proposito et voluntate habemus eum tanquam devotissimum et specialem filium nostrum sincera charitate diligere et ipsum ab iniquorum impugnationibus propensius defensantes in omni sua justitia sollicite intendimus confovere. Venerabiles autem fratres nostri Pampilonensis et Caesaraugustanus episcopi nobis ex parte sua proponere studuerunt quod, treuga et pax inter eum et Lupum Valentiae regem discissa sit et penitus violata. Sane cum ipse comes, sicut instanter asserit, ad edomandas barbaras gentes et efferas nationes, rabiem videlicet Saracenorum, quorum pestis est perniciosissima Christianis, modis omnibus, auctore Domino, reprimere intendat et viriliter impugnare, quidam tamen Christianae professionis, qui eidem comiti adversantur, tum inimicitia, tum etiam pecuniae cupiditate seducti, simul cum Saracenis, sicut accepimus, eum intendunt offendere, atque inclytum ejus animum a tam laudabili proposito retardare. Quod utique tanto magis nobis grave est ac molestum quanto et personam ejus sinceriori affectione diligimus, et factum tam impium atque a religione Christianae fidei alienum perniciosum adimplentes et posteris prodire cognoscimus in exemplum. Ut igitur qui hoc attentare praesumpserit, rem sacrilegam et profanam se doleat incoepisse, fraternitati vestrae per apostolica scripta praecipiendo mandamus quatenus omnes Christianos qui praefatum comitem, cujus personam et totam terram sub B. Petri et nostra protectione suscepimus, ut ab iniquorum incursibus pro nostri officii debito defendamus, a suo proposito praesumpserint impedire, et vel cum Saracenis, vel etiam sine eis, ipsum vel terram ejus, dum in hoc proposito fuerit, tentaverint molestare, auctoritate nostra non differatis censura ecclesiastica coercere et omnes terras eorum usque ad condignam satisfactionem interdicti sententiae supponatis.

Data Sutrii IX Kal Julii.

CXC. Ecclesiae Sancti Marcelli Parisiensis protectionem suscipit bonaque ejus ac jura confirmat. (Sutrii, Jun. 26.)[FÉLIBIEN, Hist. de Paris, III, 13.] ADRIANUS episcopus, servus servorum Dei, dilectis filiis NIVELONI decano ecclesiae Sancti Marcelli Parisiensis, ejusque fratribus, tam praesentibus quam futuris, canonice substituendis, in perpetuum.

Effectum justa postulantibus indulgere et vigor aequitatis, et ordo exigit rationis, praesertim quanto petentium voluntatem et pietas adjuvat et veritas non relinquit. Quocirca, dilecti filii nostri, Thomae concanonici vestri precibus inclinati, vestris justis postulationibus clementer annuimus, et praefatam ecclesiam, in qua divino mancipati estis obsequio, sub beati Petri et nostra protectione suscipimus, et praesentis scripti privilegio communimus; statuentes ut quascunque possessiones, quaecunque bona tam in vineis, quam terris cultis vel incultis, pascuis, pratis et aquis, eadem ecclesia impraesentiarum juste et canonice possidet, aut in futurum concessione pontificum, largitione regum vel principum, oblatione fidelium, seu aliis justis modis, Deo propitio, poterit adipisci, firma vobis vestrisque successoribus, et illibata permaneant. In quibus haec propriis duximus exprimenda vocabulis: Burgum videlicet, in quo ipsa ecclesia sita est, cum omnibus appendiciis suis; quidquid habetis in territorio de villa Judea; terram quam habetis in territorio de Bertoldicurte, terram quam habetis in territorio de Castreyo, et terram quam habetis in territorio de Chesi; ecclesiam Sancti Petri de Ivry cum coemeterio, ecclesiam Sanctorum Gervasii et Protasii de Vitri cum coemeterio et decimis ad ipsam pertinentibus; ecclesiam de Piro cum coemeterio et decimis ad ipsam pertinentibus, et capella de Santrio; ecclesiam de Asneriis cum coemeterio et decimis ad ipsam pertinentibus, et ecclesiam de Charentum cum coemeterio et decimis suis, atque terris quas ibidem habetis. Statuimus insuper, ut secundum antiquam et rationabilem Ecclesiae vestrae consuetudinem, libere vobis liceat decanum eligere, qui assidue debeat ecclesiae deservire. Clerici quoque ipsius ecclesiae qui ad ordines fuerint promovendi, per decanum ejusdem ecclesiae episcopo praesententur. Praeterea omnes illas libertates, et priscas atque rationabiles consuetudines vestras quas intra ambitum claustri, aut in burgo in quo ipsa ecclesia sita est, seu in villis et possessionibus vestris, vel in capellis ipsius burgi, videlicet Sancti Martini et Sancti Hyppoliti, et in capelia Sancti Hilarii de Monte hactenus habuistis, vobis auctoritate apostolica confirmamus. Nulli etiam liceat in parochiis praefatae ecclesiae, nisi cum vestro et episcopi vestri assensu, ecclesiam aedificare. Neque alicui licitum sit servos ejusdem ecclesiae ab utilitate et servitio vestro, vobis invitis, subtrahere vel auferre. In parochialibus vero ecclesiis, quas tenetis, liceat vobis libere secundum antiquam institutionem Ecclesiae vestrae, sicut hactenus fecistis, sacerdotes eligere et episcopo praesentare, quibus, si idonei inventi fuerint, episcopus curam animarum committat, et vobis quidem de temporalibus, episcopo vero de spiritualibus iidem sacerdotes debeant respondere.

Decernimus ergo ut nulli omnino hominum liceat praefatam ecclesiam temere perturbare, aut ejus possessiones auferre, vel ablatas retinere, minuere, seu quibuslibet vexationibus fatigare, sed omnia integra conserventur eorum, pro quorum gubernatione ac sustentatione concessa sunt, usibus omnimodis profutura, salva sedis apostolicae auctoritate et Parisiensis episcopi canonica justitia.

Si qua igitur in, etc. Cunctis autem, etc. Ego Adrianus, catholicae Ecclesiae episcopus. Ego Hubaldus, presbyter cardinalis Sanctae Praxedis. Ego Hubaldus, presbyter cardinalis tit. S. Crucis. Ego Guillelmus, presb. card. tituli S. Petri ad Ego Bernardus, presbyter cardinalis tituli Sancti Clementis. Ego Octavianus, presb. card. tit. Sanctae Ceciliae. Ego Gerardus, presb. card. tit. Sancti Stephani in Coelio Monte. Ego Hildebrandus, presbyter cardinalis basilicae XII Apostolorum. Ego Guido, presb. card. tituli S. Calixti. Ego Joannes, presbyt. card. tit. Sanctae Anastasiae. Ego Albertus, presb. card. tituli Sancti Laurentii in Lucina. Vincula. Ego Odo, diaconus cardinalis tit. Sancti Georgii ad Velum Aureum. Ego Bozo, diaconus cardinalis Sanctorum Cosmae et Damiani. Ego Cinthius, diac. card. Sancti Adriani. Ego Petrus, diaconus cardinalis Sancti Eustachii juxta templum Agrippae. Ego Raymundus, diac. card. Sanctae Mariae in Via Lata.

Datum Sutrii per manum Rolandi, sanctae Romanae Ecclesiae presbyteri cardinalis et cancellarii, VI Kalendas Julii, indictione VI, Incarnationis Dominicae anno 1158, pontificatus vero domni Adriani papae IV anno IV.

CXCI. Composita canonicos inter et Sutrinum episcopum de ecclesia S. Silvestri controversia, dato diplomate concordiam efficit perpetuam. (Vetrallae, Jul. 12.)[ Bullar. Vatic., I, p. 60.] ADRIANUS episcopus, servus servorum Dei, dilectis filiis ecclesiae Sancti Petri canonicis salutem, et apostolicam benedictionem.

Ea quae a fratribus nostris cardinalibus de mandato sedis apostolicae rationabiliter aut concorditer statuuntur, firma debent stabilitate consistere, et quae definita sunt, ne temeritate aliqua valeant in posterum immutari, eadem necesse est auctoritatis nostrae praesidio communiri. Cum autem inter vos et venerabilem fratrem nostrum G. Sutrinum episcopum super ecclesia Sancti Silvestri olim controversia verteretur, et in nostra praesentia super hoc fuisset querela deposita, Nos volentes omnem litigandi materiam cum voluntate partium de medio concorditer amovere, dilectis filiis nostris Rol. tituli Sancti Marci presbytero cardinali et cancellario nostro, Alberto tituli Sancti Laurentii in Lucina, Willelmo tituli S. Petri ad Vincula, presbyteris, et Raymondo Sanctae Mariae in Via lata diacono card. commisimus amicabiliter componendum, qui de communi voluntate et consensu partium, in hunc modum, sicut in eorum scripto noscitur contineri, ipsam controversiam terminarunt, ut videlicet praestationes, vel exenia quaedam carnium, quae Sutrinus episcopus in quibusdam solemnitatibus ab ecclesia ipsa recipere consuevit, de caetero per eadem tempora, sicut ab ecclesiis Sanctae Christinae, Sancti Pauli, Sancti Joannis aut Sancti Juliani recipiat, et consuetam exhibeat eis honorem. Porro quando pro receptione et procuratione nostra ab episcopo collecta fuerit per ecclesias facienda, ecclesia ipsa sicut una praedictarum ecclesiarum auxilium episcopo ministrabit. Clerici illius ecclesiae ad synodum et capitulum episcopi, et Sutrinae Ecclesiae, ad chrisma et baptismum juxta consuetudinem illarum ecclesiarum sine contradictione conveniant. Commune interdictum episcopi et sententiam quam episcopus super aliquem parochianorum suorum pro suo reatu posuerit usque ad condignam satisfactionem firmiter teneant et observent. Si aliquis clericorum illius Ecclesiae in tam evidens manifestumque delictum corruerit, ut suspendi de statutis canonum mereatur, episcopus sine conscientia vestra usque ad condignam satisfactionem eum ab officio suspendet, ecclesiastico vero beneficio non privabit. Si vero aliquis super aliquo crimine fuerit impetitus, et in talem culpam visus fuerit corruisse, quae ordinem judiciorum requirere videatur, una vobiscum Sutrii cognoscere et judicare debebit. Cum autem archipresbyter in ecclesia fuerit ordinandus, vos personam eligetis et episcopo praesentabitis, episcopus autem electionem ipsam, nisi evidens et manifesta causa, quae impedire debeat, apparuerit, confirmabit, et ei curam animarum committet. Qui confirmatus in manu sua promittet se soluturum et servaturum quae superius designata sunt, vobis autem fidelitatem faciet, obedientiamque promittet, et tam ipse, quam reliqui clerici vobis obedient, et de dispositione et ordinatione ecclesiae respondebunt. Ut igitur haec perpetuam obtineant firmitatem, et quod inter vos concorditer statutum est, nullius nunquam refragatione turbetur, nos compositionem ipsam auctoritate apostolica confirmamus et praesentis scripti patrocinio communimus; statuentes ut nulli omnino hominum liceat hanc paginam nostrae confirmationis infringere, vel ei aliquatenus contraire. Si quis autem hoc attentare praesumpserit, indignationem omnipotentis Dei, et beatorum Petri et Pauli apostolorum ejus se noverit incursurum.

Datum Vetrallae, IV Idus Julii.

CXCII. Ecclesiae S. Mariae Aquisgranensis protectionem suscipit possessionesque confirmat. (Ap. Castrum Vicum varium, Sept. 22.)[QUIX, Cod. diplom. Aquensis, I, 31.] CXCIII. Adae magistro asserit magisterium scholarum Ecclesiae Meldensis, a bonae memoriae M[anasse] episcopo concessum. (Laterani, Oct. 30.)[DUPLESSIS, Hist. de Meaux, II, 47.] ADRIANUS episcopus, servus servorum Dei, dilecto filio ADAE magistro scholarum Meldensis Ecclesiae, salutem et apostolicam benedictionem.. . . . . Magisterium scholarum Meldensis Ecclesiae a bonae memoriae M[anasse] quondam Meldensi, episcopo rationabili dispositione tibi concessum, auctoritate apostolica tibi confirmamus. . . . . Statuentes ut juxta consuetudinem quam hactenus Ecclesia ipsa obtinuit, nemini sine licentia et permissione tua liceat in civitate Meldensi scholas regere, etc. . . . .

Datum Laterani, III Kal. Novembris.

CXCIV. Ad Hugonem Francorum regis cancellarium.--Gratulatur quod paci inter Francorum Anglorumque reges firmandae utilem operam navaverit. (Laterani, Nov. 4.)[MANSI, Concil., XXII, 808.] ADRIANUS episcopus, servus servorum Dei, dilecto filio HUGONI illustris regis Francorum cancellario, salutem et apostolicam benedictionem,

Quod ad pacem et concordiam inter charissimos filios nostros Ludovicum illustrem regem Francorum et Henricum illustrem regem Anglorum, pro posse tuo, sicut nobis dicitur, sollicitus exstitisti, et studio ad hoc effectui mancipandum, et vigilantem operam impendisti; tanto amplius gratum et acceptum habemus, et animi tui prudentiam in hac parte tanto attentius commendamus, quanto magis ipsa pax atque concordia Deo est et hominibus grata, et tam praesentibus quam posteris profutura. Accepimus siquidem, et ex dilecti filii nostri Henrici nuntii praedicti filii nostri regis Franciae relatione, et litterarum suarum tenore concepimus, tantam inter eos studio et diligentia tua unitatem per Dei gratiam esse, et vinculum charitatis, tantam etiam pacem et tantam intervenisse concordiam, ut nihil alternae amicitiae foedus infringere, nihil amoris firmitatem aliquatenus valeat disturbare. Unde nos laetitiam tanto majorem concipimus, et cum Deo et angelis ejus tanto amplius exsultamus, quanto magis amicitiam ipsam utrique parti necessariam esse cognoscimus, et multam exinde utilitatem multum fructum conspicimus provenire.

Eapropter omnipotenti Deo, a quo bona cuncta procedunt, et in cujus manu regum corda consistunt, immensas gratiarum referimus actiones: qui discordantia quondam vota, et dispares voluntates, ita per suam misericordiam voluit esse conjuncta, ut nihil jam in ipsis possit reperiri diversum; sed idem velint, et idem sentire pariter videantur. Nos vero qui pacis et concordiae bonum inter omnes esse plurimum optare debemus, divinam clementiam assiduis precibus exoramus, ut pacem firmam inter eos conservare dignetur et perpetuam unitatem. Ad haec, jam dictum filium nostrum Henricum, litteratum quidem clericum et honestum, quem circa negotia tua fidelem satis esse cognoscimus ac devotum, dilectioni tuae propensius commendantes, rogamus plurimum, ut eum pro B. Petri ac nostra reverentia de charo habeas chariorem, et eidem in opportunitatibus suis ita pietatis intuitu et nostro interventu provideas, quod et ipse preces nostras apud te sibi sentiat fructuosas, et nos exinde devotioni tuae gratiarum debeamus exsolvere actiones.

Datum Laterani, II Non. Novemb.

CXCV. G[regorium] priorem et universum capitulum Camaldulense ad virtutem pacemque hortatur. (Laterani, Nov. 24.)[MITARELLI, Ann. Camald., III, 350.] ADRIANUS episcopus, servus servorum Dei, dilectis filiis G[REGORIO] priori et universo capitulo Camaldulensi, salutem et apostolicam benedictionem.

Monasterium vestrum, in quo vos ad Dei estis servitium congregati, ut confiteamini nomini sancto suo, et gloriamini in laude ejus, quantum ex anteacta priorum vita et honestate ac religione ipsorum tam spiritualibus quam temporalibus profecerit incrementis et nos ipsi plenarie novimus, et hoc ipsum celebri est circumquaque fama vulgatum. Quandiu enim ejusdem monasterii fratres in quiete, unanimitate et concordia perstiterint, non sua, sed ea potius, quae sunt Christi, quaerentes, quandiu monasticam regulam habitu, vita et moribus tenuerint, spiritualium redolebant gratia et jucunditate bonorum, rerumque temporalium copiis abundabant, et tantus erat odor bonae opinionis quem de ipsa congregatione manabat, quod minores ad perfectiora exemplo simili traherentur, ita ut dicerent: Trahe nos post te; curremus in odorem unguentorum tuorum (Cant. I). Tanta etiam in eodem loco quies, tanta pax et unitas habebatur, ut illud de eo merito dicerent, quod scriptum est: Vere non est hic aliud nisi domus Dei et porta coeli (Gen. XXVIII). Ne igitur Camaldulense monasterium, quod olim tanta religione et honestate pollebat, tanta virtutum excellentia praeeminebat, tempore vestro a suo statu, quod absit! aliquatenus imminui videatur, hortamur vos, rogamus et obsecramus in Domino, ut relictis omnino carnalibus desideriis quae militant adversus animam, et concupiscentiis saeculi conculcatis, ad aeterna et sine fine mansura per bona opera suspiretis, ad summum bonum et ad praemia felicitatis aeternae piae conversationis studio intendatis, atque ita stabiles in obsequio Conditoris permanere curetis, et in ejus devotione ferventes, ut nihil sit quod jam vos a charitate Christi valeat aliquatenus separare; sed pro laudabili conversatione vitae illud sacrae Scripturae testimonium vobis possit merito adaptari, quo dicitur: Laudabilis populus, cui Dominus exercituum benedixit, dicens: Opus manuum mearum tu es, haereditas mea, Jerusalem (Isa. XIX). Vobis siquidem solertissime intuendum est et attentius cogitandum, ne adversarius vester diabolus, qui tanquam leo rugiens circuit, quaerens quem devoret (I Petr. V), veneno astutiae et consuetae et antiquae fraudis insidiis a sponsi amplexibus et a servitio, quod absit! vos retrahat Conditoris. Quanto enim amplius humani generis inimicus Christi fideles legi mandatorum Dei conspicit inhaerere, et ejus salubribus monitis diligentius obedire, tanto magis ad callida se argumenta convertit, et sollicitius elaborat, ut eos de virtutum faciat arce corruere, et a sancto proposito resilire. Caeterum confidimus de vobis in Domino, si bene novimus vestri interioris hominis charitatem, qua praedecessorum vestigia imitantes, cum non sapiatis, quae vestra sunt, sed quae Jesu Christi, qui de tenebris et umbra mortis vocavit vos in admirabile lumen suum (I Petr. II), inimici astutia in vobis minime praevalebit, neque ab ejus obsequio, cui estis indissolubili charitate devincti, ipsius vos poterit iniqua persuasio retardare. Confortamini ergo in Domino, et in potentia virtutis ejus; state fortes in fide (Ephes. VI); abjiciatis opera tenebrarum, et induimini armis lucis (Rom. XIII), atque omnes antiqui hostis insidias, divino comitante praesidio, superantes, et mutuam in vobismetipsis charitatem habentes. Ita quidem, ut in nullo juxta Apostolum praesumatis, sed tantum in Domino et de Domino gloriari, sicut scriptum est: Qui gloriatur, in Domino glorietur (I Cor. I); non enim qui seipsum commendat, ille probatus est, sed quem Deus commendat (II Cor. X). Dicitur autem, unde quaeramus plurimum et doleamus, quod inter vos murmur, quod est detestabile vitium, habeatur, et quod alterutrum ultra quam debeatis, murmuretis, quod vitium ipsum in tantum jam de vobis insonuit, quod plerisque referentibus ad apostolicae sedis audientiam usque pervenit. Unde monemus vos et exhortamur attentius, ut ea tam mortifera peste cessetis . . . . . a murmure, pacatam habentes mentem de caetero, et tranquillam, ne in aeterni Conditoris aspectu et divinae majestatis oculis pro tanto debeatis crimine displicere; scitis enim, ut credimus, et pro certo cognoscitis, qualiter Maria, soror Aaron, pro eo quod adversus Moysen murmurabat apud Dominum, contemptibilis sit effecta, et quam gravis leprae sit macula et foeditate percussa, quae se a murmure minime continebat. Unde et tandiu extra castra est conversata, quousque caro ejus pristinae fuit reddita sanitati. Ne igitur invalescente eodem vitio in conspectu Altissimi contemptibiles, et in oculis hominum debeatis abominabiles apparere, corda vestra, qua convenit vigilantia, observetis, ne hac foeditate valeant ulterius deturpari. Ut autem haec omnia, quae superius dicta sunt, facilius valeatis, auctore Domino, adimplere, tu. dilecte fili prior, fratribus tuis mansuetum Patrem atque tractabilem te exhibeas, et salubria eis documenta proponas, plus semper amari appetens, quam timeri; negotia quoque monasterii tuae gubernationi commissi juxta consilium fratrum religiosorum et timentium Deum, secundum quod in Beati Benedicti Regula continetur, disponere studeas et tractare. Vos vero, dilecti filii monachi, priori vestro tanquam proprio pastori et rectori animarum vestrarum debitam in omnibus subjectionem atque obedientiam impendatis, et neque in reformatione ordinis secundum antiquam et rationabilem Camaldulensium consuetudinem, nec in quolibet alio, quod ad ipsius monasterii et vestram utilitatem pertineat, rebelles ei vel contumaces existere praesumatis. Nos autem, qui ex injuncto nobis apostolatus officio universis Christi fidelibus existimus debitores, si, divina cooperante gratia, et in fide fueritis stabiles, et in opere efficaces, vobis paterno providebimus charitatis affectu, et in opportunitatibus vestris, quantum, Deo donante, poterimus, vobis et monasterio vestro absque intermissione curabimus subvenire.

Datum Laterani VIII Kalendas Decembris.

CXCVI. Privilegium Hugoni episcopo Placentino concessum. (CAMPI, Hist. di Piac., II, 357.) ADRIANUS episcopus, servus servorum Dei, venerabili fratri HUGONI Placentino episcopo, ejusque successoribus canonice substituendis, in perpetuum.

In sedis apostolicae culmine, divina disponente clementia, residentes fratribus nostris episcopis, et illis praecipue, qui sacrosanctae Romanae Ecclesiae specialius adhaerere noscuntur, nos convenit sua jura illibata servare, et ita ea sedis apostolicae munimine stabilire, quod nulla possint temeritate a statu rationabili amoveri. Et, quoniam te, venerabilis in Christo frater Hugo episcope, pro tua honestate speciali praerogativa diligimus, rationabilibus petitionibus tuis grato concurrentes assensu, ad exemplar praedecessorum nostrorum felicis memoriae Paschalis, et Innocentii Romanorum pontificum statuimus, et praesenti decreto sancimus ut clerici intra civitatem, seu parochiam Placentinam ad B. Xisti monasterium pertinentes, tibi, tuisque successoribus episcopalis juris obnoxii habeantur; videlicet, ut a vobis ordinationem suscipiant, vocati ad consilium veniant, et de regimine populi dispositiones vestras custodiant, chrisma, oleum sanctum, consecrationes altarium, sive basilicarum intra parochiam Placentinam a te, vel tuis catholicis successoribus tempore opportuno recipiant, siquidem gratiam et communionem apostolicae sedis habuerint, et ea gratis, ac sine pravitate voluerint exhibere. Praedecessoris etiam nostri bonae memoriae Paschalis papae vestigia imitantes, monasterium B. Pauli de Mezano cum cellis, vel ecclesiis, quas in parochia Placentina possidet, tibi tuisque successoribus episcopali jure subditum perpetuo manere sancimus; et ejusdem monasterii abbas quicunque successerit, per vos futuris temporibus benedictionem ordinationis accipiat; et tam ipse, quam qui sub eo sunt clerici, ad synodum vestram venire non renuant: ejusdem quoque loci quilibet clerici, vel monachi per vestrum ministerium ad sacros ordines promoveantur, chrisma, oleum sanctum, consecrationes altarium sive basilicarum vel in ipso monasterio, sive in cellis ejus, aut ecclesiis in vestra parochia constitutis a vobis suscipiant, siquidem gratiam, atque communionem apostolicae sedis habueritis, et ea gratis ac sine pravitate volueritis exhibere.

Decerninus ergo ut nulli omnino hominum liceat hanc nostrae confirmationis paginam, etc. Ego Adrianus, catholicae Ecclesiae episcopus. Ego Hymarus, Tusculanus episcopus. Ego Gregorius, Sabinensis episcopus Ego Hubaldus, presbyter cardinalis tit. Sanctae Praxedis. Ego Juiius, presbyter cardin. tit. Sancti Marcelli. Ego Geraldus, presb. card. tit. S. Stephani in Coelio Monte. Ego Joannes, presb. card. SS. Joannis et Pauli tit. Pamachii. Ego Guido, diaconus cardinalis S. Mariae in Porticu. Ego Jacinthus, diaconus cardin. S. Mariae in Cosmedin. Ego Joannes, diaconus cardinalis SS. Sergii et Bacchi. Ego Bonadies, diac. card. S. Angeli.

CXCVII. Friderico imperatori, ut Guido, Ecclesiae Romanae subdiaconus, praeponatur Ecclesiae Ravennati optanti, non obsequitur. (MANSI, Concil., XXI, 795.) ADRIANUS, servus servorum Dei, charissimo in Christo filio FRIDERICO, illustri Romanorum imperatori, salutem et apostolicam benedictionem.

Qualiter superni Conditoris intuitu, et tam excellentiae tuae, quam dilecti filii nostri Guidonis Blanderadensis comitis interventu, dilectum filium Guidonem subdiaconum nostrum, ejusdem comitis filium, olim in familiaritatem et in nostrum consortium receperimus; qualiter etiam intuitu probitatis ejusdem, atque pro honore et utilitate sacrosanctae Romanae Ecclesiae, tanquam si in diaconum jam fuerit ordinatus, Ecclesiam ei specialiter assignaverimus, et nos profecto memores, et a serenitatis tuae memoria non credimus excidisse. Nunc autem honestatem ipsius considerantes et provectum scientiae, si ei vita comes fuerit, attendentes; intelligentes etiam quanta per eum, ac per nobiles et potentes parentes ipsius, sacrosanctae Romanae Ecclesiae adhuc potuerint commoda provenire, et ad quantum dignitatis apicem in eadem Romana Ecclesia ipse valeat, vita generi concordante, conscendere, cum a sede apostolica in subdiaconatus officium sit promotus, et ei tanquam si jam diaconus esset, sicut superius dictum est, a nobis sit Ecclesia specialiter assignata, communicato fratrum nostrorum consilio, a nostro latere tam pretiosum pignus, juxta petitionem excellentiae tuae, non potuimus removere; sed ipsum, opportunitate accepta, Deo auctore, in Romana Ecclesia ad honorem ejusdem Ecclesiae et imperii intendimus ordinare, ut vel in ea, prout divina gratia proposuerit, quandoque ad sublimiora conscendat vel exinde ad alterius ecclesiasticae fastigium dignitatis ipsum contingat, auxiliante Domino, pervenire. Convenientius siquidem est ut qui filius et clericus est Romanae Ecclesiae, ab ejus gremio non recedat, et ipsa ei circa se locum dignitatis conferens, eidem inde provideat altiora. Ipsa etenim viros et moribus et scientia adornatos, praeditos honestate, et sanguinis nobilitate praeclaros ad se libenter evocat, et eos aliunde consuevit admittere, non se talibus, cum ipsos in gremio suo habeat, facile spoliare. Quia igitur hoc decentius esse conspicimus, et honorabilius existere arbitramur, confidentes etiam imperatoriae majestati hoc potius debere placere, et gratum atque acceptum esse, postulationem tuam in hac parte non duximus admittendam, credentes atque sperantes quod, ex quo nostram super hoc cognoveris voluntatem, tu ipse nostram intentionem et propositum commendabis.

ANNO 1154-1159 CXCVIII. Archiepiscopo Thessalonicensi scribit de Ecclesia Graecorum cum Romana reconcilianda. Commendat Balduinum et Balditzionium tabellarios ad Emmanuelem imperatorem missos. (MANSI, Concil., XXI, 796.) ADRIANUS . . . . . ven. fratri Thessalonic. archiep. salutem, etc.

Ex quo per invidiam hostis antiqui Constantinopolitana sedes a sacrosancta Romana et apostolica (quod sine lacrymarum inundatione vix famur) Ecclesia seipsam separavit et hominis inimicus proprium malitiae venenum effudit, et a matris obedientia liberi secesserunt, unitatisque locum binarius subiit, laborem multum et studium, qui nos praedecesserunt beati Petri successores, adhibuerunt, ut schisma de medio tolleretur, et unitati Ecclesiae, qui se ab ea separarunt, redderentur. Quamobrem et nos, qui hoc tempore apostolicae sedis curam suscepimus, ut Deo placet, pro omnibus Ecclesiis quae sunt intra terrarum orbem constitutae, quamvis beati Petri virtutibus par nihil habeamus, ministerio tamen fungi cogimur. Ad id credidimus attendendum, ne connumeremur, quod absit! iis quos per prophetam Dominus reprehendit, dicens: Quod ejectum est non introduxistis, quod infirmum non sanavistis, et quod periit non quaesivistis, et quod confractum non obligastis.

Ideoque ad introductionem liberorum in locum Ecclesiae et unitatis, inventionemque amissae drachmae properemus, et apostolico praecepto incitati, in eos qui doctrinae sermones aspernantur, ut persuasum habeamus, moderari, et fidelium admonitionem tempestive intempestive factam; et illius exemplo edocti, qui erat gloriae Dominus, et omnia in sua potestate habens inclinare fecit coelos, et descendit, acceptaque servi forma se ipsum exinanivit, ut ovis amissa suo gregi restitueretur. Unde frater in Christo, dilectionem tuam his litteris admonemus, ut hanc rem diligenter cures. Nam una sola est Ecclesia, et una sola sanctificationis arca, in quam unumquemque fidelium e diluvio servari oportet. Et circa unionem ejus modis omnibus labores, tuaque cogitet prudentia, ut ecclesia Dei non possit divisa consistere, ut omnem animam viventem e praesentis diluvii procellis intra unam arcam Ecclesiae congregari oporteat ad beatum Petrum omnium fidelium gubernatorem.

Traditum est quonam modo sancti Patres, divino Spiritu illuminati, omnium Ecclesiarum primatum sacrosanctam Romanam Ecclesiam absolute obtinere jusserint, et ad ejus sententiam omnium judicium referri praescripserint; et ad tollendam de medio divisionem, ad unionem Ecclesiae, ad conjunctionem divisi parietis, propter Dei dilectionem, propter animae salutem, et propter fruitionem gloriae, quae non marcescit, vigilanter adverte. Primum apud teipsum, deinde in aliis, quatenus divina gratia largitur, da operam, ut grex cum Ecclesia uniatur, et qui seipsos Dominicas oves confitentur, ad gregem B. Petri revertantur, qui Domini jussu eorum curam suscepit. Nos quidem in hoc non temporariam laudem spectamus, non praetereuntem gloriam quaerimus, qui pascendi suscepimus officium. Servos nos omnium Dei servorum confitemur. Sed cum Dominum et magistrum nostrum, ut unum mortuum resuscitaret in corpore, profectum fuisse; et lacrymatum legimus ad sepulcrum, et dixisse: Lazare, exi foras (Joan. X), judicamus indignum, si Domini retineamus talentum, et quos possumus in anima resuscitare negligamus. Quod superest, dilectos filios nostros Balduinum et Balditzioninum praesentes tabellarios ad dilectissimum filium nostrum Emmanuelem imperatorem Constantinopolitanum, a religioso coetu missos, dilectioni tuae studiose commendamus, rogantes ut per dilectionem Dei, beatique Petri, et sedis apostolicae, et pietatis cultum, aspectu gratioso in eorum necessitatibus consolationem adhibeas. De tua valetudine cupimus per litteras fieri certiores.

CXCIX. Consules et universum populum Castri Grassae hortatur ut monachos Lerinenses contra Saracenos aliosque inimicos defendant. ( Hist. pat. Mon., Script., II, 413.) ADRIANUS episcopus, servus servorum Dei, dilectis filiis consulibus et universo populo in castro Grassae ( non erà ancora Grassa onorata della dignità episcopale per questo la chiama castello e non cità ) commorantibus salutem, et apostolicam benedictionem.

Cum ex injuncto nobis apostolatus officio universorum Christi fidelium utilitati intendere debeamus, illos tamen oportet nos speciali quadam praerogativa diligere, deque eorum quiete ac pace propensius cogitare, qui et religione et honestate sunt praedicti et ad jus sanctae Romanae Ecclesiae noscuntur specialiter pertinere. Hujus igitur rationis intuitu provocati, dilectos filios nostros religiosos, videlicet fratres Lerinensis monasterii, et possessiones ac bona eorum devotioni vestrae attentius commendamus, rogantes plurimum et in peccatorum vestrorum vobis veniam injungentes, ut eos pietatis intuitu et pro beati Petri et nostra reverentia diligatis, manuteneatis, et eis studeatis modis omnibus suam justitiam conservare. Si vero Saraceni. Christiani nominis inimici, aut perfidi Christiani, monasterium sive aliquod castellum ipsorum invadere forte praesumpserint, eis viriliter assistatis, et tam consilium quam auxilium, quibuscunque modis poteritis, impendite.

Datum, etc.

CC. Ad Ludovicum Francorum regem.--Commendat propensiorem ejus in religiosos viros dilectionem quam petit ut Praemonstratenses fratres pro B. Petri et sua reverentia experiantur. (D. BOUQUET, Recueil, XV, 688.) ADRIANUS episcopus, servus servorum Dei, charissimo in Christo filio LUDOVICO illustri Francorum regi, salutem et apostolicam benedictionem.

Paternae charitatis affectus, quo nobilitatem tuam. Christianissime princeps, amplectimur, magnam infert cordi nostro laetitiam, quoties de actibus tuis ad nos talia perferuntur, quae ad salutem animae tuae noscuntur procul dubio pertinere. Audivimus siquidem et operis experimento tenemus, quod religiosas personas diligis et honoras, et gratia eis tanquam devotus Ecclesiae filius studes solatia exhibere. Sane in religiosorum dilectione quae [ forte quem] animum tua magnificentia gerat interius, evidenter ostenditur, quoniam in quoslibet comprobaris, religionem diligere et fovere propensius honestatem: ac per hoc dilectos filios nostros abbatem (Hugonem) et religiosos fratres Praemonstratenses, tanto affectuosius tantoque confidentius tuae excellentiae commendamus, quanto et nos pro sua honestate et religione puriori affectu charitatis diligimus, et de regii tui animi benignitate majorem fiduciam obtinemus. Tuam ergo industriam apostolicis litteris attente rogamus quatenus pro amore Dei et B. Petri et nostra reverentia eos manuteneas, foveas et defendas, et quod bonae memoriae Ludovicus pater tuus, vel quilibet et alius, intuitu pietatis eis rationabiliter contulit, concessa tibi a Domino potestate ipsis conserves et ab his qui eos super hoc infestare voluerint, ipsos studeas attentius defensare.

CCI. Ad Berengarium archiepiscopum Narbonensem, Artaldum episcopum Helenensem, et barones per Helenensem episcopatum constitutos.--Adversus Gaufredum comitem Ruscinonensem. (MANSI, Concil., XXI, 829.) ADRIANUS episcopus, servus servorum Dei, venerabilibus fratribus BERENGARIO Narbonensi archiepiscopo et apostolicae sedis legato, et ARTALDO Helenensi episcopo, et universis baronibus per Helenensem episcopatum constitutis, salutem et apostolicam benedictionem.

Quae a praedecessoribus nostris rationabiliter sunt statuta, nullius temeritate volumus perturbari, sed inconvulsa ea mandamus et illaesa ab omnibus observari. Praedecessor autem noster felicis memoriae papa Eugenius comitem Gaufredum et eam quam tenet adulteram excommunicationis vinculo innodavit, pro eo videlicet quod legitima uxore dimissa, non est veritus adulteram sibi matrimonio copulare. Et quia, ut nobis dicitur, pertinaciter adhuc in sua iniquitate perdurat eamdem sententiam ratam habentes, mandamus eam ab omnibus inviolabiliter observari, statuentes ut eidem comiti nunquam sit liberum, legitima etiam uxore defuncta, eam sibi matrimonio copulare quam non est dubium manifesto adulterio polluisse. Filios autem quos ex adultera in adulterio procreavit, qui spurii a jure censentur, decernimus perpetuo paterna haereditate carere; nec eis liceat ullo tempore aliquid haereditatis ipsius comitis jure successionis petere vel habere. Si vero ab eis hoc fuerit aliquando attentatum, excommunicationis vinculo se noverint innodandos.

CCII. Ad Gualterum Laudunensem episcopum.--Ut beneficia Praemonstratae Ecclesiae ab antecessoribus ejus collata conservet, nec ullas super eisdem benefitiis molestias inferat, aut inferri permittat. (D. BOUQUET Rec., XV, 687.) ADRIANUS episcopus, servus servorum Dei, venerabili fratri GUALTERO Laudunensi episcopo, salutem et apostolicam benedictionem.

Qui antecessores suos in bonis actibus imitari, et eorum nititur inhaerere vestigiis, apud Dominum praemio dignus habetur, et ab hominibus non immerito commendatur. Qualiter autem praedecessores tui, bonae memoriae Bartholomaeus et Gualterus beneficia, quae Praemonstratae Ecclesiae, tam per eos quam per alios, pietatis intuitu collata esse noscuntur, et auctoritate apostolica [confirmata], manutenuerint et studuerint modis omnibus conservare, tuae discretionis prudentia, sicut credimus, non ignorat. Inde siquidem est quod fraternitati tuae per apostolica scripta mandamus, quatenus ipsa beneficia quae memoratae Praemonstratensi Ecclesiae devotione fidei et charitatis amore concessa sunt, sicut praedicti antecessores tui fecisse dicuntur, tu ipse manuteneas et conserves, nullamque illi Ecclesiae super eisdem beneficiis molestias inferas, vel ab aliis juxta posse tuum aliquo modo permittas, inferri.

CCIII. Ad eumdem.--Ejusdem argumenti. ( Ibid., p. 689.) ADRIANUS episcopus, servus servorum Dei, venerabili fratri GUALTERO Laudunensi episcopo, salutem et apostolicam benedictionem.

Quanto amplius fratres Praemonstratae Ecclesiae legi mandatorum Dei jugiter inhaerere noscuntur, et se a servitio non retrahunt Conditoris, tanto magis eos sincera charitate diligimus, et his de quorum devotione confidimus, ipsos efficaciter commendamus. Inde est quod charitatem tuam pro eisdem fratribus per auctoritatem sedis apostolicae rogamus attentius, monemus et exhortamur in Domino, quatenus tam ipsos quam Praemonstratensem Ecclesiam, in qua divino sunt obsequio mancipati, pro reverentia B. Petri et nostra, fraterna charitate diligas, manuteneas ac defendas, atque ipsam Ecclesiam cum omnibus ad eam pertinentibus in pace ac quiete dimittas, et eam non permittas ab aliquo parochianorum tuorum ullatenus infestari, illis vero qui eamdem Ecclesiam molestare in aliquo aut perturbare praesumpserint, tanquam pius sollicitusque defensor obicem te opponas, et eos spirituali gladio non differas a sua malitia coercere.

CCIV. Ecclesiae S. Joannis in Vineis bona et privilegia confirmat. (LOUEN, Hist. de l' abb. de Saint-Jean des Vignes, p. 292.) ADRIANUS episcopus, servus servorum Dei, dilectis in Christo filiis GUIDONI abbati, canonico Sancti Joannis, qui cognominatur de Vineis juxta Suessionem, ejusque fratribus ibidem sub Regula B. Augustini constitutis et constituendis, in perpetuum.

Justis votis assensum praebere, justisque petitionibus aures accommodare nos convenit, qui, licet indigni justitiae praecones atque custodes in excelsa apostolorum Petri et Pauli specula, dispensatione sumus divina constituti. Quia igitur, inspirante Domino, dictam canonicam secundum beati Augustini Regulam delegistis, bono ac laudabili voto devotione debita congaudemus, et ut laudabile propositum laudabiliora subsequantur incrementa, paterna vos affectione, ut filios charissimos cum omnibus appendiciis vestris, sub protectione sedis apostolicae suscipimus, et scripti nostri privilegio communimus, statuentes in primis ut ordo canonicus secundum Deum et beati Augustini Regulam, quae in eodem loco noscitur institutus, ibidem temporibus perpetuis inviolabiliter observetur. Praeterea quascunque possessiones, quaecunque bona eadem ecclesia in praesentiarum juste et canonice possidet, aut in futurum concessione pontificum, largitione regum vel principum, oblatione fidelium, seu aliis justis modis, Deo propitiante, poterit adipisci, firma vobis vestrisque successoribus et illibata permaneant. Adjicientes insuper, interdicimus ne aliquas decimas parochiarum de laica manu, sine consensu vestro et episcopi vestri, recipiatis, vos autem recuperandi cum episcopi vestri consensu, construere. Nulli praeterea, fratrum vestrorum post factam in ecclesia vestra professionem, absque abbatis et fratrum licentia liceat a claustro vestro discedere, discedentem vero sine litterarum communium cautione nullus audeat retinere. Si autem discesserit, et secundo tertiove commonitus redire contempserit, abbati videlicet, qui pro tempore fuerit, excommunicandi eum potestatem habeat. Obeunte vero te, fili dilecte Guido, nunc hujus loci abbate, vel quolibet tuorum successorum nullus ibi qualibet subreptionis astutia seu violentia praeponatur, nisi quem fratres communi consensu, vel fratrum pars consilii sanioris, secundum Deum et B. Augustini Regulam de eodem ordine providerint eligendum.

CCV. Ad monachos Pontiden.--Ut solvant decimas loci cujusdam. (MANSI, Concil., XXI, 830.) ADRIANUS episcopus, servus servorum Dei, dilectis A. priori et universis monachis de Pontiden., salutem et apostolicam benedictionem

Nobis in eminenti specula, disponente Domino, constitutis, si cunctarum jura ecclesiarum integra non debent et illibata servari, locum beati Petri apostolorum principis inutiliter obtinere, et juxta commissae nobis dispensationis officium negligenter agere videremur. Sic enim Ecclesia Dei, nobis eam divina providente gratia gubernantibus, recte suo cursu dirigitur, dum nos errata quaeque vigili provisione corrigere et unicuique studemus jus proprium conservare. Dilectus autem filius noster Pontanolensis Ecclesiae canonicus adversus nos cum quaestione [ leg. vos conquaestiones] deposita, sua nobis relatione monstravit vos quasdam decimationes ad ipsorum jus pertinentes eis violenter auferre et ipsos super eisdem dicimationibus ausu temerario infestare: qui si beati Benedicti Regulam, juxta quam dicitis, et monasticum habitum quem gestatis, attenta sollicitudine pensaretis, ad proximorum bona diripienda non praesumeretis manus extendere vel quae alterius juris sunt vobis ita illicite usurpare. Ne igitur vos de caetero, aut avaritiae malum, aut vitium, quod absit! rapacitatis accuset, per apostolica scripta vobis praecipiendo mandamus quatenus nullam antiquam eorum possessionem vel decimationem, et eam praesertim quae in eo loco qui Arden. nuncupatur existit, auferre seu perturbare ulterius praesumatis, et si quid eis praeter solitum hoc anno de ipsis decimis negavistis, quascunque etiam ipsorum possessiones per violentiam detinetis, secundum quod antiquitus praefata Ecclesia noscitur possedisse, eisdem canonicis in integrum restituere omni occasione cessante nullatenus differatis. Nos siquidem religiosis viris non alias decimas nisi eas, quae de novalibus provenire noscuntur duximus indulgendas. Si vero hujus nostri mandati ausi fueritis existere contemptores, et ad sedis apostolicae audientiam querimonia pervenerit iterata timendum vobis erit ne sentire postmodum debeatis severitatis ecclesiasticae ultionem.

CCVI. [ Stephano ] Metensi, et Virdunensi episcopis mandat ut Matthaeum ducem Lotharingiae excommunicatum denuntient. (BALUZ. Cupitularia, II, 1559.) ADRIANUS episcopus, servus servorum Dei, venerabilibus fratribus Metensi et Virdunensi episcopis et dilectis filiis G. praeposito et R. decano Treverensis Ecclesiae, salutem et apostolicam benedictionem.

Notitiam vestram non credimus ignorare qualiter sacrosancta Romana Ecclesia Matthaeum ducem pro castello Gundulfivillae, quod ante civitatem Tullensem erexit, excommunicationi subjecit et a communione fidelium reddidit alienum. Sane cum illi iniquitatis filius percussus saltem emendari debuerit, de corrigendo quod male gesserat cogitare super dolorem ejusdem civitatis adjecit, et Tullensi Ecclesiae Vischiriacum et alias villas, ecclesias, possessiones, et multa alia praesumpsit auferre, multisque ipsam molestiis et rapinis non desinit fatigare. Per praesentia itaque scripta vobis mandando praecipimus quatenus eum excommunicatum publice nuntietis, et in terris ipsius in vestris episcopatibus constitutis, praeter baptisma parvulorum et poenitentias morientium, omnia divina prohibeatis officia celebrari, et inviolabiliter ab omnibus eamdem sententiam servari faciatis. Si quis autem constitutus in clero eidem sententiae contraire praesumpserit, ut tandiu a beneficio suo reddatis eum et officio alienum donec de tanto reatu satisfacturus ad apostolicam sedem cum litteris vestris accedat.

CCVII. Eberardo, archiepiscopo Salzburgensi respondet servorum conjugia, invitis dominis contracta, non esse dissolvenda. (Augustini Tarracon. Opp., IV, 248.) CCVIII. Ecclesiae Leodiensis protectionem suscipit possessionesque confirmat petente Henrico episcopo. (CHAPEAVILLE, Gesta episcop. Tungr., II, 105.) ADRIANUS episcopus, servus servorum Dei, venerabili fratri Henrico Leodiensi episcopo, ejusque successoribus canonice substituendis in perpetuum.

Injuncti nobis a Deo apostolatus officium, et ecclesiasticae utilitatis consideratio nos hortatur et admonet fratres nostros episcopos, quos scientia et honestate pollere cognoscimus, ampliori charitate diligere, majoremque illis honorem jugiter et gratiam exhibere. Tunc enim de subjectorum suorum utilitate vere poterunt esse solliciti, tunc officii sui prosecutioni poterunt efficacius imminere, cum et ipsi nos abundantiorem sibi senserint honorem impendere, et propensiori affectu diligere charitatis. Eapropter venerabilis in Christo, frater Henrice episcope, tuis justis postualtionibus gratum impertientes assensum, et Ecclesiam Leodiensem, cui, Deo auctore, praeesse dignosceris, sub beati Petri et nostra protectione suscipimus, et praesentis scripti privilegio communimus, statuentes ut quascunque possessiones, quaecunque bona eadem Ecclesia inpraesentiarum juste et canonice possidet, aut in futurum concessione pontificum, largitione regum vel principum, oblatione fidelium, seu aliis justis modis, praestante Domino, poterit adipisci, firma tibi tuisque successoribus et illibata permaneant; in quibus haec propriis duximus exprimenda vocabulis

Castrum de Rode, allodium et familiam cum omni integritate sua, tam in spiritualibus quam temporalibus, castrum de Belmont, allodium de Astenoit, castrum de Duras, castrum de Revonia, castrum de Esmerville, castrum de Burne, castrum de Fontaines ex dono nobilis viri Cononis, tria allodia Diepenbeche, Repe, Scanz: quae ad mensam tuam spectare noscuntur. Praeterea quaecunque Christianissimi imperatores Pippinus, Carolus, Ludovicus, Lotharius, Otto secundus et tertius, Henricus, et caeteri reges eidem Ecclesiae contulerunt, tibi tuisque successoribus nihilominus confirmamus. Abbatias Lobes cum omnibus appendiciis suis, Florines, Bronium, S. Hubertum, Gemblues cum advocatia sua et cum omnibus ad eam pertinentibus, Fossis, Malonia, Namucus, Dynant cum castro, Ceynacum, Maffia, Tongris, Hoyum, Amanium, Trajectum, Monasterium super Sambram, Turne, Alna, Villers, Everbode, Helecines, Castra, Tudinum, Covinum, Bullont, Gyueth, Hierges, Merlemont, Soture, castrum de Florines, castrum Fossis Truinges, Evenes, Chaumont, Mirewart, Rochefort. Praeterea quidquid habet juris in castris, villis, burgis, comitatibus, et in tota terra comitis de Hainau, Louvierval, Clarum montem, Franchiermont, Warsage, Argenteal, Casselin, Curtes, Berthehein, Coverne, Lentrechowe, Wentreluke, Semplovoir, Hoyn et Hoyz, Vervier, Nivellam, S. Petrum in Trajecto, Freres, Alleke, Hurle, Vileir, Seran, Ufey, Fronvile, Havelange, Thihange, Jamme, Methin, Maflines, Bavenchin, Hirwardes, Heiste, Turinnes, Herewardes ex dono nobilis mulieris comitissae Ermengardis. Allodium de Woroime cum omnibus appendiciis suis. Pacem etiam quam praedecessor tuus Henricus bonae memoriae in ipso episcopatu constituit.

Decernimus ergo, etc. Ego Adrianus quartus hujus nominis catholicae Ecclesiae episcopus, subscripsi.

CCIX. Ecclesiae Sanctis Audomari privilegia confirmat. [Miraei Opp. dipl. IV, 23.] ADRIANUS episcopus, servus servorum Dei, dilectis filiis JOANNI decano et universis canonicis ecclesiae beati Audomari . . . . . .. . . . praefatam Sancti Audomari ecclesiam in qua divino mancipati estis obsequio, ubi videlicet venerandum corpus ejus requiescere creditur, sub beati Petri et nostra protectione suscipimus, et praesentis scripti privilegio communimus . . . . . . . . . . . Adjungimus etiam. . . . . . . ut nullus sacerdotum in villa Beati Audomari missam in Purificatione sanctae Mariae celebrare praesumat, donec in majori ecclesia missarum sint solemnia celebrata. . . . . De redditibus vero et praebendis ad pauperum hospitale pertinentibus, statuimus ut, decedentibus his qui ad praesens eam percipiunt, nec clericis, nec laicis concedantur; sed cum vacaverint, soli mensae pauperum de caetero debeant deservire, etc

CCX. Monasterii S. Michaelis in periculo Maris protectionem suscipit, bonaque confirmat. ( Monast. Anglic., II, 903.) ADRIANUS episcopus, servus servorum Dei, dilectis filiis POBERTO monasterii S. Michaelis in Periculo Maris abbati, atque fratribus tam praesentibus quam futuris, regularem vitam professis, in perpetuum.

Religiosam vitam eligentibus apostolicum convenit adesse praesidium, ne forte cujuslibet temeritatis incursus, aut eos a proposito revocet, aut robur, quod absit! sacrae religionis infringat. Eapropter, dilecti in Domino filii, vestris justis postulationibus clementer annuimus, et praefatum monasterium, in quo divino mancipati estis obsequio, sub beati Petri et nostra protectione suscipimus, et praesentis scripti privilegio communimus, statuentes ut quascunque possessiones, quaecunque bona idem monasterium in praesenti juste et canonice possidet, aut in futurum concessione pontificum, largitione regum vel principum, oblatione fidelium, seu aliis justis modis, Deo propitio, poterit adipisci, firma vobis vestrisque successoribus, et illibata permaneant. In quibus haec propriis duximus exprimenda vocabulis.

Ecclesias in Castro-Montis sitas cum redditibus et dignitatibus ejus tam ecclesiasticis quam saecularibus; villam quae vocatur Gornicum cum ecclesiis ipsius et cum pertinentiis suis; et ecclesiam Sancti Clementis et villam quae vocatur Drago cum ecclesia, et ecclesiam S. Michaelis de Lupis, et ecclesiam de Sarthitheyo, Ardenar cum ecclesia et omnibus pertinentiis suis, et villam de Belneyr cum ecclesia, et villam de Passibus cum ecclesia; villam de Cureyo cum ecclesia, villam de Husius cum ecclesia, villam quae Crox vocatur cum pertinentiis suis, Ballene cum pertinentiis suis, et burgum Bremonis cum pertinentiis suis, ecclesiam de Cangeye cum pertinentiis suis, ecclesias Pontis Vixonis cum decimis reddituum ipsius castri, capellam Hamelini cum pertinentiis suis. In episcopatu Constantiensi villam S. Paterni cum ecclesia et pertinentiis suis, ecclesiam Sancti Joannis de Campis, ecclesiam S. Pancratii, ecclesiam de Coldevilla, ecclesiam de Fulquere-villa cum ipsa villa et pertinentiis suis, villam de Eenoch, terram de Elleos, ecclesiam de Cartereth, et insulam de Chansye, et quidquid habent in insula quae vocatur Gerley, et in insula quae vocatur Gurneie quartam partem; et in eadem insula ecclesiam Sancti Salvatoris, ecclesiam Sanctae Mariae de Castro, ecclesiam S. Michaelis de Valle, et ecclesiam S. Petri de Bosco, ecclesiam S. Mariae de Lishon cum pertinentiis suis, et capellam S. Georgii; insulam quae vocatur . . . . . enchon cum ecclesia. In episcopatu Bajocensi, villam quae vocatur Donus Joannis cum pertinentiis suis, villam quae dicitur Bretenvilla cum ecclesia et pertinentiis suis, et villam quae dicitur Bersum, cum pertinentiis suis, ecclesiam de Sear, cum pertinentiis suis; in episcopatu Rothomagensi, in ipsius urbis foro, ecclesiam Sancti Michaelis; in episcopatu Lexoviensi prata quaedam, in villa quae dicitur Pons-episcopi; in episcopatu Carnotensi villam quae dicitur Golcere, cum ecclesia et pertinentiis suis; in episcopatu Cenomanensi cellam S. Victurii in suburbio ipsius urbis, cum burgo ipsius suburbii cum omnibus justis consuetudinibus, tam vini, quam aliarum rerum venalium et aliis pertinentiis suis. In eodem suburbio ecclesiam S. Joannis cum pertinentiis suis; ecclesiam de Lucare cum pertinentiis suis, ecclesiam de Pontenay cum pertinentiis suis; Vilarentum cum pertinentiis suis; vineas quas habetis apud castrum Sillaim; in episcopatu Turonensi terras et vineas quas habetis apud ipsam civitatem; in episcopatu Andegavensi in ipsa civitate domum unam et vineas et terram juxta urbem, ecclesiam de Creant cum appendiciis suis. In Britannia, in episcopatu Dolensi montem Randum cum pertinentiis suis, Prastaam villam. Melnen et Landem in episcopatu Alletensi, et ecclesiam quamdam cum pertinentiis suis; ecclesiam S. Tigal cum pertinentiis suis; in episcopatu S. Corentini ecclesiam Sancti Michaelis de Cornugallia; in episcopatu Redonensi villam quae dicitur Villa maris cum ecclesia et pertinentiis suis; ecclesiam de Polleyo in Anglia, in episcopatu Exoniae, cellam S. Michaelis de Monte Cornubiae cum pertinentiis suis; villam Ettoniae cum ecclesia et pertinentiis suis, Sedewne et ecclesiam ipsius, ecclesiam de Endebrie, Viscumbam, Estolleiam, Ercumbam et ecclesiam, villam quae vocatur Hedrin; in episcopatu Wintoniensi ecclesias tres; in villa, quae dicitur Basinges, Basingsthoc; ecclesiam Saliburnae in episcopatu Salisburiensi, ecclesiam Hetonae in episcopatu Vellensi et Ratoniensi; ecclesiam de Merthoc cum pertinentiis suis in episcopatu Heliensi; ecclesiam de Wem in episcopatu Eboracensi; villam quae dicitur Wath cum ecclesia, et omnibus his quae ad eamdem ecclesiam pertinere noscuntur.

Decernimus ergo ut nulli omnino hominum liceat supradictum monasterium temere perturbare, aut ejus possessiones auferre, vel ablatas retinere, minuere, seu quibuslibet vexationibus fatigare, sed illibata omnia et integra observentur eorum, pro quorum gubernatione et sustentatione concessa sunt, usibus omnimodis profutura, salva nimirum apostolicae sedis auctoritate et dioecesanorum episcoporum canonica justitia.

Si qua igitur in futurum, etc.

ANNO 1155-1159. CCXI Privilegium Marchwardo abbati Fuldensi concessum. (Jul. 6.[DRONKE, Cod. diplom. Fuld., 404.] ADRIANUS episcopus, servus servorum Dei, dilector filio MARCHWARDO abbati venerabilis monasterii Sanctae Fuldensis Ecclesiae, salutem et apostolicam benedictionem in Christo.

Inter universas ecclesias Theutonici regni ab antiquis Patribus et praedecessoribus nostris sanctis et apostolis viris privilegiis et decretis confirmandum est Fuldense monasterium; et ideo non immerito ex auctoritate Romanae curiae et tutela principis apostolorum Petri floruisse opibus et dignitatis excellentia idem constat claruisse locus. Cui nimirum benignius semper in suis negotiis sacrosancta Romana providit Ecclesia, et quanto ipsum ad jus et tutelam suam specialius pertinere atque in sua devotione firmius manere perspexit, tanto attentius in suis necessitatibus ei subvenire curavit. Scientes igitur quantis idem monasterium contra sanctorum praecepta Patrum procellarum quatiatur incursibus et quantas per saecularium virorum nequitiam pressuras patiatur atque molestias. Quam duros etiam et remissos quosdam fratres et coepiscopos nostros multoties ad exhibenda tibi de malefactoribus tuis justitiam invenias attendentes, id auctoritatis personae tuae ex benignitate sedis apostolicae decrevimus indulgendum ut videlicet, si de malefactoribus tuis et commissae tibi Ecclesiae et invasoribus bonorum ipsius in quibuscunque episcopatibus constitutis, ad episcopos illos ad quos cura illorum spiritualiter pertinet querelam secundo tertiove pertuleris et ipsi tibi justitiam facere recusaverint, liceat tibi malefactores illos post secundam et tertiam commonitionem nisi tibi et Ecclesiae tuae, sicut rectum est, satisfecerint, auctoritate nostra excommunicationis sententia innodare et non ante a quoquam episcoporum eadem sententia relaxetur quam tibi de his quae adversus eos habueris satisfactionem exhibeant competentem. Tu itaque, dilecte in Domino fili, taliter matri tuae sacrosanctae Romanae Ecclesiae pro indulto tibi beneficio devotis et fidelis existe et taliter tibi indulta utere potestate, ut et hoc beneficium non immerito videaris adeptus et ad alia impetranda convenienter assurgere comproberis. Et quia providentiam tuam Fuldensi monasterio in multis scimus esse necessariam, ex auctoritate nostrae apostolicae sedis statuimus et confirmamus, ut omnia quae in reditibus ecclesiae a laicis requisivisti et de prius ablatis vel injuste possessis monasterio tuo restituisti sint rata et stabilia in perpetuum. Ea etiam quae fratribus tuis in consolationem coenae constituisti, vel quae caeteris congregationibus tuis ob recordationem tuae memoriae tribuisti, firma et inconvulsa permaneant. Denique aedificia murorum et possessiones castellorum caeterosque labores tuos, quos in eodem monasterio fecisti auctoritate, apostolica roboramus, ut nullus hoc audeat infringere quod tu pro Dei timore studuisti tuo monasterio requirere et requisita conservare. Super haec omnia decernimus et apostolica auctoritate sancimus, ut quicunque haec caeteraque quae a sanctis Patribus eidem monasterio tradita sunt irrita fecerit anathema sit.

Datum II Nonas Julii

CCXII. Ad Hugonem Rothomagensem archiepiscopum.--Pro causa Petri et matris ejus. (Anagiae, Aug. 13.)[MARTEN., Ampl. Collect., II, 642.] ADRIANUS episcopus, servus servorum Dei, venerabili fratri Rothomagensi archiepiscopo, salutem et apostolicam benedictionem.

Causam quae inter matrem Petri et eumdem Petrum, atque illam quae fuit conjux fratris ejusdem Petri, et virum suum super quadam dote noscitur agitari, venerabili fratri nostro Cenomanensi episcopo commisimus audiendam, et fine debito terminandam. Quocirca per apostolica scripta fraternitati tuae mandamus, quatenus cum ab eodem episcopo propter hac fueris requisitus, illam quae conjux fuit fratris praedicti Petri, et virum suum ejusdem judicis praesentiam adire, et quod ex merito ab eo judicatum fuerit, suscipere et firmiter observare, eos omni cum districtione compellas.

Data Anagniae Id. Augusti.

CCXIII. Ludovico Francorum regi, Pontium abbatem Vizeliacensem tuenti, gratias agit. Monet ut monasterium defendere a comite Nivernensi pergat, domosque lapideas burgensium Vizeliacensium dirui jubeat. (MANSI, Concil., XXI, 814.) Gratum et acceptum habemus, et magnificentiam tuam de piarum rerum exsecutione plurimum commendamus, quoniam dilecto filio nostro Pontio Vezeliacensi abbati, sicut ejus directa nobis relatio patefecit, amore Dei, et nostrarum reverentia litterarum juxta regiae dignitatis officium diligenter hactenus astitisti, et contra suos et monasterii sui persecutores auxilium ei et consilium praebuisti. Unde quoniam bonorum intentio ad salutaria opera tanto amplius dirigitur, quanto saepius inde commonetur, celsitudinem tuam per apostolica scripta rogamus, et in peccatorum tibi remissionem injungimus, quatenus pro Dei amore; et pro beati Petri et nostra reverentia, praedictum abbatem propensius diligas et honores, et ut monasterium ipsum a dilecti filii nostri Nivernensis comitis, et aliorum omnium infestatione defendas, ut ratres inibi commorantes, pro tua et regni tui salute ad Dominum debeant jugiter intercedere, et nos regiae nobilitati tuae gratias exsolvere debeamus. Et quoniam Burgenses Vizeliac. occasione praesertim lapidearum domorum, quas munitas habent et elevatas, adversus antedictum filium nostrum abbatem, et Vizeliacensem Ecclesiam ita superbiunt, ut nec manere pro persecutione illorum idem filius noster possit in monasterio. Magnificentiam tuam rogamus, quatenus easdem domos ita facias dirui, ut Burgensium superbia retundantur, et Vizeliacensis ecclesia occasione hac non debeat fatigari.

ANNO 1157-1159. CCXIV Odonem abbatem monachosque S. Dionysii cohortatur ut S Benedicti vestigiis insistant. (Laterani, Jan. 4.)[DOUBLET, Hist. de Saint-Denys, 502.] ADRIANUS episcopus, servus servorum Dei, dilectis filiis ODONI abbati et fratribus monasterii S. Dionysii, salutem et apostolicam benedictionem.

Monasticam vitam professos ac divinis servitiis mancipatos expedit religiose ac regulariter vivere, et unitatem Spiritus in pacis vinculo conservare. Quia itaque secundum beati Benedicti Regulam Deo servire voluistis, votum, et ad purae religionis observantiam toto mentis adnisu studete; sic enim vos convenit in morum honestate ac radice charitatis esse firmatos, ut per boni odoris vestri fragrantiam, in odore unguentorum vestrorum quamplures alii currant. Quapropter per apostolica scripta vos commonemus et exhortamur in Domino, quatenus Patris vestri beati Benedicti studeatis inhaerere vestigiis, ut, ipsius intervenientibus meritis, et sollicitudine vestra, et studio, monasterium vestrum, auctore Domino, temporalibus et spiritualibus proficiat incrementis; et vos aeternam mereamini percipere coronam in coelis.

Datum Laterani, II Nonas Januarii.

CCXV. Hugoni Francorum regis cancellario confirmat archidiaconatum Atrebatensem. (Laterani, Jan. 21.)[MANSI, Concil., XXI, 803.] ADRIANUS episcopus, servus servorum Dei, dilecto filio HUGONI, charissimi filii nostri Ludovici regis Francorum cancellario, et Atrebatensis Ecclesiae archidiacono, salutem et apostolicam benedictionem.

Si rationabilibus filiorum nostrorum petitionibus facili assensu concurrimus, et eos super collatis sibi ecclesiasticis beneficiis nostro patrocinio communimus, officii nostri debitam exsequimur actionem, et ecclesiasticis utilitatibus efficaciter providemus. Tanto enim quisque de sui exsecutione officii poterit fructuosius cogitare, quanto pravorum temeritati ad suam infestationem omnem aditum viderit attentius interclusum. Eapropter, dilecte in Domino fili Hugo, paci et quieti tuae in posterum providere volentes, majorem archidiaconatum Atrebatensis Ecclesiae cum omnibus ad eum pertinentibus, a ven. fratre nostro Godefrido, ejusdem Ecclesiae episcopo, rationabili tibi provisione concessum, auctoritate tibi apostolica confirmamus et praesentis scripti pagina communimus. Nulli ergo, etc.

Datum Laterani, XII Kal. Febr.

CCXVI. Monasterii S. Dionysii privilegia a Roberto et Dagoberto regibus concessa confirmat. (Laterani, Febr. 5.)[DOUBLET, Hist. de Saint-Denys, 504.] ADRIANUS episcopus, servus servorum Dei, dilectis filiis ODONI abbati, et fratribus monasterii Sancti Dionysii, salutem et apostolicam benedictionem.

Quae religiosis viris et sacrosanctis ecclesiis largitione catholicorum principum divinitatis intuitu conferuntur in suo statu debent consistere, ac ne processu temporis quarumlibet praesumptione turbentur, auctoritate sedis apostolicae communiri. Illustris autem memoriae Robertus quondam Francorum rex quieti fratrum in ecclesia vestra, Domino famulantium providere desiderans, fratribus qui tunc erant, et eorum in perpetuum successoribus, solemnem curiam quam antecessores ejus, et ipse in Natali Domini, Epiphania, Pascha et Pentecoste antiquitus consueti fuerant in ipso Beati Dionysii castello tenere, divinae misericordiae contemplatione remisit, ita ut nec ipse, nec aliquis successorum suorum solemnem curiam in eodem loco deberet suprascriptis solemnitatibus ulterius retinere, ne forte in servorum Dei recessibus frequentiae praeberetur occasio populari, et graves expensas in extraneorum concursu ecclesia sustineret. Immunitati etiam immunitatem adjiciens, concessionem illustris memoriae Dagoberti praedecessoris sui quondam Francorum regis, quae de fugitivis ad vestrum monasterium emanaverat, ratam et inconcussam perpetuis temporibus permanere decrevit. Ita siquidem ut usque ad eumdem locum quo tendentes ad eamdem ecclesiam Tricenam-pontem ingrediantur, nec non etiam usque ad Montem-martyrum, et praeterea usque ad viam publicam quae ducit ad Luperam, quidquid infra totam hanc procinctam contineri dignoscitur, cum tamen judiciaria potestate, hoc est banno, omnique infractura, et si quae aliae consuetudines legum, sive in agris, sive in domibus, sive in viis publicis et privatis evenerint, in jure monasterii vestri sine alicujus contradiction permaneret. Unde quoniam haec ad majorem firmitatem sui nostro postulastis patrocinio roborari, nos petitionibus vestris benigno concurrentes assensu, concessiones istas auctoritate apostolica firmamus, et praesentis scripti pagina communimus. Adjicientes etiam feudum quod Matthaeus Bellus-Ligius homo ecclesiae vestrae ad requisitionem et conjurationem bonae memoriae Sugerii quondam abbatis vestri, ab ecclesia vestra se cognovit habere, atque ad posterorum memoriam scripturae commisit, eidem ecclesiae, ac vobis vestrisque successoribus nihilominus confirmamus. Adjicientes etiam constituimus ut ecclesiam Sanctae Crucis, et decimam Vallis-Crisonis, sicut et juste et canonice possidetis, sine alicujus perturbatione, perpetuis temporibus teneatis. Nulli ergo omnino hominum liceat hanc paginam nostrae confirmationis infringere, vel ei ausu temerario contraire. Si quis autem hoc attentare praesumpserit, indignationem Dei omnipotentis, et beatorum Petri et Pauli apostolorum ejus se noverit incursurum.

Datum Laterani, Nonas Februarii.

CCXVII. Ad B. [Balduinum] Noviomensem et Henricum Belvacensem episcopos.--Pro cantore Peronensis Ecclesiae. Laterani, Febr. 18.)[MARTEN., Collect. II, 643.] ADRIANUS episcopus, servus servorum Dei, venerabilibus fratribus B. Noviomensi et HENRICO Belvacensi episcopis, salutem et apostolicam benedictionem.

Veniens ad apostolicae sedis clementiam, dilectus filius noster O. cantor Peronensis Ecclesiae, sua nobis conquestione monstravit, quod W. de Inciaco et uxor ejus centum libras Catalaunensis monetae, terras et quaedam allodia per patrocinium nobilis viri. J. Suessionensis comitis, ei praesumunt auferre, et contra omnem justitiam detinere. Unde venerabilis frater noster Cameracensis episcopus, cum ita esse liquido cognovisset, pro tanta rapina eos, sicut ex litteris ejus agnovimus, excommunicationis vinculo innodavit, et terram eorum interdicto subjecit, quia vero praedictum filium nostrum cantorem suo jure privari, sicut non debemus, ita nec possumus sustinere, fraternitati vestrae per apostolica scripta praecipiendo mandamus, quatenus memoratum comitem, cujus patrocinio et auxilio ipsa bona sunt ei violenter ablata, infra triginta dies post harum susceptionem convenire diligentius studeatis, ut eumdem W. et uxorem ejus ad restitutionem omnium ablatorum omni cum districtione compellat, nec eis ad eorum detentionem auxilium vel subsidium de caetero praestare praesumat. Alioquin in tota terra ipsius comitis, quousque jam dicto filio nostro cantori de omnibus fuerit satisfactum, appellatione remota, non differatis omnia divina officia prohibere.

Data Laterani XII Kal. Martii.

CCXVIII. Ecclesiae S. Ursi Augustensis (prov. Tarentasiensis) bona quaedam confirmat. (Laterani, Mart. 6.)[ Hist. Patr. Mon., Chart., I, 819.] ADRIANUS episcopus, servus servorum Dei dilecto filio G. priori et universo capitulo ecclesiae Sancti Ursi, salutem et apostolicam benedictionem.

Quoties a religiosis viris contra pravorum incursus super his quae juste et legitime possident nostra confirmatio postulatur, ad concedendum non debemus difficiles inveniri, nec rationabilibus eorum petitionibus nostrum denegare consensum, ne pravis hominibus ad malefaciendum locum dare videamur, quibus potius resistere nos oportet. Eapropter, dilecti in Domino filii, genti vestrae et utilitati Ecclesiae vos commissae volentes in posterum utiliter providere et vestris justis postulationibus clementer annuentes ecclesiam Sancti Petri, ecclesiam Sancti Andreae de Paone, ecclesiam Sancti Joannis de Carto cum appendiciis suis, decimam de Carto cum appendiciis suis, sicut a venerabili fratre nostro Gui. Yporiensi episcopo ecclesiae vestrae sunt canonice concessae, vobis et per vos Ecclesiae vobis commissae auctoritate apostolica confirmamus et praesentis scripti patrocinio communimus, statuentes ut nulli omnino huminum liceat hanc paginam nostrae confirmationis infringere, vel ei aliquatenus contraire. Si quis autem hoc attentare praesumpserit indignationem omnipotentis Dei et beatorum Petri et Pauli apostolorum ejus se noverit incursurum.

Datum Later. II Nonas Martii.

CCXIX. Ad Henricum Belvacensem episcopum.--Pro magistro Nicolao. (Laterani, Mart. 8.)[MARTEN., Collect., II, 644.] ADRIANUS episcopus, servus servorum Dei, venerabili fratri HENRICO Belvacensi episcopo, salutem et apostolicam benedictionem.

Quoties ab aliquo filiorum nostrorum, ad te pro ecclesiasticis causis interventus noster exquiritur, tanto facilius petitioni ejus assensum nostrum impendimus, quanto te ad exsecutionem rei quae petitur et admonitione nostra et injunctae administrationis officio efficacius confidimus provocandum. Veniens autem ad apostolicae sedis praesentiam dilectus filius noster magister Ni. qui nobis satis charus est et acceptus, Arremarensis monachus, de suffragio ejus et admissione precum suarum in negotiis ejusdem ecclesiae fraternitatem tuam nostris litteris expetiit admoneri. Quocirca fraternitatem tuam per apostolica scripta rogamus, quatenus eumdem filium nostrum, qui circa negotia tua exstitit satis sollicitus ac devotus, pro beati Petri et nostra reverentia diligas attentius et honores, et petitionibus ejus in negotiis ipsius ecclesiae benigno jugiter concurras assensu, et ita ei favorem et auxilium tuum in causis suis impendas, ut fraternitas tua de admissione precum mearum commendabilis videatur, et nos petitiones tuas liberius admittere debeamus.

Data Lateranis VIII Id. Mart.

CCXX. Ad S. Remensem archiepiscopum.--Pro eodem. (Laterani, Mart. 8.)[ Ibid. ] ADRIANUS episcopus, servus servorum Dei, venerabili fratri S. Remensi archiepiscopo apostolicae sedis legato, salutem et apostolicam benedictionem.

Quoties ab aliquo filiorum nostrorum ad te pro ecclesiasticis causis interventus noster exquiritur, tanto facilius petitioni ejus assensum nostrum impendimus, quanto te ad exsecutionem rei quae petitur et admonitione nostra, et injunctae administrationis officio efficacius confidimus provocandum. Veniens autem ad apostolicae sedis praesentiam dilectus filius noster magister Nicolaus, qui nobis satis charus est et acceptus, Arremarensis monasterii monachus, de suffragio ejus et admissione precum suarum in negotiis ejusdem ecclesiae fraternitatem tuam nostris litteris expetiit admoneri. Quocirca fraternitatem tuam per apostolica scripta rogamus, quatenus eumdem filium nostrum, qui circa negotia tua exsistit satis sollicitus ac devotus, pro beati Petri et nostra reverentia diligas attentius et honores, et petitionibus ejus in negotiis ipsius ecclesiae benigno jugiter concurras assensu, et ita ei favorem et auxilium tuum in causis suis impendas, ut fraternitas tua de admissione precum nostrarum commendabilis videatur, et nos petitiones tuas libentius admittere debeamus.

Data Lateranis VIII Idus Martii.

CCXXI. Ad Remensem archiepiscopum et Laudunensem episcopum.--Pro filio Ramaldi Cottellae. (Laterani, Mart. 12.)[ Ibid., col. 645.] ADRIANUS episcopus, servus servorum Dei, venerabilibus fratribus Remensi archiepiscopo, apostolicae sedis legato, et Laudunensi episcopo, salutem et apostolicam benedictionem.

Ad apostolicae sedis audientiam vestra fraternitas noverit pervenisse, quod Ramaldus Cotella, olim Jerosolymam proficiscens, quamdam villam suam, quae Boccumvilla dicitur, Henrico de Teir, pecunia ab eo mutuo suscepta, pignori obligavit. Ipse vero Henricus de fructibus etiam provenientibus sortem suam et eo amplius dicitur recepisse. Ideoque fraternitati vestrae per apostolica scripta mandamus, quatenus si verum est quod asseritur, uxorem et filios jam dicti Henrici, quia ipse viam est universae carnis ingressus, omni appellatione remota, districtius compellatis, ut praedictam villam filio memorati Ramaldi, postposita omni occasione et dilatione, restituant, alioquin non differatis in eos usque ad condignam satisfactionem excommunicationis sententiam promulgare.

Datum Lateranis IV Idus Martii.

CCXXII. Ad Henricum Belvacensem episcopum.--Pro cantore Ecclesiae Suessionensis, ut ei ablata restituantur. (Laterani, Mart. 13.)[MARTEN. Ampl. Collect., II, 645.] ADRIANUS episcopus, servus servorum Dei, venerabili fratri HENRICO Belvacensi episcopo, salutem et apostolicam benedictionem.

Constitutus in praesentia nostra dilectus noster Suessionensis cantor adversus Odonem de Angevilers uxorem et familiam suam in audientia nostra querelam deposuit, quod cum quidam homo de terra sua quinque marcar. et XXXI aureorum ei furatus fuerit, et pecunia ipsa ad manus ipsorum devenerit, ipsi nec eum restituere, nec justitiam exinde, prout iste asserit, voluerunt ullatenus exhibere. Quoniam igitur praedicto filio nostro in suo jure nec possumus, nec debemus ulla ratione deesse, fraternitati tuae per apostolica scripta mandamus, quatenus praefatum Od. uxorem et familiam suam, studeas diligentissime convenire, ut infra quadraginta dies post commonitionem tuam, vel praetaxatam pecuniam praedicto cantori cum integritate restituant, vel plenariam exinde justitiam ei in tua praesentia non differant exhibere. Quod si forte neutrum istorum voluerint adimplere, eos ad alterum efficiendum vinculo excommunicationis compellas.

Datum Lateranis, III Idus Marti,

CCXXIII. A[lbertum] abbatem Nonantulanum rogat ut Lot. et Turcl., viris nobilibus precariam quamdam denuo concedat. (Laterani, an. 1157, Martii 21.)[TIRABOSCHI. Storia di Nonantola, II, 268.] ADRIANUS episcopus, servus servorum Dei, dilecto filio A[LBERTO] Nonantulano abbati, salutem et apostolicam benedictionem.

Quia de tua devotione confidimus, pro amicis fidelibus nostris preces tibi porrigere non dubitamus. Inde est quod dilationem tuam rogamus attentius ut precariam quam dilecti filii nostri nobiles viri Lot. et Turcl. fideles tui a Nonantulano monasterio tenere noscuntur pro reverentia beati Petri ac nostra non differas innovare et eis de caetero sicut huc usque concedas quatenus iidem filii nostri preces nostras super hoc tibi porrectas sibi sentiant fructuosas et non cogantur propter hoc ad nos ulterius laborare.

Dat. Later. XII Kal. April.

CCXXIV. Transactionem de subjectione Vallis-magnae monasterio Bonarum-vallium factam confirmat. (Laterani, April. 6.)[ Gall. christ., VI, Instr., 325.] ADRIANUS episcopus, servus servorum Dei, dilecto filio PETRO abbati monasterii de Bona-valle, salutem et apost. bened.

Controversiae quae inter ecclesiasticas personas emergunt, et ad nostram praesentiam deferuntur, mediante justitia terminari, et postquam decisae fuerint, ne a posterorum memoria dilabantur, litterarum sunt committendae (apicibus.) Cadunensis autem ecclesia pro ea devotione quam circa monasterium Cisterciense habebat, duas ecclesias quae ad suum jus pertinebant, Ardurellensem videlicet et ecclesiam Vallis-magnae, eidem monasterio contulit, ut secundum institutionem ipsius vitam et habitum reformarent. Abbas vero Cisterciensis utramque ecclesiam monasterio de Bona-valle concessit. Sicque factum est ut, cum utramque ecclesiam de fratribus Bonae-vallensis monasterii Guigo antecessor tuus, qui nunc Ameliensis est episcopus, ordinasset, abbas praedictae Cadunensis ecclesiae cum in judicium traxit, donationem ipsam neque de suo, neque de sui capituli assensu factam fuisse instantius asseverans: unde et ad hoc deventum est quod de utriusque partis assensu talis inter vos compositio atque transactio intercessit, ut videlicet praedictus Cadunensis abbas Ardurellensem ecclesiam quiete et sine molestia obtineret, ecclesia vero de Magna-valle Bonae-vallensi monasterio libere remaneret. Hanc autem transactionem Ardurellensis abbas et ejusdem loci capitulum de mandato Cadunensis abbatis voluntate propria concesserunt, et se confirmaturos litterarum munimine promiserunt: pollicentes etiam quod ab Albiensi episcopo, de cujus parochia sunt, idipsum facerent confirmare. Caeterum aliquo tempore post transacto cum praefatus Ardurellensis abbas transactionem ipsam vellet infringere, et te super hoc traheret in judicium, quoniam ad praestandum de calumnia juramentum cogere te volebat, tu in hoc te sentiens praegravari, eum ad sedem apostolicam appellasti. Cum igitur tam ipse, quam Ermengaldus abbas Vallis-magnae a te pro eodem negotio destinatus, in nostra essent praesentia constituti, et ipse abbas Magnae-vallis ea quae superius dicta sunt in nostro auditorio allegasset, memoratus vero Ardurellensis abbas se et capitulum suum ex coactione non voluntarie huic transactioni assensum praebuisse instantius affirmaret, nos tamen hinc inde, auditis rationibus et diligenter inspectis, communicato fratrum nostrorum consilio, transactionem ipsam ratam ac firmam perpetuis temporibus decrevimus permanere: adjicientes ut omnes res mobiles quae in praesentiarum apparent, et quas abbas et fratres Ardurellensis monasterii in praesentia fratris nostri P. Lutevensis episcopi se eidem ecclesiae contulisse legitimis testibus poterunt demonstrare, tu eis infra quatuor menses post factam probationem cum integritate debeas restituere Ut autem haec omnia perpetuis temporibus inviolabiliter observentur, adversae parti perpetuum silentium imponentes, auctoritate apostolica ea duximus roboranda et praesentis scripti patrocinio munienda, statuentes ut nulli omnino hominum liceat hanc paginam nostrae confirmationis infringere, vel ei aliquatenus contraire. Si quis hoc attentare praesumpserit, secundo tertiove commonitus, nisi praesumptionem suam congrua satisfactione correxerit, potestatis honorisque sui dignitate careat, reumque se divino judicio existere de perpetrata iniquitate cognoscat, et a sacratissimo corpore ac sanguine Dei et Domini nostri Jesu Christi alienus fiat, atque in extremo examine districtae ultioni subjaceat. Cunctis autem ista servantibus sit pax Domini nostri Jesu Christi, quatenus et hic fructum bonae actionis percipiant, et apud districtum judicem praemia aeternae pacis inveniant.

Datum Laterani, VIII Idus Aprilis.

CCXXV Ad Briocensem et Trecorensem episcopos.--Ut impediant sacerdotes suos invito Dolensi archiepiscopo divina officia celebrare. (Laterani, April. 11.)[MARTEN., Anecdot., III, 902.] ADRIANUS episcopus, servus servorum Dei, venerabilibus fratribus Briocensi et Trecorensi episcopis, salutem et apostolicam benedictionem.

Injunctum nobis apostolatus officium admonet nos modis omnibus et invitat ut fratribus nostris episcopis jura sua illibata debeamus et integra conservare. Hujus itaque rationis intuitu, venerabili fratri nostro Hugoni Dolensi archiepiscopo quod ad jus suum pertinere dignoscitur conservare volentes, fraternitati vestrae per apostolica scripta mandamus, quatenus sacerdotes illos, qui in ecclesiis in vestris parochiis constitutis, quae ad jus Dolensis Ecclesiae spectare noscuntur, ipso archiepiscopo renitente, divina officia celebrant, infra 15 dies post susceptionem praesentium litterarum diligentius moneatis, ut a tanta praesumptione desistant, et in praedictis ecclesiis, ipso invito, divina ulterius officia celebrare nulla ratione praesumant. Quod si facere attentaverint, usque ad condignam satisfactionem ecclesiasticam in eos sententiam proferatis.

Datum Lateranis III Idus Aprilis.

CCXXVI. Eberhardo archiepiscopo Salzburgensi et (Hartwico) episcopo Ratisponensi mandat, ut Conrado abbati Biburgensi monasterium ob fratrum injurias dimissum restituant, monachosque poena afficiant. (Laterani, April. 17.)[HUND., Metrop. Salisb., II, 212.] ADRIANUS episcopus, servus servorum Dei, venerabilibus fratribus EBERHARDO Salisburgensi archiepiscopo et Ratisbonensi episcopo, salutem et apostolicam benedictionem.

Dilectus filius noster Conradus abbas monasterii S. Mariae de Biburch, sicut ex tua fraternitate, Ratisbonensis episcope, et canonicorum tuorum et fratris nostri Bambergensis episcopi attestatione, atque aliorum plurium religiosorum virorum assertione cognovimus, quorumdam iniquorum fratrum malitia et vexatione compulsus a monasterio suo discessit, et apostolicae sedis praesentiam visitavit; qui dum transfretare disponeret, et Hierosolymam pergere, ut ibidem in aliquo loco religioso ad Dei servitium, et ad salvandam animam perpetuo moraretur, nos eum a suae mentis intentione retraximus et ipsum ad proprium monasterium remisimus, ut fratrum curam sicut hactenus, ita de caetero habeat, et in abbatia plenarie debeat ministrare.

Eum itaque fraternitati vestrae attentius commendantes, per apostolica vobis scripta praecipiendo mandamus quatenus ipsum infra 20 dies post harum susceptionem in plenitudinem abbatiae auctoritate nostra restituatis, fratribusque ejusdem monasterii firmiter injungentes, ut eum honeste recipiant, benigne tractent, et ipsi tanquam proprio abbati et animarum suarum rectori debitam in omnibus reverentiam et subjectionem impendant. Si vero aliquis interim in eadem abbatia fuerit subrogatus, eum sine contradictionis obstaculo penitus amoveri curetis. Duos etiam ejusdem ecclesiae monachos, Udo videlicet, et Walth (Waltherum), et duos conversos scilicet Euch. (Eucherium forte vel Eucharium) et Udal. (Udalricum), quibus infestantibus et multipliciter perturbantibus praedictus filius noster Conradus abbas commissae sibi abbatiae regimen se asserit dimisisse, ab ipso monasterio moveatis, et eos in obedientiis monasterii, extra monasterium tamen, auctoritate nostra ponatis. Qui tandiu compellantur in ipsis obedientiis permanere, quousque a sua malitia recedentes, correcti et emendati a memorato abbate ad proprium monasterium revocentur.

Data Laterani, Kal. Maii.

CCXXVII. Monachis Biburgensibus praecipit ut Conrado abbati obediant. (Laterani, April. 17.)[ Ibid. ] ADRIANUS episcopus, servus servorum Dei, dilectis filiis monachis, et conversis S. Mariae de Biburch, salutem et apostolicam benedictionem.

Dilectus filius noster Conradus abbas vester, sicut ex relatione sua, et plurium religiosorum virorum attestatione cognovimus, quorumdam iniquorum fratrum malitia et vexatione compulsus a monasterio vestro discessit, et apostolicae sedis praesentiam visitavit. Qui dum transfretare disponeret, et Jerosolymam pergere, ut ibidem in aliquo loco religioso ad Dei servitium, et ad salvandam animam perpetuo moraretur, nos eum a suae mentis intentione retraximus, et ipsum ad proprium monasterium remisimus, ut fratrum curam, sicut hactenus, ita de caetero habeat, et in abbatia debeat plenarie ministrare.

Eum itaque universitati vestrae attentius commendantes per apostolica scripta vobis praecipiendo mandamus, quatenus cum honeste recipiatis, benigne tractetis, ipsi tanquam proprio abbati, et animarum vestrarum rectori debitam in omnibus subjectionem et obedientiam impendatis. In nullo quoque eidem rebelles, in nullo contumaces existere praesumatis. Quod si forte contempseritis adimplere sententiam quam ipse in aliquem vestrum, qui contemptor exstiterit, propter hoc canonice promulgaverit, a nobis ratam noveritis ac firmam habendam. Duos autem monasterii vestri monachos, Ud. videlicet et Gualch. et duos conversos, scilicet Ud. et Euch. quibus infestantibus et multipliciter perturbantibus, praedictus filius noster Conradus abbas commissae sibi abbatiae regimen se asserit dimisisse, per fratres nostros Salzburgensem archiepiscopum et Ratisbonensem episcopum ab ipso monasterio praecipimus amoveri, et eos tandiu in obedientiis monasterii extra monasterium decernimus permanere, quousque a sua malitia recedentes correcti et emendati, a memorato abbate ad proprium monasterium revocentur.

Data Laterani XV Kal. Maii.

CCXXVIII [Henrico] episcopo Augustodunensi praecipit, ut abbati Trenorciensi investituram ecclesiae de Petraficta intra dies XX concedat. (Laterani, April. 20)[JUENIN. Nouv. Hist. de Tournus, Pr., p. 165.] ADRIANUS episcopus, servus servorum Dei, venerabili fratri Eduensi episcopo, salutem et apostolicam benedictionem

Dilectus filius noster Trenorciensis abbas transmissa nobis relatione monstravit, quod cum ecclesiam de Petraficta monasterio suo pietatis intuitu concessisses, et sigillo proprio roborasses, quod utique donum nos ipsi recolimus auctoritate apostolica confirmasse, eum non vis de ipsa ecclesia investire. Quocirca fraternitati tuae per apostolica scripta praecipiendo mandamus, quatenus si res se ita habeat, intra 20 dies post harum susceptionem, investituram ipsius ecclesiae cum omnibus ad eam pertinentibus, eidem abbati, post posita omni occasione et excusatione, concedas.

Datum Laterani XII Kal. Maii.

CCXXIX. Ad Narbonensem archiepiscopum et ejus suffraganeos--Guillelmum Montispessulani dominum et honores ejus ac fratris ipsius Hierosolymam peregrinantis, defendant ab impugnationibus iniquorum, intentata excommunicationis sententia. (Laterani, Maii 5.)[D. BOUQUET, Recueil, XV, 683.] ADRIANUS episcopus, servus servorum Dei, venerabilibus fratribus Narbonensi archiepiscopo, ejusque suffraganeis, et RAIMUNDO Magalonensi episcopo. R. priori, archidiaconis et universo Ecclesiae populo, salutem et apostolicam benedictionem.

Dilectum filium nostrum Guillelmum de Montepessulano cum omnibus suis sub B. Petri et nostra protectione suscipimus: unde et sua omnia ei illibata volumus et integra conservare. Quapropter universitati vestrae per apostolica scripta mandamus quatenus tam ipsam quam terram et homines suos, castrum quoque de Castris et alios honores et de Tortosa (Guillelmi) fratris sui, qui propter suorum veniam delictorum et animae suae salutem Hierosolymam visitavit, ibique per annum divinis obsequiis proposuit inhaerere, pro B. Petri et nostra reverentia manuteneatis, et in quibus opus fuerit, ab iniquorum impugnationibus studeatis defensare, parochianos quoque vestros ab Walliae et hominum suorum infestatione atque injuriis compescatis et nullam ei vel rebus suis hominumque suorum ab eisdem parochianis vestris molestiam permittatis, aut injuriam irrogari. Si quis autem terram ipsorum et memorati fratris sui et hominum ipsorum, contra justitiam praesumpserit infestare, in personam ejus excommunicationis, in terram vero ipsius interdicti sententiam proferatis. Statuimus praeterea ne in ipsa ecclesia S. Mariae et S. Firmini, atque in aliis eisdem ecclesiis, ex causa et culpa excommunicatorum, castrum Montispessulani quandoque casu introeuntium, divina prohibeantur officia. Indignum enim est ut tantus populus ex culpa et maleficiis cujuscunque personae a divinis debeat officiis abstinere.

Datum Laterani, III Nonas Maii.

CCXXX. Ad canonicos S. Crucis Aurelianensis.--Increpat quod Hugoni cancellario praebendae integritatem, cum abesset, non concesserint. Jubet in posterum faciant, et quod est subractum restituant. (Laterani, Maii 9.)[ Ibid., col. 805.] ADRIANUS episcopus, servus servorum Dei, dilectis filiis decano, et universo capitulo ecclesiae Sanctae Crucis Aurelianis, salutem et apostolicam benedictionem.

Miramur plurimum et adversum vos non possumus non moveri quod, cum vobis olim dederimus in mandatis, ut licet dilectus filius noster Hugo charissimi filii nostri Ludovici illustris Francorum regis cancellarius, in ecclesia vestra non esset assiduus; nihilominus tamen integritatem praebendae suae absque contradictione aliqua obtineret. Vos autem non solum mandatum nostrum in hac parte non curastis effectui mancipare; verum etiam, quod deterius est, in nostrum et apostolicae sedis contemptum, cum prius integram habuisset, postmodum ei medietatem, sicut dicitur, subtraxistis. Unde nisi apostolicae sedis consueta benignitas nostrum animum mitigaret, manus B. Petri graves, in vos usque adeo sentiretis, quod in contemptum nostrum non praesumeretis ulterius tale aliquid attentare. Ne igitur de merito vestrae malitiae cogamur in vos animadversione gravissima vindicare, universitati vestrae per iterata scripta praecipiendo mandamus, et mandando praecipimus, quatenus ita integram ei praebendam, licet absens fuerit, de caetero concedatis, tanquam si assiduus in ipsa ecclesia deserviret. Quidquid vero ei exinde hactenus est subtractum, infra 20 dies post susceptionem praesentium litterarum, omni occasione et excusatione postposita, eidem studeatis in integrum restituere.

Datum Laterani, VII Idus Maii.

CCXXXI. Ad Hugonem Franciae cancellarium.--Absolvit eum a juramento et illicita conditione qua eum Atrebatensis episcopus obligaverat, cum archidiaconatum daret. (Laterani, Maii 11.)[MANSI Concil., XXI, 804.] ADRIANUS episcopus, servus servorum Dei, dilecto filio HUGONI charissimi filii nostri Ludovici illustris Francorum regis cancellario, salutem et apostolicam benedictionem.

Illius devotionis et sinceritatis intuitu, quam circa sacrosanctam Romanam Ecclesiam et nos ipsos a multis retroactis temporibus nosceris habuisse, pro tuae quoque honestate et probitate personae, majorem archidiaconatum, fratre nostro G. [Godefrido] Atrebatensi episcopo ipsum prius spondente, absque omni conditione, et alicujus pacti obligatione, tibi nos recolimus olim in Atrebatensi Ecclesia postmodum contulisse. Ipse autem Atrebatensis episcopus contra puritatem episcopalem, et nimis secundum hominem ambulans, impedimentum tibi volens super hac concessione praestare, te juramento, sicut dicitur, obligavit, quod cum sibi placeret, cancellariam absque contraditionis obstaculo resignares. Unde quoniam tam illicitum juramentum nulla debet firmitate constare, ab ipsius juramenti debito, auctoritate sedis apostolicae te absolvimus, et conditiones in ejusdem archidiaconatus collatione contra praeceptum nostrum positas irritas modis omnibus esse censemus

Datum Later. V Idus Maii.

CCXXXII. Ad Godescalcum episcopum Atrebatensem.--De dissoluto Hugonis cancellarii sacramento significat. (Laterani, Maii 11.)[ Ibid., col. 806.] ADRIANUS episcopus, servus servorum Dei, venerabili fratri . . . . Atrebatensi episcopo, salutem et apostolicam benedictionem

Illius devotionis et sinceritatis intuitu, quam dilectus filius noster Hugo charissimi filii nostri Ludovici illustris Francorum regis cancellarius circa sacrosanctam Romanam Ecclesiam, et nos ipsos a multis retroactis temporibus noscitur habuisse; pro ipsius quoque honestate et probitate personae, majorem archidiaconatum, te etiam ei prius spondente, absque omni conditione, et alicujus pacti obligatione, eidem nos recolimus olim in Atrebatensi Ecclesia postmodum contulisse. Tu vero contra puritatem episcopalem et nimis secundum hominem ambulans, impedimentum ei volens super hac concessione praestare, ipsum juramento, sicut dicitur, obligasti, quod, cum tibi placeret, cancellariam absque contradictionis obstaculo resignaret. Unde quoniam tam illicitum juramentum nulla debet firmitate constare, praedictum filium nostrum cancellarium ab ipsius juramenti debito auctoritate apostolicae sedis absolvimus, et conditiones in ejusdem archidiaconatus collatione contra praeceptum nostrum positas, irritas modis omnibus esse censemus. Fraternitati tuae per apostolica scripta mandantes, quatenus eum de caetero ad observationem praestiti juramenti cogere nulla ratione praesumas.

Datum Lateram, V Idus Maii.

CCXXXIII. Ad Samsonem Remensem archiepiscopum.--Ut Hugoni cancellario restituat altare quod ipsi abstulerat. (Laterani, Maii 11.)[ Ibid., col. 808.] ADRIANUS episcopus, servus servorum Dei, venerabili fratri SAMSONI Remensi archiepiscopo, apostolicae sedis legato, salutem et apostolicam benedictionem.

Dilectus filius noster Hugo, charissimi filii nostri Ludovici illustris Francorum regis cancellarius, transmissa nobis relatione, monstravit se altare quoddam in Atrebatensi episcopatu ex dono Alvisi bonae memoriae Atrebatensis quondam episcopi habuisse; et usque ad illud tempus, quo investituram majoris archidiaconatus in Atrebatensi Ecclesia de mandato nostro fuerat suscepturus, asserit se idem altare quiete ac pacifice possedisse. Imminente vero die, quo de ipso archidiaconatu debebat juxta mandatum nostrum, sicut diximus, investiri, frater noster Atrebatensis, prout nobis suggeritur, nisi eodem altari sibi primitus restituto, investituram ei facere noluit, et taliter ab eo ipsum altare dicitur extorsisse. Quia vero hujusmodi circumventio rationi contraria est, et a pontificali officio penitus aliena, eidem episcopo dedimus in mandatis ut, si res ita se habet, ipsum altare jam dicto filio nostro Hugoni cancellario infra dies 40 dies post harum susceptionem, omni appellatione cessante, restituat. Quod si ipse facere forte distulerit, fraternitati tuae per apostolica scripta mandamus quatenus tu ipse vice nostra, omni appellatione et occasione cessante, hoc non differas effectui mancipare.

Datum Laterani V Idus Maii.

CCXXXIV. Gotescalcum episcopum Atrebatensem de superiore epistola certiorem facit. (Laterani, Maii 11.)[ Ibid., col. 807.] ADRIANUS episcopus, servus servorum Dei, venerabili fratri . . . . . Atrebatensi episcopo, salutem et apostolicam benedictionem.

Dilectus filius noster Hugo charissimi filii nostri regis Francorum cancellarius, directa nobis insinuatione monstravit, quod altare de Aslues a bonae memoriae M. praedecessore tuo canonice sibi concessum, quod etiam in tempore praelationis tuae quiete dicitur tenuisse, sine rationabili causa, et nullo interveniente judicio, ei abstulisti. Unde quanto idem cancellarius amplius majori est devotione et fidelitate sacrosanctae Romanae Ecclesiae et nobis ipsis astrictus, tanto magis sua jura nos convenit attentius illibata et integra conservare. Fraternitati tuae per apostolica scripta praecipiendo mandamus, quatenus, si ita est, altare ipsum, omni dilatione et appellatione remota, memorato filio nostro restituas.

Datum Lateran. Kal. Novemb.

CCXXXV. Decano, cantori et universo capitulo Parisiensi praecipit ut praeposituram quae in Parisiensi Ecclesia vacaverit, Hugoni Francorum regi cancellario tribuant. (Laterani, Maii 11.)[ Ibid., col. 812.] ADRIANUS episcopus, servus servorum Dei, dilectis filiis, decano, cantori et universo capitulo Parisiensi, salutem et apostolicam benedictionem.

Ecclesiasticas personas, quas sacrosanctae Romanae Ecclesiae devotiores esse cognoscimus, et ad ejus obsequium promptiores inspicimus, oportet nos speciali quadam praerogativa diligere, et honorem eis debitum exhibentes, ipsas debemus ecclesiasticis beneficiis, prout expedire cognoscimus, ampliare. Dilectus siquidem filius noster Hugo, charissimi filii nostri Ludovici illustris Francorum regis cancellarius, quanto nobis sit vinculo devotionis astrictus, et pro commodo atque honore matris suae sacrosanctae Romanae Ecclesiae, ubicunque necessitas exigit, quam fideliter se opponat, et de ipsius studeat incremento tractare, nos ipsi ad plenum novimus, et discretionem vestram id credimus non latere. Inde utique est, quod nos eum sincera in Domino charitate diligentes, ipsum quibus modis cum Deo possumus intendimus honorare, et nostri propositi est, eidem in opportunitatibus suis utiliter providere. De omni itaque vestri devotione plurimum confidentes, universitati vestrae praecipiendo per apostolica scripta mandamus, et mandando praecipimus, quatenus praeposituram, quae in Parisiensi Ecclesia, et domos, quae in claustro ejusdem Ecclesiae dehinc primum vacaverint, ei, omni contentione et appellatione seposita, concedatis, et concessas ipsum permittatis quiete et absque ulla molestia possidere.

Datum Laterani V Idus Maii.

CCXXXVI. Ad archidiaconos Ecclesiae Trevir. (Laterani, maii 11.)[GUNTHER, I, 355.] ADRIANUS episcopus, servus servorum Dei, dilectis filiis Treverensis ecclesiae archidiaconis, salutem et apostolicam benedictionem.

In eminenti apostolicae sedis specula licet immeriti auctore Domino residentes, fratribus nostris episcopis et aliis ecclesiarum praelatis, jura sua integra debemus et illibata servare, ut de sui exsecutione officii tanto magis possint esse solliciti, quanto amplius apostolicae sedis patrocinio se cognoverint adjuvari, et in sua justitia confoveri. Hujus itaque rationis intuitu, venerabilem fratrem nostrum. Hy. Treverensem archiepiscopum, apostolicae sedis legatum, quem pro suae honestate, scientia et religione personae sincera in Domino charitate diligimus, in suo volumus jure fovere, nec pati aliqua ratione possumus, ut in his quae ad eum pertinent, minorationem sustinere debeat vel jacturam. Et ideo universitati vestrae per apostolica scripta praecipiendo mandamus, quatenus eidem fratri nostro archiepiscopo debitam in omnibus subjectionem et reverentiam impendentes ei tanquam proprio pastori et rectori animarum vestrarum humiliter obedire curetis. Quod vero ipse in commisso sibi archiepiscopatu rationabiliter ordinaverit, contradicere nullatenus praesumatis . . . nec investituram ecclesiarum absque sua notitia et assensu sicut in privilegio ei ab apostolica sede indulto noscitur contineri, sacerdotibus de caetero concedatis. Nec enim potestate ab eo vobis concessa volumus vos abuti, ut pro eo quod investiendi potestatem ab ipso constat vos suscepisse, sine ejus assensu et conniventia investituram facere debeatis. Quod si a vobis ulla fuerit ratione praesumptum, nos in irritum quod factum fuerit, revocabimus, et nullam firmitatem in posterum decernimus obtineri.

Datum Laterani, V Idus Maii.

CCXXXVII. Ad clerum et populum de Murmiralio [al. Murmurallio].--Ut obediant Hugoni Dolensi archiepiscopo. (Laterani, maii 27.)[MARTEN., Thesaur. Anecdot., III, 902.] ADRIANUS episcopus, servus servorum Dei, dilectis filiis clericis et laicis de Murmiralio, salutem et apostolicam benedictionem.

Quanto amplius venerabilem fratrem nostrum H. Dolensem archiepiscopum sincera in Domino charitate diligimus, et eum sicut charissimum fratrem nostrum cupimus honorare, tanto magis ipsum in sua justitia manutenere volumus, et ut ei a subjectis suis filialis reverentia et honor debitus impendatur, efficere modis omnibus exoptamus. Eapropter universitati vestrae per apostolica scripta praecipiendo mandamus, quatenus eum cum nostrae gratiae plenitudine ad vos tanquam ad speciales filios redeuntem honorifice ac benigne recipiatis, honeste tractetis, et ipsi tanquam pastori proprio animarum vestrarum debitam in omnibus subjectionem et obedientiam impendentes, more antecessorum vestrorum integros reditus terrae vestrae, quemadmodum praedecessores ejus Dolenses archiepiscopi habuisse dignoscuntur; ita eumdem fratrem nostrum quiete atque pacifice habere absque contradictione aliqua permittatis.

Datum Lateranis VI Kalendas Junii.

ANNO 1159. CCXXXVIII. Privilegium pro monasterio S. Trinitatis de Monte Sacro (Laterani, Jan. 1,)[UGHELLI, Italia sacra, VII, 826.] ADRIANUS episcopus, servus servorum Dei, dilectis filiis abbati monasterii S. Trinitatis de Montesacro, ejusque fratribus tam praesentibus quam futuris monasticam vitam professis R. P. M.

Religiosam vitam eligens apostolicum concessit adesse praesidium, ne forte cujuslibet temeritatis incursus, aut eos a proposito revocet, aut robur, quod absit! sanctae religionis infringat. Eapropter dilecti in Domino filii, vestris justis postulationibus clementer annuimus, et praefatum monasterium S. Trinitatis de Monte-sacro, in quo divino mancipati estis obsequio ad exemplar praedecessorum nostrorum venerabilis memoriae Honorii, Innocentii et Eugenii Romanorum pontificum praesentis scripti privilegio communimus, statuentes, ut quascunque possessiones, quaecunque loca, idem monasterium inpraesentiarum juste et canonice possidet, aut in futurum concessione pontificum, largitate regum, liberalitate principum, oblatione fidelium, sive aliis justis modis, Deo propitio, poterit adipisci, firma vobis vestrisque successoribus et illibata maneant. In quibusque haec propriis ducimus exprimenda vocabulis:

Ecclesiam videlicet S. Mariae in loco sitam, qui dicitur S. Quirici, cum suis pertinentiis, Rainiariam et terram, quas in territorio Riniani habetis; ecclesiam S. Matthiae apostoli infra moenia civitatis Montis S. Angeli, et ecclesiam S. Simeonis extra portam civitatis, ecclesiam S. Vincentii sitam in pertinentiis ipsius civitatis in loco, qui dicitur Vota cum rebus suis. Quidquid habetis in Eccl. S. Lucae, et rebus ad eam pertinentibus, petiae, vineae, et aliae possessiones, quae fuerunt scilicet ipsius civitatis Montis S. Angeli, et omnes res tam infra dictam civitatem, quam in ejus finibus, vestro monasterio pertinentes: ecclesiam S. Georgii in pede ipsius Montis S. Angeli, cum pertinentiis suis, salinas et maria, quae in partibus Siponti habetis; ecclesiam S. Martini de Porcarezza, cum suo territorio, ecclesiam S. Mariae de Matinata, cum omnibus ad eam pertinentibus, et omnes alias possessiones quas in eadem Matinata habetis. Praeterea concedimus eidem monasterio fundum, qui dicitur Matinatella, et ecclesiam in eodem loco constitutam, petias terrarum et curtes, quas habetis in loco de Avanto. In episcopatu Vestano ecclesiam S. Theclae, ecclesiam S. Eugeniae, et ecclesiam S. Lucae, cum pertinentiis earum, et omnes res in praefato episcopatu vestro monasterio pertinentes; ecclesiam S. Petri et S. Mariae prope castellum Caprelis cum pertinentiis suis; piscarias et piscatores, quas habetis in Barano; molendina, quae sunt in valle Montis Nigri; ecclesiam S. Pancratii Ischitellae, cum casale et territoriis suis; ecclesiam S. Viti et terras quas apud Cannas habetis; eccl. S. Jacobi extra portas Baroli, cum pertinentiis suis, et omnibus tam infra eamdem civitatem, quam in ejus episcopatu, vestro monasterio pertinentibus; ecclesiam SS. Georgii et Bacchi sitam super portam Trani, cum pertinentiis suis, et omnes res tam infra eamdem civitatem, quam in ejus episcopatu vestro monasterio pertinentes; ecclesiam Omnium Sanctorum sitam in loco, qui dicitur Patiano; donationem omnium infra scriptarum rerum factam ab Immetaticho de civitate Vigiliarum vestro monasterio; ecclesiam S. Fortunati, et ecclesiam S. Thomae apostoli sitas prope eamdem civitatem cum rebus sibi pertinentibus; ecclesiam SS. Philippi et Jacobi, cum pertinentiis suis sitam prope civitatem Melphitam, et omnes alias res tam infra eamdem civitatem quam in ejus episcopatu, vestro monasterio pertinentes; ecclesiam Sancti Procopii sitam in civitatem Barensi, et omnes alias res, tam infra eamdem civitatem quam in episcopatu, vestro monasterio pertinentes; possessiones et domum, quas habetis in civitate Rubi; et in episcopatu ejus, ecclesiam S. Angeli, et S. Nicolai subtus Ischitellam, cum pertinentiis suis, et quidquid in territorio ipsius habetis.

Obeunte vero te ejusdem loci abbate, vel tuorum quomodolibet successorum, nullus ibi qualibet subreptionis astutia seu violentia apponatur, nisi quem fratres communi consensu vel fratrum pars concilii sanioris secundum Dei timorem, et B. Benedicti Regulam providerint eligendum; electus autem ad Romanum pontificem benedicendus accedat; qui nimirum liberas personas ad id monasterium ad conversionem venire volentes suscipiendi, et secundum ipsius vestri P. Benedicti Regulam monachandi habeat facultatem.

Constituimus etiam de caetero in eodem loco perpetuis futuris temporibus sedes abbatiae consistat nec alicui archiepiscopo, vel abbati, seu quomodolibet hominum liceat vestrum monasterium temere perturbare, interdicere, seu aliqua ei gravamina, vexationes inferre, vel ipsius possessiones adimere, vel ablatas retinere, minuere, aut aliquibus temerariis vexationibus fatigare, sed omnia integra conserventur eorum pro quorum gubernatione et sustentatione concessa sunt profutura, salvo nimirum censu duorum solidorum Cassinensi monasterio a vobis annualiter persolvendo. Addimus insuper, ut consecrationes altarium, seu basilicarum, ordinationes monachorum, qui ad sacros ordines fuerint promovendi, seu quaelibet ecclesiae sacramenta a dioecesano suscipiatis episcopo, si quidem aptus fuerit locus et gratiam, atque communionem apostolicae sedis habuerit, eaque vobis sine pravitate et exactione, voluerit exhibere; ipsa a quocunque malueritis catholico episcopo postulare, qui nostrae sedis auctoritate quod postulatur indulgeat. Ad indicium autem hujus perceptae a Romana Ecclesia libertatis, dimidiam unciam auri singulis annis nobis, nostrisque successoribus persolvetis. Si qua igitur in futurum ecclesiastica saecularisve persona hanc nostrae constitutionis paginam sciens contra eam temere venire tentaverit, secundo tertiove commonita, si non satisfactione congrua emendaverit, potestatis honorisque sui dignitate careat, reamque se divino judicio existere de perpetrata iniquitate cognoscat, et a sacratissimo corpore et sanguine Dei, et Domini Redemptoris nostri Jesu Christi aliena fiat, atque in extremo examine districtae ultioni subjaceat; cunctis autem eidem loco citato servientibus sit pax Domini nostri Jesu Christi, quatenus et hic fructum bonae actionis percipiant, et apud districtum judicem praemia aeternae pacis inveniant. Amen, amen, amen.Ego Astaldus, presbyter cardinalis tituli S. Ego Adrianus, catholicae Ecclesiae episcopus. Ego Imarus, Tusculanensis episcopus Ego Gregorius, Sabinensis episcopus. Ego Hubaldus, Ostiensis episcopus. Ego Julius, Praenestinus episcopus. Ego Hubaldus, presb. card. tit. S. Crucis in Ierus. Priscae. Ego Jo., presb. card. SS. Jo. et Pauli tit. Pammachii. Ego Jo., presb. card. tit. SS. Silvestri et Martini. Ego Odo, diaconus cardinalis S. Nicolai in Carc. Tull. Ego Bozo, diaconus card. SS. Cosmae et Damiani.

Datum Laterani per manum Rolandi, S. R. E. presbyteri card. et cancellarii Kal. Januar., indict. III Incarn. Dominicae anno 1158, pontificatus vero D. Adriani papae IV anno ejus V.

CCXXXIX. Ecclesiam collegiatam S. Stephani in urbe Constantiensi in singularem sedis apostolicae protectionem suscipit. (Laterani, Jan. 29.)[NEUGART, Cod. diplom. Alem., II, 91.] ADRIANUS episcopus, servus servorum Dei, dilecto filio suo FOLCARDO praeposito ecclesiae S. Stephani, quae in civitate Constantiensi sita est, ejusque fratribus tam praesentibus quam futuris canonicam vitam professis in perpetuum.

Effectum justa postulantibus indulgere, et vigor aequitatis et ordo exigit rationis, praesertim quando petentium voluntates et pietas adjuvat, et veritas non relinquit. Eapropter, dilecti in Domino filii, vestris justis postulationibus clementer annuimus, et praefatam ecclesiam, in qua divino mancipati estis obsequio, sub beati Petri et nostra protectione suscipimus, et praesentis scripti privilegio communimus; statuentes, ut quascunque possessiones, quaecunque bona eadem ecclesia impraesentiarum juste et canonice possidet, aut in futurum concessione pontificum, liberalitate regum, largitione principum, oblatione fidelium, seu aliis justis modis, praestante Domino, poterit adipisci, firma vobis vestrisque successoribus et illibata permaneant; in quibus haec propriis duximus vocabulis:

Curtes ac domos claustrales canonicorum, quarum una juxta capellam beati Georgii martyris proxime sita est, caeterae in circuitu monasterii; decimas Weinfelden, Emishofen unam; curtes quoque in pago Lintzgoviae duas, videlicet in villa Leustetten, et tres in eadem mansos, molendinum unum, scuposas quatuor; in Lupresreuti curtem unam cum dimidio manso, in villa Uldingen duos mansos, in Menlichusen scuposam unam; Hergershoffe curtem unam, in villa Rottvila curtem unam cum duobus molendinis; villam Altinshusen, et quoddam allodium in villa Lengevillare, et alia praedia quae in civitate Constantiensi habetis, unde vobis census persolvi debent. Quidquid juris habetis in villa in pago Turgoviae sita, scilicet Harprectisvillare, quae cum omni jure, videlicet agris, pascuis, silvis ad eamdem spectant ecclesiam, sive in curtibus, scilicet Salmasach et quinque scuposis et novalibus in eadem villa; Lengevillare curtem unam et praedium cujusdam matronae Gertrudis cum duabus scuposis; Stadelhoffen curtem unam cum dimidio manso, nec non et mansos in villa Buoch duos, in villa Turstorff unum, Anninhausen unum, Appishausen unum; Nuvilare unum et agros quosdam ad ipsum pertinentes; Guntirhofen unum. Sepulturam quoque illius loci liberam esse concedimus, ut eorum devotioni et extremae voluntati, qui se illic deliberaverunt sepeliri, nisi forte excommunicati sint vel interdicti, nullus obsistat. Statuimus etiam ut nullus ibidem nisi ex canonicis sacerdos plebanus substituatur. Caeterum quia facultates jam dictae ecclesiae non magnae dicuntur existere, eam numero novem canonicorum et uno praeposito tantum decernimus esse contentam, nisi divina gratia ejusdem ecclesiae opes ad plurium sustentationem augmentaverint. Obeunte vero te nunc ejusdem loci praeposito, vel quolibet tuorum successorum, nullus ibidem qualibet subreptionis astutia seu violentia praeponatur, nisi quem fratres communi consensu, vel fratrum pars sanioris consilii secundum Dei timorem, canonice providerint eligendum.

Decernimus ergo ut nulli omnino hominum liceat praefatam ecclesiam temere perturbare, aut ejus possessiones auferre, vel ablatas retinere, vel oblatas minuere, seu quibuslibet vexationibus fatigare, sed omnia integre conserventur eorum pro quorum gubernatione ac sustentatione concessa sunt, usibus omnimodis profutura, salva tamen in omnibus sedis apostolicae auctoritate et dioecesani episcopi canonica justitia. Si quis ergo in futurum archiepiscopus aut episcopus, imperator aut rex, princeps aut dux, comes aut vicecomes vel advocatus, judex aut persona quaelibet magna vel parva, saecularis vel ecclesiastica hanc nostrae constitutionis paginam sciens contra eam temere venire tentaverit, secundo tertiove commonita, nisi praesumptionem suam congrua satisfactione correxerit, potestatis honorisque sui dignitate careat, reamque se divino judicio existere de perpetrata iniquitate cognoscat, et a sacratissimo corpore ac sanguine Dei et Domini Redemptoris nostri Jesu Christi aliena fiat, atque in extremo examine districtae ultioni subjaceat. Cunctis autem eidem loco justa servantibus sit pax Domini nostri Jesu Christi, quatenus et hic fructum bonae actionis percipiant, et apud districtum judicem praemia aeternae pacis inveniant. Amen. Bene valete. Ego Adrianus, catholicae Ecclesiae episcopus Ego Gregorius, Sabiniensis episc. Ego Hubaldus, Ostiensis ep. Ego Bernardus, Portuensis et Sanctae Ruffinae episcopus. Ego Hubaldus, presbyter card. tit. S. Crucis in Jerusalem. Ego Octavianus, presbyter card. tit. S. Caeciliae. Ego Astaldus, presbyter card. tit. S. Priscae. Ego Heinricus, presbyter card. tit. SS. Nerei et Achillei. Ego Hildebrandus, presbyter card. basilicae XII Apostolorum. Ego Otto, diaconus card. S. Georgii ad Velum aureum, Ego Hyacinthus, diaconus card. S. Mariae in Cosmedin. Ego Otto, diaconus card. S. Nicolai in Carcere Tulliano. Ego Arditio, card. diaconus S. Theodori.

Datum Laterani, per manum Rolandi, sanctae Romanae Ecclesiae presbyteri cardinalis et cancellarii, IV Kal. Februarii, indictione VIII, Incarnationis Dominicae anno 1158, pontificatus vero domni Adriani papae anno V.

CCXL. Bulla qua confirmantur jura ac possessiones abbatiae S. Augustini Lemovicensis. (Laterani, Febr. 8.)[ Gall. Christ. nov., II, Instrum. . , 180.] ADRIANUS episcopus, servus servorum Dei, dilectis filiis PETRO abbati ecclesiae S. Augustini Lemovicensis, ejusque fratribus tam praesentibus quam futuris monasticam vitam professis, in perpetuum.

Quoties illud a nobis petitur quod religioni et honestati noscitur convenire, omnino nos decet libenter concedere; et praeterea decernimus congruum suffragium impertiri. Eapropter, dilecti in Domino filii, vestris justis postulationibus clementer annuimus, et praefatum monasterium in quo divino mancipati estis obsequio, sub beati Petri et nostra protectione suscipimus, et praesentis scripti privilegio communimus; imprimis siquidem statuentes ut ordo monasticus qui secundum Dei timorem et B. Benedicti Regulam in ipso monasterio institutus esse dignoscitur, perpetuis ibidem temporibus inviolabiliter observetur; statuentes ut quascunque possessiones, quaecunque bona idem monasterium impraesentiarum juste et canonice possidet, aut in futurum concessione pontificum, largitione regum vel principum, oblatione fidelium, seu aliis justis modis, praestante Domino, poterit adipisci, firma vobis vestrisque successoribus et illibata permaneant; in quibus haec propriis duximus exprimere vocabulis:

Monasterium de Carovico cum pertinentiis; monasterium de Ambazaco cum pertinentiis suis; ecclesiam de Superbosco cum pertinentiis suis; ecclesiam de Colongis cum pertinentiis suis; monasterium et capellam de Castro-Lucio cum pertinentiis suis; ecclesiam de Bonaco cum pertinentiis suis; ecclesiam de Fagia cum pertinentiis suis; ecclesiam S. Joannis de Rillaco cum pertinentiis suis, ecclesiam S. Pauli cum pertinentiis suis; ecclesiam de Buissolio cum pertinentiis suis; ecclesiam S. Christophori cum pertinentiis suis; ecclesiam S. Symphoriani cum pertinentiis suis: ecclesiam S. Praejecti cum pertinentiis suis; ecclesiam S. Lazari cum pertinentiis suis; ecclesiam de Femmoreth cum pertinentiis suis; ecclesiam de Vernaco cum pertinentiis suis; ecclesiam S. Germani de Ledros cum pertinentiis suis; ecclesiam de la Vaisse cum pertinentiis suis; ecclesiam SS. Petri et Germani cum pertinentiis suis; ecclesiam de Vegrine cum pertinentiis suis; ecclesiam S. Petri de Lascoube cum pertinentiis suis; capellam S. Michaelis de Triguant cum pertinentiis suis: capellam S. Michaelis de Chasteluts cum pertinentiis suis. Insuper decimas integrae parochiae S. Christophori et S. Symphoriani, quae a quadraginta retro annis quiete posseditis, vobis auctoritate apostolica confirmamus; sepulturam quoque loci ipsius liberam esse concedimus, ut eorum devotioni et extremae voluntati qui se illic sepeliri deliberaverint, nisi forte excommunicati sint vel interdicti, nullus obsistat, salvis tamen juribus parochialium ecclesiarum, de quibus corpora mortuorum assumuntur. In parochialibus autem ecclesiis quas tenetis, liceat vobis sacerdotes seu rectores electos episcopo repraesentare; quibus si idonei inventi fuerint, episcopus curam animarum committat. Et de plebis quidem cura iidem sacerdotes episcopo, de temporalibus vero vobis debeant respondere. Obeunte vero te nunc ejusdem loci abbate, vel tuorum quolibet successorum, nullus ibi qualibet subreptionis astutia seu violentia praeponatur, nisi quem fratres omnium consensu, vel fratrum pars sanioris consilii, secundum Dei timorem et B. Benedicti Regulam providerint eligendum.

Decernimus ergo ut nulli omnino hominum liceat praefatum monasterium temere perturbare, aut ejus possessiones auferre, vel ablatas retinere, minuere, aut aliquibus vexationibus fatigare; sed omnia integra conserventur eorum, pro quorum gubernatione vel sustentatione concessa sunt, usibus omnimodis profutura, salvis in omnibus apostolicae sedis auctoritate et dioecesani episcopi convenienti justitia. Si quae igitur in futurum ecclesiastica saecularisve persona hanc nostrae constitutionis paginam sciens, contra eam venire temere tentaverit, secundo tertiove commonita, nisi reatum suum congrua satisfactione correxerit, potestatis honorisque sui dignitate careat, reumque se divino judicio existere de perpetrata iniquitate cognoscat, et a sacratissimo corpore et sanguine Dei et Domini Redemptoris nostri Jesu Christi alienus fiat, ac in extremo examine divino ultioni subjaçeat. Cunctis autem eidem loco sua jura servantibus sit pax Domini nostri Jesu Christi, quatenus et hic fructum bonae actionis percipiant, et apud districtum judicem praemia aeternae pacis inveniant.

Sic signatum in originalis margine. Ego Adrianus catholicae Ecclesiae episcopus. Ego Hubaldus presbyter card. S. Crucis in Jerusalem. Ego Irmarus Tusculanus episc. Ego Gregorius Sabiniensis episc. Ego Hubaldus Ostiensis episc. Ego Joannes presbyter card. Sanctorum Sylvestri et Martini. Ego Hidebrandus presbyter card. basilicae XII Apostolorum. Ego Odo diaconus card. S. Georgii ad Velum aureum. Ego Hyacinthus diaconus card. S. Mariae in Cosmedin. Ego Ardicio diaconus card. S. Theodori.

Datum Laterani, per manum Rolandi, sanctae Romanae curiae et Ecclesiae presbyteri cardinalis et cancellarii, sexto Idus Februarii, indictione septima, Incarnationis Dominicae 1158 pontificatus vero domni Adriani papae IV anno quinto

CCXLI. Ludovici, Francorum regis, consilium laudat, « ad paganorum barbariem debellandam simul cum Henrico, Anglorum rege, in Hispaniam properare » cogitantis. Verum et nimiam festinationem dissuadet, et hortatur, « ut prius necessitatem terrae per principes illius regni inspiciat et consideret, et tam illius Ecclesiae quam principum et populi voluntatem diligenter inquirat, et ab iis consilium, sicut deceat, accipiat.--Debet enim, inquit, serenitatis tuae celsitudo recolere, qualiter, cum tam Conradus, quondam rex Romanorum, quam tu ipse, inconsulto populo terrae, Hierosolymitanum iter minus caute aggressi estis, speratum fructum non perceperitis. » Itaque apostolicam populi exhortationem, per (Rotrodum) episcopum Ebroicensem expetitam, differt. Sed regni ejus protectionem suscipit. (Laterani, Febr. 18.)[MANSI, Concil., XXI, 810.] ADRIANUS episcopus, servus servorum Dei, charissimo in Christo filio LUDOVICO illustri Francorum regi, salutem et apostolicam benedictionem.

Satis laudabiliter et fructuose de Christiano nomine propagando in terris, et aeternae beatitudinis praemio tibi cumulando in coelis, tua videtur magnificentia cogitare, dum ad dilatandos terminos populi Christiani, ad paganorum barbariem debellandam, et ad gentes apostatrices, et quae catholicae fidei refugiunt nec recipiunt veritatem, Christianorum jugo et ditioni subdendas, simul cum charissimo filio nostro Henrico illustri Anglorum rege, in Hispaniam properare disponis, et studes assidue (ut opus hoc felicem exitum sortiatur) exercitum et quae sunt itineri necessaria congregare. Atque ad id convenientius exsequendum, matris tuae sacrosanctae Romanae Ecclesiae consilium exigis et favorem. Quod quidem propositum tantum magis gratum acceptumque tenemus, et amplius sicut commendandum est commendamus, quanto de sinceriori charitatis radice talem intentionem et votum tam laudabile processisse credimus, ac de majori ardore fidei et religionis amore propositum et desiderium tuum principium acceperunt.

Verum cum excellentia tua et consilii maturitate sit provida, et luce sapientiae illustrata, in ordine ipsius facti videtur plurimum esse festina. Unde et multos attonitos reddidit, et suspensos, cum omne bonum quod suo tempore et competenti ordine exercetur, aeterno Conditori placitum habeatur modis omnibus et acceptum, aliter autem non potest gratum ejus existere voluntati. Quod utique ut magis evidenter appareat, et ut sit quod proponimus, paulo amplius manifestum, aliquid exempli gratia duximus non utiliter supponendum. Corpus siquidem Christi conficere, et in ara Dominica hostiam immolare, bonum, imo et salutiferum esse, nemo qui recte sapit ignorat. Caeterum si tempore suo et horis immolatum non fuerit constitutis, jam illud reservatur ad poenam quod exspectabatur ad gloriam; et qui extra tempus immolat constitutum, inde sibi damnationem dolebit infligi: unde, si constituto tempore immolasset, meritum sibi gauderet et praemium augmentari.

Accedit ad hoc quod alienam terram intrare, nec providum videtur esse, nec tutum, nisi a principibus, et a populo terrae prius consilium requiratur. Tu vero, sicut accepimus, inconsulta Ecclesia, et principibus terrae illius, accedere illuc et festinare disponis, cum hoc deberes nulla ratione tentare, nisi cognita per principes terrae necessitate, et ab eis prius esses exinde requisitus. Unde quia nos honorem et incrementum tuum tota mentis intentione diligimus, et nihil tale te aggredi, nisi rationabili causa exigente, vellemus, sublimitati tuae praesentibus litteris suademus ut prius necessitatem terrae per principes illius regni inspicias et consideres, et tam illius Ecclesiae quam principum et populi voluntatem diligenter inquiras, et ab eis consilium, sicut decet, accipias. Quo facto, si et necessitatem terrae videris imminere, et Ecclesiae consilium fuerit, ipsi etiam terrae principes tuae sublimitatis auxilium postulaverint, et consilium dederint, juxta postulationem et consultum eorum poteris postea in facto ipso procedere, et laudabile votum tuum, divino comitante praesidio, adimplere. Aliter tamen timendum esset, ne iter tuum infructuosum existeret, et ne ad desideratum non posset exitum pervenire. Ipsi vero principes et populus terrae in tanto apparatu tuo, si forte necessitas non incumberet, gravarentur, et nos ipsi leves in hoc facto possemus multipliciter apparere.

Debet enim serenitatis tuae celsitudo recolere, et ad memoriam revocare, qualiter alio tempore, cum tam Conradus bonae memoriae quondam rex Romanorum, quam tu ipse, inconsulto populo terrae, Hierosolymitanum iter minus caute aggressi estis, speratum fructum et optatum commodum non perceperitis, et quantum Ecclesiae Dei et universo fere populo Christiano detrimentum exinde provenerit et jactura. Sanctae quoque Romanae Ecclesiae, quia vobis super hoc consilium praestiterat et favorem, in ipso facto fuit non modicum derogatum; et omnes adversus ipsam ex multa indignatione clamabant, dicentes, eam auctricem tanti periculi exstitisse.

Cum igitur haec omnia nobis sollicite cogitantibus occurrerent formidanda, nos admonitionem et exhortationem apostolicam ad populum regni tui, secundum quod venerabilis frater noster [Rotrodus]. . . . Ebroicensis episcopus nobis ex tua parte proposuit, duximus differendam. Attendentes quoniam quod differtur ad tempus, penitus non aufertur. Sed tunc tandem exhortatorias et commonitorias litteras in peccatorum remissionem juxta desiderium gloriae tuae, auctore Domino, transmittemus. cum de consilio et postulatione tam principum quam populi terrae illius, sicut superius dictum est, volueris iter arripere, et conceptum in animo votum necessitatis tempore, cum forte, modo aliqua necessitas non immineat, discrete ac laudabiliter disposueris adimplere.

Litteras autem, in quibus regnum tuum sub beati Petri et nostra protectione suscepimus, his qui regnum ipsum usque ad reditum tuum praesumerent impugnare, iram et indignationem apostolicam proponentes, secundum petitionem regiae dignitatis ut ad praesens duximus concedendas. Nos enim, te etiam reticente, et a nobis nullatenus exigente, pro illius fervore dilectionis, quam erga tuam sublimitatem habemus, quidquid honoris et exaltationis tibi et regno tuo exhibere possemus, prompto animo curaremus efficere, et operibus adimplere. Sane discretio tua et nostram dissuasionem, quam rationabiliter credimus nos fecisse, provida deliberatione consideret, atque alia, per quae ad illud iter tam festinanter aspiras, inspiciat et attendat. Et illud tandem tibi consilium super negotio ipso eligas, quod magis de judicio rationis cognoveris eligendum. De caetero, ea quae memoratus frater noster episcopus ex nostra parte regiae proposuerit dignitati, velut si ab ore nostro procederent, absque ulla haesitatione suscipias, et ipsius verbis, tanquam si contingeret nos ea proferre, fidem non dubites adhibere. Ipse namque injunctam sibi legationem ita prudenter fuit et sollicite exsecutus, quod omne illud a nobis studio suae probitatis et discretionis obtinuit, quidquid per sollicitam et providam vigilantiam deberet quilibet alius obtinere.

Datum Laterani XII Kal. Martii

CCXLII. Privilegium pro Ecclesia Hamburgensi. (Laterani, Febr. 21.)[LAPPENBERG, Hamburg. Urkund., I, 200.] ADRIANUS episcopus, servus servorum Dei, dilecto filio HARTWICO, Bremensi archiepiscopo, ejusque successoribus in perpetuum.

Cum ex injuncto nobis a Deo apostolatus officio, quo cunctis Christi fidelibus ex superni dispositione arbitrii praeeminemus, singulorum paci et quieti debeamus intendere, praesertim pro illorum tranquillitate nos oportet esse sollicitos, qui pastorali dignitate sunt praediti et ad officium pontificale promoti. Nisi enim nos eorum utilitatibus intendentes, ipsorum dignitates et jura in quantum, Deo permittente, possumus, integra conservemus et auctoritate apostolica eos ab iniquorum hominum incursibus defendamus, de illorum salute non vere potuerunt esse solliciti, qui sibi ad regendum sunt, Domino disponente, commissi. Hujus itaque rei consideratione, frater archiepiscope, provocati, tuis justis postulationibus, clementer annuimus, et praefatam, cui, Deo auctore, praeesse dignosceris Ecclesiam, sub beati Petri et nostra protectione suscipimus et praesentis scripti privilegio communimus; statuentes, ut quascunque possessiones, quaecunque bona eadem ecclesia impraesentiarum juste et canonice possidet aut in futurum concessione pontificum, largitione regum vel principum, oblatione fidelium, seu aliis justis modis, praestante Domino, poterit adipisci, firma tibi tuisque successoribus et illibata permaneant. Immunitates praeterea et terminos, videlicet ab Albia flumine deorsum usque ad mare Oceanum, et sursum per Sclavorum provinciam usque ad fluvium Pene, et per ejus decursum usque ad mare orientale. Paludes quoque cultas et incultas infra sive juxta Albiam positas, sicut bonae memoriae Lodowicus quondam imperator Hamaburgensi Ecclesiae rationabiliter dedit, et ipsa Ecclesia possidet, auctoritate apostolica nihilominus confirmamus.

Decernimus ergo, etc.

Datum Lateranis per manum Rolandi, presbyteri cardinalis et cancellarii, IX Kalendas Martii, indictione VII, Incarnationis Dominicae 1158, pontificatus vero domni Adriani IV, anno V.

CCXLIII. Privilegium pro monasterio Jerichoensi. (Laterani, Febr.)[ Ibid., p. 202.] ADRIANUS episcopus, servus servorum Dei, dilectis filiis ISFRIDO, praeposito Jerichontinae Ecclesiae, ejusque fratribus tam praesentibus quam futuris canonicam vitam professis, in perpetuum.

Justis religiosorum desideriis consentire ac rationabilibus eorum petitionibus clementer annuere, apostolicae sedis, cui, largiente Domino, deservimus, auctoritas et fraternae charitatis unitas nos hortatur. Quocirca, dilecti in Domino filii, vestris justis postulationibus clementer annuimus et praefatam Ecclesiam, in qua divino mancipati estis obsequio, sub beati Petri et nostra protectione suscepimus et praesentis scripti privilegio communimus; imprimis siquidem statuentes, ut ordo canonicus, qui secundum domini et beati Augustini Regulam et fratrum Praemonstratensium institutionem in eodem loco noscitur institutus, perpetuis ibidem temporibus inviolabiliter conservetur. Praeterea quascunque possessiones, quaecunque bona eadem Ecclesia impraesentiarum juste et canonice possidet aut in futurum concessione pontificum, largitione regum vel principum, oblatione fidelium, seu aliis justis modis. Deo propitio, poterit adipisci, firma vobis vestrisque successoribus et illibata permaneant. In quibus haec propriis duximus exprimenda vocabulis:

Fundum, in quo praefata ecclesia sita est, cum omnibus pertinentiis suis, quae Harthwicus, tunc praepositus, nunc Bremensis archiepiscopus, assentiente matre sua Richarde comitissa, de patrimonio suo, cum tribus villis, scilicet Wulkow, Wulkow et Nitzentorp, quae alio nomine Gardekin vocatur, devotionis intuitu vobis contulit; duos mansos ad luminaria ejusdem ecclesiae in Erkschleve, de quibus census XXV solidorum annuatim vobis solvitur; curtem de Burcwardo Kobelitz, qui et Marienburgk dicitur, intra vallum antiquum sitam, cum stagno et villa, quae similiter Kobelitz vocatur, cum decimis et universis utilitatibus; decimam villae Jerkow; decimas villarum Wulkow scilicet et Wulkow et Netzentorp; parochialem quoque ecclesiam villae Jerchow cum pertinentiis suis; proventum quoque omnium decimarum ad jus dioecesani episcopi pertinentium, quas ipse dioecesanus episcopus de terris cultis et incultis ad proprietatem vestram justis modis provenientibus vobis rationabiliter contulit, sicut in scripto ipsius exinde facto noscitur contineri, auctoritate vobis apostolica confirmamus.

Statuimus etiam, ut nullus advocatus in ecclesia vestra ullatenus ordinetur, nisi quem fratres communi consensu providerunt eligendum. Archipresbyteratum quoque totius territorii, cujus terminus est ab Occidente flumen Albis, ab Oriente flumen Havela, a Meridie Strumen fluvius, a Septentrione Buckwardi Klitzen ultimus finis, qui a bonae memoriae Anshelmo, Havelbergensi episcopo, vobis concessus est, a vestra ecclesia decernimus perpetuo detineri. Liceat autem vobis clericos vel laicos liberos et absolutos in ecclesia vestra recipere et eos sine contradictione aliqua retinere. Prohibemus etiam, ut nulli fratrum vestrorum post factam in eodem loco professionem aliqua levitate, sine prioris sui clementia, fas sit e claustro discedere, discedentem vero absque communi littera canonicorum nullus audeat retinere.

Decernimus ergo, etc.

CCXLIV. Ad Guillelmum Cenomanensem episcopum.--Terminandam ei commitit controversiam quae diu agitata fuerat inter monachos Cluniacenses et Petrogoricenses canonicos, super ecclesia de Rocha-Boviscurti. (Laterani, Febr. 27.)[BOUQUET, Rec. XV, 691.] ADRIANUS episcopus, servus servorum Dei, venerabili fratri GUILLELMO Cenomanensi episcopo, salutem et apostolicam benedictionem.

Super causa de Rocha-Boviscurti, quae inter Cluniacenses monachos et Willelmus de Atta-Faia vertitur, quantum laborem pars utraque susceperit, et quoties ad sedem apostolicam pro eodem negotio laboraverit, nos satis manifeste cognovimus, et ad multorum notitiam credimus pervenisse. Cum autem et in hac vice ipsum negotium in nostra esset praesentia ventilatum, nec per nos posset, quoniam neutra partium quod intendebat, probare non poterat, finem debitam obtinere; tandem discretioni tuae idem negotium duximus committendum, ita quidem ut, utraque parte, congruo loco et tempore ad tuam praesentiam convocata, Si W. aut alii clerici, qui aliquid juris in ipsa ecclesia se habere confidunt, in tua praesentia legitime poterint demonstrare se fuisse in praefata ecclesia canonicos ordinatos, antequam Cluniacenses monachi inde fuissent expulsi, nisi ad alias ecclesias fuerint ordinati vel aliis exceptionibus a judicio possint de jure repelli, eos ad agendum de jure proprietatis admittas, et causam ipsam debito fine decidas, salvis tamen privilegiis Cluniacensi monasterio ab apostolica sede indultis, et ejusdem monasterii instrumentis; ita quidem ut si contigerit clericos in causa proprietatis obtinere, post decessum eorum debeat ecclesia ad manus monachorum redire, ut ita privilegia suum vigorem obtineant; alii autem clerici qui post expulsionem Cluniacensium fratrum in eamdem ecclesiam sunt introducti, et illi qui in aliis ecclesiis secundum tenorem litterarum praedecessoris nostri sanctae recordationis Eugenii papae et nostrarum intitulati sunt, nullatenus admittantur. Quod si memoratus W. et alii venire distulerint, aut agere forte non poterint, praedictos monachos ab eorum impetitione, sine appellationis obstaculo, auctoritate apostolicae sedis absolvas, et eis ecclesiam ipsam adjudices, et illis perpetuum silentium indicas, et ipsos monachos quiete facias possidere.

Datum Laterani, III. Kal. Martii.

CCXLV. Ad Monachos de Rocha Boviscurti.--Significat ipsorum causam cum canonicis Petragoricensibus judicio Cenomanensis episcopi commissam fuisse terminandam. (Laterani, Febr. 27.)[ Ibid. ] ADRIANUS episcopus, servus servorum Dei, dilectis filiis priori et monachis de Rocha-Boviscurti, salutem et apostolicam benedictionem.

Super causa quae inter vos et Willelmum de Alta-Faia vertitur, quantum laborem pars utraque susceperit, et quoties ad sedem apostolicam pro eodem negotio laboraverit, nos satis manifeste cognovimus, et ad multorum notitiam credimus pervenisse. Cum autem et in hac vice ipsum negotium in nostra esset praesentia ventilatum, nec per nos posset, quoniam tam vos quam altera pars quod intendebat probare non poterat, finem debitam obtinere; tandem venerabili fratri nostro Cenomanensi episcopo, idem negotium duximus committendum. Quocirca per apostolica scripta vobis praecipiendo mandamus, quatenus cum ab eo propter hoc fueritis evocati, ad ejus praesentiam accedatis; et si memoratus W. et alii clerici qui aliquid juris in ecclesia vestra se habere confidunt, in ipsius praesentia legitime poterunt demonstrare se fuisse in eadem ecclesia canonicos ordinatos, antequam inde fuissetis expulsi nisi ad alias ecclesias fuerint ordinati, vel aliis exceptionibus a judicio possint de jure repelli, eos ad agendum de jure proprietatis admittat, et causam ipsam debito fine decidat, salvis tamen privilegiis, monasterio vestro ab apostolica sede indultis et ejusdem monasterii instrumentis; ita tamen ut, si contigerit in causa proprietatis clericos obtinere, post decessum eorum debeat ecclesia ad manus vestras redire, ut demum privilegia suum vigorem obtineant; alii autem qui post expulsionem vestram in eamdem ecclesiam sunt introducti, et illi qui in aliis ecclesiis secundum tenorem litterarum praedecessoris nostri sanctae recordationis Eugenii papae, et nostrarum intitulati sunt, nullatenus admittantur. Quod si praenominatus Willelmus et alii ad vocationem ejusdem fratris nostri episcopi venire distulerint, aut agere forte non poterint, vos ab eorum impetitione, sine appellationis obstaculo, auctoritate apostolicae sedis absolvat, et vobis ecclesiam ipsam adjudicet, et illis perpetuum silentium indicat, et vos quiete eamdem ecclesiam faciat possidere.

Datum Laterani, III Kal. Martii.

CCXLVI. Possessiones coenobii Sancti Maglorii Parisiensis confirmat. (Laterani, Mart. 4.)[ Gall. Christ., t. VII, Instr., 67.] ADRIANUS episcopus, servus servorum Dei, dilectis filiis PETRO abbati monasterii S. Maglorii Parissiensis ejusque fratribus, tam praesentibus quam futuris, monasticam vitam professis in perpetuum.

Religiosam vitam eligentibus apostolicum convenit adesse praesidium, ne forte cujuslibet temeritatis incursus, aut a proposito revocet, aut robur, quod absit! sacrae religionis infringat. Eapropter, dilecti in Domino filii, vestris justis postulationibus clementer annuimus, et praefatum monasterium, in quo divino mancipati estis obsequio, sub B. Petri et nostra protectione suscipimus, et praesenti privilegio communimus. Statuentes ut quascunque possessiones, quaecunque bona idem monasterium in praesenti juste et canonice possidet, aut in futurum concessione pontificum, largitione regum vel principum, oblatione fidelium, seu aliis justis modis praestante Domino poteritis adipisci, firma vobis vestrisque successoribus et illibata permaneant. In quibus haec propriis duximus exprimenda vocabulis.

Terram ex utraque parte ipsi monasterio adjacentem liberam et quietam; ecclesiam S. Maglorii in civitate Parisiensi cum pertinentiis suis, ecclesiam S. Saturnini de Nogento cum pertinentiis suis, ecclesiam B. Mariae de Reiis cum pertinentiis suis, ecclesiam S. Dionysii et S. Crucis de Briis . . . . . . . . . . et decïma Unvillaris, et decima Sancivri. In Carnotensi episcopatu, ecclesiam S. Laurenti cum pertinentiis suis. Ecclesiam S. Nicolai cum pertinentiis suis, ecclesiam S. Dionysii de Madriaco cum pertinentiis suis, ecclesiam S. Martini de Basethis cum tota decima ad ipsam pertinente, ecclesiam SS. Cornelii et Cypriani de Novalibus, ecclesiam S. Petri de Pugneis cum pertinentiis suis, ecclesiam S. Bartholomaei de Bussoria cum pertinentiis suis, ecclesiam S. Martini de Grosso robore cum pertinentiis suis, ecclesiam S. Martini de Galleis cum pertinentiis suis, ecclesiam S. Martini de Marolio cum pertinentiis suis, ecclesiam S. Martini de Bainna cum pertinentiis suis, ecclesiam S. Stephani de Vernoilo cum pertinentiis suis, ecclesiam de Orvillaris cum pertinentiis suis, ecclesiam S. Cyrici de Baiolo cum pertinentiis suis.

In Britannia, ecclesiam SS. Petri et Pauli et S. Maglorii in Lehonensi pago cum ecclesiis et capellis ad eam pertinentibus, videlicet ecclesiam Sancti Petri de Juram cum capellis suis, ecclesiam S. Juvati cum pertinentiis suis, ecclesiam S. Judoci cum pertinentiis suis, ecclesiam S. Laurentii de Treveron cum pertinentiis suis, ecclesiam S. Maglorii de castello Trivan cum pertinentiis suis, ecclesiam S. Cophili [Scophili] desuper mare cum pertinentiis suis, et prata quae Ludovicus illustris Francorum rex in mariscis Sanctae Opportunae legitime vobis concessit. Decimam totius nemoris, quod dicitur Eulina, decimam pasnatici ejusdem nemoris. Decimam et villas quas a XL retro annis quiete ac pacifice tenuistis, nulli laico, vel monacho, seu alteri liceat vobis auferre. Statuimus autem, ut in praedictis ecclesiis vestris nullus episcoporum vel quorumlibet hominum injustas aut indebitas exactiones debeat exercere. In parochialibus scilicet ecclesiis quas tenetis, liceat vobis sacerdotes eligere, et electos episcopo repraesentare, quibus si idonei inventi fuerint, episcopus animarum curam committat, et de plebis quidem cura iidem sacerdotes episcopo, de temporalibus vero vobis debeant respondere. Quod si facere recusaverint, subtrahendi eis temporalia quae a vobis tenent, liberam habeatis auctoritate apostolica facultatem. Obeunte vero te nunc ejusdem loci abbate, vel tuorum quolibet, nullus ibi qualibet subreptionis astutia seu violentia praeponatur, nisi quem fratres communi consensu, vel fratrum pars consilii sanioris, secundum Dei timorem, et B. Benedicti Regulam providerint eligendum. Prohibemus etiam ut nulli episcoporum liceat sine assensu abbatis ejusdem loci vestras ecclesias consecrare. Sane novalium vestrorum quae propriis manibus aut sumptibus colitis, sive de nutrimentis vestrorum animalium nullus a vobis decimas praesumat exigere. Sepulturam quoque ipsius loci liberam esse concedimus, ut eorum devotioni et extremae voluntati qui se illic sepeliri deliberaverint, nisi forte excommunicati vel interdicti sint, nullus obsistat, salva tamen justitia parochialium ecclesiarum, de quibus mortuorum corpora assumuntur.

Decernimus ergo, etc. Ego Adrianus catholicae Ecclesiae episcopus. Amen, amen. Ego P. Tusculanus episcopus. Ego Hubaldus presbyter cardinalis tit. S. Crucis in Jerusalem. Ego Hubaldus Ostiensis episcopus. Ego Joannes presb. card. tit. S. Anastasiae. Ego Gualterius Albanensis episc Ego Abbo diac. card. S. Georgii ad Velum Aureum. Ego Hyacinthus diac. card. S. Mariae in Cosmedin.

Datum per manum Rolandi, S. R. E. card. et cancellarii, IV Nonas Mart., indict. VII. Incarn. Dom. anno 1158, pontificatus vero domni Adriani papae IV anno V.

CCXLVII. Monasterii vallis S. Mariae protectionem suscipit, possessiones ac privilegia confirmat. (Laterani, Mart. 4.)[ Orig. Guelf., III, 535.] ADRIANUS episcopus, servus servorum Dei, dilectis filiis DUDELINO abbati monasterii vallis Sanctae Mariae, ejusdemque fratribus, tam praesentibus quam futuris, regularem vitam professis, in perpetuum.

Religiosam vitam eligentibus apostolicum convenit adesse praesidium, ne forte cujuslibet temeritatis incursus aut eos a proposito revocet, aut robur, quod absit! sacrae religionis infringat. Eapropter, dilecti in Domino filii, vestris justis postulationibus clementer annuimus, et praefatum monasterium, in quo divino mancipati estis obsequio, ad exemplar praedecessoris nostri sanctae recordationis Eugenii papae, sub beati Petri et nostra protectione suscipimus, et praesentis scripti privilegio communimus. In primis siquidem statuentes, ut ordo monasticus, qui est secundum Dei timorem et beati Benedicti Regulam, et Cisterciensium fratrum institutionem, ibidem perpetuis temporibus inviolabiliter conservetur. Praeterea quascunque possessiones, quaecunque bona idem monasterium impraesentiarum juste et canonice possidet, aut in futurum concessione pontificum, largitione regum vel principum, oblatione fidelium, seu aliis justis modis, praestante Domino, poterit adipisci, firma vobis, vestrisque successoribus, et illibata permaneant. In quibus haec propriis duximus exprimenda vocabulis:

Locum ipsum, vallem scilicet Sanctae Mariae, ab illustri viro Frederico, Palatino comite, omnipotenti Deo ad statuendam ibi religionem pia devotione oblatam, cum viginti mansis, pratis, pascuis et nemoribus ad ipsos mansos pertinentibus; curtem quae dicitur Steinthorp, cum suis appendiciis, pascuis videlicet, pratis ac nemoribus; ex dono Luchardis comitissae curtem Liutestorph cum suis appendiciis et decimis; quartam partem silvae quae dicitur Lapenwolt; ex dono Ermenchardis marchionissae quatuor mansos in Liutestorph cum appendiciis et utilitatibus suis, et quaecunque in eadem villa commutata sunt cum fratribus ecclesiae Walbech a fundatore praedictae ecclesiae; ex dono Hodae comitissae quatuor mansos in Aventorp, cum omnibus utilitatibus suis; ex dono Burchardi et Willeri tres mansos et dimidium in Brandesleve; ex dono ducis Henrici unum mansum cum saltu in eadem villa; ex dono Ludolphi septem jugera in eadem villa cum assensu haeredis sui, videlicet Frederici de Amfrideslove; quatuor jugera et pratum, quae a Burchardo de Gersleve emistis. Item ex dono jam dicti Friderici Palatini comitis dimidium mansum in eadem villa; ex dono Willelmi de Ancersleve tres mansos in eadem villa, et quaecunque in eadem villa commutata sunt cum sororibus Quideneburgensis Ecclesiae et Wallebhec; molendinum et dimidium mansum cum area, quae in Brandesleve majori emistis; quatuor mansos in Offensleve et quatuor mansos in Mammendorp; dimidium mansum Cowelle, in quo praefatus comes Palatinus contulit ecclesiae dimidium mansum; ex dono Lucardis comitissae duos mansos pretio comparatos in eadem villa; ex dono Alberti Palatini comitis, filii ejusdem comitissae, duos mansos in Nortgermesleve; ex dono Frederici ministerialis praefati principis, dimidium mansum in Hoetmersleve; ex dono Agnetis filiae ducis de Linborch tres mansos, unum in Brandesleve minori et duos in Wadentorp; ex dono Beatricis quatuor mansos in Ortorp; ex dono Volradi comitis duos mansos in eadem villa, et decimam Forwerci vestri in Brandesleve; ex dono Erici unum mansum Winninche; ex dono praedictae Lucardis comitissae unam aream in Santorp, cum saltu quodam, qui spectabat ad ipsam; ex dono memorati Palatini comitis duos mansos, unum in Somerstorp et alium in Ekenbardenleve et Othmersleve; ex dono Henrici ducis villam quae dicitur Bardenbeke cum suis appendiciis, videlicet pratis, pascuis ac nemoribus. Item ex dono Agnetis, filiae ducis de Linburche quartam partem silvae, quae dicitur Lapenwolt, Haskenroht et Biscobroht cum omnibus appendiciis suis, videlicet pratis, pascuis rivis et saltu: insuper et villam ipsi praedio adjacentem cum decima ejusdem villulae, et silva quae dicitur Lobectze, quae omnia Halberstadensis episcopus ad petitionem Notgeri de Godersleve ministerialis sui qui eadem bona beneficii jure ab ipso possederat, canonice vobis concessit. Sane novalium vestrorum, quae propriis manibus aut sumptibus colitis, sive de nutrimentis animalium vestrorum, nullus ex vobis decimas praesumat exigere.

Decernimus ergo ut nulli omnino hominum liceat supradictum monasterium temere perturbare, aut ejus possessiones auferre vel ablatas retinere, minuere, seu quibuslibet vexationibus fatigare, sed illibata omnia et integra conserventur eorum pro quorum gubernatione et sustentatione concessa sunt, usibus omnimodis profutura, salva nimirum apostolicae sedis auctoritate, et dioecesani episcopi canonica justitia.

Si qua igitur, etc.

Datum Laterani per manum Rolandi, sanctae Romanae Ecclesiae presbyteri cardinalis et cancellarii, IV Nonas Martii, indictione VII, Incarnationis Dominicae anno 1158, pontificatus vero domni Adriani papae IV anno V.

Signavit inter alios:

Hyacinthus, diaconus cardinalis S. Mariae in Cosmedin.

CCXLVIII. Ad H. electum et capitulum Suessionensis Ecclesiae.--Pro Vitto decano Suessionensi. [MARTEN., Ampl. Collect., II, 653.] ADRIANUS episcopus, servus servorum Dei, dilectis filiis H. electo et universo capitulo Suessionensis Ecclesiae, salutem et apostolicam benedictionem.

Satis utiliter providemus Ecclesiis quando viros honestos, ecclesiasticos praesertim et litteratos, ecclesiasticis beneficiis ampliamus. Hujus autem considerationis intuitu dilecto filio nostro Vitto decano Ecclesiae vestrae praebendam quam tu, fili electe, in eadem Ecclesia nosceris hactenus habuisse, auctoritate apostolica ita concessimus et investivimus, ut eadem praebenda debeat de caetero ad decanatus officium pertinere. Decebat enim ut qui officium in aliqua ecclesia gereret decanatus, redditus sufficientes haberet unde honeste possit et honorifice sustentari. Quocirca per apostolica vobis scripta mandamus, quatenus concessionem ipsam ratam habeatis, neque praesumatis eam ullo tempore perturbare.

Data Laterani, III Non. Martii.

CCXLIX. Monasterium S. Clementis Piscariense tuendum suscipit ejusque bona ac privilegia confirmat. (Laterani, Mart. 14.)[MANSI, Concil., XXI, 827.] ADRIANUS episcopus, servus servorum Dei, dilectis filiis, LEONATI abbati monasterii S. Clementis de Insula Piscariae, quae Casa aurea vocatur, ejusque fratribus tam praesentibus quam futuris regularem vitam professis in perpetuum.

Effectum justa postulantibus indulgere, et vigor aequitatis, et ordo exigit rationis, praesertim quando petentium voluntatem pietas adjuvat, et veritas non relinquit. Quocirca, dilecti in Domino filii, vestris justis postulationibus clementer annuimus, et praefatum monasterium ubi corpus B. Clementis papae et martyris requiescit, et in quo divino mancipati estis obsequio, ad exemplar praedecessoris nostri felicis memoriae Leonis papae, sub B. Petri et nostra protectione suscipimus, et praesentis scripti privilegio communimus; statuentes, etc.

Interdicimus insuper, ut nullus episcopus ibi synodum celebret; chrisma, oleum sanctum, consecrationes altarium, seu basilicarum, ordinationes monachorum seu clericorum, qui ad sacros ordines fuerint promovendi, a quocunque malueritis suscipiatis episcopo. Obeunte vero te nunc ejusdem loci abbate, vel tuorum quolibet successorum, nullus ibi qualibet subreptionis astutia seu violentia praeponatur, nisi quem fratres communi consensu, vel fratrum pars consilii sanioris secundum Deum, et B. Benedicti Regulam providerint eligendum, etc. Ego Octavianus, presbyter cardinalis tituli S. Ego Adrianus, catholicae Ecclesiae episcopus subscripsi. Ego Gregorius, Sabiniensis episcopus. Ego Hubaldus, Ostiensis episcopus. Ego Julius, Praenestrinus episcopus. Ego Gualterius, Albanensis episcopus. Ego Bernardus, Portuensis et Sanctae Rufinae episcopus. Ego Hubaldus, presb. card. tit. S. Crucis in Jerusalem. Ego Guillelmus, presb. card. tituli S. Petri ad Ego Joannes, presb. card. tit. SS. Joannis et Petri. Caeciliae. , tit. Pamachii. Ego Joannes, presb. card. tit. SS. Sylvestri et Martini. Ego Hildebrandus, presb. card. basilicae duodecim Apostolorum. Ego Guido, presbyter cardinalis tituli Sancti Calixti. Ego Joannes, presbyter cardinalis tituli Sanctae Anastasiae. Ego Bonadies, presbyter cardinalis tituli Sancti Chrysogoni. Vincula. Ego Oddo, diaconus card. S. Georgii ad Velum aureum. Ego Hyacinthus, diaconus cardinalis S. Mariae in Cosmedin. Ego Ardicio, diaconus cardinalis Sancti Theodori. Ego Cinthius, diaconus cardinalis Sancti Adriani. Ego Petrus, diac. card. S. Eustachii juxta templum Agrippae.

Datum Laterani per manum Rolandi, sanctae Romanae Ecclesiae presbyteri cardinalis et cancellarii, II Idus Martii, indictione VI, Incarnationis Dominicae anno 1158, pontificatus vero domni Adriani papae IV anno v.

CCL. Monasterium Murense cum suis pertinentiis in protectionem apostolicam recipit, bonaque et jura confirmat. (Laterani, Mart. 28.)[GERBERT, Hist. Nig. Sil., III, 91.] ADRIANUS episcopus, servus servorum Dei, dilectis filiis CONONI abbati monasterii S. Martini in Mura, ejusque fratribus, tam praesentibus quam futuris, regularem vitam professis in perpetuum.

Officii nostri nos admonet et invitat auctoritas pro ecclesiarum statu satagere, et eorum quieti et tranquillitati salubriter, auxiliante Deo, providere. Dignum namque et honestati conveniens esse dignoscitur, ut qui ad earum regimen, Domino disponente, assumpti sumus, eas et a pravorum hominum nequitia tueamur, et B. Petri atque sedis apostolicae patrocinio muniamus. Eapropter, dilecti in Domino filii, vestris justis postulationibus clementer annuimus, et praefatum monasterium in quo divino mancipati estis obsequio, sub beati Petri et nostra protectione suscipimus et praesentis scripti privilegio communimus; statuentes, ut quascunque possessiones, quaecunque bona idem monasterium impraesentiarum juste et canonice possidet, aut in futurum concessione pontificum, largitione regum vel principum, oblatione fidelium, seu aliis justis modis, operante Domino, poterit adipisci, firma vobis vestrisque successoribus et illibata permaneant. In quibus haec propriis duximus exprimenda vocabulis:

Ecclesiam in Hermenstwillare, ecclesiam de Bousb, ecclesiam de Stanes, ecclesiam de Rische, ecclesiam de Pohwilo, ecclesiam de Egenwilare, ecclesiam de Rordorf, ecclesiam de Urtechun, ecclesiam de Tellewilare et ecclesiam de Cohelinchon. Cum autem commune interdictum terra fuerit, liceat vobis, clausis januis, non pulsatis tintinnabulis, exclusis excommunicatis et interdictis, suppressa voce divina officia celebrare. Obeunte vero te nunc ejusdem loci abbate, vel tuorum quolibet successorum, nullus ibi qualibet subreptionis astutia seu violentia praeponatur, nisi quem fratres communi consensu, vel eorum pars consilii sanioris secundum Dei timorem et B. Benedicti Regulam providerint eligendum.

Decernimus ergo ut nulli omnino hominum liceat supradictum monasterium temere perturbare, aut ejus possessiones auferre, vel ablatas retinere, minuere, seu quibuslibet vexationibus fatigare, sed illibata omnia et integra conserventur eorum, pro quorum gubernatione et sustentatione concessa sunt, usibus omnimodis profutura, salva sedis apostolicae auctoritate et dioecesani episcopi canonica justitia. Si quis vero hoc privilegium ab apostolica sede emancipatum aliqua praesumptione invaserit, vinculo anathematis subjaceat.

Si qua igitur in futurum, etc. Cunctis autem eidem loco, etc. Ego Adrianus, catholicae Ecclesiae episcopus. Ego Gregorius, Sabiniensis episcopus. Ego Hubaldus, Ostiensis episcopus. Ego Bernardus, Portuensis et S. Rufinae episcopus. Ego Gualterius, Albanensis episcopus.

Datum Laterani per manum Rolandi, sanctae Romanae Ecclesiae presbyteri cardinalis et cancellarii, V Kalend. Aprilis, indictione VII, Incarnationis Dominicae anno 1159, pontificatus vero domni Adriani papae IV anno v.

CCLI. Monasterii Pruefeningensis tutelam suscipit, bonaque ac jura confirmat. (Laterani, April. 1)[HUND, Metropol. Salisb., III, 134.] ADRIANUS episcopus, servus servorum Dei, dilectis filiis ERBONI abbati monasterii S. Georgii Prufeningensis ejusque fratribus tam praesentibus quam futuris regularem vitam professis, in perpetuum.

Ad hoc universalis Ecclesiae cura nobis a provisore omnium bonorum Deo commissa est, ut religiosas diligamus personas, et beneplacentem Deo religionem studeamus modis omnibus propagare. Nec enim Deo gratus aliquando famulatus impenditur, nisi ex charitatis radice procedens a puritate religionis fuerit conservatus. Oportet igitur omnes Christianae fidei amatores religionem diligere et loca venerabilia, cum ipsis personis divino servitio mancipatis attentius confovere, ut nullis pravorum hominum agitentur molestiis, vel importunis angariis agitentur. Hujus rei gratia, dilecti in Domino filii, vestris justis postulationibus clementer annuimus et praefatum Beati Georgii Prufeningense monasterium, in quo divino mancipati estis obsequio, ad exemplar praedecessoris nostri sanctae recordationis Eugenii papae, sub beati Petri et nostra protectione suscipimus, et praesentis scripti privilegio communimus; statuentes ut quaecunque bona, quaecunque possessiones ab Ottone bonae memoriae Babergensis episcopo, Egilberto et Eberhaldo ejus successoribus, juste et canonice vestro monasterio sunt oblata, et in posterum ab eorum successoribus sive ab aliis Dei fidelibus simili modo seu concessione pontificum, liberalitate regum, largitione principum, oblatione fidelium, aut etiam aliis rationalibus modis, praestante Domino, eidem loco conferre contigerit, firma vobis vestrisque successoribus, et illibata permaneant. Sane novalium vestrorum quae propriis manibus, aut sumptibus colitis, sive de nutrimentis vestrorum animalium, nullus a vobis decimas exigere praesumat. Adjicimus etiam ut in ecclesiis vel capellis quae in fundo monasterii vestri sunt, liceat vobis honestos eligere sacerdotes, qui nimirum per vos episcopo praesententur, atque si idonei fuerint, ab eodem episcopo curam animarum suscipiant, eique de spiritualibus, vobis autem de temporalibus respondeant. Quod si commune in terra illa fuerit interdictum, exclusis ab ecclesia vestra excommunicatis et interdictis, clausis januis, liceat vobis submissa voce divina officia celebrare. Sepulturam quoque ipsius loci liberam esse concedimus, ut eorum devotioni et extremae voluntati, qui se illic sepeliri deliberaverint, nisi forte excommunicati vel interdicti sint, nullus obsistat, salva tamen justitia illarum ecclesiarum a quibus corpora mortuorum assumuntur.

Decernimus ergo ut nulli omnino hominum liceat supradictum monasterium temere perturbare, aut ejus possessiones auferre, vel ablatas retinere, minuere, seu quibuslibet vexationibus fatigare, sed illibata et integra conserventur eorum, pro quorum gubernatione et sustentatione concessa sunt, usibus omnimodis profutura, salva sedis apostolicae auctoritate et dioecesani episcopi canonica justitia.

Si qua igitur, etc. Cunctis autem, etc. Ego Adrianus, catholicae Ecclesiae episcopus.

Datum Laterani per manum Rolandi, sanctae Romanae Ecclesiae presbyteri cardinalis et cancellarii, Kal. Aprilis, indict. VII, Incarnationis Dominicae anno 1159, pontificatus vero domni Adriani papae IV, anno V.

CCLII. Monasterii S. Joannis Blauburensis protectionem suscipit, possessionesque ac privilegia confirmat. (Laterani, Aprilis 6.)[PETRI Suevia eccle., 180.] ADRIANUS episcopus, servus servorum Dei, dilectis filiis WERNHERO abbati monasterii Sancti Joannis Baptistae, ejusque fratribus tam praesentibus quam futuris regularem vitam professis, in perpetuum.

Religiosam vitam eligentibus apostolicum adesse convenit praesidium, ne forte cujuslibet temeritatis incursus, aut eos a proposito revocet, aut robur, quod absit! sacrae religionis infringat. Eapropter, dilecti in Domino filii, vestris justis postulationibus clementer annuimus et praefatum monasterium, in quo divino mancipati estis obsequio, praedecessoris nostri felicis memoriae Urbani papae vestigiis inhaerentes, sub B. Petri et nostra protectione suscipimus, et praesentis scripti privilegio communimus, statuentes ut quascunque possessiones, quaecunque bona idem monasterium impraesentiarum juste et canonice possidet, aut in futurum concessione pontificum, largitione regum vel principum, oblatione fidelium, seu aliis justis modis, praestante Domino, poterit adipisci, firma vobis vestrisque successoribus, et illibata permaneant. In quibus haec propriis duximus exprimenda vocabulis:

Decimas ecclesiae quae Sussen, et aliam quae Laichingen dicitur, vobis canonice concessas, et omnia quae Henricus et Hugo comites, et quae Adelheidis comitissa vobis rationabiliter contulerit; advocatiam autem praefatae ecclesiae Hugo comes dum vixerit administret. Qui si forte monasterio inutilis fuerit, amoto eo, alium quem utilem providetis, substituatis. Praeterea nundinas monasticae religioni contrarias, atque omnis cohabitationis negotiatorum, et omne forense negotium ad damnum praefati monasterii, et ad turbandam quietem fratrum in eodem monasterio fieri sub interminatione anathematis prohibemus. Quod si ipsi negotiatores inobedientes exstiterint, nullus clericorum, in loco ubi nundinae fuerint, quandiu ipsae permanserint, missam celebrare praesumat. In parochialibus autem ecclesiis quas tenetis, liceat vobis sacerdotes eligere et electos episcopo praesentare, quibus, si inventi fuerint idonei, episcopus animarum curam committat, et de plebis quidem cura iidem sacerdotes episcopo, de temporalibus vero vobis debeant respondere; chrisma vero, oleum sanctum, consecrationes altarium seu basilicarum, ordinationes monachorum, qui ad sacros ordines fuerint promoti, a dioecesano suscipiatis episcopo, siquidem catholicus fuerit, et gratiam atque communionem apostolicae sedis habuerit, et ea gratis ac sine pravitate voluerit exhibere; alioquin liceat vobis quemcunque malueritis adire antistitem, qui nimirum nostra fultus auctoritate, quod postulatur indulgeat. Sepulturam quoque ipsius loci liberam esse concedimus, ut eorum devotioni et extremae voluntati, qui se illic sepeliri deliberaverint, nisi forte excommunicati vel interdicti sint, nullus obsistat, salva tamen justitia parochialium ecclesiarum de quibus mortuorum corpora assumuntur.

Decernimus ergo, ut nulli omnino hominum liceat supradictum monasterium temere perturbare, aut ejus possessiones auferre, vel ablatas retinere, minuere, seu quibuslibet vexationibus fatigare, sed illibata omnia et integra conserventur eorum, pro quorum gubernatione et sustentatione concessa sunt, usibus omnimodis profutura, salva sedis apostolicae auctoritate, et dioecesani episcopi canonica justitia. Ad indicium autem hujus a sede apostolica perceptae protectionis, bizantium unum nobis nostrisque successoribus annis singulis persolvetis.

Si qua igitur in futurum, etc. Ego Adrianus, catholicae Ecclesiae episcopus, subscripsi. (Bene valete.) Ego Hubaldus, presbyter cardinalis tit. S. Crucis in Jerusalem.

Datum Laterani per manum Rolandi, sanctae Romanae Ecclesiae presbyteri cardinalis et cancellarii, VIII Idus Aprilis, indictione VII, Incarnationis Dominicae anno 1159, pontificatus vero domni Adriani papae IV, anno V.

CCLIII. Ecclesiae Sanctae Opportunae Parisiensis protectionem suscipit, bonaque confirmat. (Laterani, Maii 12.)[FÉLIBIEN, Hist. de Paris, III, 33.] ADRIANUS episcopus, servus servorum Dei, dilectis filiis canonicis Sanctae Opportunae, tam praesentibus quam futuris, canonice substituendis, in perpetuum.

Piae postulatio voluntatis effectu debet prosequente compleri, ut et devotionis sinceritas laudabiliter enitescat, et utilitas postulata vires indubitanter assumat. Eapropter, dilecti in Domino filii, vestris justis postulationibus clementer annuimus, et praefatam ecclesiam, in qua divino mancipati estis obsequio, sub beati Petri et nostra protectione suscipimus, et praesentis scripti privilegio communimus; statuentes ut quascunque possessiones, quaecunque bona eadem ecclesia impraesentiarum juste et canonice possidet, aut in futurum concessione pontificum, largitione regum vel principum, oblatione fidelium, aut aliis justis modis, praestante Domino, poterit adipisci, firma vobis vestrisque successoribus et illibata permaneant. In quibus haec propriis duximus exprimenda vocabulis:

Ecclesiam SS. Innocentium, et aquosam terram quam Mariscos vocant juxta civitatem Parisius consistentem, quam bonae memoriae Theobaldus quondam Parisiensis episcopus, et charissimus filius noster Ludovicus illustris rex Francorum vobis et ecclesiae vestrae confirmasse, ac suis scriptis roborasse noscuntur; capiceriam quoque ipsius ecclesiae, sicut idem episcopus vobis eam rationabiliter adjudicavit, auctoritate apostolica confirmamus.

Decernimus ergo ut nulli omnino hominum liceat praefatam ecclesiam temere perturbare, aut ejus possessiones auferre, vel ablatas retinere, minuere, aut aliquibus vexationibus fatigare, sed omnia integra conserventur eorum, pro quorum gubernatione ac sustentatione concessa sunt, usibus omnimodis profutura, salva in omnibus apostolicae sedis auctoritate, et dioecesani episcopi canonica justitia.

Si qua igitur in futurum, etc.

Cunctis autem eidem loco, etc. Ego Adrianus, catholicae Ecclesiae episcopus. Ego Gregorius, Sabiniensis episcopus. Ego Hubaldus, Ostiensis episcopus. Ego Julius, Praenestinus episcopus. Ego Bernardus, Portuensis et Sanctae Rufinae episcopus. Ego Hubaldus, presbyter cardinalis tituli Sanctae Crucis in Jerusalem. Ego Astaldus, presbyter cardinalis tituli Sanctae Priscae. Ego Joannes, presbyter cardinalis tituli Sanctorum Silvestri et Martini. Ego Bonadies, presbyter cardinalis tituli Sancti Chrysogoni. Ego Hildebrandus, presbyter cardinalis basilicae XII Apostolorum. Ego Odo, diaconus cardinalis Sancti Georgii ad Velum aureum. Ego Hyacinthus, diaconus cardinalis Sanctae Mariae in Cosmedin. Ego Arditio, diaconus cardinalis Sancti Theodori. Ego Boso, diaconus cardinalis SS. Cosmae et Damiani. Ego Petrus, diaconus cardinalis Sancti Eustachii juxta templum Agrippae. Ego Raymundus, diaconus cardinalis Sanctae Mariae in Via Lata.

Datum Laterani per manum Hermanni, domni papae subdiaconi et scriptoris, IV Idus Maii, Incarnationis Dominicae anno 1159, indictione VII, pontificatus vero domni Adriani papae IV, anno V.

CCLIII bis. Compositionem factam inter Hugonem abbatem Praemonstratensem et Gualterum episcopum Laudunensem confirmat. (Tusculani, Maii 30.)[LE PAIGE Bibl. Praem., 433.] ADRIANUS episcopus, servus servorum Dei, dilectis filiis HUGONI abbati, et fratribus Praemonstratensis Ecclesiae, salutem et apostolicam benedictionem.

Ea quae compositione vel concordia mediante inter viros ecclesiasticos rationabiliter statuuntur, in sua debent stabilitate consistere, et ad majorem in posterum firmitatem habendam apostolicae sedis praesidio eadem necesse est communiri. Eapropter, dilecti in Domino filii, vestris justis postulationibus gratum impertientes assensum, concordiam quae inter vos, et venerabilem fratrem Gualterum Laudunensem episcopum super subscriptis possessionibus, mediantibus charissimo filio nostro Ludovico, illustri rege Francorum, et venerabili fratre nostro Samsone, Remorum archiepiscopo apostolicae sedis legato, et aliis quibusdam episcopis et principibus ex utriusque partis assensu rationabili providentia facta est, auctoritate apostolica confirmamus, et praesentis scripti patrocinio communimus. Haec autem concordia, sicut in scripto exinde facto contineri dignoscitur, hujusmodi est:

Pastoralis officii est religiosorum paci et quieti providere, quae rationabiliter acta sunt attestari, et ne aliquo oblivionis nubilo obfuscari possint vel infirmari, scripto commendare, et posterorum notitiae transmittere. Eapropter, ego Gualterus, Dei gratia Laudunensium vocatus episcopus, notum fieri volumus tam futuris quam praesentibus, quod temporibus nostris inter nos et Hugonem abbatem et fratres Praemonstratae Ecclesiae querela emerserit super possessionibus inferius adnotatis, pro eo quod minus ordinate bona episcopalia nobis distracta viderentur. Tandem vero, mediante rege Francorum et archiepiscopo Remensi, et episcopis et principibus, hoc modo controversia illa compositionis finem accepit. Fratres quidem Praemonstratenses ut, salvis privilegiliis et possessionibus suis, firmam et perpetuam pacem possent adipisci, trecentas libras provenientium ad instaurationem curtis nobis nostrisque successoribus in perpetuum permansurae cum quingentis ovibus, vaccis viginti, jumentis duodecim, et suibus septem nobis tradiderunt. Nos autem eis omnia de quibus querela emerserat, quae temporibus praedecessorum nostrorum Bartholomaei et Gualteri tenuerant, deinceps libere et quiete possidenda concessimus, et communi assensu capituli nostri praesentis scripti auctoritate confirmavimus. Quae etiam vocabulis propriis sigillatim duximus exprimenda:

Vallem videlicet Praemonstratensem, in qua sita est ecclesia, liberam et ab omni exactione personae cujuslibet absolutam, cum vineis, terris, silvis, pascuis, pratis, rivis et molendinis quae ibidem construxerunt, et proclivia montium ex omni parte cum vallibus adjacentibus a rivis versus Vois usque ad Hubertipontem et usque ad Molnantvoisin, et ad vallem Rohardi, et ad Halierpré. In quibus videlicet terminis pro ea parte, in qua prius ultra rivum versus Molnantvoisin communis erat pascua, nunc autem stagnis et molendinis occupantur. Solvuntur nobis ab ipsis fratribus duo solidi censualiter in festo S. Remigii; curtem de Fontinellis liberam, exceptis sex denariis qui solvuntur pro minuta decima canonicis Sanctae Mariae Laudunensis; et carrucatam unam ex dono episcopali, et terram quatuodecim galetos sementis capientem ex eleemosyna fratris Udonis cum modio frumenti parvae mensurae ad molendinum de Tacerel; aliam quoque terram de Belmont, quam rochetem capientem circiter duos modios et dimidiam sementis Laudunensis mensurae solventem nobis censualiter tredecim denarios et obolum, quae collecta est ex quorumdam eleemosynis, scilicet Harduini, Gerardi, Rufi, Emehardi et Thomae fratris ejus, Dordonis, Ragneri, Harduini, Gaufridi de Guez; campum etiam ad modium sementis solventem Hermentrudi de Firmitate duos solidos; novem prata circiter duodecim falces capientia; duo videlicet prata fratribus Udonis in Bruil; duo prata ejusdem, versus Pinon; item in Bril duo prata a Bertrada et a Radulpho Cholet, et pratum Hugonis Lupi, pratum quoque Gelrici de Montarcene; duas partes molendini de Baretel, et de terra quintam partem pro custodia ejusdem molendini, cum adjacenti vivario et prato; molendinum de Guez, et stagnum quod dedit Ermengardis sub censu quatuor modiorum parvae mensurae, et hortum solventem nobis obolum, et pratum solvens duos denarios ecclesiae Sancti Joannis de Burgo, curtem de Penencourt ad septem modios sementis Laudunensis mensurae, quae ex multorum eleemosynis collecta est, scilicet, Amsardi, Eilde, Gelrici, Constantii, Gualteri, Hermundi, Widelonis, Odonis, Roberti, Berengerii, Gelrici, Roberti Hugonis, Dodonis, Thomae, Roberti, Elvidis, Berardi, Berinvidis, Lauwini, Anselmi, Dude, Terrici; vineas quoque adjacentes in Gislenval, vineam Elvini, vineam Legardis in loco qui dicitur ad duos campos, vineam Hersendis, vineam Renoldi in Ocemont, vineam Theodorici ad torcular, vineam quae est collecta ex eleemosynis Bernuidis, Radulphi Spailart, Dudetiche, Hugonis, Reinaldi, Rollandi, Ysemberti, Hermene, Hermundi, Brimelli, Walteri et Alde. In solario vineam Hanimi et Rollandi; in Rahier vineam Dodonis; in Marval tres vineas Roberti et Gualrici, et vineam collectam ex eleemosynis Warneri, Thomae, Roberti, Balduini, Mathildis, Widelonis, Emehardi et Thomae fratrum, Roberti, Aggei, Raineri, Odonis, et Gerardi fratrum, Odonis, Aggei, Anselmi et Odonis; in fossa vineam Alde; in quartariis vineam Radulphi et Hugonis; in Larris vineam Gelrici et Roberti; in Lomprei vineam Aggei, in Lauis vineam Thomae, desuper fontem vineam Roberti et Gelrici, ad salicem vineam Rascendis et filiorum Roberti Cordele; in Warponval vineam Radulphi; in Gerardon vineam Hermundis, in Larris medietatem vineae Ydonis; in Cantaplora vineam quae fuit Odonis, in Buimont duas vineas Terrici et Hugonis, duodecim pratorum particulas, scilicet, supra Aquilam prata duo Pagani et fratris Roberti, ad pontem pratum Roberti Camec; ad Toluci duo prata fratris Ydonis et pratum Odonis filii Amelinae; ad Commupe et ad Bu duas falces praetorum Aldae et Roberti Cati, in Buimont pratum Stephani et Escorni pratum fratris Gelrici, ad Nodam auream duo prata Roberti Cordele, nemus extra Broiencourt, de quo videlicet cum duabus vineis ex prato solvuntur nobis novem denarii et obolus bonae monetae, et duodecim sextarii vini; dimidium modium vini a viris, et tres a Radulpho Spaillart; dimidium etiam modium in Latre a filiis Aggei, curtem de Merlin et vineas appendentes, vineam scilicet de Briars, vineam de Cohart, vineam de Lestolt, vineam in petra Haduae cum campo et nemore de Balescans, et campo ad Kartariam et nemore ad nodam quae fuerunt fratris Ligeri et haeredum ejus in Praemonstratensi Ecclesia conversorum, claustrum de Lizy et Descapholt liberum quod tam eleemosyna quam emptione acquisita est ecclesiae. In Escorni duas vineas ex eleemosyna fratris Udonis, vineam Balduini, vineam Aggei, vineam Alberici de Rua, vineam Joannis Albi; in Esteroi vineam Gisleberti, in Caperon vineam Burdin, in petra Haduae vineam Bernuidis et vineam Alberti Rua; in Laperche vineam Udonis, tres vineas Gerardi, unam in Valorcenois, aliam in Butem, tertiam in Biars. Item in Biars vineam collectam ex eleemosynis Emengardis; Gerardi, Ydonis, Radulphi; in valle de Valaurigny vineam Rascendis ad Fulcherolles, vineam Dudae; in sola valle vineam Roberti, in valle de Monbavain vineam Hemundi, prata circiter sex, sex falces capientia, scilicet in Bruil pratum Gerardi de Merli solvens nobis denarium; ad novum molendinum duas falces pratorum solventes nobis sex denarios et obolum, et dimidiam sedem molendini a fratre Roberto de Montarcenne; in Bulipré pratum fratris Hugonis de Testam; ad Tanecel pratum Odonis militis, campum unum de Lizy, duas partes camporum in valle de Merli, curtem de Vercigny liberam, et carrucatam unam terrae quam primitus contulit eis Bartholomaeus episcopus. Alias quoque circiter duas, quas crescente numero fratrum idem ipse partim de culta, partim de inculta, cum prato sub censu duorum solidorum superaddidit, ubi et ecclesiam cum atrio ad habendam sui et successorum suorum memoriam aedificari praecepit. Aliud quoque novale quod more caeterorum incolarum fratres ipsi fecerunt sub censu duorum solidorum, molendinum de Achery et piscationem in aqua quandolibet vel quandocunque volunt; et mansum unum terrae censualiter pro modio frumenti Laudunensis mensurae nobis persolvendo, et curtem ab omni exactione liberam, absque jure et duello carrucatam unam terrae in monte de Caspiaco ex dono episcopali; duos modios vinagii in monte Nantolio, terram Albrici et Beatricis de Bertolcourt; in monte de Brai terram Hersendis de Brai et filiorum suorum; duas partes molendini de Aquila sub censu decem solidorum bonae monetae, qui solvuntur thesaurario S. Mariae Laudunensis Ecclesiae.

Ut igitur haec omnia perpetuae firmitatis robur obtineant, auctoritate apostolicae sedis ea duximus roboranda et praesentis scripti patrocinio munienda.

Decernimus ergo ut nulli omnino hominum liceat hanc paginam nostrae confirmationis infringere vel aliquatenus contraire.

Si quis autem hoc attentare praesumpserit, secundo tertiove commonitus, si praesumptionem suam satisfactione congrua non correxerit, indignationem omnipotentis Dei et beatorum Petri et Pauli apostolorum ejus incurrat, et excommunicationis eum vinculo statuimus subjacere. Amen, amen, amen.

Signatum:

Et paulo inferius Ego Bernardus, Portuensis tit. Sanctae Rufinae Ego Adrianus, catholicae Ecclesiae episcopus Ego GG. Sabiniensis episcopus. episcopus, Ego Gualterius, Albanensis episcopus. Ego Astaldus, presbyter cardinalis tit. Sanctae Priscae. Ego Joannes, presb. card. tit. Sanctorum Sylvestri et Martini. Ego Odo, diac. card. tit. S. Georgii ad Velum aureum. Ego Ardicio, diaconus cardinalis tit. Sancti Theodori. Ego Cinthius, diaconus cardin. Sancti Adriani. Ego Petrus, diaconus card. tit. S. Eustachii juxta templum Agrippae.

Datum Tusculani per manum Hermanni, domini papae subdiaconi et scriptoris, III Kalend. Junii, indictione VII, Incarnationis Dominicae anno 1159, pontificatus vero domni Adriani papae IV, anno V.

CCLIV Ad Fridericum imperatorem.--De duplici injuria sedi apostolicae per ipsum illata. (Prenestae, Jun. 24.)[MANSI, Concil., XXI, 796.] ADRIANUS episcopus, servus servorum Dei, dilecto filio FREDERICO imperatori, salutem et apostolicam benedictionem.

Lex divina sicut parentes honorantibus vitae longaevitatem repromittit, ita maledicentibus patri et matri sententiam mortis intendit. Veritatis autem voce docemur, quia omnis qui se exaltat, humiliabitur (Matth. X) Quapropter, dilecte mi in Domino fili, super tua prudentia non mediocriter admiramur, quod beato Petro et S. R. E. illi commissae non qualem debes reverentiam exhibere videris in litteris ad nos missis; nomen tuum nostro praeponis, in quo insolentiae ne dicam arrogantiae notam incurris. Quid dicam de fidelitate B. Petro et nobis a te promissa et jurata? Quomodo eam observes, qui ab his qui dii sunt et filii Excelsi omnes, episcopis scilicet homagium requiris, fidelitatem exigis, manus eorum consecratas manibus tuis innectis, et manifeste factus nobis contrarius cardinalibus a latere nostro directis non solum ecclesias, sed etiam civitates regni tui claudis. Resipisce igitur, resipisce, tibi consulimus, quia, dum a nobis consecrationem et coronam merueris, dum inconcessa captas, ne concessa perdas tuae nobilitati timemus

Data Prenestae VIII Kal. Julii.

CCLV. Ecclesiae Ultrajectensis protectionem suscipit bonaque confirmat. (Anagniae, Junii 28.)[MIERIS, Charterboek, I, 107.] ADRIANUS episcopus, servus servorum Dei, venerabili fratri GODEFRIDO Trajectensi episcopo ejusque successoribus canonice substituendis, in perpetuam memoriam.

Cum ex injuncto nobis a Deo apostolatus officio quo cunctis Dei fidelibus, auctore Domino, praeeminemus, singulorum paci et tranquillitati debeamus intendere, praesertim pro illorum quiete nos oportet esse sollicitos, qui pastorali dignitate sunt praediti, et ad officium pontificale promoti. Nisi enim nos eorum utilitatibus intendentes, ipsorum dignitates et jura in quantum, Deo permittente, possumus integra conservamus et auctoritate apostolica eos ab iniquorum incursibus defendamus, de illorum salute non vere poterant esse solliciti, qui sibi ad regendum sunt, Domino disponente, commissi. Hujus itaque considerationis intuitu, venerabilis in Christo frater episcope, provocati tuis justis postulationibus gratum impertimur assensum, et praefatam ecclesiam Trajectensem, cui, Deo auctore, praeesse dignosceris, injuncti nobis a Deo apostolatus officii debitum persequentes, sub beati Petri et nostra protectione suscipimus, et praesentis scripti privilegio communimus, statuentes ut quascunque possessiones, quaecunque bona eadem ecclesia impraesentiarum juste et canonice possidet, aut in futurum concessione pontificum, largitione regum vel principum, oblatione fidelium, seu aliis justis modis, praestante Domino, poterit adipisci, firma tibi tuisque successoribus, et illibata permaneant. In quibus haec propriis duximus exprimenda vocabulis:

Comitatum Frisiae, castrum Enforde (v. l. Euforde), et terram de Drentem, nonam decimam in Hollandia, curtem Valkenbarge, Grutem in Trajecto, et Marescalkerwerth (v. l. Mareskalkerwetdh et Coppelwethe) et Coppelwetse, castrum Benthem, Bruel de Voluho, Biddebueroke (Biddelmerbroke), ecclesias beati Martini, sitas in Hollandia, quae ad tuum jus pertinere noscuntur.

Decernimus ergo ut nulli omnino hominum liceat praefatam ecclesiam temere perturbare, aut ejus possessiones auferre, vel ablatas retinere, minuere, seu quibuslibet vexationibus fatigare, sed omnia integra conserventur eorum, pro quorum gubernatione ac sustentatione concessa sunt, usibus omnimodis profutura, salva in omnibus sedis apostolicae auctoritate.

Si qua igitur, etc. Ego Adrianus, catholicae Ecclesiae episcopus. Ego Hubaldus, presb. card. tit. S. Crucis in Jerusalem. Ego Hubaldus, Ostiensis episcopus. Ego Bernardus, Portuensis episcopus et Sanctae Rufinae. Ego Galterius, Albanensis episcopus. Ego Ardicio, diaconus cardinalis tit. Sancti Theodori. Ego Boso, diac. card. tit. Sanctorum Cosmae et Damiani. Ego Petrus, diaconus card. S. Eustachii. Ego Hildebrandus, presbyter cardinalis basilicae XII Apostolorum.

Datum Anagniae per manum Rolandi, sanctae Romanae Ecclesiae presbyteri cardinalis et cancellarii, IV Kal. Julii, indictione VII, Incarnationis Dominicae anno 1159, pontificatus vero domni Adriani papae IV anno v.

Ex archiv. Hannon. pag. 142, verso.

CCLVI. Ecclesiam S. Mariae Ressensem tuendam suscipit, bonaque ejus confirmat. (Anagniae, Jul. 30.)[LACOMBLET, Urck, I, 275] ADRIANUS episcopus, servus servorum Dei, dilectis filiis THEOBALDO praeposito ecclesiae S. Mariae Ressensis, ejusque fratribus tam praesentibus quam futuris canonicam vitam professis, in perpetuum.

Piae postulatio voluntatis effectu debet prosequente compleri, ut et devotionis sinceritas laudabiliter enitescat, et utilitas postulata vires indubitanter assumat. Eapropter, dilecti in Domino filii, vestris justis postulationibus clementer annuimus, et praefatam ecclesiam, in qua divino mancipati estis obsequio, sub beati Petri et nostra protectione suscipimus, et praesentis scripti privilegio communimus, statuentes ut quascunque possessiones, quaecunque bona eadem ecclesia impraesentiarum juste et canonice possidet, aut in futurum concessione pontificum, largitione regum vel principum, oblatione fidelium, seu aliis justis modis, praestante Domino poterit adipisci, firma vobis vestrisque successoribus et illibata permaneant. Praeterea statuimus ut tam praefata ecclesia quam clerici et servientes ipsius, in eadem libertate in qua bonae recordationis Anno quondam Coloniensis archiepiscopus precibus Irminthrudis comitissae rationabiliter noscitur posuisse, perpetuo debeant remanere, sicut in scripto exinde facto continetur. Potestatem quoque justitias exercendi et definiendi super familia ejusdem ecclesiae quam bonae memoriae Irmingarda devotionis intuitu noscitur rationabiliter contulisse; decimas porcorum ejusdem comitissae qui in Ressa, Embreko et Stralo nutriuntur, sicut a Sigewino quondam Coloniensi archiepiscopo memoratae sunt ecclesiae Roboratae; monetam etiam et quatuor mansos ab eodem archiepiscopo ad supplementum praebendarum ecclesiae vestrae concessos, vobis vestrisque successoribus confirmamus. Quidquid juris habetis in Wileka, Darnouwe et Winetre; quidquid etiam habetis ex rationabili donatione Bennonis, quondam Osnaburgensis episcopi, et Enneli Coloniensis ministerialis, vobis vestrisque successoribus nihilominus confirmamus; decimas etiam novalium in termino Dagernovensi, et Cervisiale frumentum cum uno manso, sicut a felicis recordationis Friderico quondam Coloniensi archiepiscopo canonice sunt eidem ecclesiae concessa, et usque nunc quiete detenta, saepe dictae ecclesiae futuris temporibus volumus firma et inconcussa servari.

Decernimus ergo ut nulli omnino hominum liceat praefatam ecclesiam temere perturbare, aut ejus possessiones auferre, vel ablatas retinere, minuere, seu quibuslibet vexationibus fatigare, sed illibata omnia et integra conserventur eorum, pro quorum gubernatione et sustentatione concessa sunt, usibus omnimodis profutura, salva sedis apostolicae auctoritate, et dioecesani episcopi canonica justitia.

Si qua igitur in futurum ecclesiastica saecularisve persona hanc nostrae constitutionis paginam sciens, contra eam temere venire tentaverit, secundo tertiove commonita nisi praesumptionem suam condigna satisfactione correxerit, potestatis honorisque sui dignitate careat, reamque se divino judicio existere de perpetrata iniquitate cognoscat, et a sacratissimo corpore ac sanguine Dei et Domini Redemptoris nostri Jesu Christi aliena fiat, atque in extremo examine districtae ultioni subjaceat.

Cunctis autem eidem loco sua justa servantibus sit pax Domini nostri Jesu Christi, quatenus et hic fructum bonae actionis percipiant, et apud districtum judicem praemia aeternae pacis inveniant. Amen, amen, amen. Ego Adrianus, catholicae Ecclesiae episcopus. Ego Gregorius, Sabiniensis episcopus. Ego Bernardus, Portuensis ecclesiae episcopus. Ego Gualterius, Albanensis episcopus. Ego Hubaldus, presbyter card. tit. S. Crucis in Jerusalem. Ego Hildebrandus, presbyter cardinalis basilicae XII Apostolorum. Ego Joannes, presbyter cardinalis tit. S. Anastasiae. Ego Oddo, diaconus cardinalis ad Velum aureum S. Georgii. Ego Odo, diaconus cardinalis S. Nicolai in Carcere Tulliano. Ego Petrus, diaconus cardinalis S. Eustachii juxta templum Agrippae.

Data Anagniae per manum Rolandi, sanctae Romanae Ecclesiae presbyteri cardinalis et cancellarii, III Kal. Augusti, Incarnationis Dominicae anno 1159, indictione VII, pontificatus vero domni Adriani papae IV, anno V.

CCLVII. Monasterii Reichersbergensis protectionem suscipit, bonaque confirmat. (Anagniae, Aug. 16.)[HUND., Metropol. Salisburg., III, 238.] ADRIANUS episcopus, servus servorum Dei, dilecto filio GERHOHO praeposito Richerspergensis Ecclesiae, salutem et apostolicam benedictionem.

Effectum justa postulantibus indulgere, et vigor aequitatis, et ordo exigit rationis. Eapropter, dilecte in Domino fili Gerhohe, petitioni tuae gratum impertientes assensum, ecclesiam ipsam cum omnibus bonis, quae impraesentiarum juste et canonice possidet, aut in futurum justis modis, Deo propitio, poterit adipisci, sub beati Petri et nostra protectione suscipimus. Specialiter autem Munsture ac Steine, cum omnibus pertinentiis suis eidem ecclesiae, sicut ea venerabilis frater noster Eberhardus Bambergensis episcopus in concambium rationabiliter dedisse cognoscitur, et parochiam de Munsture, quae venerabilis frater noster Conradus Pataviensis episcopus rationabili providentia Ecclesiae Richerspergensi concessit, auctoritate apostolica confirmamus, et praesentis scripti patrocinio communimus. Sepulturam quoque ipsius loci liberam esse concedimus, ut eorum devotioni et extremae voluntati, qui se illic sepeliri deliberaverint, nisi forte excommunicati vel interdicti sint, nullus obsistat, salva tamen justitia parochialium ecclesiarum de quibus mortuorum corpora assumuntur.

Nulli ergo omnino hominum liceat hanc paginam nostrae protectionis, confirmationis et concessionis infringere, aut ei aliquatenus contraire. Si quis autem hoc attentare praesumpserit, et secundo tertiove commonitus reatum suum digna satisfactione non eemndaverit, indignationem omnipotentis Dei, et BB. Petri et Pauli apostolorum ejus, se noverit incursurum, et excommunicationis vinculo innodandum.

Dat. Anagniae, XVII Kal. Septemb.

CCLVIII. (Laterani, Mart. 19.)[PERTZ, Archiv., IV, 428,] H(ilino) Trevirensi, A(rnoldo) Moguntino, F(riderico) Coloniensi et omnibus suffraganeis corum scribit « necessariam esse divisionem spiritus et animae inter se et (Fridericum) regem cujus pars sit extra haereditatem domini; schisma enim, quod adversus sese commoverit, redundaturum in caput ejus. » Ipse enim, inquit, in primo introitu suo, dum nos de promotione per ducem Saxoniae et per vos duos metropolitanos Trevirensem et felicis memoriae Coloniensem convenisset, quidquid promisit, vos scitis si persolvit, imo totam Urbem adversus nos concitavit, quia sanguinem Romanorum, quem abunde in nos fudit, cervici nostrae imposuit; publice feriemus eum anathemate; ecce plus Jeroboam hic, jugum iniquitatis suae conatur vobis imponere et vos in ruinam damnationis suae trahere;--Jactitat se parem nobis, quasi potestas nostra in solo suo angulo, videlicet in Teutonico regno, et non in aliis regnis aeque timeatur, amplectatur, diligatur.--Nonne translatum est imperium a regno Graecorum in Alemannos, ut rex Teutonicorum non antequam ab apostolico consecraretur, imperator vocaretur; notate verba: ante consecrationem solummodo rex, post consecrationem vero Augustus et imperator; unde ergo habet imperium nisi a nobis? per nos imperat.--Iste dicit nos de camera regni Viterbam in novam Romam et apostolicam transtulisse sedem cum tota nostrae auctoritati Apulia spectet et non suae; divisum itaque habemus nos cis Alpes, ille trans Alpes.--Nonne habet sedem suam Aquis in Arduenna, sicut et nos Romae; quanto Roma dignior et major quam Aquisgrani, tanto apostolicus major et dignior est vestro rege?--Nonne poterimus imperium referre de Teutonico in Graecum?--Quid gloriatur rex vester, quasi posset imperium revocare ab exteris nationibus, cum vix aliquem de principibus suis possit armis compescere; nunquid imperatores Teutonici potuerunt evellere Rucherum de Sicilia sive de Calabria et Apulia? nunquid poterit iste eruere eadem, de quo vera poesis est: Parturiunt montes, nascetur ridiculus mus. (HORAT., Art. poet., 139.) de manibus filii ejus? qualiter constringet Graeciam, dum non potuit [ al. posset] subjicere Daciam? dum Frisiam per vim virtutis suae et robur exercitus sui, ducem videlicet Saxoniae et Bavariae non potuit alio anno debellare?--Haec vobis scripsimus ut regem vestrum ad cor revocetis.