AnaIv.EpEtPr31 188 Anastasius IV Parisiis J. P. Migne 1855 early modern edition, no apparatus this file was encoded in TEI xml for the University of Zurich's Corpus Corporum project (www.mlat.uzh.ch) by Ph. Roelli in 2013 Classical Latin orthography latin
ANNO 1153.
I. Privilegium pro ecclesia S. Mariae Pisana. (Laterani, Sept. 8.)[UGHELLI, Italia Sacra, III, 395.] ANASTASIUS episcopus, servus servorum Dei, dilectis filiis LEONI archipresbytero, caeterisque Pisanae ecclesiae B. Mariae canonicis tam praesentibus, quam futuris canonice intrantibus in perpetuum.
Pia postulatio voluntatis effectu debet prosequente compleri, quatenus et devotionis sinceritas, laudabiliter enitescat, et utilitas postulata vires indubitanter assumat. Eapropter, dilecti in Domino filii, vestris justis postulationibus libenter annuimus, et praedecessorum nostrorum fel. mem. Callisti, et Eugenii, Romanorum pontificum, vestigiis inhaerentes ecclesiam Beatae Genitricis Dei Mariae, in qua divino mancipati estis obsequio, sub beati Petri, et nostra protectione suscipimus, et praesentis scripti privilegio communimus, statuentes, ut quascunque possessiones, quaecunque bona eadem Ecclesia in praesentiarum fraternitatis vestrae sustentationem juste, ac legitime possidet, aut in futurum concessione pontificum, largitione regum, vel principum, oblatione fidelium, seu aliis justis modis, Deo propitio, poterit adipisci, firma vobis, vestrisque successoribus, et per vos eidem Ecclesiae illibata permaneant, in quibus haec propriis duximus exprimenda vocabulis. Ecclesiam S. Vivianae in Soarza cum omni proprietate canonicae S. Mariae cum adjacentibus, ecclesiam S. Christinae in Chinsica, Ecclesiam S. Martini in Guasolongo, ecclesiam S. Mariae in Mezzana, ecclesiam S. Mariae in Villarada, ecclesiam baptismalem S. Mariae in Arena cum suppositis capellis et decimationibus, ecclesiam de Vaticaria, ecclesiam de Pusignano, ecclesiam de Fasiano, ecclesiam S. Bartholomaei de Zumulo, Roccam de Comitello cum pertinentiis suis. Quidquid et habetis in castello Jupalli [al. Tripalli], et ejus pertinentiis, castellum de Scannello cum pertinentiis suis, et aliis castellis cum suis pertinentiis, quemadmodum a recolendae memoriae Beatrice, et Mathilda comitissa Ecclesiae Pisanae collata esse noscuntur. Quidquid habetis in curte, quae dicitur Pappiana, et quidquid habetis in curte de Populogna. Rubum Pisanae civitatis, centum solidos de ripa, qui dari propter cereum consueverunt, quidquid habetis in castello et curte Castelli novi, et Castelli veteris Camajano, terram apud Carrajam Gunduli, quam vobis bonae memoriae Cajetanus devotionis intuitu contulit, in qua ecclesiam in honorem beati Joannis Evangelistae assensu vestro aedificavit; terram, quam habetis in Petriano [al. Pesciano] cum ecclesia S. Margaritae, et ejus pertinentiis, censum, qui vobis persolvitur a sontiariis [al. Lontriariis], qui in stagno piscant. In Sardinia monasterium S. Michaelis de Plajano cum ecclesiis, curtibus et aliis pertinentiis suis officium ecclesiasticum, et beneficium populi Pisani in portu de turribus.
Praeterea vestram matricem ecclesiam plenae dilectionis brachiis amplectentes antiquas ejus, et rationabiles consuetudines confirmamus, unctiones scilicet infirmorum, et decimas Pis. parochiae bladae et jussionis [ al. eladae, vini omnis], pecuniarum vero omnium tres ex integro persolutiones tam de civitate ipsa, quam de villis, burgis et territoriis, quae a majori ecclesia baptisma suscipiunt, et oblationes vivorum et mortuorum, quae ad majorem ecclesiam conferuntur, ut nullius unquam vobis, vestrisque successoribus calliditate, aut violentia subtrahantur, sed in communem usum fructum integrae stabilesque permaneant; idipsum, et de oblationibus missae episcopalis, quae praesentibus canonicis celebratur, statuimus excepto auro, vel pretio pro auro. Nec in majori ecclesia ullus introducatur, vel ordinetur canonicus, nisi communi canonicorum, vel majoris partis consensu, ordinatum vero nulli omnino episcopo liceat officio, seu beneficio, sive canonico privare judicio. Nullus etiam ecclesias, quae in proprietate canonicae majoris ecclesiae sunt, et earum clericos praeter communem canonicorum, vel majoris partis voluntates ordinare vel inquietare praesumat. Olivas autem, et cereos nulla civitatis, et burgorum ecclesiae praeter matricem ecclesiam, et praeter monasteria, et in his praeter monachorum, et familiarium usum benedicere praesumat, et praeter ubi antiquissime concessum esse dignoscitur. Baptisma in majori tamen celebretur Ecclesia sicut antiquitus observatum est, excepto timore mortis. In Sabbato sancto nullus missam cantare, et campanas sonare praesumat, donec apud majorem pulsentur ecclesiam. Populares quoque processiones nisi in majori fiant Ecclesia. Praeterea praesentis privilegii auctoritate sancimus, ut defunctorum canonicorum bona nunc, et in futurum a nemine auferantur, sed in utilitatem fratrum communiter viventium quiete et integre dimittantur. Porro, qui ad majorem soliti sunt Ecclesiam sepeliri, sepulturas solitas non relinquant. Sed qui ad aliarum ecclesiarum transeunt sepulturas, sive in civitate, sive in burgis judiciorum suorum partem quartam ecclesiae matrici derelinquant. In omnibus autem ecclesiis, in quibus mortuorum exsequiis interessetis, missarum vobis celebrationes cum oblationibus suis concedimus. Sane piorum canonicorum electiones, et collationes monasterialium et capellanorum, qui videlicet populo divina officia administrant, episcopi, et canonicorum consensu fiant. Praeterea sedis apostolicae auctoritate statuimus, ut divisio silvae de tumulo, sicut a venerab. fratre nostro Villano Pisano archiepiscopo ex mandato jam D. praedecessoris nostri papae Eugenii facta, et nobis assignata esse dignoscitur, futuris temporibus rata et inconcussa permaneat, nec quisquam vobis, vel successoribus vestris inventis divisionem ipsam unquam praesumat infringere, sive ratione qualibet perturbare. Decernimus ergo, ut nulli hominum liceat praefatam ecclesiam temere perturbare, aut ejus possessiones auferre, vel ablatas retinere, minuere aut aliquibus vexationibus fatigare, sed omnia integra conserventur eorum, pro quorum gubernatione et sustentatione concessa sunt usibus omnimodis profutura, salva in omnibus apostolicae sedis auctoritate. Si quis igitur in futurum ecclesiastica, saecularisve persona hanc nostrae constitutionis paginam sciens contra eam temere venire tentaverit, secunda animadversione commonita, si congrua satisfactione se non emendaverit, potestatis suae prioris dignitate careat, et praeterea ream se divini judicii existere de perpetrata iniquitate cognoscat, et a sanctissimo corpore et sanguine Dei, et D. Redemptoris nostri Jesu Christi aliena fiat, ac in extremo examine districtae ultioni subjaceat. Cunctis autem in eodem loco justa servantibus sit pax Domini nostri Jesu Christi, ut hic fructum bonae actionis percipiant, et apud districtum judicem praemium aeternae pacis inveniant. Amen. Ego Anastasius, Catholicae Ecclesiae episcopus, ss. Ego Imarus Insulanus episcopus, subscripsi. Ego Ugo Ostiensis episc. subscripsi. Ego Gregorius presb. cardinalis tit. S. Callisti, ss. Ego Guidus presb. cardinalis tit. S. Chrysogoni, ss. Ego Ubaldus presbyter cardinalis tit. S. Praxedis, subscripsi. Ego Jordanus presbyter card. tit. S. Susannae, ss. Ego Octavianus presbyter card. tit. S. Ceciliae, ss. Ego Artaldus presbyter card. tit. S. Priscae, ss. Ego Joannes presbyter cardinalis tit. Equitii ss. Ego Otho diaconus card. tit. S. Georgii ad Velum Aureum, subscripsi. Ego Hyacinthus diac. card. tit. SS. Sergii et Bacchi, subscripsi. Ego Otho diac. card. tit. S. Nicolai in carcere Tulliano, subscripsi.
Datum Laterani per manum Rolandi S. Rom. Ecclesiae presb. card. et cancellarii VI Id. Septembris, indict. I. Dominicae Incarn. anno 1153, pontif. vero Anastasii papae IV anno 1.
II. Ecclesiam Beneventanam tuendam suscipit et Petri archiepiscopi jura confirmat. (Laterani, Sept. 22.)[UGHELLI, Italia Sacra, VIII, 113.]
ANASTASIUS episcopus, servus servorum Dei, venerabili fratri PETRO Beneventano archiepiscopo ejusque successoribus canonice substituendis in perpetuum.
In eminenti universalis Ecclesiae specula disponente Domino constituti ex injuncto nobis a Deo apostolatus officio fratres nostros episcopos debemus diligere, et ecclesias eorum gubernationi commissas protectione sedis apostolicae communire; eapropter, venerabilis in Christo frater, Petre Beneventane archiepiscope, vestris postulationibus benignum impartientes assensum, Beneventanam Ecclesiam cui auctore Domino praeesse dignosceris sub B. Petri, et nostra protectione suscipimus, et praesentis scripti patrocinio communimus; statuentes, ut quascunque possessiones, quaecunque bona eadem Ecclesia inpraesentiarum juste et canonice possidet, aut in futurum concessione pontificum, largitione regum vel principum, oblatione fidelium, seu aliis justis modis Deo propitio poterit adipisci, firma tibi tuisque successoribus, et illibata permaneant, in quibus haec propriis duximus exprimenda vocabulis.
Episcopatus videlicet Avellinum, Montem-Maranum, Frequentinum, Arianum, Montem de Vico, Bivinum, Asculum, Luceriam, Florentinum, Tortibulum, Montem Corvinum, Vulturariam, Civitatem, Draconariam, Larinum, Termulam, Guardinam, Triventum, Bojanum, Alisiam, Thelesiam, et Sanctam Agatham. Intra civitatem Beneventanam ecclesiam S. Petri Paccadosso, ecclesiam S Theclae, ecclesiam S. Martini, ecclesiam Sanctae Mariae ante horam, ecclesiam S. Petri sitam juxta ecclesiam S. Petri de Medicibus, ecclesiam S. Mariae de Ancona, ecclesiam S. Arthelai, ecclesiam S. Januarii de Graecis, ecclesiam S. Mauri, ecclesiam S. Paschasii, ecclesiam S. Angeli, quae est juxta ecclesiam Sanctae Mariae Rotundae. Extra vero ecclesiam S. Joannis de Plano, ecclesiam Sanctae Mariae de Rocca, ecclesiam Sanctae Mariae de Venticano, ecclesiam S. Petri de Cardito, ecclesiam S. Petri in Planisio, ecclesiam Sancti Theodori, ecclesiam Sanctae Mariae in Gildone. Abbatiam Sanctae Mariae in Strata, abbatiam Sanctae Mariae de Corate, ecclesiam Sanctae Mariae in Gradellibus, et quidquid juris habes in castro Montis Sarculi, et in Valle Caudina. Praeterea concedimus tibi pallii usum ex more ad sacra missarum solemnia peragenda, ut videlicet eo infra scriptis diebus infra ecclesiam tantummodo utaris: In natali Domini, Epiphania, Purificatione sanctae et semper Virginis Mariae, et in Annuntiatione ejusdem, Coena Domini, et paschalibus festivitatibus, Ascensione Domini, Pentecoste, in festivitate S. Joannis Baptistae, in natalitiis apostolorum Petri et Pauli, et in Assumptione, et Nativitate beatae semperque Virginis Matris Mariae. In dedicatione tui archiepiscopatus, et in anniversario tuae consecrationis die, in congregationibus episcoporum, ordinationibus clericorum et consecrationibus ecclesiarum; praeterea in translatione corporis beati Bartholomaei, quod tua fraternitas in secretario debeat induere, et sic ad missarum solemnia proficisci.
Decernimus ergo ut nulli omnino hominum liceat eamdem Ecclesiam temere perturbare, aut ejus possessiones auferre, vel ablatas retinere, minuere, vel temerariis exactionibus fatigare, sed omnia integra conserventur eorum pro quorum gubernatione, et sustentatione concessa sunt usibus omnimodis profutura, salva sedis apostolicae auctoritate. Si qua igitur in futurum ecclesiastica saecularisve persona, etc. Ego Anastasius Lat. eccl. episc. Ego Hugo Ostien. episc. Ego Guarinus Praenestin. eccl. episc. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Ego Jacobus card. S. Callixti. Ego. . . presb. card. . . . Ego Hubaldus presb. card. Sanctae Praxedis. Ego Julius presb. card. tit. Sancti Marcelli. Ego Octavianus presb. card. S. Ceciliae. Ego Astaldus presb. card. tit. Priscae. Ego Joannes presb. card. SS. Joannis et Pauli. Ego Cencius presb. card. S. Laurentii in Lucina. Ego Henricus presb. card. Sanctorum Nerei, et Achillei. Ego. . . . diac. card. Sancti Georgii. Ego Jacintus diac. card. S. Mariae in Cosmed. Ego Joannes diac. card. SS. Sergii et Bacchi. . . . . . . . . .
Datum Laterani per manus Rolandi S. R. E. presbyt. card. et cancellarii, Kal. Octob. indict. I, Incarnationis Dominicae anno 1153, Pontificatus vero domin. Anastasii papae IV anno primo,
III. Privilegium pro monasterio S. Anthimi. (Romae, ap. S. Mariam Rotundam, Oct. 31.)[UGHELLI, Italia sacra, I, 993.]
ANASTASIUS episcopus, servus servorum Dei, dilecto filio GUIDONI, Abbati monasterii S. Anthimi, ejusque successoribus regulariter substituendis in perpetuum.
Cum omnibus ecclesiis et ecclesiasticis personis debitores ex injuncto nobis a Deo apostolatus officio existamus, illis tamen propensiori studio nos convenit imminere, quae ex antiqua institutione ad jus et proprietatem B. Petri spectare noscuntur. Eapropter, dilecte in Domino fili, tuis justis postulationibus clementer annuimus, et praedecessoris nostri felicis memoriae papae Innocentii vestigiis inhaerentes monasterium B. Anthimi, cui, Deo auctore praeesse dignosceris, apostolicae sedis privilegio praesentis scripti pagina communimus. Statuentes, ut quaecunque bona, quascunque possessiones in praesentiarum idem monasterium juste et canonice possidet, aut in futurum concessione pontificum, largitione regum vel principum, oblatione fidelium, seu aliis justis modis, procurante Domino poterit adipisci, firma tibi tuisque successoribus et illibata serventur. Ut autem juxta normam vestrae professionis divinis obsequiis liberius vacare possitis, simili modo sancimus, ut cujuslibet ecclesiae sacerdoti nullam jurisdictionem, nullam potestatem, aut auctoritatem, excepto duntaxat Romano pontifice, in vestro monasterio liceat vindicare, Adeo quidem ut nisi ab abbate ejusdem monasterii fuerit invitatus, nec etiam missarum solemnia ibidem audeat celebrare. Interdicimus etiam, ut nulli episcopo licentia pateat sacerdotes ejusdem coenobii monachos, sive canonicos distringere vel excommunicare, aut divinum eis officium prohibere. Quos etiam ab omni pontificali synodo liberos et absolutos manere decernimus. Porro locum ipsum ab omni jugo quarumlibet potestatum, tam episcoporum, quam marchionum, comitum quoque et vicecomitum, castaldionum, caeterorumque Longobardorum omnium volumus esse quietum, nullusque eorum in possessionibus praefato coenobio pertinentibus, judicium aliquod, placitumve tenere, aut districtionem facere, qualibet occasione praesumat, sed potius tam haec quam alia, quae ad jus ejusdem monasterii spectare noscuntur, in tua et successorum tuorum libera potestate, et dispositione consistant. Concedimus insuper eidem venerabili loco decimationes, atque primitias de suis omnibus, sive de praeceptalibus, sive de aliis, quae jam sunt ipsi monasterio acquisita, seu in antea, Deo propitio, acquirenda. Obeunte vero te, nunc ejusdem loci abbate, vel tuorum quolibet successorum, nullus ibi qualibet subreptionis astutia, seu violentia praeponatur, nisi quem fratres communi consensu, aut fratrum pars consilii sanioris, secundum Dei timorem, et B. Benedicti auxilium praeviderint eligendum. Electus autem a Romano pontifice consecretur; Chrisma sane, oleum sanctum, consecrationes altarium, vel basilicarum, ordinationes etiam presbyterorum, diaconorum, aut aliorum, tam de monachis quam de canonicis, qui ad sacros gradus fuerint promovendi sive a sede apostolica, sive ab aliquo catholico suscipietis episcopo, qui rerum fultus auctoritate, quod postulatur, indulgeat. Et si aliquando quempiam de nostris episcopis, sive de aliis, prout nobis congruentius visum fuerit ad sacrum ministerium celebrandum, vel consecrationem aliquam exhibendam invitare ad vestrum monasterium volueritis, absque alicujus contradictione id ipsum faciendi habeatis omnimodam facultatem. Ad haec adjicientes statuimus, ut in plebe S. Salvatoris, in plebe S. Joannis, seu etiam in aliis ecclesiis vestro monasterio pertinentibus, si id necessitas exegerit, baptismus debeat celebrari, quemadmodum praedecessorum nostrorum Joannis XV, Joannis XIII, Benedicti, Stephani VII, Sergii, Adriani et aliorum Romanorum pontificum sanctionibus noscitur institutum.
Decernimus ergo, ut nulli omnino hominum fas sit vestrum monasterium temere perturbare, aut ejus possessiones auferre, vel ablatas retinere, minuere, seu quibuslibet molestiis fatigare, sed omnia integra conserventur eorum, pro quorum substentatione et gubernatione concessa sunt, usibus profutura.
Si qua igitur ecclesiastica saecularisve persona etc.
Dat. Romae, apud S. Mariam Rotundam per manus Rolandi S. R. E. presb. card. et cancell. II Kal. Novemb. Incarn. Dom. anno 1153, pontif. vero D. Anastasii papae IV, anno I.
IV. Monasterio Cassinensi ecclesiam Sancti Juliani in territorio Faresenonis et ecclesiam S. Caesarii Anagninam asserit. (Romae, ap. S. Mariam Rotundam, Oct. 31.)[GATTULA, Hist. Casin., 337.]
ANASTASIUS episcopus, servus servorum Dei, dilecto filio RAINALDO sanctae Romanae Ecclesiae presbytero cardinali et Cassinensi abbati, ejusque fratribus, salutem et apostolicam benedictionem.
Inter universas ecclesias orbis Cassinense coenobium apostolicae sedi tanquam speciale membrum semper adhaesit, et sicut ei exstitit vicinitate loci propinquum, ita eam devotis studuit servitiis frequentare. Unde et hi qui ante nos ex divini muneris largitate Beati Petri cathedram tenuerunt, monasterium ipsum sincero dilexerunt affectu, et temporalibus ac spiritualibus beneficiis ampliare illud jugiter studuerunt, ita quidem de ipsius argumento se sollicitos exhibentes, ut studio eorum et opere, et nova semper incrementa perciperet, et percepta firmiter conservaret. Quorum nimirum et nos vestigia erga Beati Benedicti et ecclesiae suae reverentiam imitantes ecclesiam S. Juliani sitam in territorio Fresonensis cum pertinentiis suis, quam venerabilis frater noster Leo Verulanus, et ecclesiam Sancti Caesarii sitam in suburbio Anagnino supra locum Claranum quam frater noster Eleutherius Anagninus episcopi, vobis, nostris precibus mediantibus concesserunt, monasterio vestro auctoritate apostolica confirmamus, tantum terrae in Pulliano, quantum duobus paribus boum annuatim debeat sufficere ad arandum. Nulli ergo omnino hominum liceat hanc nostrae confirmationis et concessionis paginam temerario ausu infringere, vel ei praesumptione aliqua contraire. Si quis autem id attentare praesumpserit, secundo tertiove commonitus, nisi reatum suum congrua satisfactione correxerit, indignationem omnipotentis Dei et beatorum Petri et Pauli apostolorum ejus incurrat, atque in extremo examine districtae ultioni subjaceat.
Datum Romae, apud S. Mariam Rotundam, II Kal. Novembris.
V. Privilegium pro ecclesia S. Theclae Mediolanensi. (Laterani, Nov. 13.)[GIULINI, Memorie di Milano, V, 602.]
ANASTASIUS episcopus, servus servorum Dei, dilectis filiis AZONI, praeposito ecclesiae Sanctae Theclae Mediolanensis, ejusque fratribus tam praesentibus quam futuris canonice substituendis in perpetuum.
Effectum justa postulantibus indulgere, et rigor aequitatis, et ordo exigit rationis praesentis, quando petentium voluntatem et pietas adjuvat, et veritas non relinquit. Eapropter, dilecti in Domino filii, vestris justis postulationibus clementer annuimus, et praedecessoris nostri felicis memoriae papae Eugenii vestigiis inhaerentes, praefatam Ecclesiam, in qua divino mancipati estis obsequio, sub Beati Petri et nostra protectione suscipimus, et praesentis scripti patrocinio communimus. Statuentes ut quascunque possessiones, quaecunque bona eadem ecclesia inpraesentiarum juste et canonice possidet, aut in futurum concessione pontificum, largitione regum vel principum, oblatione fidelium, seu aliis justis modis, praestante Domino, poterit adipisci, firma vobis vestrisque successoribus et illibata permaneant. In quibus haec propriis duximus exprimenda vocabulis.
Coemeterium ipsius ecclesiae cum domibus et aedificiis, quae ad utilitatem et servitium ipsius ecclesiae, et fratrum ibidem constructa sunt, aut in futurum a vobis, vel successoribus vestris rationabiliter aedificabuntur, quemadmodum hactenus in pace rationabiliter tenuistis et possedistis. Praeterea rationabilem consuetudinem in eadem ecclesia cantandi, legendi, praedicandi, pro fidelibus defunctis officium celebrandi, videlicet in vigiliis, laudibus et vesperis, auctoritate vobis apostolica confirmamus, et ut nullus ibidem hoc immutare, vel novum aliquid superinducere praesumat modis omnibus prohibemus. Sepulturam quoque ipsius loci, liberam esse concedimus, ut eorum qui se illic sepeliri deliberaverint devotioni et extremae voluntati, nisi forte excommunicati sint nullus obsistat. Decernimus ergo, etc.
In monogrammate: Bene valete.
In circulo:
CUSTODI ME, DOMINE, UT PUPILLAM OCULI. Ego Anastasius catholicae ecclesiae episcopus, Ego Otto diaconus cardinalis Sancti Gregorii ad Velum Aureum ss. Ego Guido diaconus cardinalis Sanctae Mariae in Porticu ss. Ego Jacinthus diaconus cardinalis Sanctae Mariae in Cosmedin ss. Ego Gerardus diaconus cardinalis Sanctae Mariae in Via Lata ss. Ego Odo diaconus cardinalis Sancti Nicolai in Carcere Tulliano ss. Ego Gregorius presbyter cardinalis tit. S. Calixti ss. Ego Cencius presb. card. tit. Sancti Laurentii in Lucina ss. Ego Henricus presb. card. tit. Sanctorum Nerei et Achillei ss.
Datum Laterani, per manum Rolandi Sanctae Romanae Ecclesiae presbyteri cardinalis et cancellarii, Idibus Novembris, indictione II, Incarnationis Dominicae anno 1153. Pontificatus vero domini Anastasii papae IV anno primo.
( Apparet cordula flavi coloris, sigillo amisso. )
VI. Privilegium pro monasterio Vallumbrosano. (Laterani, Nov. 22.)[LAMI, Eccl. Florent. Monum., I, 544.] ANASTASIUS episcopus, servus servorum Dei, dilecto filio AMBROSIO Vallumbrosano abbati, ejusque successoribus regulariter substituendis in perpetuum.
Justis religiosorum desideriis consentire, ac rationabilibus postulationibus clementer annuere, sedis apostolicae, cui largiente Domino deservimus, auctoritas, et fraternitatis unitas, nos hortatur. Hoc nimirum charitatis intuitu, dilecte in Domino fili Ambrosi abbas, tuis rationabilibus postulationibus annuentes Vallumbrosanum monasterium, cui, Domino auctore, praesides, cum omnibus Monasteriis sibi subjectis, sub apostolicae sedis tutela et protectione suscipimus, et scripti nostri pagina roboramus: statuentes, ut omnis immunitas, omnis libertas, quae a praedecessoribus nostris fel. mem. Victore, Gregorio VII, Urbano, Paschale, et Innocentio, Romanis pontificatus, praefato monasterio concessa est, futuris perpetuo temporibus firma tibi tuisque successoribus, ac Vallumbrosanae congregationi illibataque permaneant.
Adjicimus quoque, ut quascunque possessiones, quaecunque bona, jam dictum monasterium juste et legitime possidet, aut in futurum concessione pontificum, largitione principum, oblatione fidelium, seu aliis justis modis rationabiliter (praestante Domino) poterit adipisci, quieta vobis et integra conserventur; in quibus haec propriis duximus exprimenda vocabulis:
Monasterium S. Salvii; monasterium S. Trinitatis de Florentia; monasterium Strumense; monasterium de Usella, et S. Jacobi de Castello; monasterium de Passiniano, et S. Michaeis de Senis, et de Alphiano; monasterium de Cultubono et de Monte-Pisis; monasterium de Monte Scalario, et de Nerano; monasterium de Ficiclo, et de Capiano; monasterium S. Pauli Pisani; monasterium de Plaiano, et S. Venerii in Sardinia; monasterium S. Angeli de Pistorio, de Pacciano, de S. Mariae de Prato; monasterium de Vaiano, de Opleto, et de Monte-Plano; monasterium de fonte Thaonis; monasterium de Musceto, de Monte-Armato, et S. Ceciliae; monasterium S. Reparatae, de Trecento, de Crespino, de Razolo, de Rivo Caesaris, de Cuneo, de Turri, de Caprilia; monasterium Placentinum, Papiense, et Cremonense; monasterium de Capanna, et S. Prosperi; monasterium de Novaria, de Vercellis, de Janua, de Terdona, de Taurino; monasterium Brixiense, Veronense, et S. Vigilii; monasterium Bergomense, et Mediolanense, S. Carpophori, et Astense.
Sane nulli omnino hominum liceat conversos, aut monachos jam dicti monasterii seu etiam totius congregationis ausu temerario capere, vel captos retinere, seu aliquibus fatigationibus infestare. Porro fructuum vestrorum decimas, quas ubilibet propriis sumptibus, laboribusque colligitis, absque episcoporum contradictione, vel episcopalium ministrorum, seu etiam plebanorum, xenodochio vestro reddendas possidendasque, sancimus. Liceat etiam vobis clericos e saeculo fugientes, seu laicos, ad conversionem, absque cujuslibet interdictione, suscipere, et qui se devoverint in vestro coemeterio sepelire, et tam ipsorum, quam caeterorum fidelium oblationes sine aliorum ecclesiarum praejudicio recipere.
Decernimus ergo, ut nulli omnino hominum fas sit idem monasterium temere perturbare, aut ei subditas ecclesias, vel possessiones auferre, minuere, seu temerariis vexationibus fatigare; sed omnia integra conserventur eorum, pro quorum sustentatione concessa sunt, usibus omnimodis profutura. Si qua igitur in posterum ecclesiastica saecularisve persona, etc. Ego Anastasius, catholicae ecclesiae episcopus, subscripsi. Ego Imarus Tusculanus episcopus ss. Ego Manfredus presbyter cardinalis tituli S. Sabinae. Ego Aribertus presbyter cardinalis tituli S. Anastasiae. Ego Joannes presbyter cardinalis SS. Joannis et Pauli titulo Pamachii ss. Ego Otto diaconus card. S. Georgii ad Velum Aureum. Ego Guido diaconus S. Mariae in Porticu subscripsi. Ego Hyacinthus diaconus cardinalis S. Mariae in Cosmedin. Ego Gerardus diaconus cardinalis S. Mariae in Via Lata. Ego Oddo diaconus cardinalis S. Nicolai in Carcere ss.
Datum Laterani, per manum Rolandi, S. R. E. presbyteri cardinalis et cancellari, X Kalendas Decembris, indictione II, Incarnationis Dominicae 1153, pontificatus vero domini Anastasii papae IV anno primo.
VII. Episcopatus Aprutini fines, Ecclesiaeque possessiones, petente Guidone episcopo, confirmat. (Laterani, nov. 27.)(UGHELLI, Italia sacra, I, 357.) ANASTASIUS episcopus, servus servorum Dei, ven. fratri GUIDONI Aprutinae Ecclesiae episcopo, ejusque successoribus canonice substituendis.
Sicut injusta poscentibus nullus est tribuendus effectus, sed legitime desiderantium non est differenda petitio; tuis itaque, dilecte in Christo frater episcope, precibus annuentes ad perpetuam S. Aprutinae ecclesiae pacem et nobilitatem praesentis decreti stabilitate sancimus, ut universae parochiae fines (sicut a tuis praedecessoribus usque hodie possessi sunt) ita omnino tam tibi quam tuis successoribus in perpetuum conserventur. Qui videlicet fines a capite Vomani per ipsam summitatem montis, usque in rivum qui decurrit inter Asculanum comitatum, et Aprutinum, et per Carrufum, usque trans fluvium Tronti, ad confinium quod ibi decernitur usque in mare, et per maris usque in fluvium Vomani esse cernuntur, inter quos fines, quaecunque oppida, quaecunque villae, quaecunque plebes, quaecunque Ecclesiae sitae sunt, aut imposterum fuerint, sub tua et tuorum catholicorum successorum episcopali providentia et dispositione permaneant, et ex eis omnibus episcopalia vobis jura solvantur, tam in clericorum ordinationibus, et ecclesiarum consecrationibus, quam in redditu decimarum et oblationum, sive in correctionibus delinquentium. Sane illam monachorum pravam praesumptionem, quae (partim episcoporum absentia, partim eorum pervicacia) in Aprutinorum finibus inolevit, modo inhibemus, ut nec baptismum ulterius in monasteriis faciant, nec ad infirmorum unctiones de claustris suis progredi audeant, nec ad poenitentiam injungendam populares personas admittant, nec ab episcopo excommunicatos ad communionem, nec interdictos ad officia sacra suscipiant. Porro ecclesiam B. Mariae Matricem semper haberi (sicut hactenus habita est) et illic episcopalem decernimus sedem permanere, et tibi tuisque successoribus confirmamus quascunque possessiones, quaecunque bona eadem ecclesia in praesentiarum (juste et canonice) possidet, aut in futurum concessione pontificum, largitione regum, vel principum, oblatione fidelium, seu aliis justis modis, Deo propitio, poterit adipisci, firma tibi, tuisque successoribus et illibata permaneant; in quibus haec propriis duximus exprimenda vocabulis. Abbatiam S. Benedicti in Carrula, Abbatiam S. Mariae in Cataneto, Abbatiam S. Joannis in Pesula, Abbatiam S. Joannis in Scorcione, ecclesiam S. Flaviani, cum Castro, Portus, et omnibus pertinentiis suis, canonicam S. Sylvestri in Salino, Plebes S. Mariae in vico, S. Mariae in Vellete, S. Petri in Romano, S. Petri in Abrelio, S. Victorini in Canali, S. Mariae in Brazzano, S. Salvatoris in Pagliarolo, S Laurentii in Festiniano, S. Martini in Junipero, S. Mariae in Predi, S. Pauli in Ablata, S. Laurentii in Civitella, monasterium S. Sebastiani in Gomano, civitatem Interamnem, cum Vitica Carticula, Suburbium S. Flaviani, cum insula, Montonem, ripam de Tortoreto, et Lauro, medietatem Pretuli Lavaroni, Neretum, Turanum, Partem Gusberti in Oforiano, Terram filiorum Montacelli Gualterii, et Raynerii, Lucum, Collem vetulum, Rapinum, Mianum, Terrarum filiorum Albertionis, Forcellam, Capraficum, terram Canonis de Guictariis, podium scilicet Cantalupum, medietatem Germaniani, partem Bizini, civitellam Coloniam, partem de Gazino, et de tota terra S. Nicolai. Decernimus igitur, ut nulli omnino hominum liceat praefatam Ecclesiam temere perturbare, aut ejus possessiones auferre, vel ablatas detinere, vel injuste datas, suis usibus vindicare, minuere, vel temerariis vexationibus fatigare, sed omnia integra conserventur tam ejus quam clericorum, et pauperum usibus profutura (salva in omnibus Apostolicae sedis auctoritate). Si quis igitur in posterum Archiepiscopus, episcopus, imperator, aut rex, princeps, aut dux, comes, V. comes, judex, Castaldio, aut ecclesiastica saecularisve persona, hanc nostrae constitutionis paginam sciens, contra eam temere tentaverit, etc. Amen. Ego Anastasius catholicae Ecclesiae episcopus. Ego Gregorius presbyter cardinalis tit. S. Calixti. Ego Manfredus presb. card. tit. S. Sabinae. Ego Albertus presb. card. tit. S. Anastasiae. Ego Octavianus presb. card. S. Caeciliae. Ego Joannes presb. card. tit. SS. Jo. et Pauli Pamachii. Ego Centius presb. card. tit. S. Laurentii in Lucina. Ego Oddo diac. card. tit. S. Geor. ad velum Aureum. Ego Guido diac. cardin. tit. S. Mariae in Porticu. Ego Joannes diaconus card. tit. SS. Sergii et Bacchi.
Dat. Laterani, per manus Rollandi S. R. E. presb. card. et cancellarii V Kal. Decemb. ind. II Incarn. Dom. anno 1153, pontif. D. Anastasii papae IV, anno I.
VIII. Monasterio Sancti Laurentii in Campo, ejusque abbati Alberto, jura ac privilegia confirmat. (Laterani. Nov. 27.)[MURATORI, Antiq. Ital., V, 487.]
ANASTASIUS episcopus, servus servorum Dei, dilecto filio ALBERTO abbati monasterii Sancti Laurentii in Campo, quod in Fanensi parochia situm est, ejusque successoribus regulariter substituendis in perpetuum . . . . . . voluntatis affectu debet prosequenter amplecti, quatenus et devotionis sinceritas laudabiliter innotescit, et utilitas postulat, vires indubitanter assumant. Quapropter, dilecte in Domino fili Alberte abbas, petitiones tuas clementer admittimus, etiam praedecessorum nostrorum Joannis, Alexandri, Paschalis et Innocentii Romanorum pontificum vestigiis insistentes, Beati Laurentii monasterium, quod in Campo dicitur, cui adjutore Domino S. R. E. permanere decernitur, statuentes, ut quaecunque bona, quascunque possessiones inpraesentiarum juste et canonice possidere dignoscitur, universa, quae in futurum episcopali concessione, regali aut principali largitione, aut oblatione fidelium, seu aliis justis modis eidem coenobio, auxiliante Domino, offerri contigerit, firma tibi tuisque successoribus et illibata permaneant. In quibus haec propriis duximus exprimenda vocabulis.
Monasterium Sancti Angeli de Monte cum Ecclesiis et omnibus ad eum pertinentibus, monasterium Sancti Paterniani de Mampullo cum suis pertinentiis, monasterium Sancti Michaelis filiorum Alfedi, ecclesiam Sancti Joannis de Montecalvo, ecclesiam Maurianae in Lucioli, cum curte de Paleano, Sanctae Ceciliae cum curte de Ferbula, Sancti Stephani cum curte de Fenilio, monasterium Sancti Hippolyti cum cellis suis, videlicet Sancto Savino cum curte sua de Pratalia, Sancto Mauritio, Sancto Michaele et Sancto Damiano; cellam Sancti Stephani, Ecclesiam Sancti Gerontii, curte de Valelonga cum pertinentiis suis, monasterium Sancti Adriani cum ipso castro de Gajo, et cum insula Arvosiccho usque ad flumen Mecauri; cellam Sancti Martini in Britholi, Sancti Joannis Majoris in Fano constituti, Sancti Gregorii, Sanctorum Philippi et Jacobi de Cavallaria; curte, quae vocatur Canna domestica; curte, quae nominatur Gurgo fusco; ecclesiam Sanctae Mariae in Crutide, Sancti Paterniani, curtem Numero, curtem Urciano, Massa Barthi cum pertinentiis suis, curtem de Sancto Petro in Vettelago, curtem Roverate cum ecclesia Sancti Joannis, antudinam majorem atque minorem, curtem Sancti Petri de Bolagaria, castrum de Cerquacupa cum pertinentiis suis, ecclesiam Sancti Severi, Sancti Donati, cum curte de Ortaria; curtem Montis Calvi cum pertinentiis suis: monasterium Sancti Laurentii situm in Urbitalia cum pertinentiis suis, curtis et castris.
Decernitur ergo, ut nulli omnino hominum liceat eamdem ecclesiam temere perturbare, aut etiam possessiones auferre, vel ablatas retinere, vel injuste datas suis usibus venditare, minuere, vel temerariis vexationibus fatigare. Quae omnia integra conserventur eorum, pro quorum sustentatione et gubernatione concessa sunt, usibus omnimodis profutura. Si qua igitur in futurum ecclesiastica saecularisve persona. Ego Anastasius catholicae Ecclesiae episcopus subscripsi. Ego Gregorius presbyter cardinalis titulo Sancti Calixti subscripsi. Ego Aribertus presbyter cardinalis titulo Sanctae Anastasiae subscripsi. Ego Julius presbyter cardinalis titulo Sancti Marcelli subscripsi. Ego Ubaldus presbyter cardinalis titulo Sanctae Crucis in Hierusalem subscripsi.
Datum Laterani, per manum Rolandi sanctae Romanae Ecclesiae presbyteri cardinalis et cancellarii, V Kalendas Decembris, indictione II Incarnationis Dominicae anno 1153, pontificatus vero domini Anastasii IV papae anno I.
IX. Ecclesiam Tarvisinam, rogatu Blanconi episcopi, tuendam suscipit et ejus bona confirmat (Fragmentum). [UGHELLI, Italia sacra, V, 523.]
Datum Laterani, per manum Rolandi S. R. E. presbyteri cardinalis et cancellarii, Kal. Dec., ind. II, Incarnationis Dominicae an. 1153, pontificatus vero D. Anastasii papae IV anno I.
X. Privilegium pro monasterio S. Dionysii. (Laterani, Dec. 6.)[DOUBLET, Hist. de Saint-Denys, 498.]
ANASTASIUS episcopus, servus servorum Dei, dilectis filiis monachis Sancti Michaelis, salutem et apostolicam benedictionem.
Dilectus filius noster Odo abbas Sancti Dionysii et abbas vester pro causa census quinque marcarum, quam adversus monasterium Sancti Dionysii non tam de ratione quam de vestra voluntate movistis, nostro se conspectui praesentarunt et audientia data utrique, uterque rationes suas in nostro auditorio allegavit. Nos autem cum fratribus nostris rationibus utriusque partis auditis et cognitis, censum ipsum antedicto abbati et commisso sibi coenobio a vobis decernimus debere persolvi, et quidquid a vobis hactenus inde detentum est, abbati vestro praecepimus integre restituere. Vobis itaque praesentibus scriptis injungimus quatenus una cum eo quidquid usque ad hoc tempus de censu ipso detinuistis praedicto abbati restituere procuretis, et de caetero censum ipsum ei sicut olim inter monasteria vestra constitutum esse dignoscitur, sine contradictione aliqua persolvatis. Si vero infra quadraginta dies ex quo abbas vester ad vos repedaverit, census ipse saepe fato abbati non fuerit a vobis cum integritate solutus, extunc et vos ab officiis vestris auctoritate nostra suspensos et in vestro monasterio divina officia noveritis interdicta.
Datum Laterani, VIII Idus Decembris.
XI. Ad Petrum Bituricensem archiepiscopum.--Ut abbati Sancti Dionysii restituat ecclesiam de Casa Majori, et bona defuncti archipresbyteri, prout ab Eugenio papa semel et secundo monitus fuerat. (Laterani, Dec. 7.)[D. BOUQUET, Recueil, XV, 655.] ANASTASIUS episcopus, servus servorum Dei, venerabili fratri PETRO Bituricensi archiepiscopo salutem et apostolicam benedictionem.
Nos credimus quod suscepti pontificatus officium ita te obedientiae apostolicae sedis astrinxit, ut turpe tibi sit et inhonestum super eadem re secundo vel tertio mandatum Romani pontificis exspectare. Veniens autem ad nostram praesentiam dilectus filius noster Odo abbas venerabilis monasterii S. Dionysii, audientiae nostrae suggessit quatenus cum olim ad sedem apostolicam statuisset accedere, tu ei ecclesiam de Casa Majori, postquam iter veniendi arripuit, abstulisti; et cum archipresbyter ipsius ecclesiae (qui quando curam ejus suscepit regendam, universa quae processu temporis ibi conquireret, eidem ecclesiae dicitur contulisse) viam universae carnis fuisset ingressus, omnia bona ejus in tuos usus applicuisti, et cum felicis memoriae papa Eugenius praedecessor noster, de hujus facti correptione secundo tibi, sicut dictum est, sua scripta transmiserit, nullam exsecutionem mandatis ejus curavisti hactenus commodare. Super quo tanto amplius admiramur, quanto magis a semita justitiae te conspicis deviasse. Quare, omni commotione cessante, de ipsius correctione deberes vigilantius cogitare. Sed quia duritiam istam ad ea quae recta sunt nos oportet saltem in virtute apostolica inclinare, tibi praesentium auctoritate mandamus quatenus, si querela ejus veritatis ordine non discordat, et ecclesiam et quidquid de rebus antedicti presbyteri in servitio ejusdem ecclesiae acquisitis, ad te devenerit, saepe dicto abbati digna emendatione et satisfactione restituas, et quae ablata fuerunt, eidem facias cum integritate restitui; diligenter attendens ut nec ipse in auribus nostris super his querimoniam ulterius deponere compellatur, nec nos iterato tibi scripta nostra transmittere debeamus. Alioquin de hac mollienda duritia taliter a nobis noveris cogitandum ut ad exsequenda quae tibi a Romano pontifice injunguntur, semper debeas sollicitor inveniri. Scire enim debes quanto amore et diligentia antecessores nostri res B. Dionysii tutaverunt, scientes quod potens est ille, inquam B. Dionysius, pro illis non solum multa conferre, verum etiam multo ampliora illis contribuere beneficio. Ergo quod devote compleverunt, tu pro amore Dei et tanti martyris, ac pro salute animae tuae, adimplere ne tardes, quaeque juris nostri sunt, nobis restituere non desistas. Nulli ergo omnino hominum fas sit hanc nostram paginam temere perturbare, vel ei ausu temerario contraire. Si quis vero hoc attentaverit, iram Dei et beatorum apostolorum ejus Petri et Pauli se noverit incursurum.
Datum Laterani, VII Idus Decembris.
XII. Privilegium pro coenobio S. Dionysii. (Laterani, Dec. 8.[DOUBLET, Hist. de Saint-Denys, 497.] ANASTASIUS episcopus, servus servorum Dei, dilectis filiis ODONI abbati Sancti Dionysii ejusque fratribus salutem et apostolicam benedictionem.
Quoties illa confirmare alicui ecclesiarum quae juste ac rationabiliter possidet postulamur, animo nos convenit libenti concedere ac petentium desideriis congruum impertiri consensum, ne si forte in tuitione suarum rerum nostrum ei patrocinium negaverimus, ad diripienda bona ecclesiastica locum dare pravorum audaciae, cui potius nostri consideratio resistendum admonet videamur. Eapropter, dilecti in Domino filii, quieti et utilitati vestrae providere volentes auctoritate apostolica vobis confirmamus personatum Villiaci, ecclesiam de Calvomonte et ecclesiam de Cergiaco ad jus vestri monasterii pertinentes. Praeterea ecclesiae vestrae de Corbolio decimam quamdam in Chamoila quam venerabilis frater noster Hugo Senonensis archiepiscopus rationabili ei dispositione concessit. Ecclesiae autem vestrae de Valle Cressonis decimam ipsius villae nihilominus confirmamus et inconcussa ei omni tempore decernimus permanere. Nulli ergo omnino hominum fas sit hanc nostrae confirmationis paginam infringere, vel ei ausu temerario contraire. Si quis autem hoc ostentare praesumpserit, indignationem omnipotentis Dei et beatorum Petri et Pauli apostolorum ejus se noverit incursurum.
Datum Laterani, VI Decembris.
XIII. Pacifico abbati Brixellensi Sancti Genesii privilegia antiqua confirmat. (Laterani, Dec. 9.)[MURATORI, Antiq. Ital. V, 1021.] ANASTASIUS episcopus, servus servorum Dei, dilecto filio PACIFICO abbati monasterii Brixellensis, ejusque fratribus tam praesentibus quam futuris regularem vitam professis in perpetuum.
Cum omnibus religiosis locis atque personis debitores ex apostolicae sedis auctoritate ac benevolentia existamus, illis tamen attentius providere nos convenit, quos beati Petri juris esse non exstat ambiguum. Ut autem pro monasterio Sancti Genesii Brixellensis, cui, dilecte in Domino fili Pacifice abbas, auctore Deo, praeesse dignosceris, paterna vigilemus sollicitudine, tanto amplior est nobis injuncta necessitas, quanto ipse locus ad jus et proprietatem sanctae Romanae Ecclesiae noscitur pertinere. Ad exemplum itaque praedecessorum nostrorum felicis memoriae Paschalis et Innocentii Romanorum pontificum, idem coenobium sub beati Petri tutela suscipimus, et tam ipsi quam ejus colonis libertatem praeteritam conservantes, apostolicae sedis privilegio communimus. Statuimus enim, ut nullus sacerdotum quamlibet exerceat in eodem monasterio et adjacenti villa potestatem, nec ulli eorum facultas sit, locum ipsum vel monachos ejus, sive clericos interdictioni vel excommunicationi subjicere. Chrisma, oleum sanctum, consecrationes basilicarum sive altarium, ordinationes monachorum seu clericorum, qui in eisdem locis ad sacros sunt ordines promovendi, a quo malueritis, catholico episcopo suscipiatis. Obeunte vero te nunc ejusdem loci abbate, vel tuorum quolibet successorum, nullus ibi qualibet subreptionis astutia seu violentia praeponatur, nisi quem fratres communi consensu, vel fratrum pars consilii sanioris, de suo vel de alieno, si oportuerit, collegio, secundum Dei timorem et Beati benedicti Regulam, providerint eligendum. Electus autem ad Romanum pontificem consecrandus accedat. Ad haec praesenti decreto sancimus, ut quaecunque praedia, quaecunque possessiones seu bona a nobilis memoriae Attone comite vel marchione, ejusdem coenobii fundatore, sive a filio ejus Tedaldo, vel suo nepote Bonifacio, marchionibus, et Bonifacii filia Mathilda comitissa, singulari apostolicae sedis filia, vel ab aliis fidelibus, juris ejusdem monasterii de jure proprio collata sunt; quaecunque etiam inpraesentiarum juste et legitime possidet, aut inposterum concessione pontificum, oblatione fidelium, largitione regum vel principum, seu aliis justis modis, praestante Domino, poteris adipisci, firma tibi tuisque successoribus et illibata permaneant. In quibus haec propriis duximus exprimenda vocabulis.
Ecclesiam beati Michaelis de Ferraria, ecclesiam Sancti Christophori in Ponticelo, ecclesiam Sancti Michaelis in Maximatico, ecclesiam Sanctae Mariae in Gurzanetico, ecclesiam Sancti Philippi in Bibiano, ecclesiam Sanctae Mariae in Caldone, ecclesiam Sancti Georgii cum curte, ecclesiam Sanctae Mariae in Gurgo, ecclesiam Sancti Fabiani cum curte, medietatem curtis de Gavaseto, cum capella Sancti Petri infra Castro, curtem Sancti Martini cum capella, hospitale Sancti Laurentii in Calerno; jura quoque vestra, quae in Brixellensi portu habetis, atque stratam Teutonicam, et teloneum, et usum, qui de ea exire solet: quidquid habetis in Gonzaga, Piconiaca, Castello-Novo, in Butrioni, in Herbera, in Bletulo, in Sacca, in capite Inciae, et in Berupto; curtem, quae vocatur Mercorina, et dimidiam curtem Pellani, cum ecclesia Sancti Andreae; stedia, quae adjacent castris Godi, cum ecclesia Sanctae Mariae in Caldune; et Rivalte, cum portu in Mincio fluvio, Oliveta quoque in comitatu Brixiensi, vel Veronensi. Sane laborum vestorum, quos propriis manibus, aut sumptibus colitis, sive de nutrimentis vestrorum animalium, nullus omnino a vobis decimas exigere praesumat. Si qua autem libera et absoluta persona in vita vel in morte, pro redemptione animae suae, vestro monasterio se conferre voluerit, salva justitia matricis Ecclesiae, eam suscipiendi facultatem liberam habeatis. Nulli ergo omnino hominum fas sit praefatum monasterium temere perturbare, aut ejus possessiones auferre, vel ablatas retinere, minuere, vel aliquibus vexationibus fatigare; sed omnia integra conserventur, eorum, pro quorum gubernatione et sustentatione concessa sunt, usibus omnimodis profutura: salva in supradictis ecclesiis dioecesani episcopi canonica justitia. Ad indicium autem perceptae a Romana ecclesia libertatis, aureum Bizantium quotannis nobis, nostrisque successoribus persolvetis, quemadmodum a supradicta Mathilde comitissa in oblationis est chirographo institutum, ut juxta ejus devotionem, Brixellensis monasterii fratres ab omni saecularis servitii sint infestatione securi, omnique gravamine mundanae oppressionis remoti, nulli alii, nisi Romanae et apostolicae sedi, cujus juris idem locus est, aliqua teneantur occasione subjecti. Si qua igitur in futurum ecclesiastica saecularisve persona, etc. Ego Julianus presbyter cardinalis titulo Sancti Ego Anastasius catholicae Ecclesiae episcopus subscripsi. Ego Imarus Tusculanus episcopus subscripsi. Ego Gregorius presbyter cardinalis titulo Calixti subscripsi. Ego Manfredus presbyter cardinalis titulo Sanctae Savinae subscripsi. Ego Aribertus presbyter cardinalis titulo Sanctae Anastasiae subscripsi. Marcelli subscripsi. Ego Octavianus presbyter cardinalis titulo Sanctae Caeciliae subscripsi. Ego Altaldus presbyter cardinalis titulo Sanctae Priscae subscripsi. Ego Odo diaconus cardinalis sancti Georgii ad Velum Aureum subscripsi. Ego Jacynthus diaconus cardinalis Sanctae Mariae in Cosmedin subscripsi.
Datum Laterani, per manum Rolandi sanctae Romanae Ecclesiae presbyteri cardinalis cancellarii, V Idus Decembris, indictione II, Incarnationis Dominicae anno 1153 pontificatus vero domni Anastasii IV papae anno.
XIV. Bulla pro ecclesia Magalonensi. (Laterani, Dec. 10.)[ Gall. Christ., VI, Instrum., 357.] ANASTASIUS episcopus, servus servorum Dei venerabili fratri RAIMUNDO Magalon. episcopo, ejusque successoribus canonice substituendis in perpetuum salutem et apostolicam benedictionem.
In eminenti apostolicae sedis specula, disponente Domino, constituti, ex injuncto nobis officio fratres nostros episcopos tam vicinos quam longe positos debemus diligere, et ecclesiis sibi a Deo commissis suam justitiam observare. Eapropter, dilecte in Christo frater episcope, tuis justis petitionibus gratum impertientes assensum, praefatam Magalon. ecclesiam, cui Deo auctore praeesse dignosceris, ad exemplar praedecessoris nostri bonae memoriae Urbani II, sub B. Petri et nostra protectione suscipimus et praesentis scripti patrocinio communimus, statuentes ut quascunque possessiones et quaecunque bona eadem in praesenti juste et canonice possidet, aut in futurum concessione pontificum, largitione regum vel principum, oblatione fidelium, seu aliis justis modis, Deo propitio, poterit adipisci, firma vobis et per vos eidem Ecclesiae illibata permaneant, in quibus haec propriis duximus exprimenda vocabulis.
Ipsam eamdem Magalonensem ecclesiam canonice regendam, et disponendam tibi tuisque successoribus confirmamus, atque ecclesiam S. Baudilii de Montesevo, et universa quae ad Magalon. episcopum, seu ad fratrum ibi degentium communiam juste pertinere noscuntur. Praeterea ejusdem praedecessoris nostri vestigia sequentes, Melgorii comitatus curam vobis injungimus, et vos censum annuum ab illis, qui per manum Romani pontificis tenentur, exigatis, et si comitum, et ipsius comitatus haeredum successio desierit, nostra, nostrorumque successorum vice comitatum ipsum regendo disponatis. Decernimus ergo, etc.
Datum Laterani, per manum Rolandi sanctae Romanae ecclesiae presbyteri cardinalis et cancellarii, IV Idus Decemb., indict. II, anno Incarnat. Domini 1153, pontificatus vero domni Anastasii papae IV anno primo.
XV. Privilegium pro Ecclesia S. Victoris Massiliensis. (Laterani, Dec. 20.)[L' Antiquité de l' Eglise de Marseille, I, 471,] ANASTASIUS episcopus, servus servorum Dei, venerabilibus fratribus R. [RAIMUNDO] Arelatensi, P. [PONTIO] Aquensi, et G. [GUILLELMO] Ebredunensi archiepiscopis et caeteris episcopis per provinciam constitutis, etc.
( La décision du pape est conçue en ces termes: ) Quamobrem fraternitatem vestram rogamus atque praecipimus, ut possessiones omnes quas idem monasterium per quadraginta et eo amplius annos quiete tenuisse cognoscitur, decimas etiam quas post ejusdem temporis spatium in Ceresta cathedra, Almis, Nantis vel aliis locis per provinciam constitutis pacifice tenuisse probatur, quietas ei etiam inposterum dimittatis, etc.
XVI. Ad Andream archiepiscopum, P. comitem, clerumque ac populum Ragusanum. (Laterani, Dec. 25.)[FARLATI, Illyr, sacr., VI, p. 65.] ANASTASIUS episcopus, servus servorum Dei, venerabili fratri A. archiepiscopo, et dilectis filiis P. comiti et universo clero et populo Raguseorum, salutem et apostolicam benedictionem.
« Eos hic commendat propter exhibitum Henrico S. Romanae Ecclesiae subdiacono et legato pontificio honorem atque praestitam ejus mandatis praeceptisque pontificis nomine delatis obedientiam, tum subdit: »
Et quoniam longum est omnia quae vobis dicenda sunt, praesenti observationi committere, depositionis et interdicti sententiam ab eo in quosdam fratrum nostrorum episcoporum, pro eo quod vocati ad concilium ejus accedere contempserunt, auctoritate prolatam, a vobis noveritis ratam haberi; depositionis in Tristinen. (Drivastensem) et Dulichinens., interdicti vero in Catharinensem; excommunicationis quoque sententiam quam in Catharinensem comitem promulgavit ratam habemus, et donec episcopum suum Ecclesiae vestrae, sicut debet, obedire permittat, ab universitate vestra praecipimus observari. Ad haec devotionis, etc.
Dat. Laterani, VIII Kal. Januarii, etc.
XVII. Ad episcopos Galliae.--Adversus comitem Nivernensem et oppidanos Vizeliacenses (Laterani, Dec. 25.)[MANSI, Concil. XXI, 777.] ANASTASIUS episcopus, episcopis Galliae.
Quando peccata, in quibus culpa est relaxare vindictam, ab aliquibus suggerente diabolo committuntur, tanta est eis imponenda correptio, ut ipsi, poena docente, cognoscant quam grave fuerit quod patrarunt, et caeteros a similibus praesumptionibus ecclesiasticae correptionis timor inhibeat. Inde siquidem est, quod praedecessor noster beatae memoriae Eugenius papa per apostolica scripta tibi, frater episcope Lingonensis mandavit, quatenus Nivernensem comitem, super immanitate tyrannidis, quam in Vizeliacensi monasterio, quod utique B. Petri juris existit, feritate barbarica exercuerat, ut resipisceret districtius commoneres, et si a tanta nequitia nollet desistere, in eum et in Burgenses Vizeliaci excommunicationis, et in terris ipsius comitis, interdicti sententiam promulgares. Sed sicut audivimus quibusdam occasionibus, mandatum ipsius, unde non modicum admiramur, nondum est ex toto completum. Et ideo nos, qui, divina disponente clementia, in officio ei apostolatus successimus, quoniam praefatum monasterium, tanquam speciale patrimonium B. Petri, cogimur defensare, memorati praedecessoris nostri vestigiis inhaerentes, venerabili fratri nostro Petro Bituricensi archiepiscopo dedimus in mandatis, ut nisi praefatus comes ab eo commonitus, damna, quae ipsi monasterio intulit, in integrum emendaverit, ac locum ipsum in pace ac libertate sua dimiserit, tam ipsum comitem, quam Burgenses Vizeliac. qui tantae nequitiae factores existunt, excommunicationi auctoritate nostra subjiciat, et in tota terra ejus, praeter baptisma parvulorum et morientium poenitentias, omnia divina prohibeat celebrari. Praesentium itaque vobis auctoritate mandamus, quatenus et sententiam ipsam, postquam vobis ab eodem fratre denuntiata fuerit, firmiter observetis, et per vestras parochias observari inviolabiliter faciatis.
Datum Laterani, VIII Kal. Januarii.
XVIII. Ad Pontium Vizeliacensem abbatem.--De eodem argumento. (Laterani, Dec. 25.)[MANSI, Concil., XXI, 777.] ANASTASIUS episcopus, Pontio abbati Vizeliacensi.
Super contritione, persecutione, atque angustia, quam pro commissa tibi ecclesia et pro justitia pateris, devotioni tuae paterno affectu compatimur: et in quibus secundum Deum possumus, grata tibi volumus subsidia ministrare. Inde est quod juxta votum et petitionem tuam, litteras nostras tam archiepiscopis quam episcopis regni Francorum, et regi, comitibus, atque baronibus, quemadmodum tua devotio requirebat, studuimus destinare: quarum continentiam ex transcriptis poteris evidenter agnoscere. Si ergo, dilecte in Christo fili, tu pro domo Israel tribulationibus subjaces, debes sperare quod dabit Dominus de tribulatione auxilium, et in ipsius misericordia confidentes de omni pressura eripiet, et ad portum quietis gratia sua perducet. Age ergo, fili, et murum tutissimum te pro ecclesia tua, sicuti hactenus, ita et deinceps, non pigriteris opponere: imo contra eos qui fidem penitus abnegarunt, quos etiam excommunicationis vinculo praecepimus innodari, viriliter studeas dimicare; et donec excommunicati fuerint, si te super aliquo in jus forsitan voluerint evocare, nobis inconsultis nullatenus eis respondeas. Adjicientes etiam tibi mandamus, et auctoritate apostolica inhibemus, ut in ecclesia nostra de Vizeliaco, quae proprium allodium B. Petri esse dignoscitur, nullam concessionem, nisi ex mandato nostro, comiti Nivern. facere audeas.
Datum Laterani, VIII Kal. Januarii.
XIX. Ad Odonem Burgundiae ducem, ut Vizeliacenses oppidanos excommunicatos habeant. (Laterani, Dec.?)[DU CHENE, Hist. généalog. des ducs de Bourgogne, Preuv., p. 40.]
ANASTASIUS episcopus, servus servorum Dei, dilectis filiis nobilibus viris ODONI duci Burgundiae, H. comiti, A. de Borbone, GUILLELMO comiti Cabilonensi, RAYMUNDO fratri ducis, R. comiti de Joviniaco, G. de Donziaco, R. de Rubeomonte, D. de Luziaco, A. de Monteregali, S. vicecomiti Senonensi et filiis ejus G. et B., G. vicecomiti Castrilandonis, G. de Vergiaco, O. de Tilio, HUG. de Monte Sancti Joannis, salutem et apostolicam benedictionem.
Ad notitiam vestram jamdiu credimus pervenisse, quod pro immanitate crudelitatis et barbarica tyrannide quam perjuri et proditores burgenses de Vizeliaco in dominum suum dilectum filium Pontium abbatem Vizeliacensem et in ipsum monasterium exercuerunt, et adhuc non desinunt exercere, a corpore Christi, quod est Ecclesia, quasi membra putrido mandato sanctae recordationis Eugenii papae sint gladio divini verbi praecisi. Quod ipsi pro nihilo reputantes, ac si adversus Dominum se fallaci potentia existiment praevalere, adhuc in sua nequitia contumaciter, non impune tamen perdurant; putantes forsitan quod apostolicae sedis patrocinium aliquando eidem ecclesiae subtrahatur. Nos igitur eorum iniquitatem districte pensantes, in ira tamen nostra misericordiam continentes, manus nostras super eos ad praesens non plus duximus aggravare. Nobilitati tamen vestrae per apostolica scripta mandamus quatenus praedictos burgenses tanquam perjuros, proditores et excommunicatos in nundinis et mercatis terrarum vestrarum recipi omnino prohibeatis, imo a quibuscunque vestrorum hominum poterint inveniri, capi et rebus suis praecipitatis penitus spoliari.
XX. Hugoni Senonensi archiepiscopo, Godefrido Lingonensi, Theobaldo Parisiensi, et Henrico Trecensi, episcopis, de burgensibus Vizeliacensibus eadem quae superiori epistola mandat. (Laterani, Dec.?)[MANSI, Concil., XXI, 774.] Ad notitiam vestram, etc.
XXI. Ad Petrum Bituricensem archiepiscopum.--Ut comitem Nivernensem, nisi resipuerit excommunicet. (Laterani, Dec.?)[MANSI, Concil., XXI, 775.]
ANASTASIUS episcopus, P. Bituricensi archiepiscopo.
Immanem crudelitatem et barbaricam saevitiam quam Nivernensis comes in Vizeliac. monasterium, ac si contra Dominum, adversus sponsam suam sacrosanctam Ecclesiam, ejus potentia debeat praevalere, adhuc exercere non desinit, tua fraternitas, ut credimus, pro sua saltem magnitudine recognoscit. Contra quam cum praedecessor noster sanctae recordationis Eugenius papa apostolicae sedis antidota praeparasset, et voluisset eum corripere, a tanto morbo sanari non meruit, quoniam pertransiit in affectum cordis, et obscuratum est insipiens cor ejus, ut, juxta verbum propheticum, videns non videat, et intelligens quae Dei sunt, nequaquam intelligat. Nos igitur qui divina dispensante clementia memorato praedecessori nostro in sede apostolatus successimus, quoniam praefatum Vizeliacense monasterium tanquam B. Petri allodium cogimur defensare, et praedicti comitis ac omnium Christianorum salutem paterna charitate sitimus, atque de tuae fraternitatis prudentia et honestate fiduciam non modicam obtinemus: per praesentia scripta charitatis tuae mandamus, quatenus remota dilatione districte commoneas, ut damna quae ipsi monasterio intulit, cum integritate resarciat, et locum ipsum in pace ac libertate sua dimittat. Eidem etiam comiti ex parte nostra denuntia, ne, pro exhibenda justitia alicui suorum hominum, abbatem Vizeliacensem ad suam praesentiam venire compellat: nisi prius in ejusdem abbatis curia cognoscatur alicui suorum hominum justitiam denegasse. Quod si infra triginta dies post tuam commonitionem, quae supradiximus, neglexerit adimplere; ad locum unde in auribus ipsius de facili valeat resonare, cum religiosis et prudentibus viris accedat: et populi coetu in ecclesia congregato, accensis candelis, in personam ejus et perfidorum Burgensium de Vizeliaco solemniter auctoritate apostolica excommunicationis sententiam absque omni appellationis remedio proferas, ut praeter baptisma parvulorum et morientium poenitentiam, in omnibus terris ejusdem comitis omnia divina officia prohibeas celebrari. Adjicientes etiam tibi mandamus, ut sententiam ipsam venerabilibus fratribus nostris Hu. Senonensi archiepiscopo, G. Nivernensi episcopo, G. Lingonensi, He. Eduensi, Henr. Trecensi, et A. Antissiodorensi, episcopis, per tuas litteras ex parte nostra firmiter denunties observandam. Nos siquidem per apostolica eis scripta mandavimus, ut eamdem sententiam post tuam denuntiationem per suas parochias inviolabiliter faciant observari. Litteras vero quas praedictis fratribus nostris, Lingonensi, Eduensi, Nivern. Antissiod. episcopis misimus, per tuos eis nuntios facias praesentari.
XXII. Ad Ludovicum VII, Francorum regem.--Adversus comitem Nivernensem, et oppidanos Vizeliacenses. (Laterani, Dec.?)[MANSI, Concil., XXI, 776.]
ANASTASIUS episcopus, LUDOVICO regi.
Quoniam jam a retroactis temporibus de tua regia magnificentia nobis et sacrosanctae Romanae Ecclesiae bona sunt plurima nuntiata; nobilitatem tuam, tam hi qui in apostolatus officio praecesserunt, quam nos, per omnia dileximus; et qui adhuc ex divina voluntate sumus superstites, diligimus, et honorem tuum in quibus secundum Deum possumus, cupimus augmentari. Eapropter, charissime in Christo fili, quemadmodum praedecessor noster sanctae memoriae Eugenius papa, ita et nos pro Vizeliacensi monasterio apostolica tibi scripta dirigimus: mandantes et in Domino commonentes, ut Nivernensem comitem, qui feritate barbarica saevire adversus praefatum monasterium non desistit, districte commoneas, ut memorato monasterio damna quae intulisse dignoscitur, in integrum studeat emendare, et locum suum in pace ac libertate sua dimittat. Si vero aliquam justitiam in eodem monasterio se habere confidit, suam postmodum mandato nostro poterit obtinere justitiam. Quod si in sua pertinacia induratus, haec effectui mancipare contempserit, nos in personam ejus, et Burgensium Vizel. excommunicationis sententiam sine appellationis remedio praecipimus promulgari, et in tota terra ipsius, praeter baptisma parvulorum et morientium poenitentias, omnia divina officia penitus prohiberi. Quocirca per praesentium latorem tibi mandamus, quatenus extunc ab eo tanquam excommunicato abstineas, et Burgenses ipsos ab omnibus feriis regni tui sub banno tuo penitus prohibens, a quibuscunque inveniri poterunt, capi, et rebus suis spoliari, sicut perjuros et ecclesiae turbatores, justitiae zelo praecipias. Praeterea nihilominus industriae tuae mandamus, quatenus praefatum monasterium Vizeliac. pro alicujus falsa suggestione nullatenus aggraves: imo pro B. Petri et nostri reverentia, ipsum tanquam ejusdem principis apostolorum patrimonium, ab omni hoste studeas defensare. Ad haec, devotionem tuam nullatenus latere volumus quod nos dilecto filio nostro Vizeliacensi abbati dedimus in mandatis ut memorato comiti in monasterio nostro nullam prorsus concessionem facere audeat. Valete.
XXIII. Ecclesiae Arelatensis privilegia et bona confirmat. (Laterani, Dec. 26.)[ Gall. Christ. nov., I, Instrum. 97.] ANASTASIUS episcopus, servus servorum Dei, venerabili fratri RAIMUNDO Arelatensi archiepiscopo, ejusque successoribus canonice substituendis in perpetuum.
Arelatensem metropolim famosum et insignem quondam fuisse, atque in Galliarum partibus, multis et dignitatis et gloriae titulis claruisse, tam vetusta ipsius civitatis indicia, quam authentica veterum scripturarum testimonia manifestant: sed quia consistentis in ea populi peccata corrigere divinae dispositioni complacuit, guerris undique irruentibus, tam in dignitate, quam in rebus temporalibus ipsa metropolis est plurimum diminuta, cujus contritioni nos, qui licet indigni justitiae cultores atque custodes in ecclesia [ f. ecclesiastica], principis apostolorum Petri et Pauli specula, disponente Domino, residemus, benigno affectu compatimur, et ejus paci et dignitati salubriter, in quantum cum Deo possumus, providere optamus; aequum enim ac rationabile est, ut qui beato Petro et ejus vicariis devotiores esse noscuntur, et sacrosanctae Romanae Ecclesiae patrocinio cupiunt confoveri, ejusdem piae matris uberibus nutriantur, et in rationabilibus suis petitionibus exaudiantur. Quocirca, dilecte in Christo frater et coepiscope Raimunde, de tuis justis postulationibus clementer annuimus, et praedictam Arelatensem Ecclesiam ad quam nimirum sicut ex dictis beati Zozimi papae et martyris evidenter ostenditur, ex hac sancta Romana et apostolica sede Trophimus sanctus antistes, de cujus utique fidei fonte rivulos totae Galliae exceperunt, a beato Petro delegatus fuit, sub ipsius apostolorum principis et nostra protectione suscipimus, et praesentis scripti privilegio communimus, statuentes ut quascunque possessiones, quaecunque bona eadem Ecclesia in praesentiarum juste et canonice possidet, aut in futurum cessione pontificum, largitione regum vel principum, oblatione fidelium, seu aliis justis modis, Deo propitio, poterit adipisci, firma tibi tuisque successoribus, et per vos eidem Ecclesiae permaneant, in quibus haec propriis duximus exprimenda vocabulis:
Monasterium Sancti Caesarii cum omnibus pertinentiis suis, quod idem beatus Caesarius Arelatensis antistes in allodio ipsius ecclesiae fundasse dicitur, et de bonis ejus ditasse; ordinationem quoque atque correctionem ipsius loci, ecclesiam Beatae Mariae de Fosso cum decimis et omnibus pertinentiis suis, ecclesiam Beatae Mariae de Castello veteri, cum decimis et aliis pertinentiis suis, castrum de Cellone, castrum de sancto Amantio, castrum de Avernico et de Avalone, castrum de Mornatio et de Montedragone, redditus de ponte Sancti Genesii, Judaeos, et jus quod habetis in moneta ipsius civitatis, quidquid habetis in partibus et teloneis Arelatensibus. Praeterea transactionem quae inter te et Anfosum Tolosanum comitem, rationabili providentia facta et in scripto redacta est, si rationabilem esse constiterit, auctoritate sedis apostolicae roboramus. Insulam etiam, quae Boscus-comitalis vocatur, quam praedictus comes ecclesiae tuae restituit, tibi tuisque successoribus nihilominus confirmamus.
Ad haec per amplioris et specialioris genere praerogativa [ f. generis praerogativam] praesenti decreto statuimus, ut nulli prorsus Iegato, nisi ei tantum qui a Romani pontificis latere fuerit delegatus, Arelatensis provincia sit subjecta.
Decernimus ergo, ut nulli omnino hominum liceat praefatam ecclesiam temere perturbare, aut ejus possessiones auferre, vel ablatas retinere, minuere, aut aliquibus vexationibus fatigare; sed omnia integra conserventur, eorum pro quorum gubernatione et sustentatione concessa sunt usibus omnimodis profutura. Si qua igitur in futurum ecclesiastica, saecularisve persona, hanc nostrae constitutionis paginam sciens contra eam temere venire tentaverit, etc. Amen. Ego Anastasius catholicae Ecclesiae episcopus. Ego Ymarus Tusculanus episcopus. Ego Hugo Ostiensis episcopus. Ego Gobertus presbyter cardinalis tituli Sancti Calixti. Ego Manfredus cardinalis tituli Sanctae Sabinae. Ego Guido cardinalis Sancti Pastoris. Ego Jordanus cardinalis Sanctae Suzannae, etc.
Datum Laterani, per manum Rolandi sanctae Romanae Ecclesiae praesbyteri cardinalis et cancellarii, VII Kalendas Januarii, Indictione II, Incarnationis anno 1153, pontificatus Anastasii papae IV, anno I.
XXIV. Massiliensis Ecclesiae bona Petro episcopo confirmet. (Laterani, Dec. 30.)[ Gall. Christ. nov., I, Instrum, 112.] ANASTASIUS episcopus, servus servorum Dei, venerabili PETRO fratri Massiliensi episcopo, ejusque successoribus canonice substituendis in perpetuum.
In eminenti apostolicae sedis specula, disponente Domino, constituti, fratres nostros episcopos, tam vicinos, quam longe positos, fraterna charitate debemus diligere, et ecclesiis quibus Domino militare noscuntur, suam justitiam conservare. Eapropter, dilecte in Christo frater Petre episcope, tuis rationalibus postulationibus clementer annuimus, et praedecessorum nostrorum felicis memoriae Innocentii et Eugenii Romanorum pontificum vestigiis inhaerentes, beatae Dei genitricis Mariae Massiliensem ecclesiam cui Deo auctore praeesse dignosceris, sub beati Petri et nostra protectione suscipimus, et praesentis scripti privilegio communimus. Statuentes ut quascunque possessiones, quaecunque bona, tam ecclesiis, quam in decimis, castellis, villis et aliis, eadem ecclesia in praesentiarum juste et canonice possidet, aut in futurum concessione pontificum, largitione regum vel principum, oblatione fidelium, seu aliis modis, Deo propitio, poterit adipisci, firma tibi tuisque successoribus illibata permaneant. In quibus haec propriis duximus exprimenda vocubulis.
Monasterium Sancti Salvatoris de la Sachoas, quod infra muros civitatis Massiliae situm est, civitatem episcopalem cum toto territorio suo, Rocambarbaram cum vallo circumeunte Rocam ipsam, et vallis a muris eamdem civitatem circumeuntibus: portum de porta Gallica, et quidquid habes in portu antiquo, qui est inter monasterium et civitatem, terras de Fontecooperto, Pedaticum de territorio Alaugii et Nertii. Quidquid habes in portu de Banneriis; quidquid habes in Leonio, castrum sancti Canati, castrum Nertii, castrum Alaugii, villam sancti Juliani, partem quam habes in castro de Pennis, castrum de Mairanegas, castrum de Melna, castrum de Aurovenes, castrum de Balcet, cum territorio et appendiciis suis, castrum Albaniae, et duos rocetos pro eo in Natale Domini et in Pascha. Quidquid praeterea Pontius de Podio-nigro pro filio suo Aichardo in supradicto castro Alaugii ecclesiae tuae concessit, partem tuam de castro Evene, podium quod castellum Guimberti vocatur: Addentes siquidem auctoritate apostolica prohibemus, ne quis in eodem podio, vel in aliis ejusdem Massiliensis ecclesiae possessionibus absque assensu et voluntate Massiliensis episcopi castrum Turen. vel munitionem aliquam aedificare praesumat. Porro translatione quae de causa de qua inter te ac Gaufridum de Massilia, et fratres ipsius controversia versabatur, in praesentia venerabilis fratris nostri Raimundi Arelatensis archiepiscopi, et aliorum episcoporum utraque parte consentiente facta est, quemadmodum in eorum scripto continetur, munimine praesentis pagine roboramus, et rata futuris temporibus decernimus permanere. Ecclesiam sancti Canati, ecclesiam de Mairanicis, et ecclesias de Melna, cum decimis et pertinentiis earum, ecclesias de Pennis, de Nertio, de Alaugio, Sancti Juliani, Sanctae Mariae in villa episcopali, Sancti Martini in villa vicecomitali, cum decimis et earum pertinentiis, Sanctae Mariae de la Sachoas, Sancti Martini de Arogno, Sancti Laurentii, Sanctae Andreae, in territorio Massiliensi ecclesias de Septimo, S. Tirsi de Cula, S. Mitrii ad castrum Gumberti. et de Solobiis cum decimis et earum pertinentiis ecclesiam S. Michaelis in territorio Massiliensi, ecclesias S. Marcelli cum decimis, ecclesias de Albania, S. Petri ad Vincula, Sancti Joannis de Gargerio, Sancti Clari, Sancti Pontii, Sanctae Mariae de Gemenas, Sanctae Mariae de Ros, Sancti Joannis de Podio, in valle Tritis, ecclesiam Sancti Martini de Insol. et cum decimis. In ecclesiis de Auriol tertiam partem decimarum, in ecclesiis Sancti Zachariae VII sol. et duos medollalios de melle, ecclesias de Villariis et Rochaforti, de Chuia cum decimis, ecclesiam S. Petri et S. Joannis de Signa, de castro veteri cum decimis, ecclesias de Aurovones, de Bauceto, de Castelleto, Sancti Victoris in territorio de Madalgas cum decimis, ecclesiam de Laza cum pertinentiis. Interdicimus etiam ut nullus abbas, nullus monachus, vel quaelibet alia persona excommunicatos, vel interdictos, qui ad Massiliensem ecclesiam jure parochiali pertinere noscuntur, recipiat.
Decernimus ergo ut nulli omnino homini liceat praefatam ecclesiam temere perturbare, aut ejus possessiones auferre, etc. Amen. Ego Anastasius catholicae Ecclesiae episcopus. Ego Ymarus Tusculan. episcopus, Ego Ugo Ostiensis episcopus. Ego Oddo diaconus cardinalis S. Gregorii ad Velum Aureum, etc.
Datum Laterani, per manum Rolandi S. Romanae Ecclesiae presbyteri cardinalis et cancellarii, III Kal. Januarii, indictione II. Incarnationis Dominicae anno 1153, pontificatus domni Anastasii anno I.
XXV. Privilegium pro Ecclesia Faesulana. (Laterani, Dec. 31.)[UGHELLI, Italia sacra, III, 244.] ANASTASIUS episcopus, servus servorum Dei, venerabili RODULPHO Faesulano episcopo, ejusque successoribus canonice substituendis in perpetuum.
Officii nostri nos hortatur auctoritas, fratres nostros episcopos debita charitate diligere, et ecclesiis regimini eorum a Deo commissis suam justitiam conservare. Quocirca, dilecte in Christo frater et coepiscope Rodulphe, rationabilibus tuis postulationibus clementer annuimus, et praedecessoris nostri, san. mem. papae Eugenii vestigiis inhaerentes, Faesulanam ecclesiam, cui Deo auctore praeesse dignosceris, sub B. Petri, et nostra protectione suscipimus, et praesentis scripti privilegio communimus, statuentes, ut quascunque possessiones, quaecunque bona, eadem ecclesia in praesenti anno juste et canonice possidet; aut in futurum largitione regum vel principum, oblatione fidelium, seu aliis justis modis, praestante Domino, poterit adipisci, firma tibi tuisque successoribus et illibata permaneant; in quibus haec propriis duximus exprimenda vocabulis:
Monasterium S. Bartholomaei, quod Faesulis positum est, monasterium S. Martini in Majano, monasterium S. Gaudentii in pede Alpis, monasterium S. Mariae de Rosano, plebem S. Petri de Romena cum decimis et possessionibus ad jus Faesulani episcopatus pertinentibus, plebem S. Petri de Cassia, plebem S. Joannis de Capolia, plebem S. Leonini in Collina, plebem S. Martini de Vado, plebem S. Mariae de Sco, plebem S. Mariae de Spaltinna, caeteras vero tam plebes, quam ecclesias quae Faesulanae ecclesiae juris esse noscuntur, civitatem, et arcem Faesulanam, castellum montis Lauri cum curte sua, castellum de Cisalo cum curte sua, castellum montis Bonelli cum curte sua, castellum Gregnanellum cum curte sua, quidquid etiam habetis in curte de Acone, et in curte de Lancisa, et infra plebem de Panzano, et S. Mariae Novolae, et S. Justi in Salice, curtem de Agna, ecclesiam S. Alexandri cum curte sua juxta castrum montis Carboli. Alia quoque castella, villas et alias possessiones, sicut in privilegio praedecessoris nostri bonae memoriae papae Innocentii nominatim vobis confirmata sunt. Ordinationes etiam praedictorum monasteriorum, et baptismalium ecclesiarum, quae Faesulanae ecclesiae subdita sunt, nullus absque vestro assensu sibi usurpare praesumat; in capellis autem vestrarum plebium liberam ordinationem, et debitam obedientiam absque alicujus contradictione plebani habeant, sicut per privilegium fel. mem. Paschalis papae eis concessum est, salva proprii episcopi debita reverentia. Partem vero decimarum, oblationum, testamentorum et caeterorum reddituum ecclesiasticorum per vestrum episcopatum secundum statuta canonum vobis confirmamus, et ut nulla Ecclesia in eodem episcopatu construatur, et constructa absque vestra licentia cuilibet subjiciatur, interdicimus, salva nimirum in omnibus apostolicae sedis justitia et auctoritate.
Decernimus ergo, ut nulli omnino, etc. Si qua igitur, etc. cunctis autem, etc. Amen. Ego Anastasius catholicae Ecclesiae episcopus. Ego Ugo Ostiensis episcopus subscripsi. Ego GG. presbyter cardinalis S. Calixti. Ego Guido presbyter cardinalis S. Chrysogoni. Ego Manfredus presbyter card. S. Savinae. Ego Aribertus presbyter card. S. Anastasiae. Ego Julius presbyter cardinalis S. Marcelli. Ego Ubaldus presbyter cardinalis tit. S. Crucis in Hierusalem subscripsi. Ego Astaldus presb. cardinalis tit. S. Priscae. Ego Joannes presbyter cardinalis tit. SS. Joannis et Pauli tit. Pammachii subscripsi. Ego Joannes presbyter cardinalis tit. SS. Sylvestri et Martini subscripsi. Ego Otho diaconus cardinalis S. Georgii ad Velum Aureum subscripsi. Ego Martinus diaconus cardinalis S. Mariae in Cosmedin subscripsi. Ego Joannes diac. card. SS. Sergii et Bacchi.
Datum Laterani, per manum Rolandi sanctae Romanae Ecclesiae presbyteri cardinalis et cancellarii II Kal. Jan. indict. II, Incarnationis Dominicae anno 1153, pont. D. Anastasii papae IV anno I.
ANNO 1153-1154. XXVI. Ad Petrum Tarentasiensem archiepiscopum. (Laterani, Nov. 24.)[ Hist. patriae Monum., Chart., I, 804.] ANASTASIUS episcopus, servus servorum Dei, venerabilibus fratribus P[ETRO] Tarentasiensi archiepiscopo et AR. Augustensi episcopo, salutem et apostolicam benedictionem.
Fraternitati vestrae notum fieri volumus quod nos dilectis filiis nostris G. priori Sancti Ursi et fratribus ejus et per eos commissae sibi ecclesiae donationem Stratae quam dilectus filius noster nobilis vir Hu. comes Mauriennae eisdem fratribus pietatis intuitu fecisse dignoscitur, ipsis studuimus confirmare. Ideoque per apostolica vobis scripta mandamus quatenus si aliquis contra nostrae confirmationis paginam forte ire praesumpserit et commonitus noluerit emendare, excommunicationis eum sententia innodetis.
Dat. Lateran., VIII Kal. Decembris.
XXVII. Ad Engebaldum Turonensem archiepiscopum.--Mandat ut G. Trecorensem episcopum evocet et ejus vitam discutiat. [MANSI, Concil., XXI, 773.]
ANASTASIUS episcopus, servus servorum Dei, venerabili fratri E. Turon. archiepiscopo salutem et apostolicam benedictionem.
Si honorificationi commissi tibi pontificalis officii ea diligentia qua oportet intenderes, si correctioni eorum quae de his qui sub tua provisione insistunt dicuntur enormia debita sollicitudine immineres, vita et conversatio fratris nostri G. Trecorensis episcopi non remansisset usque nunc sub tuis oculis indiscussa. De cujus utique actibus ad aures nostras talia pervenerunt, quae de qualibet persona in clericali ordine constituta et audire opprobrium, et referre lamentabile videretur. Bonorum quidem Ecclesiae suae dilapidator asseritur, et sacros ordines contra decreta sanctorum Patrum dicitur distribuisse. Praeterea Simoniae ac perjurii crimine, multisque aliis piaculis perhibetur usque adeo irretitus, ut, quod dicere sine nimia mentis afflictione non possumus, juxta vocem prophetae (Ose. VII) factus sit tanquam subcinericius, qui non reversatur. In quo facto illi de commissione horum excessuum, tibi vero est de taciturnitate timendum: dum speculator datus a Domino domui Israel, ita irrequisitos tantos excessus incorrectosque dimittis, ut parietem peccatorum, quem deberes evertere, linire potius juxta vocem propheticam videaris. Quoniam igitur sustinere nec volumus, nec debemus, ut praefati episcopi vita diutius remaneat indiscussa, per praesentia scripta fraternitati tuae mandamus quatenus prudentibus aliquibus et religiosis viris ascitis, aut dictum episcopum et clerum ecclesiae suae tuo jubeas conspectui praesentari, et diligenti conversationis et actuum illius facta discussione, si vel aliquo crimine apparuerit irretitus, vel sacros ordines contra statuta canonum inventus fuerit celebrasse, ab officio suo suspensum ad praesentiam nostri apostolatus transmittas; ut nos quid in eo fuerit puniendum juxta constitutiones canonicas puniamus. Volumus autem ut tam tu quam alii episcopi vel abbates, quos ad discutienda illius opera evocaveris, quidquid veritatis exinde inveneritis per scripta vestra studeatis nobis plenius indicare. Sane cum tales de illo rumores aures etiam, ut dicitur, felicis memoriae papae E. praedecessoris nostri multorum proborum fuerint relatione aspersae, ille . . . rectione sua usque nunc omiserit cogitare; pervidendum nobis est, ut de dissimulatione tam tristium nuntiorum non videamur a districto judice arguendi.
ANNO 1154. XXVIII. Ad Gregorium episcopum Lucensem. [BALUZ., Miscell., ed. Mansi, IV, 595.] ANASTASIUS episcopus, servus servorum Dei, venerabili fratri G. Lucano episcopo salutem et apostolicam benedictionem.
Si a rigore canonum aliquando ex misericordia declinamus, et cum miseris misericorditer agimus, et cum infirmantibus infirmamur, hoc non ideo facimus quod velimus aliis suam justitiam decurtare, vel regiae viae tramitem, qui nobis summopere indicitur observandum relinquere. Auditu namque audivimus, unde non possumus non mirari; audivimus siquidem quod clerici ecclesiae S. Pantaleonis quoniam cum eis misericorditer egimus, et ab interdicto sub quo memorata ecclesia longo tempore fere usque ad interitum laboraverat, non tam de justitia quam de misericordia eos absolvimus, modo cornua erigant, et priorem, non sicut decet, sed pro libitu sibi affectent praeponere, et jus quod dilecti filii nostri canonici S. Fridiani in eadem Ecclesia habere noscuntur, ipsis conantur auferre. Sane licet et nos misericorditer relaxaverimus interdicti sententiam, cum Beati Fridiani ecclesiam nequaquam intelleximus suo jure privari, nec praedecessorum nostrorum privilegia infringere, ut canticum misericordiae atque justitiae possimus Domino decantare et dicere cum Propheta: Misericordiam et judicium cantabo tibi, Domine; inde est quod fraternitati tuae per apostolica scripta mandamus, quatenus praedictos clericos S. Pantaleonis in electione prioris sine consensu et voluntate praedictorum filiorum nostrorum canonicorum S. Fridiani procedere non permittas, nec tu turpiter procedas. Quod si aliquam justitiam tu vel ipsi clerici S. Pantaleonis vos habere confiditis, quare in ordinatione prioris procedere posse speratis, proxima Dominica qua cantatur: Ego sum Pastor bonus (18 April.); in nostra praesentia vestram poteritis justitiam experiri.
XXIX. Ad canonicos regulares Lateranenses.--Confirmat eorum instituta. [MANSI, Concil., XXI, 778.] ANASTASIUS episcopus, servus servorum Dei, dilectis filiis, JOANNI priori sacrosanctae patriarchii basilicae Salvatoris Domini, quae Constantiniana vocatur pariterque Joannis Baptistae, ac Joannis evangelistae, ejusque fratribus canonicis, tam praesentibus quam futuris, regularem vitam professis, in perpetuum.
Potestatem ligandi atque solvendi tam in coelis quam in terra, B. Petro ejusque successoribus, auctore Domino, principaliter traditam illis Ecclesia verbis agnoscit, quibus Petrum est idem Dominus allocutus: Quodcunque ligaveris super terram, erit ligatum et in coelis: et quodcunque solveris super terram, erit solutum et in coelis (Matth. XVI). Ipsi quoque et propriae firmitas et alienae fidei confirmatio eodem Deo auctore praestatur, cum ad eum dicitur: Rogavi pro te, Petre, ut non deficiat fides tua; et tu conversus aliquando, confirma fratres tuos (Luc. XXI). Oportet igitur nos, qui licet indigne B. Petri residemus in loco, prout divina nobis clementia et scire et posse donaverit, prava corrigere, recta firmare, et in ejus ecclesia sic ad arbitrium judicis disponenda disponere, ut de vultu ejus judicium nostrum prodeat, et oculi nostri videant aequitatem. Aequum est ergo ac rationabile, ut suus unicuique honor ecclesiae ac dignitas conservetur. Et sicut in humani corporis compage, naturalis ratio singulis quibuscunque membris ad salutem providens, speciales et proprios actus edocet nobilioribus vero suam dignitatem conservat, ita in corpore Ecclesiae apostolica providentia secundum sacrorum institutiones canonum universas regit Ecclesias; digmores autem et famosiores in sui status praerogativa custodit.
Hujus itaque rationis debito, provocati, licet omnium Ecclesiarum nobis sollicitudo et cura immineat, praedictae tamen S. Lateranensi Ecclesiae, per quam datur ut invigilare caeteris omnibus debeamus, quae specialius ac familiarius ad Romani pontificis ordinationem spectare dignoscitur, ampliori et attentiori nos convenit studio providere. Eapropter vobis in Domino filiis ecclesiam ipsam, in qua divino mancipati estis obsequio, ad exemplar praedecessoris nostri B. memoriae Alexandri papae II apostolicae sedis privilegio communimus. In primis siquidem statuentes, ut ordo canonicorum, qui secundum Deum et B. Augustini Regulam ibi noscitur institutus, perpetuis ibidem temporibus inviolabiliter conservetur.
Praeterea quascunque possessiones, quaecunque bona eadem ecclesia inpraesentiarum juste et canonice possidet, aut in posterum concessione pontificum, largitione regum vel principum, oblatione fidelium, seu aliis justis modis, Deo propitio, poterit adipisci, firma vobis vestrisque successoribus et illibata permaneant, in quibus haec propriis duximus exprimenda vocabulis: medietatem omnium oblationum principalis altaris in integrum sine dispendio aliquo: dationem seu reditum, qui Glandaticum dicitur, vel Herbaticum, ex nostris porcis et pecoribus, seu omnem fruitionem ab eodem praedecessore nostro ipsi ecclesiae collatam. Obeunte vero te ejusdem loci priore, vel tuorum quolibet successorum, nullus ibi qualibet subreptionis astutia seu violentia praeponatur; sed in aliqua persona de vestro collegio, si idonea reperta fuerit, vel de alio religioso conventu, prius conveniant: et postmodum cum consilio, deliberatione et judicio Romani pontificis eligant. Electus autem, nulli, nisi tantum ipsi Romano pontifici, de obedientia vel subjectione aliqua teneatur. Liceat vobis praeterea clericos e saeculo fugientes, vel laicos liberos, undecunque sint, nisi excommunicati, vel interdicti sint, absque alicujus contradictione ad conversionem suscipere. Et qui suscepti fuerunt cum communi consilio prioris et fratrum, nulli de obedientia teneantur, nisi Rom. pontifici, et priori ejusdem ecclesiae. Et si quid scriptum contra hoc vestrum privilegium aliquo tempore apparuerit, id irritum ducimus. Prohibemus autem, ut nulli fratrum post factam in eodem loco professionem, sine prioris sui licentia, fas sit de claustro discedere; discedentem vero absque hujusmodi litterarum cautione, nullus audeat retinere. Adhibita suggestione et voluntate fratrum nostrorum cardinalium episcoporum sancimus, ut eadem ecclesia tanquam principalis, mater et domina, omnino libera sit, et nulli penitus, nisi soli Romano pontifici sit subjecta: atque iidem episcopi salubri providentia, veluti cooperatores et vicarii nostri, ipsius venerabilis basilicae utilitatem, et honestatem provideant
Illud vero quod a memorato praedecessore nostro Alexandro statutum est, maxime observare praecipimus: videlicet ut vasa, seu vestes altaris, et cuncta sacri mysterii ornamenta non tangantur, vel proferantur, seu reponantur, aut etiam qualescunque oblationes desuper altari a non sacratis Deo ministris tollantur. Porro celebrantibus ibidem episcopis sacra missarum solemnia, in clericalibus tunicis praesentes sitis, cantum imponatis, et ex vobis presbyterum, diaconum, subdiaconum atque acolytum semper providere curetis. Praeterea minus quatuor fratribus assistentibus, missa in eadem ecclesia, etiam diebus privatis, minime celebretur. Diebus vero Dominicis, et in sanctorum festivitatibus, quantuscunque sit, plenarius vester adsit conventus.
Ut autem in ecclesia ipsa regularis ordinis et disciplinae vigor inviolabiliter, auxiliante Deo, custodiatur et servetur: unumquemque cardinalium episcoporum qui sunt ad principalis altaris servitium deputati, semel in hebdomada de observantia regulae cum fratribus ipsius loci capitulum tenere, et si quid grave corrigendum fuerit, cum communi consilio prioris et fratrum, per ipsos vice nostra emendari statuimus. Si qua igitur in posterum ecclesiastica saecularisve persona hanc nostrae confirmationis et constitutionis paginam sciens, etc.
XXX. Ad abbatissam Sancti Deodati.--Ut abbati Vulturnensi obedientiam praestet. (MURATORI, Rer. Ital. Script., I, II, 520.) ANASTASIUS episcopus, servus servorum Dei, A. abbatissae Sancti Deodati.
Dilectus filius noster Elias abbas Sancti Vincentii, illam obedientiam, quam antecessores ejus in commissa tibi Ecclesia semper habuisse noscuntur, et quam tu ipsa olim dependisti, a te (unde miramur) sibi asserit denegari. Quoniam igitur nos eidem abbati, tanquam speciali filio nostro, jura sua illibata volumus, per praesentia tibi scripta mandamus, quatenus debitam obedientiam et reverentiam, quam illae, quae ante te commissae tibi Ecclesiae regimen tenuerant, antecessoribus ejus exhibuerunt, et quam tu ipsa ei et antecessoribus ejus exhibuisti, charitate servata, eidem semper exhibeas, et de jure suo aliquid subtrahere non praesumas.
XXXI. Monasterii S. Bertini Sithiensis possessiones quasdam confirmat. (Vide Iperii Chron. S. Bertini ap. MARTEN. Thes. Anecdot.; III, 647.) XXXII. [Geraldo] episcopo Tornacensi praecipit ne monasterii S. Bertini Sithiensis ecclesiarum potestatem sibi arroget. ( Iperii Chron. loco laudato.) XXXIII. Privilegium pro monasterio de Agnano. (Laterani, Jan. 13.)[MITTARELLI, Annal. Camaldul., III, App., 469.] ANASTASIUS episcopus, servus servorum Dei, dilectis filiis SAXONI abbati monasterii Sanctae Mariae de Agnano ejusque fratribus tam praesentibus quam futuris regularem vitam professis in perpetuum.
Piae postulatio voluntatis effectu debet prosequente compleri, quatenus et devotionis sinceritas laudabiliter enitescat et utilitas postulata vires indubitanter assumat. Eapropter, dilecti in Domino filii, vestris justis postulationibus clementer annuimus et praefatum monasterium in quo divino mancipati estis obsequio, sub beati Petri et nostra protectione suscipimus et praesentis scripti privilegio communimus; statuentes ut quascunque possessiones, quaecunque bona, idem monasterium in praesentiarum juste et canonice possidet, aut in futurum concessione pontificum, largitione regum, vel principum, oblatione fidelium, seu aliis justis modis, Deo propitio, poterit adipisci, firma vobis vestrisque successoribus, et illibata permaneant. In quibus haec propriis duximus exprimenda vocabulis:
Monasterium Sanctae Mariae in Graticciata juxta civitatem Aretinam; ecclesiam Sancti Blasii in ipsa civitate, monasterium Sancti Gaudentii, ecclesiam Sancti Quirici de Vicione, hospitale ipsius loci, ecclesiam Sancti Michaelis de Caphajora, ecclesiam Sancti Michaelis de Tuntinano, ecclesiam Sancti Stephani de Crovule et ecclesiam Sanctae Caeciliae de Ferrata, cum earum pertinentiis, curtem de Vertige, curtem de Sancto Soterio. Quidquid juris in castro de Pergine, molendinum quem habetis in flumine Arni juxta montem de Valle, molendinum in flumine Ambre de Poce et molendinum in flumine Else de Pedemontis. Sepulturam quoque ipsius loci liberam esse concedimus, ut eorum qui se illic sepeliri deliberaverint devotioni et extremae voluntati nullus obsistat, salva justitia matricis ecclesiae.
Decernimus ergo ut nulli omnino hominum liceat praefatum monasterium temere perturbare, aut ejus possessiones auferre, vel ablatas retinere, minuere, seu quibuslibet vexationibus fatigare, sed omnia integra conserventur eorum, pro quorum gubernatione et sustentatione concessa sunt, usibus omnimodis profutura, salva sedis apostolicae auctoritate.
Si qua igitur in futurum ecclesiastica saecularisve persona, etc.
DOMINUS UT PUPILLAM OCULI CUSTODI ME. ANASTASIUS PAPA IV. Ego Anastasius catholicae Ecclesiae episcopus. Ego Imarus Tusculanus episcopus. Ego Otto diacon. cardin. Sancti Georgii ad Velum Aureum. Ego Hugo Ostiensis episcopus. Ego Gregorius presb. card. tit. Calixti. Ego Guido presb. card. tit. Sancti Chrysogoni. Ego Manfredus presb. card tit. Sanctae Sabinae. Ego Aribertus presb. card. tit. Sanctae Anastasiae. Ego Julius presb. card. tit. Sancti Marcelli. Ego Ubaldus presb. card. tit. Sanctae Crucis in Jerusalem. Ego Joannes diac. card. Sanctorum Sergii et Bacehi. Ego Oddo diac. card. Sancti Nicolai in Carcere Tulliano. Ego Octavianus presb. card. tit. Sanctae Caeciliae. Ego Gerardus presb. card. tit. Sancti Stephani in Coelio Monte. Ego Joannes presb. card. Sanctorum Joannis et Pauli tit. Pammachii.
Datum Laterani, per manum Rolandi sanctae Romanae Ecclesiae presbyteri cardinalis et cancellarii, Idibus Januarii indictione II, Incarnationis Dominicae anno 1153, pontificatus vero domni Anastasii papae IV anno primo.
XXXIV. Monasterium Glannafoliense tuendum suscipit ejusque bona et jura confirmat. (Laterani., Jan. 13.)[GATTULA, Hist. Casin., 299.] ANASTASIUS episcopus, servus servorum Dei, dilecto filio GUILLELMO abbati Glannafoliensis monasterii, ejusque successoribus regulariter substituendis, in perpetuum.
Quoties illud a nobis petitur, quod rationi et honestati convenire dignoscitur, animo nos licet libenti concedere et petentium desideriis congruum impertiri suffragium. Eapropter, dilecte in Domino fili, tuis justis postulationibus clementer annuimus, et praedecessoris nostri felicis memoriae papae Urbani vestigiis inhaerentes, praefatum monasterium, cui, Deo auctore, praeesse dignosceris, sub beati Petri et nostra protectione suscipimus, et praesentis scripti privilegio communimus; statuentes ut, quascunque possessiones, quaecunque bona, idem monasterium inpraesentiarum juste et canonice possidet, aut in futurum concessione pontificum, largitione regum vel principum, oblatione fidelium, seu aliis justis modis, Deo propitio, poterit adipisci, firma tibi tuisque successoribus et illibata permaneant; in quibus haec propriis duximus exprimenda vocabulis: ecclesiam videlicet Sancti Martini de Sancto Mauro, ecclesiam Sancti Gervasii et Protasii in Bateaco cum pertinentiis suis, ecclesiam Beatae Mariae de Molo cum pertinentiis suis, insulam Sancti Mauri cum pertinentiis suis, ecclesiam Sanctae Mariae in Dane, ecclesiam Sancti Simplicii super Ligerim, ecclesiam Sancti Petri in Vodda, Sancti Petri cum villa Fabrensi, Sancti Lamberti de Curalo, Sancti Hilarii de Concorzo cum pertinentiis suis, et Sancti Martini de Sorech, terram Aymerici de Averoim, ecclesias Sanctae Justae de Verce cum pertinentiis suis, et Sanctae Mariae de Doado, villam de Solonge cum pertinentiis suis, villam quae vocatur Gru cum pertinentiis suis, ecclesiam Sancti Vetorini de Gena cum molendino et aliis pertinentiis suis, ecclesiam Sancti Cirici in Salmossa cum decimis suis, ecclesiam Sancti Mauri in Lauduna, et ecclesiam Sanctae Mariae Magdalenae de Vareno, villam Sindremont cum pertinentiis suis, ecclesiam Sancti Martini in Burno, villam ad Panes cum pertinentiis suis, et villam Lambri cum pertinentiis, insulam Blazon in Normannia, ecclesiam Sanctae Mariae de Cingla, ecclesiam Sancti Mauri, sitam in castro Laudensi, ecclesiam Sancti Aniani et villam Sindremont, ecclesiam Sancti Petri in Culturis. Sepulturam quoque ejusdem loci liberam esse sancimus, ut eorum qui se illic sepeliri deliberaverint, devotioni et extremae voluntati nullus obsistat, salva justitia matricis ecclesiae. Obeunte vero te, nunc ejusdem loci abbate, vel tuorum quolibet successorum, nullus ibi qualibet subreptionis astutia, vel violentia praeponatur, nisi quem fratres communi consensu vel fratrum pars consilii sanioris, secundum Dei timorem et B. Benedicti Regulam providerint eligendum: electus autem Cassinensi abbati repraesentetur confirmandus, a catholico episcopo, quem ipse per suas litteras exoraverit, consecrandus. Qui nimirum et ejus successores obedientiam abbati Cassinensi promittent, et singulis quinquenniis ipsum Cassinense monasterium, tanquam suum caput humilitate debita visitabunt.
Decernimus ergo ut nulli omnino hominum liceat praefatum monasterium temere perturbare, aut ejus possessiones auferre, vel ablatas retinere, minuere, seu aliquibus vexationibus fatigare, sed omnia integra conserventur eorum, pro quorum gubernatione et sustentatione concessa sunt, usibus omnimodis profutura, salva in omnibus apostolicae sedis auctoritate et dioecesanorum episcoporum canonica justitia. Si qua igitur in futurum ecclesiastica saecularisve persona, etc. Ego Anastasius catholicae Ecclesiae episcopus. Ego Gregorius presbyter card. tit. Calixti. Ego Otto diaconus cardin. S. Georgii ad Velum Aureum. Ego Guido diaconus cardinalis Sanctae Mariae in Porticu. Ego Jacynthus diaconus card. Sanctae Mariae in Cosmedin. Ego Julius presb. card. tit. S. Marcelli. Ego Ubaldus presb. card. tit. S. Crucis in Hierusalem. Ego Octavianus presb. card. tit. S. Caeciliae. Ego Henricus presb. card. tit. SS. Neraei et Achillaei Ego Cencius presb. card. tit. S. Laurentii in Lucina. Ego Joannes presb. card. tit. SS. Sylvestri et Martini.
Datum Laterani per manum Rolandi Sanctae Romanae Ecclesiae presb. card. et cancell., Idus Jan., indictione II, Incarnationis Dominicae anno 1154, pontificatus vero domni Anastasii papa IV anno I.
XXXV. Ad Gregorium episcopum et canonicos Lucenses. (Laterani, Jan. 16.)[BALUZ., Miscell., ed. Mansi, IV, 595.] ANASTASIUS episcopus, servus servorum Dei, venerabili fratri G. episcopo, et dilectis filiis nostris canonicis Lucanis salutem et apostolicam benedictionem.
Ex quo in ecclesia S. Fridiani sacra fuit instituta religio talem odorem de sua conversatione fratres ipsius loci dederunt, ita religione sua illustraverunt Ecclesiam Dei, ut multi qui computruisse videbantur sicut jumenta in stercore suo, cucurrerint per eos in odorem unguentorum ipsorum, et in eorum vita veri luminis splendorem acceperint, cujus ducatu ad patriam fraternae beatudinis remearent. Hinc fuit quod antecessores nostri eamdem ecclesiam hactenus sicut specialem filiam dilexere, et temporaliter et spiritualiter curaverunt jugiter exaltare. Quorum nimirum et nos vestigiis inhaerentes locum ipsum non minori affectu, non impari charitate amplectimur; et fovere illum, exaltare ac defendere, quantum divina gratia dederit exoptamus, ita charos ipsius loci fratres habentes, ut qui eos offenderet, Romanam Ecclesiam offenderet; et qui eos tetigerit, pupillam nostri oculi a nobis tangere reputetur. Unde magnam amaritudinem in animo nostro concepimus quod quosdam parochianorum vestrorum, illo suggerente qui . . . . . . omnes filios superbiae in tantam vexationem conversos audivimus, ut congregato coetu in ecclesiam S. Salvatoris de Mustolio, quae ipsorum juris esse dignoscitur, impetum facientes, fregerint portas Ecclesiae ac personas clericorum voluerint inhoneste tractare; super quo miramur plurimum, et toto pectore contristamur, non plus pro illorum perditione qui, diabolo instigante, in tantae superbiae praecipitium convertuntur, quam pro vestro periculo, qui religiosorum injuriam subsannantes iniquos viros in illos nullo zelo rectitudinis exarsistis. Nos igitur, quia injurias saepe dictorum fratrum et molestias, nostras proprias reputamus, et tantam praesumptionem nullo modo possumus relinquere impunitam, per praesentia vobis scripta mandamus, quatenus in ultionem tantae nequitiae ferventius insurgatis, et congregato coetu ecclesiae in die solemni, candelis accensis omnes illos qui caput hujus malitiae exstitere, tu, frater episcope, vinculo excommunicationis astringas, et donec de tanta praesumptione satisfacturi apostolico se conspectui cum tuis litteris repraesentent, per totam tuam dioecesim sicut excommunicatos facias evitari; alios etiam dure corripias et ad satisfactionem venire compellas. Videat autem fraterna tua discretio, ut hanc iniquitatem non inveniaris aliqua dissimulatione negligere, sed eam juxta tui officii debitum ope ac veritate vigilantius insequaris. Alioquin non in mansuetudine, sed in asperitate faciemus te, auctore Deo, cognoscere, quoniam de ipsis, tanquam specialibus filiis nostris, sollicitudinem et curam habemus; et non patimur eis ab aliquo fratrum nostrorum contra suos malefactores praesidium sacerdotale negari.
Data Laterani XVII Kal. Februarii.
XXXVI. Beraldo abbati monasterii S. Sixti Placentini usum mitrae concedit. (Laterani, Jan. 23.)[CAMPI, Hist. di Piac., II, 353.] ANASTASIUS episcopus, servus servorum Dei, dilecto filio BERALDO, abbati Sancti Sixti salutem et apostolicam benedictionem.
Et charitatis debito provocamur, et apostolicae sedis benignitate, ac benevolentia incitamur, honorem fratribus exhibere, et specialibus S. R. E. filiis specialioris praerogativae gratiam elargiri, ut hominibus spectabiliores appareant, et commissas sibi ecclesias apostolicae dilectionis familiaritate suffulti tutius regant, atque ipsorum subditi majorem eis reverentiam, et honorem exhibeant. Sic itaque, dilecte in Domino fili Beralde, abbas de S. Petri, et nostrae dilectionis gratia te disposuimus honorare. In praecipuis ergo ecclesiae tuae festivitatibus tam in processione, quam infra sacra missarum solemnia ex apostolicae sedis liberalitate usum mitrae ecclesiae tuae concedimus.
Dat. Laterani X Kalend. Februarii.
XXXVII. Privilegium pro ecclesia Reatina. (Laterani, Jan. 24.)[UGHELLI, Italia sacra, I, 1198.] ANASTASIUS episcopus, servus servorum Dei, vener. fr. DODONI Reatinae Ecclesiae episcopo, ejusque successoribus canonice instituendis in perpetuam memoriam.
In eminenti sedis apostolicae specula, Domino disponente, constituti fratres nostros episcopos fraterna debemus charitate diligere, et ecclesiis sibi a Deo commissis paterna sollicitudine providere. Quocirca ven. in Christo fr. Dodo Ecclesiae Reatinae episcopo, tuis justis postulationibus debita benignitate gratum impertientes assensum praedictam Ecclesiam cui, Deo auctore, praeesse dignosceris, sub B. Petri, et nostra protectione suscipimus, et praesentis scripti privilegio communimus; statuentes, ut quascunque possessiones, quaecunque bona eadem ecclesia in praesentiarum, juste, et canonice possidet, aut in futurum concessione pontificum, largitione regum vel principum, oblatione fidelium, seu aliis justis modis, Deo propitio, poterit adipisci, firma vobis, vestrisque successoribus, et illibata permaneant, in quibus haec propriis duximus exprimenda vocabulis.
Plebem S. Thomae in Grumulo, plebem S. Susannae, plebem S. Viti, plebem S. Mariae Gisoni, plebem S. Mariae in Testoni, plebem S. Rustici, plebem S. Mariae in Valliocrina, plebem S. Mariae in Cornu, plebem S. Mariae in Sigilli, plebem S. Rufinae, plebem S. Mariae in Baccigno, plebem S. Sylvestri in Fallarino, plebem S. Crucis in Burbone, plebem S. Petri in Laculo, plebem S. Mariae, et Petri in Pantano, plebem S. Petri in Dura, plebem S. Joannis in Clarino, plebem S. Sixti in Amiterno, plebem S. Petri in Popleta, plebem S. Victorini, plebem S. Petri in Precoro, plebem S. Valentini in Collectario, plebem S. Marci et S. Donati in Teria, plebem S. Juliani in Foce, plebem S. Pauli in capite Amiterni, plebem S. Cosmae in Cagnano, plebem S. Antimi in Cassina, plebem S. Thomae in Villano, plebem S. Petri in Cornu, plebem S. Eutitii in Marana, plebem S. Stephani in Cluvano, plebem S. Laurentii, et S. Leopardi in Cartoro, plebem S. Mariae in Mareri, et S. Pastoris, plebem S. Petri in Canapinula, plebem S. Elpidii, plebem S. Andreae et S. Pauli, plebem S. Mariae in Rivogatti, plebem S. Andreae in Laceto, plebem S. Luciae in Colle alto, plebem S. Andreae in Capradosso, plebem S. Mariae in Valle, plebem S. Agathae in Plaja, plebem S. Justini in Rocca Sinibaldi, plebem S. Anatoliae in Tore, plebem S. Angeli in Ceruja, plebem S. Victoriae in Tripula, plebem S. Felicis in Octavo, plebem S. Nicolai et S. Helenae in Lubriculo, plebem S. Joannis in Valle Reatina, plebem S. Savini in monte Gurzo, plebem S. Mariae in Casa Roperti, plebem S. Laurentii in Quintiliano, plebem S. Mariae in Anglise, plebem S. Donati de Turre de Carpasso, plebem S. Mariae della Sala, et in eis plebibus oratoria, quae monasteria dicuntur, videlicet S. Petri in Anglise, S. Crucis in Aqua de Solangio, S. Juvenalis in Lacu, S. Mariae in Consonano, S. Liberatoris, S. Trinitatis, S. Gregorii de Cacalici, S. Valentini della Pureja, S. Crucis in Lognano, S. Eleutherii in campo Reatino, S Pastoris in Alatro, S. Angelici in Vetica, S. Mariae in Lupicino, S. Petri in Madito, S. Sylvestri in Petra Battuta et S. Sylvestri in Perulo, S. Severini et S. Avitae in Amiterno, S. Jo. Baptistae de S. Victorino, S. Leontii in Classina, S. Laur. in Fasso, S. . . . . in Nura, S. Mauri, S. Castilioni de Valle de Petra, S. Leonardi de Colle Fecati, S. Pauli de Cocotha. Item infra urbem, vel in suburbio Reatinae civitatis ecclesiam S. Joannis et S. Eleutherii, S. Ruphi, S. Juvenalis, S. Marinae, S. Petri in porta Romana, S. Salvatoris, et S. Nicolai in Acupentu, S. Leopardi, S. Bartholomaei, et S. Euticii, S. Maronis, et S. Severi, S. Fortunati, S. Petri, et S. Andreae in campo Reatino, SS. Apostolorum, et S. Donati, S. Sebastiani in Scaje, S. Saccini in Berrico, S. Clementis, S. Nicolai in Forfone, S. Mariae in Capite Aquae, S. Mariae in Pugillo, S. Flaviani in Novera, S. Mariae in Burbone valle Lumbricola, S. Hilarii in Racciolo, S. Mariae in civitate in Amiterno, et S. Baroti; ut ex his omnibus episcopalia vobis jura solvantur. Praeterea castrum collis Vaccarii, castrum Venerubae, castrum montis Guizzi, castrum de Catrico, castrum casalis Lie, castrum Rocca in Prece, castrum Verani, castrum Butri, castrum Montis Sicci, cum pertinentiis suis.
Decernimus ergo, ut nulli omnino liceat eamdem . . . tenere, perturbare, aut ejus possessiones auferre, vel alias retinere, minuere, vel temerariis vexationibus fatigare, sed omnia integre conserventur, tam tuis quam clericorum, et pauperum usibus profuturae, salva in omnibus sedis apostolicae auctoritate. Si qua autem ecclesiastica saecularisve persona, etc. Ego Anastasius catholicae Ecclesiae episcopus subs. Ego G. presb. card. tit. Callixti subsc. Ego Guido presb. card, tit. S. Crysogoni subsc. Ego Hubaldus presb. card. tit. S. Praxedis subs. Ego Manfredus presb. card. tit. S. Sabinae subsc. Ego Astaldus presb. card. tit. S. Priscae subs. Ego Jo. Paparo S. Laur. in Dam. presb. card. subsc. Ego Cencius presb. card. tit. S. Laur. in Lucina subsc.
Datum Later. per manum Rolandi S. R. E. presb. et cancellarii, IX Kal. Febr., ind. I, Incarn. Domini 1153, pontificatus vero D. Anastasii papae IV anno I.
XXXVIII. Privilegium pro parthenone S. Spiritus Paraclitensi. (Laterani, Jan. 26.)[Abaelardi Opp., 353.] ANASTASIUS episcopus, servus servorum Dei, dilectis in Christo filiabus HELOISAE abbatissae, caeterisque sororibus in oratorio Sancti Spiritus, quod in pago Trecensi, in parochia Quinceii supra fluvium Arduconem situm est, divino famulatui mancipatis tam praesentibus quam futuris, etc. ( ut in praecedenti Eugenii III epist. data an. 1147, Nov. 1.--Vide Patrologiae t. CLXXX. ) Ex dono Gauterii Rungifer, quatuor arpennos prati et quatuor arpennos terrae, quadraginta solidos census et corveas, etc. A Godefrido monetario, decem solidos census, a Fulcherio Pentecoste, et quidquid habebat in furno allodii. Quinquaginta solidos census a defuncto Stephano vicario et Andrea nepote suo. Quinque solidos census, a defuncta Aalis. Decem solidos census a Petro de Porta. Quidquid habetis apud Sulimatum et apud Pontem. Ab uxore Gualterii de Fontineto, viginti solidos census in terris Corileti. Loca vero de Triagnello, et Pomario, et Leavalle, quemadmodum vobis rationabiliter concessa sunt, etc.
Datum Laterani, per manum Rolandi sanctae Romanae Ecclesiae presb. card. et cancellarii, VII Kal. Febr., ind. II, Incarnat Dom. an. 1153, pontif. vero D. Anastasii IV papae anno II.
XXXIX. Ecclesiam de Revigne et aliis bonis, donationibus decimis datis, acquisitis vel acquirendis Ecclesiae S. Joannis Kaltenbornensis confirmat. (Laterani, Jan. 29.)[ Thuringia sacra, 307.] ANASTASIUS episcopus, servus servorum Dei, dilectis filiis GODESCALCO praeposito ejusque fratribus in ecclesia S. Joannis Evangelistae de Kaldenbrunn canonicam vitam professis tam praesentibus quam futuris in perpetuam memoriam.
Sicut sacrorum canonum docet auctoritas, tribus ex causis loca sanctorum mutanda sunt, quarum utique duas bonae memoriae Otto quondam Halberstadensis episcopus in causa ecclesiae de Revigne intervenire cognoscens scilicet incommoditatem loci et importunitatem praedonum ob majorem fructum divini servitii communi fratrum assensu praedia praefatae ecclesiae in Kaltenbrunn transtulit et mutavit. Nos igitur, quorum praecipue interest ea quae a fratribus nostris fiunt, rationabiliter roborare, et pia desideria opportunis adminiculis confovere, eamdem mutationem praedictis ex causis factam praesenti decreto firmamus et futuris temporibus ratam monere sancimus. Praedecessorum quoque nostrorum beatae memoriae Calixti, Honorii, Innocentii et Eugenii Romanorum pontificum vestigiis inhaerentes, canonicae vitae ordinem, quem in eadem ecclesia professi estis, perpetuis temporibus ibidem observari statuimus, eumdemque locum cum suis omnibus pertinentiis sub beati Petri patrocinio communimus. Quaecunque praeterea possessiones, quaecunque bona a nobilibus viris Hermanno atque Wichmanno vel a quibuscunque fidelibus de suo jure eidem loco legitime collata sunt, sive in futurum, largiente Deo, juste et canonice conferri contigerit, firma semper vobis vestrisque successoribus et inconvulsa permaneant. Decimas etiam quas Rainardus, Otto et Udelricus Halberstadensis episcopi ecclesiae vestrae concessisse noscuntur, vobis et per vos ipsi ecclesiae favoris nostri robore confirmamus. Obeunte vero te ejusdem loci proposito, vel tuorum quolibet successorum, nullis ibi qualibet subreptionis astutia seu violentia praeponatur, nisi quem fratres communi consensu, vel fratrum pars consilii sanioris, secundum Deum et Beati Augustini Regulam providerint eligendum.
Decernimus ergo, ut nulli omnino hominum liceat praedictam ecclesiam temere perturbare aut ejus possessiones auferre, vel ablatas retinere, minuere, seu quibuslibet temerariis vexationibus fatigare, sed omnia integra conserventur eorum, pro quorum gubernatione et sustentatione concessa sunt, usibus omnimodis profutura, salva sedis apostolicae auctoritate, et Halberstadensis episcopi canonica justitia. Si qua igitur in futurum ecclesiastica saecularisve persona, etc. Ego Anastasius catholicae Ecclesiae episcopus Ego Otto diac. card S. Georgii ad Velum Aureum. Ego Gregor. presb. card. tit. Calixti. Ego Guido presb. card. tit. S. Crysogoni. Ego Gregor. diac. card. S. Angeli. Ego Aribertus presb. card. tit. S. Anastasiae. Ego Octavianus presb. card. tit. S. Caeciliae. Ego Joannes presb. card. SS. Joannis et Pauli tit. Pammachii. Ego Hugo Ostiensis episcopus.
Datum Laterani, per manum Rolandi sanctae Romanae Ecclesiae presb. card. et cancell. VI Kal. Februar., indictione II, Incarnationis Dominicae anno 1153, pontificatus vero domni Anastasii papae anno primo.
XL. Bona, possessiones et immunitates S. Germain de Pratis confirmat. (Laterani, Jan. 31.)[BOUILLARD, Hist. de Saint-Germain des Prex, Pr., p. 38.]
ANASTASIUS episcopus, servus servorum Dei, dilectis filiis JOSFREDO abbati Sancti Germani Parisiensis urbis quondam episcopi, ejusque fratribus tam praesentibus quam futuris regularem vitam professis, in perpetuum.
Effectum justa postulantibus indulgeri et vigor aequitatis et ordo exigit rationis, praesertim quando petentium voluntatem et pietas adjuvat, et veritas non relinquit. Eapropter, dilecti in Domino filii, vestris justis postulationibus clementer annuimus et monasterium Beati Germani de Pratis in quo divino mancipati estis obsequio, sub beati Petri et nostra protectione suscipimus, et praesentis scripti privilegio annuimus. Statuentes ut quascunque possessiones, quaecunque bona, idem monasterium inpraesentiarum juste et canonice possidet, aut in futurum concessione pontificum, largitione regum vel principum, oblatione fidelium, seu aliis justis modis, Deo propitio, poterit adipisci, firma vobis vestrisque successoribus et illibata permaneant. Praeterea omnem libertatem seu dignitatem quae a Childeberto, Clotario et aliis Francorum regibus monasterio vestro collata est, et eorum privilegiis confirmata, vobis et per vos ecclesiae vestrae auctoritate apostolica confirmamus et ratam perpetuis temporibus permanere sancimus. Praecipimus autem ut chrisma, oleum sanctum, consecrationes, ordinationes et quaecunque vobis ex pontificali fuerint ministerio necessaria a nullo catholico episcopo vobis vestrisque successoribus denegentur. Sane, missas, ordinationes, stationes ab omni episcopo vel clero Parisiensis Ecclesiae in eodem monasterio praeter voluntatem abbatis vel congregationis fieri prohibemus. Nec habeant potestatem ibi aliquid operandi, sed nec divina ipsis officia interdicere, nec excommunicare, nec ad synodum vocare abbatem aut monachos, presbyteros aut clericos ecclesiarum ipsius loci facultatem damus. Adjicimus etiam ut in parochialibus ecclesiis quas tenetis, presbyteri per vos eligantur et episcopo praesententur; quibus si idonei fuerint, episcopus animarum curam committet, ut de plebis quidem cura ei respondeant, vobis autem pro rebus temporalibus ad monasterium pertinentibus debitam subjectionem impendant. Omnis autem abbas, dilecte in Domino fili Josfrede, qui post te a congregatione commissi tibi coenobii secundum Regulam Beati Benedicti electus fuerit, a Romano pontifice vel a quo maluerit catholico episcopo gratiam et communionem sedis apostolicae habente benedictionem accipiat.
Decernimus ergo, ut nulli omnino hominum liceat supradictum monasterium temere perturbare, aut ejus possessiones auferre, vel ablatas retinere, minuere seu aliquibus vexationibus fatigare, sed illibata omnia et integra conserventur eorum, pro quorum gubernatione et sustentatione concessa sunt, usibus omnimodis profutura, salva nimirum apostolicae sedis auctoritate.
Si qua igitur, etc. Ego Anastasius catholicae Ecclesiae episcopus sig. Ego Imarus Tusculanus episcopus sig. Ego Octavianus presbyter cardinalis tituli Sanctae Ego Hugo Ostiensis episcopus sig. Ego Gregorius presbyter cardinalis tituli Calixti sig. Ego Guido presbyter cardinalis tituli S. Chrysogoni sig. Ego Hubaldus presbyter cardinalis tituli Sanctae Praxedis sig. Ego Aribertus presbyter cardinalis tituli sanctae Anastasiae sig. Ego Julius presbyter cardinalis tituli Sancti Marcelli sig. Ego Guido presbyter cardinalis tituli Pastoris sig. Caeciliae sig. Ego Otto diaconus cardinalis Sancti Georgii ad Velum Aureum sig. Ego Rodulfus diaconus cardinalis sanctae Luciae in Septa Solis sig. Ego Gregorius diaconus cardinalis Sancti Angeli sig. Ego Guido cardinalis Sanctae Mariae in Porticu sig. Ego Odo diaconus cardinalis Sancti Nicolai in Carcere Tulliano sig.
Datum Laterani, per manum Rolandi sanctae Romanae Ecclesiae presbyteri cardinalis et cancellarii, II Kal. Februarii, indictione VI, Incarnationis Dominicae 1153, pontificatus vero domni Anastasii papae IV anno I.
XLI. Wibaldo abbati Stabulensi annuli usum ad vitam duntaxat concedit. (Laterani, Febr. 7.)[MARTEN, Ampl. Collect., II, 572.] ANASTASIUS episcopus, servus servorum Dei, dilecto filio Corbeiensi abbati, salutem et apostolicam benedictionem.
Semper apostolica sedes Ecclesiarum praelatis, quos ampliori sibi charitate devinctos agnovit, abundantiorem honorem impendit, et eorum honestis petitionibus faciliori concurrit assensu. Inde est quod antiqua devotione, quam erga sedem apostolicam dignosceris habuisse, inducti, et quorumdam fratrum nostrorum precibus inclinati, usum annuli ex assueta benignitate apostolicae sedis in vita tua tibi tantum duximus indulgendum, et in augmentum nostrae dilectionis annulum quoque tibi per dilectum filium nostrum G. diaconum cardinalem, qui ad partes Teutonici regni pro utilitatibus Ecclesiae a nobis transmittitur, destinamus. Tua ergo devotio cum tanta gratiarum actione beneficium istud accipiat, ita te semper exhibeas in sacrosanctae matris tuae Romanae Ecclesiae veneratione ferventem, ut et nos hoc charitatis et beneficentiae signum tibi gaudeamus impensum, et tu ad alia beneficia promerenda omni tempore debeas idoneus inveniri.
Datum Laterani, VII Idus Februarii.
XLII. Canonicorum Pistoriensium disciplinam regularem, possessiones et privilegia confirmat. (Laterani Febr. 8.)[ZACHARIA, Anecdota medii aevi, 232.] ANASTASIUS, etc., dilectis filiis GERO praeposito et caeteris Pistoriensis canonicae fratribus, etc.
Implenda semper sunt postulantium desideria, quoties illa poscuntur, quae a ratione non deviant. Eapropter, dilecti in Domino filii, vestris justis postulationibus clementer annuimus, et ad exempla praedecessorum nostrorum b. m. Alex., Urbani, Lucii et Eugenii Romanorum pontificum canonicae vitae ordinem, quam professi estis, auctoritate nostri privilegii communimus. Praesenti igitur decreto statuimus, ut nemini viventium liceat vos et successores vestros a vitae canonicae communione distrahere, neque alicui vestro post professionem liberum sit a congregatione discedere, et laxioris vitae praecepta sectari. Quamobrem decernimus, ut si ex vobis quispiam a proposito aberraverit, ad corrigendum eum et secundum disciplinam Regulae coercendum, tibi vel successoribus tuis, et caeteris qui praefuerint, nulla debeat persona obsistere. Obeunte te, vel caeteris canonicae vestrae rectoribus nullus ibi qualibet subreptionis astutia, vel violentia praeponatur, nisi quem regulares fratres secundum Dei timorem, vel de suis, si talem inter se repererint, vel de alienis si oportuerit cum consilio episcopi, qui canonice electus et per Romanam Ecclesiam fuerit ordinatus, elegerint, etc.. Ego Anastasius catholicae Ecclesiae episcopus Ego GG. presbyter card. tt. Calixti Ego Guido presbyter card. tt. S. Chrysogoni. Ego Ubaldus presbyter card. tt. S. Praxedis. Ego Julius presbyter card. tt. S. Marcelli. Ego Wido presbyter card. tt. Pastoris. Ego Joannes presbyter card. SS. Joannis, et Pauli et Pamachii. Ego Cencius presbyter card. tt. S. Laurentii in Lucina. Ego Henricus presbyter cardinalis tt. SS. Nerei et Achillei. Ego Octo diac. card. S. Georgii ad Velum Aureum. Ego Guido diac. card. S. Mariae in Porticu. Ego Joannes diac. card. SS. Sergii et Bacchi. Ego Oddo diac. card. S. Nicolai in Carcere Tulliano.
Datum Laterani per manum Rolandi, S. R. E. cardin. et cancellarii, VI Idus Februarii indictione II, Incarnationis Dominicae 1153, pontificatus vero domini Anastasii papae IV, anno I.
XLIII. Ad clerum et populum Dolensem.--Confirmatio Hugonis Dolensis electi. (Laterani, Febr. 13.)[MARTEN., Anecdoct., III, 896.] ANASTASIUS episcopus, servus servorum Dei, dilectis filiis clero, baronibus et populo Dolensi, et per universam Dolensem dioecesim constitutis, salutem et apostolicam benedictionem.
Illius exemplo inducti, qui languores nostros tulit, et dolores nostros sua pietate portavit, pietatis viscera vobis duximus expandenda, et quantum inpraesentiarum, salva Ecclesiae pace, potuimus, contritioni et dolori vestro paternae consolationis gratiam porrigendam. Unde ne forte, quod absit! ecclesia vestra in temporalibus omnino deficiat, curam eorum et gubernationem dilecto filio nostro Hugoni electo vestro commisimus, et eum tam de conservandis possessionibus quas nunc habet, quam recuperandis his, quae hactenus, pastorali cura deficiente, dilapsae sunt, praecipimus existere studiosum. Quoniam igitur ad id vestrum ei noscitur subsidium opportunum, per praesentia vobis scripta mandamus, quatenus eidem filio nostro diligentius assistatis, et eum recuperare et conservare bona ecclesiae vestrae toto studio adjuvetis; et sicut ea bonae memoriae R. quondam archiepiscopus vester in pace tenuit; ita et iste, vestro ei assistente suffragio, valeat retinere. Si forte vero aliquis vestrum de bonis ejusdem ecclesiae aliquid occupavit, eidem filio nostro absque molestia et contradictione restituat. Alioquin animadversionem districti Judicis, et indignationem beatorum Petri et Pauli apostolorum ejus se noverit incursurum.
Datum Laterani, Idibus Februarii.
XLIV. Ad Turonensem archiepiscopum.--Ut factam a S. Bernardo compositionem observet. (Laterani, Febr. 13.)[ Ibid. ] Dolores et gemitus Dolensis Ecclesiae animum nostrum ad dolorem et compassionem invitant, et nos erga eam diu continere charitatis solatium non permittunt. Ejus quidem gemitum felicis memoriae papa Eugenius praedecessor noster consideratione motus, sanctae recordationis [Bernardo] quondam Claraevallis abbati per sua scripta mandavit, ut ad componendam pacem inter te et Dolensem Ecclesiam laboraret, et juxta datam sibi desuper sapientiam, agitatam hinc inde longo tempore controversiam fraterna charitate sopiret. Quoniam igitur a parte tua, et illius ecclesiae de servando quod ipse inter vos constitueret, securitate accepta, idem abbas inter vos praesentibus dilectis filiis nostris G. monacho et Nivardo fratre ipsius abbatis . . . . ger vi dit expedire, constituit; per praesentia scripta fraternitati tuae mandamus, quatenus a rigore voluntatis tuae descendas, considerans quia charitas non quae sua, sed quae aliorum sunt quaerit; compositionem ipsam observes. Alioquin quoniam nobis aquam misericordiae diutius continentibus, omnia illius spiritualia bona siccantur, fraternitatem tuam nolumus ignorare, quia nos eidem ecclesiae pietatis gremium expandemus, et contritionem ejus curabimus, Domino auctore, sanare. Charitatis quidem officium non permittit, ut rigorem mansuetudini praeponentes, tantam ecclesiam sub ista contentione deficere penitus patiamur.
Datum Laterani, Idibus Februarii.
XLV. Ecclesiam Pistoriensem tuendam suscipit ejusque bona et jura confirmat. (Laterani, Febr. 4.)[ZACHARIA, Anecdota medii aevi, 243.] Anastasius episcopus, servus servorum Dei, venerabili fratri THRACIAE ejusque successoribus canonice substituendis in perpetuum.
Quoniam universalis Ecclesiae curam Deo, prout ipsi placuit, disponente suscepimus, oportet nos fratres nostros episcopos ampliori charitate diligere, et ecclesias eorum gubernationi commissas protectione sedis apostolicae communire, quatenus tam eis, quam ecclesiis, quae ipsorum regimini sunt commissae sub apostolica tuitione manentibus, et apostolorum Principis patrocinium contra pravorum incursus adeptis, et ipsi officii sui prosecutioni valeant propensius imminere, et commissae ipsorum pastioni oves Dominicae vitae pabulum apud eos cessantibus pravorum molestiis, uberius et quietius possint jugiter convenire. Eapropter venerabilis in Christo frater Thracia, Pistoriensis episcope, et tuae honestatis et antiquae devotionis, qua Pistoriensis Ecclesia semper in apostolicae sedis reverentia et veneratione permansit, consideratione inducti, ad exemplar felicis recordationis et Innocentii II, Anastasii, Alexandri, Urbani III, et Innocentii III praedecessorum nostrorum Romanorum pontificum, eamdem ecclesiam sub Beati Petri, et nostra protectione suscipimus, et praesentis scripti privilegio communimus, statuentes, ut quascunque possessiones quorumcunque bonorum eadem ecclesia inpraesentiarum juste et canonice possidet, aut in futurum concessione pontificum, largitione regum vel principum, oblatione fidelium, seu aliis justis modis, praestante Domino, poterit adipisci, firma tibi tuisque successoribus integra et illibata permaneant. Sancimus etiam, ut dioecesis Pistoriensis episcopatus, sicut ejus termini praedictorum praedecessorum nostrorum privilegiis distincti sunt, sic in jure, et condictione Pistoriensis episcopi sine aliorum molestia vel inquietudine perseverent, per quos nimirum terminos subscriptae capellae, et ecclesiae constitutae esse noscuntur; capella videlicet de Capraria, capella Hospitalis de Rosaria, pleb. de Massa, capella de Vincio, capella de Bucuniano, cap. de Castello Novo, cap. S. Martini in Monte Culli, cap. S. Mariae Magdalenae in Colle; cap. de Varezzano, cap. de Venua, super quam praefati praedecessoris nostri Urbani post tertiam et quartam discussionem est prolata sententia; cap. Hospitalis de Fanano, cap. prati Episcopi, cap. de Rotie, cap. de Cerbaria, cap. Montis acuti, cap. de Insula, cap. S. Salvatoris sita in prato juxta fluvium Bisentium; in Cojano, curte etiam, quae vocatur Pavana in Pistoriensi comitatu cum castello Sambucae in curtis confinia constructo, Sanctae Pistoriensi ecclesiae confirmamus, sicut a venerabilis memoriae comitissa Mathilde Beati Petri filia post diu examinatam a compluribus judicibus, ac jurisperitis actionem, per judicium Bernardi tunc sanctae Romanae Ecclesiae presbyteri cardinalis, et jam dicti Paschalis papae Vicarii in manibus dignae recordationis Ildebrandi praedecessoris tui, et fratrum ejus restituta esse cognoscitur. Porro decimationes de Monte Murlo, de Prato, de S. Paulo, de Cholonica de Monte magno, de Lamporekio de Creti de Spanarecchio, quas de laicorum manibus solertia praedicti praedecessoris tui eripuit: nullus unquam ab ecclesiae jure et clericorum usibus alienare praesumat. Idipsum de caeteris curtibus, praediisve praecipimus, quae hodie in ecclesiastica Pistoriensi possessione persistunt, vid. de Lizzano, de Mammiano, de Cavinana, de Batoni. de Saturnana, de Groppule, Piscia, Vinacciano, Tobiana, Publica, Silva mortua, Petanense, Celleri, et de terra sita infra episcopatum Bononiensem, quam tenuerunt homines de Valle Liderla, curte de Spallioffo. Insuper confirmamus vobis plebem S. Hippolyti in Alpe, plebem S. Laurentii, plebem in Monte Murlo, plebem de Viliano, plebem S. Quirici, plebem in monte Spanareclo, plebem in Saturnana, plebem de Brandellio, plebem de Cavinana, plebem S. Marcelli, plebem de Lizzano, plebem de Popillio, plebem de Piteglio, plebem de Furfalo, plebem de Celle, plebem de Calloria, plebem de Vinatiano, plebem de Massa, plebem de Creti, plebem de Lamporecio, plebem de Limite, plebem de Artimino, plebem de Saiano, plebem de Quarrata, plebem de Montemagno, plebem de Tobiano, plebem S. Hippolyti, plebem S. Pauli, plebem de Aiolo, plebem S. Justi, plebem de Colonica, in prato plebem S. Stephani. Ad haec adjicientes sancimus, ut occasione privilegii, quod Pratenses a nobis se impetrasse congaudent, nulla injuria, imminutio aut inobedientia Matri suae Pistoriensi ecclesiae, seu cuilibet supradictarum plebium, vid. S. Pauli, S. Hippolyti, S. Petri de Aiulo, S. Justi de Colonica, vel alicui in aliquo inferatur, nec Pratensis ecclesia, vel Clerici ipsius loci eodem scripto contra justitiam vel dignitatem, aut obedientiam Ecclesiae, seu episcopi Pistoriensis utantur. Sed quemadmodum praedecessorum nostrorum Urbani, Paschalis, Innocentii II, atque aliorum, seu etiam bonae memoriae, et Petri Ildebrandi Pistoriensium episcoporum tempore exstitit, ita jam dicta Pratensis ecclesia absque aliqua diminutione potestatis aut dignitatis, Pistoriensi ecclesiae, vel episcopi ejus in omnibus, obediens, et subjecta permaneat, prohibentes insuper, ut in episcopatum tuum nullus ecclesiam, vel oratorium sine assensu tuo, vel successorum tuorum de novo constituere audeat, salvo tamen privilegio Romanae Ecclesiae: liceat quoque tibi et successoribus tuis baptismales ecclesias in eadem dioecesi constituere, si necessitas visa fuerit imminere.
Decernimus ergo, ut nulli omnino hominum liceat, praefatam Pistoriensem ecclesiam temere aut perturbare, aut ejus possessiones auferre vel ablatas retinere, minuere aut quibuslibet vexationibus fatigare sed omnia integra et illibata serventur tam tuis quam tuorum fratrum, et pauperum usibus profutura, salva sedis apostolicae auctoritate. Si qua igitur in futurum ecclesiastica, saecularisve persona, etc. Ego Anastasius catholicae Ecclesiae episcopus. Ego Hicmarus Tusculanus episcopus. Ego Ugo, Ostiensis episcopus. Ego BB. presb. cardinalis tt. Calixti. Ego Guido presb. cardinalis tt. S. Chrysogoni. Ego Manfredus presb. cardinalis tt. S. Savinae. Ego Aribertus presb. cardinalis tt. S. Anastasiae. Ego Julius presb. card. tt. S Marcelli. Ego Guido presb. card. tt. Pastoris. Ego Octavianus presb. card. tt. S. Priscae. Ego Henricus presb. card. tt. SS. Nerei, et Achillei. Ego Oddo diaconus card. tit. S. Georgii ad Velum Aureum. Ego Guido diaconus card. S. Mariae in Porticu. Ego Yacinthus diaconus card. S. Mariae in Cosmidin ss. Ego Gerardus diaconus S. Mariae in Via Lata. Ego Oddo diac. card. S. Nicolai in Carcere Tulliano ss.
Datum Laterani per manum Rolandi, S. R. E. presbyteri cardinalis, et cancellarii, XVI Kal. Martii, indict. XIV, Incarnationis Dominicae anno 1153, pontificatus vero domini Anastasii papae IV anno I.
XLVI. Privilegium ad Petrum Venerabilem super controversia quae fuerat inter abbatem de Miratorio et fratres Gigniacensis monasterii, per ipsum summum pontificem ordine judiciario terminata. (Laterani, Febr. 16).[ Bullar. Cluniac., 63.] ANASTASIUS episcopus, servus servorum Dei, dilecto filio PETRO Cluniacensi abbati, salutem et apostolicam benedictionem.
Quoties aliqua negotia ordine judiciario in nostra praesentia terminantur, ne in dubium veniant quae geruntur, rationabile est ea pro securitate partium litterarum memoriae commendare. Pro controversia siquidem, quae inter dilectum filium nostrum Eustorgium abbatem de Miratorio et fratres tuos Gigniacenses, super damnis eis a fratribus ipsis illatis agitabatur, tam tu quam ipse abbas in nostra praesentia convenistis, et causa coram nobis et fratribus nostris diutius tractata et diligenter discussa est. Auditis itaque utriusque partis allegationibus ac rationibus plenarie intellectis, participato fratrum consilio judicavimus, ut praedictus abbas de Miratorio decem et septem millia solidorum Lugdunensis monetae, quos, licet pro pace, violenter tamen ei donaveras usque ad primas Augusti Kalendas absque contradictione tibi et monasterio tuo restituat. Postmodum vero ea quae per eosdem fratres Gigniacenses ablata sunt, judicio dilecti filii nostri Odonis diaconi cardinalis apostolicae sedis legati, restitui faciat, damna quoque illata eidem abbati resarciri, vel de ipsis ei justitiam praecipimus nihilominus exhiberi. Nulli ergo omnino hominum fas sit hujus nostrae definitionis sententiam temerario ausu infringere, seu modis quibuslibet perturbare. Si quis autem id attentare praesumpserit, nisi secundo tertiove commonitus, praesumptionem suam digna satisfactione correxerit, honoris sui periculum patiatur, vel excommunicationis poena mulctetur. Ego Anastasius catholicae Ecclesiae episcopus. Ego Gregorius presbyter card. tit. Sancti Calixti. Ego Hicmarus Tusculanus episcopus. Ego Odo diaconus cardinalis Sancti Georgii ad Velum Aureum. Ego Censius Portuensis episcopus et Silvae Candidae. Ego Rodulphus diaconus cardinalis Sanctae Luciae in Septa. Ego Guido diaconus card. S. Mariae in Porticu. Ego Hubaldus presb. card. tit. S. Praxedis. Ego Manfredus presb. card. S. Savinae. Ego Julius presb. card. S. Marcelli. Ego Bernardus presb. card. tit. S. Clementis. Ego Guido presb. card. tit. Pastoris. Ego Aribertus presb. card. tit. S. Anastasiae. Ego Jordanus presb. card. tit. S. Susannae. Ego Astaldus presb. card. tit. S. Priscae. Ego Geraldus presb. card. tit. S. Stephani in Coelio monte. Ego Octavianus presb. card. tit. S. Ceciliae. Ego GG. in Romana Ecclesia. Ego Joannes diac. card. SS. Sergii et Bacchi. Ego Joannes presb. card. SS. Joannis et Pauli tit. Pamachii. Ego Joannes presb. card. tit. SS. Silvestri et Martini.
Datum Laterani per manus Rolandi, sanctae Romanae Ecclesiae presbyteri cardinalis et cancellarii, XIV Kalendas Martii, indictione II, Incarnationis Dominicae anno 1154, pontificatus vero domni Anastasii papae IV, anno primo.
XLVII. Privilegium concessum episcopo Bergomati. (Laterani, Febr. 23.)[Lupi, Cod. diplom. Bergom., II, 1119.] ANASTASIUS episcopus, servus servorum Dei, venerabili fratri GIRARDO Bergamensi episcopo ejusque successoribus canonice substituendis, in perpetuam memoriam.
In eminenti sedis apostolicae specula, disponente Domino, constituti ex injuncto nobis officio fratres nostros episcopos debemus diligere et ecclesiis sibi a Deo commissis suam justitiam conservare. Proinde, dilecte in Domino frater Girarde episcope, ad exemplar praedecessoris nostri felicis memoriae papae Innocentii, Bergamensi Ecclesiae cui, Deo auctore, praees, paterna sollicitudine providentes statuimus ut quascunque possessiones, quaecunque bona inpraesentiarum juste et canonice possides, aut in futurum, largiente Domino, rationabilibus modis poteris adipisci, firma tibi tuisque successoribus et illibata permaneant. Canonici quoque Sanctorum Vincentii et Alexandri tam praesentes quam futuri canonicam et debitam obedientiam tibi tuisque successoribus exhibeant, nec occasione privilegii ab apostolica sede percepti eam subtrahant. Qui nimirum nec non et omnes alii clerici tui episcopatus possessiones ecclesiarum ad tuum jus pertinentium sine tua tuorumque successorum conscientia et consensu quomodolibet alienandi omnem sibi per hujus nostri decreti paginam facultatem noverint perpetuis temporibus amputatam. Sic tamen ut vos si hoc manifesta et evidens utilitas et necessitas illarum ecclesiarum exegerit assensum vestrum non debeatis ex malitia et pravitate aliqua denegare.
Decernimus ergo ut nulli omnino hominum liceat commissam tibi Ecclesiam temere perturbare, aut ejus possessiones auferre, vel ablatas retinere, minuere, seu quibuslibet vexationibus fatigare, sed omnia integra conserventur eorum pro quorum gubernatione et sustentatione concessa sunt, usibus omnimodis profutura, salva sedis apostolicae auctoritate.
Si qua igitur in futurum ecclesiastica saecularisve persona, etc.Ego Astaldus presb. cardinalis Sanctae Priscae Ego Anastasius catholicae Ecclesiae episcopus subscr. Ego GG. presbyter cardinalis tit. Calixti subscripsi. subscripsi. Ego Oddo diac. cardinalis Sancti Georgii ad Velum Aureum subscripsi.
Datum Laterani per manum Rolandi, sanctae Romanae Ecclesiae presbyteri cardinalis et cancellarii VII Kalendas Martii, indictione II, Incarnationis Dominicae anno 1153, pontificatus vero domni Anastasii IV papae, anno primo.
Pendente filis sericis bulla plumbea.
XLVIII. Ad episcopum Tolonensem.--In gratiam monachorum S. Victoris quibus ille infensum se praebebat. (Laterani, Mart. 1.)[MARTEN., Ampl. Collect., I, 826]. ANASTASIUS episcopus, servus servorum Dei, venerabili fratri W. Tolonensi episcopo, salutem et apostolicam benedictionem.
Si aliquis in te charitatis igniculus remansisset, et monasticae professionis Regulam non esses oblitus, fratres tuos monachos Massilienses diligeres, et nullam ipsis studeres injuriam irrogare. Ecce sicut ex ipsorum narratione didicimus, decimas ecclesiae S. Joannis de Petrafoci eis contra justitiam aufers, atque etiam super ecclesiam Sancti Pontii de Colubreira injuriam eis non modicam non vereris inferre, cum liberam habeant sepulturam in eorum ecclesiis, qui se deliberant sepeliri, ausu temerario contradicis. Quia ergo a fraternae charitatis unione declinare videris; quoniam illos persequi non desistis, quos debes ab aliis pro posse defendere; per apostolica tibi scripta mandamus, quatenus, si verum est, quod praedicti fratres nostris auribus suggesserunt, de caetero praedictis fratribus in memoratis ecclesiis non praesumatis aliquam injuriam, vel aliquam molestiam irrogare, seu illos qui sepulturam apud eos elegerunt, quomodolibet prohibere. Alioquin scire te volumus, quod nos pro eorum defensione, tanquam pro illis qui ad jus beati Petri proprie spectare noscuntur, contra illos qui eos praesumpserint infestare, murum nos tutissimum opponemus.
Datum Laterani, Kal. Martii.
XLIX. Ecclesiam Turonensem tam Dolensis quam caeterorum Britanniae citerioris episcoporum metropolim confirmat, petente Engelbaldo episcopo. (Laterani, Mart. 3.)[MARTEN. Thes. Anecd., III, 894.] ANASTASIUS episcopus, servus servorum Dei, venerabili fratri ENGELBALDO Turonensi archiepiscopo, ejusque successoribus canonice substituendis, in perpetuum.
Justitiae et rationis ordo suadet, ut qui sua desiderat a successoribus mandata servari, decessorum suorum voluntatem et statuta custodiat. Praedecessor siquidem noster felicis memoriae papa Innocentius controversiam, quae de praelatione Turonensis ecclesiae et subjectione Dolensis inter earum pastores jam diu agitata est, bonae memoriae Gaufrido, quondam Carnotensi episcopo, tunc apostolicae sedis legato, cognoscendam terminandamque commisit. Quae cum in ejus praesentia in pluribus locis Galliae tractata esset, et necdum fine debito terminata, Dolensis archiepiscopus ad ejusdem praedecessoris nostri praesentiam venit, conquerens in dilatione ipsius causae se multoties gravatum esse, et multas ob hoc expensas sustinuisse. Propter quod suppliciter postulavit, ut idem praedecessor noster eamdem causam ad suam praesentiam revocaret, et debitum finem imponeret. Cujus petitioni acquiescens, apostolicis litteris antecessori tuo Hugoni praecipiendo mandavit, ut apostolico se conspectui praesentaret, ecclesiae suae justitiam super hoc ostendere praeparatus. Quo interim divino judicio viam universae carnis ingresso, tam ipse archiepiscopus quam Dolensis pro ejusdem controversiae decisione, praedecessoris nostri beatae recordationis papae Lucii se conspectui praesentarunt. Cum autem de ecclesiae suae justitia rationes, scripta et argumenta plurima produxisset, productum est tandem in medium praedecessoris nostri bonae memoriae papae Urbani privilegium, in quo manifeste continebatur, quod idem papa post multas hujus rei in sua et legatorum etiam sedis apostolicae praesentia, discussiones et retractationes, scriptis Romanorum pontificum Nicolai videlicet, Joannis et Leonis quoque IX et Gregorii VII diligenter inspectis, et omnibus hinc inde diligenti examinatione pertractatis, ex communi fratrum suorum episcoporum, et multorum Romanae Ecclesiae clericorum consilio decrevit, et scripti sui munimine roboravit, ut tam Dolensis quam caeteri deinceps Britannorum episcopi Turonensem ecclesiam suam esse metropolim recognoscerent, et debitam ei semper reverentiam exhiberent, nec ullo ulterius tempore post Rollandi obitum, qui tunc Dolensi ecclesiae praesidebat, ad pallei usum Dolensis episcopus aspiraret. Ad haec vero Dolensis nihil quod ratione subnixum esset respondit, nec partem suam alicujus Romani pontificis auctoritate tueri potuit. Auditis itaque utriusque partis allegationibus, et scriptis Romanorum pontificum ex parte Turonensis ecclesiae studiose inspectis, praefatus praedecessor noster papa Lucius, communicato consilio in consessu fratrum suorum episcoporum, presbyterorum, et diaconorum cardinalium, et multorum aliorum nobilium, Romanorum civium, eamdem sententiam auctoritate apostolica confirmavit, et tam archiepiscopum quam Turonensem ecclesiam de ipsorum episcoporum obedientia propria manu per baculum investivit. Praecipiens juxta ejusdem sententiae tenorem, ut tam Dolensis quam universi deinceps Britanniae citerioris episcopi Turonensi ecclesiae, tanquam metropoli propriae, subjaceant et debitam obedientiam ac reverentiam humiliter exhibeant; nullusque de caetero Dolensis episcopus ad pallei usum aspirare praesumat; sed sicut jam dictum est, Turonensem ecclesiam propriam metropolim recognoscat, et reverenter ei obediat. Idipsum sanctae memoriae papa Eugenius scripti sui pagina confirmavit. Nos igitur qui licet indigni in sede justitiae, disponente Domino, constituti, a via veritatis deviare nec volumus, nec debemus, eorumdem praedecessorum nostrorum vestigiis inhaerentes, eamdem sententiam sedis apostolicae auctoritate nobis a Deo concessa confirmamus, praesentis scripti munimine roboramus. Si qua igitur, etc.
S. PETRUS S. PAULUS.
ANASTASIUS PAPA IV.
Locus monogrammatis.
CUSTODI ME, DOMINE, UT PUPILLAM OCULI. Ego ANASTASIUS catholicae Ecclesiae episcopus. Ego Hicmarus Tusculanus episcopus. Ego Hugo Ostiensis episcopus. Ego Gregorius presbyter cardinalis tituli Calixti. Ego Guido presbyter cardinalis tituli S. Chrysogoni. Ego Ubaldus presbyter cardinalis tituli S. Praxedis. Ego Manfredus presbyter cardinalis tituli S. Savinae. Ego Aribert presbyter cardinalis tituli S. Anastasiae. Ego Bernardus presbyter cardinalis tituli S. Clementis. Ego Guido presbyter cardinalis tituli Pastoris. Ego Jordanus presbyter cardinalis tituli SS. Susannae et Felicitatis. Ego Octavianus presbyter cardinalis tituli S. Ceciliae. Ego Astaldus presbyter cardinalis tituli S. Priscae. Ego Joannes presbyter cardinalis SS. Joannis et Pauli, tituli Pammachii. Ego Cencius presbyter cardinalis tituli S. Laurentii in Lucina. Ego Odo diaconus cardinalis S. Georgii ad Velum Aureum. Ego Rodulfus diaconus cardinalis S. Luciae in Septa solis. Ego Gregorius diaconus cardinalis S. Angeli. Ego Guido diaconus cardinalis S. Mariae in Porticu. Ego Joannes diaconus cardinalis SS. Sergii et Bacchi. Ego Odo diaconus cardinalis S. Nicolai in Carcere Tulliano.
Datum Laterani per manum Rollandi, S. Romanae Ecclesiae presbyteri cardinalis et cancellarii, V Nonas Martii, indictione II, Incarnationis Dominicae anno 1153, pontificatus vero domni Anastasii IV papae, anno primo.
L. Privilegium ad fratres Cluniacenses de ecclesia, de Rocaboviscurti super controversia quae erat inter eos et clericos. (Laterani, Mart. 4.)[ Bullar. Cluniac., 64.] ANASTASIUS episcopus, servus servorum Dei, dilectis filiis monachis Cluniacensibus in ecclesia de Rocaboviscurti commorantibus, salutem et apostolicam benedictionem.
Controversiam, quae inter vos et clericos ecclesiae, in qua constituti estis, super jure proprietatis ipsius ecclesiae agitatur, venerabilibus fratribus nostris G . . . Lemovicensi et B . . . Sanctonensi episcopis audiendam terminandamque commisimus. Ideoque per praesentia vobis scripta mandamus, quatenus cum ab eis propter hoc fueritis evocati, occasione seposita eorum praesentiam adeatis, et quod exinde inter vos judicaverint, suscipiatis irrefragabiliter et servetis.
Datum Laterani, IV Nonas Martii.
LI. Privilegium pro ecclesia Astens. (Laterani, Mart. 5.)[UGHELLI, Italia sacra, IV, 365.] Bulla haec verbatim privilegium repraesentat ab Eugenio III Anselmo episcopo Astensi concessum, nisi quod in hac adduntur plebs de Hante, hospitale Cerveliae, Mons Acutus cum arenariis et pertinentiis suis; medietas S. Stephani cum suis pertinentiis; ecclesia de Corticellis, castrum Blasae, castrum S. Victoriae cum ecclesiis et omnibus pertinentiis. Subscriptiones vero sunt ejusmodi. Ego Anastasius catholicae Ecclesiae episcopus. Ego Oddo diac. card. S. Georgii ad Velum Aureum subsc. Ego Guido diac. card. S. Mariae in Porticu subsc. Ego Oddo diac. card. S. Nicolai in Carcere Tulliano subsc. Ego W. presb. card. tit. S. Callixti subsc. Ego Guido presb. card. S. Chrysogoni subsc. Ego Ubaldus presb. card. tit. S. Praxedis subsc. Ego Manfredus presb. card. S. Sabinae subsc. Ego Aribertus presb. card. S. Anastasiae subsc. Ego Joannes presb. card. SS. Joannis, et Pauli tit. Pammachii subsc.
Datum Laterani per manum Rolandi, S. R. E. presb. card. et cancellarii, III Non. Martii indict. II, Incarnationis Dominicae anno 1154, pontif. vero D. Anastasii IV papae, anno I.
LII. Ad Nonantulanos monachos.--ut mortuo Alberto novum abbatem eligant. (Laterani, Mart. 8.)[TIRABOSCHI, Storia di Nonantola, II, 265.] ANASTASIUS episcopus, servus servorum Dei, dilectis filiis A. priori et universo conventui Nonantulani monasterii, salutem et apostolicam benedictionem.
Super contritione ac destitutione monasterii vestri paterno vobis affectu compatimur, et de ipsius revelatione pro nostri officii debito, in quantum cum Deo possumus, diligentem curam, et attentam sollicitudinem gerimus. Quod autem post decessum bonae memoriae A. abbatis vestri de substituendo vobis pastore, sicut per litteras vestras et fratrem R. quem ad nostram praesentiam destinastis cognovimus, sollicite cogitastis, et in personam convenire vultis, gratum nobis est, et studium vestrum in Domino collaudamus. Caeterum quia de persona ipsa quam eligere vultis, notitiam quam oportet non habemus, et fratres nostri, qui eam amplius noverant, in eam minime consentire suadebant; praedictus quoque Fr. R. ad tantum negotium persequendum sufficere minime poterat, postulationem vestram in praesentiarum admittere nec potuimus nec debuimus. Quocirca per praesentia vobis scripta mandamus quatenus in personam litteratam, honestam et tanti monasterii regimini idoneam conveniatis, et per W. de melioribus personis monasterii vestri super eadem persona concordem et unanimem electionem vestram nobis significare curetis. Quibus etiam auctoritatem et potestatem, si vos forte supradicto in conventu non poteritis, eligendi vel a nobis suscipiendi personam, quae vobis prodesse et praeesse possit, et a nobis in abbatis officio confirmatam et benedictam ad vos referendi conferatis.
Datum Laterani, VIII, Id. Martii.
LIII. Bona et immunitates ecclesiae Gerboredensis confirmat. (Laterani, Mart. 14.)][LOUVET, Antiquités du Beauvoisis, I, 665.] ANASTASIUS episcopus, servus servorum Dei, dilectis filiis EUSTACHIO decano ecclesiae Gerboredi ejusque denique fratribus tam praesentibus quam futuris canonice substituendis, in perpetuum.
Quoties illud a nobis petitur quod religioni et honestati convenire dignoscitur, animo nos decet libenti concedere, et petentium desideriis congruum impertiri consensum. Quapropter, dilecti filii, vestris postulationibus clementer annuimus et praefatam ecclesiam in qua divino mancipati estis obsequio sub beati Petri et nostra protectione suscipimus et praesenti scripto communimus: statuentes ut quascunque possessiones, quaecunque bona eadem inpraesentiarum juste et canonice possidet, aut in futurum concessione pontificum, largitione regum et principum, oblatione fidelium, aut aliis justis modis, patiente Domino, poterit adipisci firma vobis et successoribus vestris illibata permaneant. In quibus haec . . . . . duximus exprimenda vocabulis.
Ecclesiam de Rotengio cum decima magna et minuta et omnibus appendiciis ejus, medietatem decimae de Collignie, decimam de Tilleto, tertiam partem decimae de S. Donysii curte, ecclesias de Vuabesio, de capella, de Sullies, de S. Samsone, et de S. Audoeno; justitiam quam habetis apud Sonions et apud . . . . . et villam quae dicitur Ons apud Senentes et apud Wuardes. In villa Bray et apud Curteum decimam quoque conductus, pedagii transitus apud Gerboredum et Sonions et Ons, et fossas terrarum in suburbiis.
Praeter haec libertatem illam quam bonae memoriae Guido quondam Belvacensis episcopus, canonicis vobis et ecclesiae vestrae concessit et scripti sui pagina confirmavit, et ne a statu suo temerario alicujus incursu et progressu temporis discedatur, auctoritate apostolica confirmamus.
Praesenti etiam decreto statuimus ne ullus habeat in ecclesia vestra praebendam nisi qui ei per suam praesentiam voluerit deservire. Capellanum itidem vice domini qui pro tempore fuerit ab officio capellani omnino non destiterit; capellaniam autem et praebendam ecclesiae vestrae simul cum capellania illa prohibemus habere. Decernimus praeterea et auctoritate apostolica confirmamus, interdicimus ut praebendae vestrae non dividantur, sed in sua omni integritate permaneant.
Decernimus autem ut nulli omnino hominum liceat supradictam ecclesiam temere perturbare aut ejus possessiones auferre, vel ablatas retinere, minuere seu aliquibus vexationibus fatigare, sed omnia integra conserventur eorum, pro quorum gubernatione et institutione concessa sunt, usibus omnimodis profutura.
Prohibemus autem ut nullus audeat unquam ecclesiae vestrae aut ipsius capellis novas et indebitas exactiones imponere, vel personas vestras aliquibus illicitis perceptionibus et servitutibus aggravare, salva nimirum dioecesani canonica justitia. Ad indicium autem perceptae hujus ab Ecclesia Romana protectionis unum bisantium nobis et successoribus nostris singulis annis persolvetis.
Si qua autem etc. Ego Anastasius catholicae Ecclesiae episcopus. Ego Hicmarus Tusculanus episcopus. Ego Hugo Ostiensis episcopus. Ego Greg. presbyter cardinalis tit. Ecclesiae Salvatoris. Ego Hubaldus presb. card tit. Ecclesiae Praxedis. Ego Manfredus presb. card. tit. Sanctae Firminae. Ego Ausbertus presb. card. tit. Sanctae Anastasiae. Ego Octavianus presb. card. tit. Sanctae . . . . . . Ego Otto diaconus cardinalis S. Georgii ad Velum Aureum. Ego Rodulfus diac. card. tit. S. Luciae . . . . . Ego Guido diac. card. tit. S. Mariae in Portion . . . . . Ego Oddo diaconus cardinalis tit. Sancti Nicolai . . . Ego Astaldus presb. card. tit. S. Priscae. Ego Joannes presbyt. card. tit. Fratrum . . . . .
Datum Laterani per manum Rolandi, sanctae Romanae Ecclesiae presbyteri cardinalis et cancellarii, II Idus Martii, indictione II, Incarnationis Dominicae anno 1155, pontificatus vero domini Anastasii papae IV, anno primo.
LIV. Donationem monasterii S. Petri de Landelina, ordinis S. Benedicti, Nucerinae dioecesis, a comitibus Monaldo, Bucci filio, Rodulfoque Lamberti et comite Gentile, Alberici filio, priori et canonicis cathedralis ecclesiae Fulginensis liberalissime factam, confirmat. (Vide UGHELLI, Italia Sacra, I, 695.) LV. Ecclesiae Fulginatensis bona confirmat . (Laterani, Mart. 17.)[UGHELLI, ibid. --Subscriptiones hae sunt:] Datum Laterani, per manum Rolandi, S. R. E. presb. card. cancellarii XVI Kal. Aprilis, ind. II, Incarn. Dominicae an. 1153, pontif. vero d. Anastasii, anno I. Ego Anastasius catholicae Ecclesiae episcopus. Ego G. G. presb. card. tit. S. Calixti. Ego Guido presb. card. tit. S. Chrysogoni. Ego Ubaldus presb. card. tit. S. . . . Ego Manfredus presb. card. tit. S. Sabinae. Ego Bernardus presb. card. tit. S. Clementis. Ego Aribertus presb. card. tit. S. Crucis in Hierus. Ego Oddus diac. card. S. Georgii ad Velum Aureum. Ego Rodulphus diaconus card. tit. S. Luciae in Septisol. Ego Georgius S. Angeli. Ego Guido diac. card. S. Mariae in Porticu. Ego Oddo diaconus card. S. Nicolai in Carcere Tull. Ego Hicmarus Tusculanus episc. Ego Ugo Ostiensis episc.
LVI. Ecclesiae S. Mariae Lunensis patrocinium suscipit ejusque bona ac jura confirmat, petente Gotifredo episcopo. (Laterani, Mart. 18.)[UGHELLI, Italia Sacra, I, 846, ubi revocatur lector ad privilegium ab Eugenio III eidem Gotifredo, iisdem pene verbis, concessum. Vide Patrologiae t. CLXXX, in Eugenio III, sub num. 325.] Datum Laterani per manum Rolandi, S. R. E. presb. card. et cancellarii XV Kal. Aprilis, ind . . . . Incarn. Dom. anno 1153, pontificatus vero domni Anastasii IV papae, anno I.
Subscriptiones sunt sequentes: Ego Anastasius catholicae Ecclesiae episcopus. Ego Hicmarus Tusculanus episcopus. Ego Odo diaconus card. S. Georgii ad Velum Aureum. Ego Rodulphus diaconus card. S. Luciae in Septisolio. Ego Gregorius diac. card. S. Angeli. Ego Guido diac. card. S. Mariae in Porticu. Ego GG. presb. card. tit. S. Calixti. Ego FF. Ubaldus presb. card. S. Praxedis. Ego Manfredus presb. card. tit. S. Savinae. Ego Aribertus presb. card. tit. S. Anastasiae. Ego Bernardus presb. card. tit. S. Clementis. Ego Henricus presb. cardinalis tit. SS. Nerei et Achillei.
LVII. Privilegium pro parthenone Sancti Firmi de Plorizano. (Laterani, Mart. 19.)[LUPI, Cod. diptom. Bergom., II, 1117.] ANASTASIUS episcopus, servus servorum Dei, dilectis in Christo filiabus LICIAE abbatissae monasterii Sancti Firmi de Plorizano ejusque sororibus tam praesentibus quam futuris regularem vitam professis, in perpetuam memoriam.
Prudentibus virginibus quae sub habitu religionis gratum Deo famulatum impendunt nostrum debet impertiri praesidium, ut tanto firmius valeant in proposito religioso persistere quanto contra terrenorum fluctuum tempestates apostolica tuitione fuerint propensius communitae. Quapropter, dilectae in Christo filiae, vestris justis postulationibus clementer annuimus et praefatum monasterium in quo divino mancipatae estis obsequio, sub beati Petri et nostra protectione suscipimus et praesentis scripti patrocinio communimus: statuentes ut quascunque possessiones, quaecunque bona idem monasterium inpraesentiarum juste et canonice possidet, aut in futurum concessione pontificum, largitione regum vel principum, oblatione fidelium, seu aliis justis modis, Deo propitio, poterit adipisci, firma vobis et his quae vobis successerint, et illibata permaneant. In quibus haec propriis duximus exprimenda vocabulis:
Ecclesiam Sancti Martini; terram quam habetis in loco qui dicitur Plorizanum; terram aliam in loco qui dicitur Istrata; terram quam habetis apud Redonam; domum quam habetis apud Somvicum cum vinea. Prohibemus etiam ut nullus omnino laicus decimas a vobis exigere praesumat, aut violenter auferre. Si quis autem id attentare praesumpserit, et commonitus emendare contempserit, anathematis sententia feriatur.
Decernimus ergo ut nulli omnino hominum liceat supradictum coenobium temere perturbare aut ejus possessiones auferre, vel ablatas retinere, minuere, seu aliquibus vexationibus fatigare, sed omnia integra conserventur eorum, pro quorum gubernatione et sustentatione concessa sunt, usibus omnimodis profutura, salva sedis apostolicae auctoritate, et dioecesani episcopi canonica justitia.
Si qua igitur in futurum ecclesiastica saecularisve persona, etc. Ego Anastasius catholicae Ecclesiae episcopus subscripsi. Ego Hicmarus Tusculanus episcopus. Ego Hugo Ostiensis episcopus. Ego G. G. presbyter cardinalis Sancti Calixti subscripsi. Ego G. presbyter cardinalis tituli Sancti Chrysogoni subscripsi. Ego Hubaldus presbyter cardinalis Sanctae Praxedis subscripsi. Ego Octavianus presb. card. tit. Sanctae Ceciliae Ego Manfredus presbyter cardinalis tit. Sanctae Sabinae subscripsi. Ego Bernardus presbyter cardinalis tit. Sancti Clementis subscripsi. Ego Aribertus presbyter cardinalis tit. Sanctae Anastasiae subscripsi. Ego Guido presbyter cardinalis tituli Pastoris subscripsi. Ego Joannes presb. card. tit. Sanctarum Susannae et Felicitatis subscripsi. Ego Henricus presb. card. tit. Sanctorum Nerei et Achillei subscripsi. Ego Joannes presb. card. Sancti Joannis tit. Pammachii subscripsi. subscripsi. Ego Oddo diac. card. Sancti Georgii ad Velum Aureum subscripsi. Ego Rodulphus diac. card. Sanctae Luciae in Septisol. subscripsi. Ego Gregorius diaconus cardinalis Sancti Angeli subscripsi. Ego Guido diac. card. Sanctae Mariae in Porticu subscripsi. Ego Joannes diac. card. Sanctorum Sergii et Bacchi subscripsi. Ego Oddo diac. card. Sancti Nicolai in Carcere Tulliano subscripsi.
Datum Laterani per manum Rolandi, S. R. E. presb. cardinalis et cancellarii, XIV Kalend. Aprilis, indict. II, Incarn. Dominicae anno 1153, pontificatus vero domni Anastasii papae IV, anno I.
LVIII. Monasterii Sanctae Mariae de Pomposia bona ac jura confirmat. (Laterani, Mart. 19.)[MURATORI, Antiq. Ital., V, 431.] ANASTASIUS episcopus, servus servorum Dei, dilectis filiis JOANNI abbati monasterii Sanctae Mariae, quod in insula Pomposia situm est, ejusque fratribus tam praesentibus quam futuris, regulariter substituendis in perpetuum.
Religiosam vitam eligentibus apostolicum convenit adesse praesidium, ne forte cujuslibet temeritatis incursus aut eos a proposito revocet, aut robur, quod absit! sacrae religionis infringat. Eapropter, dilecti in Domino filii, vestris justis postulationibus clementer annuimus, et praedecessorum nostrorum felicis memoriae Coelestini, et Eugenii Romanorum pontificum vestigiis inhaerentes, Beatae Dei Genitricis, semperque Virginis Mariae Pomposianum monasterium, in quo divino mancipati estis obsequio, sub beati Petri, et nostra protectione suscipimus, et praesentis scripti privilegio communimus: statuentes, ut quascunque possessiones, quae cunque loca idem monasterium inpraesentiarum juste et canonice possidet, aut in futurum concessione pontificum, largitione regum vel principum, oblatione fidelium, seu aliis justis modis, praestante Domino, poterit adipisci, firma vobis, vestrisque successoribus et illibata permaneant. In quibus haec propriis duximus exprimenda vocabulis: videlicet Massacellam, integram, etc. Praeterea in episcopatu Concordiae ecclesiam Sancti Martini in Phana. In episcopatu Cenetensi ecclesiam Sancti Petri in Colosis, et Sancti Danielis. In eodem episcopatu ecclesiam Sancti Andreae in Bosco cum capellis suis, aliam ecclesiam Sancti Martini in Cambernardi, Sanctae Mariae in Ronchu Marzollu, Sanctae Mariae in Vidore, Sanctae Bonae cum capellis suis, Sanctae Mariae in Castello, et alias, quas in partibus illis habetis. In episcopatu Vicentiae ecclesiam Sanctae Mariae in Teupisse. In civitate Veronensi ecclesiam Sancti Matthaei. In episcopatu Brixiensi ecclesias Sanctae Mariae de Sede Marculfi, Sanctae Mariae de Cucumare, et Sanctae Mariae de Suxiliano. In episcopatu Cremonensi ecclesiam Sancti Stephani in Caballaria. In episcopatu Astensi ecclesias Sanctae Mariae de Flexu, et Sancti Joannis de Cerro. In episcopatu Bononiense ecclesias Sanctae Mariae de Arzellata, Sancti Venantii, Sancti Blaxii de Luzaco, Sancti Marci in Turrixella, Sancti Joannis in Castagnolo, Sancti Blasii in Saliceto, et aliam ecclesiam in Granarolo. In civitate ipsa ecclesiam Sancti Syri. In civitate Mutinensi ecclesiam Sanctae Mariae. In castro Solerie ecclesiam Sancti Joannis, et in villa ejus ecclesiam Sancti Michaelis. Ferrariae ecclesiam Sanctae Agnetis. In Finale Sancti Michaelis. Ustulati ecclesiam Sancti Petri. Faventiae ecclesiam Sancti Clementis. Prate ecclesiam Sancti Laurentii. In episcopatu Liviensi ecclesiam Sanctae Mariae in Manumizola, ecclesiam Sancti Michaelis, et Sanctae Mariae Novae cum capellis suis. Rimini Sanctae Mariae in Tribbo. In episcopatu Urbinensi ecclesiam Sancti Leonis de Folia, Sancti Angeli de Insula, Sanctae Mariae de Petra, Sancti Martini in Ulmeta, Sancti Racliani, et Sancti Angeli in Preverzum, ecclesiam Sanctae Mariae in Castagneto cum capellis suis, ecclesiam Sanctae Mariae de Viculo cum capellis suis, ecclesiam Sancti Joannis de Prugneto cum capellis suis, et ecclesiam Sanctae Mariae de castro, Sancti Martini cum capellis suis. Chrisma vero, Oleum Sanctum a Comacliensi episcopo, etc.
Ego Anastasius catholicae Ecclesiae episcopus subscripsi.
Bene valete.Ego Jordanus presbyter card. tit. Sanctae Susannae Ego Hicmarus Tusculanus episcopus subscripsi. Ego Ostiensis episcopus subscripsi. Ego Gregorius presbyter card. titulo Calixti subscripsi. Ego Guido presbyter card. titulo Sancti Chrysogoni subscripsi. Ego Ubaldus presbyter card. tit. Sanctae Praxedis subscripsi. Ego Manfredus presbyter card. tit. Sanctae Savinae subscripsi. Ego Aribertus presbyter card. tit. Sanctae Anastasiae subscripsi. subscripsi. Ego Octavianus presbyter card. tit. Sanctae Ceciliae subscripsi. Ego Astaldus presbyter card. tit. Sanctae Priscae subscripsi. Ego Cencius presb. card. tit. Sancti Laurentii in Lucina subscripsi. Ego Henricus presb. card. tit. Sanctorum Nerei et Achillei subscripsi. Ego Joannes presb. card. tit. Sanctorum Silvestri et Martini subscripsi. Ego Odo diac. card. Sancti Georgii ad Velum Aureum subscripsi. Ego Rodulfus diac. card. Sanctae Luciae in Scepta subscripsi. Ego Guido diac. card. Sanctae Mariae in Porticu subscripsi. Ego Odo diac. card. Sancti Nicolai in Carcere Tulliano subscripsi.
Datum Laterani per manum Rolandi, sanctae Romanae Ecclesiae presbyteri cardinalis et cancellarii, XIV Kalend. Aprilis, indictione II, Incarnationis Dominicae anno 1153, pontificatus vero domni Anastasii papae IV, anno I.
LIX. Ecclesiarum Carcassonensium disciplinam regularem et possessiones confirmat. (Laterani, April. 5.)[BOUGES, Histoire de Carcassonne, 528.] ANASTASIUS episcopus, servus servorum Dei, venerabili fratri PONTIO Carcassonensi episcopo, ejusque successoribus canonice instituendis, in perpetuam memoriam.
Justitiae ac rationis ordo suadet ut qui a successoribus sua desiderat instituta et mandata servari, decessoris sui constituta et mandata custodiat, et sua stabilitate corroboret et confirmet. Eapropter justis regularium ecclesiae tuae canonicorum postulationibus gratum accommodantes assensum ad exemplar praedecessoris nostri felicis memoriae Urbani papae, institutionem regularis ordinis, quam praedecessor tuus bonae recordationis Petrus episcopus, apud matricem Ecclesiam Sancti Nazarii et apud ecclesias Sanctae Mariae seu B. Stephani, Domino auctore, disposuisse dignoscitur, auctoritate sedis apostolicae confirmamus, et ratam perpetuis temporibus manere sancimus. Statuentes ut quascunque possessiones, quaecunque bona praedictae ecclesiae, in praesentia, tum juste et canonice possident, aut in futurum concessione pontificum, largigitione regum vel principum, oblatione fidelium, seu aliis justis modis, Domino propitio, poterunt adipisci, firma eisdem ecclesiis et illibata permaneant, clericorum et ibi Domino sub regularis vitae observantia servientium, usibus omnimodis profutura. Prohibemus autem ut nec tibi, nec successoribus tuis, nec alicui ecclesiasticae aut saeculari personae fas sit canonicas ipsas evertere, vel institutum illic regularis vitae ordinem removere, salva sedis apostolicae auctoritate. Si qua igitur, etc.
SANCTUS PETRUS. SANCTUS PAULUS. ANASTASIUS PAPA IV. Ego Anastasius catholicae Ecclesiae episcopus. Ego Hicmarus Tusculanus episcopus. Ego Hugo Ostiensis episcopus. Ego Odo diaconus card. S. Georgii ad Velum Aureum. Ego Guido diac. card. S. Mariae in Porticu. Ego Gregorius presbyter card. tit. Laboch. Ego Octavianus presbyter card. tit. S. Ceciliae. Ego Joannes presb. card. S. Joannis et S. Lamachii
Datum Lat. per manum Rollandi, S. Romanae Ecclesiae presbyteri card. cancell. Non. April., indictione II, Incarnationis Dominicae anno 1154, pontificatus vero domni Anastasii papae IV, anno 1.
LX. Monasterium Fructuariense sub beati Petri protectione recipit, bona ejus confirmat, inter quae ecclesiam S. Danielis Venetiarum enumerat, aliaque privilegia impartitur. (Laterani, April. 6.)[CORNELIUS, Ecclesiae Venetae IV, 187.] ANASTASIUS episcopus, servus servorum Dei, dilectis filiis RUFINO abbati Fructuariensi, ejusque fratribus tam praesentibus quam futuris regularem vitam professis, in perpetuum.
Piae postulatio voluntatis effectu debet prosequenti compleri, ut et devotionis sinceritas laudabiliter enitescat, et utilitas postulata vires indubitanter assumat. Eapropter, dilecti in Domino filii, vestris justis postulationibus clementer annuimus, et Fructuariense monasterium, in quo divino estis obsequio mancipati, sub B. Petri et nostra protectione suscipimus, et praesentis scripti privilegio communimus. Statuentes ut quaecunque bona, quascunque possessiones idem monasterium inpraesentiarum juste et canonice possidet, aut in futurum concessione pontificum, largitione regum vel principum, oblatione fidelium, seu aliis justis modis, opitulante Domino, poterit adipisci, firma vobis vestrisque successoribus in perpetuum et illibata serventur. In quibus haec propriis nominibus adnotanda subjunximus. In civitate Astensi ecclesiam S. Secundi; apud Sollariensem villam ecclesiam S. Joannis; apud Moroçium ecclesiam S. Blasii; apud Quadraginta ecclesiam S. Benigni, Villam Novam faloam in civitate Papiensi ecclesiam S. Matthaei, in archiepiscopatu Mediolanensi apud castrum Paternianum ecclesiam S. Nicolai. Apud castrum Cantorium ecclesiam S. Jacobi; apud Cuzatum ecclesiam S. Gervasii, in Ganne ecclesiam S. Gemuli, et ecclesiam Vulturni; in episcopatu Laudensi apud castrum Paudum ecclesiam S. Petri; in Vercellensi civitate ecclesiam Sanctae Fidis; apud Januam in capite Faris ecclesiam S. Pauli. In civitate Saonensi ecclesiam S. Georgii; in episcopatu Albensi castrum Serre-longe, et apud murum ecclesiam S. Mariae; in pago Yporiensi apud castrum Clevascium ecclesiam S. Martini; apud Ferrariam ecclesiam S. Romani. In episcopatu Bononiensi monasterium S. Bartholomaei, ecclesiam S. Petri Decaron, ecclesiam S. Mariae de Villa Nova, ecclesiam Sanctorum Simonis et Judae. Supra ripam Ticini in loco brinate ecclesiam S. Martini: in loco Paterniani ecclesiam S. Martini de Ublate, ecclesiam Danielis in Venetia, ecclesiam S. Agatae in episcopatu Tarvisino. Obeunte vero te ejusdem loci abbate vel tuorum quolibet successorum, nullus ibi qualibet subreptionis astutia vel violentia praeponatur nisi quem fratres communi consensu vel fratrum pars sanioris consilii secundum Dei timorem et beati Benedicti Regulam providerint eligendum. Electus autem a Romano pontifice aut a quocunque maluerit catholico episcopo ordinetur. Chrisma, oleum sanctum, consecrationes altarium sive basilicarum, ordinationes monachorum, qui ad sacros ordines promovendi vel clericorum monasterio pertinentium a quocunque catholico volueritis accipietis episcopo, qui nostra fultus auctoritate quae postulatur indulgeat. Id ipsum etiam de cellis sub eodem monasterio positis concedimus siquidem parochiarum ipsarum episcopi quae episcopalis officii sunt gratis et sine pravitate eis noluerint exhibere. Ad haec adjicientes statuimus ut nulli episcopo facultas sit aliqua saepefato Fructuario loco gravamina irrogare neque adversus abbatem et monachos sive clericos ejusdem monasterii excommunicationis aut interdictionis proferre sententiam. Decimas quoque reddituum de terris dominicatis quae vel apud Fructuariam, vel per alia loca a vobis vel fratribus vestris excoluntur, vel per episcopos aut episcoporum ministros exigi prohibemus. Sepulturam vero ejusdem loci liberam esse sancimus ut eorum qui illic sepeliri deliberaverint devotioni et extremae voluntati nisi forte fuerint excommunicati nullus obsistat.
Decernimus ergo ut nulli omnino liceat hominum praefatum monasterium temere perturbare, aut ejus possessiones auferre, vel ablatas retinere, minuere, seu quibuslibet molestiis fatigare; sed omnia integra observentur eorum pro quorum gubernatione et sustentatione concessa sunt usibus omnimodis profutura, salva tamen apostolicae sedis auctoritate. Si qua igitur in futurum ecclesiastica saecularisve persona, etc. Ego Anastasius catholicae Ecclesiae episcopus. Ego Odo diaconus cardinal. Sancti Sergii ad Velum Aureum. Ego Gregorius presb. cardinal. tit. Calixti. Ego Guido presb. cardinal. Sancti Chrysogoni. Ego Hubaldus presb. cardinal. tit. Sanctae Praxedis ss. Ego Manfredus presb. cardinal. tit. Sanctae Sabinae. Ego Aribertus presb. cardinal. tit. Sanctae Anastasiae. Ego Guido diacon. cardinal. Sanctae Mariae in Porticu. Ego Guido presb. cardinal. tit. Pastoris. Ego Odo diacon. cardinal. Sancti Nicolai in carcere Tulliano.
Datum Laterani per manum Rolandi, presb. card. sanctae Romanae Ecclesiae et cancellarii, VIII Idus Aprilis, indictione II, Incarnationis Dominicae anno 1154, pontificatus vero dom. Anastasii papae IV, anno primo.
LXI. Archiepiscopo Bracarensi praecipit ut J[oanni] archiepiscopo Toletano intra dies XXX debitam primati obedientiam exhibeat. (Laterani, April. 8.)[MANSI, Concil., XXI, 782.) Quanti criminis habeatur apostolicae sedis contemptus, ex propheticis verbis ostenditur, ubi scriptum est: Peccatum ariolandi est repugnare, et quasi scelus idololatriae nolle acquiescere (I Reg. XV). Item beatus Gregorius de inobedientibus et apostolicae sedis mandatis dura cervice resistentibus ait: Suae ruinae debet dolore prosterni quisquis apostolicis noluerit obedire mandatis; nec locum inter sacerdotes habeat; sed exsors a sancto ministerio fiat. Quam frequenter et quam districte a praedecessore nostro sanctae memoriae papa Eugenio fueris monitus, ut Toletano archiepiscopo tanquam primati tuo debitam reverentiam et obedientiam exhiberes, et qualiter ei obedieris, unde etiam priusquam mandatis ipsius obtemperares pro tua inobedientia et cervicositate secundo suspensionis sententiam incurristi, a tua memoria non debuit excidisse. Sed sicut venerabilis fratris nostri I . . . . . . nunc Toletani archiepiscopi conquestione accepimus, postquam de obitu ejusdem praedecessoris nostri certus fuisti, obedientiam quam R. praedecessori ejusdem archiepiscopi exhibuerat, sibi deferre nullatenus voluisti, non attendens quod unius morte apostolicae Petrae soliditas nec frangitur, nec mutatur. Quocirca per praesentia tibi scripta mandamus atque praecipimus, quatenus ad praedictum fratrem nostrum I . . . . . . . Toletanum archiepiscopum seposita excusatione accedas, et tanquam primati obedientiam debitam sibi exhibeas. Quod si infra triginta dies post harum acceptionem adimplere neglexeris, extunc a pontificali officio te noveris esse suspensum.
Datum Later. VI Idus Aprilis.
LXII. Hyacintho cardinali et legato mandat de archiepiscopo [S. Jacobi] Compostellano primatui archiepiscopi Toletani subjiciendo. [MANSI, ibid. ] Quoniam fratri nostro Compostellano mandavimus ut vel ei tanquam primati suo obediat, vel sub tuo judicio ipsi exhibeat justitiae complementum, nihilominus charitati tuae mandamus, ut si idem frater noster ambiguitatem noluerit subire judicii, utramque partem ante tuam praesentiam advoces, et rationibus utriusque partis plenarie auditis et cognitis, quod aequitati et rationi congruat, inde censeas observandum. Alias enim eum sicut primati suo illi facias humiliter obedire.
LXIII. Ad Richardum abbatem Savigniensem.--Confirmat ei abbatias Savigniensi monasterio subjectas. (Laterani, April. 20.)[MARTEN., Thes. Anecdot., I, 433.] ANASTASIUS episcopus, servus servorum Dei, dilecto filio RICHARDO Savigniensi abbati ejusque successoribus regulariter promovendis, in perpetuum.
Apostolicae sedis, cui divina gratia praesidemus, nos auctoritas admonet beneplacentem Deo religionem statuere, et stabilitam exacta diligentia conservare. Quocirca, dilecte in Domino fili Richarde abbas, tuis justis petitionibus clementer annuimus, et Savigniense monasterium, cui Deo, auctore, praeesse dignosceris, scriptorum nostrorum patrociniis communimus: statuentes ut ordo monasticus secundum ordinem Cisterciensium fratrum tam in praefato monasterio quam in his quae sub ipsius potestate et disciplina consistunt, futuris temporibus inviolabiliter conservetur, et ut abbatiae, quae ad jus tui monasterii pertinere noscuntur, in tua tuorumque successorum obedientia et subjectione permaneant, quarum nomina subduximus exprimenda:
Abbatia de Belbreh, et abbatia de Briostel cum pertinentiis earum, abbatia de Sarnago, abbatia de Brollio, et abbatia de Trappe cum appendiciis earum, abbatia de Sancto Andrea de Goffert, et abbatia de Sancto Clemente de Tyrunhel cum appendiciis earum, abbatia de Falcardimonte cum appendiciis suis, abbatia de Luncuiler cum pertinentiis suis, abbatia de Chalocheio cum pertinentiis suis, abbatia de Busseria cum pertinentiis suis, abbatia de Fontibus cum pertinentiis suis, abbatia de Veteri-Villa cum pertinentiis suis, abbatia de Alneto cum pertinentiis suis, abbatia de Fuanesio, abbatia de Holanda, abbatia de Caldra, et abbatia de Man cum pertinentiis earum, abbatia de Bella-Lauda, et abbatia de Joreval cum pertinentiis earum, abbatia de Cumbra-mara, abbatia de Basinwerch, abbatia Sanctae Mariae de Durelina, et abbatia de Pultuna cum pertinentiis earum, abbatia de Bildwas cum pertinentiis suis, abbatia de Neth cum pertinentiis suis, abbatia de Buffestren cum pertinentiis suis, abbatia de Quarraria, et abbatia de Drogonis-fonte cum pertinentiis earum, abbatia de Straforth cum pertinentiis suis, abbatia de Quoquosala cum pertinentiis suis. Has igitur abbatias cum omnibus pertinentiis ad exemplar praedecessoris nostri sanctae memoriae papae Eugenii tibi tuisque successoribus in perpetuum confirmamus. Nulli ergo hominum fas sit super hac nostra confirmatione vestrum monasterium perturbare, aut aliquam ei exinde contrarietatem inferre; sed omnia in perpetuum ita intemerata serventur, quemadmodum praedicti praedecessoris nostri pagina noscitur institutum, salva in omnibus apostolicae sedis auctoritate. Si quis sane hanc nostri privilegii paginam sciens contra eam temere venire tentaverit, secundo tertiove commonitus, nisi congrue satisfecerit, potestatis honorisque dignitate careat, reumque se divino judicio existere de perpetrata iniquitate cognoscat, et a sacratissimo corpore et sanguine Dei et Domini Redemptoris nostri Jesu Christi alienus fiat, atque in extremo examine districtae ultioni subjaceat, conservantes autem eidem loco quae sua sunt a remuneratore omnium bonorum Domino intervenientibus beatorum Petri et Pauli meritis aeternae vitae praemia consequamur. Amen, amen, amen.
CUSTODI ME, DOMINE, UT PUPILLAM OCULI. S. PETRUS. S. PAULUS. ANASTASIUS PAPA IV. Ego Anastasius catholicae Ecclesiae episcopus. Ego Hicmarus Tusculanus episcopus. Ego Oddo diaconus cardinalis S. Georgii ad Velum Aureum. Ego Gregorius presbyter cardinalis tituli S. Callixti. Ego Hugo Ostiensis episcopus. Ego Cencius Portuensis episcopus et Silvae Candidae. Ego Guido diaconus cardinalis Sanctae Mariae in Porticu. Ego Hubaldus presbyter cardinalis tituli S. Praxedis Ego Gregorius diaconus cardinalis et Sabiniensis electus. Ego Joannes diaconus cardinalis Sanctorum Sergii et Bacchi ss. Ego Julius presbyter cardinalis tituli Sancti Marcelli subscripsi. Ego Odo diaconus cardinalis Sancti Nicolai in Carcere Tulliano subscripsi. Ego Wido presbyter cardinalis tituli Pastoris subscripsi. Ego Astaldus presbyter cardinalis tituli Sanctae Priscae subscripsi. Ego Henricus presbyter cardinalis tituli Sanctorum Nerei et Achillei subscripsi.
Datum Laterani per manum Rollandi, sanctae Romanae Ecclesiae presbyteri cardinalis et cancellarii, XII Kalend. Maii., indictione II, Incarnat. Dom. ann. 1154, pontif. vero D. Anastasii papae IV, anno I.
LXIV. Privilegium pro monasterio S. Mariae de Prato. (Laterani, April. 20.)[ Bullar. Cluniac., 64.] ANASTASIUS episcopus, servus servorum Dei, dilectis filiis Theobaldo priori de Prato Sanctae Mariae ejusque fratribus tam praesentibus quam futuris regularem vitam professis in perpetuum.
Religiosis desideriis dignum est facilem praebere consensum, ut fidelis devotio celerem sortiatur effectum. Eapropter, dilecti in Domino filii, justis vestris postulationibus clementer annuentes, praefatum monasterium, quo divino mancipati estis obsequio, sub beati Petri et nostra protectione suscipimus, et praesentis scripti privilegio communimus, statuentes ut quascunque possessiones, quaecumque bona idem monasterium inpraesentiarum juste et canonice possidet, aut in futurum concessione pontificum, largitione regum vel principum, oblatione fidelium, seu aliis justis modis, Deo propitio. poterit adipisci, firma vobis, vestrisque successoribus et illibata permaneant. In quibus haec propiis duximus exprimenda vocabulis.
Burgum in quo ipsum monasterium situm est, cum monte Curio et cum omnibus aliis appendiciis suis, et quidquid parochialis beneficii totius parochiae castri Donziacensis, et villae Sanctae Mariae de Prato, cum capella de Bronzilia et omnibus quae in villa illa, et in aliis circumpositis villulis habeatis: quidquid habetis de jure parochiali in villa de Poniaco, et quibusdam aliis circumjacentibus villulis: medietatam decimae totius parochiae vestrae, totam decimam minutam de agnis, et lana villae vestrae: capellam Sanctae Mariae de castro Donziaco cum domibus sibi contiguis in quibus presbyter habitat vitalis: medietatem salis de foro ejusdem castri Donziaci; ecclesiam Sancti Martini cum medietate decimae Mansi Merilli; medietatem totius territorii de Lueth cum decima, quae fuit Bernardi de Galis, duo molendina et unum . . . . ad Pontem; duas partes molendini de Bumont, tam de annona quam de piscatione, duo molendina nova; molendinum Albicastelli: terram Sancti Martini; terram Tripaldi; decimam de Cartis, cum illa quae fuit Arnulfi, decimam Chevenci, decimam de Bergenis, decimam Paludis, nemus quod dicitur Chassaneium, silvam quae dicitur Solua, clausum de Viliscordon, cum usu silvae ipsi contiguae, ad opus clausi et domorum quae ibi sunt, et alia omnia quae ibi habetis; villam de Bretinolis cum omnibus pertinentiis suis, et jure parochiali quod in ea habetis; decimam de Cavannis, medietatem decimae furni de Maanes, quidquid habetis apud Fontanas, villam de Fontaneio cum omnibus pertinentiis suis, ecclesiam de Pomaeo cum medietate omnium redituum ipsius; quidquid habetis apud Valcheri, quidquid habetis apud Melcharaldum, quidquid apud villam Generiam, quidquid apud Ulmos; silvam quae dicitur Fais, ecclesiam de Bois cum medietate census ejusdem villae; omnes etiam decimas, quas in parochia illa habetis, et in aliis appendiciis suis, duas partes decimae minutae ejusdem parochiae, de agnis, et lana, et porcis; villam de Villader cum omnibus appendiciis suis, capellam Sancti Martini, duas vineas, quas habetis in valle de Aliniaco, cum pratis et aliis quae in ea habetis; obedientiam de Chasneio cum omnibus appendiciis suis, et villa de Belregart, ecclesiam S. Arici cum medietate omnium redituum ipsius; obedientiam de Molummis, quae est de vestro alodio cum omnibus appendiciis suis; ecclesiam ejusdem villae, in qua omnium redituum medietatem habetis; territorium de Maort; obedientiam de valle Dosia, cum silvis, pratis, molendino et omnibus aliis appendiciis, quae omnia sunt de vestro Alodio; medietatem decimae ejusdem villae, in qua omnium redituum medietatem habetis; ecclesiam de Colummeria. In episcopatu Eduensi, obedientiam de Luciaco, cum pratis, piscationibus, molendino, pascuis etiam per omnia prata illius ripariae omni tempore ad equitaturas prioris ejusdem loci; vobis nihilominus confirmamus ecclesiam ejusdem villae cum medietate omnium redituum ipsius et quibusdam decimis, et quidquid habetis apud Cervonem. Praeterea libertatem, quam in temporalibus rebus habetis, et omnia illa, quae ex donatione bonae memoriae Hervaei domni Donziaci monasterium vestrum habere dignoscitur, quemadmodum in scripto donationis ejus continetur, vobis auctoritate apostolica confirmamus. Rationabiles autem et antiquas consuetudines, quas monasterium vestrum habere dignoscitur, vobis nihilominus confirmamus. Ad haec praesenti decreto firmiter prohibentes adjungimus, ut res et bona presbyterorum vestrorum, quae ex beneficiis ecclesiarum, quae ad vos pertinent acquisierunt, episcopi vel eorum vicarii, seu quilibet alii, exceptis illis, quas eis episcopi sponte dimiserunt, accipiendi, vel vobis auferendi non habeant facultatem. Adjicientes itaque statuimus, ut nulli episcopo liceat pro excessu vestro, vel illorum qui ad vos pertinent, terras vel ecclesias vestras sub interdicto ponere, seu quod vestri juris est violenter auferre, donec in praesentia ejusdem episcopi vel metropolitani, parati eritis justitiam exhibere. Sancimus etiam et apostolicae sedis auctoritate statuimus, ut de infractura coemeterii vestri nullus, nisi vobis et ecclesiae vestrae respondeat. Ecclesiae vero vestrae, seu capellae liberae sint, et omnis exactionis immunes, praeter consuetam episcopi paratam, et justitiam in presbyteros, qui adversus sui ordinis dignitatem offenderint; salva nimirum apostolicae sedis auctoritate, et dioecesani episcopi canonica justitia. Liceat quoque vobis in ecclesiis vestris presbyteros eligere, ita tamen ut ab episcopis animarum curam absque venalitate suscipiant, et episcopo de plebis quidem cura respondeant, pro vero rebus temporalibus ad ipsum monasterium pertinentibus debitam vobis subjectionem exhibeant. Sane laborum vestrorum, quos propriis manibus aut sumptibus colitis, sive de nutrimentis vestrorum animalium, nullus a vobis praesumat decimas exigere
Decernimus ergo ut nulli omnino hominum liceat praefatum monasterium temere perturbare, aut ejus possessiones auferre, vel ablatas retinere, minuere seu quibuslibet vexationibus fatigare; sed omnia integra conserventur eorum, quorum gubernatione ac sustentatione concessa sunt, usibus omnimodis profutura, salva Cluniacensis abbatis in omnibus obedientia, ad cujus jus et proprietatem monasterium vestrum pertinere dignoscitur. Si qua igitur in futurum, etc. Ego Anastasius catholicae Ecclesiae episcopus. Ego Gregorius presbyter cardinalis tit. Calixti. Ego Hicmarus Tusculanus episcopus. Ego Hugo Ostiensis episcopus. Ego Cencius Portuensis episcopus et S. Rufinae. Ego Odo diac. card. S. Georgii ad Velum Aureum Ego Radulphus diac. card. S. Luciae in Septa. Ego Guido diac. card. S. Mariae in Porticu. Ego Joannes diac. card. SS. Sergii et Bacchi. Ego Odo diac. card. S. Nicolai in Carcere Tulliano. Ego Hubaldus presb. card. tit. S. Praxedis. Ego Manfredus presb. card. tit. S. Savinae. Ego Guido presb. card. tit. Pastoris. Ego Jordanus presb. card. tit. SS. Susannae et Felicitatis. Ego Octavianus presb. card. tit. S. Ceciliae. Ego Astaldus presb. card. tit. S. Priscae. Ego Gerardus presb. card. tit. S. Stephani in monte Celio. Ego Henricus presb. card. tit. SS. Nerei et Achillei. Ego Joannes presb. card. SS. Joannis et Pauli tit. Pammachii.
Datum Laterani per manum Rollandi, sanctae Romanae Ecclesiae presbyteri cardinalis et cancellarii XII Kalendas Maii, indictione II, Incarnationis Dominicae anno 1154, pontificatus vero domni Anastasii IV papae, anno I.
LXV. Sententiam ab Eugenio III latam de controversia canonicorum S. Alexandri et S. Vincentii Bergomatum confirmat. (Laterani, April. 21.)[UGHELLI, Italia sacra, IV, 462.] ANASTASIUS episcopus, servus servorum Dei, dilectis filiis LANFRANCO praeposito, caeterisque canonicis ecclesiae S. Alexandri Bergamensis, in perpetuum, etc.
Sicut aequum est, et officio religioso conveniens, natas inter viros ecclesiasticos controversias rationabili fine decidere, ita quidem vigor aequitatis expostulat, quae rationabiliter decisa fuerint, fidei committere litterarum; ac ne inposterum aliquorum refragatione turbentur, auctoritate apostolica roborare. Eapropter paci et quieti vestrae providere volentes, sententiam, quam inter vos, et canonicos Sancti Vincentii super quibusdam, unde inter vos, et eos causa fuerat diutius agitata, felicis recordationis papa Eugenius praedecessor noster post sufficientem in praesentia sua, et fratrum suorum ejusdem causae discussionem, communicato cum fratribus suis consilio promulgavit; nos etiam assertionis nostrae pagina confirmavimus, et ratam, et inconcussam perpetuis temporibus decernimus permanere: constituit siquidem, ut presbyteri Bergamensis episcopatus, qui post datam à felici memoria PP. Innoc. praedecessore nostro sententiam, ordinati sunt, sive qui deinceps ordinabuntur, utrique ecclesiae fidelitatem exhibeant, et si canonici S. Vincentii recipere forte noluerint, nihilominus eam ecclesiae vestrae debeant exhibere. De poenitentiis autem hoc inter vos observari praecepit, ut presbyteri totius Bergamensis episcopatus, quoties pro publicis criminibus ad poenitentiam parochianos suos adduxerint, utramque partem studeant convocare, ac nullatenus absque praeposita vestri, vel unius presbyterorum ecclesiae vestrae praesentia, criminosis illis poenitentia injungatur. Adjecit etiam, ut in mensa episcopi in sinistra parte, praepositus ecclesiae vestrae primum locum obtineat, et suos penes se clericos habeat. Statuit praeterea, ut quoties in consuetis processionibus ad missarum solemnia celebranda, canonici Sancti Vincentii ad vestram ecclesiam venerint, quatuor parietes chori pacifice in ecclesia ipsa obtineant, et in vigiliis B. Viatoris, et in festo ejusdem, nec non in litaniis Gregorianis cum incenso, et aqua benedicta, campanis pulsatis per personas vestras eosdem canonicos honorifice suscipiatis. Cum autem ad defunctorum exsequias, vel aliis diebus vobiscum in ecclesia ipsa convenerint, totum chorum ecclesiae vestrae cum eis pariter teneatis. Quoties vero vos cum eis in solemnitatibus, vel exsequiis mortuorum, sive in ecclesia S. Vincentii, sive in aliis conveneritis; praepositus ecclesiae vestrae primum locum in sinistra parte chori obtineat: reliqui autem fratres cum eisdem clericis communiter sedeant. Decrevit itidem, ut capellani ecclesiarum Sancti Salvatoris, S. Agathae, S. Joannis, Sanctae Gratae, ac S. Vigilii in Dominicis diebus, praecipuisque festivitatibus, ad majores missas in ecclesia vestra conveniant. In Coena vero Domini, et ad Baptismum, et in aliis solemnitatibus, sicut divina consuevistis officia celebrare, ita omni tempore pacifice observetis. Ad haec quoniam quidam sacerdotum ad exhibendas vobis supradictas fidelitates moras innectunt, et quibusdam subterfugiis eas retardare praesumunt, auctoritate apostolica constituimus, ut juxta veterem consuetudinem ecclesiae vestrae in continenti post susceptos ordines eas vobis exhibeant, et si statim exhibere contempserint donec exhibeant, a susceptis ordinibus arceantur. Praesenti etiam decreto sancimus, ut Bergomensis episcopus nullum vobis indebitum gravamen, et inusitatum imponat, sed vos, et ecclesiam vestram in antiqua libertate dimittat. Ne igitur super his, quae inter vos judicio sedis apostolicae decisa sunt, recidivo denuo litigio fatigemini, et inde alterutra partium alteram in expensas, et labores adducat, unde judiciario ordine perpetuum silentium utrique parti constat impositum, auctoritate apostolica interdicimus, ut nullus omnino hominum contra praefati antecessoris nostri sententiam venire praesumat, aut huic nostrae confirmationis, et constitutionis paginae ausu temerario. Si quis autem hoc attentare praesumpserit, indignationem omnipotentis Dei, et beatorum Petri et Pauli apostolorum ejus incurrat. Amen. Amen. Amen.
Locus sigilli. CUSTODI ME DOMINE UT PUPILLAM OCULI. Ego Anastasius Catholicae Ecclesiae episcopus subscripsi. Ego Hicmarus Tuscul. episcopus subsc. Ego Hugo Ostiensis episcopus subsc. Ego Cincius Portuensis episcopus, et Sanctae Silvae Candidae subsc. Ego Gregorius presb. card. tit. S. Calixti subsc. Ego Hubaldus presb. card. tit. S. Praxedis subsc. Ego Manfredus presb. card. tit. S. Sabinae subsc. Ego Aribertus presb. card. tit. S. Anastasiae. Ego Julius presb. card. tit. S. Marcelli subsc. Ego Guido presb. card. tit. Pastoris subsc. Ego Bernard. presb. card. tit. S. Clementis. Ego Jordanus presb. card. Sanctarum Susannae, et Fel. subsc. Ego Astaldus presb. card. tit. S. Priscae subsc. Ego Joannes diac. card. SS. Sergii et Bacchi Ego Gerardus presb. card. tit. S. Stephani in Celio monte subsc. Ego Joannes presb. card. SS. Jo. et Pauli tit. Pammachii subsc. Ego Henricus presb. card. tit. SS. Nerei et Achillei subsc. Ego Joannes presb. card. tit. SS. Silv. et Martini subsc. Ego Odo diac. card. S. Georgii ad Velum Aureum subsc. Ego Rodulfus diacon. card. S. Luciae in Septasol. subsc. Ego Guido diacon. card. S. Mariae in Porticu subsc. subsc. Ego Odo diac. card. S. Nicolai in Carcere Tull. subsc.
Datum Laterani per manum Rollandi, S. R. E. presb. card. et cancellarii II Kal. Maii, ind. II, Incarn. Dominicae anno 1154, pont. vero domni Anast. IV PP. anno I.
LXVI. Bulla pro monasterio Sancti Salvii Monsteriolensi. (Laterani, April. 24.)[ Gall. Christ. X, Instrum., 314.] ANASTASIUS episcopus, servus servorum Dei, dilectis filiis EUSTACHIO abbati monasterii Sancti Salvii Monsteriolensis ejusque fratribus, etc. . .
In quibus haec propriis duximus exprimenda vocabulis. Altare Sanctae Mariae de Darnestal et totam decimam in villa Monsteroli, altare S. Winwaloei ab omni exactione liberum. In eadem villa altare Sancti Petri cum tota decima, altare Sancti Judoci et totam decimam, altare Sancti Vulflagii et totam decimam, altare S. Martini de Escuignecourt et totam decimam, altare Sancti Petri de Wally, altare sanctae Mariae d' Airon, hospites, silvam et terram, altare Sancti Vedasti de Escuir et totam decimam. In eadem villa hospites et terram arabilem, et silvas quae vocantur Sudoye, Osanne, Caisnoy, Vellegny ex dono Herlewini comitis, altare Sancti Albini et medietatem allodii, sicut vobis libera concessa est: allodium quoque Walteri Hurupel et quartam partem silvae quae vocatur Waltestrens; decimam de Abboltineil, altare S. Crispini de Campengnol, apud Vilernel tertiam gerbam decimae. In villa praedicta Monsteroli allodia, molendina, et stallos carnificum, et furnum, et Novaevillae transitum, et sexaginta solidos ad portam regis; piscariam quoque ab Altimo usque ad Brimoniacum, et vivarium de Escuriolo, et pratum inferius, et totum Marest usque Escuir: altare Sancti Winwaloci de Belmery et totam villam, et molendinum, et palustria loca, terras quoque cultas et incultas, et silvas: quartam partem et Concil et sextam partem de Arry, et totam villam quae Longum pratum dicitur, cum hospitibus, et silvis, et pratis, et terris cultis et incultis, et tertiam partem quindecim salinarum in villa quae dicitur Rua, cum terra arabili, et in Nigromonte tres salinas et dimidiam. In villa Maire hospitem unum, apud Maregni partem allodii Balduini clerici, apud Verton hospites, et salinas, et terram arabilem, et lignaturam ex dono regis Roberti Francorum, a festo S. Martini usque in medio mensis Maii, ex omnibus carris et quadrigis, asinis et navibus, et ex omnibus qui vendunt ligna in eodem castro, sive oppidani, sive extranei: quartam quoque partem allodii de Dourriers (al. Daminois) et de Fraisnis: comitatum in tota terra vestra inter Quantiam et Alteiam, et ultra Alteiam, sicut vobis comes Wido concessit; terram quoque de Albin, molendinum et nemus. In parochia Tervanensi altare Sancti Martini de Caveron, et totam decimam, altare Sancti Winwaloei, et totam decimam, altare Sancti Dionysii de Walbertcort, et altare Sancti Vedasti; totam villam quoque Caveron, cum duobus molendinis, et terris cultis et incultis pratis et silvis, et comitatum; quartam partem in villa quae dicitur Ghisi, cum silvis et pratis, sextam quoque partem de Contis. In Galami manso tertiam partem tam de villa quam de molendino, silva et arabili terra; ad Montegny tres mansos; ad Tigny et ad Colinas tertiam partem duorum hospitum; ad Novamvillam terram dimidiae carrucae et prata: villam Silviniacum, et in villa Judei mansi mansum unum, et ecclesiam unam in villa quae dicitur Farnerias, cum tribus mansionariis accolis cum terra arabili; quamdam partem villae de Totendal cum silva: in Sanctae Mariae villa hospites, terram arabilem et silvam; in villa Hodie medium unius molendini, et terram arabilem, terram quoque de Frenc, et comitatum; in villa Cormunt hospitem unum; ad Botin hospitem unum; ad Wis hospites duos; ad Staplas hospites quatuor, aquaticas tres, sagenas duas; ad Boxin allodium Ramelmi; in villa Londoniae altare B. Laurentii cum hospitibus multis, et in territorio ejusdem civitatis capellam de Cochenech cum terra duarum carrucarum, et in Cochessella et Stambriga decimam de terra Wiardi Pointel; in parochia Norwic partem manerii de Wirham cum ecclesia, et terra arabili, et saca, et socca, et capella ejusdem villae; in villa Fillebi terram reddentem viginti solidos, et duas partes totius decimae de manso Honestanestone, et in Lincolnensi parochia transitum de Gernic. Regimen scholarum totius Monsteroli, et unctionem infirmorum ejusdem oppidi. Decernimus ergo, etc.
Datum Laterani per manum Rolandi, sanctae Romanae Ecclesiae cardinalis et cancellarii, VIII Kalendas Maii, indict. II, Incarnationis Dominicae anno 1154, pontificatus vero domni Anastasii papae IV, anno primo.
LXVII. Domum hospitalem de misericordia Placentinam tuendam suscipit ejusque bona ac privilegia confirmat (Laterani, April. 24.)[CAMPI, Hist. di Piac., II, 353.] ANASTASIUS episcopus, servus servorum Dei, dilectis filiis OTTONI rectori domus hospitalis de Misericordia, ejusque successoribus regulariter substituendis, in perpetuum.
Cum omnes Ecclesiae filios ex apostolicae sedis benignitate, ac benevolentia protegere debeamus, eis tamen, qui in obsequio pauperum, et peregrinorum omnipotenti Domino humiliter, et devote ministrare noscuntur, attentius nos convenit providere, et eorum loca, ne pravorum molestiis perturbentur, defensionis nostrae clypeo communire, ut quemadmodum Domino, disponente, patres vocamur in nomine, ita etiam nihilominus comprobemur in opere. Quocirca, dilecte in Domino fili, tuis justis postulationibus clementer annuimus, et praefatum hospitale, cui, Deo auctore, praeesse dignosceris, ad exemplar praedecessoris nostri sanctae memoriae papae Eugenii, sub beati Petri, et nostra protectione suscipimus, et praesentis scripti privilegio communimus: statuentes, ut quascunque possessiones, et quaecunque bona idem hospitale inpraesentiarum juste, et canonice possidet, aut in futurum concessione pontificum, liberalitate regum, vel principum, oblatione fidelium, seu aliis justis modis, Deo propitio, poterit adipisci, firma tibi tuisque successoribus, et illibata permaneant. In quibus haec propriis duximus exprimenda vocabulis:
Locum in quo ipsum hospitale situm est, cum omnibus pertinentiis suis, molendinum, et terras, quas in circuitu ipsius loci habetis, et domum, quam habetis ultra Padum in Laudensi episcopatu, cum pertinentiis suis. Praeterea laudabilem ordinem, qui in eadem domo a bonae memoriae Hugone fundatore, et aliis prudentibus, et discretis viris institutus esse dignoscitur, et a bonae memoriae Arduino Placentino episcopo confirmatus; tibi et successoribus tuis, et eidem domui auctoritate sedis apostolicae roboramus, et firmum, et inconcussum manere decernimus. Illud etiam, quod praefatus episcopus praedicto hospitali concessit, videlicet, ut a sacerdotibus inibi, et in ecclesia Sancti Egidii, quae sub eodem hospitali consistit, commorantibus, nullus de Placentina ecclesia fidelitatem ullatenus exigat, pariter confirmamus. Navalium quoque, quae propriis manibus, aut sumptibus fratres tui de caetero excoluerint, seu de nutrimentis vestrorum animalium, nullus omnino a vobis decimas exigere praesumat.
Decernimus ergo, ut nulli omnino hominum liceat praefatum hospitale temere perturbare, aut ejus possessiones auferre, vel ablatas retinere, minuere, seu aliquibus vexationibus fatigare, sed omnia integre conserventur vestris, et pauperum Christi, pro quorum gubernatione, et sustentatione concessa sunt, usibus omnino profutura, salva sedis apostolicae auctoritate. Si qua ergo in futurum, etc.
Ego Anastasius catholicae Ecclesiae episcopus subscripsi.
( Sequuntur cardinalium subscriptiones, quas brevitatis causa omittimus. )
Dat. Laterani per manum Rolandi, S. R. E. presb. cardinalis, et cancellarii. VIII Kal. Maii, indictione II, Incarnationis Dominicae anno 1154, pontificatus vero D. Anastasii IV papae anno I.
LXVIII. Possessiones et bona monasterii S. Petri Flavigniacensis confirmat. (Laterani, April. 24.)[PÉRARD Recueil de pièces pour servir à l' hist. de Bourgogne, p. 236.] ANASTASIUS episcopus, servus servorum Dei, dilecto filio RAINALDO abbati monasterii Sancti Petri Flavigniacensis, ejusque fratribus, tam praesentibus quam futuris . . . . . . . vitam professis, in perpetuum.
Effectum justa postulantibus indulgere et vigor aequitatis et ordo exigit rationis, praesertim quando petentium voluntatem pietas adjuvat et veritas non relinquit. Eapropter, dilecti in Domino filii, vestris justis postulationibus clementer annuimus, et felicis memoriae praedecessoris nostri papae Calixti vestigiis inhaerentes, Flavigniacense B. Petri monasterium in quo divino mancipati estis obsequio, sub beati Petri et nostra protectione suscipimus, et praesentis scripti privilegio communimus, statuentes ut quascunque possessiones, quaecunque bona praefatum monasterium inpraesentiarum juste et canonice possidet, aut in futurum concessione pontificum, largitione regum vel principum, oblatione fidelium, seu aliis justis modis, Deo propitio, poterit adipisci, firma vobis vestrisque successoribus et illibata permaneant. In quibus haec propriis duximus exprimenda vocabulis:
Videlicet, ecclesiam Sancti Georgii Colticensis et burgum, ecclesiam S. Mariae Sinemurensis, cum parochia sua, ecclesiam Sanctae Trinitatis Prisciasci, ecclesiam S. Genesii de Flavigniaco et redditus letaniarum ad idem monasterium pertinentes, ecclesiam Sancti Symphoriani de Griniaco, ecclesiam Sancti Germani de Vitello, ecclesiam S. Bandelii de Vuabra, ecclesiam Sancti Benigni de Sirriaco, ecclesiam Sancti Martini de Massiniaco, ecclesiam Sanctae Reginae de Joliaco, ecclesiam Sancti Martini de Villiaco, ecclesiam Sancti Benigni de Darriaco, ecclesiam Sancti Salvatoris de Magtinile, ecclesiam Sancti Anhymi de Cancellis, ecclesiam Sancti Marcelli de Glennone, ecclesiam Sancti Sulpitii de Fontanis, ecclesiam Sancti Martini de Chichiaco, ecclesiam Sancti Petri de Puteolis cum decimis ad easdem ecclesias pertinentibus.
Decernimus ergo ut nulli omnino hominum liceat idem monasterium temere perturbare, aut ejus possessiones auferre, vel ablatas retinere, minuere, vel aliquibus vexationibus fatigare, sed omnia integra conserventur eorum pro quorum sustentatione ac gubernatione concessa sunt, usibus omnimodis profutura, salva nimirum dioecesanorum episcoporum canonica justitia. Obeunte vero te nunc ejusdem loci abbate, vel tuorum quolibet successorum, nullus ibi qualibet astutia seu violentia praeponatur, nisi quem fratres communi consensu, vel fratrum pars consilii sanioris, vel suo vel de alieno, si potuerint, collegio, secundum Dominum et B. Benedicti Regulam praeviderint eligendum. Si qua igitur, etc.Ego Manfredus presbyter cardinalis tituli S. Ego Anastasius catholicae Ecclesiae episcopus. Ego G. G. presbyter cardinalis tituli Calixti. Ego Guido presbyter cardinalis tituli S. Chrysogoni. Ego Ubaldus presbyter cardinalis tituli S. Praxedis. Sabinae. Ego Aribertus presbyter cardinalis tituli S. Anastasiae. Ego Guido presbyter cardinalis tituli Pastoris. Ego Jordanus presbyter cardinalis tituli SS. Susannae et Felicitatis. Ego Gerardus presbyter cardinalis tituli S. Stephani in Coelio monte. Ego Joannes presbyter cardinalis SS. Joannis et Pauli tituli Pammachii. Ego Hicmarus Tuscul. episcopus. Ego Cincius Portuensis episcopus et S. Ruffinae. Ego Gregorius Miron ecclesiae Sabinensis electus Ego Rodulphus diaconus cardinalis S. Luciae in Septasole. Ego Joannes diaconus cardinalis SS. Sergii et Bacchi.
Datum Laterani, per manum Rolandi sanctae Romanae Ecclesiae presbyteri cardinalis et cancellarii, VIII Kalend. Maii, indict. II, Incarnationis Dominicae anno 1154, pontificatus vero domni Anastasii papae IV, anno primo
LXIX. Bulla Alano episcopo Antissiodorensi data.--Jus ei confirmat in abbatem S. Germani. (Laterani, April. 25.)[ Gall. Christ., XII, 123.] ANASTASIUS episcopus, servus servorum Dei, venerabili fratri ALANO Antissiodorensi episcopo ejusque successoribus canonice substituendis in perpetuum.
Quae a praedecessoribus nostris per judicium vel concordiam acta esse noscuntur, in sua volumus stabilitate persistere, ut imposterum robur obtineant confirmationis nostrae munimine roborari. Eapropter, dilecte in domino fili Alane episcope, tuis justis petitionibus gratum accommodantes assensum, concordiam quam praedecessor noster sanctae memoriae papa Eugenius, super controversia quae agitabatur de monasterio B. Germani inter Hugonem bonae memoriae praedecessorem tuum et dilectum filium nostrum Petrum Cluniacensem abbatem et monachos Sancti Germani fecisse dignoscitur, nos ejus vestigiis inhaerentes apostolicae sedis auctoritate firmamus, praecipientes ut in abbatia S. Germani sine Cluniacensis abbatis consilio abbas nullatenus eligatur; electum vero approbandi vel reprobandi canonice, et si dignus fuerit in abbatem benedicendi, tam tu quam successores tui habeatis liberam facultatem; benedictus autem obedientiam episcopo Antissiodorensi promittat. Depositio quoque ipsius, si talis, quod absit, apparuerit judiciario ordine facienda, et tam abbatis quam monachorum canonica correctio ad te nihilominus pertinebit. Chrisma, oleum sanctum, consecrationes altarium vel basilicarum, ordinationes monachorum vel clericorum, qui ad sacros ordines fuerint promovendi, abbas et monachi S. Germani ab Antissiodorensi episcopo tamquam a dioecesano accipiant, donec gratiam apostolicae sedis habuerint. Praeterea memorati praedecessoris nostri papae Eugenii statuta sequentes, praesentis scripti pagina confirmamus, ne quod a praefato Cluniacensi abbate de investitura per baculum ipsi abbati S. Germani factum est, tibi vel ecclesiae tuae imposterum praejudicium faciat, vel aliquod inferat detrimentum, et ne de caetero abbas S. Germani a Cluniacensi abbate investituram per baculum suscipiat prohibemus. Si quis autem hujus nostrae confirmationis paginam sciens contra eam temere venire tentaverit, honoris et officii sui periculum patiatur, aut extrema ultione plectatur, nisi praesumptionem suam digna satisfactione correxerit. Ego Anastasius catholicae Ecclesiae episcopus. Ego B. presbyter cardinalis tit. S. Calixti. Guido presbyter cardinalis tituli S. Chrysogoni. Umbaldus presbyter cardinalis tituli S. Praxedis. Aubericus presbyter cardinalis tituli S. Anastasiae. Julius presbyter cardinalis tituli S. Marcelli. Jordanus presbyter cardinalis tituli SS. Susannae et Felicitatis. Ego B. presbyter cardinalis tit. S. Stephani de Monte-Celio. Johannes presbyter card. S. Johannis et Pauli tit. Pamachii. Johannes presbyter card. tituli SS. Silvestri et Martini. Imarus Tusculanus episcopus. Hugo Ostiensis episcopus. Censius Portuensis episcopus. Gregorius diaconus cardinalis et electus Sabinensis. Rodulphus cardinalis tituli Luciae in Septa solis. Guido diaconus card. S. Mariae in Porticu. Joannes diaconus cardinalis SS. Sergii et Bacchi. Oddo diaconus S. Nicolai in Carcere Tulliano.
Datum Laterani per manum Rolandi Romanae ecclesiae presbyteri cardinalis et cancellarii, VII Kalend. Maii, indictione II, Incarnationis Dominicae anno 1154, pontificatus vero domini Anastasii IV papae anno primo.
LXX. Ecclesiae Burdigalensis privilegia et possessiones confirmat. (Laterani, April. 25.)[MANSI, Concil., XXI, 783.] ANASTASIUS episcopus, servus servorum Dei, venerabilibus fratribus GAUFRIDO Burdegalensi archiepiscopo, ejusque suffraganeis episcopis Agennensi, Engolismensi, Xantonensi, Pictaviensi, Petragoricensi, et universis abbatibus per eamdem provinciam constitutis tam praesentibus quam futuris in perpetuum.
Quoties aliqua ecclesiarum conditionibus saecularium virorum per catholicorum principum provisionem eximitur et grata ei conceditur libertate potiri, sanctae Romanae Ecclesiae universorum Christi fidelium matri providendum imminet attentius et agendum quatenus quod ad honorem Dei et salutem Ecclesiae suae factum esse dignoscitur, taliter auctoritate apostolica roboretur ut non debeat Ecclesia Dei, quae libertati reddita videbatur, per aliquorum malitiam recidivis denuo conditionibus aggravari. Quemadmodum enim catholica mater Ecclesia, etc. nos praedecessorum nostrorum felicis memoriae, Innocentii videlicet, Lucii et Eugenii Romanorum pontificum vestigiis inhaerentes, nostri favoris assertione firmamus, et ratam et inconvulsam futuris temporibus observari praecipimus. Ut videlicet tam in Burdegalensi sede quam in aliis episcopalibus ecclesiis vel abbatiis ejusdem provinciae in episcoporum electionibus vel abbatum canonicam habeatis libertatem, absque hominii, juramenti, seu etiam fidei per manus datae obligationem. Porro quod a praedecessoribus nostris in generalibus est statutum conciliis, res et bona et universa Burdegalensis archiepiscopi et suffraganeorum episcoporum vel abbatum decedentium, successorum usibus illibata servari pariter et inconvulsa apostolica auctoritate decernimus. Adjicientes etiam ut omnes ecclesiae infra supradictam provinciam constitutae praedia, possessiones et universa ad ipsas pertinentia, secundum privilegia, justitias et bonas consuetudines suas integra et inconvulsa possideant, atque, ut dictum est, in omnibus ecclesiis earumque ministris et posessionibus vestris canonicam habeatis in omnibus libertatem, salva sedis apostolicae auctoritate. Nulli ergo hominum fas sit vos vel ecclesias vestras super hac nostra constitutione temere perturbare aut aliquam vobis exinde contrarietatem inferre. Si quis autem huic nostrae constitutioni ausu temerario contraire tentaverit, si non reatum suum congrue emendaverit, potestatis honorisque sui careat dignitate, et omnipotentis Dei et beatorum Petri et Pauli apostolorum ejus indignationem incurrat, et excommunicationi subjaceat. Conservantes vero eorumdem apostolorum benedictionem et gratiam consequantur. Amen. Ego Anastasius catholicae Ecclesiae episcopus subscripsi. Ego Imarus Tusculanus episcopus s. Ego Cynthius Portuensis et Sanctae Rufinae episcopus s. Ego W. presbyter cardinalis tit. Calixti s. Ego Hubaldus presb. card. tit. S. Praxedis s. Ego Manfredus presb. card. tit. S. Sabinae s. Ego Aribertus presb. card. tit. S. Anastasiae s Ego Julius presb. card. tit. S. Marcelli s. Ego Rodulphus diaconus card. S. Luciae s. Ego Guido diac. card. S. Mariae in Porticu s. Ego Oddo diac. card. S. Nicolai in Carcere Tulliano s.
Datum Laterani per manum Rolandi Sanctae Romanae Ecclesiae presbyteri cardinalis et cancellarii VII Kal. Maii, indictione II, Incarnationis Dominicae anno 1154, pontificatus vero domini Anastasii IV papae, anno primo.
LXXI. Ad Bisuntinum et Lugdunensem archiepiscopos.--Ut observari faciant sententiam excommunicationis et interdicti, a se ordine judiciario prolatam in abbatem et fratres Miratorii. (Laterani, April. 25.)[D. BOUQUET, Recueil, XV, 661.] ANASTASIUS episcopus, servus servorum Dei, venerabilibus fratribus H[UMBERTO] Bisuntino et Lugdunensi archiepiscopis, salutem et apostolicam benedictionem.
Quae in Romana Ecclesia ordine judiciario terminantur, in sua debent stabilitate permanere, et qui ea violare praesumunt, vel quominus impleantur quomodolibet impedire, districtae ultioni debent procul dubio subjacere. Super causa autem quae inter dilectum filium nostrum Petrum Cluniacensem abbatem Cluniacensem et Eustorgium abbatem de Miratorio agebatur, talem noveritis a nobis sententiam ordine judiciario promulgatam. Ab eodem enim abbate de Miratorio pecuniam decem et septem millium solidorum Lugdunensis monetae supradicto filio nostro Cluniacensi abbati judicavimus esse reddendam. Verum quoniam praedictus abbas de Miratorio, supradicta sententia commotus, non accepta licentia remeavit; ut nostra debeat sententia adimpleri, statuimus quod idem abbas de Miratorio et fratres ipsius usque ad Kalendas Augusti pecuniam ipsam Cluniacensi abbati restituant, alioquin extunc tam ipsum abbatem quam priorem ejus vinculo noveritis anathematis innodatos, atque in eorum ecclesia et fratribus omnibus atque conversis ubicunque fuerint, divina sciatis officia interdicta. Vobis ergo per apostolica scripta mandamus quatenus sententiam excommunicationis et interdicti per vestras provincias usque ad impletionem nostri mandati, faciatis firmiter observari.
Datum Laterani VII Kal. Maii, pontificatus nostri anno primo.
LXXII. Canonicis S. Alexandri possessionem ecclesiae S. Michaelis de Virgis asserit. (Laterani, April. 30.)[LUPUS, Cod. diplom. Bergom., II, 1127.] ANASTASIUS episcopus, servus servorum Dei, dilectis filiis LANFRANCO praeposito et caeteris canonicis Beati Alexandri Bergomensis, salutem et apostolicam benedictionem.
Si pro sollicitudine omnium ecclesiarum nobis a Deo commissa qui beato Petro coelorum regni clavigero, quamvis immeriti successores existimus, pro omnibus ecclesiis et ecclesiasticis personis reddituri Altissimo rationem, magis ea quae a praedecessoribus nostris rationabiliter statuta sunt decet nos animo libenti firmare et ne futuris temporibus immutentur attentius providere. Qui enim facta sua non vult a suis successoribus immutari debet praedecessorum suorum opera et statuta inviolata servare et assertionis suae munimine roborare. Hujus itaque rationis debito provocati, dilecti in Domino filii, rationabilibus postulationibus vestris debita benignitate gratum impertientes assensum, ecclesiam Sancti Michaelis de Virgis cum omnibus pertinentiis suis, quam venerabilis memoriae praedecessor noster papa Innocentius scripto suo firmavit, nos quoque concedimus et regimini vestro perpetuo disponendam regendamque donamus. Ad judicium autem hujus nostrae concessionis et donationis ab apostolica sede perceptae duodecim denarios Mediolanensis veteris monetae, nobis nostrisque successoribus annis singulis persolvetis. Si quis vero hanc nostrae concessionis et donationis paginam sciens contra eam venire tentaverit secundo tertiove commonitus, si non satisfactione congrua emendaverit, si clericus est ab officio ordinis sui deponatur; si laicus excommunicationis vinculo innodetur.
Dat. Laterani II Kalendas Maii.
Pendet Bulla plumbea filis sericis appensa.
LXXIII. Bulla ad Petrum Massiliensem episcopum. (Laterani, Maii 1.)[ L' Antiquité de l' église de Marseille, I, 473.] ANASTASIUS episcopus, servus servorum Dei, venerabili fratri PETRO Massiliensi episcopo, salutem et apostolicam benedictionem.
Vir prudens et sapiens traditum sibi studet ministerium honorare et commissum sibi pontificale ita officium gerere ut irreprehensibilis ab omnibus habeatur. Tu vero nuper a sede apostolica rediens, dilectorum filiorum nostrorum fratrum Massiliensis monasterii ecclesias gratia hospitandi nimirum aggravasti. Quoniam, non sicut episcopus, tuas studuisti oves requirere, sed sicut miles multa militum et aliorum caterva stipatus etc. Unde factum est quod quidam ipsorum aliorum gravamina intuentes pecuniam tibi immodicam sunt coacti solvere, et suas ecclesias aggravare, ut a tuis possent gravaminibus liberari. Addunt etiam . . . . quod cum libera sit eidem monasterio a sede apostolica sepultura indulta, tu sacerdotibus tuis ausu temerario inhibuisti ut nulli eucharistiam praebeant, nisi prius praestito juramento vel fideijussore firmaverint se Massiliensi monasterio nullatenus sepeliri; quae an sint pontificis opera tu ipse sanctorum patrum statuta considera, majoresque tuos interroga, et ab eis potius edocearis, de quibus sicut rei exitus evidenter ostendit, minime videris instructus, etc.
Datum Laterani Kal. Maii.
LXXIV. Ad Guillelmum Tolonensem et Petrum Massiliensem episcopos. (Fragmentum. ) (Laterani, Maii 1.)[ Ibid. ] ANASTASIUS, etc. . . . Conqueruntur siquidem, quod eorum interdicatis ecclesias et fratres qui in ipsis commorantur, ad vestras synodos venire cogatis, cum suos sacerdotes qui divina populo subministrant, ad vos transmittere studeant, etc., per praesentia vobis scripta mandamus quatenus quousque vobis volunt justitiam facere, vel presbyteros suos ad vocationem vestram transmittere, ipsorum nequaquam interdicatis ecclesias, vel eorum monachos ad vestra concilia venire cogatis.
Data Later. Kal. Maii.
LXXV. Ad Petrum Venerabilem.--Revocat commendationem seu donationem quorumdam prioratuum et reddituum aliquibus certis personis per eum factam. (Laterani, Maii 1.)[ Bullar. Cluniac., 65.] ANASTASIUS episcopus, servus servorum Dei, dilectis filiis PETRO abbati et universo capitulo Cluniacensi, salutem et apostolicam benedictionem.
Ex apostolicae sedis consueta clementia, et bono, qui de conversatione antecessorum vestrorum diffusus est, odore accidisse dignoscitur, ut et petentem ecclesiam vestram sacrosancta Romana Ecclesia de facili exaudiret, et non petenti etiam bona data, sicut speciali filiae gratuito ministraret. Referentibus autem quibusdam religiosis viris accepimus te, dilecte in Domino fili abbas, unde plurimum admiramur, prioratus et quosdam reditus pertinentes ad mensam conventus in quasdam personas, partim commendatione, partim donatione, absque fratrum tuorum consilio et conventus contulisse, in dilectum videlicet filium nostrum P . . . . . Viseliacensem abbatem prioratum Silviniaci, in abbatem Clusinum prioratum Cariloci, et in archidiaconum Lugdunensem prioratum de Vilereis. Magistro praeterea W . . . Mutim. decem libras, in capella burgi Cluniacensis; et Magistro O . . . . Eduensi decem libras in prioratu de Magobrio diceris contulisse. Quoniam igitur nos tanto minus patimur ecclesiam vestram bonorum suorum diminutionem et dispendium sustinere, quanto ad exaltationem ejus antecessores vestros attentius conspicimus desudasse; per praesentia vobis scripta mandamus, quatenus omnes illos redditus et prioratus, quos non communi vestro consilio aut consensu concessos esse constiterit, ad usus et manus vestras quam citius revocetis, et in pristinum statum universa, quae illicite sunt concessa reducatis. Nos siquidem hujusmodi concessiones auctoritate apostolica vacuamus, et redditus vestros, maxime autem illos, qui mensae vestrae deputati noscuntur, nolumus ad alienos usus irrationabiliter intorqueri; sed in statu suo immobiles praecipimus conservari, et ne amodo, dilecte in Domino fili abbas, tale aliquid de prioratibus aut redditibus ipsis attentare praesumas, auctoritate apostolica inhibemus: alioquin indignationem nostram, et gravem officii tui jacturam te timeas incursurum. Successoribus autem tuis omnem penitus auferimus facultatem redditus ad mensam fratrum hactenus deputatos ad usus alios, absque ipsorum conniventia inflectendi.
Datum Laterani, Kalendas Maii.
LXXVI. Ad Theobaldum priorem beatae Mariae de Prato Donziaci.--Prohibet ne quis infra terminos parochiae coemeterium, vel baptisterium statuat: confirmatque jus quod habet prioratus in ecclesia Sancti Caradochi. (Laterani, Maii 7.)[ Bullar. Cluniac., 66.] ANASTASIUS episcopus, servus servorum Dei, dilecto filio THEOBALDO priori Sanctae Mariae de Prato, ejusque successoribus regulariter substituendis in perpetuum.
Quoties illud a nobis petitur, quod rationi et honestati convenire dignoscitur, animo nos decet libenti concedere, et petentium desideriis congruum impertiri suffragium. Eapropter, dilecti in Domino filii, vestris precibus annuentes, apostolicae sedis auctoritate penitus prohibemus, ut nulli unquam hominum liceat infra terminos parochiae vestrae coemeterium vel baptisterium statuere. Quidquid praeterea in capella Sancti Caradochi juste et canonice hactenus habuistis vobis vestrisque successoribus nihilominus confirmamus, et commissum vobis monasterium futuris temporibus conservandum decernimus. Nulli ergo hominum clerico vel laico liceat hanc nostrae constitutionis paginam temerario ausu infringere, vel ipsi quomodolibet contraire. Si quis autem hoc attentare praesumpserit, secundo tertiove commonitus, nisi reatum suum congrua satisfactione correxerit, potestatis honorisque sui dignitate careat, et se reum existere in extremo examine de perpetrata iniquitate cognoscat, et a sacratissimo corpore ac sanguine Dei et Domini nostri Jesu Christi alienus fiat, atque indignationem omnipotentis Dei, et beatorum Petri et Pauli apostolorum ejus incurrat. Amen.
Ego Anastasius catholicae Ecclesiae episcopus.
Datum Laterani per manum Rolandi sanctae Romanae Ecclesiae presbyteri cardinalis et cancellarii Nonis Maii, indictione II, Incarnationis Dominicae anno 1154, pontificatus vero domni Anastasii papae IV, anno primo.
LXXVII. Privilegium pro monasterio S. Eusebii, dioecesis Aptensis. (Romae, ap. S. Petrum, Maii 18.)[ Gall. Christ. nov., I, in textu, p. 377.] ANASTASIUS episcopus, servus servorum Dei, salutem, dilecto abbati Sancti Eusebii [Bertranno], etc.
Statuimus ut nulli omnino archiepiscopo, vel episcopo liceat super idem coenobium, vel abbatem, ceu monachos, manum excommunicationis et interdictionis extendere; sed monachi et monasterium cum villa quieti semper ac liberi ac omni episcopali exactione, vel gravamine, per omnipotentis Dei gratiam maneant. Statuentes, ut quascunque possessiones, quaecunque bona idem monasterium impraesentiarum possidet, aut in futurum concessione pontificum, largitione regum vel principum, oblatione fidelium, ceu aliis justis modis Deo propitio poterit adipisci, firma vobis vestrisque successoribus permaneant. In quibus haec propriis duximus exprimenda vocabulis:
Ecclesiam Sancti Michaelis de Avollarone, et quartam partem ipsius castri, ecclesiam Sancti Ferrioli de Cavellione, S. Mariae de Costa, cum capella et villa, S. Bricii cum villa, S. Salvatoris de Roura, cum capella, decima et villa, S. Petri de Dena, Sancti Martini de Nogareto, Sancti Clementis de Antrannis, Sanctae Mariae de Tudone, quartam partem castri quod dicitur villa Calcaria. Decimas de Signione, de castro Sanctae Crucis, et de Codols. Illud autem auctoritate apostolica prohibemus ut nullus abbas vel monachus thesauros, honores, possessiones modo habentes, aut in futurum largiente Domino acquirentur, alienare, distrahere, impignorare, vel in feudum, censum ceu beneficium alicui militi dare praesumat, etc.
Datum Romae apud S. Petrum per manum Rolandi presbyteri cardinalis ac cancellarii, XV Kal. Junii, indictione XI, Incarnationis Dominicae 1152, pontificatus Anastasii IV papae anno. . ..
LXXVIII. Possessiones et bona ecclesiae B. Mariae de Reno confirmat. (Laterani, Maii 20.)[TROMBELLI, Memorie Storiche di Reno 369.] ANASTASIUS episcopus, servus servorum Dei, dilectis filiis GUIDONI priori ecclesiae Beatae Mariae de Reno, ejusque fratribus tam praesentibus quam futuris regularem vitam professis, in perpetuum.
Religiosam vitam eligentibus apostolicum convenit adesse praesidium, ne forte cujuslibet temeritatis incursus, aut eos a proposito revocet, aut robur, quod absit! sacrae religionis infringat. Eapropter, dilecti in Domino filii, praedecessorum nostrorum felicis memoriae Innocentii, Lucii et Eugenii vestigiis inhaerentes, vestris justis postulationibus clementer annuimus et praefatam Beatae Dei genitricis semperque virginis Mariae ecclesiam, in qua divino mancipati estis obsequio, sub beati Petri et nostra protectione suscipimus, et praesentis scripti privilegio communimus. In primis siquidem statuentes ut ordo canonicus secundum Beati Augustini Regulam perpetuis ibidem temporibus inviolabiliter observetur. Praeterea quascunque possessiones, quaecunque bona eadem ecclesia inpraesentiarum juste et canonice possidet, aut in futurum concessione pontificum, largitione regum vel principum, oblatione fidelium seu aliis justis modis, Deo propitio, poterit adipisci, firma vobis vestrisque successoribus, et illibata permaneant. In quibus haec propriis duximus exprimenda vocabulis:
Ecclesiam Sancti Salvatoris in civitate Bononiensi: in Turicella ecclesiam Sancti Andreae, ecclesiam Sancti Domnini juxta Bagnum; ecclesiam Sanctae Mariae in Raticosa cum pertinentiis suis; ecclesiam Sancti Jacobi quae dicitur Casa Dei cum pertinentiis suis; pontem qui juxta ecclesiam vestram super Rhenum situs est cum suis possessionibus.
Prohibemus quoque ut nullus fratrum post factam ibidem professionem absque prioris vel congregationis spontanea permissione ex eodem clanstro audeat discedere; discedentem vero absque communi litterarum cautione nullus omnino suscipiat. Sed si aliquis ipsorum fratrum extra claustrum ausus fuerit sine praedicta licentia permanere, si secundo tertiove commonitus resipiscere forte contempserit, liceat priori ejusdem loci excommunicationis in ipsum tanquam in professum suum sententiam promulgare. Clericos vero sive laicos liberos saeculariter viventes ad conversionem suscipiendi absque alicujus contradictione facultatem liberam habeatis. Sane laborum vestrorum quos propriis manibus aut sumptibus colitis, sive de nutrimentis vestrorum animalium nullus omnino a vobis decimas exigere praesumat. Oleum quoque sanctum, ordinationes clericorum, qui ad sacros ordines fuerint promovendi, a dioecesano suscipiatis episcopo, siquidem Catholicus fuerit, et gratiam atque communionem apostolicae sedis habuerit, et ea gratis ac absque pravitate aliqua voluerit exhibere. Alioquin liceat vobis Catholicum quemcunque malueritis adire antistitem, qui nimirum nostra fultus auctoritate, quod postulatur indulgeat. Obeunte vero te, nunc ejusdem loci priore, vel tuorum quolibet successorum, nullus ibi qualibet subreptionis astutia seu violentia praeponatur, nisi quem fratres communi consensu aut fratrum pars consilii sanioris, secundum Dei timorem et beati Augustini Regulam, providerint eligendum. Ad haec etiam adjicientes statuimus, ut nulli archiepiscopo vel episcopo, aut alicui omnino personae fas sit in praedicta ecclesia Beatae Mariae exactiones facere, nec priori et fratribus gravamina irrogare. Sepulturam quoque ipsius loci liberam esse concedimus, ut eorum qui se illic sepeliri deliberaverint, devotioni et extremae voluntati, nisi forte excommunicati vel interdicti sint, nullus obsistat, salva tamen justitia matricis ecclesiae.
Decernimus ergo ut nulli omnino hominum liceat ipsam ecclesiam temere perturbare, aut ejus possessiones auferre, vel ablatas retinere, minuere, seu quibuslibet vexationibus fatigare; sed omnia integra conserventur eorum pro quorum gubernatione ac sustentatione concessa sunt, usibus omnimodis profutura, salva sedis apostolicae auctoritate et dioecesani episcopi canonica justitia.
Si qua igitur in futurum, etc. Ego Anastasius catholicae Ecclesiae episcopus ss. Ego Imarus Tusculanus episcopus ss. Ego Cinthius Portuensis et Sanctae Rufinae episcopus ss. Ego Gregorius presb. card. tit. Calixti ss. Ego Guido presb. card. tit. S. Grysogoni ss. Ego Hubaldus presb. card. tit. Sanctae Praxedis ss. Ego Manfredus presb. card. tit. S. Sabinae ss. Ego Aribertus presb. card. tit. S. Anastasiae ss. Ego Julius presb. card. tit. S. Marcelli ss. Ego Guido presb. card. tit. Pastoris ss. Ego Oddo diac. card. Sancti Nicolai in Carcere Ego Bernardus presb. card. tit. S. Clementis ss. Ego Octavianus presb. card. tit. S. Ceciliae ss. Ego Astaldus presb. card. tit. S. Priscae ss. Ego Gerardus presb. card. tit. S. Stephani in Coelio monte ss. Ego Joannes presb. card. Sanctorum Joannis et Pauli tit. Pamachii ss. Ego Henricus presb. card. Sanctorum Nerei et Achillaei ss. Ego Joannes presb. card. tit. Sanctorum Silvestri et Martini ss. Ego Rodulfus diac. card. Sanctae Luciae in Septa sole ss. Ego Guido diac. card. Sanctae Mariae in Porticu ss. Tulliano ss.
Dat. Laterani, per manum Rolandi sanctae Romanae Ecclesiae presbyteri cardinalis et cancellarii, XIII Kalend. Junii, indictione II, Incarnationis Dominicae anno 1154, pontificatus vero domini Anastasii IV papae, anno primo.
LXXIX. Priorem et monasterium S. Salvatoris Venetiarum sub S. Petri protectione suscipit eique sua privilegia confirmat. (Laterani, Maii 27.)[CORNELII, Ecclesiae Venetae, XIV, 94.] ANASTASIUS episcopus, servus servorum Dei, dilectis filiis GIRARDO priori ecclesiae Sancti Salvatoris in Rivoalto sitae ejusque fratribus, tam praesentibus quam futuris canonicam vitam professis in perpetuum.
Ad hoc universalis Ecclesiae cura nobis a provisore omnium bonorum Deo commissa est, ut religiosas diligamus personas et beneplacentem Deo religionem modis omnibus propagare studeamus. Nec enim Deo gratus aliquando famulatus impenditur, nisi ex charitatis radice procedens a puritate religionis fuerit conservatus. Eapropter, dilecti in Domino filii, vestris justis postulationibus clementer annuimus, et praefatam Sancti Salvatoris ecclesiam, in qua divino mancipati estis obsequio, ad exemplar praedecessoris nostri felicis memoriae Innocentii, sub beati Petri et nostra protectione suscipimus, et praesentis scripti privilegio communimus. Quia vero canonicum ordinem observare et secundum Beati Augustini Regulam vivere devovistis, votis vestris libenter annuimus, et ipsum ordinem in eadem Ecclesia perpetuis temporibus inviolabiliter permanere apostolica auctoritate sancimus: statuentes ut quascunque possessiones, quaecunque bona eadem ecclesia inpraesentiarum juste et canonice possidet, aut in futurum concessione pontificum, largitione regum vel principum, oblatione fidelium, seu aliis justis modis, Deo propitio, poterit adipisci, firma vobis vestrisque successoribus et illibata permaneant.
Partem quoque decimarum de parochianis vestris, quae secundum sacros canones et sanctorum Patrum constitutiones vestram contingit ecclesiam, vobis nihilominus confirmamus. Addentes etiam interdicimus ne quis in ipsa ecclesia qualibet subreptionis astutia, vel violentia praeponatur, nisi quem fratres ipsius loci communiter, vel pars sanioris consilii canonice providerint eligendum. Sepulturam sane ipsius loci liberam esse sancimus, ut eorum qui se illic sepeliri deliberaverint devotioni et extremae voluntati, nisi forte excommunicati, vel interdicti sint, nullus obsistat, salva tamen justitia matricis ecclesiae. Clericos vero seu laicos liberos e saeculo fugientes liceat vobis sine alicujus contradictione, ad conversionem suscipere. Prohibemus autem, ut nulli fratrum post factam in loco ipso professionem absque priori licentia fas sit temere de claustro discedere. Discedentem vero, sine communi litterarum cautione nullus audeat retinere.
Decernimus ergo, ut nulli omnino hominum liceat praefatam ecclesiam temere perturbare, aut ejus possessiones auferre, vel ablatas retinere, minuere, aut aliquibus molestiis fatigare, nec ipsius ecclesiae parochianos illicite suscipere vel retinere. Sed omnia integra conserventur eorum pro quorum gubernatione ac sustentatione concessa sunt, usibus omnimodis profutura, salva sedis apostolicae auctoritate et dioecesani episcopi canonica justitia.
Si qua igitur, etc. Ego Anastasius catholicae Ecclesiae episcopus ss. Ego Imarus Fusculanensis episcopus ss. Ego Ugo Ostiensis episcopus ss. Ego Cencius Portuensis episcopus et S. Rufinae ss Ego Guarinus Praenestinus episcopus ss. Ego W. presb. card. tt. Calisti ss. Ego Guido presb. card. tt. S. Chrysogoni ss. Ego Girardus presb. card. tt. S. Stephani in Coelio monte ss. Ego Octavianus presb. card. tt. S. Caeciliae ss. Ego Julius presb. card. tt. S. Marcelli ss. Ego Guido presb. card. tt. Pastoris ss. Ego Bernardus presb. card. tt. S. Clementis ss. Ego Henricus presb. card. tt. Sanctorum Nerei et Achillei ss. Ego Joannes presb. card. tt. S. Martini in Monte ss. Ego Guido diac. card. S. Mariae in Porticu ss. Ego Odo diac. card. S. Nicolai in Carcere Tulliano ss.
Datum Laterani, per manum Rolandi S. R. E. presb. card. et cancellarii, VI Kal. Junii, indictione II, Incarnationis Dominicae anno 1154. Pontificatus vero D. Anastasii papae IV, anno primo.
LXXX. Ad Ulricum episcopum et canonicos Ecclesiae Halberstadensis. (Romae, apud S. Petrum, Jun. 14.)[Leuckfeld, Antiquit. Poeldenses, 281.] ANASTASIUS episcopus, servus servorum Dei, venerabili fratri ULRICO episcopo, et dilectis filiis canonicis Halberstadensis Ecclesiae, salutem et apostolicam benedictionem.
Quae canonicato judicio alicui ecclesiae est adjudicata possessio, et debet sine aliqua contradictione relinqui. Pervenit quidem ad nos, quod Ecclesia Goslariensis in loco, qui Slanstede vocatur, possessionem quamdam in synodo Halberstad. ei adjudicatam obtinuit, qua longo tempore violenter fuerit spoliata. Quia igitur injustum est, ut praedicta ecclesia super hoc de caetero infestetur, per praesentia vobis scripta mandamus, quatenus si aliqui injustitiae forsitan amatores jam dictam ecclesiam pro eadem possessione inquietare decreverint, vos ab ipsorum infestatione memoratam ecclesiam pro debito vestri officii defendatis, et eam faciatis ipsam possessionem pacifice possidere.
Data Romae, apud Sanctum Petrum, XVIII Kalend. Julii.
SS. PETRUS. PAULUS. ANASTASIUS IV PAPA.
LXXXI. Hospitale Altipassense tuendum suscipit ejusque bona et privilegia confirmat. (Romae, apud S. Mariam Rotundam, Jul. 3.)[ Memorie e documenti del princip. Luccese, IV, I, 25.] ANASTASIUS episcopus, servus servorum Dei, dilectis filiis GUIDONI rectori hospitalis Altipassi, ejusque fratribus tam praesentibus quam futuris, divino ibidem servitio mancipatis, in perpetuum.
Religiosis desideriis dignum est facilem praebere consensum ut fidelium devotio celerem sortiatur effectum. Eapropter, dilecti in Domino filii, vestris justis postulationibus clementer annuimus, et praefatum hospitale, in quo divino mancipati estis obsequio, ad exemplar praedecessoris nostri felicis memoriae Eugenii papae sub beati Petri et nostra protectione suscipimus et praesentis scripti privilegio communimus, statuentes ut quascunque possessiones, quaecunque bona idem hospitale in praesentiarum juste et canonice possidet, aut in futurum concessione pontificum, largitione regum vel principum, oblatione fidelium, seu aliis justis modis, Deo propitio, poterit adipisci, firma vobis vestrisque successoribus ac Christi pauperibus et illibata permaneant. In quibus haec propriis duximus exprimenda vocabulis.
Decimas quas bonae memoriae Anselmus Lucanus episcopus eidem hospitali concessit; terram et possessiones de Valle-cava, possessiones quas habetis in Valle de Arno et in Plano de Luca seu in aliis locis. Sane laborum vestrorum quos propriis manibus aut sumptibus colitis, sive de nutrimentis vestrorum animalium nullus a vobis decimas exigere praesumat.
Decernimus ergo ut nulli omnino hominum liceat praefatum hospitale temere perturbare, aut ejus possessiones auferre, vel ablatas retinere, minuere, aut aliquibus vexationibus fatigare, sed omnia integra conserventur vestris et pauperum Christi usisibus omnimode profutura, salva sedis apostolicae auctoritate, et dioecesani episcopi canonica reverentia.
Si qua igitur in futurum ecclesiastica saecularisve persona, etc.
Ego Anastasius catholicae Ecclesiae episcopus.
Locus signi Anastasii papae IV. CUSTODI ME, DOMINE, UT PUPILLAM OCULI. Ego Guido diaconus cardinalis Sanctae Mariae in Porticu ss. Ego Oddo diac. cardinalis S. Nicolai in Carcere Tulliano ss. Ego Gregorius presb. card. tit. Calixti ss. Ego Guido presb. cardinalis tit. S. Chrysogoni ss. Ego Bernardus presbyter cardinalis tit. S. Clementis ss. Ego Octavianus presbyter cardinalis tit. S. Caeciliae ss. Ego Joannes presbyter cardinalis tit. SS. Joannis et Pauli tituli Pammachii ss.
Datum Romae apud S. Mariam Rotundam per manum Rolandi sanctae Romanae Ecclesiae presbyteri cardinalis et cancellarii, VII Kal. Julii, indict. II, Incarnationis Dominicae anno 1153, pontificatus vero domini Anastasii IV papae, anno primo.
LXXXII. Speciale privilegium Marcuardo abbati Fuldensi concessum. (Jul. 3.)[SCHANNAT, Dioeces. Fuld., 262.] ANASTASIUS episcopus, servus servorum Dei, dilecto filio MARCHUARDO abbati venerabilis monasterii Sanctae Fuldensis ecclesiae, salutem et apostolicam benedictionem.
Inter universas ecclesias Teutonici regni ab antiquis patribus et praedecessoribus nostris sanctis et apostolicis viris, privilegiis et decretis confirmatas, Fuldense monasterium opibus et dignitatis excellentia floruisse constat, cui nimirum benignius semper in suis negotiis sacrosancta Romana providit Ecclesia, et quanto ipsum ad jus et tutelam suam specialius pertinere, atque in sua devotione firmius manere prospexit, tanto attentius in suis necessitatibus ei subvenire curavit: scientes igitur quantis idem monasterium, contra sanctorum Patrum praecepta, procellarum quatiatur incursibus, et quantas per saecularium virorum nequitiam pressuras patiatur et molestias, quam duros etiam et quam remissos quosdam fratres et coepiscopos nostros multoties ad exhibendam tibi de malefactoribus illis justitiam invenias; id auctoritatis personae tuae ex benignitate sedis apostolicae decrevimus indulgendum, ut si de commissae tibi ecclesiae malefactoribus, et bonorum ipsius invasoribus, in quibuscunque episcopatibus constitutis, ad episcopos illos ad quos cura illorum spiritualiter pertinet, querelam secundo, tertiove pertuleris, et ipsi tibi justitiam facere recusaverint, liceat tibi malefactores illos post secundam et tertiam commonitionem, nisi tibi, et ecclesiae tuae satisfecerint, auctoritate nostra excommunicationis sententia innodare, nec a quoquam episcoporum eadem sententia ante relaxetur, quam tibi de his quae adversus eos habueris satisfactionem exhibeant convenientem.
Tu itaque, dilecte fili Marchuarde, taliter matri tuae sacrosanctae Romanae Ecclesiae pro indulto tibi beneficio devotus et fidelis existe, et taliter tibi indulta utere potestate, ut et hoc beneficium non immerito videaris adeptus, et ad alia impetranda convenienter assurgere comproberis, et quia providentiam tuam Fuldensi monasterio novimus necessariam, ex auctoritate nostrae apostolicae sedis statuimus, ut omnia quae in redditibus Ecclesiae requisivisti, et de prius ablatis vel injuste possessis monasterio tuo restituisti, eidem firma maneant in perpetuum.
Datum V Non. Julii, indictione II.
LXXXIII. Hospitalis domus Hierosolymitanae protectionem suscipit possessionesque ac privilegia confirmat. (Laterani, Oct. 21.)[MANSI, Concil., XXI, 780.] Christianae fidei religio hoc pie credit et veraciter confitetur, quod Dominus et Salvator noster Jesus Christus cum omnium dives esset, pro nobis est pauper effectus. Unde ipse etiam suis imitatoribus opportunae consolationis praemia repromittens: Beati, inquit, pauperes, quoniam vestrum est regnum coelorum (Matth. V). Idemque pater orphanorum, refugium pauperum, ad hospitalitatem et beneficentiam nos hortans in Evangelio ait: Quod uni ex minimis meis fecistis, mihi fecistis (Matth. XXV). Quique ad comprobandum tantae bonitatis excellentiam, etiam pro calice aquae frigidae se mercedem redditurum asseruit. Nos igitur, quibus ex injuncto officio imminet, his qui longe, et his qui prope sunt, paterna sollicitudine providere, devotionem vestram debita benignitate complectimur: et quemadmodum postulatur, ad exemplar praedecessorum nostrorum felicis memoriae Innocentii, Coelestini, Lucii, Eugenii, Romanorum pontificum, hospitale, et domum sanctae civitatis Hierusalem, sub beati Petri tutela suscipimus, atque personas sive res ad eum pertinentes apostolicae sedis privilegio communimus: statuentes, ut quascunque possessiones, quaecunque bona ad sustentandum peregrinorum et pauperum necessitatem, et Hierosolymitanae ecclesiae, vel aliarum ecclesiarum parochiis et civitatum territoriis, per tuae providentiae vigilantiam eidem xenodochio rationabiliter acquisita, seu a quibuslibet viris oblata, aut in futurum concessione regum vel principum, largiente Domino, offerri, vel aliis justis modis acquiri contigerit, quaeque a venerabilibus fratribus Hierosolymitanae sedis patriarchis legitime concessa sunt, tam tibi quam successoribus tuis, et fratribus peregrinorum curam gerentibus, quieta semper et integra conservari praecipimus.
Si quae vero loca fuerint eidem venerabili domui ab aliquo devotione collata, liceat vobis ibidem villas aedificare, ecclesias et coemeteria ad opus hominum ibi morantium fabricare: ita tamen ut vicina abbatia, vel religiosorum virorum collegium non existat, quae ab hoc valeant perturbari. Cum autem terrae datae vobis quolibet justo titulo conferentur, facultatem et licentiam habeatis ibidem oratoria constituendi et coemeteria faciendi ad opus peregrinorum, et tantummodo fratrum qui de nostra fuerint mensa. Decernimus ergo ut receptores vestrarum fraternitatum, sive collectarum, salvo jure dominorum suorum, in B. Petri et nostra protectione consistant, et per terras in quibus fuerint, pacem habeant: simili modo sancimus, ut quicunque in vestra fraternitate fuerit receptus, si forte ecclesia ad quam pertinet, a divinis officiis fuerit prohibita, eumque mori contigerit, eidem sepultura ecclesiastica non negetur, nisi excommunicatus, vel nominatim fuerit interdictus. Praeterea si qui fratrum vestrorum ad recipiendum easdem fraternitates et collectas a vobis missi fuerint, ad aliquam civitatem, castellum vel vicum advenerint, si forte locus ille a divinis officiis sit interdictus, pro omnipotentis Dei reverentia, in eorum jucundo adventu semel in anno aperiantur ecclesiae, et exclusis excommunicatis, divina ibi officia celebrentur.
Quia vero omnia vestra sustentationibus peregrinorum et pauperum debent cedere, ac per hoc nullatenus aliis usibus ea convenit applicari: constituimus, ut de laboribus, quos vestris sumptibus colitis, nullus omnino clericus, vel laicus, decimas a vobis exigere praesumat. Statuimus, ut nulli episcopo in ecclesiis vobis subditis, interdicti, suspensionis, vel excommunicationis sententiam liceat promulgare. Verumtamen si generale interdictum fuerit in locis illis prolatum, exclusis excommunicatis et nominatim interdictis, clausis januis, absque campanarum pulsatione, plane divina officia celebrentur.
Ut autem ad plenitudinem salutis, et curam animarum vestrarum nihil vobis desit, atque ecclesiastica sacramenta et divina officia vobis et Christi pauperibus commodius exhibeantur: sancimus, ut liceat vobis clericos et sacerdotes, habito prius tamen de eorum honestate et ordinatione, quantum ad vestram scientiam pertinet, per litteras sive testes convenientes testimonio, undecunque ad vos venientes suscipere, et tam in principali domo vestra, quam etiam in obedientiis sibi subditis, vobiscum habere, dummodo, si e vicino sunt, eos a propriis episcopis . . . . . . . . . . . . . iidemque nulli alii professioni vel ordini teneantur obnoxii. Quod si episcopi eosdem vobis concedere forte noluerint, nihilominus tamen auctoritate sanctae Romanae Ecclesiae eos suscipiendi et retinendi licentiam habeatis. Iidem vero clerici nulli personae extra vestrum capitulum, nisi Romano pontifici, sint subjecti. Laicos vero liberos ad conversationem et pauperum Christi servitium absque alicujus contradictione suscipiendi, nihilominus vobis concedimus facultatem. Fratribus vero vestris semel in . . . . . atque in sacro vestro collegio receptis, post factam professionem et habitum religionis assumptum, revertendi ad saeculum interdicimus facultatem. Nec alicui eorum fas sit, post factam professionem, semel assumptam crucem Dominicam et habitum vestrae professionis abjicere, vel ad alium locum, seu etiam monasterium majoris seu minoris religionis obtentu, invitis sive inconsultis fratribus, aut ejus, qui magister exstiterit, licentia, transmigrare. Nullique ecclesiasticae saecularique personae ipsos suscipiendi aut retinendi licentia pateat. Consecrationes vero altarium seu basilicarum, ordinationes clericorum, qui ad sacros ordines fuerint promovendi, et caetera ecclesiastica sacramenta, a dioecesano suscipiantur episcopo, si quidem catholicus fuerit, et gratiam sive communionem apostolicae sedis habuerit, et ea gratis absque aliqua pravitate vobis voluerit exhibere. Alioquin liceat vobis catholicum, quemcunque malueritis, adire antistitem, qui nimirum nostra suffultus auctoritate, quae postulantur, indulgeat. Obeunte vero te nunc ejusdem loci provisore atque praeposito, nullus ibi qualibet subreptione, astutia seu violentia praeponatur, nisi quem fratres ibidem secundum Deum elegerint.
Praeterea honores omnes, sive possessiones quas idem xenodochium ultra seu citra mare, in Asia, vel in Europa aut in praesenti juste habet, vel in futurum rationabilibus modis, Deo propitio, poterit adipisci, vobis pro hospitalitatis studio enitentibus, et per vos jam dicto xenochio, confirmamus. Nulli ergo, etc.
Datum Laterani, per manum Rolandi S. R. E. presbyteri cardinalis et cancellarii, XII Kalendas Novembris, indict. IV, Incarn. Dominicae 1154, pontificatus Anastasii IV papae, anno II.
LXXXIV. Ecclesiae Trudensi jura metropolitana sub Eugenio III a Nicolao episcopo Albanensi, sedis apostolicae legato, instituta confirmat. (Laterani, Nov.)[THORKELIN, Diplom., Arna-Magn., an. II, 3.] Universis ad quos praesentes litterae pervenerint, Sueno decanus, Ulpho archidiaconus ecclesiae Nidrosiensis, Ingewaldus prior canonicorum regularium Sancti Augustini in sancta sede apud Nidrosiam et Petrus prior fratrum praedicatorum ibidem, salutem in Domino sempiternam.
Noveritis nos litteras infra scriptas felicis recordationis domni Anastasii papae quarti, non cancellatas, non abolitas, nec in aliqua sui parte vitiatas, sub filis sericis brunei coloris et plumbeo sigillo, vidisse et diligenter perlegisse cum subscriptione ejusdem summi pontificis Anastasii et cardinalium, quarum tenor una cum subscriptionibus, signis tamen eorumdem subscribentium illic appositis, hic autem omissis, de verbo ad verbum sequitur, et est talis.
ANASTASIUS episcopus, servus servorum Dei, venerabili fratri JOANNI Trudensi archiepiscopo ejusque successoribus canonice substituendis, in perpetuum.
Licet omnibus discipulis eadem ligandi et solvendi sit concessa potestas, licet unum praeceptum ad omnes idemque pervenerit praedicandi evangelium omni creaturae, velut quaedam tamen inter eos habita est discretio dignitatis, et Dominicarum ovium curam, quae omnibus aequaliter imminebat, unus singulariter suscepit habendam, dicente Domino: Petre amas me? pasce oves meas (Joan. XXI). Qui etiam inter omnes apostolos principatus nomen obtinuit et de fratrum confirmatione singulare a Domino praeceptum accepit, ut in hoc secuturae potestati daretur intelligi quoniam quamvis multos ad regimen Ecclesiae contingeret ordinari, unus tamen solummodo supremae dignitatis locum fastigiumque teneret, et unus omnibus et potestate judicandi et gubernandi onere praesideret. Unde et secundum hanc formam in Ecclesia ad diversa ministeria exhibenda diversae personae in diversis sunt ordinibus constitutae. Aliis enim ad singularum ecclesiarum, aliis autem ad singularum urbium dispositionem ac regimen ordinatis, constituti sunt in singulis provinciis, alii quorum prima inter fratres sententia habeatur, et ad quorum examen subjectarum personarum quaestiones et negotia referantur. Super omnes autem Romanus pontifex tanquam Noe in arca primum locum noscitur obtinere, qui ex collato sibi desuper in apostolorum principe privilegio, de universorum causis judicat et disponit; et per universum orbem Ecclesiae filios in Christianae fidei firmitate non desinit confirmare, talem se curans jugiter exhibere, qui vocem Dominicam videatur audisse, qua dicitur: Et tu aliquando conversus confirma fratres tuos. Hoc nimirum post beatum Petrum illi apostolici viri qui per successiones temporum ad gerendam curam sedis apostolicae surrexerunt, indesinenti curaverunt studio adimplere et per universum orbem, nunc per se, nunc per legatos suos corrigenda corrigere, et statuenda statuere summopere studuerunt. Quorum quoque vestigia subsecutus felicis memoriae papa Eugenius antecessor noster, de corrigendis his quae in regno Norvegiae correctionem videbantur exposcere, et de verbo ibi fidei seminando, juxta officii sui debitum sollicitus exstitit. Et quod per seipsum, universalis Ecclesiae cura obsistente, non potuit, per legatum suum venerabilem scilicet fratrem nostrum Nicolaum Albanensem episcopum, exsecutioni mandavit. Qui ad partes illas accedens, sicut a suo patre-familias acceperat in mandatis, talentum sibi creditum largitus est ad usuram, et tanquam fidelis servus et prudens, multiplicatum in fructum studuit reportare. Inter caetera vero quae illic ad laudem nominis Dei et ministerii sui commendationem implevit, juxta quod praedictus antecessor noster ei praeceperat, pallium fraternitati tuae indulsit. Et ne de caetero provinciae Norvegiae metropolitani possit cura deesse, commissam gubernationi tuae urbem Trudensem ejusdem provinciae perpetuam metropolim ordinavit, et ei Astoensem, Hammarcopiensem, Bergenensem, Stawangriensem, insulas Orcades, insulas Guthraie, insulas Islandensium et Grennelandiae episcopatus tanquam suae metropoli perpetuis temporibus constituit subjacere, et earum episcopatus sicut metropolitanis suis tibi tuisque successoribus obedire. Ne igitur ad violationem constitutionis istius ulli unquam liceat aspirare, nos eam auctoritate apostolica confirmamus, et praesenti privilegio communimus; statuentes ut Trudensis civitas perpetuis temporibus supradictarum urbium metropolis habeatur, et earum episcopi, tam tibi quam tuis successoribus, sicut metropolitanis obediant, et de manu vestra consecrationis gratiam sortiantur. Successores autem tui ad Romanum pontificem tantum recepturi donum consecrationis accedant, et ei simili modo et Romanae Ecclesiae subjecti semper existant. Porro concesso tibi pallio pontificalis scilicet officii plenitudine infra ecclesiam tantum ad sacra missarum solemnia per universam provinciam tuam his solummodo diebus uti fraternitas tua debebit, qui inferius leguntur inscripti: Nativitate Domini, Epiphania, Coena Domini, Resurrectione, Ascensione, Pentecoste; in solemnitatibus sanctae Dei genitricis semperque virginis Mariae, in natalitio beatorum apostolorum Petri et Pauli, in nativitate sancti Joannis Baptistae, in festo beati Joannis evangelistae, commemoratione Omnium Sanctorum, in consecrationibus ecclesiarum vel episcoporum, benedictionibus abbatum, ordinationibus presbyterorum, in die dedicationis ecclesiae tuae, ac festis Sanctae Trinitatis et sancti Olavi, et anniversario tuae consecrationis die. Studeat ergo tua fraternitas, plenitudine tantae dignitatis suscepta, ita strenue cuncta peragere quatenus morum tuorum ornamenta eidem valeant convenire. Sit vita tua subditis exemplum, ut per eam agnoscant, quid debeant appetere, et quid cogantur vitare. Esto discretione praecipuus, cogitatione mundus, actione purus, discretus in silentio, utilis in verbo. Curae tibi sit magis hominibus prodesse quam praeesse. Non in te potestatem ordinis sed aequalitatem oportet pensare conditionis, stude ne vita doctrinam destituat, nec rursum vitae doctrina contradicat. Memento quia ars est artium regimen animarum. Super omnia studium tibi sit, apostolicae sedis decreta firmiter observare, eique tanquam matri et dominae tuae humiliter obedire. Ecce, frater in Christo charissime, inter multa alia haec sunt pallii, ista sunt sacerdotii, quae omnia facile, Christo adjuvante, adimplere poteris, si virtutum omnium magistram, charitatem et humilitatem habueris, et quod foris habere ostenderis, intus habebis.
Decernimus ergo, ut nulli omnino hominum liceat eamdem Ecclesiam temere perturbare vel ejus possessiones auferre, vel ablatas retinere, minuere, seu quibuslibet vexationibus fatigare, sed illibata omnia et integra conserventur eorum, pro quorum gubernatione et sustentatione concessa sunt, usibus omnimodis profutura, salva sedis apostolicae auctoritate.
Si qua igitur, etc. Ego Anastasius catholicae Ecclesiae episcopus. Ego Imarus (Imarus) Tusculanus episcopus. Ego Nicolaus Albanensis episcopus. Ego Guido diaconus cardin. Sanctae Mariae in Ego Hugo Ostiensis episcopus. Ego Centius Portuensis et S. Rufinae episcopus. Ego Guido presbyter cardinalis tit. Sancti Chrysogoni. Ego Manfredus presbyter cardinalis tit. Sanctae Savinae (Sabinae). Ego Aribertus presbyter cardinalis tit. Sanctae Anastasiae. Ego Ascaldus (Astaldus) presbyter cardin. tit. Sanctae Priscae. Ego Joannes presbyter card. Sanctorum Joannis et Pauli tit. Pamachii. Ego Henricus presbyter cardin. tit. Sanctorum Nerei et Achillei. Porticu. Ego Joannes diac. cardin. S. Nicolai in Carcere Tulliano.
Datum Laterani per manum Rolandi sanctae Romanae Ecclesiae presbyteri cardinalis et cancellarii, [. . . . Kal.] Decembris, indictione III, Incarnationis Dominicae anno 1154, pontificatus vero domni Anastasii papae IV, anno II.
Nos insuper supradicti decanus, archidiaconus et priores, vidimus et alias sex litteras apostolicas, videlicet: Adriani quarti, Clementis tertii, Innocentii tertii, Gregorii noni, Innocentii quarti et Clementis quarti cum impendentibus sigillis omni prorsus suspicione carentes, sub eodem verborum tenore, eadem per omnia privilegia praefatae Ecclesiae Nidrosiensi concessa cum similibus ipsorum summorum pontificum et cardinalium subscriptionibus duximus apponenda.
Datum Nidrosiae IV Kalendas Julii, anno Domini 1629.
LXXXV. Privilegium pro monasterio Longipontis. (Laterani, Nov. 24.)[MABILLON, Annal. Bened., VI, 725.] ANASTASIUS episcopus, servus servorum Dei, dilecto filio THEOBALDO priori de Longoponte, salutem et apostolicam benedictionem.
Ea quae nobiles viri et principes saeculi piis locis, religiosis personis, pietatis intuitu et charitate debita largiuntur, in sua volumus stabilitate consistere; et ne imposterum debeant quorumlibet hominum refragatione turbari, convenit nos auctoritate sedis apostolicae roborare. Eapropter, dilecte in Domino fili Theobalde, tuis justis postulationibus facilem impertimus assensum, Abbatiam S. Petri de Monte-Letherico cum omnibus ad eam pertinentibus, quam charissimus filius noster Lodoicus rex Francorum consensu Joannis abbatis, qui tunc temris eidem ecclesiae praeerat, et canonicorum inibi existentium, sicut in ejusdem regis privilegio continetur, ecclesiae cui, auctore Deo, praeesse dignosceris, ad ponendum in ea monachos, qui divina ibi officia, et statum ecclesiae in melius debeant promovere, rationabiliter contulit, et scripto firmavit, quam etiam donationem venerabilis frater noster Theobaldus Parisiensis episcopus, in cujus dioecesi ecclesia ipsa est constituta, in praesentia nostra concessit, nos tibi et per te ecclesiae tuae auctoritatis nostrae pagina confirmamus, atque donationem ipsam perpetuis ratam temporibus decernimus permanere. Nulli ergo hominum fas sit hanc nostrae confirmationis paginam ausu temeritatis refringere, vel ei ullatenus contraire. Si quis autem attentare praesumpserit, indignationem omnipotentis Dei et beatorum Petri et Pauli apostolorum ejus noverit incursurum.
Datum Lateranis, VIII Kalendas Decembris.
LXXXVI. Sueciae episcopis significat cum gaudio se accepisse gentem in doctrina apostolica profecisse, etc. (Laterani, Nov. 28.)[LILJEGREN, Diplomat. Succ. I, 679.] ANASTASIUS episcopus, servus servorum Dei, venerabilibus episcopis Sueciae, salutem et apostolicam benedictionem.
Gaudemus, fratres charissimi, et omnipotenti Deo exsolvimus gratiarum actiones quia promissam olim in fines orbis terrarum Ecclesiam jam videmus exhibitam, et vineam Domini Sabaoth ita cernimus dilatatam, ut nunc revera videatur impletum quod multo ante ait Propheta dicens: Extendit palmites suos usque ad mare et usque ad flumen propagines ejus (Psal. LXXIX). Praedicantibus siquidem apostolis nimirum, fidelis populus quotidie Domino generatur, et sterilis alvus, quae non pariebat, ita naturalibus filiis augetur, ut juxta vocem Psalmistae in omnem terram exiisse videatur sonus apostolorum et in fines orbis terrae verba eorum. Quod nimirum ex hoc evidenter datur intelligi, quod commissus gubernationi vestrae populus de finibus terrae clamat ad Dominum et gentilium retibus derelictis in perceptione doctrinae apostolicae gloriatur. Rediens siquidem ad apostolicam sedem venerabilis frater noster Nicolaus Albanensis episcopus eumdem populum verbum Domini de ore suo libenter recepisse asseruit; et tam vos quam universum populum illam ei reverentiam, illam devotionem et obedientiam, quae legatis sedis apostolicae pro apostolorum veneratione debetur, unanimiter impendisse. Unde quanto idem populus ad audiendum verbum Domini se promptiorem exhibuit et doctrinae apostolicae avidiorem ostendit, tanto nos attentius eruditioni et informationi ejus imminere semper optamus. Et quoniam praesentia corporali non possumus, affectu et litteris eum volumus visitare.
Quapropter et nunc eis apostolicae benedictionis alloquium per scripta nostra transmittimus, et de servandis his quae inter vos supradictus frater noster instituit, nostris litteris admonemus. Ne igitur, quod Deus avertat, id accidat inter eos, quod deflet propheta dicens: Populi petierunt panem et non erat qui frangeret eis (Thren. IV), frequens exhortatio vestra non desit, ut in veneratione sacrosanctae Romanae Ecclesiae sicut bene coeperunt immobiliter perseverent, et devotis mentibus ac studio incessabili supradicti fratris nostri constitutiones observent. Attendite quoniam speculatores dati estis domui Israel, tuba sit in gutture vestro et non detis silentium ei; annuntiate populo Dei scelera eorum, ne si forte non annuntiaveritis impio iniquitatem suam, ipse quidem moriatur in peccato suo, sanguis autem ejus de manibus vestris requiratur. Proponite vos ipsos eis in exemplum bonorum operum, et quod eis agendum est non tantum verbis, sed et vita et operibus demonstrate, ut in memoria videamini retinere mandata Domini ad faciendum ea, et ejus ministri ac discipuli comprobemini, de quo dicit Scriptura: Quia coepit facere et docere (Act. I). Contemptibilis quidem habetur sermo doctoris, cum praedicationi ejus exemplum bonae vitae non concordat. Confidimus enim de misericordia Creatoris quoniam si vos juxta vestri officii debitum excolendo agro Dominico et eruditioni ejus populi verbis et operibus intendere studueritis, et in observantia doctrinae apostolicae ac sacrosanctae Romanae Ecclesiae obedientia humiliter permanseritis, et hic virtutum capietis incrementa, jugiter et in supremo examine ad praemium aeternae beatitudinis cum sanctis omnibus pertingetis. Ad hoc licet in generali concilio sit constitutum ut quicunque in clericum violentas manus injecerit, tamdiu excommunicationi subjaceat donec ad sedem apostolicam satisfacturus accedat; pro longa tamen remotione terrarum eamdem constitutionem duximus temperandam, ut videlicet his tantum qui forte in eodem populo neci tradiderit clericum, monachum vel conversum, vel aliquod ei membrum inciderit, satisfacturus ad sedem transmittatur apostolicam. Alii autem a vobis competenti satisfactione ipsis indicta, ab excommunicationis nexibus absolvantur, praestito tamen primitus juramento, quod mandato vestro debeant obedire. Vos autem formam (poenam) eis ecclesiasticam postmodum injungetis, ut nec in facto sint, nec in consilio nec consensu, ut clericus, monachus, vel conversus verberetur aut capiatur. De caetero charitatem vestram monemus et exhortamur in Domino, quatenus censum, quem regnum et populus vester B. Petro annuatim statuerat solvendum quisque de suo episcopatu annis singulis colligere et sedi apostolicae transmittere fideliter studeatis.
Datum Laterani, IV Kalendas Decembris.
LXXXVII. Swerkerum regem et proceres Sueciae hortatur ut Nicolai, sedis apostolicae legati, praecepta sequi pergant, etc. (Laterani, Nov. 28.)[LILJEGREN, Diplomat. Suec., I, 56.] ANASTASIUS episcopus, servus servorum Dei, charissimis in Christo filiis S. Regi et universis proceribus Sueciae, salutem et apostolicam benedictionem.
Inter caetera in quibus divina pietas ministerium sacrosanctae Romanae cui, auctore Deo praesidemus, Ecclesiae honorificare dignatur, nihil est propter quod in gratiarum actionem et Creatoris laudem nostra mens propensius exercitatur, quam si per nos aut fratres nostros Ecclesiae suae terminos dilatari concedat, et divini semen eloquii per provisionem sedis apostolicae gratum sibi donet fructum afferre. Quod nimirum quia in adventu venerabilis fratris nostri Nicolai episcopi Albanensis ad vos per omnipotentis gratiam conspicimus adimpletum auctori omnium bonorum gratiarum actiones exsolvimus, et tam circa nos quam circa vos ipsius beneficium omnimodis commendamus, qui de tenebris et umbra mortis vos vocavit in admirabile lumen suum, et cum essetis mortui peccato, convivificavit vos Christo. Rogamus autem ut qui coepit in vobis opus bonum perficiat, et ita semper doctrinae apostolicae vos faciat adhaerere, ita vos in corpore Christi, quod est Ecclesia, per compagem charitatis solidet et confirmet ut et quod fideliter credidistis ad salutem animarum vestrarum studeatis jugiter adimplere, et post depositionem hujus corruptibilis tabernaculi, veniente ad judicium Domino, occurrere valeatis ei cum omnibus sanctis in virum perfectum, in mensuram aetatis plenitudinis Christi; quod pro certo credimus Deo faciente futurum, si doctrinam apostolicam et praedicationem supradicti fratris nostri ante oculos mentis semper habentes studueritis factores esse verbi, et non auditores tantum, fallentes vosmetipsos. Si quis enim, sicut ait Apostolus (Jac. I), auditor est verbi et non factor, hic assimilabitur viro consideranti vultum nativitatis suae in speculo, consideravit enim se et abiit, et continuo oblitus est qualis fuerit. Ne igitur de vobis hoc accidat, monemus vos et exhortamur in Domino, quatenus per eumdem fratrem nostrum imbre sacri eloquii irrigati, fructum vitae facere studeatis et cogitantes apud vos qualiter cum fueritis aliquando tenebrae, nunc sitis lux in Domino, quae sursum sunt sapiatis, non quae super terram, et per verum Noe ac ministros ipsius ab inundatione diluvii in arcam Ecclesiae congregati praecepta Dominica et praefati fratris nostri statuta de libertate ecclesiarum vestrarum, armis non portandis et aliis ad salutem populi spectantibus firmiter observetis. Cernite pereuntia extra arcae ambitum animalia, et in ea collecti immensas gratias exsolvite collectori, et considerate apud vos benignitatem ipsius qui ut redimeret de manu inimici et de regionibus congregaret, non despexit pro vobis, cum adhuc peccatores essetis, vestiri carne, turpari cruce, mulctari morte. Et quoniam vos gratuita bonitate sua filios apostolorum et corporis sui membra constituit, in ejusdem corporis unione ac fidei Catholicae veritate immobiliter perdurare. Veneramini toto studio, sicut incoepistis, matrem omnium fidelium sacrosanctam Romanam Ecclesiam; et qui longa terrarum intercapedine ab ea distatis devotione ac pio desiderio praesentes ei semper estote. Firmum quidem habemus et indubitabile quia si usque ad finem in obedientia ejus et subjectione manseritis et statuti praefati fratris nostri et doctrinam apostolicam studueritis adimplere, de terrenis ad coelestia, et de caducis ac transitoriis ad aeterna semperque manentia pertingetis. Censum autem quem in argumentum vestrae devotionis beato Petro de terris vestris persolvendum annis singulis statuistis, fratribus nostris episcopis tribui faciatis, ut per eos sedi apostolicae transmittatur. Quem profecto non tam ad nostram utilitatem quam ad salutem animarum vestrarum, exigimus, dum vos internae devotionis obsequium beati Petri cupimus patrocinium obtinere.
Datum Laterani IV Kalend. Decembris.