Migne Patrologia Latina Tomus 83
Exhortatio poenitendi (Auctor incertus), J. P. Migne
Exhortatio poenitendi
(1251C)Cur fluctuas, anima, moerorum quassata procellis?
Usquequo multimoda cogitatione turbaris?
(1251D)Mens confusa taediis, itineris devia carpens,
Tramites caliginis subducta luce percurrit.
Non ablatas res, cellulas mundi facesque suspires,5
Nec casus honoris, sed ruinas animae plora.
Non haec defunctoria doleas exitia carnis;
Sed perseverantia Tartari tormenta formida.
Nec aerumnas carceris abigas, quibus fine carebis;
Sed juges Averni miserias prospectans evita,10
347 Quae hic redimi facili compendio possunt,
Si mundi affectus in amorem Christi convertas,
Et te non negligas ab iniquitate privare.
Cuncta peccata a corde divulsa propellas,
Res iniquas penitus remove, saltemque percussus,15
Abhorre, ut sinceritate rudi vel sero reniteas,
Abjecit te mundus percussitque, rescripsit, derisit.
(1252C)Quare non consideras quid a te Christus exquirit?
(1252D)Non humana manu talia te perpeti putes,
Sed haec provenisse divino judicio crede.20
Irritasti contra te Dominum offensa delicti,
Qui te flagris arguens corripit, coercet, affligit,
Flagelli impendio monet, ut errata cognoscas
Et agnita poenitens corrigas, distringas, emendes.
Hoc sentire debes, quod instanti verbere pulsatus,25
Ut benevolus a malo segregatus existas,
Et perniciosa respuens, innoxia quaeras.
Vult contritionis nunc te examinare camino,
Quo conflatus pristinas vitiorem sordes amittas.
Cur ergo per quaequam diffusus mente vacua curris?30
Ad calcem examinis sensus tui collige gressus.
Discute cor tuum, cautius interroga mentem.
Quid ludibriosum retinet, vel gessit, exponat.
(1253A)quid saevum, quid noxium concepit, vel operit, pandat;
Et dum est licentia, totum praedamnare festina.35
Ecce perpetrata cuncta coram oculis constant,
Et secreto murmure mens universa proponit.
Quid admissa crimina nisi lamenta requirunt?
Quid vult facti vulnus, nisi malagmata fletus?
Nullum scelus aliter nisi poenitendo40
Expiatur, imo puniendo, ne sit jam ultra,
Deletur. Ergo si ruisse nequiter vivendo
Displicet, surge decenter. Melius agendo praecurre
Judicem futurum, timens perdentem iniquos.
Hunc post saeculi crimina opere justitiae placa.45
Atros ignes inferi, quod est mors secunda, pavesce;
Sed admissa poenitens puni peccata, et vives.
In hac vita lacrymis exstingue Tartari flammas,
(1253B)Et necando crimina vires evacua mortis.
Mors illic non repetit quos hic viventes amittit,50
Nam qui se peccato dirimit, justitiae jungit;
Et spiritus vitae obsequens. mandata custodit,
Peccata repudians morti servire contemnit.
Ultra jam non moritur, nec mors dominabitur illi,
Neque eum Tartarum excipiet in morte, sed coelum,55
348 Nullatenus dubites in hoc, nec unquam diffidas;
Nam sic protestanda divina dicta decernunt:
Ad regnum profecto transierunt cum Christo victuri,
Qui poenituisse mala perpetrata probantur.
Nulla te res dubium de misericordia reddat.60
Nam parcere Deus promptus est clementer indignis,
Atque poenitentibus veniam libenter donare,
Tantum si poeniteas, nec jam poenitenda committas;
(1253C)Et ob hoc irrisor atque subsannator vocatus,
Vertas poenitentiam in punitionem pericli.65
Labor sine fructu est, et spes vanissima valde,
Sic peccata plangere, ut non desinatur peccare.
Quasi quis instructa destruat, diruta reformet,
Si quod lavat hodie, polluat et sordidet cras;
Sic enim non lotus habetur, sed semper immundus.70
Nec capit hujusmodi veniam, sed provocat iram,
Quoniam non diluit, sed dilatat criminum gesta.
Tu denique cautius talium exempla declinans,
Et jam peccasse poenitere, et jam peccare desiste.
Dissipa praeteritas lacrymarum opere culpas.75
Da eleemosynam, si habes, redime probra,
Et sequi vanissima respue, contemnere cura.
(1253D)Sit jam abdicabile, sit abominabile semper peccatum,
Quod coelo distrahit, in infernum deponit.
Melius sit regni gloriam nitore carpere,80
Quam regni jacturam sordium horrore perferre.
Conversus ad Dominum post tenebras lucem arripe,
Amplectensque vitam mortalia facta relinque.
Confitere illi, cumpungere, plangito, roga,
Dic: Peccavi nimium, parce, miserere, proclama,
Curva cordis genua, prostratus corpore in terram.85
Obsecra assidue, profusis lacrymis ora,
Lenias ut humilis, quem exasperasti superbus.
(1254A)Nam Dei clementiam humiles et flentes acquirunt,
Non ridentes impetrant, neque contumaces exorant.
Certo te poeniteat perperam quaecunque gessisti,90
Ut odiens horreas quidquid indecenter amabas,
Quod pudore congruo rubor verecundus aspernit,
Rite demum veniam lacrymarum prece requiras.
His namque fomentis animae peccata medetur.
Et omnia vulnera priscam sanitatem receptant.95
Sic namque divinum sedas cito furorem;
Sic profecto capies quidquid lacrymando deposcis;
Sic denique poteris evadere quidquid.
Claudit, obligat, officit, affligit, obumbrat,
349 Et ad Dei gratiam hoc modo redire gaudebis.100
(1254B)Quamvis sis peccator impius, malignus, iniquus,
Criminis omni genere contagioque pollutus,
Pete a Deo veniam, haesitans nequaquam in fide,
Qui omni peccamine facinus cunctos poenitentes expurgat.
Omne dimittit facinus vera poenitudo delicti,105
Nec est crimen ullum quod nequaquam lacrymae tergant.
Quamvis de justitia terreat judicii dies,
Nunc misericordia certa poenitudo potitur.
Delinquentem Deus de praeterito damnat,
Si bonus ex malo fuerit extremo repertus,110
Ut dicitur impio, si impietates relinquat,
Opera justitiae faciat, extremo conversus,
Impietas illius omnis oblita demetur,
Mortique sublatus aeterna per saecula vivet.
(1254C)Sic denique Paulus fidelis ex infido factus115
Cunctis caret criminibus, quae impie gesserat olim.
Sic ex publicano venit evangelista Matthaeus.
Sicque Cyprianus ex mago sacerdos et martyr.
Sic et Augustinus ardentior carnis amator,
Fit ex Manichaeo mundi probatus magister.120
Sic et Ninivitae impia, obscena, nefanda deflentes
Flagitia, vitam poenitendo merentur.
Manasses, qui idolis templum repleverat Dei,
Et de coelo pridem datam profanaverat legem,
Post, amisso regno, captivus, et ferreis vinculis multis125
Ligatus, Dominum poenitentia placans, regno
Restitutus est, nexibus culpisque solutus.
Sic David stupri culpam homicidiique redemit.
Et Achaz similiter coelitus pendentem evasit iram.
De quo cominus dixerat ulcisci Deus.130
(1254D)Petrus fide lapsus, rursus poenitendo resurgit.
Sic et Evangelii meretrix, ac publicanus
Parvis fusis lacrymis, multo se piaculo mundant.
Et plurimi alii, quos olim Scripturae declarant
Post crimina caelibes factos poenitudine viros.135
Sic e contra polum habentes ad Tartara cadunt,
Qui bona priora malum appetendo relinquunt.
Ut dicitur justo, si ab iniquitate
Egressus iniquus exstiterit, justitia omnis
Ejus depereat, et ipse morte damnetur.140
Sic Judas olim subito malignus effectus,
Omne bonum perdidit, quod dudum beate peregit.
(1255A)Sic et Salomoni nihil imputatur bono
Quod antea gessit, sed extremo malo damnatur.
350 In qua voluntate postremo quispiam vel actu145
Fuerit inventus, in hac judicandus erit, sicut
De hoc ipso Dominus locutus est dicens:
In quo te invenero in hoc te judicabo.
Et si credis amplius, hos ipsos diligit Deus,
Qui post pravitates esse rectiores student,150
Ac sic se post vitia virtutibus magnis exercent,
Quam qui mala gravia nunquam perpetrasse noscuntur,
Et bona praecipue torpentes agere piget.
Sicut quispiam dominus illum magis servum
Amplectitur, qui post damna potiora lucra reportat,155
(1255B)Quam qui nihil perdidit, et nihil augmenti fecit.
Sic imperator illum magis militem amat,
Qui, post fugam remeans, hostem persequendo prosternit,
(1256A)Quam qui nunquam fugit, et nil unquam fortiter fecit,
Sic agricola illam terram plus amat, quae uberes illi160
Post spinas affert fruges, quam quae spinas nunquam nutrivit,
Et fertilem messem nunquam aliquando produxit.
Non desperes veniam, sed potius spera salutem,
Si facturus optima, pessima damnare decernas.
Corrige delictum, muta mores, renova vitam,165
Et nulla te plecti dolebis postea poena.
Non erit in crimine, quem poenitet ante fuisse;
Nec dicetur impius, qui fuerit denuo pius.
Sequentia vero carmina constructa lamentis
Suspirando lectita nonnunquam plorando decanta.170
Nam potest Dominus transferre in gaudium luctum,
(1256B)Et adversa omnia in prosperitatem mutare.
Quem aeternis laudibus glorificant in coelo coeli,
Et summis honoribus cultores efferunt mundi.
Amen.