Fragmentum de significatione verborum

by Sextus Pompeius Festus

Sextus Pompeius Festus

Fragmentum de significatione verborum

Saeculo VIII

editio: Migne
fons: Corpus Corporum

Migne Patrologia Latina Tomus 95

Fragmentum de significatione verborum (Sextus Pompeius Festus), J. P. Migne M.

Pag. 1.

¶ mutum dicimus: aut quod nullius fiant vocis, cum in eas litteras incidant. ¶ Metaphoram, quam Graeci vocant, nos tralationem, id est, domo mutuatu verbu: quo utimur, inquit Verrius, [in oratione, saepius quide honesti ac [significantis verbi defectu, ut speciosiora, atq. [eodem etiam] significan[tiore, quam proprio vo[cabulo,] rem indicemus. . . . (1609D)redit ad sua. . . . . . . . tralatum manebit quo pervenit. . . . . . . as alieno perinde ac suo ab . . . . . . . ¶ Metaplasticos dtr apud p[oetas usurpari id,] quod propter necessitatem metri [mutare consueverunt,] quod item barbaris[mus (1610A)dicitur in solu]ta oratione conscrib[enda.. . . . . . . . . . . . . ¶ Meta. . . . . . . . . ca a cariore. . .. . . . . . . . . . perventura. . . . quod. . . dicare ait Ennius. . . . . . id est. . . . . . . . . . . . . ¶ Meta.. . . . abus ut . . accip . . . . . gratia. . . . . . . . . . . . . . . necessitate. ¶ Metonymia est tropos, cum ab eo quod continet significatur id quod continetur, aut superior inferiore, et inferior superiore. Quae continet quod continetur, ut Ennius, cum ait: Africa terribili tremis, horrida terra tumultu. Ab eo quod continetur id quod continet, ut cum dicitur, epota amphora vini. A superiore inferior, ut Ennius: Cum magno strepitu Volcanum ventus vegerat. Ab inferiore superior, ut persuasit animo vinum deus, qui multo est maximus. ¶ Masculina et feminina vocabula dici melius est secundum Graecorum quoq. consuetudinem, (1610B)qui non ἀνδρικὰ et γυναικεῖα ea

Pag. 2.

sed ἀρσενικὰ dicunt et θηλυκά. ¶ Matroni[s aurum fuisse redditum Sinnius Capito ait: quod [videtur hoc significare: matronis fuisse re[stitutum aurum, ex quo P. R. crateram fecerat, et eam A[pollini Delphos miserat: ut est testimonio in [dex tabella: quod quidem auru dederant matronae orna[tui demptum suo, ut votum solveretur Apollini; qui[da dicunt de eo potius esse intelligendu, quod contule[runt olim matronae ad Capitolium a Gallis Senoni[b. liberandum. id eis postea redditum est a pop[ulo Ro. ¶ Magisterare pro regere, et temperare dic[ebant antiqui. Sed alias magisterare quidam [ponunt pro. . . . . . . . . ¶ Muta . . . . . . . . . . . . . . isi voce . . . . . . . . . . . . . . multo . . . . . . . . . . . . . . . (1610C)intelle . . . . . . . . . . . . . . . rem . . . . . . as dici . . . . . . . ut cui potius con. . . . . . . . . . . . ¶ M[ille] singulariter di[cebant antiqui, quod nunc no aliter dicim. cu [mille numu proferimus. ¶ Municas it. e communicas, dicit [Verrius a muniis id e operib. e . . aut potius co. ¶ [Mancipatus, ita adoptatis ut patri sui heres e[rat, adoptivus. n. ejus qui adoptet, ta heres est, qua[si ex eo natus esset sui patris, quasi in potestate alie[na non esset, ita est legitimus et suus heres, ut p[atet manifeste ex eo, quod ait Ser. Sulpicius in ea oratio[ne, quam scripsit et habuit pro Aufidia. ¶ [Multifacere antiqui dicebant sicut magniface[re, item et parvifacere. Testis est M. Cato in ea, quam [scripsit contra Q. Minucium Thermu de X hominibus: [Neque fidem, neque jusjurandum neq. pud[icitia multifacit . . quod quidem merito ab

Pag. 3.

(1610D)usu recessit, quia non aestimatur novo qua]ntitas, nec desiderat multitudinem, nec conti[netur numero. ¶ Magistri dicuntur in omnib.] rebus, qui magis ceteris possunt, ut ¶ Magistri e]guitum, et ¶ Magistri populi, item ludorum Apo[llinis dixerunt (1611A)antiqui: quae nunc aliter di[cuntur, velit ostendit Cato in oratione quam dixit] contra orationem.. . . . . . . . . . . ¶ Maledictores dicebant antiqui, quos nos] appellamus maledicos. Cato cum proficisceretur in] Hispani.: Removendi maledictores. . . . ¶ Mihipte pro mihi ipse, Cato posuit, cum dixit] decuit talenta. . . . . . . . . . . . . versia, atque. . . . . . . . . . . . . entia item a. . ¶ Mansues. pro, mansuetus dixit] Cato in epistola ad. . . . . . . . . . . .] mansues ad. . . . . . . .] ¶ Meritavere, saepe meruere dixit Cato in. . . . . . Po]enorum IIII: Suffetes evocaverunt statim om[nis cohortes, omnis etiam, qui stipendia merit]averunt ¶ Magnificius, pro magnificentius usurp]avit Cato, in ea qua scripsit. , . . . . . . . . gna, quis homo. . . . . . . . . . aut] pulchrius purgat aut magnificius: nunc magnifice]tius dicimus, cu magnifice (1611B)ejus positivus sit.] At nepos ejus, in ea quam scripsit. . . . . Ta]men, ait, cum Aeditis Curulis esset, Magnae Ma]tris ludos magnificentius, quam alii, fecit] ¶ Magnificior quoq. idem deduxisse videtur] a munifice, cum dicamus nunc munificentior, quam]vis munificens non sit apud nos in usu. Cato] in ea, quam scripsit, in. . . . . . . . nemo] munificior. . . .. . . . . . . . . . . . ¶ Mediocriculo

Pag. 4.

usus est in ea quam dixit Cato in consulatu: Ridibundum magistratum genere pauculos homines, mediocriculum exercitum obvium duci. ¶ Mutini Titini sacellum fuit in Velis, adversum murum Mustellinum in angi [portu] de quo aris sublatis balnearia sunt [f]acta domus. CN. D [omiti] Calvini, cum mansisset ab urbe condita [ad pri]ncipatum Augusti Caesaris inviolatum: religioseque] et sancte cultum fuisset, ut ex Pontificum libris] manifestum est, (1611C)nunc habet aedicula ad miliarium ab urbe s]extu et vicensimum, dextra v[ia juxta diver]ticulum viae,] ubi et colitur, et [mulieres sacrificant] in ea togis praetextis] vla[tae. ¶ Matronae a magistra]lib. non summove[bantur, ne pulsari ne contre[ctarive viderentur, neve gra[vidae concuterentur, ob qua [etiam ca]usam ait Verrius, [neq. earu viros] sedentes cum uxoribus de essequo escen[dere coac]tos a magistratibus quod communi vehiculo vehitur vir et uxor. ¶ Minuitur populo luctus aedis dedicatione: cum Censores lustrum condiderunt: cum votum publice susceptum solvitur: privatis aut, cum liberi nati sunt: cum honos in familia venit, cum parens aut liberi, aut vir, aut frater ab hoste captus domum redit; cum desponsa est: cum propiore quis cognatione quam his, qui lugetur, natus est: cum in casto Cereris e, omniq. gratulationi. ¶ Maximae dignationis Flamen Dialis est inter quindecim Flamines, et cum cetera discrimina majestatis suae habeant. minimae (1611D)habetur Pomonalis, quod Pomona levissimo fructui agrorum praesidet pomis. ¶ Mundus, ut ait Capito Atejus in L. VII. Pontificalia, ter in anno patere solet, diebus his: postridie Volcanali, et ante diem VI. Id. Nov. qui, quid ita dicatur, sic refert

Pag. 5.

Cato in Commentariis Juris civilis. ¶ Mundo nomen impositu est ab eo mundo, qui supra nos est: forma enim ejus est, ut ex his qui intravere cognoscere potuit, adsimilis illae ejus inferiorem parte veluti consecratam Dis Mamb. clausam omni tempore, nisi his dieb. qui supra scripti sunt majores c[ensuerunt: quos dies etiam religiosos judicaverunt ea de causa, quod quo tempore ea quae occulte et abdita ea religionis Deoru Manium essent veluti in lucem quanda (1612A)abducerentur, et patefierent, nihil eo tempore in rep. geri voluerut. itaq. p. eos dies non cum hoste manus conserebant: non exercitus scribebatur: non comitia habeba[ntur: no] aliud quicqua in rep. nisi quod ultima necessitas admonebat, administrabatur. ¶ Mos est [institutum pa]triu, id est, memoria veteru pertinens maxime ad religiones, [cerem]oniasque antiquorum. ¶ Milium quidam putant cepisse nomen a maxima nummorum summa, quae est mille, quod ali Graece stirpis judicant esse, cum id illi κέγχρον vocent; tam hercules, quam panicum, μελίνην. ¶ Municipalia sacra vocantur, quae ab initio habuerunt ante civitatem Romanam acceptam; quae observare eos voluerunt Pontifices, et eo more facere, quo adfuissent antiquitus. ¶ Minora templa fiunt ab Auguribus, cum loca aliqua tabulis, aut linteis saepiuntur, ne uno amplius ostio pateant, certis verbis definita. Itaque templum est locus ita effatus aut ita septus, ut ea una parte pateat, angulus (1612B)quod adfixus habeat ad terram. ¶ Manalis fons appellatur ab Auguribus puteus perennis, neque tamen spiciendius videtur, quia flumen id spiciatur, quod sua sponte in amnem influat. ¶ Manes Di ab Auguribus invocantur, quod i per omnia aetheria

Pag. 6.

terrenaeque [manare credantur. ¶ Idem, Dii superi atque inferi [dicebantur: quos ideo invocabant Augures, quod hi [existimabantur favere vitae hominum. ¶ Munus, ait Verrius, dicitur administratio reip. (publi[cae,) item magistratus, aut praefecturae, imperi, [provinciae: cum multitudinis universae consensu, [atque legitimis in unum convenientis populi comit[iis alicui mandatur per suffragia, ut capere eam [possit jussu populi demandatam: certo ve ex [tempore ex fide sua: et certum usque at tempus admi[nistrare. ¶ Monstra dicuntur naturae modum e[gredentia: ut serpens cum pedibus, avis cum quat[tuor alis: homo cum duobus capitib. (1612C)jecur cum dist[abuit in coquendo. ¶ Muta exta dicuntur, quibus ni[hil divinationis, aut responsi [elicitur. Ut contra, dicuntur adjutoria, quae [certum aliquid eventurum indicant, aut ab in[cendio ut caveamus, aut a veneno taliq. [re certum aliquid, manifestumque instare periculum [portendunt, aut indicant finium diminution[em. ¶ Minora, itemque majora auspicia, quae d[icantur, docet Messala; nam majora Consulu, Pr[aetorum, Censorumque dici ait, reliquorum minora: cum illi [majores; hi autem minores magistratus dic[i consueverint. ¶ Mensae in aedibus sacris arar[um vicem obtinent, quia legib. earum omnium s[acrae quoque mensae sunt, ut velut in ararum, vel in [pulvinaris loco sint. Privati quoque in primis [ipsis locis habere solent: ubi sacras habituri [sint, cujus modi est parentatio, non sacrific[ium. . . . . . . . . magno cr. . . . . . . . . . . . . . (1612D). . . tenebat aram. . . . . . . . .

Pag. 7.

¶ Mille urbium populu[s stetit pro regno dixisse ait] . . . . . . . Veranius in libro quem inscripsit Priscarum vo]eum, quod ei summae videatur originem dedisse, ac] causam Graecus sermo,] χιλιὰς et χιλιάδες. eo autem non omnes uti. ¶ Mutas litteras et sem]ivocales solebant antiqui duplicare sc[ribendo, aut legendo, et ita ait Ennium scrip]sisse, in eo quem de . . . . . a quo muta] duplicata sit primum. ¶ Manumitti dicebatur] ser. sacrorum causa, cum dominus ejus tenens m[odo caput, modo membru aliud ejusdem servi, ita] edicite hunc hominem liberum esse volo: ac] pro eo auri X (1613A)X puri, probi, profani mei solve, ut pri]usqua digrediar, efficiatur juris sui.] Dum his servum verbis e manu homi]nem liberum mittebat ¶ Mosculis Cato] pro parvis (qui) morib. dixit in ea quam scripsit.] . . . . . . ¶ Migrare mensa quod legib. ejus sacra esset, di]isque templi posita, inauspicatu apud antiquos habe]tur, cu sequitur sua migrante poena. ¶ Mensas aiunt q]uida fuisse in triviis poni solitas, quae sint triv]iales appellatae. ¶ Mente captus dicitur, cu mens] ex hominis potestate abiit: et idem appellatur de]mens, qui (quod) de sua mente decesserit, et] a mente (mente) abierit. ¶ Manare solem tunc so]litos esse antiquos dicere ait Verrius,] cum solis orientis radii splendorem jacere coep]issent, atque ideo primum diei tempus, mane dictu: quam]vis magis addicitur quod manu bonu dicebat a ma]ne, ide a mature: quod id bonum est, quod maturum est, unde et ¶ Matuta dicta quoque videtur Mater.] ¶ Mamertini appellati (1613B)sunt ha]c de caussa, cum de toto Samnio

Pag. 8.

gravis incidisset pestilentia, Sthennius Mettius ejus gentis princeps, convocata civium suorum contione, exposuit se vidisse in quiete praecipientem Apollinem, ut si vellent eo malo liberari, Ver sacrum voverent, id est, quaecumque vere proximo nata essent, immolaturos sibi. Quo facto levatis, post annum vicensimum deinde ejusdem generis incessit pestilentia. Rursum itaque consultus Apollo respondit, non esse persolutum ab his votum, quod homines immolati non essent: quos si expulissent, certe fore, ut ea clade liberarentur. Itaque i jussi patria decedere, cum in parte ea Si[ciliae consedissent, quae, nun]c Tauricana dicitur, forte [labo]rantib. bello no[v]o Messanensib. auxilio venerunt ultro, eosque [ab eo] liber[arunt: provinciales quod ob me[ritu eoru, ut gratia referrent; et in suu corpus, communioneq. agroru invitarunt (1613C)eos, et nomen acceperut unum, ut dicerentur Mamertini, quod conjectis in sorte duodecim deorum nominibus, Mamers forte exierat: qui lingua Oscorum Mars significatur. Cujus historiae auctor est Alfius libro primo Belli Carthaginiensis. ¶ Murrata potione usos antiquos indicio est, quod etiam nunc Aediles per supplicationes diis addunt ad pulvinaria, et quod XII tabulis cavetur, ne mortuo indatur, ut ait Varro in Antiquitatum L. I. ¶ Muger dici solet a Castrensium hominib. quasi mucosus his, qui talis male ludit. ¶ Muri est quemadmodum Veranius docet, ea quae fit ex sali sordido, in pila pisato, et in oliam fictilem conjecto, ibique operto, gypsatoq. et in furno percocto, cui Virgines Vestales serra ferrea secto, et in seriam conjecto, quae est intus in aede

Pag. 9.

Vestae in penu exteriore, aquam juge, vel qualibet, praeterquam quae per listulas venit, addent, atq. ea (1613D)demum in sacrificiis utuntur. ¶ Mortuae pecudis corio calceos aut soleas fieri Flaminicis nefas habetur. sed aut occisae alioqui, aut immolatae, quonia sua morte extincta omnia funesta sut. ¶ Me, pro mihi dicebant antiqui, ut Eunius cum ait L. II: si quid me fuerit humanitus, ut teneatis. Et Lucilius: Nunc ad te redeo, ut quae res me impendet, agatur. ¶ Minorum Pontificu maximus dtr, qui primus, in id collegium venit: item miximus, qui novissimus. ¶ Malevoli Mercurii signu erat proxime lanum; qui item erat in Turdellis M . . os, [malevoli etia cognomine] appellabatur: Malevoli autem, quod in nullius tabernam spectabat. ¶ Malluvium latum in comentariu sacrorum, significat manus qui lavet a quo malluviae dicuntur, quibus manus sunt lautae (1614A)perinde, ut quib. pedes, pelluviae. ¶ Maximum Praetorem dici putant alii eum qui maximi imperi sit; alii, quia aetatis maximae pro collegio quide Augurum decretum est, quod in Salutis augurio Praetores majores et minores appellantur: non ad aetatem, sed ad vim imperii pertinere. ¶ Mortis causa stipulatio existimatur fieri, ut ait Antistius Labeo, quae ita fit, ut morte promissoris confirmetur, aut, ut quidam dixerunt, cujus stipulationis mors fuit causa. ¶ Marspedis, sive sine r. littera Maspedis imprecaticie solita vallium quid significet, ne Messala quidem Augur in Explanatione auguriorum reperire se potuisse ait. ¶ Majorem consulem. L. Caesar putat dici, vel eum, penes quem fasces sint, vel eum, qui prior factus sit. Praetorem autem majorem, Urbanum: minores ceteros.

M-N Pag. 10.

¶ Mend[icum dici Verrius putat a mente (1614B)ejus quem fef[ellit fortuna, vel quod precetur quemque ut vitae su[ae medeatur cibo. ¶ Mater Matuta manis [mane, matrimonium, mater familiae, matertera, [matrices; materiae dictae videntur, ut ait Ve[rrius, quia sint bona: qualia scilicet sint, quae [sunt matura. vel potius a matre, quae est ori[ginis Graecae, μήτηρ. ¶ Modo quodam id [est ratione, dicuntur ista omnia, a modo fit commodi[tas, commodus, commodat, accommodat. modi[ce, modestia, moderatio, modificatio. ¶ Naenia est [carmen, quod in funere laudandi gratia can[tatur ad tibiam, quod vocabulum Afranius in Ma[terteris posuit. Naeniam autem inter exsequias canti[tabant. sunt qui eo verbo fidem significari cred[iderunt. Plautus in . . . . . . abi ergo. . . . . . . . . . . . . . . Idem Trucul.: Huic nom[ini amanti mea hera dixit domi, et ap[ud nos de bonis naeniam (1614C)esto. Quosdam [dicunt velle ideo dici naenia quod et voci si[milior querimonia flentium sit. quidam aiunt nae[niae ductum nomen ab extremi intestini voca[bulo, ad quod probandum testimonio utitur Plautus [in Bacchidibus: Si tibi est machaeoe, ad nob[is vervina est domi, qua quide ego te reddam, u[bi me irritaveris. confossiorem soricina [naenia; sive quod extremam flendo efferim[us eam vocem, querendoque. nam Graeci νέατον [extremum dicunt, sive quod chordarum ultima νήτη [dicitur, appellarunt extremam cantionis [vocem, naeniam. ¶ Naeniae deae sacellum ultra portam [Viminalem fuerat

Pag. 11.

dedicatum; nunc habet tantum] aediculam. ¶ Navali corona donatur, qui pri]mus in hostium navem armatus transilierit: cujusve] opera, manuve navis hostium capta fuerit. adeptus] est eam M. Terentius Varro, bello Piratico, donante] CN. Pompeio (1614D)Magno. Item alii, inter quos A. A]tillus bello quod gestum est contra Nabin, ut scrip]tum est in carmine Saturnio, quod quidem duces ipsi sunt co]nsueti in tabellis publice ponere, in quo no]minabantur qui navali coroa donatierat. ¶ Neuqua poitur] pro nulla tenus, pro non ita: et non etiam, significa]t, ut nec ¶ Nefrendes dictos asserit Q. Muci]us Scaevola arietes, quod dentibus frendere non pos]sint. Ateius Capito, infantes esse nondum fre]ndentes, id est, frangentes, Livius in Odyssea veteri:] Quem ego nefrendem alui lacteam immulgen]s opem. et. . . . . . . . . . . pro nefrendib. aute, ut antiqui dicebat, rienes nunc dicit] usus recens. sunt qui nefrendes dici putent testiculos,] quos Lanuvini appellant nebrundines:] Graeci νεφροὺς, (1615A)Praenestini nefrones.] ¶ Necerim, nec eum, Nemora, significat sylva]s amoenas: valet enim idem; ejus autem voca]buli auctor Homerus, qui dixit in Iliade, ἐν νέμει σκιερῷ ἐπί τε λῖν ἔμβαλε δαίμων. .] dubium non est, quin eum designet locum,] qui campos et pascua habeat: νέμος a Graecis διὰ] τὸ νομὰς εἶναι ἐν αὐτῷ, appellatum. ¶ Ne]mut,] nisi etiam vel nempe: usus est Cato de Potestate Tr]ibunici, cu ait:. . . . . . . . . . aerumnas. ¶ Neminis genitivo casu usus e Cato, cu dixit et quis diceret cu sit neminis. Idem de magistratib. vitio creatis,] neminisque. . . . Ennius in] Erechtheo: Lapideo sunt

Pag. 12.

corde multi, quos non miseret neminis. ¶ Nemo compositu videtur ex ne, et homo: quod confirmatur magis, quia in persona semper ponitur, nec pluraliter formari solet, quia intelligitur pro nullo. ¶ Neci datus proprie dicitur, qui sine volnere interfectus est (1615B)ut veneno, aut fame ¶ Necessarium ait esse Opillus Aurelius, in quo non sit cessandum, aut sine quo vivi non possit: aut sine quo non bene vivatur: aut quod non possit prohiberi, quin fiat. ¶ Necessari sunt ut Gallus Aelius ait, qui aut cognati, aut adfines sunt, in quos necessaria officia conferuntur praeter ceteros. ¶ Nec legens dictus est, non legens, neque dilectum habens, quid facere debeat, omissa ratione officii sui. ¶ Nec conjunctionem Grammatici fere dicunt esse disjunctivam, ut nec legit, nec scribit, cum si diligentius inspiciatur, ut fecit Sinnius Capito, intelligi possit eam positam esse ab antiquis pro non, ut et in XII. est: Ast ei custos nec escit; item: Si adorat furto, quod nec manifestum erit; et apud Plautum in Fasmate: Nec recte si illi dixeris; et Turpilium in Demetrio: Nec recte dici mihi, quod jamdudum audio. ¶ Nec unquam, necunquam, quemquam. ¶ Nequalia, detrimenta. ¶ Nequinont, pro nequeunt, ut solinunt, et ferinunt, (1615C)pro solent, et feriunt dicebant antiqui. Livius in Odissia: Partim errant, neque nunc Graeciam redire. ¶ Nequitu et nequitur pro non posse dicebat, ut Pacuvius, cu ait: Sed cu contendi nequitu, ut cla tendenda est plaga. Plautus in Satyrione: Retrahi nequitur, quoquo progressa est semel; et Cato Originum L. I: Fana in eo loco complura fuere: ea exauguravit, praeterquam quod Termino fanu fuit, id nequitum exaugurari. ¶ Nequiquam significare

Pag. 13.

idem quod frustra, plurimis auctoru exeplis manifestum est. ¶ Nectere, ligare significat, et est apud plurimos auctores frequens, quin etiam in commentario sacrorum usurpatur hoc modo. Pontifex minor ex stramentis naturas, nectito id est, funiculos facito, quib. sues adnectantur. Nectar Graece significat deorum potionem. Unde Vergilius ait: Stipant et dulci distendunt nectare cellas; item Lucretius (1615D)L. II: Et nardi florem, nectar qui florib. halet. ¶ Non pridem, aeque et recte, et frequenter dicitur ac jampride, quampride. ¶ Nequa aurum est, auris quod vis vehementius ambit. Hoc versu Lucili significari ait Sinnius Capito, nequam esse auru quod auris laedat: vel pondere inaurium, cum mollissima pars auris inciditur; vel ex auro intelligi pecuniam, cujus respectu, et nimia cupiditate homines ad peccandum adduci. ¶ Nec mulieri, nec gremio credi oportere: proverbium est, quod et illa incerti et levis animi est, et plerumq. in gremio posita, cum in oblivionem venerunt pro exsurgentium, procidunt. ¶ Nexu est, ut ait Gallus Aelius, quodcuq. per aes et libra geritur. idq. necti dicitur, quo in genere sut haec, testamenti factio, nexi dando, nexi liberanto ¶ Nervum appellamus etiam ferreum vinculum, quo pedes impediuntur. (1616A)quamquam Plautus eo etiam cervices vinciri ait: Perfidiose captus eo epol nervo cervices probat. ¶ Nexum aes apud antiquos dicebatur pecunia, quae per nexu obligatur. ¶ Negumate in carmine cn. Marci vatis, significat, negate, cum ait: Quamvis moventium duonum negumate. ¶ Negritu in auguriis significat aegritudo. ¶ Nebulo dictus est, ut ait Aelius Stilo, qui no pluris est, qua nebula, aut qui no facile perspici possit, qualis sit, nequam, nugator,

Pag. 14.

¶ Negibundum a[ntiqui pro negante dixerut. Cato in ea qua scripsit . . . . . . . . . . . . negibundus . . . . . . . . . . . . . ¶ Neutiqua[pro nullo modo dici, testis est . . . cum ait. Sed [mihi neutiquam cor consentit, cum oculor. aspect[u. Cic. Indissolubiles quide esse no potestis, neutiquam [tamen dissolvemini. ¶ Nepos luxuriosus a Tuscis dicitur: [nam nepotes sunt luxuriosae vitae homines [appellati; quod non magis his res (1616B)sua famil[iaris curae est, qua iis, quib. pater avusque vivut. qu[od nome ductu ab eo, quod natus post patri sit, quam fil[ius. Quidam inter quos Aristarchus iter[pres Homeri, Graecu esse volut, ad quod τεοῖσι νεπόδεσσιν ἑτοίμη. [afferunt ex Apollonio. ¶ Nephasti dies not[abatur. N. littera quod iis nephas est Praetori aput quem [lege agitur, fari tria verba, do, dico, addico. ¶ Nep. [nota designari solent qui nephasti priores sunt, [quorum pars anterior fas: his servi liberati sunt, [delectus habentur, exercitus scribuntur, et in provin[cias ire licet, sacra quoque instituta fiunt, [et vota nuncupata solvi, et aedes sacrari, so[lent. ¶ Nepa Afrorum lingua sidus, quod dicitur a nostris c[ancer, vel ut quida volut, scorpios. Plautus in [Casina: Recessim dabo me ad parietem imita[bor nepam. ¶ Nepus, non purus, ¶ Nesi pro sine positum [est in lege dedicationis arae Dianae Aventinen [sis. ¶ Nauteam ait Opilius Aurelius, herb [ae genus esse granis nigris, (1616C)qua coriarii utuntur, [cujus videri a nausea ductum nomen, quia nauseam fa[cit, permutatione T. et S. litterarum interme[dia antiquis consueta. Plautus in Artemone: [Unguentum quod naribus mulionum nauteam fecisset . . . . . . . .

Pag. 15. . . . . . . . . . . . . . lem atq. aromatum. Idem Curculione: Nam odor u]nguentum omniu prae tuo nautea est. In Casina, ei pr]o scorto supponetur hircus unctus nautea. Labeo] in commentario juris pontificii ait, nauteam rubi] dum quidda esse, quo Pontificum vestimenta quaedam] colorant. Nationem, item apud antiquo]s natum Cincius, genus hominu qui non aliunde vener]unt, sed ibi nati sunt, significare ait; qui et n]ationem ait non tantum universim de om]nibus, set et de singularibus quoque hominib]us sejunctim dici solere. Sinnius autem Capi[to, omnia fere (1616D)genera hominu per nationes dividi, ut Cur]es Sabinos Hernicos, Aequos, ite Volscos. In pecorib.] quoq. bonus proventus futurae bona natio dicitur.] ¶ Nautiorum familia a Trojanis oriunda est: nam fuit] eorum princeps Nautes, qui Romam detulit simulacrum] aeneum Minervae, cui postea Nautii sacri]ficare soliti sunt. Unde ipsa quoq. dea Nautia voc]abatur de causa. Alii quod duce Naute acciti] conductiq. a Brutiis milites fuerint ad Mess]anam oppugnandam, contra quos a senatu sit] missus L. Caecilius Metellus: qui cum ab illis inter] fectus esset: missi ad eos fuerunt expostulat]um de foedere violato legati . . . .] us, P. Veturius, qui cum aliquantisper, ob] refectionem corporis in opido quodam i]usedissent, Brutii quibus foedus tunc cum] Romanis erat, bello (1617A)statim eo destiter]unt; inde a principe Naute, familia Nautia] appellata est. ¶ Nati[natio dicebatur negoti]atio et Natinatores ex eo, seditiosi, negotia] gerentes, M. Cato in. . . . . . . . tu] multu Macedoniae. Etruriam,

Pag. 16.

Samnites, Lucanos inter se natinari, atq. factiones esse. ¶ Naccae appellantur vulgo fullones, ut ait Curiatius, quod nauci non sint, id quod est nullius preti. Idem sentit et Cincius. quidam aiunt, quod mnia fere opera ex lana, nacae dicantur a Graecis. ¶ Naucum ait Ateius Philologus poni pro nugis. Cincius, quod in oleae nucis, quid intus sit. Aeliu Stilo omnium rerum putamen. Glossematorum aut scriptores, fabae grani quod haereat in fabulo. Quidam ex Graeco ναὶ καὶ οὐχὶ, levem hominem significari. Quidam nucis juglandis, quam Verrius jugulandam vocat, medium velut dissepimentum. Plautus (1617B)in Parasito pigro: Ambo magna laude lauti, postremo ambo sumus non nauci; item in Mostellaria: Quod id esse dicam verbum nauci, nescio. et in Truculento: Amas hominem non nauci; et Naevius (et) in Tunicularia: Ejus noctem nauco ducere. Sed Ennius: Illuc est nugator nihili non nauci homo. ¶ Nares appellari putant, quod per ea nasi foramina odoris cujusque nari flamus. ¶ Narica est genus piscis minuti. Plautus. Muriaticam autem video in vasis stagneis naricam bonam et canutam et taguma quinas factas conchas piscinarias, ¶ Nacitor in XII. nactus erit, praeno erit. Item in foedere Latino: Pecuniam quis nancitor habeto: et si quid pignoris nanciscitur, sibi habeto. ¶ Nare a nave ductum Cornificius ait, quod aqua feratur natans, ut avis, Ennius L. VII: Alter nare cupit, alter pugnare paratust. Plautus in Aulularia: Quasi pueri, qui nare discunt, scirpea induitur ratis. Natare igitur est, saepius nare, ut dictitare, factitare. ¶ Navus, celer, ac strenuus, (1617C)a navium velocitate videtur dictus. Ennius

Pag. 17.

L. VI. navus repertus homo Graio patre Graius homo rex. et L. XVI. Navorum imperium servare est insuperantum. Plautus in Frivolaria: Nave agere oportet, quod agas non ductarier. ¶ Navalis scriba, qui in nave apparebat, inter aliud genus scribarum minimae dignitatis habebatur, quod periculis quoque ejus ministeriu esse objectu. Plautus: No ego te novi navalis scriba columbari impudens; sive quod columbaria in nave appellantur ea, quibus rem geminent, sive quod columbariorum quaestus temerarius incertusque. ¶ Nassiterna est genus vasis aquari ansati, et patentis, quale est quo equi perfundi solet. Plautus in Bacchidib.: Haec quis evocat cu nassiterna, et cum aqua istum impurissimum? et in Nervolaria: Ecquis huc effert nassiternam cum aqua sine suffragio? et Cato in ea oratione, quam composuit (1617D)in Q. Sulpicium: Quoties vidi truilos nassiternas perfusos aqualis matellas sine ansis. ¶ Nassa est piscatoria vasi genus, quo cu invit piscis, exire non potest. Plautus: Numquam hercule ex ista nassa hodie ego escam petam. ¶ Napuras nectito, cum dixit Pontifex, funiculi ex stramentis fiunt. ¶ Naustibulum vocabant antiqui vas alvei simile vide a navis similitudine. ¶ Navia est uno ligno exculpto, ut navis, quo utuntur alveo in vindemia. ficus quoque in comitio appellatur Navia ab Attio Navio augure. Nam cum Tarquinius Priscus institutas trib. a Romulo mutare vellet, deterrereturq. ab Attio per augurium, ut eluderet ejus prudentiam, interrogavit eum, an fieri possit id, quod animo proposuisset suo; cui illo permittente augurio cum (1618A)respondisset effici posse; jussit Rex cotem, ac Pag. 18.

novaculam pro[ferri, qua prolata, interrogatus augur an cos illa [posset praecidi, respondissetq. posse: novaculam subito [praecidit. quo facto statim Navium ex eo, Tarqui[nio nihil auso contra amplius facere, nova[culam illam ac cotem sub locum consecratum, defo[di jussisse: et ficum ab eo satam ibi esse intra i[d spatium loci, qui contentus fine sacro sit: e[amq. si quando arescere contigisset, subseri, sum[iq. ex ea surculos jussisse, quo facto, tantos i[ntra temporis tractus, cum aliae in eo loco complu[res ficus enatae essent, atque eae evulsae de[inde de sacro illo loco radicitus removeren[tur: omnes quae inibi tunc temporis erant, ficum [praeter unam illam, ejectas fuisse, adm[onitu fatali, ac jussu in primis aruspicum, et divin[is etia resposis promittentib. quadiu ea viveret, lib[ertatem populi R. incolumem mansuram, (1618B)ideoq. [coli et subseri ex illo tempore coeptam. ¶ Nauscit cum gran[um fabae se aperit nascendi gratia quod non sit diss[imile navis formae. ¶ Navitas secundum incorr[uptam consuetudinem dictos, quos nunc n[os nautas dicimus, testis est Cato in ea, quam scr[ipsit cum in Hispaniam proficisceretur, cum ait: Navitae [quod secum portaverant vinu atq. oleum, u[sus tantu eo sum. ¶ Naeviam sylvam vocitatam extra [urbem ad miliarium quartum, quod Naevii cu[jusdam ibi domus fuerit, a quo nemora Naevia ap[pellata etiam fuisse, Verrius ait: quam obprobrii loco [objici ab antiquis solere, quod in ea morari ad[suessent perditi ac nequam homines, testis est M. Ca[to in ea, quam scripsit in M. Caelium si se appella[visset: Orsus iter eram a porta Naevia atq. ex[inde in nemora Naevia

Pag. 19.

a domo procul Naevia. Unde dicu]nt proverbium natum esse, a domo Naevia,] quod refertur a Verrio. (1618C)¶ Nudius tertius videtur composi]tum ex nunc et die tertio . . N . . dicuntur] in agro quos . . . . . alio nomine appell]ant, a parte totum significantes; quasi inde appell]ati sint. . . . . . . . . . . . . dicantur pa-. . . . . . . . . . . . dici]tur caelu cavum. . . . . . . . . . d]icatur dam-. . ¶ Nuptam novam, sponsa (ut etia mu]lieres quib. in nuptiis utuntur, pronubae ab] eadem causa hoc est a nubendo dicuntur) ali]qui appellatam esse volunt: nec defuerunt] tamen qui dicerent, sic appellatam, ab eo quod] νέαν νύμφην Graeci novam nupta vocent. alii quod ap]pellat uxorem νυὸν Homerus. loquendi quadam] consuetudine, quae est antiqua Graecorum, cum ait:] ἐξ ἀπίης γαίης νυὸν ἀνδρῶν αἰχμητάων. ] ¶ Numere et numero dicitur, sed numere su]ut, vident esse praesentis temporis, et prorsus alie]num numero fue ut, quod de praeterito usurpatur, sive] eo ordine usurparunt (1618D)antiqui quadam consu]etudine loquendi qua solebant proferre verba] ejusmodi: sive certa fine extremarum vocal]ium, quemadmodum videtur in suis scriptis] usus Ponpeius Sextus, apud quem reperitur extre]ma syllaba vocativi casus producta, et ejusdem] casus eadem correpta, terminataque in] e, temporis praesentis. Numero autem dixisse] antiquos, nimiumque significare, ait] Sinnius Capito; esse enim ita locutum. . . . . . . .] um: vos estis minime. . . . . . . nisi num]ero perbiterint, nisi cito. . . . id est ni]mium si isso, qui ex eam numero

Pag. 20.

estis mortui, hoc exemplo, ut pingeretis, id est, cur cito mortui estis? Item in Nelei: Nunquam numero (1619A)matri faciemus volui. Idem est nunquam nimiu faciemus. Apud Naevium: Neminem vidi, qui numero sciret. quiq. scit, id est opus, id est, nimiu sciret. An panurgus Antonius haec ait numero nimium cito? celeriter nimium: ut Plautus in Casina: Ere mi? quid vis mea ancilla? nimium saepius numero dicis, nimium cito. Attius in Oenomao: Ego ut essem adfinis tibi, non ut te extinguerem, tuam peti gnatam, numero te expurgat timor. Afranius in Suspecta: Per falsum et abste creditum numero, nimis celeriter. Caecilius in Aethinne. Ei peri, quid ita? numero venit; fuce domum. Afranius in Simulante: E misera numero, ac nequicquam egi gratias. ¶ Numera Senatum, ait quivis Senator consuli, cum impedimento vult esse quo minus faciat S. C., postulatque ut aut res, quae adferuntur, dividantur, aut singuli consulantur; aut si tot non sint Senatores, quo numero liceat praescribi S. C. ¶ Nupta verba dicebantur ab antiquis, quae virginem dicere non licebat, ut Plautus (1619B)in Dyscolo: Virgo sum, nondum didici nupta verba dicere. ¶ Nuptias dictas esset ait Santra ab eo, quod nymphaea dixerunt Graeci antiqui, γάμον, inde novam nuptam νέαν νύμφην Cornificius, quod nova petantur conjugia. Curiatius, quod nova ratio fiat. Aelius et Cincius, quia flammeo caput nubentis obvolvatur, quod antiqui obnubere vocarint, obtqua causam legem quoque Parenstam jubere caput ejus obnubere, qui parentem necavisset, quod est obvolvere. ¶ Numerius praenomen nunquam ante fuisse in patricia familia dicitur, quamvis Fabius, qui

Pag. 21.

unus post sex et trecentos ab Etruscis interfectos superfuit, inductis magnitudine divitiarum, uxorem duxit Otacili Maleventani, ut tum dicebantur, filia, ea codicione, ut qui primus ratus esset, praenomine avi materni, Numerius appellaretur. ¶ Non omnibus dormio: proverbium natum a Cipio quodam, qui (1619C)Pararhenchon dictus est, quod simularent dormientem. quo ipunitius uxor ejus moecharetur, ejus meminit Lucilius. ¶ Nucupata pecunia est, ut ait Cincius in L. II. De officio jurisconsulti, nomina, certa, nominib. propriis pronunciata: Cum nexum faciet, mancipiumque, uti lingua nuncupasset, ita jus esto: ita, uti nominarit, locutusve erit, ita jus esto. Vota nuncupata dicuntur quae Consules, Praetores, cum in provincia proficiscuntur, faciunt: ea in tabulas praesentibus multis referuntur. At Santra L. II. De verborum antiquitate, satis multis nuncupata conligit non de recto nominata significare, sed promissa, et quasi testificata, circunscripta, receptaq. etiam in votis nuncupandis esse convenientius. ¶ Nusciosum Ateius Philologus ait appellari solitum, qui propter oculoru vitiu parum videret. At Popilius Aurelius nusciciones esse caecitudines nocturnas. Aelius Stilo, quod plus videret vesperi, qua meridie, nec cognosceret, nisi quod usq. (1619D)ad oculos admovisset. ¶ Nonas quidam a nova Luna, quod in eas cocurreret pricipiu Lunae: alii quod seper ante diem Iduum nonum essent, scribiq. ideo debere primam appellationis ejus syllabam adjecta u littera. ¶ Nundinas feriarum diem esse voluerunt antiqui, ut rustici convenirent mercandi, vendendiq. causa, euque nefastum, ne si liceret cu populo agi, interpellarentur nundinatores. ¶ Nundinalem

Pag. 22.

cocum Plau[tus dixit in Aulularia: Cocus nundin ille est, in [ nonu die solet ire. coctu Cocu, qui novendial[is alias appellatur, manifesto significat, que [dixit nundinale, quod in nonu die coqueret. (1620A)¶ Nucu[las, Praenestinos antiqui appellabant, quod inclusi[a Poenis Casilini, fame nucib. sustentaverut: vel quod [in eorum regione plurima nux minuta pascitur, [¶ Numu ex Graeco vocabulo νοῦμμος existimat d[ictum, et tantudem apud nos, et apud illos valere, quia [pleraq. nomina a Graecis accepim., quoru hoc propriu est. [¶ Nutius et persona dicitur, et res ipsa. In persona dicitur, [ut nutius advenit; in re, ut nutius allatus est: qu[am differentiam C. Caesar in Commentariis fec[isse videtur. ¶ Nuper, quasi noviper, taqua dica[mus novissime. Estque praeteriti temporis, id autem . . . . . . . . . . . sa erant, qui ni . . . . [¶ Numen quasi nutus dei ac pote[stas dicitur. ¶ Numella genus vinculi quo quadrupe[des alligantur. solent autem ea fieri nervo, aut co[rio crudo bovis ut plurimu. ¶ Numidas dicimus quos Gr[aeci Νομάδας. sive quod id genus hominu pecorib. n[egotiatur, sive quod herbis, ut pecora aluntur. ¶ Nuces [flagitantur nuptis, et jaciuntur pueris, ut novae [nuptae intranti domum (1620B)novi mariti auspi[cium fiat secundum et solistimum.

¶ Numam Pompilium Janicul[um monte habitavisse ferunt, in quo arcam ejus in[ventam, cum libris Numae nominis, a Terentio [quodam scriba repastinante agrum. ¶ Nonuncium [quod vulgo Magistri ludi appellant, signif[icat novem uncias: at terunciu, quod singula sex[uncia dimidiu unciaru trium sit. ¶ Nomen, sive ex Graeco ὄνομα [dictum est,

Pag. 23.

quasi novimen, quod notitiam faciat: si]ve familiae est, ut Teretius; ponitur etia pro debito: ut ex]actu dicim. fuisse nomen, cum a debitore exacta] pecunia sit. ¶ Noctua videtur dicta a noctis tem]pore, eo quo canere solet, aut volare. ab ea] γλαυκῶπις appellatur Minerva a Graecis, quia noctua ocu]lis est caesis. . . ¶ Noneolas, vocat papillas quae ex faucib. ca]praru suppendent. ¶ Noctiluca cum dixit Lucilius] L. II., obscenum (1620C)significat . . . noctiluca] . . . . medica. ¶ Noverca dicitur, quam quis liberis subla]tis, novam uxorem ducit, arcendae familiae] gratia, id est, coercendae, prima autem memoratur apud] veterannia, quae nupsit . . ¶ Navibus regnante] Ser. Tullio, quod in Avetinu monte paludib. disclusu a]scederetur ab advectu sic dictu aiut, vel quod Ave]tinus in Aventino rex Albanus sit sepultus. ¶ Novale a]gru Aelius Gallus, Opilius item Aurelius eum] aiunt esse quem Graeci νειὸν dicunt; ad quod Ho]mero quoque teste utuntur, qui dixit: Ἱέμενοι ν[ειοῖο βαθείης πέλσον ἱκέσθαι. Sed C]incius eum esse, ubi glaeba proscissa ad novam] sementem sit relicta. ¶ Nauti consulatu et] T. Sicini, Volsci populi, cum atrox proelium] inissent adversus Romanos, Trib. Mil. in Cir]co combusti feruntur et sepulti in crepidi]ne, quae est proxime Circum, qui locus postea fuit la]pide albo constratus. Qui pro rep. in eo proelio occubuere]: Opiter Verginius Tricostus . . Valerius]Laevinus Postumus, Cominius (1620D)Auruncus, Ma]llius Tolerinus, P. Veturius Geminus, A. Sempr]onius Atratinus, Verginius Tricostus, Mu]tius Scaevola, Sex. Fusius Medullinus. ¶ Noxa] ut Ser. Sulpicius Rufus ait, damnum significat.] Apud poetas autem et

Pag. 24.

oratores ponitur pro culpa; ad noxa peccatum, aut pro peccato poena, ut Accius in Melanippa: Tete esse huic noxae obnoxiu. Item: Cum lex jubet noxae dedere, pro peccato dedi jubet. Caecilius in Hypobolimaeo cherestato: Nam ista quidem noxa muliebrem et magis quam viri. ¶ Novae Curiae proximae compitum Fabriciu aedificatae sunt, quod parum (1621A)amplae erant veteres a Romulo factae, ube is populum et sacra in partis triginta distribuerat, ut in iis ea sacra curarent; quae cum ex veterib. in novas evocarentur, septem curiarum per religiones evocari non potuerunt. Itaque Foriensis, Raptae, Vellensis, Velitiae res divinae fiunt in veteribus curis. ¶ Nothum Graeci natum ex uxore non legitima vocant, qui apud nos spurio patre natus dicitur, quod Ser. Tullius qui Roae regnavit, nat. est ex concubina Spurius Tulli tributis; nisi forte malumus cedere Oclisiam Corniculam captiva eum susceptum matre servientem. ¶ Nota alias significat signum, ut in pecoribus, tabulis, libris, litterae singulae, aut binae; alias ignominiam. ¶ Nobilem antiqui pro noto ponebant, et quidem per c. littera, ut Plautus in Pseudolo: Peregrina facies videtur hominis, atque ignobilis; et: Oculis meis obvia ignobilis objicitur. Accius in Diomede: Ergo me Argos referam, nam hic (1621B)sum nobilis. Livius in Virgo: Ornamento incedut nobili ignobiles. ¶ Noegeu quidam amiculi genus praetextum purpura; quidam candidu ac perlucidum, quasi a navo, quod putamen quorundam pomorum est tenuissimum non sine candore, ut Livius ait in Odyssia: Simul ac lacrimas de ore noegeo detersit; id est candido. ¶ Nixi Di appellantur tria

Pag. 25.

signa in Capitolio ante cellam Minervae genibus nixa, velut praesidentes parientium nixib.; quae sua sunt qui memoriae prodiderint, Antiocho rege Syriae superato. M. Accillum subtracta a populo R. adportasse, atque ubi sunt, posuisse; etia qui capta Corintho advecta huc, quae ibi subjecta fuerint mensae. ¶ Nictare et oculoru et aliorum mebrorum nisu saepe aliquid conari, dictum est ab antiquis, ut Lucretius in L. IIII: Hic ubi nexari nequeunt insistereque alis. Caecilius in Hymnide: Garrulis (1621C)medentes jactent sine nictentur perticis. Novius in Macchoco pone: Actutu scribere, cum in nervo nectabere. Unde quidam nictatione, quidam nictu, ut Caecilius in pugile: Tum inter laudandum hunc timidum tremulis palpebris percutere nictum; hic gaudere et mirarier. Nictit canis in odorandis ferarum vestigiis leviter ganniens, ut Ennius in L. X: Veluti si quando vinclis venatica venenox, Apta solet, si forte ex nare sagaci Sensit, voce sua nictus ululatque ibi acuta et. Unde et ipsa gannitio. ¶ Niquis scivit centuria est, quae dicitur a Servio Tullio rege constituta, in qua liceret ei suffragium ferre, qui non tulisset in sua, nequis civis suffragii jure privaretur; nam sciscito significat sententiam dicito, ac suffragium ferto, unde Scita Plebis. Sed in ea centuria, neq. censetur quicqua, neque centurio praeficitur, neque centurialis potest esse, quia nemo certus est ejus centuriae. Est autem nequis scivit, nisi quis scivit. ¶ Ningulus, nullus, ut Ennius L. II: Qui ferro (1621D)minitere, atque inte ninculus mederi queat. ¶ Niger lapis in Comitio locum funestum significat, ut ali, Romuli morti destinatum.

Pag. 26.

Sed non usu obv[enit, ut ibi sepeliretur: sed Faustulum nutri[cium ejus ibi sepultum fuisse, et Quintilium avum ti . . . [qui Romuli partes sequebatur, cujus familia [dicta Quintilia, juxta appellationem ejus. [¶ Nanum Graeci vas aquarium dicunt humilem et [concavum, quod vulgo vocant situlum barbatum; un[de nani pumiliones appellantur.

(1622A)¶ Necem suspica]tur Verrius a Graeco duci: nam illi necyn mor[tuum dicunt. Inde nos dicimus, neci da. ¶ Nivem [Verrius interpretatur novum ex Graeco, qui id ne[on dicunt. N. . . . significat da. . . . . . [¶ Nequinates dicti sunt Narnensis [qui e Nequino oppido ejectis colonis veteri[b, ibi habitarunt. Cato in oratione adversus * X [hominib. . . . . . . . . . . . ¶ Negotiu, quod n[on sit otiu. ¶ Navos a navis celeritate, quae v[elocissima est, dicimus. ¶ Numidae dicuntur Noma[des, qui diutius vivere dicuntur, unde Cato in . . . . . [Numidas vivaces quod multam vivunt [aetatem, dixit. ¶ Nuces mitti Cerialib. Capito S[innius solitum esse dici ait, cum vellimus sig[nificare, missilia Cerialib. in Circo mitti; [quod cum mitti nuces mos esset, plane volumus [a parte totum designare quia adeo diligantur [supra omnia alia missilia, prae flamma cum sint u[stae, quae sparguntur nuces. (1622B)¶ Novendiales feriae [dicuntur institutae a Tullo Hostillo rege, ex m[onitu, procurandis prodigiis, nono die, in Feri[is Latinis; sive quod in more Albano lapi[dib. pluisset; sive quod vox esset exaudita, ut Albani [suo ritu facerent, quae omiserant sacra. Nam ab his [illa sunt tunc revocata, quae, missa crate a poe[ne funditus deleta,

N-O Pag. 27.

negligere temporibus sequen]tibus coepissent. ¶ N. . . dicuntur inventae a Marcel]lo cos. operae quibus admotis Syracusae facilius] expugnari possent. ¶ Navalis porta, item Navalis [regio, videtur utraque ab navalium vicinia it]a appellata fuisse. ¶ Nonarum postridie, Id]uum, Kalendarum dies alieni habentur. Item no[vae nuptae a. d. IIII. Kalend. Nonas, Idus die at[ru inlucescere, quoniam decreto Pontificu. atri hi dies] esse judicati (1622C)sunt, quod quotiescunque Roman i du]ces belli gerendi gratia his dieb. supplicavere, [male remp. gessere. SEX. POMPEI. FESTI.] DE VERBOR. SIGNI. LIB. XVI INCIP]IT. FELICITER. ¶ OB PRAEPOSITIO ALIAS] PONITUR pro circum, ut cum dicimus urbem] obsideri, obsignari, obvallari. Alias ponitur] in vicem praepositionis, quae est propter, ut ob merita,] ob superatos hostes ude obsides, ut obfides, q. obfide pat]riae praestada datur. Alias pro ad ponitur, ut Ennius:] Ob Roma noctu legiones ducere coepit, et alibi: [Ob Trojam duxit. ¶ Oculissimu, carissimu, Plau. Oculissi]mu ostiu aicae. Idem in Curculione Oculissi]me dixit, significat. q. clare aspicit; et i Pseu]dolo ¶ Osculatu pro praesenti posuit, cum dixit: Emito] die caeca Hercule oliuu, id vendito oculata die.] Idem alibi oculatum Argu dixit, q.p. totu corpus oculos habet.] Ide: Pluriseoculatus testis unus, qua auriti dece; id est qui se vidisse dicat. Ductam aut ait Verrius hanc] formam ab oculi appellatione. (1622D)¶ Oculitus dtr, ut fun]ditus, penitus; significatque tam carum esse, quam ocu[lum, vel instar oculi esse. ¶ Odefacit dicebant] antiqui ab odore, pro olefacit, vetere quadam] consuetudine inmutandi litteras, quae sunt, ut] saepe alias, tum in

Pag. 28.

hoc quoque libro cotetae; quae vox, ut quibusda videtur, ex Graeca ὀσμὴ tracta est. ¶ Octaviae Porticus duae appellantur, quarum alteram, theatro Marcelli propiore, Octavia soror Augusti fecit; alteram theatro Popei proxima, Cn. Octavius Cn. filius, qui fuit (1623A)Aed. cur. Pr. Cos. Decemvirum sacris faciendis, triumphavitq. de rege Perse navali triumpho; quam combustam reficiendam curavit Caesar Augustus. ¶ Ogygia moenia Accius in Diomede appellans significat Thebas, quia eam urbem Ogygus condidisse traditur. ¶ Occasio, opportunitas temporis casu quoda provenientis est. ¶ Occasus, interitus vel Solis, cum decidit a superis infra terras, quo vocabulo Ennius pro occasione est usus in Lib. II: Hic occasus datus est, at Oratius inclutus saltu. Item in L. V.: Inicit inritatus, tenet, occasus juvat res. Item in L. VIII: Aut occasus ubi, tempusve audere repressit. ¶ Occisum a necato distingui quidam, quod alterum a caedendo, atque ictu fieri dicunt, alterum sine ictu; itaque in Numae Pompili regis legibus scriptum est: Si hominem fulminibus occisit, ne supra genua tollito. Et alibi: Homo si fulmine occisus est, ei justa nulla fieri oportet. ¶ October equus appellatur, qui in campo Martio mense (1623B)Oct. immolatur quod annis Marti, bigarum victricum dexterior; de cujus capite non levis contentio solebat esse inter Suburanenses et Sacravienses, ut hi in Regiae pariete, illi ad turrim Mamiliam id figerent, ejusdemque coda tanta celeritate perfertur in Regiam, ut ex ea sanguis destillet in focum, participandae rei divinae gratia. Quem hostiae loco quidam Marti bellico deo sacrari dicunt, non ut vulgus putat, quia velut supplicium

Pag. 29.

de eo sumatur, quod Romani Hio sunt oriundi, et Trojani ita effigie in equi sint capti. Multis autem gentibus equum hostiarum numero haberi testimonio sunt Lacedaemonii, qui in monte Taygeto equum ventis immolant, ibidemque adolent, ut eorum flatu cinis ejus per finis quam latissime differatur: et Sallentini, apud quos Menzanae Jovi dicatus vivos conicitur i igne; et Rhodi, qui quod annis quadrigas Soli consecratas in mare jaciunt, quod is tali curriculo (1623C)fertur circum vehi mundum. ¶ Occidamus Plautus ponit pro contra cedamus, cum plurimae aliae praepositiones familiariores huic verbo sint. ¶ Occentassint antiqui dicebant, quod nunc, convicium fecerint, dicimus, quod id clare et cu quoda canore fit, ut proculexandiri possit, quod turpe habetur, quia non sine causa fieri putatur; inde cantilenam dici, quia illam non cantus jucunditatem puto. ¶ Ocrem antiqui, ut Ateius Philologus in libro Glossematorum refert, montem confragosum vocabant, ut aput Livium: Sed qui sunt hi, qui ascendunt altu ocrim? et: Celsosq. ocris, arvaque putria, et mare magnum. Namq. Taenari celsos ocris; et: Haut ut quem Chiro in Pelio docuit ocri. Unde fortasse etiam ocriae sint dictae inaequaliter tuberatae. ¶ Occare, et occatorem Verrius putat dictum ab occaedendo, quod caedat gradis globos terrae: cu Cicero venustissime dicat ab occaecando fruges satas. ¶ Ocius secundae collationis et deinde tertiae ocissime frequentata (1623D)sunt. Alii dictas nostras tracta ex Graeco, id est ὠκέως, cujus prima significatio, ex qua procedere in comparationem debet, apud nos non est; tertiae vero consolationis, cujus majora exepla sunt, auctor est Plautus in Nervolaria: Ocissime nos liberi

Pag. 30.

possimus fier[i . . . . . . . . . . quicquam occisi [. . . . . . . . . Coelius Historiarum [libro . . . . . . concitantur ocissime . . . . . . . . . [Aelius Lamia apud . . . . . . . . . . . . . . . Lamiam oport . . . . . . . . . . . . ¶ Ocimu, Graecum [et a celeritate nascendi est dictu. ¶ Occupaticius [ager dicebatur ab antiquis, qui desitus a cultoribus fre[quentari propriis, ab aliis est occupari (1624A)coeptus; quod in [agro Campano factum est. Nam cum Hanni[bal, Capuanos; qui de Punica rep. bene meri[ti fuerant, remunerare vellet, atque eorum agr[os, qui essent occupati devastatique, tanquam ex ho[ste receptos, restituere, nominandos pub[lice edixit. Sed cum querelam audiret commu[nem eorum, quorum ager occupatus est a privatis, [jussit dare agros, non quos illi accepissent, [sed occupaticios. ¶ Orchitin Accius Philologus [in Collectaneis ait esse genus oleae ductum ex Graeco ὄρχεις, [quod testiculorum sit magnitudinis, itaque v[ocari ex eo orchitin. . . . . to grandiore. [¶ Orchestra, locus in scaena, quo antea, qui nunc pla[nipedes appellantur, non admittebantur [histriones, nisi tantum interim dum fabulae ex[plicarentur, quae sine ipsis explicari non potera[nt. Ricinia autem portabant, quo aequiore [habitu prodirent, atque ut inde nomen ducerent. ¶ Orca genus marinae beluae (1624B)maximum dicitur, a[d cujus similitudinem vasa quoque ficar[ia orcae dicuntur: sunt enim teretia, atque infor[mi specie . . . . . . . malae et ante . . . . . . . . . . . . quantoe ne . . . . . . . . . . . .

Pag. 31.

¶ Oriri, nasci, vel surgere. ¶ O]rba apud poetas significat privatam aliqua] persona cara; apud oratores, quae patrem amisit, aut] matr., ut Ser. Sulpicius ait, quae liberos, quasi oc]ulos, orba est. . . . . . . . . . . . . tris est ante. . . . . . . . . . . . Gal]lus Aelius. . . . . . . . . . . . . . . . O-. . . . . . . . . . . . . . stantior. . . . . . . . . . . . . in eo libro.. . . . . . . . . . . . . pontificatu. . . . . . . . . . . . . pu]ella sine. . . . . . . . . . . . . . . sacrae. . . . . . . . . . . . . . . nupta (1624C). . . . . . . . . . . . ali]cui fuisset. . . . . . . . . . . . Cornificius in. . . . . . . . . . . . . on Uginus. . . . . . . . . . . . . interserunt. . . . . . . . . . . . . . . nactos. . . . . . . . . . . . sse. ¶ Ortygia dicta est insula, quae voci]tatur nunc Delos, ¶ Orbius clivus videtur appella]tus esse ab orbib., per cujus flexuosos orbes Tullia] filia Ser. Tullii regis, et L. Tarqui]nius Superbus gener, interfecto rege propera]verat tendentes una in regiae domus po]ssessionem. Coeptus est autem is clivus appellari Orbiu]s, quod, pronus cu esset, per orbes i Exquilinu colle]m ducere; ude Orbius ab ipsis orbibus sic] appellatus est. ¶ Oratores ex Graeco ἀρητῆρ]ες dictos existimant, quod ad reges et] gentes, qui missi erant pro republica no]stra a populo R., ii conceptis verbis solerent deos] ἀρᾶβθαι, (1624D)id est testari] . . . . . . . . qui *** cit

Pag. 32.

Eos nostri alii pro legatis appellant, ut Cato in ea, quam scripsit de Suis virtutibus contra Thermum: M. Fulvio consuli legatus sum in Aetolia, propterea quod ex Aetolia complures venerant: Aetolos pacem velle; de ea re oratores Romam profectos. Et in Originum L. I: Propte id bellum coepit Coelius Pr. Albanus; oratores misit Romam cum . . . . Alias pro decretoribus, ut Terentius: Orator venio, facite exorator sim. Item et Afranius in Emancipato: Si . . . . tum si quod oritur.. . . Alias pro disertis et eloquentibus, ab eo quod antiqui orare dicebant pro agere. Ob quam causam orationes quoque eorum vocantur. ¶ Orata genus (1625A)piscis appellatur a colore auri, quod rustici orum dicebant, ut auriculas, oriculas; itaque Sergium quoque quendam praedivite, quod et duob. anulis aureis, et grandibus uteretur, Oratam dicunt esse appellatum. ¶ Orae extremae partes terrarum, id est, maritimae dicuntur, unde et vestimentorum extremae partes, quae quidem et primae dici possunt. Caecilius in Aethrione usus est pro initio rei, cum ait: Oram reperire nullam, quam expediam, queo. ¶ Oreae, freni quod ori inferuntur. Titinius in Setina: Et si tacebit, tamen gaudebit sibi promiti oreae; et Naevius in Hariolo: Deprandi autem Leonis obdas oreas. Cato originum L. III: Equos respondit: oreas mihi inde, tibi cape flagellum. Coelius pro se apud populum: Equusque mihi sub feminibus occisus erat, oreas detraho inspectante Lucio Stertinio. ¶ Oreos Liber pater, et Oreades Nymphae appellantur, quod in montibus frequenter apparent. ¶ Ordinarium (1625B)hominem Oppius ait dici solitum scurram

P Pag. 33.

est, cum ait: Cum magistratus nihil audent imperare, ne quid consul auspici peremat. ¶ Perihodos dicitur et in carmine lyrico pars quaedam, et in soluta oratione verbis circum scribta sententia, et in gymnicis certaminibus perihodon vicisse dicitur, qui Pythia, Isthmia, Nemea, Olympia vicit, a circumitu eorum spectaculorum. ¶ Perempta et interempta pro imperfectis poni solet a poetis. Lucretius: Cum corpus simul, atque an mi natura perempta. ¶ Perpetem pro perpetuo dixerunt poetae. ¶ Pacuvius Iliona: Fac, ut coepisti, hanc operam mihi des perpetem; oculis traxerim. ¶ Persillum vocant sacerdotes rudiculum picatum, quo unguine Flamen Portunalis arma Quirini unguet. ¶ Persicum portum Plautus cum ait, mare Euboicum videtur (1625C)significare, quod in eo classis Persarum dicitur stetisse, non procul a Thebis. ¶ Personata fabula quaedam Naevii inscribitur, quam putant quidam primum * a personatis histrionibus; sed cum post multos annos comoedi et tragoedi personis uti coeperunt, verisimilius est eam fabulam, propter inopiam comoedorum, actam novam per Atellanos, qui proprie vocantur personati, quia jus est is non cogi in scaena ponere personam; quod ceteris histrionibus pati necesse est. ¶ Persicus peracutum significare videtur, ut Plautus: Nihil de conciliare sibus, nisi qui persib. sapis. Naevius: Et qui fuerit persicus carpeti ad stratio. ¶ Perpetrat, peragit, perficit. Pacuvius in Teucro: Neque perpetrare precibus, imperia qui detinni patris: Spartam reponare instat, id si perpetrat. Quo etiam sine praepositione usi sunt, quod conversum

Pag. 34.

jam [in cosuetudinem est. ¶ Perpulit, persuasit, (1625D)impulit [. . . . . . . . . . . . dicendo me per[pulit . . . . . . . . . . scilicet c[ompulit . . . . ¶ Pertisum, pro pertesum di[xerunt antiqui . . . . . . . . . . qui paul. [. . . . . . . Persuasit, impulit. ¶ Puteum [antiqui dixerunt unde sumi potest: inde [¶ Puticulos, antiquissimu genus sepulturae appellatos, [quod ibi in puteis sepelirentur hoines: qualis fuerit [locus, quo nunc cadavera projici solent extra p[ortam Exquilinam: quae quod ibi putesceret, inde p[otius appellatos existimat. Puticulos Aeli[us Gallus, qui ait antiq. moris fuisse, ut patres familias [in locum publicum extra opidum mancipia vilia proicer[ent, atque ita projecta, quod ibi (1626A)ea putesce[rent, nomen esse factum Puticulis. ¶ Putu antiquos [pro puro dixisse ait; inde putatas vites, quib. dicisum est id, [quod impedimento erat, dici Cornifici ait, neque [aliter accepit Ennius, cum dixit in Alexandro . . . . . . . . . . . . . amidio purus put[us; et Plautus]: Purus putus hic sycophanta est . . . . . . . . . . . . quo certior se. [. . . . . . aurum quoque putatu dici so[let, quod est expurgatu, et ratio putata, id est pura facta, [ut . . . . . . . . here dib. rettulit. [¶ Putitiu Plautus dixit stultu: Putitio stultior est barbaro. [Id autem ex hac causa. ¶ Potitius cu ad Hercule rit[um sacrificandi accepisset, eum milibus aeris gra[vis quinquaginta edocuisse dicitur servos publicus P. R.; [quo facto Potitii intra diem XXX. cu ejus fami[liae XII. fuissent, omnes interierunt. ¶ Pubes adulescens, [qui jam generare potest, vocatur, cui contrarium [est impubes. ¶ Pubes etiam et

Pag. 35.

(1626B)plurium numerus ejusdem aetatis dici solet. ¶ Puteolos quidam dictos aiunt ab aquae ca]ldae putore; quidam a multitudine puteorum ear]undem aquarum gratia factorum] . . . . . . ver-. . . . . . . . . . . . . cum autem. . . . . . . . . . . . . . . is vio-. . . . . . . . . . . . . . . illius tra . . . . . . . . ¶ Pugnus a punc]tione id est percussione dictus. ¶ Pegasum equum] alatum fuisse tradunt poetae; cujus quidem ungu]lam suscitasse fonte, qui Hippocrene dictus est,] traditur; sed. . . . . . . . . . . . . . ersus alia. . . . . . . . . . . . . Lucina Juno. . . . . . . . . . . . . . formosa. . . . . . . . . . .] ¶ Prospera quaedam nomina usurpabant antiqui in,] e. declinata ut praefiscine, extrema produ]cta syllaba, videlicet ut occurrerent fascino,] ut ait L. Cincius; quod etiam fieri consuevit in fa]miliae purgandae (1626C)sacro. ¶ Porca prae]cidanea dicitur, quae ante immolari solet;] quod genus hostiae quod ante nova fruge praecideretur, prae]cidariu appellabant. ¶ Placenta libi quoddam genus vo]catur ex trib. pultibus factu; alii dicunt genus pult]is, cum trib. libamentis. ¶ Porriciam, pro porro ia]ciam, maxime de extis dicebant antiqui. Plaut. in P[seudolo: Atq. in manibus exta teneam, ut porriciam] intebea loci. Porricitur autem foculo ar]isque quod consecrandum est deo, dicandumque;] contra it consumitur in sacro, quod est profanatum,] ut Verrius eodem libro de Significatione verbo]rum: sint dicta libere, si qua contra dixero: ja] arbitratur ob eam causam porrici exta aris et fo]culo, quia profana ea

Pag. 36.

quoque, id est deo dicta, consume est necesse; cujus opinionem, neque in hoc, neque in aliis complurib refutare minime necesse est, cum propositum habeam ex tanto librorum ejus numero intermortua (1626D)jam et sepulta verba, atque, ipso saepe confitente, nullius usus aut auctoritatis, praeterire, et reliqua quam brevissime redigere in libros admodum paucos. Ea autem, de quibus dissentio, et aperte et breviter, ut sciero, scripta in his libris meis invenientur. Inscribuntur Priscorum verborum cum exemplis. ¶ Porigam dixisse antiqui videtur, pro porrigam, propter morem non ingeminadarum litterarum; ducto verbo a porro regam, aut, si id frivolum videtur, cum aperte e civo regit. tractum sit; sed antiqui etia porga dixerunt, pro porrigam. ¶ Porcae appellantur rari sulci, qui dicuntur. aquae derivandae gratia; dicti quod porcat, id est (1627A)prohibent, aquam frumentis nocere: nam crebriores sulci limi vocantur. ¶ Postliminium receptum, Gallus Aelius in libro primo Significationum quae ad jus pertinent, ait esse eum, qui liber ex qua civitate in aliam civitatem abierat, in eandum civitatem redit eo jure, quod constitutum est de postliminis, itemque servos a nobis in hostium potestatem pervenit, postea ad nos, redit in ejus potestatem, cujus antea fuit, jure postlimini. Equi, et muli et navis eadem ratio est postliminium receptum is quae servi. Quae genera rerum ab hostibus ad nos postliminium redeunt, eadem genera rerum a nobis ad hostis redire possunt, Cum populis liberis, et confoederatis, et cum regibus postliminium nobis est ita, uti cum hostib. Quae nationes in opinione nostra sunt, cum his *

Pag. 37.

procul sunt. ¶ Provorsum fulgur appellatur, quod ignoratur, (1627B)noctu an interdiu sit factum. Itaque Jovi fulguri et Summano fit, quod diurna Jovis, nocturna Summani fulgura habentur. ¶ Propatulum late patens atq. apertu, et patuli boves, quorum cornua in diversum super modu patent. ¶ Propriassit, proprium fecerit. ¶ Properus antiquos dixisse, pro celer, testimonio est qualitatis adverbium, quod est propere. ¶ Prophetas in Adrasto Julius nominat antistites fanorum oraculorumq. interpretes: Cu capita viridi lauro velare imperant Prophetae, sancta ita caste qui purant sacra. ¶ Propter viam fit sacrificiu, quod e proficiscedi gratia, Herculi, aut Saco, qui scilicet idem est deus. ¶ Prodigia quod praedicunt futura, permutatione g. litterae: nam quae nunc c. appellatur, ab antiquis g. vocabatur. ¶ Produit, porro dederit, ut est in lege censoria: Porticum sartam tectamque habeto, prodito; alias prodiderit. ¶ Prodegeris, consumpseris, prodideris, ut Caecilius in hymni: Prodigere est, cum nihil habeas, te (1627C)inridier; et Plautus in Nervolaria: Productae prodigium esse in amatorem addecet. ¶ Prodinunt, prodeunt, ut Ennius Annali. L. III: Prodinunt famuli, tum candida lumina lucent. ¶ Probrum, stuprum, flagitium, ut Accius in Hellenib.: Qui nisi probrum, omnia alia indelicta aestimant. Caecilius in Davo: Ea tum compressa parit huic puerum, sibi probru. ¶ Probriu velut, prohibi, qui se * deliquedo prohibent. ¶ Prodigiatores haruspices, prodigiorum interpretes. ¶ Prodita, memoriae porro dat, et fallit. Item, ex interiore loco procedit. Item, perdit, ut Ennius. L. XVI: Non in sperando cupide re prodere summa. ¶ Punicum quod appellatur,

Pag. 38.

genus [libi translatum a Poenis. Idem appellatum [fuit probum, ceteris libris suavissimum quia [videbatur . . Punicum dicitur etiam vestis no[men . . . . ¶ Pro, significat, in, ut pro rosto[is (1627D), pro aede, pro tribunali. ¶ Progenerum avus app[ellat neptis suae viru. ¶ Profanu quod no e fanu app[ellatur. Plautus: Sacru, a profau habeas, parvi peditur. Liv[ius in . . . . . . . . . . . . publici. . . . . . . . . [Pacuvius in Periboea. . . . . . . . . . [inde profanationem [dici ait Verrius. ¶ Pro, ponitur pro amplifi[cando ac palam faciendo, ut prodi, provoca, prop[elle . ponitur alias pro privandi facultate, [ut in propudio prohibendo, quia utrumq. abnuit [in his esse pudorem, potestatemq.; alias aliud alio, [ut pro pecunia, pro praedio, pro consule; alias pro a[dmiratione, ut pro Jupiter; Accius in Melani[ppo: Pro Juppiter . . . . . . . manu omnium. . . . . . . . . . . . (1628A)Plautus in Condalio [ . . . . alias pro ante, ut pro hostio; alias pro [in, ut dicimus promittere barbam, et capillum. [¶ Profundum dicitur id quod est altum ac fundum [longe habet . Pacuvius in Medo: Neq. [profundum . . . . . . . . ¶ Profesti dies di[cti, quod sit procul a religioe nominis divini. Caecilius in . . [Quod facimus profesto, fecisti tantundem [festivo die; item Afranius in Privigno: [Aeque profesto, contra cum celebras. ¶ Profusus super mo[dum sumptuosus dicebatur. Terentius in Ade[lphis: Profundat, perdat, pereat, nihil ad me . Alias [abjectus, jacens . . et Pacuvius in Teuc[ro: Profusus gemitu murmuro, occistians ru[at . . . . . . . . .

Pag. 39. . . . . . . . . . . . . . . . cant. . . . . . . . . . . . . . . . rto ¶ Plauti appellantur canes, quorum aures lang[uidae (1628B)sunt, ac flaccidae, ut latius videa[ntur patere. . . . . . . . . . . .] quae. . . . . . . . . . . . . . . . o. . . . . . . . . . . . . . . uni-. . . . . . . . . . . . . . . . vi-. . . . . . . . . . . . . . . . cis ¶ Plantae appellantur semina oleru, quod planae] sunt, ut appellantur plantae nostrorum pedum ex] causa simili. ¶ Plancae dicebantur tabulae planae, ob] quam causa et ¶ Planci appellantur, qui supra modu pe]dib. planis sunt. ¶ Plaustrum perculi, antiqui di[cebant ab eo, qui pede onusta plaustra perculit, id est] evertit: quod postea abiit in proverbium;] id, quod a Plauto in Epidico comoedia relatum est: E]pidicus mihi magister fuit, perii: pene plaustr]um perculi. ¶ Plebeium magistratum nemi]nem licet capere, nisi qui ex plebe est: cujus ge]neris est omnis magistratus, qui appellatur i]sto nomine. ¶ Plutei dicuntur crates corio cru]do intentae, (1628C)quae solebant opponi militibus] opus facientib., et appellabantur militares.] Nunc etiam tabulae, quibus quid praesepitur, eodem] nomine dicuntur. ¶ Plebei Aediles no minus populi [qua plebei scito, quae de eo magistratu creando] suffragium tulit, ut sacris aedibus praeessent,] sunt constituti; quos Tribu. pl. ministros fuisse dic]unt: qui una cu Plebeis Aedilibus sunt creati, dissid]ente plebe a Patrib. ii tabernas fecerunt, q]uas Novas vocat; nos autem quinque dicimus e]as esse, et septem feruntur, et plebeias quidem appella]mus a genere magistratus;

Pag. 40.

eas enim faciendas curaverunt M. Juni us Brutus, Q. Oppius Aediles pl. ¶ Plexa colligata significat ex Graeco, cui nos etiam praepositionem adicimus, cum dicimus perplexa. ¶ Plentur antiqui etiam sine praepositionibus dicebant ¶ Plera dixisse antiquos testis est Pacuvius, cum ait: Plera pars pessumdatur ¶ Ploximum appellari (1628D)ait Catulus capsam in cisio, capsave, cum dixit: Gingivas vero ploximi habet veteris. ¶ Plorare, flere, inclamare nunc significat, et cum praepositione: implorare, id est invocare: et apud antiquos plane inclamare. In regis Romuli et Tatii legibus: Si nurus * sacra divis parentum estod; in Ser. Tulli, haec est: Si parentem puer verberit, ast olle plorassit, (pareri) puer divis parentum sacer esto; id est, clamarit, dix . . ¶ Pedulla quae dicimus nea πέδιλα Graecos appellare, manifestum est. ¶ Pacem a pactione condicionum putat dictam Sinnius Capito, quae utriq. inter se populo sit observanda. ¶ Penem antiqui codam vocabant; a qua antiquitate etiam (1629A)nunc offa porcina cum cauda in cenis puris offa penita vocatur; et peniculi, quis calciamenta terguntur, quod e codis extremis faciebant antiqui, qui, tergent ea. Dictum est forsitan a pendendo. Naevius in Tunicularia: Theodotum compellas, qui aras compitalibus, sedens in cella, circumtectuas tegetibus Lares ludentis peni pinxit bubulo; significat peniculo grandi, id est coda. ¶ Propius sobrino mihi est consobrini mei filius, et consobrinae meae filia et patris mei consobrinus, et matris

Pag. 41.

meae consobrinus. ¶ Possessio est, ut definit Gallus Aelius, usus quidam agri, aut aedifici, non ipse fundus, aut ager; non enim possessio est * reb. quae tangi possunt. . qui dicit, se possidere, his vere potest dicere. Itaque in legitimis actionibus nemo ex his, qui possessionem suam vocare audet, sed ad (1629B)interdictum venit, ut Praetor his verbis utatur: Uti nunc possidetis, eu fundum Q. D. A. quod nec vi, nec clam, nec precario alter ab altero possidetis, ita possideatis; adversus ea vim fieri veto. Praefecturae eae appellabantur in Italia, in quib. et jus dicebatur, et nundinae agebantur, et erat quaedam earum R. P. neque tamen magistratus suos habebant; in qua his legibus praefecti mittebantur quotannis, qui jus dicerent. Quarum genera fuerunt duo: alterum, in quas solebant ire praefecti quattuor viginti sex virum nu pro populi suffragio creati erant, in haec oppida: Capuam, Cumas, Casilinum, Volturnum, Liternum, Puteolos, Acerras, Suessulam, Atellam, Calatium: alterum, in quas ibant, quos Praetor urbanus quod annis in quaeq. loca miserat legibus, ut Fundos, Formias, Caere, Venareum, Allieas, Privernum, Anagniam, Frusinonem, Reate, Saturniam, Nursiam, Arpinum, aliaque complura. ¶ Parret, quod est in formulis, debuit et producta priore syllaba pronuntiari, (1629C)et non gemino r. scribi, ut fieret paret, quod est inveniatur, ut comparet, apparet. ¶ Portum in XII. pro domo positum omnes fere consentiunt: Cui testimonium defuerit, his tertiis diebus ob portum obvagulatum ito. ¶ Patrocinia appellari coepta sunt, cum plebs distributa est inter patres, ut eorum opib. tuta esset. ¶ Posticam lineam in agris dividendis Ser. Sulpicius appellavit, ab

Pag. 42.

exori[ente sole ad occidentem quae spectabat, qua . . . . . . . . . . . . . . . . tur . . . . . . . . . . . . . . . . riq. . . . . . . . . . . . . . . . abd . . . . . . . . . . . . . . . . tab . . . . . . . . . . . . . . . . frum . . . . . . . . . . . . . . . danto . . . . . . [¶ Pontina tribus a Pontia ur[be dicta, a qua et palus quoque Pontina (1629D)[appellata est juxta Terracinam. ¶ Papiria [tribus a Papirio appellata est, vel a nomi ag[ri, qui circa Tusculum est. Huic Pupinia trib. ita conju[ncta fuit, ut de finib. aliquado susceperit bellum, quod ind[ictum per fetiales cum esset, duce. . . infertur: bellu [itaque initurae, cum utraque tribus instructos exerc[itus haberet ad dimicandu, quia alterius dux discesserat [jam ab armis, caduceatoribus, ante quam signum conf[errent, utrinque ad exercitus missis, rem[in] ipsorum ar[bitrio futuram denuntiarunt ac potestate, (ac pote[state): ita sine ulla dimicatione utriusq. exercitus suffra[gio pax facta. ¶ Pupinia Tribus ab agri nomine [dicta, qui Pupinus appellatur circa Tusculum urbem [ . . . . . . . . . meminit invictum . . . . . . . . . . . . est. ¶ Popillia tri[bus una quinque et triginta tribuum, (1630A)tot enim fue[runt: a Popilliae feminae felici nomine ap[pellata, quomodo tribus quoque ¶ Pinaria a sororis [Pinarii dicta, sive ab ejus nomine. ¶ Populi com[mune est in legibus ferendis cum plebe suffragium; [nam Comitia centuriata ex patribus et plebe [constant in centurias divisis; at cum plebes sine patr[ib. tributis comitiis convenit, quod plebes scivit, Plebi [scitum id ea de causa appellatur. Patrum com[mune cum populo suffragium;

Pag. 43.

quibus suffragatibus fit Populiscitu ¶ Pror]si limites appellantur in agrorum mensuris, qui di[recti sunt ad orientem. ¶ Pugio dictus vi]detur eo quod punctim pugnat. ¶ Propilia tribus a] nomine progenetricis traxit vocabulum. Nam con]sueverunt non solum a viris, sed a feminis q]uoq. tribus nominare. ¶ Praebia dicuntur curan]di mali remedia, videlicet, quae curationi]s causa praebeantur. ¶ Parare inter se m]unus (1630B)dicebatur, cum sortitio fiebat a magistrati]b. P. R., uter magistratus, utram rem] acere deberet: aut inter se comparabant de re] b. lege mandatis. Itaque in senatu, et in comiti]o quoque sortiri, aut inter se parare solebant, ut]rum exire, aut inter se parare solebant, ut]rum exire, utrum domi manere oporteret. Nam Con]sulib. aeque ac Praetoribus novis in provinciam ire,] atq. ex ea rem gerere: contra abire, anni prioris] magistratib. opus erat. Lege etia cavebatur, ut certos] intra dies designati magistratus provinc]ias inter se pararet. ¶ Peregrinus Pr. dtr, quod alit.]iter civis alit. int. peregrios jus dicebatur a Praet., ideoq.] lege primu fuscum unus tantum fuisse, postea duo id]circo sunt creati Praetores. ¶ Praemetiu dicitur, quod] ante metitur, quasi praeessu, praelibatiois causa. ¶ Prote]lare dtr logepropellere, ex Graeco videlicet, quod] est The, et significat longe. ¶ Privato sumptu] se alebant milites Romani antequam stipendia] mererentur, quod in consuetudine fuit paene ad] id tempus, quod fuit paulo (1630C)antequam Romana civitas] capta est a Gallis, a quo tempore sine publico stipendio m]ilites no fiebat. ¶ Porci effigies inter militari]a signa quintum locum obtinebat, quia confecto bel]lo, inter quos populos pax fiebat, ea caesa porca foed]ere firmari solet. ¶ Polimenta, ait Verrius, antiqui] dicebant testiculos

Pag. 44.

porcorum, cum eos castrabant, a politione segetum, aut vestimentorum, quod similiter atq. illa, curentur. ¶ Pater patrimus dicebatur apud antiquos, qui cu jam ipse pater esset, habebat etiam tum patrem. ¶ Portisculus est, ut scribit Aelius Stilo, qui in portu modum dat classi. Id autem est malleus, cujus meminit Cato in dissuasione de rege Attalo, et vectigalibus Asiae: C. Licinio Pr. remiges scripti cives Romani sub portisculum, sub flagrum conscribti veniere passim. ¶ Pro scapulis, cum dicit Cato, significat pro injuria verberum; nam complures leges erant in cives rogatae, quibus sanciebatur (1630D)poena verberum. His significat prohib. se multos suos civis in ea oratione, quae est contra M. Caelium: Si em percussi, saepe incolumis abii; praeterea pro rep., pro scapulis atq. aerario multum R. P. profuit. ¶ Primanus Tribunus * apud Catone, in ea, quae est contra Thermum de Suis virtutib.: Aliud est properare, aliud festinare. Qui unum quodq. mature transigit, is properat; qui multa simul incipit, neque perficit, is festinat. ¶ Prorsus porro versus, nisi forte ex Graeco Πρὸ. Cato de Feneratione legis Juniae: Camerni, cives nostri, oppidum pulchrum habuere, agrum optimum, atque pulcherrimum, rem fortunatissimam. Cum Romam veniebant, prorsus devertebantur pro hospitibus ad amicos suos. ¶ Prohibere comitia, dicitur vitiare diem morbo, qui vulgo quidem major, ceterum ob id ipsum 6 (1631A)comitialis appellatur. Cato in ea oratione, quam scribsit de Sacrilegio commisso: Domi cum auspicamus, honorem me dium immortalium velim habuisse. Servi, ancillae, si quis eorum sub centone crepuit, quod ego non sensi, nullum mihi vitium facit; si cui ibidem servo aut ancillae

Pag. 45.

dormienti evenit, quod comitia prohibere solet, ne is quidem mihi vitium facit. ¶ Penatores qui penus gestant, Cato adversus M. Acilium quarta: Postquam nativitas ex navibus eduxi, non ex militib. atq. nautis piscatores penatores fisci sedarum dedi. ¶ Pilates lapidis genus, cujus. m. Cato Originum L. V: Lapis candidior quam pelastes. ¶ Peregrina sacra appellantur, quae aut evocatis dis in oppugnandis urbibus Romam sunt conara, aut quae ob quasdam religiones per pacem sunt petita, ut ex Phrygia Matris Magnae, ex Graecia Cereris, Epidauro Aesculapi: quia coluntur eorum mores, a quib. sunt accepta. (1631B)¶ Peculatus furtum publicum dici coeptus e a pecore, quia ab eo initium ejus fraudis esse coepit; siquidem ante aes aut argentum signatum, ob delicta poena gravissima erat duarum ovium et XXX bovum. Ea lege sanxerunt T. Menenius Lanatus, et P. Sestius Capitolinus cos.; quae pecudes, postquam aere signato uti coepit P. R. Tarpeia lege cautum est, ut bos centusib., ovis decusib. aestimaretur. ¶ Potitium, et Pinarium Hercules, cum ad aram, quae hodieque Maxima appellatur, decima bovum, quos a Geryone abductos abigebat Argos in patriam; profanasset, genus sacrifici edocuit; quae familia et posteri ejus non defuerunt decumantibus usq. ad Ap. Claudium censorem, qui quinquaginta millia aeris gravis his dedit, ut servos publicos edocerent ritum sacrificandi: quo facto, Potiti, cum essent ex familia numero duodecim, omnes intererant intra diem XXX. Pinarius quod non adfuit sacrificio, postea cautum est, ne quis Pinariorum ex eo (1631C)sacrificio vesceretur. ¶ Plebeiae Pudicitiae sacellum in Vico Longo est, quod cum Verginia patrici generis femina, convivio facto inter patres et plebem

Pag. 46.

n[am patricia plebeio homini L. Volumino consul[i nupserat. . . . . . . . . . . . . qui. . . . . . . . . . . . . . . bit. . . . . . . . . . . . . . . . sere. . . . . . . . . . . . . . . . eo ju]re. . . . . . . . . . . . . . . ¶ Porto[rium dictum est vectigal id, quod solvitur porti[toribus, qui conduxerint. . . . dimidiato.. . . . . . . . . . . . . . in ve[ctigalibus autem portoria fruenda locantur dua[bus . . . . . . . . . . . . . liusq. [ . . . . . . . . . . . . et Ti. Corun [canius Ti. F. censores. . . . . . . intra [temporis spatium certum. . . . . . quid ae. [ . . . . . . . . . censoria majestate (1631D)sp[reta . . . . . . . . . . . . dam propib. et. . . . . . . . . . . . sint. ¶ Primi[genius sulcus dicitur, qui in nova urbe condenda ta[uro et vacca imprimitur, quod genus jumenti velut ex[ercitum adhibebatur. . . . . utrinq. media p. . . . . . . . . . . . lari judicio qui et i[pse . . . . ¶ Parilib. urbem condidit Rom[ulus, quem diem festum praecipue habebant junio[res . ¶ Praetexta pulla nulli alii licebat uti, q[uam ei qui funus faciebat. Idem jus magistratus h[abebat, qui in aliquo loco publicos lud[os faciebat; nam is praetexta utitur, et scribam ha[bere solet propter eos, quos facit, ludos. [Praetextae jus datum est item Consulib. et Praetorib. vota [nuncupantibus ob ignorantiam (1632A)sacra novorum [ascitorum. Isdem datum est uti emit votum [aliquod solventibus, quod item Valerius vica[nus cum uteretur pura ex senatu, improbar[i coeptus est. ¶ Pilae

Pag. 47.

et viriles et muliebres effigies in] compitis suspendebantur Compitalibus ex lana, quod esse] deoru inferorum hunc diem festum, quos vocant] Lares, putarent, quib. eo die tot pilae,] quot capita servorum, tot effigies, quot esse]nt liberi, ponebantur: ut vivis, sic enim inv]ocantur, parcerent, et essent his pilis, et simulacris con]tenti. ¶ Punicae Fortunae. aede vovisses dicitur Corn. Sc]ipio cum Carthaginem obsideret, ne adversa ea] Fortuna uteretur. Idem quoq. vovit aedem Ven]eris, quae cognomentum habuisse dicitur G[enitricis, quam dedicavit, ubi primum] aemulam Romanae civitatis Carthaginiensem] urbem expugnavit; quamvis alii dicant, aliquot post] annis (1632B)dedicavisse. . . . . . cos.], quum Punicae Fortunae aedem, quam ex vo]to debebat primam dedicare, locandam non curasset. ¶ Pueri, inpuberes dicuntur, in quo significatu] utitur Atta in . . . . . . . plurib.] versib. docet. . . Pueri inpuberis aeneum] signum ad salinas olim a . . positum fuit, quod] signum allatum e . . . . . fuisse ferunt,] quod sunt conati quidam auferre, sed avelle]re nemo unquam potuit. Alii dicunt avulsam basim] praeter ipsum signu a quibusda fuisse, quiq. abstulerint,] sub signo abierut basi sola potiti. Alii tamen trad]unt simul, ut signu ipsu abstulerint, in agro Tibur]ti erexere ad quintum ab urbe milliarium.] ¶ Plena sue Telluri Matri faciebant, quod pecudis] id genus cu seretur satis inimicum, quia rostro sem]en fodiendo corrumperet. ¶ Ploti appellati sunt] Umbri, pedib. planis qd. esset; ude soleas dimidiatas qui]b. ututur i venado, quo planius pedem ponerent, vo]cant semiplotia, et (1632C)ab eadem causa M. Acci]us poeta, quia Umber

Pag. 48.

Sarsinas erat, a pedum planicie initio Plotus, postea Plautus coeptus est dici. ¶ Postumus cognominatur post patris mortem natus. Plautus in Aulularia: Post mediam aetatem qui media ducit uxore domum, si eam senex anum praegnantem fortuito fecerit; quid dubitas, quin sit paratum his nomen pueris Postumi? ¶ Porcas quae inter duci sulcos fiunt, ait Varro dici, quod porrigant frumentum. ¶ Parmulis pugnare milites soliti sunt, quarum usum sustulit C. Marius, datis in vicem earum Bruttianis. ¶ Porcam auream et argenteam dici ait Capito Ateius, quae, et si numero hostiarum non sint, nomen tamen earum habere, alteram ex auro, alteram ex argento factam adhiberi sacrificio Ceriali. ¶ Pulcher bos appellatur ad eximiam pinguitudinem perductus. ¶ Propudi ait porcus dictus (1632D)est, ut ait Capito Ateius, qui in sacrificio gentis Claudiae velut piamentum et exsolutio omnis contractae religionis est. ¶ Parum cavisse videri pronuntiat magistratus, cum, de consilii sententia, capitis quem condemnaturus est. ¶ Piscatorii ludi vocantur qui quod annis mense Junio trans Tiberim fieri solent a PR. Urbano pro piscatorib. Tiberinis, quorum quaestus non in Macellum pervenit, sed fere in aream Volcani, quod id genus pisciculoru vivoru datur ei Deo pro animis humanis. ¶ Publicius clivus appellatur quem duo fratres L. M. Publici Malteoli Aediles. Cur., pecuaris condemnatis ex pecunia, quam coeperant, munierunt, ut in Aventinum vehiculi Vel venire possit. ¶ Praedia rursus (1633A)Verrius vocari ait ea remedia, quae data Caecilia, uxor Tarquini Prisci, invenisse existimatur,

Pag. 49.

et immiscuisse on suae, qua praecincta statua ejus e i aede sactus, qui deus Dius Fidius vocatur, ex qua zona periclitantes ramenta sumunt. Ea vocari ait, praedia, quod mala prohibeant. ¶ Priscae latinae coloniae appellatae sunt, ut distinguerent a novis, quae postea a populo dabantur. ¶ Praetor ad portu nuc salutatur his, qui i provicia propraetore, aut pro consule exit: cujus rei more ait fuisse Cincius in libro de Consulum potestate talem. Albanus rerum potitos usque ad Tullum regem: Alba deinde diruta, usque ad poectum Murem eos populos latinos ad capud oetentiae, quod est sub monte Albano, consulere solitos, et imperium communi consilio administrare. Itaque quo anno Romanos imprimis ad exercitum mittere oporteret, jussu nominis Latini, complures nostros in Capitolio a sole oriente (1633B)auspiciis operam dare solitos. Ubi aves addixissent, militem illum qui a communi Latio missus esset (illum quem aves addixerant,) Praetore salutare solitum, qui eam provinciam optineret Praetoris nomine. ¶ Patricios Cincius ait in libro de Comitiis, eos appellari solitos, qui nunc ingenui vocentur. ¶ Possessiones appellantur agri late patentes, publici privatique; quia non mancipatione, sed usu tenebantur, et, ut quisquam occupaverat, collidebat. ¶ Potestur, Scipio Africanus in ea, quae est de imperio D. Bruti; et ¶ Poteratur, C. Gracchus in ea, qua vocis est Cum circum conciliabula iret. ¶ Probrum virginis Vestalis ut capite puniretur, vir qui eam incestavisset verberibus necaretur, lex fixa in Atrio Libertatis cum multis aliis legibus incendio consumpta est, ut ait M. Cato in ea oratione, quae de Auguribus inscribitur. Adicit quoque virgines Vestales sacerdotio exaugurat

Pag. 50.

(1633C)[as, quae incesti damnatae, vivae defossae sut, quod sacra [Vestae matris polluissent, nec tamen, licet nocentes, ex[tra urbem obruebantur, sed in campo proxime porta[m Collinam, qui Sceleratus appellatur. ¶ Privilegiu sunt [qui dicat esse privata lege. Cicero in oratioe qua scri[psit pro domo sua ad Pontifices . . . . . viri . . . . . . . . . . . . . . . . cons. . . . . . . . . . . . . . . . in eo . . . . . . . . . . . . . . . licto [res . . . . . . . . . . . . . ex istim[ate . . . . . . . . . . . . . . cons. [. . . . . . . . . . . . . v os aut[em . . . . . . . . . . . . . nemo [. . . . . . . . . . . . . judicant [Senatores. Equites, Trib. aerarii, condemnant trib. XXX[V. Quo jure, quo more, quo exeplo noiatim lege de capite ci[vis indemnati tulisti? vetant leges sacratae, vetat XII. [tabularu leges privatis hoinib. irrogari. Veneficos quinq. [et triginta trib. omnino non condemnat, (1633D)quia ipsi in [dicta causa occiduntur. ¶ Punici dicuntur non Poeni, [quavis, ut ait Verrius, a Phoenicib. oriatur; et Punicu bel [lu no Poenicu, quaqua Poeni appellatur; nam quae sole [bat antiqui efferre per pu syllaba loga Ennius in p[oe, extulit, Poenos dices; sed e culpa librarioru, qui ea quae fe[minino geere dtr, scribut masculino; etia ipsi Gra[eci ita loquutur, qui solet philolo gos, philargyros, [feias dicere, Poenos, putas viros librarius appellari, mut[avit, quod per adjectione ab Ennio ea vox explanata non [fuerit, cum tamen ejusmodi fere noina etia in vi[rili, no tatu in femineo sexu proferatur. Dicius, ta7 hic lapis q[ua haec lupus, qui etia ea quae participia appellantur, quae [ut plurimum aliquem ordine rerum significant, e[t quae casus, numeros, species tepora, personas, recipi[ut, utroq. genere enuntiantur.

(1634A)Pag. 51. . . . . . . . . . . . ,. . . ¶ Portumnus, qui et Palaemon alio nomine dicitur, inter] deos, qui praesunt mari, a Romanis colebatur.] ¶ Poenas pendere in eo proprie dicebant, qui pecuniam] ob delictum solvit; quia penso aere olim uteba]tur. ¶ Pullariam, manum dextram dixisse videtur] Plautus in . . . . . . . . . . .] ¶ Procedere interdu succedere, interdum pone cedere] ¶ Pertusum doliu cu dicimus, venenu significuus. ¶ P]es dtr.. . . . . . . . . . . . . pe] de ruit. . . . . . . . . . Ennius Lib.] I. Annalium].. . . . . . . . . . . . . .. . . . ¶ Polit, pro pila ludit] . . . dixit. . . . . . . . . . . . . . ¶ Petreia vocabatur, quae pompam praecedens in coloni]is, aut municipiis, imitabatur anum ebriam,] ab agri vitio, scilicet petreia appellata. ¶ Procilli si]ve ¶ Praecilli Cato dixit in . . . . . . . con]vertar ad illam (1634B). . . . . . . . . . . . . impudentior. . . . . . . . . . . . ntur legationes. . . . . . . . . . . test. ¶ Pelliculatione pro inductionem, a pellicien]do, quod est inducendo, dixit Cato in ea oration]e, quam scripsit de. . . . . . . r, loco]s, Cato saepe dicit, ut contra, s, robosem, et arb]oses, loco, r, dicebant antiqui . . . . . .] properie mari opus est. ¶ Praemiosa pro pecuniosa. Cato] in oratioe, qua scripsit]. . . . . . . . impudentiam praemio sa. ¶ Pascales oves pro pascuales, insci]enter dixit in eo quam scribsit] . . . . . pascalis ovis vetuit. Idem ¶ Pellitam ovem Taretin]am appellat in ea oratione, quam scripsit] . . pretio Tarenti plus C. sestertiis pellitam ovem, qu]am ignaro Tarentino quod pascitur, Taretia dicut,] Periculatus su, Cato ait:

Pag. 52.

ea oratione, quam scripsit ad Litis censorias. ¶ Parsi, non peperci, ait Cato in eadem oratione: Scio (1634C)fortunas secundas neglegentiam prendere solere: quod uti prohibitu ire, quod in me esset, meo labori non parsi. ¶ Praedonulos Cato hypocoristicos dixit in Epistularu: Quia saepe utiles videtur praedouli. ¶ Praece. singulariter idem in ea, quae est de Conjuratione. ¶ Pulchralibus atq. cupidus ide in ea, quae est de Fudo oleario. ¶ Punctatoriolas, levis pugnas appellat Cato in ea, quam dixit de Re Histriae militari. ¶ Proaedificatu dtr, quod ex privato loco processit in publicu solum. ¶ Percunctatu patris familiae nome ne quis servum mitteret, lege sanctum fuisse ait Cato in ea, qua lege Orchiam dissuadet. ¶ Prodidisse non solu in illis dtr, qui patria hostib. prodiderut, sed etiam tepus longius fecisse; ut Cato: Te, C. Caecili, die prodisse militibus legionis III., cum proditionem no haberent. ¶ Pavimenta Poenica marmore Numidico constrata significat Cato, cum ait in ea, qua habuit Ne quis cos. bis fieret: Dicere possum, quibus villae atque aedes aedificatae, atque expolitae maximo opere, citro, (1634D)atque ebore, atque pavimentis Poenicis stent. ¶ Prolato aere astitit, Ennius Achillae in Aristarchi cum ait, significat clypeo ante se protento. ¶ Poenita offam Naevius appellat absegmen carnis cu coda: antiqui aut offam vocabant abscisum globi forma, ut manu glomeratam pultem. ¶ Privatae feriae vocantur sacrorum proprioru, velut dies natales, operationis, denecales. ¶ Pronubae adhibentur nuptiis quae semel nupserunt, ut matrimonia paupertatem auspicantes. ¶ Pudicitiae signum in foro Bovario est ubi familiana aedisset Herculis; eam quidam Fortunae esse existimant. Item via Latina ad miliarium illi Fortunae Muliebris, nefas

Pag. 53.

est attingi, nisi ab ea, quae semel nupsit. ¶ Patrimi et (1635A)matrimi pueri praetextati tres nubentem deducunt; uus. qui face praefert ex spina alba, quia noctu nubebat; duo, qui tenent nubentem. ¶ Pilentis et carpentis per urbem vehi matronis concessum est, quod cu auru non reperiretur, ex voto, quod Camillus voverat Apollini Delphico, contulerunt. ¶ Prima aut secunda hora ducant sponsalib., ominis causa, ut optima ac secundissima eveniant. ¶ Praetextu sermone quidam putant dici, quod praetextatis nefas sit obsceno verbo uti, ali quod nubentib., depositis praetextis; a multitudine puerorum obscena clamentur. ¶ Palatualis Flamen constitutus est, quod in tutela ejus deae Palatium est. ¶ Portenta existimarut quida gravia esse, ostenta bona; alii portenta quaedam bona, ostenta quaedam tristia appellari; portenta, quae quid porro tendatur, indicent; ostensa, quae tantummodo ostendant monstra: praecipiant quoque remedia. ¶ Postularia fulgura, quae votorum ut sacrificiorum spretam religionem desiderant (1635B). ¶ Pestifera, quae mortem, aut exilium ostendunt. ¶ Peremptalia, quae superiora fulgura, ut portenta, peremunt, id est olunt. ¶ Pullus Jovis dicebatur Q. Fabius, cui Eburno cognomen erat propter candorem, quod ejus natis fulmine icta erat; antiqui autem puerum, quem quis amabat, pullum ejus dicebant. ¶ Peregrinus ager est, qui neque Romanus, neque hostilis habetur. ¶ Publica sacra, quae publico sumptu, pro populo fiunt, quaeq. pro montibus, pagis, curiis, sacellis; ad privata, quae pro singulis hominibus, familiis, gentibus fiunt. ¶ Perenne dicitur auspicari, qui amne, aut aqua, quae ex sacro oritur, auspicato transit. ¶ Puls potissimum datur pullis in auspiciis, quia ex ea neces

Pag. 54.

[se decidere in terra aliquid, quod tripudiu faceret, id est [terripavium (pavire enim ferire est) ex quo notione [caperent futuri; na si pulli, per quos auspicabantur, non [edissent, periculum imminere arbitrabantur: at (1635C)qui p[avissent, bonum augurium esse putabant, si tum [ex ore eis edentibus aliquid decidisset. ¶ Portenta re[rum fieri dicuntur, cum solida corpora raro se ost[endunt, ut cometae, turbines, barathra, tonitr[ua sereno coelo facta. ¶ Pedestria auspicia [arbitrabantur a vulpe, lupo, serpente, equo, ceterisque [animalibus quadrupedibus. Proptervia ap[pellabantur auspicia, quae sese propter viam ostent[abant. . . . . . . . . . . . . . infirm . . . . . . . . . . . [¶ Piacularia app[ellabant auspicia, id est sacrificia, antiqua loquendi co[nsuetudine, cum aut hostia ab ara effugit, aut percussa mugitum dedit, aut in aliam quam oportuit p[artem corporis decidit. ¶ Pestifera auspicia sunt, cum cor [in extis, aut caput non fuisset in jocinore. ¶ Pul[larium a pullis appellatum quidam putant, quia non [aliud, sed hoc ei peculiare est, avem auspican[do observare. ¶ Praepetes aves dicuntur, quae se [ante auspicantem ferunt: (1635D)nam antiqui praepetere [dicebant pro anteire. ¶ Pecunia sacrificium [fieri dicebant, cum frugum fructumque causa mola pu[ra offerebatur in sacrificio, quia omnis res fam[iliaris, quam nunc pecuniam dicimus, ex his rebus con[stabat. ¶ Projecta sacra appellantur quae fulgu[rante caelo fiunt; tunc, eni projecta depellendoru ma[loru fulguru, vel procurandoru bonorum causa fiunt. ¶ P[arilia festa sibi observanda judicant pri[vatim ipsae quoque puerperae administrantis; u[ti pariendo ab eis quasi stabiliantur. Parilia festa

Pag. 55. . . . . . . . . . . . . . . . Parilia. . . . . . . . . . . .] um in (1636A). . . . . . . . . . . . . . . ¶ Publici Augures eodem jure cum ceteris Au]guribus non erant: nam cum essent Augures numero] plures, publici majestate ceteros anteibant. Ori]go vetusta, ideoque obscura: illud manifestum, ductu so]rtis deligi solitos, qui Augures publici P. R. Quiri]tium in Auguralibus dicerentur. Captabant auspic]ia, templo caeli regionib. designato, quod lituo, qui] Quirinal appellatur, designabant, in pomoerio] extra urbem. . . . . . . . . . . . ] es faci. . . . . . . . . . . . . . . fecisti ¶ Picus rex pico ave utebatur, ut Verrius] ait, ob augurium, a quo sic dictus. Is regem Fat]uum, Faunu alii quem vocant, et Fatuam procrea]vit; et ex eis Latinus ortus, Trojanos summo honore] adfecit: ut etiam eorum regem fugientem Ar]givos Aeneam hospitio suscepit, dedit] civitatem, junxit natam connubio. ¶ Polubrum esse exi]stimant, quam nos pelvim vocamus, cujus eadem] formula, quae est (1636B)polubri, teneturque manu sin]istra, ut ejus significatio docet. ¶ Patres appe]llantur, ex quibus senatus constat, quos initio urbis] conditae Romulus C. delegit, et sic appellavit,] quorum consilio atque prudentia respublica ad]ministraretur atque gubernaretur; quisque] agrorum partes adtribuerent tennioribus] perinde ac liberis, ac pecunias devideret. Etenim] soleba jam inde a Romulo nummis auri atque] argenti signati ultramarinis uti, id quod] publicae, et privatae rationes commentariorum doce]nt. ¶ Publica pondera, quibus populus Rom. uti solet,] ex ea causa Junius in. . . . dicta sic ai]t, quod duo Silli P.

Pag. 56.

Trib. pleb. rogarint his verbis: Ex ponderibus publicis, quib. hac tempestate populus oetier (qui) solet, uti coaequetur sedulum, ut hi quadrantal vini octoginta pondo siet. congius vini decemp. is sex sextari congius siet in duo de quinquaginta (1636C)sextari quadrantal siet vini. Sextarius aequus aequo cum librario siet, sex de quiq. librae in modio sient. Si quis magistratus adversus hac. d. m. pondera, modiosq., vasaq. publica, modica, minora, majorave faxit, jussit ve(re) fieri, dolumve adduit, quod ea fiat, eum quis volet magistratus multaretur, dum minore patri familias taxat, liceto; sive quis in sacrum judicare voluerit, liceto. ¶ Pecuum, cum dixit M. Cato per casum genitivu, a singulari casus recti formavit, quo utebantur antiqui, id est pecu, ac testu, tonitru, genu, veru, quorum omnium genitivus pluraliter geminat u littera, no quia dicius pecus, ut pectus, ea, quae in usu est, formam in declinationib. sequimur. ¶ Praeteriti senatores quondam in opprobrio non erant, quod, ut reges sibi legebant sublegebantque, quos in consilio publico haberent, ita post exactos eos, consules quoque et tribunos utilitum consulari potestate conjunctissimos sibi (1636D)quoque patriciorum, et deinde plebeiorum legebant; donec Ovinia Tribunicia intervenit, qua sanctum est, ut censores ex omni ordine optimum quemque curiati in senatu legerent; quo factum est, ut qui praeteriti essent et loco moti, naberentur ignominiosi. ¶ Pro censu classis juniorum, Ser. Tullius cum dixit in descriptione centuriarum, accipi debet in censu, ut ait M. Varro in L. VI. Rerum humanarum, sicuti pro aede Castoris, pro tribunali, pro testimonio.

Pag. 57.

¶ Procu (patriciu) in descriptione ceassiu qua fecit Ser. Tullius, significat proceru; ii enim sunt principes. Nam proci dicuntur, qui poscunt aliqua in matrimonium, (1637A)Graece μνηστῆρες: est enim procare, poscere, ut cu dtr in judice colocando: Si aliu procas, nive eum procas, hoc est poscis; unde etiam meretrices procaces. ¶ Praerogativae centuriae dicuntur, ut docet Varro Rerum humanarum L. VI, quae rus Romani, qui ignorarent petitores, facilius eos animadvertere possent. Verrius probabilius - judicat esse, ut cum essent designati a praerogativis, in sermonem res veniret populi de dignis indignisve, et fierent ceteri diligentiores ad suffragia de his ferenda. ¶ Peculium servorum a pecore item dictum est, ut ex pecunia patrum familiae. ¶ Puelli per diminutionem a pueris dicti sunt. Itaque et Ennius ait: Poeni soliti s(u)os sacrificare puellos; et Lucilius: Cumque hic tam formosus homo, ac te dignus puellus; et Plautus: Olim huic puello sese venum ducier. ¶ Praeciamitatores dicuntur qui Flaminib. Diali, Quirinali, Martiali antecedent exclamant feriis publicis, ut homines abstineant (1637B)se opere, quia his opus facientem videre religiosum est. ¶ Pedum est quidem baculu incurvum, quo pastores utuntur ad comprehendendas oves aut capras, a pedibus, cujus. m. etiam Vergilius in Bucolicis, cum ait: At tu sume pedum. Sed in eo versu, qui est in Iphigenia Enni: Procede gradum proferre pedum, nitere, cessas? id ipsum jaculum significari cum ait Verrius, mirari satis non possum, cum sit ordo talis, et per eum significatio aperta, gradum proferre pedum cessas? nitere. ¶ Pone, gravi sono, antiqui utebantur prologi significatione. Sed praeicientes vocabuli.

Pag. 58. . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . ¶ [Per[imit, adimit, toltit. Unde et peremptus, interfectus. ¶ P[ure lautum antiqui dicebant, aqua pura la[vatum. . . . . . . . . . . . . . . (1637C)iti. . . . . . . . . . . . ¶ [Pura vestim[enta sacerdotes populi Romani, cum sacrific[abant, habere soliti erant, id est, non obsita, [non fulgurata, non funesta, non maculata, ex h[ac causa. . . . . . . . . . . . . voca. . . . . . . . . . . . . . . . tiata. . . . . . . [¶ Proculato, pro vocato, et pro citato [etiam usurpari solet. ¶ Praefericulum vas aeneum s[ine ansa appellatur, patens summum, velut pelvis, [quo ad sacrificia utebantur in sacrario Opis C[onsivae. ¶ Patellae, vasula parva picata, item sacris fa[ciendis apta, quae erant forma velut capidul[a quaedam. ¶ Pantices dicebant frus ventris [. . . . . . . . . . . appellat a quo . . . . . . . . . . . . . lus. ¶ Procincta clas[sis dicebatur exercitus ad proelium instructus, et pa[ratus, que Diali Flamini videre non licet: an[tiqui enim procinctum militem dixerunt, ut nunc quoque, [cum exercitus instructus (1637D)est. Procincta autem [ideo, quod togis incincti ad pugnam ire solit[i fuerint. Unde et testamenta procictufieri [dicta, quae faciut ad pugna ituri. ¶ Prosimu]riu esse ait Antistius [in commetario Juris pontificalis, pomoerium, id est l[ocum proximum muro. Cato: Olim quidem omn[es auspicabatur extra Avetinum, nunc etia intra ae[dificia. Dictu aut promoeriu quasi promoerium. Solet au[tem iis potissimum dari rus pomoeri proferendi, qui [Populum Romanum

Pag. 59.

agro de hostibus capto auxerunt. Antiquissimum] Romuli pomoerium Palatini montis radicibus] terminabatur. Protulit id Ser. Tullius rex. I]tem L. Cornellius Sulla dictator, imitatus, ut] videtur. Tullium regem, proferre tentavit;] sed (1638A)pomoeriu cu locus sit, qui fine urbani auspicii fa]ciat, intra agrum effatum certis regionibus terminatus,] ad captanda auspicia, quem liceat proferre,] nemo tamen Aventinu, cu pomoerium protulit, intra]moenia inclusit; cujus rei causa illa probatur, quod] Remus in eo auspicaverit, avesq. irritas habuerit.] In sequenti autem aetate inclusum aiunt. Poemerium] si tactum a privatis fuisset, poena statuta erat. ¶ Po]ntificale pomoerium appellabant locum illum,] agrumque pone murum, in quo Pontifices su]a constituerent auspicia; cum aut pomoerium profer]retur, tum Augures publicos P. R. haec verba praeire] solitos: Di tutelares urbis, pomoerium hoc ne]minus majusve faxitis; sed iis quib. terminatum e region]ibus effereatis. Dictum autem videtur pomoerium,] veluti post moeros id est, quod esset retro et] intro muros urbis. ¶ Proptu pro eo quod quis aere parav]it suo, videri ait positum. . . . . . . .] de cujus aere tute-. . . . . . prompt]um triticum in commentario (1638B)tuo retulisti. At] quidam prolatum significare aiunt idem quod pro]mptum; sed proprium ait id dici promptum, quod in fu]turum factum sit, cui significationi penus contrariu] e; cum praesertim aliud penus, aliud promptuarium] pantoleium appelletur, ut est apud Plautum in Trinu]mo. ¶ Potitus servitute ab antiquis dicebatur,] qui, ut ait Labeo, servitutem servit. Tales consuetu]dines proxime Graeci noris sunt. eodem modo] dicebatur ab antiquis ¶ Potitus hostium. ¶ Penus v]ocatur locus intimus in aede

Pag. 60.

Vestae segetib. saepius, qui certis dieb. circa Vestalia aperitur. Ii dies religiosi habentur. ¶ Planta oliaginea est virga foliata ex olea deplantata. ¶ Pomonal est in agro Solonio, via Ostiensi ad duodecimum lapidem deverticulum a miliario octavo. ¶ Pubes et qui pubem generare potest; his incipit esse a quatuordecim annis: femina a duodecim viri potens, sive patiens, ut quidam putant. ¶ Prandicula (1638C)antiqui dicebant, quae nunc jentacula. ¶ Prodignae hostiae vocantur, ut ait Veranius, quae consumuntur, unde homines quoq. luxuriosi, prodigi. ¶ Petronia amnis est in Tiberim perfluens, quam magistratus auspicato transeut, cum in Campo quid agere volunt; quod genus auspici peremne vocatur; amnem autem feminine antiqui enuntiabant. ¶ Penetrale sacrificium dicitur, quod interiore parte sacrari conficitur; unde et penetralia cujusque dicuntur, et ¶ Penes nos, quod in potestate nostra est. ¶ Puri, probi, profani, sui auri, dtr in manumissione sacroru causa; ex quib. puri significat, quod in usu porco non fuerit. probi quod recte excoctu purgatumq. sit; profani, quod sacru non sit, et quod omni religione solutu sit; sui, quod alienu no sit. ¶ Pacione antiqui dicebant, quam nunc pactionem dicimus; unde et pacisci adhuc, et paceo in usu remanet. ¶ Presan.. . . porca dicitur, ut ait Veranius, quae familiae purgandae causa Cereri immolatur, quod pars quaedam (1638D)ejus sacrifici fit in conspectu mortui ejus, cujus funus instituitur. ¶ Pateram perplovere, in sacris cum dicitur, significat pertusam esse. ¶ Pastillum est in sacris libi genus rutundi. ¶ Puilia saxa esse ad portum, qui sit secundum Tiberim, ait Fabius Pictor, quem locum putat Labeo dici, ubi fuerit Ficana, via Ostiensi ad lapidem undecimum. ¶ Paveri

Pag. 61.

frumeta dicebant antiqui, quae de vagina non bene exibant. ¶ Paludati in libris Auguralibus significat, ut ait Veranius, armati, ornati; omnia enim militaria ornamenta, paludamenta dici. ¶ Purimenstrio esse dicuntur, qui sacrorum causa toto mense in caerimoniis sunt, id est puri sint certis diebus carendo. ¶ Prox, bona vox, velut quidam praesignificare (1639A), videtur, ut ait Labeo de Jure pontificio L. XI. ¶ Penatis singulariter Labeo Antistius posse dici putat, quia pluraliter Penates dicantur, cum patiatur proportio etia Penas dici, ut optimas, primas, Antias. ¶ Proculiunt, promittunt ait significare Antistius de Jure pontificali L. VIIII. ¶ Popularia sacra sunt, ut ait Labeo, quae omnes cives faciunt, nec certis familiis adtributa sunt. Fornacalia, Parilia, Laralia, porca praecidania. ¶ Pollucere merces . . . . liceat sunt far, polenta, vinum, panis fermentalis, ficus passa, suilla, bubula, agnina, casei, ovilla, aliea, sesama, et oleum, pisces, quib. est squama, praeter squaru, Herculi autem omnia esculenta, poculenta. ¶ Profestum est facere, tamquam profanum facere, id est quod eo die, qui dies feriarum non est, facere; vel, ut quidam dixerunt, pro eo facere velut feriae non sint; aut id facere, quod feriis fieri non liceat; itaque diem profestum, die sine feriis esse. ¶ Profanum est, quod lani (1639B)religione non tenetur. ¶ Procubitores dicuntur feri vetites, qui noctu custodiae causa ante castra excubant, cum castra hostium in propinquo sunt, ut M. Cato in eo, quem de Re Militari ser psit ¶ Properam, pro celeri, ac strenua dixisse antiquos testimonio est Cato, ait cum in libro de Re militari: Tertia e fastris, eductio celeris prosperaq. est. ¶ Pro . . . sta dolia ait dici Labeo

Pag. 62.

quod . . . . . . . . . . . . . . . . r . . . . . . . . . . . . . . . . . tur . . . . . . . . . . . . . . . . do . . . . . . . . . [¶ Priveras mulieres pr[ivatas dicebant . . . . . . . . . . . tur pro . . . . . . . . . . [¶ Pube praesen[te, est populo praesente, συνεκδοχικῶς ab[iis, qui puberes sunt, omnem populum significan[t. . . . . . . . . . . . . . . qua . . . . . . . . . . . . . . . . (1639C)susc . . . . . . . . . . . . . . . . dem . . . . . . . . . . . . . . . . deci[dit . . . . . . . . . . . . . . . conc . . . . . . . . . . . . . . . . agor . . . . . . . . . . . . . . . . eadem . . . . . . . . . . . . . cetera loc[a . . . . . . . . . . . . . . fulgura s[acra . . . . . . . . . ¶ Pecunia quae erogatur [in ludos, et spectacula, appellatur lucarie, dicta quod [e lucis captetur . . . . . in eodem libro . . . . . . . . . . . dixi existimat, [cujus opinionis est et Valerius Messala in explana[tione XII. ¶ Pipulum dicebatur ploratus. ¶ Promel[lere, Verrius ait significari lituu provere. ¶ Purime tetinero, positu est pro purissime tenue[ro. [¶ Publicus ager dictus, quia Augutu publicos est, [ut Oscus in Veienti: is enim usu, et jure Augurum est. [¶ Prodicere diem est, prodere: prodictio naq. prod[itio est, quae, ut ait Verrius, in praesens (1639D)valet. ¶ Patr[onus ab antiquis cur dictus sit, manifestum: quia [ut patres filiorum, sic hi numerari inter do[minos clientum consueverunt ¶ Pristina, velut prist[ina: sic prior, et alia ejus modi dictita[bant, ab eo quod est prius

P-Q Pag. 63. . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . e. . . . . . . . . . . . . . . s. . . . . . . . . . . . . . nte. . . . . . . . . . . . . . ru. . . . . . . . . . . . . . qui (1640A). . . . . . . . ¶ Praesagitio dicta est] quod praesagire est acute sentire, unde et sagae anus d[ictae, quaemultasciat, et sagaces caes, quodfer]arucubilia praesentiant EXPLICIT.] LIBER XVI. SEX. POMPEI FES]TI INCIPIT LIBER XVII. FELICI]TER ¶ Quirinus ex hac causa Romulus est appel]latus, quod curi, id est hasta uteretur, a qua Roma]ni eo nomine Romulum appellaverunt.] ¶ Quirinalis porta, eadem quae et Collina dicebatur,] ut legimus apud antiquos scriptores; posi]tum autem unius nomen, pro alterius reperi]tur quod ii]tio ita cojunctae fuerunt, ut una tantum fuisse qu]asi id suffragetur; quam ideo nominari ait Collina]m Santra, proxime eam quod collis Quirinalis] est. Portam rursum Quirinalem ideo appell]ant, sive quod ea in colle Quirinale itur, sive] quod proxime ea sacellum est Quirini; unde, ut videtur,] usurpatio facta, et duplex nome uni eidemq. rei im]positu est. ¶ Quirites, (1640B)dicti Sabini. a Curi dea, cui] aqua et vino sacra facere soliti erant; quos] tamen quidam curis, dictos volunt, in quibus ab]his ei sacra fiant; cui opinioni Verrius adver]satur. Ab ejusdem autem deae nomine videntur ite]m Curres Sabinae hastae appellatae, quibus ea gen]s armis erat potens. nunc et Sabini et Romani popu]li singulare usurpatur nomen, ut indicio est] preco, qui in funeris indictivis ita pronutiare solet:]Illius Quiris leto datus.

Pag. 64.

Quirites autem dicti, post foedus a Romulo et Tatio percussum, comunionem, et societatem populi factam indicant. ¶ Quirinalia mense Februario dies, quo Quirini fiunt sacra. Idem Stultorum feriae appellantur, (antequam in eum commigrarent fere Sabini Curib. venientes post foedus inter Romulum et Tatium) quod quide suoru Fornacaliu sacroru cognominant, eo potissimum * rem divinam faciut. ¶ Quirinalis collis qui nunc dicitur, olim egonus (1640C)appellabatur, antequam in eum commigrarent (fere) Sabinis Curib. venientes post foedus inter Romulum et Tatium ictum, a quo hanc appellationem sortitus est; quamvis existiment quidam, quod in eo factu sit templu Quirino, ita dictu. Quirina Tribus a Curensibus Sabinis appellationem videtur traxisse. ¶ Quiritium Fossae dicuntur, quibus Ancus Marcius circumdedit urbem, quam secundum ostium Tiberis posuit, ex quo etiam Ostiam. et quia populi opera eas fecerat, appellavit Quiritium. ¶ Quincentum et producta prima syllaba, et per c. litteram usurpant antiqui, quod postea levius visum est, ita, ut nunc dicimus, pronuntiari. ¶ Qui patres, qui conscripti vocati sunt in Curiam, quo tempore, regibus urbe expulsis, P. Valerius Cons., propter inopiam patriciorum, ex plebe adlegit in numerum senatorum C. et LX. et IIII. ut expleret numerum senatorum trecentorum, et duo genera appellaret esse. ¶ Quispiam quin significet aliquis, (1640D)et quaepiam aliquae, similiter qui alia ejusdem generis, ut dubium non est, ita (ut) unde sequens pars ejus coeperit, inveniri non potest. ¶ Quinquatrus appellari quidam putant a numero dierum, qui ferehis celebrantur; qui scilicet errant tam hercule, quam quatriduo Saturnalia, et totidem

Pag. 65.

diebus Copitalia: nam omnibus his singulis diebus fiunt sacra. Forma autem vocabuli ejus, exemplo multorum populoru Italicoru enuntiata est, quod post diem quintum iduum est his dies festus, ut apud Tusculanos Triatrus, et Sexatrus, et Septematrus, et Faliscos Decimatrus. Minervae autem dicatum eum diem existimant, quod eo die aedis ejus in Aventino (1641A)consecrata est. ¶ Quinquertium vocabant, antiqui, quem Graeci πένταθλον, ut indicat versus hic: Omnis aequalis vincebat quinquertio. Livius quoque ipsos athletas sic nominat: Quinquertiones preco in medium vocat. ¶ Quisquiliae dici putantur quidquid ex arboribus minutis surculorum foliorumve cadit; velut quidquid cadiae. Caecilius: Quisquilias volantis venti spolia memoranti modo; et Novius in Togularia: Abi de turba te saxo, homo non quisquiliae. Quid est? ¶ Quintipor, servile nomen frequens apud antiquos erat, a praenomine domini ductum, ut Marcipor, gripor; quamvis sint, qui a numero natorum ex ancilla quinto loco dictum putent. ¶ Quippe significare quid ni, testimonio est Ennius L. xl: Quippe solent reges omnes in rebus secundis. Idem L. XVI: Quippe vetusta virum non est satis bella moveri. Item alii complures. ¶ Quianam pro quare et cur positum et apud antiquos, (1641B)ut Naevium in carmine Punici belli: Summe deum regnator quianam genus isti; et in Satyra (quia na genus isti; et in Satyra): Quiana Saturnium populum pepulisti; et Ennium in L. VII: Quianam dictis nostris sententia flexa est. ¶ Quid nisi usurparise antiquos testis est Afranius in Epistula: Me auctore mater abstinebis quid nisi? ¶ Quietalis ab antiquis dicebatur orcus.

Pag. 66.

¶ Qui[ntia prata dicta sunt a Quintio Cincinnato, qui sib[i damnato filio, venditis omnibus, quatuor jugeru agr[um trans Tiberim paraverat; quem agrum colente sen[atus dictatorem, per viatorem, salutavit Cin[cinnatu, qui de re bene gesta acto triumpho, ad priv[ata negotia. confestim rediit, deposita Dictatura pec[variamque rem et agrariam exercens, Romanis ipsis [aemulationi fuit. . . . . . . . . . . uos. . . . . . . . . . . . . . . . quod eo [ . . . . . . ¶ Quinctiliani Luperci (1641C)appel[lati videntur a Quinctilio, qui praepositus est Lu[percis: ut a Fabio Fabiani dicti sunt; item Luperci, [quib. is praepositus fuerit. Fuisse autem Romuli [temporibus institutos utrosque, et Fabianos et Quinctili[anos, multi sunt qui existiment; quorum num[erum postea saepe auctu fuisse, quia honoris gratia [multi lupercis adscribebantur. ¶ Quintanam classe [ait Verrius dicta, quod in ea Ser. Tullius rex distribut[a capitecensoru multitudine, quinque fecit cum eas ord[inavit. Hanc autem afferri causa de capite [censoru nomine; quod ii, quo censerentur, nihil praeter se h[aberent suumque caput. Lucilius sic meminit: Quod . . . . . . . . . adeptus. ¶ Querque[ram febrem, gravem et magnam. nam quidam querc[um dictam volunt, quod id genus arboris, cum gra[ve sit ac durum, tum etiam in ingentem evada[t altitudinem. Aurelius autem Opilius frigidam a[it dici, et cum horrore trementem. Santra eam ex G[raeco deducit, qui tremorem ejusmodi κάρκαρον [dicunt; unde dici (1641D)etiam carcerem. Plau[tus in Frivolaria: Is mihi erat bilis querque[ra tussis. Lucilius libro. . . . jactans me ut feb[ris querquera terret. Alibi: Querque[ra consequitur febris, capitisque

Pag. 67.

dolores. . . . . . . . . . . . . [jus. . . . . . . . . . . . . . . quae. . . . quarum ex legibus quadrupli erat a]ctio. . . . . . . . . . . . . . . ibus. . . . . . . . . . . . . . . . ata. . . . . . . . . . . . . . . . oe. . . . . . . . . . . . . . . abant. . . . . . . . . . . . . . . ab eo. . . . . . . . . . . . . . . . in (1642A). . . . . . . . . . . . . . . . tis. . . . . . . . . . . . . . q. licto-. . . . . . . . . . . . . . . populo. . . . . . . . . . . . . curia] Calabra. . . . . . . . . . . ] men legum. . . . . . . . . . . . in] populi dominatu. . . . ¶ Quando Rex Com]itia sic Fas: sic notatum esse diem in fastis i]n honorem regis sacrorum, aiunt qui de feriis] menstruis scripserunt, quae nonis Februarii in Curia a] Rege dicuntur; eae vero a multis scriptori]bus traditae sunt. Nam quo die Rex in Comitium venit, ejus] pars anterior nefas habetur; contra autem fas:] posterior, quia sacris peractis ide abit; quod] siquis alius pro Rege eo die in Comitio fecerit, puta Pon[tifex, tum his dies totus est fastus. ¶ Quando ste[rcus delatum, fas. Eodem modo in fastis notatur di]es, qui talis est, ut aedis vestis eo die purgetur, ster]cusq. in alvum Capitolinum ex aede Vestae deferatur.] cum id factum (1642B)sit tunc praetori liceat fari tria verb]a. Quaestores dicebantur, quod quaererent de reb.] capitalib.; unde qui talia quaerunt, ¶ Quaestores pari]cidi appellantur, ¶ Quando cum gravi voce pro[nuntiatur, significat quod, quoniam, et est conjunctio, ut] Plautus in Menaechmis: Ideo quia] mensam, quando edo,

Pag. 68.

detergeo; et in Pseudolo: Dabo, quando erit.--Ducito, quando habebis; et Ennius L. XVI: Nox quando mediis signis praecincta volabit. In XII. Quidem cum c. littera ultima scribitur, idemque significat. ¶ Quadrata Roma in Palatio ante templum Apollinis dicitur, ubi reposita sunt, quae solent boni ominis gratia in urbe condenda adhiberi, quia saxo munitus est initio in speciem quadratam. Ejus loci Ennius. m. cum ait: Et quis est erat Romae regnare quadratae. ¶ Quadrurbem Athenas Accius appellavit, quod scilicet ex IIII urbibus in unam domicilia contulerunt, Braurone, (1642C)Eleusine, Pireaeo, Sunio. ¶ Quaeso, ut significat idem, quod rogo, ita quaesere ponitur ab antiquis pro quaerere; ut est apud Ennium L. II: Ostia munita est, idem loca navibus pulchris Mundo facit, nautisque mari quaesentibus vitam; et in Chresponte: Ducit me uxorem liberorum sibi quaesendum gratia; et in Andromeda: Liberum quaesendum causa familiae matrem tuae. ¶ Quadrantal vocabant antiqui, quam ex Graeco amphoram dicunt, quod vas pedis quadrati octo et XL. capit sextarios. Plautus in Curculione: Anus haec sitit.--Quantillum sitit?--Modica est, capit quadrantal E et Cato contra Oppium: Vinum redemisti, praedia pro vini quadrantalibus sexaginta in pulli dedisti, vinum non dedisti. ¶ Quaxare ranae dicuntur, cum vocem mittunt. ¶ Quartarios appellabant antiqui muliones mercenarios, quod quartam partem quaestus capiebant. Lucilius: Porro homines nequam malus ut quartarius (1642D)cippos Colligere omnes. ¶ Quatenus significat, qua fine, ut hactenus, hac fine. At quatinus, quoniam; sed antiqui quatenoc dicebant, ut Scipio

Pag. 69.

Africanus in ea oratione, quam scripsit postquam ex Africa rediit: Uti negotium natum erat, quatenoc castra nostra ita munita erant, ut posses partem exercitus abducere. ¶ Quande pro quam usos esse antiquos, cum multi veteres testimonio sunt, tamen hujus in primo: Juppiter, ut muro fretus magis quande manus impe. . secundo: Quande tuas omnes legiones, ac popularis. Et Lucretius: Clarus ob obscuram linguam magis inter inanes, Quande gravis tergaios, qui vera requirunt. (1643A)¶ Qua mox, significat quam cito; sed si per se ponas mox, significabit paullo post, vel postea. ¶ Quatere, suspensum, et vicinum rei alicujus motum significat, non ut Verrius putat, ferire, cum id ipsum verbum concutere ex praepositione, quae est con, et quatere sit compositum; ¶ quassare autem est saepe quatere. ¶ Querquetulanae ut re putantur significari nymphae praesidentes querqueto virescenti, quod genus sylvae indicant fuisse intra portam, quae ab eo dicta sit Querquetularia. Sed feminas antiqui, quas sciens dicimus, viras appellabant. Unde adhuc permanent virgines et viragines. ¶ Ques antiqui dixerunt, inde declinatum remanet dativo casu, quibus, na qui adhuc ite qui facit, ut isti istis, illi illis. ¶ Qui hoc censetis, illuc transite; qui alia omnia, in hanc partem. His verbis perit ominis videlicet causa, ne dicat, qui non censetis. ¶ Quot servi, tot hostes, in proverbio est, de quo (1643B)Sinnius Capito existimat errorem hominib. intervenisse praepostere plurimis enuntiantibus; vero enim similius esse dictum initio, Quot hostis, tot servi, tot captivi fere ad servitutem adducebantur. Unde etiam mancipia, nec

Q-R. Pag. 70.

san . . . . . . . . . . . . . . . . ser . . . . . . . . . . . . . . . . epti . . . . . . . . . . . . . . . . ruti . . . . . . . . . . . . . . . . gia . . . . . . . . . . . . . . . . turbat . . . . . . . . . . . . . . . rent . . . . . . . . . . . . . . . . nucia. . . . . . . . . . . . . . . . Sinn[ius Capito . . . . . . . . . . . . ut perh[ibent . . . . . . . . . . benificae [virtutis. . . . . . . . . . . . . omnibus [ . . . . . . . . . . . . . . ancillae. (1643C). . . . . . . . . . . . . . . omnis un . . . . . . . . . . . . . . me part [regula, . . . . . . . . . . . . . sed v. . . . . . . . . . . . . . s altius fixa . . . . . . . . . . . . . ferendum qui . . . . . . . . . . . . . ¶ Quota significat [no solu id quod quia, ut ait Verrius, apud antiquos, [sed etiam id quod postquam, hac scilicet de causa, quod [Graecum ἐπεὶ utriusque signification[em optinet. ¶ Quod significat etiam aliquid, prae[terqua quod in usu fere e, et Graeci dicunt τὶ. ¶ Quin[quennales Censores appellabatur, qui lustru co[deret quito quoq. anno a quo nomiari coeptos. ¶ Quin[que genera signorum observabant Augures publici, [ex coelo, ex avibus, ex tripudiis, ex quadrupedibus, ex [diris, ut est in Auguralibus. ¶ Rufuli Tribuni mil[itum appellabantur, quos Consul faciebat, n[on populus: de quorum jure, quod Rutilius Rufus leg[e tulerat, qua eis cavebatur multis (1643D)modis: sic enim eleva[verant eorum jus, ac tunc elevabant, qui populi suffra[gio creabantur: Rufuli a cognomine Rutili, a[c post Rutili appellati sunt,

Pag. 71. . . . . . . . . . . . . . . . . nasae. . . . . . . . . . . . . . . . ae. . . . . . . . . . . . . . . Naevius. . . . . . . . . . . . . . ] uit. . . . . . . . . . . . . . . . ad. . . . . . . . . . . . . . . esen-. . . . . . . . . . . . . . Ru]ctare, non ructari, dicendum ait Verrius,] ut pro. . . . . . . . . . . . . . . os igitur. . . . . . . . . . . . . ] scrib- (1644A). . . . . . . . . . . Valerius Fl]accus Videres alios Ructa]re, ac respuere pulcherrima superbia.] . . M. Cicero tamen in libro II. Philippicarum,] ructaretur dixit. ¶ Respersum, vinum si]gnificat apud antiquos, quia in sacris no]vendialibus vino mortui sepulcrum s]pargebatur.. . . . . . . . . . . . . ] ¶ Romani videntur ab initio nulla usi esse] artificum opera, sed ubi primum ludos facere c]oeperunt tunc asciti artifices ab Etruscis ci]vitatibus fuerunt: sero autem ludi] omnes, qui nunc a Romanis celebrari solent,] sunt instituti. Quidam primos ponunt Rom]anos. Alii aiunt Megalenses, id est Matris] Magnae, ac populares Cereris. Alii aiunt] in conferendis equis Trojam lusitasse pueros] Romanos. Alii institutum, ut luderent e]quitando, jactu, saltu, cursu, festis Pa]lilibus: parib. que etiam (1644B)ut ludicrae certationes a] ludentibus fierent. ¶ Rubidus panis appellat]ur parum coctus, cum rubro colore, rubefactus.] Plautus in Casina: In furnum condit]o, atque ibi torreto pro pane rubido. It[em scorteae ampullae

Pag. 72.

vetustate rugosae, et coloris ejusdem, rubidae dici solent. ¶ Romanam portam vulgus appellat, ubi ex epistylio defluit aqua, qui locus ab antiquis appellari solitus est Statuae Cinciae, quod in eo fuit sepulcrum ejus familiae. Sed porta Romana instituta est a Romulo infimo clivo Victoriae, qui locus gradibus in quadram formatus est. Appellata autem Romana a Sabinis praecipue quod ea proximus aditus erat Romam. ¶ Rutabulum est, quo rustici in proruendo igne, panis coquendi gratia. Novius in Pico: Quid ego facerem, otiosi, rodebam rutabulum. Navius obscenam viri partem describens: Vel quae sperat (1644C)se nupturam viri adolescentulos, ea licet senile tractet retritum rutabulum. ¶ Ruta caesa dicuntur quae venditor possessionis, sui usus gratia concidit, ruendoq. contraxit. ¶ Rutilium rufum significat, cujus coloris studiosae etiam antiquae mulieres fuerunt, unde traxerunt cognomina rutilias, ut indicat frequenter Afranius. ¶ Rutrum tenentis juvenis est effigies in Capitolio ephebi, more Graecorum harenam ruentis, exercitationis gratia. Quod signum Pompeius Bithynicus ex Bithynia suppellectilis regiae Romam deportavit. ¶ Rutundam aedem Vestae Numa Pompilius, rex Romanorum, consecrasse videtur, quod eandem esse terram, qua vita hominum sustentarentur, crediderit, eamque pilae forma esse, ut sui simili templo dea coleretur. ¶ Ruscum est, ut ait Verrius, amplius paullo herba, et exiruis virgultis fructibusque (1644D), non dissimile junco, cujus coloris reb. uti mulieres solitae, commemorat Cato Originum

Pag. 73.

l. VII: Mulieres opertae auro, purpuraque; ars inhaeret diadema, coronas aureas ruscea facile, galbeos lineas, pelles, redimicula. ¶ Rupitias in XII significat damnum dederit. ¶ Rodus, vel raudus significat rem rudem, et imperfectam. Nam saxum quoque raudus appellant poetae, ut Accius in Melanippo: Constituit, cognovit, sensit conlocat sese in locum celsum. Hinc manibus repete roudus saxeum grandem et gravem. Et in Chrysippo: Neque quisquam a telis vacuus, sed uti cuiq; obviam fuerat, ferrum saxio rudem. Vulgus (1645A)quidem in usu habuit, non modo pro aere imperfecto, ut Lucilius, cum ait: Plumbi paxillum rodus liniq. matexam; sed etiam pro signato, quia in macipando, cum dicitur, Rudusculo libram ferito, asse tangitur libra. Cincius de Verbis priscis sic ait: Quemadmodum omnis fere materia non deformata, rudis appellatur, sicut vestimentum rude, non perpolitum: sic aes infectum rudusculum. Apud aedem Apollinis aes conflatum jacuit; id adrudus appellabant. In aestimatione Censoria aes infectum rudus appellatur. ¶ Rudiarii ab eodem dicuntur, qui saga nova poliunt. Hominem imperitum ¶ Rudem dicimus. ¶ Rudentes restes nauticae, et asini, cum voces mittunt. ¶ Ruspari est quaerere cribro, ut hoc versu indicatur: Et ego ibo, ut latebras ruspans rimarem optimas. ¶ Rustica vinalia appellantur mense Augusto XIII kal. Sept. Jovis dies festus, quia Latini bellum gerentes adversus Mezentium, omnis vini libationem (1645B)ei Deo dedicaverunt; eodem aute die Veneri templa sunt consecrata, alterum ad Circum Maximum, alteru in luci libitia densi, quia impius Deae tutela sunt horti. ¶ Rustum ex rubus

Pag. 74. . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . .

Pag. 75. . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . .

Pag. 76.

ubi incubare posset auspicii repetendi causa. ¶ Rogatio est, cu populus consulitur de uno plurib. ve hominibus, quod no ad omnis pertineat, et de una plurib. (1645C)ve reb. de quib. non omnib. sanciatur; na, quod in omnes homines resve populus scivit, lex appellatur. Itaq., Gallus Aelius ait, inter legem et rogationem hoc interest: rogatio est genus legis; quae lex, non continuo ea rogatio est. * non potest non esse lex, si modo justis comitiis rogata est. ¶ Romulum quidam a ficu Ruminali, alii, quod lupae ruma nutritus est, appellatum esse ineptissime dixerunt; quem credibile est a virium magnitudine, item fratrem ejus, appellatos. Romam appellatam esse Cephalon Gergithius, qui de adventu Aeneae in Italiam videtur conscribsisse, ait ab homine quodam comite Aeneae: eum enim occupato monte, qui nunc Palatius dicitur, urbem condidisse atq. eam Rhomam nominasse. Apollodorus in Euxenide ait, Aenea, et Lavinia natos Mayllem, Mulum Rhomumque, atque ab Rhomo urbi tractum nomen. Alcimus ait, Tyrrhenia Aeneae natum filium Romulum fuisse, atque eo ortam Albam Aeneae neptem, cujus filius nomine Rhodius (1645D)condiderit urbem Romam. Antigonus Italicae historiae scribtor ait, Rhomum quendam nomine, Jove conceptum, urbem condidisse in Palatio Romae, eique dedisse nomen. Historiae Cumanae compositor, Athenis quosdam profectos Sicyonem Thespiadasq., ex quib. porro civitatib. ob inopiam domiciliorum compluris profectos in exteras regiones, delatos in Italiam, eosque multo errore nominatos Aborigines, quorum subjecti qui fuerint Caeximparum viri, unicarumque virium imperio montem Palatium, in quo frequentissimi consederint, appellavisse a viribus regentis Valentiam: quod nomen

Pag. 77.

adventu Evadri Aeneaeque in Italiam cum magna Graece loquentiu copia interpretatu, dici coeptum Rhomen. Agathocles Cyzicenaru rerum conscribtor, ait. (1646A)vaticinio Heleni impulsum Aenean, Italiam petivisse portantem, suam secum neptem, Ascani filiam, nomine Rhome eamq., ut Italia sint Phryges potiti, et his regionibus maxime, quae nunc sunt vicinae urbi, prima omnium consecrasse in Palatio Fidei templum, in quo monte postea cum conderetur urbs, visam esse justa vocabuli Roae nominis causa, ea, quae priore, unde ea locum dedicavisset Fidei. Ait quidem Agathocles complures esse auctores, qui dicant Aenean sepultum in urbe Berecynthia proxime flumen Nolon, atq. ex ejus progenie quendam nomine Rhomum venisse in Italiam, et urbem Romam nominatam condidisse. Caltinus Agathoclis Siculi qui res gestas conscribsit, arbitratur e manu Trojanorum fugientiu Ilio capto, cuidam fuisse nome Latino, eumq. habuisse conjugem Rhomam, a quo, ut Italia sit potitus, urbem condiderit, quam Rhomam appellavisse. Lembus, qui appellatur Heraclides, existimat, revertentibus ab Ilio Achivis, quendam tempestate (1646B)dejectos in Italiae regiones, secutos Tiberis decursum pervenisse, ubi nunc sit Roma, ibique propter taedium navigationis, impulsas captivas auctoritate virginis cujusdam tempestivae nomine Rhomes, incendisse classem, atque ab ea necessitate ibi manendi urbem conditam ab his, et potissimum ejus nomine eam appellatam, a cujus consilio eas sedes sibi firmavissent. Galitas scribit, cum post obitum Aeneae imperium Italiae pervenisset ad Latinu Telemachi Circesq. filium, hisque ex Rome suscepisset filios Romum Romulumque, urbi conditae in Palatio causam fuisse appellandae potissimum Rhomae.

Pag. 78.

[Diocles Peparethius ait Iliam, Numitoris A[lbani regis filiam, gemellos edidisse, quos in i[ma Tiberis ripa a Faustulo, regio ministro, exp[ositos juxta ficum appellatam postea a Rom[ulo Ruminalem, sic jacentes lupam lac[tasse, et picum Martium nutrisse; post, repertos (1646C)[Accam Larentiam, Faustuli uxorem, educasse. Pler[ique tamen, conscio, et alimenta praebente Numito[re, nutritos aiunt, quod Ilia ex Marte se pepe[risse eos asseverabat, ac secreto litteris, omni deni[que liberali disciplina Gabiis institutos atque [excultos fuisse; atque ita in musicis primam p[ueritiam traduxisse, cum inter aequales omnes pr[aestarent corporis proceritate et forma, nomin[atos, alteru Romulu, Remum alteru. Eos ubi ex compre[ssu Iliae natos se cognoverint, et quod expositos in [ripa Tiberis lupa lactaverit praebens rumam, monte[vicino descedes, et quod reperti a Faustulo sunt educa[ti, Romulusque et Remus a ruma nominati poti[ssimum; praeterea, quo cum, patre essent procreati, [intellexerint, Numitori avo primum restituisse reg[num, deinde de urbe condenda per auguria decre[visse, uter eam conderet, nominaretq., ac Deorum [manifesta approbatione, Romulum urbem con[didisse, eamque nominasse Romam (1646D)potius, quam Romu[lam de de suo nomine, ut ampliore vocabuli signifi[catione prosperiora patriae suae ominaretur. [Romam antea Romulam appellatam Terentius quidem [Varro fuisse ait ab Romulo; deinde detortam voca[lem, detritasque literas fuisse credibile. Ceterum cau[sam ejus appellationis invenisse ait Verrius [vetitam esse publicari. ¶ Romanam portam ante[a Romulam vocitatam ferunt, quae fuerit [ab Roma appellata.

Pag. 79.

¶ Romuliam Tribum appellatam ait Dio]nysius ab Romulo, quod in agro ab eo] capto de Veientibus populis, ea Tribus cen]sebatur. Terentius Varro dictam ait, quod pro]xima Romae esset. . . . . . . . . . .] quae. . . . . . . . . . . . . . c]uidam (1647A). . . . . . . . . . . . . . . . ep. . . . . . . . . . ruma, id est,] mamma. . . . . . . . . . . . . . . Capitolio.. . . . . . . . . . . .] nium. . . . . . . . . . . . . . . . de. . . . . . . . . . . . . . . . quae. . . . . . . . . . . . . . . requisi-. . . . . . . . . . . . . ap]pellatam. . . . . . . . . . . . . . est quae. . . . . . . . . . . . . . ¶ Rumex genus teli simile spari Gallici, cujus]. m. Lucilius: Tum spara, tum rumices portantur,] tragula porro. ¶ Rumitant significat rumigera]nt, ut Naevius: Simul alius aliunde rum]itant inter se. ¶ Ruminalem ficum appel]latam, ait Varro prope Curiam sub Veter]ibus, quod sub ea arbore lupa rumam dederit] Remo et Romulo, id est, mammam. Mamm]a autem rumis dicitur; unde rustici haedos lactent]es subrumios vocant, (1647B)qui adhuc sub mamis habentur.] Alibi aute sunt qui putent, quod sub ea pecus] ruminari solitum esset. ¶ Rumen est pars colli,] qua esca devoratur, unde rumare dicebant,] quod nunc ruminare. ¶ Rumentum in Augur]alib. significare videtur interruptio abrupti]ove: Dum verba ancilib. movendis praeit, si int]erim vis canerit, tum aeque atque auspici]o augurio rumentum estod. ¶ Rhegium signifi]care oportere ait

Pag. 80.

Verrius id municipium, quod in freto e regno Siciliae est, quonia in dictu est a rupendo, quod est Graece ῥαταιαι, eo quidem magis, quia in Gallia Cisalpina ubi forum Lepidi fuerat, Regium vocatur. ¶ Rhodesicadionque cum dixit Lucilius, quo nomina riparum posuit, tam infestum sibi corpus et valitudinem referens, quam levis sed saluti navigantium. ¶ Rhinocerote quidam esse aiunt bove Aegyptium. ¶ Redemptores proprie, atque antiqua consuetudine (1647C)dicebantur, qui cum quid publice faciendum ut praebendum condixerant, effecerantque, tum demum pecunias accipiebant; nam antiquitus emere pro accipere ponebatur. At hi nunc dicuntur redeptores, qui quid conduxerunt praebendum utendumq ¶ Redibiturtu id proprie dtr, quod redditu e, iprobatuq. et qui dedit, ideque rursus coactus est habere id, quod ante habuit. ¶ Rediviam quidam, alii reluvium appellant, cum circa unguis cutis se resolvit, quia ruere est solvere. Titinius in Setina: Lassitudo conservum rediviae et flagri; et Livi.: Scabra in legendo, reduviosave offendens. ¶ Redhostire referre gratiam. Navius in Lupo: Vel Veens regem salutant jubae Albanu mulium, comitem senem sapientem contra redhostis Menalus. Et Accius in Amphitryone: Cedo ecquid te redhostititum, cum eas sem objectet facilius. Na et hostire, pro aequare posuerunt. Ennius in Cresphonte: Audis atque auditis hostimentum adjungito; (1647D)et in Hectoris Lytris: Quae mea cominus machaera atque hasta hospius manu. Et Pacuvius in Teucro: Nisi coerceo protervitates, atque hostio ferociam. ¶ Redatruare dicitur in Salioru exultationibus, cn praesul ampiruavit, quod est, motus edidit, ei referuntur invicem iidem motus. Lucilius: Praesul

Pag. 81.

ut amptruet, inde vulgus redamplavit. At Pacuvius: Proaertreda gratia. Simul cu videa Graios nihil mediocriter redamptruare, opibusque summis persequi. ¶ Redivivu est ex vetusto renovatum. Cicero L. I. in Verre: Utrum existimatis minus operis (1648A)esse, unam columnam efficere ab integro novam, nullo lapide redivivo. ¶ Redarguisse per e. littera Scipio Aphricanus, Pauli filius, dicitur enuntiasse, ut idem etiam pertisum, cujus. m. Lucilius, cum ait: Quo facetior videare, et scire plus quam ceteri, pertisum homine, non pertaesum dicere feru. Nam genus *. ¶ Redimiculum vocant mulieres catellam, qua maxime utuntur ornatus causa. ¶ Reus nunc dicitur, qui causam dicit: et ite qui quid promisit sponditve, ac debet. At Gallus Aelius Li. II. Significationum verboru quae ad jus pertinent, ait: Reus est, qui cum altero litem contestatam habet, sive his egit, sive cum eo actum est. ¶ Reus stipulando e ide, qui stipulator dicitur; quippe suo nomine ab alteroquib. populatus est, non his qui alteri adstipulatus est. ¶ Reus promittendo est, qui suo nomine alteri quid proisit, qui pro altero quid proisit. At Capito Actus in eade quide opinione est, sed exemplo adjuvat interpretationem. Numa in secunda tabula, (1648B)secuda lege, in qua scriptu est: Quod horu fuit unu judici arbitrove, reove, eo die diffensus esto. Nunc uterq. actoru reiquae in judicio me vocatur, itemque accusator de vi accitur more vetere, et consuetudine antiqua. ¶ Rivus vulgo appellatur tenuis fluor aquae, non spe consiliove factus, verum naturali suo impetu; sed hi rivi dicuntur, qui manu facti sunt, sive super terram fossa, sive super specu, cujus vocabuli origo ex Graeco pendet. ¶ Repanda locantur Pompina flumin[a,

Pag. 82.

id est, purganda: retae enim vocantur arbores, quae a[ut ex ripis fluminum eminent, aut in alveis extant. ¶ Rit[us est mos, vel consuetudo. ¶ Rite autem bene a[c recte significat . . . . . . . . . . istic. [Plautus Menaechmis: Certe haec mulier canterino [ritu astans somniat . . . . . . . . homi . . . . . . . . . . . . . . . ina . . . . . . . . . . . . . . . . (1648C)telo . . . . . . . . . . . . . . . . alio [. . . . . . . . . . . facit mentionem [. . . . . . . . . . . . telorum [. . . . . . . . . . . . . solitum est . . . . . . . . . . . . . . remo [. . . . ¶ Retractare est rursus tractare. ¶ Ra[bidus a rabie dictus, qui morbus caninus est. Catullus [de Berecynthia et Atti: Abit in quiete molli rabidus [furor animi. ¶ Ravi coloris, ravistelli appellantur [a Plauto, qui sunt inter flavos et caesios, ravo sub con-. . . . . . . . . . . . quod genus hominum [pessimum est. Idem in Epidico: Sed quis haec est [muliercula, et ille ravistellus, qui venit. ¶ Rates [vocantur tigna inter se colligata, quae per aquam agan[tur: quo quidem vocabulo interdum etiam na[ves ipsae significantur. Afranius in Epistula [. . . . . . Vento perculsam ratem. It[em eodem nomine significarint etiam re[mos. Attius in Neoptolemo. (1648D)Atque ego rep[ercutio ratibus mare; et alio loco: Sed jam [propellunt caeruleum rates salum. ¶ Radere g[enas vetitum est in lege XII., id est, unguib. [scindere. ¶ Rabula dicitur in multis intus neg[otiis, paratusq. ad radendum quid auferendumq.; [vel est ita dictus, quia acrior sit in neg[otiis agendis, et quasi rabiosus.

Pag. 83. . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . ¶ Rodusculana porta videtur appellata, qu]od (1649A)rudis et impolita sit relicta; vel quia ae]re vincta fuit; na aes, ut Varro ait in libro Antiqui]tatum, raudus dicebatur: atque ex eo dici in man]cipando: Raudusculo libram ferito. ¶ Runa genus] teli. Ennius: Runata recedit, id est, pilata. Est] genus etiam . . . . . . . . . . . .] enim. . . . . . . . . . . . . . m, atque. . . . . . . . . . . . . quod] veneno tingebant. . . . . . . . . .] us. M.. . . . . . . . . . . . . . Val]erio. . . . ¶ Rasores antiqui fidicines appel]labant, qui, ut ait Verrius, ita appellati vid]entur, quia radere ictu chordas videantur] artificio quodam. ¶ Ratitum quadrantem] Tarquitius in libro, quem inscribsit de. . . ] et Oppius Aurelius, dictum putant, quod] in eo, et triente, ratis fuerit effigies,] ut navis in asse, a qua quidem re appellatum] quoque ratitum dicunt. Meminit trientis] ratiti Antonius, (1649B)qui ratitos ex hac causa dici] trientes putat, quod ratis appellatio tertiae parti]s assis sit, quintae autem, aut alius partis] in illa sic, sed secundum numerum, ut sex]tans; nec hac re ratem dici solere, nisi de terna;] ac legionum unam unam ratem triente sig]nificat, quod hi penderentur trientes, cum ra]tio cum his putaretur, quibus solvendae res ess]ent. ¶ Ravim antiqui pro raucitate dicebant.] Plautus: Ubi si quid poscamus, ad ravim poscamus.] Item: Experiuravi hercle omnia ad raucam rav]im; et in Artemone: Et. . . . . . Caecilius] in Hypobolimaeo: Prius ad ravim poscaris, qua placen]tam feceris. ¶ Ratus sum,

Pag. 84.

significat putavi; sed alioqui pro firmo, certo, ponitur ratus, et ratu. Ennius: Occidutur, ubi potitur ratus Romulus praedam. Et Accius in Menalippo: Neque ratu est, quod dicas, neq. quae agitas, dicendi est locus. ¶ R. duobus in coplurib. orationib. cum de actis disserti (1649C)cujus etia perscribi solet, id est, Rationu Relatarum quod his tabulis docentur judices, quae publice data, atq. accepta sint. ¶ Raviliae a ravis oculis, quemadmodum a caesiis caesullae. ¶ Ratumena porta a nomine ejus appellata est, qui ludicro certamine quadrigis victor, clarusci generis juvenis vehis consternatis equis excussus Romae periit, qui equi feruntur non ante constitisse, quam pervenirent in Capitolium, conspectumq. fictilium quadrigarum quae erant in fastigio Jovis templi, quas faciendas locaverant Romani vegenti cuidam artis figulinae prudenti; quae bello sunt reciperatae: quia in fornace adeo creverant, ut eximi nequirent; idque prodigium portendere videbatur, in qua civitate eae fuissent, omnium eam futuram potentissimam. ¶ Reciperatio est, ut ait Gallus Aelius, cum inter populum, et reges, nationesque et civitates peregrinas lex convenit, quomodo per reciperatores reddantur res reciperenturque, resq. privatas inter se (1649D)persequantur. ¶ Reciprocare pro ultro, citroq. poscere usi sunt antiqui, quia procare est poscere.

Pacuvius in Teucro: Rapido, reciproco, percito, augusto, citare, rectem, reciprocare. unde eq. gremiis subjectare, adfigere. Plautus in Astraba: Quasi tollenono, aut pilum Graecum reciproceis plana via. ¶ Recellere, reclinare, et excellere, in altum extollere. ¶ Recinium, omne vestimentum quadratum, hi qui XII. interpretati sunt, esse dixerunt vir toga * mulieres utebantur, praetextum clavo purpureo.

Pag. 85.

unde reciniati mimi planipedes; quam rem diligenter exsequitur Santra L. II. de Antiquitate verborum. (1650A)¶ Reconductae fecerit et condere urbem, facere, aedificare, ut Cincius testatur in libro de Verbis priscis. ¶ Ricae, et riculae vocantur parva ricinia, ut palliola ad usum capitis facta. Grane quidem ait esse muliebre cingulum capitis, quo pro vitta Flaminica redimiatur. ¶ Rectae appellantur vestimenta virilia, quae patres liberis suis conficienda curant, ominis causa, ita usurpata, q. a stantibus et in altitudinem texuntur. ¶ Remancipatam Gallus Aelius esse ait, quae mancipata sit ab eo, cui in manum convenerit. ¶ Rienes quos nos vocamus, antiqui nefrundines appellabant, quia Graeci νεφροὺς eos vocant. Plantus in Satyrione: Male tibi evenisse video; glaber erat tamquam rien. ¶ Refriva fabra dtr, via ait Cincius quoq., quae ad sacrificium referri solet domum ex segete auspicii causa, quasi revocant fruges, ut domum datantes tevirtico ad rem divinam faciendam. Aelius dubitat, (1650B)an ea sit, quae prolata in segetem domum referatur, an quae refrigatur, quod est torreatur. Sed opinionem Cinci adjuvat, quod in sacrificiis publicis, cum puls fabata dis datur, nominatur refriva. ¶ Remeare, redire: ut comeare, ultro citro ire; unde commeatus dari dicitur, id est, tepus, quo ire, redire cum possit. Afranius ut in ea mancipato: Vetuit me sine mercede prosum paucius remeare in ludum. ¶ Remeligens et remorae memorando dictae sunt in Plauto in Patina: Nam quid illae nnc tam divinitus remorantur remeligines; ab Afranio in Prodito: remeligo a Laribus missa sum hanc, quae cursum

Pag. 86.

cohib[eam navis. ¶ Remora alias tarditas nomiman[tur, ab eo quod mora facit. Plautus Trininno: [Quae in rebus multis obstant, odiosaeq. su[nt, remoramque faciunt rei privatae et publi[cae. Lucilius. Quaenam vox ex te resonans meo gr[adu remoram facit. ¶ Remurinus ager (1650C)dictus, [quia possessus est a Remo; et habitatio Remi Remu[ria item in Aventino dicta: nam que Aventinu, [inquo habitaret, elegisse Remu dicunt. Unde vocitatam [aiunt Remuriam, locum in summo Aventino, ubi de urb[e condenda fuerat auspicatus. Alias ¶ Remorum qu[ondam eum locum appellatum fuisse . . testis est [ . . . . . . . . . ¶ Remores item in usp[icio aves dicuntur, quae acturum aliquid remora[ri compellunt . . . . . . ¶ Rimari, quaere[re valde, ut in rimis quoq. . . . . qui te rima[tur . . . . . . . . . . . . . Ennius Li. XI . . . . . . . . . . . . viriq. ¶ Re[millum dicitur, quasi repandum . . Lucilius Suda . . . . . . . . . . . . remilium et Afra[nius in . . . . . . . coxendice pergam [ . . . . . . . . ¶ Remorbescat En[nius posuisse videtur, pro in morbum recidat. ¶ Re[futare significat redarguere. Pacuvius in Hem[iona. . . . . . . (1650D)quas gloria et . . . . . . . . . . . . rictas humanum [ . . compositum a fando, versa a. litera in u., [ut item in caludo factum est, a quo recludere. ¶ Re[nanciscitur, Verrius quidem significare ait rep[rehendit. Unde adhuc nos dicimus nanciscitur; [et nactus, id est, adeptus. ¶ Reor, existimo, et quaec[unq. ab eo declinantur, quorum passiva aucto[ritas est. ¶ Remulco

Pag. 87.

est, cum scaphae remis navis magn]a trahitur. ¶ Rigidum et praeter modum frigidum si]gnificat, et durum . . . . . . . . . . . ugido. . . . . . . . . . . . . . . rigido (1651A). . . . . . . . . . . . . rigi]do ferro. . ¶ Regifugium dies notatur in Fastis] VI kal. Martias, ut ait Verrius, ita dict]us, quia eo die rex Traquinius Roma fugerit;] quod falsum esse arguit Cincius in libro Fastorum,] et Tulius de Feriis, qui Saliares virgines et] Salios adesse dicunt Regi sacrorum, cum facit sacri]ficium in Comitio, quo facto statim fugit: quod veru cog]noverit esse, qui legerit in Fastis dies tales, qua]les notantur sic. Q. REX. C. F. id est], Quando Rex Comitiavit, Fas; id est, ad comitium it]at: his enim tantum feriis Regi sacrorum in Comitium,] nec in aliis ire licet; qui mos videtur ascitus ex E]truria. Regifugium item dies notatur in Fastis,] kal. Juniis, qui dies, quia totus nefastus non est,] legi debet cum nota N' . non N. quod ille dies sit] e nefasto fastus. ¶ Regia dicta, quod sacrorn causa ta] qua in fan a Pontifice convocati, in eam convenirent,] aut quod in ea sacra a Rege sacrificulo erant sol] ita usurpari. (1651B)¶ Regiae feriae dictae videntur, q]uae fiunt fori, conventus et nundinarum causa, in] civitate aliquem per sacerdotem, qui sit regia maj]estate; sed non semper ob hanc una causam tant]um, qui hominitatis majestatis cura datur etia, cu expiatio] ictus fulguris t, aut in procurando portento simi]li, quo Regiae feriae fieri etiam solitae sunt. ¶ R]eglescit, cum dixit Plautus, significat crescit, h]oc versu: vix supersum dolori, qui in dies, va]e misero mihi ac perdito, reglescit magis magisque]. Inde etiam glires

Pag. 88.

dicti videntur, quibus corpus pinguitudine adcrescit. ¶ Reapse est reipsa. Pacuvius in Armorum judicio: Si non est ingratum reapse quod feci bene. ¶ Regimen pro regimento usurpant poetae. Ennius L. XVI: Primus senex bradyn (in) regimen belliq. peritus. ¶ Relegati dicuntur proprie, quib. ignominiae, aut poenae causa necesse est ab urbe Roma, aliove quo loco abesse lege, Senatusque consulto, (1651C)aut edicto magistratus, ut etiam Aelius Gallus indicat. ¶ Religiosus est non modo Deorum sanctitatem magni aestimans, sed etiam officiosus adversus homines, dies autem religiosi, quib., nisi quod necesse est, nefas habetur facere: quales sunt sex et triginta Atri qui appellantur, et alii senes, atq. hi, quib. mundus patet. * esse Gallus Aelius, quod homini ita facere non liceat, ut si id faciat, contra deorum voluntatem videatur facere, quo in genere sunt haec: in aedem Bonae Deae virum introire; adversus mysticae legem ad populum ferre; die nefasto apud Praetorem lege agere. Inter sacru autem, et sanctu, et religiosum differentias bellissime refert. ¶ Sacrum aedificium, cosecratu deo. ¶ Sactu muru, qui sit circu oppidu. ¶ Religiosum sepulcrum, ubi mortuus sepultus, aut humatus sit, satis constare ait. Sed ita portione quadam et temporibus eadem videri posse, siquidem quod sacrum est, idem lege aut instituto majorum sanctum esse putant, violari id sine (1651D)poena non possit. Idem religiosum quoque esse, qui non jam sit aliquid, quod ibi homini facere non liceat; quod si faciat, adversus deorum voluntatem videatur facere. Similiter de muro et sepulcro debere observari, ut eadem

Pag. 89.

et sacra, et sancta, et religiosa fiant; sed quo modo, quod supra expositu est, cum de sacro diximus. ¶ Repotia postridie nuptias apud novum maritum cenatur, quia quasi reficitur potatio. Pacuvius in Iliona: Ab eo depulsum mamma paedagogandum accipit appot. . talis libet. ¶ Repagula sunt, ut Verrius ait, quae patefaciundi gratia (qua) ita figuntur, ut ex contrario quae oppanguntur. (1652A)Cicero in Verrem L. IV: Postea convolsis repagulis, effractisque valvis, demoliri signum, ac vectibus labefactare conantur. Quae poetae interdum repages appellant. ¶ Repudium Verrius ait dictum, quod fit ob rem pudendam. Accius: Repudio ejecta ab Argis jam dudum exsulo. ¶ Repedare, recedere. Pacuvius: Paulum recede, gnate, a vestibulo gradum. ¶ Repastinari ager is dicitur, ut Verrius existimat, cujus natum mutatur fodiendo, cum aut silvester ex quo dicatur, aut lapis mollitur frangendo, ut fiat pascui, vel pecoribus herba, vel hominibus satione. Cato in ea, quam scribit de Suis virtutibus contra Thermum: Ego jam a principio in parsimonia, atque in duritia, atque industria omnem adolescentiam meam abstinui, agro colendo, saxis Sabinis, silicibus repastinandis, atque conferendis. Afranius in Repudiato: Repastina serat senex, fugis. (1652B)¶ Reluere, resolvere, repignerare. Caecilius in Carine: Ut aurum et vestem, quod matris fuit, reluat, quod viva ipsi opposuit pignori. ¶ Resignare, antiqui pro rescribere ponebant, ut adhuc subsignare dicimus pro subscribere. Cato de Spoliis, ne figerentur, nisi quae de

Pag. 90.

ho[stibus capta essent: Sed tum ubi indivisi sunt, rev[ertantur resignatis vectigalibus . . . . . nar . . . . . . . . . . . . . . . . requi . . . . . . . . . . . . . . . alia a . . . . . . . . . . . . . . . quod II . . . . . . . . . . . . . . . reb . . . . . . . . . . . . . . . . indi . . . . . . . . . . . . . . . tertium . . . . . . . . . . . . . . ranorum . . . . . . . . . . . . . . positi . . . . . . . . . . . . . . . nisi a . . . . . . . . . . . . . . . (1652C)vocabu . . . . . . . . . . . . . . . cretum . . . . . . . . . . . . ¶ Resulta[re, saepe resilire. ¶ Restibilis ager dicitur, qui bie[nnio continuo seritur farreo spico, id est arist[ato; quod ne fiat, solent qui praedia locant, excip[ere. ¶ Reses et residuus dtr ignavus, quia residet. Accius [in . . . . . . . . . Odi residuos, sumn[o deditos, atque inertes. Afranius in Rosa: Praetere[a resides multi . . . . . . Pacuvius in Arm[orum judicio . . . . . . . Tuq. te desider[e mavis residem, at contra nos hic esse in [labore . . . . . . . . . ¶ Resecrare, reso[lvere religione; utique cum reus populum co[mitiis oraverat per Deos, ut eo periculo li[beraretur, jubebat magistratus eum resec[rare. Rursus autem, idem uti se liberarent, ins[istebat, et quod insons innocensque esset cau[sabatur, et, quod caput est, ne eidem iter[um dies diceretur, neve iterum animadverti sta[tuerent in eum, deprecabatur, (1652D)cumque comitia esse[nt dimittenda.

Pag. 91. . . . . . . . . . . . . . . . aut. . . . . . . . . . . . . . . jure. . . . . . . . . . . . . . . ut. . . ica. Plautus: Resecroque, mater, quod dud]um obsecraveram.. . . . . . . . . resecr]or. . . . . . . . . . . . . ¶ R]es conperendinata dicitur, ut Verrius ait, jud]icium in diem tertium constitutum. ¶ Ravam vocem significare ait Verrius raucam, et] parum liquidam, proxime canum latratum sonan]tem; unde tiam causidicus pugnacite]r loquens, (1653A)¶ Rabula appellabatur, ut est apud Lu]cilium. . . . . . . . . . . . . . . travilla. . . . . . . . . . . ravist]elli, nisi a ravi potius dictos velimus, ut est apud Pla]utum, qui ait in Aulularia: Ubi si quid] poscamus (quod) ad ravim poscamus prius. Et ali]bi: Expurgabo hercle omnia ad raucam] ravim. ¶ Rosea in agro Reatino campus] appellatur quod in eo arva rore humi]da semper serent. ¶ Rediculi fanum extra portam] Capenam Cornificius ait fuisse; qui Rediculus pro]pterea appellatus est, quia accedens ad ur]bem Hannibal, ex eo loco redierit, quibus]dam visis perterritus. ¶ Reserari Verrius ait] dici ab eo quae demota sera a jan]uae cardine patefiant seres: inde, quae patefacta, et] declusa sint, reserata dici; serae] neque dicantur fustes, qui opponuntur clausis] foribus. Pacuvius in Armorum judicio: Nunc] pandite svalva, (1653B)removete seras, ut] complectar. ¶ Remanant

Pag. 92.

, reptent. Ennius L. I: Desunt rivos camposque remant. ¶ Refert cum dicimus, errare nos ait Verrius: esse enim rectum rei fert, dativo scilicet, non ablativo casu. Sed esse jam usu possessum. ¶ Ridiculus proprie dicitur, qui in rebus turpib. ridetur. ¶ LIBER XVII SEXTI POMPEI FESTI. LIBER XVIII.

¶ RIDEO, INQUIT GALBA CANterio, proverbium est, quod Sinnius Capito ita interpretatur, nisi, qui principio rei alicujus inchoatae deficiunt animo. Sulpicius Galba, cum in provinciam exiens, ad portam ipsam canterium suum animadvertisset cecidisse, rideo, inquit, canteri, te jam lassum esse, cum tam longum iter iturus, vix id sis ingressus. ¶ Retricibus, (1653C)cum ait Cato in ea, quam scribsit, Cum edissertavit Fulvi Nobilioris censuram, significat aquam eo nomine, quae est supra viam Ardeatinam, inter lapidem secundum et tertium, qua inrigantur horti infra viam Ardeatinam et Asinariam usque ad Latinam. ¶ Recepticium servum, Cato in Suasione legis Voconiae cum ait, significat, qui ob vitium redhibitus sit: Ubi irata facta est, servum receptitium sectari atque flagitare virum jubet. ¶ Rogat, id est, consulit populum, vel petit ab eo, ut id sciscat, quod ferat; unde nos quoque in consuetudine habemus pro petere, et orare. Cato in Dissuasione ne lex Baebia derogaretur, ait: Hoc potius agam, quod hic rogat. ¶ Restat,

Pag. 93.

pro distat, ait Ennius ponere, cum his dicat: Impetus aut longe mediis regionibus restat. ¶ Ruri esse, non rure, dicendum, testis est Terentius (1653D)in Phormione, cum ait: Ruri se continebat; ibi agrum de nostro patre. ¶ Religioni est quibusdam porta Carmentali egredi, et in aede Jani, quae extra eam, Senatum haberi ; quod ea egressi sex et trecenti Fabii apud Cremeram omnes interfecti sunt, cum in aede Jani S. C. factum esset, uti proficiscerentur.

¶ Retiario pugnanti adversus murmillonem, cantatur: Non te peto, piscem peto; quid me fugis Galle? quia murmillonicum genus armaturae Gallicum, est ipsique murmillones ante Galli appellabantur, in quorum galeis piscis effigies inerat. Hoc autem genus pugnae institutum videtur a Pittaco, uno ex Septem Sapientibus, qui adversus Phrynonem dimicaturus propter controversias finium, (1654A)quae erant inter Atticos, et Mytilenaeos, rete occulte lato impedivit Phrynomen. ¶ Resignatum aes dicitur militi, cum ob delictum aliquod jussu. Tr. Militum, * in tabulas refertur. ¶ Resignare enim antiqui pro scribere interdum ponebant. ¶ Rituales nominantur Etruscorum libri, in quibus praescribtum est, quo ritu condantur urbes, arae, aedes sacrentur, qua sanctitate muri, quo jure portae, quomodo tribus, curiae, centuriae distribuantur, exercitus constituantur, ordinentur; ceteraque ejusmodi ad bellum ac pacem pertinentia. ¶ Rutilae canes, id est, non procul a rubro colore, immolantur, ut ait Ateius Capito, canario sacrificio pro frugibus deprecandae saevitiae causa sideris caniculae. ¶ Religionis praecipuae habetur

Pag. 94.

censo[ria majestas, cujus in libris de Vita P. R. Varro exe[mpla haec profert: M. Fulvius Nobilior, cum M. [Aemilio Lepido Censor factus, cum ei (1654B)admodum i[nimicus antea extitisset, saepeque judicia cum e[o sibi fuissent, publicae rei causa, quae in pri[mis spectatur, statim eo delato munere, homini [inimicitias remisit: quod ejus animi judicium fu[it omnib. gratum et probatum. A Postumius, Q. F[ulvius Censs. facti, quia Fulvius duos filios amiserat [in Illyrico militantes, et propter grave morbum oculor[um, censuram gerere non poterat, ut libri Sibyll[ini adirentur, auctor fuit, et ut publice supp[licaretur pro valetudine collegae, Ti. Sempron[ius, cum a Rutilio Tr. pl. censoria fides labe[factaretur, qui ob parietem dirutum iratus cum esset ae[dis privatae, die dicta collegam Claudium condemna[verat, fecit ut eaedem illae, eodem quae in loco erant, con[demnatum absolverent centuriae. L. Aemili Paulus [et Q. Philippi religiosa censura fuit. Laboravit [Paulus morbo gravi, et paene amissione capitis [in eo honore. Religiosa item et P. Corneli S[cipionis Nasicae, cui collega M. Popilius, (1654C)post cons[ulem qui fratrem vidit, censura fuit, vadatus [enim cum esset, . s. a P. R. liberatum constat. M. Val[erius Messala, C. Cassius Longinus Censores, [quoru in magistratu subversa pudicitia fuerat, famosi [extiterunt: nam palmam, quae in Capitolio in ara [ipsa Jovis Optimi Maximi, bello Persico nata fuerat, [tunc prostratam ferunt, et ibi enatam ficum, infames quae [rursus fecit, qui sine ullo pudicitiae resp[ectu fuerant Censores. L. Corneli Lentuli, [C. Censorini sequitur censura: Lentulus judicio pu[blico repetundarum damnatus fuerat. [Plurimi itaque censuram adepto damnationis

Pag. 95.

poenam remiserunt. P. Africani.] L. Mummi censura insignis: sed in qua segniti[ae in agendo notetur Mummius. Is Asellum nulla] soluta poena ex aerariis exemit, Africani irrisa] severitate, qui illum fecerat aerarium. Sed et Q.] Fulvi Nobilioris, et ejus collegae Appi Claud]ii fuit nobilissima (1654D)censura, nobilitati] tribus notis inustis severissimis. Q. Pompei et Q. Caecili] Metelli Macedonici censura lectus se]natus, ad summum senatores amoti sunt] tres, et eo lumine, qui aliorum offunderent] claritatem. ¶ Redinunt, significat, redeunt.] Ennius. . . . . . . . . . . . . redinunt in patriam . . . . . . . . . .] eunt feri. . . . . . . . . . . . ¶ R]egium est, quod est aut fuit regis,] ut servus regius et domus regia, qualis est] Numae Pompili. At ¶ Regale facinus, quod est dignum rege. ¶ Romanos in Lib. XI. Graeco]s appellat Ennius, cum ait: Contendunt Grae]cos, Graios memorare solent sos, Quod Graeca lin]gua longos per temporis tractus H]ispani. Non Romanos (1655A)ait Graece locutos,] cum Romulus urbis conditor verbis linguae Lati]nae locutus sit: sed quod olim lingua Graecae] gentis fuerit eadem cum Latina, parum prola]tione mutata. Hoc autem verum esse ind]icat origo ejus quae videtur quasi Graecae u]surpatio. ¶ Rigido tum caerula suro, cum ait] Ennius, locatus videtur super etymo verbi caeru]li; est enim a matris nomine. Eodem verbo de eadem] re usus est et L. II: Fert sese per laeta camp]i caerula prata. Caerula mare ipsum dixit] et alibi: Inde Parum per caerula navibus amb]ulabant. Parum insulam

Pag. 96.

refert. Item: Unum surum surus ferre, tamen defendere possunt. Suri autem sunt rustes, et hypocoristicos surculi. ¶ Reque eapse Scipio Africanus, Paulli filius, cum Pro aede Castoris dixit, hac compositione usus est: Quib. (1655B)de hominib. ego saepe, atq. in multis locis opera, factis, consiliis, reque eapse saepe benemeritus spem; id est, et re ipsa. ¶ Resp. multarum civitatum pluraliter dixit C. Gracchus in ea, quam conscripsit de Lege p. Enni et peregrinis, cum ait: Eae nationes, cum aliis reb. per avaritiam atq. stultitiam, res publicas suas amiserunt. ¶ Recto fronte ceteros sequi si norit, Cato in Dissertatione consulatus. Antiquae id consuetudinis fuit, ut cum ait Ennius quoq.: A stirpe supremo; et: Ilia die nepos; et: Lupus foeta; et: Nulla metus. Etiam in commentariis Sacrorum pontificalium frequenter est hic ovis, et haec agnus, ac porcus; quae non ut vitia, sed ut antiquam consuetudinem testantia, debemus accipere. ¶ Recipie apud Catonem, pro recipiam, ut alia ejusmodi complura. ¶ Redemptitavere item, ut clamitavere. Cato idem in ea, qua egit de Signis et tabulis: Honorem temptavere ait, I. efacta benefactis non (1655C)redemptitavere. ¶ Repulsior, secunda conlatione, dixit Cato in ea, quae est Contra Cornelium apud populum: Haec quis incultior, religiosior, desertior, publicis negotiis repulsior. ¶ Ratissima quoq. ab his, quae rata dicimus; unde etiam rationes dictae. Cato in quam Thermum: Erga remp. multa beneficia ratissima atq. gratissima. ¶ Regillis, tunicis albis et reticulis luteis utrisq. . . ctis, textis susum versum

Pag. 97.

a stantib. pridie nuptiarum diem, virginis indutae cubitum ibant ominis causa, ut etiam in togis virilibus dandis observari solet. ¶ Rapi simulatur virgo ex gremio matris; aut, si ea non est, ex proxima necessitudine, cum ad virum traditur, quod videlicet ea res feliciter Romulo cessit. ¶ Rapi solet fax, qua praelucente nova nupta deducta est ab utrisq. amicis, ne (1655D)aut uxor eam sub lecto viri ea nocte ponat, aut vir in sepulcro comburendam curet, quo utroq. mors propinqua alterius utrius captari putatur. ¶ Ritus est mos comprobatus in administrandis sacrificiis. ¶ Receptus mos est, quem sua sponte civitas alienum adscivit. ¶ Religiosi dicuntur, qui faciendarum praetermittendarumq. rerum divinarum secundum morem civitatis delectum habent, nec se superstitionibus implicant. ¶ Renovativum fulgur vocatur, cum ex aliquo fulgure functio fieri coepit, si factum est simile fulgur, quod idem significet. ¶ Referri diem prodictam, id est, anteferri, religiosum est, ut ait Veranius in eo, qui est auspiciorum de comitiis, idque exemplo comprobat L. Juli et P. (1656A)Licini Censorum, qui id fecerunt sine ullo decreto Augurum, et ob id, lustrum parum felix fuerit. ¶ Regalia exta appellantur, quae potentibus insperatum honorem pollicentur; privatis et humilioribus, hereditates; filio familiae, dominationem. ¶ Respicere autem et in auspicando, unde quis avem prospexit, cum eodem revertitur. ¶ Religiosum ac sacrum est, ut templa omnia atq. aedes, quae etiam sacratae dicuntur; ad quod per se religiosum

Pag. 98.

est, non utiq. [sacrum est, ut sepulchra, quod ea non [sacra, sed religiosa sunt. ¶ Reus, cum pro u[troque ponatur, ut ait Sinnius in eo, qu[em de Reo inscribit, et cum dicit pro se, a[ut cum contra te agit, juramento tuo uti p[otest. ¶ Roscii vulgo appellari solent, in [omni arte ita perfecti, ut Roscius comoedus in [arte sua perfectus fuerit, cui (1656B)nihil deesset [ad perfectionem, ut Libro I. de Oratore ai[t Cicero. ¶ Rustica Vinalia mense Aug[usto, ut est in Fastis, Veneri fiebant, quod eodem illo [die aedis ei deae consecrata est, jumenta[q., et olitores ab opere cessant, quia omnes horti [in tutela Veneris esse dicuntur ¶ Raucos appella[tos esse ait Verrius videri ab ariditate, [sive a similitudine quadam spicarum aristae; in sp[icis namque flava frumenta rava appe[llari idem Verrius docet. ¶ Rica est [vestimentum quadratum fimbriatum, pur[pureum, quo Flaminicae pro palliolo mitrave [utebantur, ut Verrius existimat. Titi[nius: Rica ex lana sucida, alba vesti[tus. Alii dicunt, pallium esse triplex, quod conf[iciant virgines ingenuae, patrimae, m[atrimae, quod caeruleo colore infectu lavetur aqua p[ura. Alii, quo Flaminica cingat pileum. ¶ Respici avis [tunc dicebatur, cu peracto sacrificio, (1656C)quasi finis imp[etratus esset, et quasi forent comitia perfecta, sum[i tunc reum jubebant sacerdotes suo more, alii[sq. peractis juxta consuetudinem luci, in quo sacra fa[ciebant, reo a calatorib. ingeniculato, [atque ita inclinato vinum in caput infun[debant solemni cum precatione. ¶ Remisso [exercitu, simul etiam

R-S Pag. 99.

Augur, quo Consul in bello u]sus est in auspicando, discedere una] jubetur, quod tunc, illo discedente, cer]tum est, exercitum etiam esse remissum,] ut cum opus sit, tunc si velit, discede]re possit. Nam Consules et Censores non] in perpetuum Auguribus praesentibus utu]ntur, ut ait Ap. Pulcher, sed tantum in auspi]cio, quas postea dimittat is, a quo lege se]cures habitae (1656D)sunt prius; quem et priorem] esse ait Antistius Labeo, quiq. eadem qu]oq. lege significari, ut prior sit in auspi]cando, dicitur, ut ait idem Labeo in libro de] Officio Auguris. Potest autem Augur id et] in consilio facere, vel in alio, quo se]det loco; pullisque pultem edentibus solistim]um facit auspicium. Potest etiam, si ve]lit, intra pomoerium; sin autem, in tem]plo consistit. ¶ Repertum dicitur idem quod] amissum recipere, quasi repartum et re]paratum. ¶ Rictus, rixae, rixosae, ringitur] dici videntur, quia in diversum rumpantur,] contrariaq. sint recto, quod vocabulum a] regendo, ut commodius deductum videatur,] dictum videri potest. (1657A)¶ Sesopia in Augurali et Salia]ri carmine appellantur, quae alias eso]pi a, pro sedilib., dicere habemus nunc ad]huc in consuetudine. ¶ Susq. deq. fre]quens est, pro plus minusve. Significat autem id] quod antiqui usque dicere soliti erant. ¶ Soni]vio significat in carmine Saliari et Au]gurali, sonanti. ¶ Sine sacris hereditas] in proverbio dici solet, cum aliquid obvenerit] sine ulla incommodi appendice,

Pag. 100.

quod olim sacra non solum publica curiosissime administrabant, sed etiam privata, relictusq. heres sic pecuniae, etiam sacrorum erat; ut ea diligentissime administrare esset necessarium. ¶ Suppum antiqui dicebant, quem nunc supinum dicimus, ex Graeco videlicet, pro adspiratione ponentes litteram, ut cum iidem hylas dicunt, et nos silvas; item ἓξ sex, et ἑπτὰ septem. Ejus vocabuli (1657B)meminit etiam Lucilius: Si vero das, quod rogat, et si suggeri suppus. ¶ Sempronia horrea qui locus dicitur, in eo fuerunt lege Gracchi, ad custodiam frumenti publici. ¶ Statua est ludi ejus, qui quondam fulmine ictus in Circo, sepultus est in Janiculo; cujus ossa postea ex prodigiis oraculorumque responsis Senatus decreto intra urbem relata in Volcanali, quod est supra Comitium, obruta sunt, superq. ea columna, cum ipsius effigie, posita est. ¶ Servilius lacus appellabatur * eo, qui eum faciendum curaverat in principio Vici Jugari continens basilicae Juliae, in quo loco fuit effigies hydrae posita a M. Agrippa. ¶ Sonticum morbum in XII. significare ait Aetius Stilo certum cum justa causa; quem nonnulli putant esse, qui noceat, quod sontes significat nocentes. Naevius ait: Sonticam esse oportet (1657C)causam, quam ob rem perdas mulierem. ¶ Sacram viam, quidam appellatam esse existimant, quod in ea foedus ictum sit inter Romulum ac Tatium; quidam, quod eo itinere utantur sacerdotes idulium sacrorum conficiendorum causa. Itaque ne eatenus

Pag. 101.

quidem, ut vulgus opinatur, sacra appellanda est a Regia ad domum Regis sacrificuli, sed etiam a Regis domo ad sacellum Streniae, et rursus a Regia usq. in Arcem; nec * appellari debere ait Verrius, sed disjuncte, ut ceteras vias Flaminiam, Appiam, Latinam; ut ne Novamviam quidem, sed Novam viam. ¶ Scita Plebei appellantur ea, quae Plebs suo suffragio sine Patribus jussit, plebeio magistratu rogante. ¶ Solitaurilia hostiarum trium diversi generis immolationem significant, tauri, arietis, verris, quod (1657D)omnes eae solidi integriq. sint corporis: contra aci. . verbices maiales qui quia sollum Osce totum et solidum significat; unde tela quaedam soluferrea vocantur tota ferrea, et homo bonarum artium sollers, et quae nulla parte laxata cavaque sunt, solida nominantur. Atque harum hostiarum omnium inviolati sunt tauri, quae pars scilicet creditur in castratione. Sunt quidem qui portent, ex trib. hostiis praecipue nomen inclusum cum solido tauri, quod amplissima sit earum. Quidam dixerunt omnium trium vocabula confixa suis, ovis, tauri adeffecisse id, quod uno modo appellarentur universae. Quod si a sollo, et tauris earum hostiarum ductum est nomen, antiquae consuetudinis per unum I. enuntiari (1658A)non est mirum, quia nulla tunc geminabatur littera in scribendo; quam consuetudinem Ennius mutavisse fertur, utpote Graecus Graeco more usus, quod illi aeque scribentes ac legentes duplicabant

Pag. 102.

mutas, semi[vocales et liquidas. ¶ Secordiam quidam [pro ignavia posuerunt. M. Cato pro [stultitia posuit, Originum Lib. VII. cum ait: [ . . . . . . . . . ob immensam ti[miditatem ac secordiam causa erat, ne quid neg[otii publici, vel privati gereretur. Compos[itum autem videtur ex se, quod est sine, [et corde. ¶ Semis, semodi[us, semuncia, qua ratione ex Grae[co trahuntur alia, quae s. litteram pro [aspiratione eorum. . . . . . . habent, ut [ ἑπτὰ septem, ὕλαι (1658B)silvae, sic [ista ab eo, quod illi ἥμισυ dicunt, [declinata videntur. ¶ Sublicium pontem quidam putant appellatum esse [a sublicibus, peculiari vocabulo Volsco[rum, quae sunt tigna in latitudinem [extensa, quae non aliter Formiani [vocent, quam a nomine librorum; [et quae ab aliis auctoribus sublices voca[ntur, quod sub eis aqua liquens [laberetur, dictae. in qua opinio[ne fuit. . . . . . . . . qui et meminit Sub[lici pontis; et Naevius, qui ait in belli [Punici libro. . . . . . . . quam liquidum [Sublicio tranat ponte amnem, et ali tab[ulis qui adhuc nomen retinet . . . . . . . . . . . . . Sallustius libro qua[rto Historiarum, ne inrumiendi p[ontis Sublici. . . . . . . . sublicibus cavata. . . . . . . . . . . . (1658C)essent. ¶ Supervacaneum, ut [videtur, secludit Verrius ab va[cuo, quod

Pag. 103.

vacuum quidem dicatur in t]antummodo, quod sufficiat, satis]q. sit familiae; quod autem supersit, super]vacaneum id dicitur.] ¶ Strufertarios appellabant] antiqui ut ait. . . . . . . . . . h]omines conductos mercede, qui ad] arbores fulguritas, piacularium com]missarum causa, sacrificia quaedam] struae et ferto sollemnibus verbis] faciant: PRECOR TE JUPPI]TER UTI MIHI VOLENS PROPITIUS SIES, quod] et nullo etiam fiebat adhibito stru]fertario. ¶ Suberies, arboris genus,] ex qua cortex natatorius detrahitur.] Lucilius (1658D). . . . . . . . . . . . ti hibernaculi. ¶ Silicernium dicitur caena fu]nebris, quam alio nomine exsequium scriptores v]ocant; sed. . . . . . . . . . . et V]errius existimant silicernium dici,] quod nos farcimen dicimus, quo] fletum familia purgabatur: quia cujus] nomine ea res instituebatur, i]s jam silentium cerneret. Caecilius] Obolostate: Credidi silicernium ejus] me esse esurum. ¶ Sudum Verrius ait] significare subudum; sed auc]torum omnium fere exempla volunt, ut sudu]s siccum significet; sudum enim quasi seudum, id] est, sine udo, ut securus, sine cura dictum est.] ¶ Sublesta antiqui,] dicebant infirma et tenuia.] Plautus in Persa: Ad

(1659A)Pag. 104.

paupertatem si immigrant infamiae, gravior paupertas fit, fides sublestior; id est, infirmior. Idem in Nervelaria, vinum ait sublestissimum, quia infirmos faciat vel corpore, vel animo. ¶ Satur, et vir, et caro non habent *. ¶ Supellectilis recto casu, et senis ratione dicebantur, quae nunc contraria videntur esse finitioni portionis: quia omnia vocabula X. littera finita, per declinationes obliquorum casuum syllabam accipiunt. Haec autem duo desciverunt ab ea, ut alta compium, quae non ideo infirmare debent praeceptum. ¶ Scurrae vocabulum Verrius ineptissime aut ex Graeco tractum ait, quod (1659B)est schypoazain, aut a sequendo, cui magis adsentitur, quod et tenuioris fortunae homines, et ceteri alioqui, qui honoris gratia prosequerentur quempiam, non antecedere, sed sequi sint soliti, quia videlicet dicat Lucilius: Cornelius P. noster Scipiadas dicto, tempusq. intorquet in ipsum Oti, et deliciis, luci effictae, atq. cinaedo, et Sectatori adeo ipsi suo, quo rectius dicas: Ibat forte domum, sequimur multi, atque frequentes; cum secutos videri velit, ob eorum jurgia, non ob adsuetum officium.

Pag. 105.

¶ Secus Valgius putat ex Graeco quod est ἑκὰς dictu, absurde scilicet; significat enim aperte aliter, exemplis omnium fere, qui ea voce usurpat. ¶ Stipe esse nummum (1659C)signatu, testimonio est et de eo quae datur stipendium militi, et cum spondetur pecunia, quod stipulari dicitur. ¶ Sobrinus est, ut ait Gallus Aelius patris mei consobrini filius, et matris meae consobrinae filius. Femina iisdem de causis appellat fratrem, et fratrem patruelem, et consobrinum, et propius consobrino et sobrina. Iidem gradus in sobrina quoq. sunt. ¶ Sororium tigillum appellatur hac de causa. Ex conventione Tulli Hostili regis, et Metti Fufitii ducis Albanorum, Trigemini Horatii et Curatii cum dimicassent, ut victores sequeretur imperium, et Horatius noster exsuperasset, victorq. domum reverteretur, obvia soror, cognita morte sponsi, sui fratris manu occisi, aversata est ejus osculum; quo nomine Horatius interfecit eam; et quamquam a patre absolutus sceleri erat, accusatus tamen parricidi apud Duumviros, damnatusq., provocavit ad populum cujus (1659D)judicio victor, duo tigilla tertio superjecto, quae pater ejus constituerat, velut sub jugum missus subit, consecratisq. ibi aris Junoni Sororiae, et Jano Curiatio, liberatus omni noxia sceleris est, auguriis adprobantibus; ex quo Sororium id tigillum est appellatum. ¶ Sororiae mammae dicuntur puellarum, cum primum tumescunt, ut fraterculare puerorum Plautus in

Pag. 106.

Fribolaria: [Tunc sororiabant papillae pri]mulum; sed illud volui dicere, [fraterculabant. Quid opus est verb[is multis? ¶ Surregit (1660A)et sortus an[tiqui ponebant pro surrexit, et ejus parti[cipio, quasi sit surrectus, quibus L. Livill[us frequenter usus est. ¶ Sors et [patrimonium significat, unde con[sortes dicimus, et Deis, respon[sum et quod cuiq. accidit in so[rtiendo. ¶ Soracum dicitur, quo ornament[a portantur scaenicorum. Plau[tus in Persa: Librorum iccillum [plenum soracum habeo. ¶ Sobrium Vicum [dictum putant Cloatius et Aelius, quod [in eo nullus tabernae locus, neq. caup[onae fuerit. Alii, quod in eo M[ercurio non lacte, sed vino solitum [sit supplicari. ¶ Sonivium tripu[dium, ut ait Appius Pulcher, quod [sonet, cum pullo excidit plus, quad[rupedive ex ore. ¶ Sons, nocens, ut ex c[ontrario insons, innocens. (1660B)¶ Sodalis [quidam dictos putant, quod una s[ederent essentq. Alii, quod ex suo [dapib. vesci soliti sint. Alii, quod inter [se invicem suaderent, quod utile es[set; eosdem, quod coeant crebro, congre voca[ri a Graeco vocabulo, quod est γέῤῥα. ¶ Sodes, si audes, uti sis, [pro si vis, et illico, pro in loco. Terentius [in Andria: Dic sodes, quis heri Chry[sidem habuit? ¶ Surum dicebant, ex quo [per deminutionem

Pag. 107.

surculus fac]tum est. Plautus in . . . Surum] non est tibi. Surum dicebant pal]um item: nam quia saepiebatur Cir]cus surculis, longum deligebant su]rum, tum poliebant ascia . .] . . aut asulae (1660C). . . . Ennius: Unus Su]rus surum ferre, tamen defende]re possent. ¶ Surremit, sumpsit. Idem: Inq.] manum surremit hastam. Idem] surempsit, usurpavit, pro p]uerum sustulerit. ¶ Surium] . . . . cum dixit: qui ita appellatus] est, quod cum in Academia et Ly]cio nobilissimos inter excelleret,] atq. ob eam causam, praestant]issimus semper habitus fuisset; in]stituit, cum disputaretur, ut pri]mus sumeretur is, qui esset] ipso dignior. Unde . . . . ] σκύριον καὶ οὐκέτι σύριον illum nominavi]t, quod si monitus esset, disputan]tem non numquam refellebat] Socratem, quas. . . . conjece]rat in librum a se scriptum, quem] inscripserat Scyrium, (1660D)ob eum, cujus] gratia id appellaverat opus. ¶ Summu]ssi dicebantur murmuratores.] Naevius, Odi, inquit, summussos. Pro]inde aperte dice quid sit, quod times.] Ennius in sexto Annalium: Qui]ntus in occulto mussabat; et Acciu]s in Andromacha: Dice, jam mater no]n est: nam mussare sine. Caeciliu]s in Agnorizomene:

Pag. 108.

Quod potes, sile, cela, occulta, tege, tace, mussa, mane. ¶ Sum, pro eum usus est Ennius Li. I: At tu non ut sum summa servare decet rem; et Li. II: At se se sum quae dederat in luminis oras. ¶ Sollo Osce dicitur id, quod (1661A)nos totum vocamus. Lucilius: suasa quoq. omnino dirimit non sollo dupundi; id est, non tota. Item Livius. ¶ Sollicuria, in omni re curiora, et ¶ Solliferreum genus teli, totum ferreum. ¶ Sollers etiam in omni re prudens; et ¶ Sollemne, quod omnibus annis praestari debet. ¶ Solla appellantur sedilia, in quibus non plures singulis possint sedere, ideoq. soliar sternere dicuntur, qui ¶ Sollisternium habent, et Solaria vocantur Babylonica, quibus eadem sternuntur; quae, ut ait Verrius, omnia ducta sunt solo. Alvei quoq. cavandi gratia instituti, quo singuli descendunt, solla dicuntur; quae ascendendo potius dicta videntur, quam (1661B)a solo ¶ Sollistimum Ap. Pulcher in Auguralis disciplinae L. I. ait esse tripudium, quod aut excidit ex eo, quod illa fert; saxumve solidum, aut arbos viviradix ruit, quae nec prae vitio, humani caedanturve, jacianturve, pellanturve. ¶ Solum, terram, Ennius L. III: Tarquinio dedit imperium

Pag. 109.

simul et sola regni; et aliubi: Sed sola terrarum postquam permensa parumper. ¶ Solea, ut ait Verrius, est non solum ea, quae solo pedis subicitur, sed etiam pro materia robustea, super quam paries craticius extruitur. ¶ Solox, lana crassa, et pecus, quod passim pascitur, non tectum. Titinius in Barrato: Ego ab lana soloci ad purpuram (1661C)data; et Lucilius: Pastali pecore, ac montano, hirto atq. soloce. ¶ Sos pro eos antiqui dicebant, ut Ennius L. I.: Constitit inde loci propter sos Dea diarum; et L. III: Circum sosque sunt magnae gentes opulentae. L. VII: Dum censent terrere minus, hortanturve sos. L. XI: Contendunt Graios, Graecos memorare solent sos. Interdum pro suos ponebant, ut cum per dativum casum idem Ennius effert: Postquam lumina sis oculis bonus Ancus reliquit. ¶ Sultis, si voltis. Plautus in Frivolaria: Sequimini me hac sultis legiones omnes lavernae; et in Rudente: Curate haec sultis magna diligentia. M. Cato pro L. Caesetio: Audite sultis, milites; si quis vestrum in bello superfuerit, si quis non (1661D)invenerit pecuniam, egebit. ¶ Solari sine praepositione dixisse antiquos testis est Pacuvius, cum ait: Solatur, auxiliatur, hortaturque me. ¶ Solatum genus morbi maxime a rusticantibus dicitur, cujus meminit

Pag. 110.

etiam Afrani[us in . . . . arquato med[eri, cujus nomen ab autigine. ¶ Solip[unga genus bestiolae maleficae, q[uod acrius concitatiusque fit fervore so[lis, a quo nomen traxit. ¶ Sos[pes significat apud omnes ferre auc[tores salvum. Afranius in Ep[istola: Di te sospitem (1662A)servent tuis. [Vergil. L. VIII. Aeneid.: Maxime Teu[crorum ductor, quo sospite numquam. En[nius in . . . . Parentem et pa[triae, Di, servate sospitem. Ac[cius in . . : Si rite ad patri[am sospes pervenisset. Ennius vi[detur servatorem significare, cum dix[it: Quo sospite liber. Ceterum s[ospitare, Verrius ait esse bona spe] afficere, aut bonam spem non falle[re. ¶ Succrotilla tenuis diceba[tur et alta vox. Titinius in [. . . Feminea fabulare succro[tilla vocula. Afranius in Episto[la: Loquebatur succrotilla voce serio. [Plautus in describendis mulie[rum cruribus gracilibus in Syr[o; Cum extortis talis, cum sodellis cr[usculis, belle, (1662B)quae non pedibu[s, irent. ¶ Sucula est machinae [genus teretis materiae, et foratae, [ac crassae, quam ut uber scrofae [porci circumstant sic, versant[esque ductario fune volunt eodem no[mine stellas ruint quae [dicunt, quas aliter

Pag. 111.

appellarunt a pluvi]a Hyadas. Graeci ὑάδας: nostri, exi]stimantes a subus dici, modo Latine lo]quenti, dixerint eas Suculas. ¶ Suc]cingulum appellabant antiqui bal]teum. Plautus: Ab Hyppolyta succingul]um Herculis aeque magno neu]tiquam abstulit periculo. ¶ Succerd]ae stercus suillum dicebatur] . . us: simus succerdae. Titinius:] Quid habes, nisi unam arcam sine cla]vi; eo condis (1662C)succerdas. Alio nomin]e succerda dicitur opicerda] . . homo opicerda. . homi]nem, quem Sol in opicerdis aspici]t. ¶ Suburanam tribum antea] Succisanam, per c. appellaba]nt ex nomine regionis; nam parte]m imam illam quoque tradunt fuisse Suc[cusanam dictam. Verrius autem ait se mi[ratum esse, cur non a nomine] pagi ¶ Succusani, in quo milites] exercerentur. ¶ Succidanea hostia] appellatur, quae secundo loco caedeba]tur, quod quasi succideretur, dicta.] Quidam a succedendo, non a succi]dendo, dictam putant. ¶ Sugillatum] dici existimant ex Graeco vocabulo,] quod ea pars quae est sub collo, κύ]λον ab iis dicitur. ¶ Sycophantas qui]dam ex hac causa (1662D)dictos putant,] Atticos quondam juvenes solito]s aiunt in hortos quorundam i]rrumpere, ficosque deligere; qu[am ob causam lege factum,

Pag. 112.

qui id fecisset, capite esset ei. Quam poenam qui persequerentur ob parvola detrimenta, sycophantas appellatos. ¶ Sulci appellantur, qua aratrum ducitur, vel sationis faciendae causa, vel urbis condendae, vel fossura rectis lateribus, ubi arbores serantur. Fulmen quoque, qua ejus vestigium, similiter appellatur: quod vocabulum quidam ex Graeco (1663A)fictum, quia illi dicant ὁλκόν. ¶ Suasum, colos appellatur, qui fit ex stillicidio fumoso in vestimento albo. Plautus: Quia tibi suaso infecisti propudiosa pallulam. Quidam autem legunt in suaso: nec desunt, qui dicant, omnem colorem, qui fiat inficiendo, suasum vocari, quod quasi persuadetur in alium ex albo transire. ¶ Saltum Gallus Aelius L. II. Significationum, quae ad jus pertinent, ita definit: Salvus est, ubi silvae et pastiones sunt, quarum causa casae quoque. Si qua particula in eo saltu, pastorum aut custodum causa, aratur, ea res non peremit nomen saltui, non magis, quam fundi, qui est in agro culto, et ejus causa habet aedificium, si qua particula in eo habet silvam. ¶ Superescit, (1663B)significat supererit. Ennius: Dum quidem unus homo Romanus toga superescit. Et Acer in Chrysippo: Quin hinc superescit, Spartam atque

Pag. 113.

Amyclas trado. Sed per se ¶ Super significat quidem supra, ut cum dicimus, super illum cedit. Verum ponitur etiam pro de, Graeca consuetudine, ut illi dicunt, ὑπέρ. Plautus in Milite Glorioso: Mea opera super hac vicina, quam ego nunc concilio tibi. In Phasmate: Ebe . . tandem percipio, super rebus nostris loqui te. Pacuvius in Medo: Qua super re interfectum esse Hippotem dixisti? Cato contra Annium: Nemo antea fecit super tali re cum hoc magistratu (1663C)utique rem. Afranius in Virgine: Alis de rebus in qua coepisti super *. ¶ Supercilium dicitur, quod supra cilium sit, id est integimentum oculi superius. ¶ Sub jugum mitti dicuntur hostes victi, ereptis omnibus armis, telisque, cum hastis defixis duabus in terra, tertiaque ad summum earum deligata, speciei am jubentur subeuntes transire. ¶ Subices Ennius, in Achille, pro subjectis posuit, cum dixit: Nubes per ego Deum subices humidas, inde oritur imber sonitu saevo spiritu. ¶ Superstites *, testes praesentes significat: cujus rei testimonium est, quod superstitibus praesentibus, ii, inter quos controversia est, vindicias sumere jubentur. Plautus in Artemone: Nunc mihi (1663D)licet quidvis loqui, nemo hic adest superstes. Volgari quidem consuetudinem

Pag. 114.

, poni[tur pro iis, qui satis superque sint. [Superstites etiam liberi parentib[us dicuntur . . . quamobrem [progredi cuperem ulterius vivendo; quamquam o[mnes superstites mihi velim. ¶ Su[pervaganea avis vocatur ab Au[guribus, quae ex summo cacumin[e vocem emisit, quia quasi in altis[simis, superque omnia vagatur, ap[pellata. ¶ Supercilia in Junonis tu[tela putabant, in qua dicuntur mulieres [etiam, quod iis protegantur oculi, per q[uos luce fruimur, (1664A)quam tribuat J[uno. Unde ipsa dea Lucina quoque [dicta videtur. ¶ Suppernati dicu[ntur, quibus femina sunt succisa [in modum suillarum pernarum. [Ennius in Annalib.; is pernas succi[dit iniqua superbia Poeni; et Catu[llus ad Coloniam: In fossa Ligari ja[cet suppernata securi. ¶ Supp[remum modo significat summum: ut [cum dicit. . . . pater suppreme bel[li, et armorum Mavors potens. Plautus: [Me certe suppremum habuisti sem[per in rebus tuis. Alias extre[mum significat, ut in legib. XII. Solis [occasus supprema tempestas esto . . . . [suppremo erimine necte tuo. [Unde dicimus ab illo sepeliri die s[uppremo . . . Et quasi suppremo l[ugentes (1664B)tempora voltu. Cato d[e . . dolentis numquam cuique [reo apud Praetorem

Pag. 115.

denegasse supp]remam advocationem; alias pro] maximo, cum duas oves, et triginta bo]ves suppremam multam dicerent. ¶ Sub]sidium dicebatur quando mi]lites subsidebant in extrema acie, lab]entique aciei succurrebant. Quod] genus militum constabat ex iis, qui] emeruerant stipendia, locum t]amen retinebant in exercitu], quae erat tertia acies triarioru]m, ut Plautus in Frivolaria]: Agite nunc, subsidite omnes, quasi solent] triario. Simili modo dicti prae]sidiarii, ante eos collocati qui er]ant, aut in alio loco praepos]iti. ¶ Subsolaneae (1664C)quae sunt solo re]s appellantur, nec ad unius nomen] rei solum conferunt. Subsolanei enim dicuntur qu]i infimum solum colunt, ut qu]i in terram, supersolanei. Dicitur inde soli]dum, imum solum rursus, quo planta pedis] innititur. ¶ Subsilles sunt, quas aliter ipsilles] vocant, lamellae necessariae sacri]s, quae ad rem divinam conferre dicuntur] maxime, specie virum et mulierum. ¶ Substillum antiqui appellaba]nt tempus ante pluviam, jam p]aene uvidum, (dum) et post pluvi]am, non persiccum, quod jam stillaret,] aut nondum desiset. ¶ Subscudes ap]pellantur cunetae tabellae, quib.] tabulae inter se configuntur, qui]a quo eae immittuntur, succuditur. Pac]uvius in Niptris: Nec

Pag. 116.

(1664D)ulla subscus cohibet compagem alvei. Plautus in Astraba: Terebratus multum sit, et subscudes addite. ¶ Sub corona venire dicuntur, quia captivi coronati solent venire, ut ait Cato in eo, qui est de Re militari: Ut Populus suus sua opera potius ob rem bene gestam coronatus supplicatum eat, quam re male gesta coronatus veniat. Id autem signum est nihil praestari a populo, quod etiam Plautus significat in Hortulo: Praeco ibi adsit cum corona, cuiq. liceat veniat. ¶ Sublime est in altitudinem elatum, et Ennius in Thyeste: Aspice (1665A)hoc sublime candens, quem vocant omnes Jovem. Vergilius in Georgicis L. I: Hic vertex nobis semper sub. ¶ Sublimavit dixit *, id est, in altum extulit, .Originum L. II: In maximum decus atq. in excelsissimam claritudinem sublimavit. Id autem dicitur a limine superiore, quia supra nos est. ¶ Succenturiare est explendae centuriae gratia supplere, subicere. Plautus in Saturione: Subcenturia centum, require, qui te delectet domi. Et Caecilius in Triumpho: Nunc meae militiae astutia opus est subcenturia. ¶ Subrumari dicuntur haedi, cum ad mammam admoventur, quia ea

Pag. 117.

(1665B)his vocabantur, vel quia rumina trahunt lacte sugentes. ¶ Subulo Tusce tibicen dicitur; itaq. Ennius: Subulo quondam marinas propter adstrabat plagas. ¶ Suburam Verrius alio libro a pago Succusano dictam ait. Hoc vero maxime probat eorum auctoritate, qui aiunt, ita appellatam et regionem urbis, et tribum a stativo praesidio, quod solitum sit succurrere Exquiliis, infestantibus eam partem urbis Gavinis, indicioq. esse, quod adhuc ea tribus per c. litteram non b. scribatur. ¶ Subverbustam, veribus ustam significat Plautus, cum ait: Ulcerosam, compeditam, subverbustam, sordidam. ¶ Suboles ab olescendo, (1665C)id est crescendo, ut adolescentes quoq. et adulte, et indoles dicitur. Lucretius L. V: Sive virum suboles, sive est muliebris origo. Vergilius: Cara Deum suboles, magnum Jovis incrementum. ¶ Subuculam Aelius Stilo, et Cloatius iisdem fere verbis demonstrant vocari, quod Diis detur ex ablica et oleo, et melle. Nam de tunicae genere notum est omnibus. ¶ Sub vos placo, in precibus fere cum dicitur, significat id, quod supplicio, ut in legibus: Transq. dato, edendo que plorato. ¶ Suffiscus dicebatur folliculus testiculorum arietinorum.

Pag. 118.

qui celebris u[sus erat pro marsupio, forsitan [dictus suffiscus (1665D)a fisci similitu[dine. ¶ Subacti, molliti. Alia[s compulsi, et coacti, ut cum dicim[us pecus sub arbore subactum. [Alias victi, ¶ Supplicium a supp[liciis differt, ut usus arguit; quod [in usu sit, ut dicimus haec deorum, [illud hominum: cum sumatur supp[licium de aliquo, id est de poe[na agatur ejus, qui jubetur caedi. ¶ Suppli[cia sunt, quae caduceatores portent; [ea sumebantur ex verbena falic[i arbore, nec enim ex alia supplicia [fas erat quam de verbonis sumi. Sin[nius Capito ait, cum civis (1666A)necaretur, i[nstitutum fuisse, ut Semoniae res s[acra fieret vervece bidente, [ut eo sacrificio poena salutis c[ivibus, caput ipsum damnati, patri [moniumque cui delibatum esset, id fieret sa[crum deo: indeq. fuisse solitum, ut [quia tunc in forum supplicandi causa [prodiret Rex sacrorum, ut id vo[caretur supplicium, hoc vero semper ela[tum a multis. Quo exemplo docet suppli[cia dici supplicamenta. Nunc fere suppli[cia pro poenis dicuntur. ¶ Sufes dic[tus Poenorum magistratus, ut Oscor[um Mediastuticus. Calidius in oration[e in Q. Caecilium: Nonne vobis J[udices ignem et fumus prosequi et [flamma videtur? Sinatus cen[suit referentib. sufetis. ¶ Sub vitem h[astas jacere

(1666B)Pag. 119.

dicitur veles, cum eas sub] manu sursum mitti]t. Lucilius: Ut veles bonus sub vice]m qui subsit hastas. Sub vitem praelia]ri dicuntur milites, cum sub vinea] militari pugnant. Lucilius: Ae]q. prodire in altum, proeliari, pro]cul sub vite. ¶ Sub vineam jacere dicun]tur milites, cum adstantibus centuri]onibus, jacere coguntur sudes. ¶ Supparus dicebatur puellare] vestimentum lineum, quod et s]ubucula appellabatur. Pomponius i]n Fullonia:. . . . . . . Velum] omne quod ex lino est, dicitur sup]parum: puniceum vestimentum ita vo]cat Nevi de bello Puni]co; et in Nautis, vocat Neptuno v]estem consecratam, (1666C)supparum. At] nunc supparos appellamus vela li]na jam crucem expansa. Mulier vi]detur puella supparo induta, ut Afran]ius ait: Puella non sum, supparo si in]duta sum. ¶ Supa significat jacit, unde dissip[at, dejicit et obsipat, obicit, et insipat] insipit.. . . . . . . . inicit far in olam. ¶ Sutelae, dolosae] assutiae, a similitudine suentium di]ctae] sunt. ¶ Suspectus est diversae] significationis: a suspicor enim,] et suspicio partim venit. Ita]que non mirum, si non una significati]o dari potest. ¶ Sutrium quasi eant, u]tique in proverbium abiit ex hac causa.] Gallico tumultu quon]dam edictum est legiones

Pag. 120.

Sutrii ut praesto essent (1666D)cum cibo suo. Quod usurpari coeptum est in iis, qui suis rebus opibusq. officii id praestarent, quib. deberent. Plautus: Sed facito dum merula per versus, quod cantat colas cum suo cuiq. facito veniant, quasi eant Sutrium. ¶ Suopte, * ipsius; ut meopte, meo ipsius; tuopte, tuo ipsius. ¶ Suillum genus invisum Veneri prodiderunt poetae ob interfectum ab apro Adonim, quem diligebat dea. Quidam autem, quod immundissimi sint sues ex omni mansueto pecore, et ardentissimae (1667A)libidinis, ita, ut opprobrium mulieribus inde tractum sit, cum subare et subire dicuntur. ¶ Sus Minervam in proverbio est, ubi quis id docet alterum, cujus ipse inscius est. Quam rem, in medio, quod aiunt, positam, Varro et Evhemerus ineptis mythis involvere maluerunt, quam simpliciter referre. ¶ Strues genera liborum sunt, digitorum conjunctorum non dissimilia, qui superjecta panicula in transversum continentur. ¶ Struices antiqui dicebant extructiones omnium rerum. Plautus: Cerialis caenas dat, ita mensas extruit, tantas struices concinnat patinarias. Et Livius: Quo Castalia, per struices saxeas (1667B)lapsu accidit. ¶ Struere, antiqui

Pag. 121.

dicebant pro adicere, augere, unde industrios quoque M. Cato jure, lege, libertate, Rep. communiter uti oportet; gloria atque honore, quomodo sibi quisque struxit. Aut in XII quod est: Si calvitur, pedemve struit: manum endo jacito. Alii putant significare retrorsus ire; alii in aliam partem; alii fure: alii gradum augere; alii minuere: ac vix pedem pedi praefert, otiose it, remoratur. ¶ Stroppus est, ut Adeius Philologus existimat, quod Graece συρόφιον, vocatur. Et quod sacerdotes pro insigni habent in capite, quidam coronam esse dicunt, aut quod pro corona insigne in caput imponatur, (1667C)quale sit strophium. Itaque apud Faliscos idem festum esse, qui vocetur ¶ Struppearia, quia coronati ambulent; et a Tusculanis, quod in pulvinari imponatur Castoris struppum vocari. ¶ Strutheum in mimis praecipue vocant obscenam partem virilem, s. a salacitate videlicet passeris, qui Graece struthos dicitur. ¶ Strenam vocamus, quae datur die religioso, ominis boni gratia a numero, quo significatur alterum, initiumq. venturum similis commodi veluti trenam, praeposita s. littera, ut in loco et lite solebant antiqui. ¶ Strebula Umbrico nomine Plautus appellat coxendices hostiarum,

Pag. 122.

(1667D)quas G[raeci μηρία dicunt, quae in altaria im[poni solebant, ut Plautus ait in Fri[volaria: Strebula agnina tene . . . . . . . . . . . bulis. ¶ Stlat[a genus erat navigii latum ma[gis quam altum, sic appellatum a latitudine, sed ea consuetudin[e, qua stlocum pro locum, et stlitem antiqui [pro litem dicebant. ¶ Stlembus, gravis, tar[dus, sicut Lucilius . . . . . . Apulidae pe[dibus stlembum dixit, cum refer[t equum pigrum et tardum. ¶ Stelionem g[enus aiunt lacertae quod Verrius dic[tum ait, quia virus stillet cibo, p[otius, quam quod alibi (1668A)a stellarum [similitudine, quia varium est. [¶ Stipem dicebant pecuniam signa[tam, quod stiparetur: ideo stipular[i dicitur is, qui interrogatus, [spondet stipem, id est, aes. ¶ Sti[rpem in masculino genere antiqui [usurparunt pro eo quod est, semina, met[aphorice dicentes, poetae quae nunc in [femineo proferunt genere. Livius: T[radunt familias quorundam Rom[anorum, Trojano stirpe ante conditam Rom[am procreatas. Idem Livius: Ostrymon [quendam memorant Graio stirpe ex[titisse. Ennius Annal: Nomine Pyrrh[us, uti memorant, a stirpe supremo . . . . . . . . . est, revoca fratre[m eodem stirpe prognatum, plaudite. * Quam Gall[us Aelius sic definit: Stirpest gent[is propagatio, ut (1668B)qui a quoq. est progna[tus; stirpes autem

Pag. 123.

per translationem] · dicuntur ab stirpibus iis, quae · su]b imis · arboribus nascuntur. ¶ Stip]atores appellabantur corporis cu]stodes, quos antiqui latrones dice]bant, i. mercenarios qui cu[m ferro velut circumdaban]t regum corpora. ¶ Stipes fustis terrae] defixus: Afranius in . . . . . .] Porro honeste quam fecerit, qui stip]ite hostium impulit, vostram impl]oro fidem, qui adestis . . . . . .] eam silvam, et. . . us in . .] hostili in me lactu percussit la]tus, ut revolso stipite miles,] qui jactu valido percussit] parmam; nisi si stipitem ponere] voluit pro (1668C)telo vel hasta. Accius] in Bacchis: Ecquem stipitem abi]egum, aut alneum. . . . . . .] us. Ennius. . . . . . . . .stipi]tes abiegno. . . . . . . . . . . e stipitem. . . . . . . intere]mit eum, qua. . . . . . . stipitem a]rripit. ¶ Strittavum antiqui diceb]ant pro tritavo, qui est pater ata]vi, et ataviae, ut stlitem, pro lite.] ¶ Strigores in Nelei carmine pro Stri]gosis positum invenitur, id est, densa]rum virium haminibus. Alias, strigo]res, exerciti. ¶ Strigae appellabantur] ordines rerum inter se continu]atae conlocatarum, a stringen]do dictae. Strigas, ut ait Verri]us, Graeci syrnia appellant,] quod maleficis mulieribus

Pag. 124.

(1668D)nomen inditum est, quas volaticas etiam vocant. Itaq. solent his verbis eas veluti avertere Graeci: ΣΥΡΡΙΝΤΑ ΡΟΜΡΕΙΕΝ ΝΥΚΤΙΚΟ ΜΑΝ ΣΤΡΙΝΤΑΤΟΛΑΟΝ ΟΡΝΙΝ ΑΝΩ ΝΥΜΙΟΝ ΩΚΥΡΟΡΟΥΣ ΕΡΙ ΝΗΑΣ. ¶ Statuliber est, qui testamento certa conditione proposita jubetur esse liber; et si per heredem est, quo minus statuliber praestare possit, quod praestare debet, nihilominus liber esse videtur. ¶ Status dies vocatur qui judicii causa est constitutus cum peregrino. Ejus enim generis * ab antiquis hostes appellabantur, quod (1669A)erant pari jure cum populo R. atq. hostire ponebatur pro aequare. Plautus in Curculione: Si status condictus cum hoste intrecedit dies, tamen est eundum, quo imperant, ingratis. ¶ Stagnum quidam dici putant, quod in eo aqua perpetuo stet; alii, quod is locus a Graecis συεινος dicitur, quia bene contineat aquam. ¶ Satura, et cibi genus ex variis rebus conditum est, et lex tis alis legibus conferta. Itaque in sanctione legum adscribitur: Neve per saturam abrogato, aut derogato. T. Annius Luscus in ea, (quam) quam dixit adversus Ti. Gracchum: Imperium quod plebes per saturam dederat, id abrogatum est; et C. Laelius in ea, quam Pro se dixit: Dein (1669B)postero die, quasi per saturam sententiis

Pag. 125.

exquisitis, in deditionem accipitur. ¶ Statae Matris simulacrum in Foro colebatur, postquam id collastravit, ne lapides igne corrumperentur, qui plurimus ibi fiebat nocturno tempore. Magna pars populi in suos quiq. vicos rettulerunt ejus deae cultum. ¶ Stalagmium genus inaurium videtur significare Caecilius in Carine, cum ait: Tum ex aure ejus stalagmium domi habeo. ¶ Stolidus, stultus. Ennius L. I: Nam vi depugnare sues stolidi solidi sunt; et in Alexandro; Hominem appellat, quia lascivi stolide non intellegit; et Caecilius in Hypobolimaeo: Abi hinc (1669C)tu, stolide, illi, ut tibi sit pater; et in Andronico: Sed ego stolidus, gratulatum me oporteat prius. ¶ Stuprum pro turpitudine antiquos dixisse apparet in Nelei carmine: Foede stupreque castigor cotidie; et in Appi Sententiis: Qui animi. . compotem esse, nequid fraudis, stupriq. ferocia pariat. Naevius: Seseq. ii perire mavolunt ibidem, quam cum stupro redire ad suos popularis. Item: Sin illos deserant fortissimos viros, magnum stuprum populo fieri pergentis. ¶ Stuppam linum impolitum appellant Graeci Dorii. ¶ Stura flumen in agro Laurenti est, quod quidam

Pag. 126.

Asturam vo[cant. ¶ Suber arbor, (1669D)ac suberies, q[ua natabant in thermi. ¶ Ste[rilem mulierem appellabant, quam G[raeci στεῖραν dicunt, quae non cipi[t semen genitale. ¶ Seplasia, aut Se[plasium, ubi unguentum memoraba[tur pretiosum. Pomponius in Adelph[is: Di te perdant inferi, Anti[pho, quia unde hoc unguentum sit, q[uaeris. Atqui lepidum unde ung[uentum, nisi ex Seplasia est? ¶ Stulto[rum feriae appellabantur Quirina[lia, qui erat dies festus Qui primi, qu[od eo die Quirino sacrificant ii, [qui solemni die, aut non potuer[unt rem divinam facere, aut ign[oraverunt suorum (1670A)Fornacaliu[m sacrorum diem, commissumque piaculum expiabant morae, a[tq., quod suis non fecerant, quib. p[ermittebatur feriis, sacrum faciebant. ¶ Sanctum [ait dici Opilius Aurelius, quod [nec sacrum est, nec religiosum. At Aelius [Stilo, quod utrumq. esse videatur, [et sacrum scilicet, et religiosum. Pleriq. autem, [quod ei, qui id violavit, poena sit multa[ve sancita; se ponetur pro [sacro tantum. Unde et sanctio dict[a legum; sancta item et rogatio, qui c[ontionem rogavit, Tr. Pl. Sanqualis avis ap[pellatur, quae in commentariis Augura[libus ossifraga dicitur, quia in [Sangi dei tutela est. ¶ Saccom[orum genus est

Pag. 127.

arboris, quam dicta[m Pomponius (1670B)ait ex fico, et m[or quod ficus ea sit et morus: unde [nomen per moron et sycon de[ductum est. ¶ Lolem dici ait, quod solus sit. Eund]em modo Solem, modo Apollinem vocari:] Tu es Apollo, ut est in carmine Saeculari.] ¶ Sacrem porcum dici ait Verri]us, ubi jam a partu habetur purus, a qu]a re appellatum esse sacrem dici]t. Ita id adjicit, quod parum opus est;] omisit vocabuli etymon. Plautus: Adolescens, quibus hic pretiis porci] veniunt sacres, sinceri?]--Nummum unum.--En a me accipe, jube te]plari de mea pecunia. Et in Rudent]e: Sunt domi agni et porci sacres. C]ato adversus Q. Minucium The]rmum: Post. . . . sa]crem in sinu mactavit. Ponitur ali]quando pro hostia. (1670C)Ennius: Fuso sangui]ne sacrem. ¶ Sacrificium quod pro uvis pr]imis · fiat, appellabatur ab antiquis: Sa]crima: est autem, ut Aelius Stilo et Clo]atius dicunt, mustum indi]tum in amphoram, Liberalibus, sacri]ficii causa, pro uvis et vino,] quae quasi sacra sunt, cum Lib]ero fit, ut praemelium cum] Cereri. ¶ Sacrificulus Rex appellatur,] qui ea sacra, quae facere Rege]s sueverant, facit. Primus memorat]ur post reges exactos Sicinius Bell]utus. ¶ Sacella dicuntur loca] Diis sacrata sine tecto.

Pag. 128.

¶ Sacrosanctum dicitur, quod jure jurando interposito est institutum, si quis id violasset, ut morte poenas penderet. Cujus (1670D)generis sunt Tr. Pl. Aedilesq. ejusdem ordinis; quod affirmat M. Cato in ea, quam scripsit, Aedilis plebis sacrosanctos esse. ¶ Sacratae leges sunt, quibus sanctum est, qui quid adversus eas fecerit, sacer alicui Deorum sicut familia, pecuniaque. Sunt qui esse dicant sacratas, quas Plebes jurata in monte Sacro sciverit. ¶ Seclusa sacra dicebantur, quae Graeci mysteria appellant. ¶ Scaena ab aliis, a quibusdam sacena appellatur, dolabra pontificalis. ¶ Sarissa est hastae Macedonicae genus. (1671A)¶ Sacer mons appellatur trans Anienem, paulo ultra tertium miliarium: quod eum Plebes, cum secessisset a Patribus, creatis Tr. Plebis, qui sibi essent auxilio, discedentes Jovi consecraverunt. At homo sacer is est, quem populus judicavit ob maleficium, neq. fas est eum immolari; sed, qui occidit, parricidii non damnatur: nam lege tribunicia prima cavetur, si quis eum, qui eo Plebeiscito sacer sit, occiderit, parricida ne sit. Ex quo quivis homo malus atq. improbus, sacer appellari solet. Gallus

Pag. 129.

Aelius ait sacrum esse quocunque modo atq. instituto civitatis (1671B)consecratum sit, sive aedis, sive ara, sive signum, sive locum, sive pecunia, sive quid aliud quod Dis dedicatum, atq. consecratum sit. Quod autem privati, suae religionis causa, aliquid earum rerum Deo dedicent, id Pontifices Romanos non existimare sacrum. At si qua sacra privata suscepta sunt, quae ex instituto Pontificum, stato die, aut certo loco facienda sint, ea sacra appellari, tanquam sacrificium. Ille locus, ubi ea sacra privata facienda sunt, vix videtur sacer esse. ¶ Sacrani appellati sunt Reate orti, qui ex Septimontio Ligures Siculosq. exegerunt; nam Vere sacro nati erant. ¶ Sagmina (1671C)vocantur verbenae, id est, herbae purae, quia ex loco sancto arcebantur a Consule Praetoreve, legatis proficiscentibus ad foedus faciendum, bellumq. indicendum; vel a sanciendo, id est confirmando. Naevius Jus sacratum Jovis jurandum sagmine. ¶ Sagaces appellantur multi ac sollertis acuminis. Afranius in Brundisina: Quis tam sagaci corde atq. ingenio unico? Lucretius I. II: Nec minus haec animum

Pag. 130.

cognoscere [posse sagacem. Sagacem etiam canem [dixit . . . invictus ca[nis, sagax, validis viribus fretus. [¶ Saga quoque dicitur (1671D)mulier peri[ta sacrorum, et vir sapiens pro[ducta prima syllaba, forsitan prop[ter ambiguitatem evitandam. ¶ Sanates quasi sanati appella[ti, id est, sanatae mentis. Sulpicius [autem Rufus Sanates et Opillus [Aurelius existimant dici inferio[ris loci gentes, ut Tiburte[s, et alios, qui cum populo Tibur]te habitarunt in agro Tiburti, id e[st, peregrinos, inferiorisq. loc[i gentes. Itaque scriptum est in XII: Nex]o, solutoque, Forti Sanati[q. idem jus esto, id est, bonor[um, quod et peregrino, qui et infe[riorum coloniarum, quae sunt [deductae in Priscos (1672A)Latinos, [quas Priscus rex inegerit secundum [mare, supra et infra Romam, in c[ivitates Latinorum, eosq. Sanat[is, propterea quod praeter opinio[nem eos paravisset sanavisse[tq. et cum eis pacisci potuisset, no[minavit, ut ait Cincius L. II de Officio jurisconsulti. Ne Valerius [quidem Messala in XII. explanatio[ne id omisit; qui tamen in eo libro, qu[em de Dictis involute inscribi, For[tis et Sanatis duas gentes finitimas [esse ait,

Pag. 131.

de quibus le]gem hanc scriptam esse, qua cautu]m, ut id jus manifesto, quod populu]s R., haberent. Neq. alios, quam For]ctos, et Sanates eam legem sig]nificare existimat, (1672B)hoc intellec]tu. Multi sunt quib. quod alias pla]cuit, displiceat postea: ideoque ai]t, sant forcti significare sa]nati insani. ¶ Sarpta vinea putata, i]d est pura facta; virgulae enim re]lictae impedimento vitibus sole]ut esse, quae ideo abscinduntur.] Inde etiam ¶ Sarmenta script]ores dici putant, sarpere enim a]ntiqui pro purgare dicebant. ¶ Sar]te, in Auguralibus, pro inte]gro ponitur: Sane sarteq]e audire videreq. . Ob quam caus]am opera publica, quae locantur, ut i]ntegra praestentur, sarta tecta vo]cantur; etenim sarcire est integrum] facere. ¶ Sarra dicebatur, q]uae nunc Epiros dicitur. ¶ Sardare,) intelligere (1672C)significat. Nae[vius belli Punici libro. . . Quo]d bruti nec satis sardare queunt. ¶ Sardi venales alius alio nequ]ior, ex hoc natum proverbium vi]detur, quod ludis Capitolinis, qui] fiunt a vicinis, praetextatis au]ctio Velentium, fieri solet,] in qua novissimus quisq. dete]rrimus producitur a praecone] senex, cum toga paretexta

Pag. 132.

, bullaque aurea quo cultu reges soliti sunt esse E(trus)corum, qui Sardi appellantur. quia Etrusca gens orta est Sardibus ex Lydia. Tyrrhenus enim inde profectus cum magna manu eorum, occupavit eam partem Italiae, quae (1672D)nunc vocatur Etruria. At Sinnius Capito ait Ti. Gracchum Consulem, collegam P. Valeri Fatonis Sardiniam Corsicamq. subegisse, nec praedae quicquam aliud, quam mancipia, captum, quorum vilissima multitudo fuerit. ¶ Sarcito in XII, Ser. Sulpicius ait siguificare damnum solvito, praestato. ¶ Sardanapalus rex Assyriorum fuit unicae luxuriae, inter mulieres, epulasq. versatus semper atq. omni tempore. ¶ Sargus, piscis genus, qui in Aegyptio mari fere nascitur. Lucilius: Quem praeclarus helops, quem Aegypto sargus movebit. ¶ Saturnia Italia et (1673A)mons, qui nunc est Capitolinus, Saturnius appellabatur, quod in tutela Saturni esse existimantur. Saturnii quoque dicebantur qui castrum in imo clivo Capitolino incolebant, ubi ara dicata ei deo ante bellum Trojanum videtur, quia apud eam supplicant apertis capitibus. Nam Italici, auctore Aenea, velant capita,

Pag. 133.

quod is, cum rem divinam faceret in littore Laurentis agri Veneri matri, ne ab Ulyxe cognitus interrumperet sacrificium, caput adoperuit, atq. ita conspectum hostis evitavit. ¶ Saturno dies festus celebratur mense Decembri, quod eo aedis est dedicata, et is culturae agrorum praesidere (1673B)videtur, quo etiam falx est ei insigne. Versus quoq. antiquissimi, quibus Faunus fata cecinisse hominibus videtur, Saturnii appellantur, quibus et a Naevio bellum Punicum scriptum est, et a multis aliis plura composita sunt; qui deus in Saliaribus Saturnus nominatur, videlicet a sationibus. ¶ Sas Verrius putat significare eas, teste Ennio qui dicat in L. I: Virgines nam sibi quisque domi Romanus habet sas; cum suas magis videatur significare, sicuti ejusdem L. IIII. fatendum est eam significari, cum ait: Nec quisquam (philo)sophiam, (quae doctrina Latina lingua non habet) sapientia quae perhibetur, In somnis vidit prius, quam sam discere coepit. (1673C)Idem, cum ait sapsam, pro ipsa, nec alia ponit in L. XIII: Quo res sapsa loco sese ostentatque, jubetque. Et Pacuvius in Teucro: Nam Teucrum regi sapsa res restibiliet. ¶ Scaevam, volgus quidem et in bona, et in mala re vocat, cum aiunt

Pag. 134.

bonam et malam [scaevam. At scriptores in mala pone[re consueverunt, ut apud Graecos [invenitur positum. Pro sinistro sca[evum usurpavit Hostius in belli Hi[strici libro . . . . . . sentit scaev[um . . . . . . . . . . abit penitus [. . . . . . ¶ Saperda genus pessimi p[iscis; sapientem etiam significat, c[uait Varro: Belli, festivi, saperdae, cu[m simus omnes. ¶ Sanderacam [ait esse genus coloris, (1673D)quod Graeci s[andycem appellant. Naevius: Meru[la sanderacino colore. ¶ Sabini quod [volunt somniant, vetus proverbium e[sse, et inde manasse ait Sinnius Capit[o, quod quotiescunq. sacrificium propte[rviam fieret, hominem Sabinum at [illud adhibere solebant: nam his pro[mittebat se pro eis somniaturum.; idemq., [postquam evigilasset, sacra facientibus [narrabat omne quidquid in quiete vi[disset, quod quidem esset ex sacrifici religione. [Unde venisse videtur in proverbium, [Sabinos solitos quod vellent somn[iare. Sed quia, propter aviditatem bibendi, q[uaedam anus mulieres (1674A)id somnium cap[tabant, vulgatum est illud quoq.: Anus [quod volt somniat. Fere enim quo[d vigilantes animo volumus, [id dormientibus apparere solet. ¶ Sam[byca organi dicitur genus, a quo Samby[cistriae quoq. dicuntur. Per similitu[dinem etiam eam machinam appella[runt, qua

Pag. 135.

urbes expugna]nt; nam ut in organo chordae, sic in m]achina funes intenduntur. ¶ Sa]mnitibus nomen factum ab hasti]s, propter genus hastae, · quod σαυνί]α appellent Graeci. Alii aiunt] Sabinis vere sacro voto, hoc genus] hominum extra fines ejectum], Comio Castronio duce, occupasse c]ollem, cui nomen Samnio, a quo Samnites. ¶ Salar]iam viam (1674B)incipere ait a port]a, quae nunc Collina a colle Quirina]li dicitur. Salaria autem propterea a]pellabatur, quod impetratum fuer]it, ut ea liceret a mari in Sabinos sal]em portari. ¶ Salacia dicta est quod] salum ciet; antiquos autem ait eo] vocabulo poetas pro aqua ipsa usos esse.] Pacuvius in . . . . . . Hinc saeviti]am salaciae fugimus, laetiq. munere] vescimur Cereris; post condor thalamo,] nemo ut me tunc inde queat abducere mortali]um saeptam circum moero. ¶ Salutari]s porta appellata est ab aede Sa]lutis, quod ei proxima fuit; alii ob sa]lutationes. Vocantur Megalesia qui n]unc ludi, scaenicos olim dicebant, quo]s primum fecisse C.. . . . . . . . . . lium M. Popilium M. F. Curules A]ediles, memoriae (1674C)prodiderunt] historici. Solebant his prodire mimi] in orchestra, dum intus actus fab]ulae componerentur, cum versib ob]scenis. ¶ Salva res est, saltat] senex, quare parasiti

Pag. 136.

Apollinis in scaena dictitent, causam Verrius in L. V. * quorum prima est P. littera, reddidit. quod C. Sulpicio. C. Fulvio Cos. M. Calpurnio Pisone Pr. Urb. faciente ludos, subito ad arma exierint, nuntiatio adventus hostium, victoresq. in theatrum redierint, solliciti, ne intermissi religionem adferrent, instaurati qui essent; inventum esse ibi C. Pompinium, libertinum mimum, magno natu, qui ad tibicinem saltaret. (1674D)Itaq. gaudio non interruptae religionis editam vocem nunc quoq. celebrari. At in hoc libro refert Sinnii Capitonis verba quibus eos ludos Apollinares Claudio, et Fulvio Cos. factos dicit ex libris Sibyllinis, et vaticinio M. vatis institutos; nec nominatur ullus Pomponius, ridiculeq. de ip. appellatione parasitorum Apollinis hic causam reddit cum in eo praeterisset. Ait enim ita appellari, quod C. Volumnius, qui ad tibicinem saltarit, secundarum partium (1675A)fuerit, qui fere omnibus mimis parasitus inducatur. Quam inconstantiam Verrii nostri non sine rubore rettuli. ¶ Salios a sallendo et saltando dictos esse quamvis dubitari non debeat, tamen

Pag. 137.

Polemon ait Arcada quendam fuisse, nomine Salium, quem Aeneas a Mantinea in Italiam deduxerit, qui juvenes Italicos ἐνόπλιον saltationem docuerit. At Critolaus Saonem ex Samothrace cum Aenea deos Penates qui Lavinium transtulerit, saliare genus saltandi instituisse: a quo appellatos Salios, quib. per omnis dies, ubicunq. manent, quia amplae ponuntur caenae, si quae aliae magnae dum, saliares appellantur. ¶ Salmacis nomine nympha, Caeli et Terrae filia, fertur causa fontis Halicarnassi aquae appellandae fuisse Salmacidis, quam qui bibisset, (1675B)vitio impudicitiae mollesceret: ob eam rem, quod ejus aditus angustatus parietibus, occasionem largitur juvenibus petulantibus antecedentium puerorum puellarumque violandarum, quia non patet refugium. Ennius: Salmacida spolia sine sanguine et sudore. ¶ Salias virgines Cincius ait esse conducticias, quae ad Salios adhibeantur cum apicib. paludatae, quas Aelius Stilo scripsit sacrificium facere in Regia cum Pontifice paludatas cum apicib., in modum Saliorum. ¶ Spondere Verrius putat dictum, quod sponte sua, id est, voluntate promittatur. Deinde oblitus inferiore capite sponsum et sponsam ex Graeco dictam ait, quod ii σπονδὰς interpositis rebus divinis faciant. ¶ Salicem idem virgulti genus, non arboris dicit, et ridicule interpretatur dictam, quod ea celeritate crescat, ut salire videatur. ¶ Salinum in mensa, pro aquali, solitum esse poni ait cum patella, quia nihil (1675C)aliud sit sal, quam aqua. ¶ Salentinos a salo dictos, Cretas, et Illyrios, qui cum Locrensib. navigantes societatem fecerint, ejus regionis

Pag. 138.

Italiae, quam [dicunt ab eis. ¶ Saeculares ludi Tarquini Superbi regis [in agro sunt primu facti que Marti consecravit [P. Valerius Poplicola Cos. quod populus R. in l[oco illo antea repertam aram quoq. Diti, ac [Proserpinae conservaverat, in extremo Mart[io Campo, quod Terentum appellatur, demissam [infra terram pedes fere viginti, in qua [pro malis avertendis populus R. facere sacr[a solitus erat. Ludos postea saeculares et nonagensi[mo quoque anno facere ibi coepit Popillio Lenate [Duumviro sacrorum; in quib. hostiis furulis est [operatus tribus diebus, totidemque noctibus ac de[inde institutum esse, centum post annos, ut [fierent. Unde videntur Saeculares appella[ti, quod centum annorum spatium (1675D)saeculi habetur. ¶ Scuti[lu tenue et macru dicitur, ex Graeco, ut cum dici[mus scutilum hominem, exilem aliquem demo[nstramus, in quo pellicula tantu. In pompa aliud di[cimus scutilum, ut videatur scutilum de scrutil[o derivatum, detrita r littera, sitq. is, q. virtute po[test scrutari. Sed ex Graeco nomen factu scutilo, cum co[riarium significamus. ¶ Squalidum incultum et sord[idum ait Verrius significare, sic dictum, quod proxime [ad similitudinem squamae piscium accedit, [utiq. eoru, qui in profunditatibus abditi paludum, squ[allent maxime. Unde Ennius in Telepho.: Quam ve[stitus squalida saeptus stola. ¶ Squarrosos [ab eadem squamarum piscium similitudine ait dic[tos, quorum cutis exsurgat ob adsiduam in[luviem. Lucilius: Varonum ac rupicum squar[rosa, incondita (1676A)rostra. ¶ Schoeniculas app[ellare videtur meretriculas Plautus propter usum un[guenti schoeni, quod est pessimi generis; itaq. [dixit: Diabolares

Pag. 139.

schoeniculae, mi[raculae, cum extritis talis, eum todellis crusculis.] Idem: Prosedas pistoru amicas, reliquias halicarias], miseras schoeno dilibutas, servilicolas, sordid]as. ¶ Scorta appellantur meretrices ex cons[uetudine rusticorum qui, ut est apud Atellanos anti]quos, solebant dicere, se attulisse pro scorto] delicularum; omnia namq. ex pellibus facta, scortea] appellantur. ¶ Scortes, id est, pelles testium arie]tinorum, ab iisdem scorteis pellib. ide Verrius dictas esse ait.] ¶ Scandulaca genus herbae frugibus i]nimicae, quod eas velut hedera implicando ne]cat. ¶ Scaptensula locus ubi argentum effoditur], in Macedonia, ita dictus a fodiendo,] quod est Graece σκάπτειν. Lucretius: Qual]es expiret Scaptensula (1676B)subter odores. ¶ Spara] parvissimi generis jacula, ab eo quod s]pargantur, dicta. Lucilius Satirarum L.] . . Tum spara, tum murices, portantur tragula Por]ro. ¶ Scitum Populi dicebatur, quod sine Plebe cunc]tus patricius ordo, rogante patricio, suis suf]fragiis jussit; quod autem aliquo interrogante] ex Patribus et Plebe suffragante scitum esset: id] jam leges scribtae dicebantur. Sed illud Plebeisci]tum est, q. Tr. Pl. sine Patriciis Plebem ro]gavit, id est, consuluit. plebesq. scivit.] ¶ Plebes autem est omnis populus praeter senatores,] et praeter patricios. ¶ Scita facie, pro] bona facie, alias, bonis pro scitis, a po]etis usurpantur. Terentius in Phormione:] Satis, inquit, scita; et in Heautontimoru] meno: At si scias, quam scite in mentem venerit.] L. Ennius in libro VI: Lumen. . . . . . scitus agaso. ¶ Scenam genus fuisse cultri] manifestum est, sed futurum securis,

(1676C)Pag. 140.

an dolabra sit, ambigitur; quam Cincius in libro qui est ei de Verbis priscis, dolabra ait esse pontificiam. Livius in Lydio: Corruit quasi ictus scena, haud multo secus. SEX POMPEI FESTI DE VERBORUM SIGNIFICAT. LIB. XVI II. INCIPIT LIB. XVIIII. ¶ Scriptum est id, quod in palustribus locis nascitur leve et procerum, unde tegetes fiunt. Inde proverbium est in eas natum res, quae nullius impedimenti sunt, In scirpo nodum quaerere. Ennius: Quaerut in scirpo, soliti quod dicere, nodum; et Plautus in Aulularia: Quasi pueris, qui nare discunt, scirpo induetur ratis. Novius in Phoenissis: Sume arma i. ante occidam clava scirpia. ¶ Spira dicitur et basis columnae unius tori aut duorum, et genus operis pistorii, et funis nauticus in orbem convolutus, ab eadem omnes similitudine. Pacuvius: Quid cessatis, socii, eicere (1676D)spiras sparteas? Ennius quidem hominum multitudinem ita appellat, cum ait: Spiras legionibus nexunt. ¶ Spectu sine praepositione Pacuvius in Duloreste usus est, cum ait: Amplus, rubicundo colore, et speetu proptervo ferox. ¶ Spetile vocatur infra umbilicum suis, quod est carnis, proprii cujusda habitus, exos, qua etiam antiqui per se utebantur. Plautus enumerandis villis obsoniis in Carbonaria sic m.: Ego pernam, sumen, sueres, spectile, galium, glandia. ¶ Spicit quoque sine praepositione dixerunt antiqui. Plautus: Flagitium est, si nihil mittetur, quae superclio spicit; et spexit Ennius L. XVI: Quos ubi rex [pa]ulo spexit de contib. celsis. ¶ Spirillum vocari ait Opilius Aurelius caprae barbam. ¶ Spintyrnix est avis genus turpis

(1677A)Pag. 141.

figurae. * Occursatrix artificum, perdita spinturnix. ea Graece dicitur, ut ait Satra, σπινθαρίς. ¶ Spicum masculine antiqui dicebant, ut hunc stirpem et hanc amnem. Versus est antiquus: Quasi messor per messim unumquemq. spicum collegit. ¶ Speres antiqui pluraliter dicebant, ut Ennius L. II. Et simul effugit speres ita funditus nostras; et L. XVI: Spero, si speres quicqua prodesse potis sunt. ¶ Spectio in Auguralib. ponitur pro aspectione, et nuntiatio quia omne jus sacrorum habent. Auguribus spectio dumtaxat, quorum consilio rem gererent magistratus, non ut possent impedire nuntiando, quae cum vidissent satis, spectio sine nuntiatione data est, ut ipsi auspicio rem gererent, non ut alios impedirent nuntiando. ¶ Scripturarius ager publicus appellatur, in quo ut pecora pascantur, certum aes est, quia publicanus scribendo conficit rationem cum (1677B)pastore. ¶ Scribas proprio nomine antiqui, et librarios, et poetas vocabant. At nunc dicuntur scribae quidem librarii, qui rationes publicas scribunt in tabulis. Itaque cum Livius Andronicus bello Punico secundo scribsisset carme, quod a virginibus est catatu, quia prosperius resp. populi R. geri coepta est, publice adtributa est et in Aventino aedis Minervae in qua liceret scribis histrionib. q. consistere, ac dona ponere in honorem Livii, quia his, et scribebat fabulas, et agebat. ¶ Scraptae dicebantur nugatoriae ac despiciendae mulieres, ut ait unus, ab his quae screa idem appellabant, id est, quae quis excreare solet, quatenus id faciendo se purgaret. Titinius in Prilla: Rectius mecastor Piculetae Postumae lectum hodie stratum

Pag. 142.

vidi scrattiae mu[lieris. ¶ Scrutillus appellabatur (1677C)venter suillus co[ndito farre expletus. Plautus: Venter sullus, [dicam suo nomine scrinillum: ego me hodie . . . [si quid esset, quod comesa farte biberem . . . . . . . . . ¶ Spinther vocabatur [armillae genus, quod mulieres antiquae gere[re solebant brachio summo sinistro. Plautus: Ju[beasque spinther novum reconcinnarier. [¶ Scrupi dicuntur aspera saxa et difficili[a, petrae etiam attrectari insuetae, aut [naufragiorum pollutae scelere. Ennius in An[dromacha: Scrupeo investita saxa atque hos[treis, quam excaprent. Unde scrupulosam [rem dicimus quae aliquid habet in se asperi. Corne[lius Sisenna Histor. Libro IIII: His tum inject[us est levis scrupulus et quaeda dubitatio. ¶ [Scorteu eade causa qua scortum, vocabatur [pelliceum, in quo sagittae reconduntur, ab eo [quod ex pellib. factum est, quia pellib. nomen a σκύ]τος, quod Graece pellis. Unde scyticae et scuta, [quia non sine pellib. sunt. (1677D)¶ Sceleratus campus ap[pellatur prope portam Collinam, in quo virgin[es Vestales, quae incestum fecerunt, defossae sunt v[ivae. ¶ Scribonianum appellatur antea atria [puteal, quod fecit Scribonius, cui negotium da[tum a Senatu fuerat, ut conquirerer sacella att[acta: isque illud procuravit, quia in eo loco [attactum fulgure sacellum fuit. Quod ign[oraretur autem, ubi esset (ut quidam) fulgur conditum, [quod cum scitur, nefas est integi, semper forami[ne ibi aperto caelum patet. ¶ [Sceleratus Vi[cus appellatur, quod cu Tarquinius Superbus interfici[endu curasset Ser. Tullium regem, soce[rum suum, corpus

Pag. 143.

ejus jacens filia carp]ento supervecta est, properans (1678A)in possessionem] domus paternae. ¶ Scelerata porta eodem app]ellatur a quibusdam, quae et Carmentalis] dicitur, quod ei proximum Carmentae sacellum fuit.] Scelerata autem, quod per eam Sex et Trecenti Fabii c[um clientium millib. quinque egressi adversus E]truscos, ad amnem Cremeram omnes sunt inter]fecti: qua ex causa factum est, ut ea porta int]rare egredive omen habeatur. ¶ Schedia] genus navigii inconditi, trabib. tantum inter] se connexis facti, quo mercimonia circum]ferunt post amissam navem. Unde schedia us]us quoq. poemata dicit et versus, non sa]tis perfectis qui essent. Appellavit schedium. . s] cum dixit: Qui schediu facit inconditum, et inelaboratum.] ¶ Sexagenarios de ponte olim dejiciebant,] cujus causam Manilius hanc refert: quod Romam] qui incoluerint primi Aborigines, h]ominem, sexaginta annorum qui esset, immolare] Diti Patri quotannis (1678B)soliti fuerint;] quod facere eos destitisse adventu Her]culis. Sed religione postea veteris moris sc]irpeas hominum effigies de ponte in Tiberim vetere] modo mittere instituisse. Alii dicun]t, morante in Italia Hercule, quod quidam ej]us comitum habitaverint secundum rip]am haberi, atque Argaeos se ab Argivis voca]verint arvi, quorum proditam memori]am redintegrari; eo gente missum ab Graec]a legatum quendam Argaeum diu cum] iis Romae moratum esse; is ut obieri]t institutum esse a sacerdotibus, ut effigies s]cirpea ex omnibus, cum quae publicae erant rei nu]ntiavisset, per flumen, ac mare

Pag. 144.

in patriam remitteretur. Sunt qui dicant, post urbem a Gallis liberatam, ob inopiam cibatus coeptos sexaginta annorum homines jaci in Tiberim, ex quo numero unus, filii pietate occultatus, (1678C)saepe profuerit patriae consilio, sub persona filii; id ut sit cognitum, ei juveni esse ignotum, et sexagenariis vita concessa; latebras autem ejus, quibus arguerit senem, id est, cohibuerit, et celaverit, sanctitate dignas esse visas, ideoq. arcaea appellata. Sed exploratissimum illud est causae. Quo tempore primum per pontem coeperunt comitiis suffragium ferre, juniores conclamaverunt, ut de ponte deicerentur sexagenarii qui jam nullo publico munere fungerentur, ut ipsi potius sibi quam illi deligerent imperatorem; cujus sententiae est etiam Sinnius Capito. Vanam autem opinionem de ponte Tiberino, confirmavit Afranius in Repudiato. ¶ Secus aliter significat sexu, natura habituque, ex Graeco, quam illi vocant ἕξιν, Afranius in Privigno sic agit: Orbus virili sexu adoptavit sibi. Pacuvius in Atalanta: Triplicem virili (1678D)sexu partum procreat. ¶ Simpludiarea funera sunt, quibus adhibentur D. T. ludi, corbitoresque. Quidam ea dixerunt esse, quibus neutrum genus interesset ludorum: nam indictiva sunt, quibus adhibentur non ludi modo, sed etiam desultores, quae sunt amplissima. ¶ Sex suffragia appellantur in equitum centuriis, quae sunt adfectae ei numero centuriarum quas Priscus Tarquinius rex constituit.

Pag. 145.

¶ Sinistrae aves, sinistruque est sinistimu auspiciu, i. quod sinat fieri. Varro L. V. Epistolicaru questionu ait: A deorum sede cum in meridiem spectes, ad (1679A)sinistra sunt partes mundi exorientes, ad dexteram occidentes; factum arbitror, ut sinistra meliora auspicia, quam dextera esse existimentur. idem fere sentiunt Sinnius Capito et Cincius. ¶ Sentinare, satagere, dictum a sentina, quam multae aquae navis cum recipit, periclitatur. Caecilius in Aethrione: Cum Mercurio capit consiliu, postquam sentinat satis. ¶ Senatores a senectute dici satis constat, quos initio Romulus elegit centum, quorum consilio Remp. administraret: itaque etiam Patres appellati sunt, et nunc cum senatores adesse jubentur, quibusque in senatu sententiam dicere licet: quia hi qui post lustrum conditum ex junioribus magistratum ceperunt, et in senatu sententiam dicunt, et non vocantur Senatores ante, quam in senioribus sunt censi. ¶ Senatus decretum a consulto Aelius Gallus sic distinguit, ut id dicat particulam quandam esse senatusconsulti, ut cum provincia alicui decernitur, (1679B)quod tamen ipsum senatusconsulti est. ¶ Senis crinib. nubentes ornantur, quod his ornatus vetustissimus fuit. Quidam, quod eo Vestales virgines ornentur quarum castitatem viris suis sponoe. . a ceteris. ¶ Sentes, cum constet esse spinas, et Afranius in Abducta dixerit: Quam senticosa verba pertorquet turba; pro spinosis accipi debet. ¶ Senium a senili acerbitate et vitiis dictum, posuit Caecilius in Hymnide: Sine suam senectutem ducat utique ad senium sorbitio. ¶ Senonas Gallos Verrius ait existimari appellari, quia novi venerint ex

Pag. 146.

transalpina regione, [ac primum appellatos ξένους postea Seno[nas. ¶ Septentriones septem stellae appell[antur a septem bobus junctis, quos trio[nes a terra rustici appellent, quod jun[cti simul terram arent quasi terriones. [Quidam a septem stellis, (1679C)quod id astrum Grae[ci ἅμαξαν dicant, quia habet partem quand[am temonis specie. Unde ait Ennius: Superat [temo stellas. Sed et physici eum situm [septem stellarum conten . . . templati, sep[tentriones dici aiunt, quod ita sunt [sitae septem stellae, ut ternae proximae [specie efficiant velut trigona. ¶ Scensas [antiqui dicebant, quas nunc caenas. Quae autem [nunc prandia, pro caenis habebant, et pro caen[is vespernas appellabant. ¶ Signa, ut rerum, ita [quoque res ipsae dicuntur, aut lapides, aut [fictile, aut si qua ejusmodi adhuc aliqua, et [signa dicuntur quae sculpantur etiam. Sed po[cula etiam in quibus sunt simulacra ad effigi[es sigillata. ¶ Sequester is dicitur, qui inter aliquos, [qui certant, medius, ut inter eos convenerit, [depositum ita tenet aliquid ut ei reddat, qui [id deberi jure sibi constiterit. Cato in ea ora[tione, quam habuit (1679D)de Indigitibus: Sinunt m[iseros perire, ut bona rapiant; aut [si superstites petant, vi seques prodent; et Pla[utus Mercatore: Immo sic sequestro mihi data [est . . . ¶ Sepulchrum est, ut ait Gallus [Aelius, in quo mortuus sepultus est, quod anti[qui bustum appellabant, hisque cippis, aut ali[qua alia re, mortui causa designatus est, intra [quos sepultura est facta. ¶ Segnitia [dicitur, quod sit sine

Pag. 147.

nitendo quid utile] aut honestum: Terentius: Enimvero, Dave, nihil loci est] segnitiae neque socordiae. ¶ Signa]re dicitur signis notare, velut in pecoribus fit.] Sed antiqui eo, pro scribere, (1680A)utebantur; unde et subsigna]re, et consignare, invenitur positum, pro subscrib]ere, et conscribere. ¶ Septimontium dies ap]pellatur mense Decembri, qui dicitur in] Fastis Agonalia, quod eo die in septem m]ontibus fiunt sacrificia Palatio, Velia, F]agutali, Subura, Cermalo, Coelio, Opio,] Cispio. ¶ Sifus usurpatum est pro tu]bis ipsis id quod Graece dicitur. σίφων. In le]ge Rivalicia sic est, quae lata fuit rogant]e Populum. Ser. Sulpicio Ser. F. Rufo: Mon]tani, paganive, siphonibus aquam dividunto;] donec eam inter se diviserint, Praetori]s judicatio esto. ¶ Siparium, quo in scaenis mimi] utuntur, dictum ait Verrius a vela]mento, quod vocetur alias aulaeum. ¶ Supparum ap]pellant dolonem, quod est velum minus in navi, ut] acation, majus Supparum autem dictum ait Sinnius] Capito, velut separatum quod sit disjunctumque a dolo] ne interioris (1680B)mali ¶ Sepultum] morte moroque cum ait. . . . d]e L. Terentio, Tusci vici magistro, significat] vivum de saxo Tarpeio elatum, cum eo ve]nisset commissatum, quod mero, id est, vino es]set coactus. ¶ Seplasia forum Capuae in] quo plurimi unguentarii erant. In Pison]em Cicero: Seplasia mehercule, ut dici] audiebam, te ut primum aspexit, Campanum] consulem repudiavit.

Pag. 148.

Valerius Corvus, Junius Scaeva, P. Fluvius Longus ex S. C. kal. Januariis, P. Papirio Cursore, C. Junio. II. Cos. ¶ Segesta quae nunc appellatur, oppidu in Sicilia est, quod videtur Aeneas condidisse, praeposito ibi Egesto, qui eam Egestam nominavit. Sed praeposita est ei s. littera, ne obsceno nomine appellaretur, ut factum est (1680C)in Malevento, quod Beneventum dictum est, et in Epidamno, quod usurpatur Dyrrachium. ¶ Seliquastra sedilia antiqui generis appellantur, d. littera in l. conversa, ut etiam in sella factum est, et subsellio, et solio, quae non minus a sedendo dicta sunt. ¶ Silus appellatur naso s. rusus versus repando. Unde galeae quoq. a similitudine, silae dicebantur. ¶ Silvii sunt appellati Albani reges, a Laviniae filio, quem post excessum Aeneae gravida relicta, timens periculum, et suae vitae, et ejus, quem utero gerebat, in silvis latens, enixa est; qui restitutus in regnum est post mortem Ascanii, praelatus lulio fratris filio, cum inter eos de regno ambigeretur. ¶ Sertorem quidam putant dictum a prendendo, quia cum cuipiam adserat manum, educendi ejus gratia ex servitute in libertatem, vocetur adsertor; cum verisimilius sit dictum, qui sereret (1680D)quid, ac potius adsertorem a serendo cepisse nomen, cum aliquem serat petendo in libertatem eandem, qua ipse sit, id est jungat, quia fruges cum seruntur, terrae jungit, quod totum Verrius ἀπιθάνως introduxit. ¶ Seges dicitur ea pars agri, quae arata et consita est, a serendo videlicet. ¶ Serilla Verrius appellari putat navigia Histricia, ac

Pag. 149.

Liburnica, quae lino ac sparto condensantur a conserendo et contexendo dicta; quia dicat Pacuvius in Niptris: Nec ulla subcus cohibet compagem alvei; sed suta lino, et sparteis serillib. Cum περιφραστικῶς, et ficto vocabulo, (1681A)usus sit pro funiculis, qui sparto conseruntur. ¶ Servorum dies festus vulgo existimatur idus Aug., quod eo die Ser. Tullius, natus servus aedem Dianae dedicaverit in Aventino, cujus tutelae sint cervi, a quo celeritate fugitivos vocent servos. ¶ Sero sapiunt Phryges, proverbium est natum a Trojanis, qui decimo denique anno velle coeperant Helenam, quaeq. cum ea erant rapta, reddere Achivis. ¶ Sispitem Junonem, quam vulgo sospitem appellant, antiqui usurpabant, cum ea vox ex Graeco videatur sumpta, quod est σώζειν. ¶ Sultis si voltis significat, composito vocabulo ita, ut alia sunt, * si audes; sis, si vis; plicet *; * in loco; scis licet, scias licet; equidem (equo), ego quidem. Ennius: Pandite, sulti, genas, et corde relinquite somnum. ¶ Setius a sero videtur dictum. Accius in Amphitryone: Si forte paulo, quam tu veniam setius. (1681B)¶ Sedum, alii sadum, appellant herbam, quam Opillius Aurelius sesuvium vocari ait, eamq. in tegulis seri, nec quamobrem id fiat, indicat. ¶ Specus feminino genere pronuntiabant antiqui, ut metus et nepos, tam hercules, quam masculino stirpis, ut frons, ut Ennius: Tum causa sub monte alte specus in jus. patebat ; et Pacuvius in Chryse: Est ibi sub eo saxo penitus strata harena ingens specus. ¶ Spondere antea ponebatur pro dicere, unde

Pag. 150.

et respondere adh[uc manet; sed postea usurpari coeptum est [etiam in promissione alterius. ¶ Subdit[us dicitur is, qui in demortui, (in demortuis) ju[dicis locum judex datur his, qui eum ha[buerant judicem dumtaxat in eandem rem, [vel litem. ¶ Saturno sacrificium fit capi[te aperto. Ejus autem sacro (1681C)Metellus Pont.[Max. cum Claudium Augurem jussisset adesse, ut eum [tunc adhiberet Ser. Sulpici Ser. F. inaug[urationi, ille autem excusaret se, sacra sibi fa[miliaria obstare, quib. supplicandum esset capite [operto; Saturno autem esset futurum, ut cum ap[erto capite res sacra facienda esset. Pont[ifex illum multavit; Claudius provocavit. [Sed cum reconciliatus Pontifici esset Claudius fa[miliae sacris peractis, Saturno sacra fecit rel[igione solutus. ¶ Saxum Tarpeium appel[latam aiunt partem montis, qui ob sepultam Ta[rpeiam ibi virginem, quae eum montem Sabinis [prodere pacta erat, ita nominatus est; vel [ab eo, quod quidam nomine L. Tarpeius Romulo [regi cum propter raptas virgines adversa[retur, in ea parte, qua saxum est, de noxio poena [sumpta, Tarpeium dictum, noluere funestum locum [cum altera parte Capitoli conjungi. ¶ S[captia tribus a nomine urbis Scaptiae [appellata, quam Pedani (1681D)incolebant. ¶ Stellati[na tribus dicta, non a campo eo, qui in Capania e, sed eo, qui[paru abest ab urbe Capena, ex quo Tusci profecti, St[ellatinum eum campum appellaverunt. Sabati[na a lacu Sabate. ¶ Sabini dicti, ut ait Varro [Terentius, quod ea gens p. p. praecipue colat de[os, sive ἀπὸ τοῦ σέβεσθαι. ¶ Sanqualis porta [appellata est

Pag. 151.

ab avi sanquali, id[eoque eodem est nomine quo avis ipsa appellatur] ¶ Silere, tangere significat, ficto verbo] a s. littera, quae initium ejus vocis est.] ¶ Stellae Curulis locus in Circo datus est Valerio Dicta]tori, posteriusque ejus honoris causa, ut pro]xime sacellum Murciae (1682A)spectarent, unde aspi]ciebant spectacula magistratus. ¶ Sontica causa] dicitur a morbo sontico, propter quem, quod est ge]rendum agere desistimus. M. Porciu]s Lato de re * A. Atili: Quid dicam causae extiti]sse, timidus ne sis, an impedimento t]ibi causam sonticam fuisse? ¶ Stiricidium qua]si stillicidium, cum stellae, concretae frigore, ca]dunt. Cato pro C.. . . . . . . . . . n]ihilominus voluit semper de stiricidio in] re praesenti cognoscere; atque etiam statu]ere. ¶ Sacramento dicitur quod jurisjurandi sacrati]one interposita actum est. Unde quis sacramen]to dicitur interrogari, quia jusjurandum interponitur. Cato]in Q. Thermum dex. hominibus: Tunc vero ibi ad]erunt, ne mala facinora, bona fide, aut] scelera nefaria fierent, qui dicerent sacramen]to, traderentur, lege aestimarentur. ¶ Siremps] ponitur pro eade, vel, proinde quasi similis res ipsa.] Cato in dissuadendo legem, (1682B)quae postea re]licta est: Et praeterea rogas ut quemquam adversus] ea, si populus condemnaverit, siremps lex] siet, quasi adversus legem fecisset.] ¶ Spiciunt, antiquos dixisse sine praeposi]tione testis est Cato in ea, quam habuit in Q. Thermum de] septem hominib.: Ut solent evitare son]ivios, nisi qui sempiterni sunt, quos dum occur]rant, ne spiciunt, neque ratos, esse volunt. ¶ Spa]tiatorem, erratorem Cato in An.

Pag. 152.

Caelium, Si se appellavisset: In coloniam me hercules scribere nolim, si trium virum sim, spatiatorem atque fescenninum. ¶ Stata sacrificia sunt, quae certis dieb. fieri debent. Cato in ea, quam scribsit de L. Veturio, de Sacrificio commisso, cum ei equum ademit: Quod tu, quod in te fuit, sacra stata, solemnia, capite sancta deseruisti. ¶ Solemnia sacra dicuntur, quae certis temporibus annisque (1682C)fieri solent. ¶ Serra proeliari dicitur, cum assidue acceditur recediturque, neque ullo consistitur tempore. Cato de Re militari: Sine] forte opus sit cuneo, aut globo, aut forcipe, aut turribus, aut serra, uti adoriare. ¶ Stercus ex aede Vestae XVII. kal. Jul. defertur in angiportum medium fere clivi Capitolini, qui locus clauditur porta Stercoraria; tantae sanctitatis majores nostri esse judicavere. ¶ Summissiorem aliis aedem Honoris et Virtutis C. Marius fecit, ne, si forte officeret auspiciis publicis, Augures eam demoliri cogerent. ¶ Sex Vestae sacerdotes constitutae sunt, ut populus pro sua quaque parte haberet ministram sacrorum, quia civitas Romana in sex est distributa partis, in primos secundosque Titienses, Ramnes, Luceres. ¶ Salinum cum sale in mensa ponere figulis religioni habetur, quod quondam in Esquilina regione figulo, cum fornax plena vasorum coqueretur, (1682D)atque ille proxime eam convivatus, super modum potus, somno esset oppressus cum convivis suis, praeteriens quidam petulans, ostio patente, ex mensa salinum conjecit in fornacem; atque ita, incendio excitato, figulus cum suis concrematus est. ¶ Sacramentum, aes significat, quod poenae nomine penditur, sive eo quis interrogatur,

Pag. 153.

sive contenditur. Id in aliis rebus quinquaginta assiu e, in aliis reb. quigetoru, inter eos, qui judicio inter se contenderent. Qua de re lege L. Papirii Tr. pl. sactu e his verbis: Quicuq. Praetor post hoc factus erit, qui inter cives jus dicet, Tres viros Capitales populum rogato, hique Tres viri [Capitales] (1683A)quicuque [fa]cti erut, sacramenta ex[igunto] judicatoque, eodemque jure sunto, uti ex legibus. plebeique scitis exigere, judicareque (esse), esseque oportet. Sacramenti autem nomine id aes dici coeptum est, quod et propter aerarii inopiam, et sacroru publicoru multitudinem, consumebatur id in rebus divinis. ¶ Sextantarii asses in usu esse coeperunt ex eo tempore, quod propter bellu Puicu secudu, quod cu Hanibale gestum est, decreverunt patres, ut ex assibus qui tum erant librarii, fierent sextantarii, per quos cum solvi coeptum esset, et populus aere alieno liberaretur, et privati quibus debitum publice solvi oportebat, non magno detrimento adficerentur. Septuennio quoque (anno) * usus est, ut priore numero. Sed id non permansit in usu, nec amplius processit in majorem. ¶ Senacula tria fuisse Romae, in quibus senatus haberi solitus sit, memoriae redidit Nicostratus in libro, qui inscribitur de Senatu habendo: unum, ubi nunc est aedis Cocordiae (1683B)inter Capitolium et Forum, in quo solebant magistratus D. T. cum senioribus deliberare; alterum, ad portam Capenam; tertium, citra aedem Bellonae, in quo exterarum nationum legatis, quos in urbem admittere nolebant, senatus dabatur. ¶ Scholae dictae sunt, non ab otio ac vacatione omni, sed quod, ceteris rebus omissis, vacare liberalibus studiis pueri debent, ut etiam ludi appellantur, in quibus minime luditur, ne tristi

Pag. 154.

aliquo nomine fug[iant puer, suo fungi munere. ¶ Subici ar[ies dicitur, qui agitur, ut caedatur, quod fit, ut ait Cincius [in libro de Officio jurisconsulti, exemplo At[heniensium, apud quos expiandi gratia aries [inigitur ab eo, qui scelus admisit, poenae p[endendae loco. ¶ Speciem quam nos dicimus, εἶδος [Graeci dixerunt. Platon quidem idean. [Nobis species pro eadem ponitur. ¶ Sesterti no[ta apud antiquos fuit (1683C)dupondi, et semissis; [undesestertiusdictus, quod semistertius. Sed auctos est [bello Punico secundo. Apud antiquos aute [denarius et quinques sis in usu erant, et valebant, de[narius denos asses, quadrigati, bigati.; quinques si[s quinos. Sed uterque auctus est. Numerum aeris perduct[um esse aiunt lege Flaminia minus solvendi, c[um aere alieno premeretur P. R. ¶ Solida sella, ait [Verrius sedere tu quis jubetur, cum mane surg[ens auspicandi gratia evigilavit, quod antiqui expresse, [nihilq. ab interiore parte excavata[s aut laxatas faciebant sedes; quas s[edes, solidas ideo, quod in his nihil erat con[cavum, maxime appellabant, inquit Verrius, quod [scilicet essent totae; absurde, ut mihi videtur, [cum omne id quod sit totum, ait dictum solidum. [¶ Silatum antiqui pro eo q. nunc jentaculum dicim[us, appellabant, quia jejuni vinum soli condi[tum ante meridiem obsorbebant. ¶ Suffragato[res dicebantur apud (1683D)majores, hi qui vulgo in usu [erat cadidatis, na ut melius apparerent juncta suffra[gia, suffragator, quem quisq. fieri vellet, notabat a[pposito puncto, scribtis candidatorum hominum [nominib. Varro in L. VII. Rerum humanarum [hoc tradit. ¶ Struppi vocantur in pulvinarib. [fasciculi

Pag. 155.

de verbenis facti, qui pro deorum] capitib. ponuntur. S . . . . apud urb]em Calo Antistius Labeo dici ait ma]gistratum publicum.. . . . . . ¶ Secespitam esse Antistius Labeo ait cultrum fe]rreum, oblongum, manibrio eburneo, rotund]o, solido, vincto ad capulum auro argentoq.], fixum clavis aeneis, aere Cyprio, quo Flami]nes, Flaminicae Virgines, (1684A)Pontificesq. ad sa]crificia utuntur. Eadem alias dicitur, qua] in sacrario utuntur. Sacraria namq. in templis [rediculo aeneo olim saepiebantur, in quo] tubae relictae sunt, per quas manib. sacr]a tangere licet. . est hoc in templo, Bonae Deae;] sed et in aliis locis; et sunt velut repagula] quaedam. Ita secespitae dicutur duob. modis. ¶ Secius] est, quod secespita secatur libum, seu placenta, qu]ae soleat necessariis sacrificiis adhiberi.] ¶ Suffimenta sunt, quae faciebant ex faba milio]q. molito, mulso sparso; ea Diis dabantur eo tempo]re, quo uvae calcatae praelo. . ¶ Serpsit, usi sun]t antiqui pro serpserit, unde videntur serp]ulae dictae, quas nunc serpentes dicimus ex Grae]co, quia illi ἑρπετὰ, nos pro aspiratione eorum,] s. littera posita, ut ἐξ sex ἑπτὰ septem]. ¶ Suffibulum est vestimentu albu, praetextum, qua] drangulum, oblongum, q. in capite virgines Vest]ales cum sacrificant semper (1684B)habere solent;] idq. fibula comprehenditur. ¶ Silentio surgere ait] dici, ubi qui post mediam noctem auspi]candi causa ex lectulo suo silentio surr]exit, et liberatus a lecto, in solido se posuit, se]detq.; ne quid eo tempore deiciat, rursusq.] se in lectum reposuit: hoc enim est proprie si]lentium, omnis vitii in auspiciis vacuitas.

Pag. 156.

Veranius ait, non utiq. ex lecto, sed ex cubili, ne rursus se in lectum reponere necesse esse. ¶ Sarpiuntur vineae, id est, putantur, ut in XII: Quandoq. sarpta, donec dempta erunt. ¶ Summanalia, liba farinacea in modum rotae finctae. ¶ Suffuerat, sub eodem tecto fuerat. ¶ Scribtum lapidem esse ait, et ita vocari. Antistius Labeo in agro Menullino, * divinam rem faceret. ¶ Se quamq. seorsum quamq. ¶ Sanates dicti sunt, qui supra, infraq. Romam habitaverunt; quod nomen (1684C)his fuit quia, cum defecissent a Romanis, brevi post redierunt in amicitiam, quasi sanata mente. Itaq. in XII. cautum est, ut idem juris esset Sanatib., quod Forctib., id est, bois, ei qui nuqua defecerant a P. R. ¶ Sublucare arbores est ramos earum supputare, et veluti suptus lucem mittere; conlucare autem; succisis arborib. locum implere luce. Spurcum vinum est, quod sacris adhiberi non licet, ut ait Labeo Antistius L. X. commentarii Juris pontificii, cui aqua admixta est, de fructumve, aut igne tactum est, mustumve ante, quam defervescat. ¶ Septimontio, ut ait Antistius Labeo, hisce montib. feriae Palatio, cui sacrificium, quod fit, Palatuar dicitur, vilae cui item sacrificium, Faguali, Suburae, Cermalo, Oppio, Coelio monti, Cispio monti. Oppius autem appellatus est, ut ait Varro Rerum humanarum L. VIII., ab Opita (1684D)Oppio Tusculano qui cum praesidio Tusculanorum missus ad Romam tuendam, dum Tullus Hostilius Veios oppugnaret, consederat in Carinis, et ibi castra habuerat. Similiter

Pag. 157.

Cisitu, a Laevo Cispio Anagnino, qui ejusde rei causa eam partem Esquiliarum, quae jacet ad vicu Patricium versus, in qua regione est aedis Mefitis, tuitus est. ¶ Sistere fana cum in urbe condenda dicitur, significat loca in oppido futuroru fanorum constituere. Quam Antistius Labeo ait in Commentario XV. Juris pontificii, fana sistere esse lectisternia certis locis et diis habere. ¶ Subigere arietem in eodem libro Antistius esse ait dare arietem, qui pro se agatur, caedatur. ¶ Bene sponsis, (1685A)beneq. volueris, in precatione Augurali, Messala augur ait significare spoponderis, volueris ¶ Serpula serpserit, ait idem Messala, serpens inrepserit. ¶ Solino idem ait esse consulo. ¶ Suad ted Idem ait esse, sic te. ¶ Stellam significare ait Ateius Capito laetum et prosperum, auctoritatem secutus P. Servilii auguris, (stellam) quae extamella aerea adsimilis stellae locis inauguratis infigatur. ¶ Sinistrum in auspicando significare ait Ateius Capito laetum et prosperum auspicium, aut silentiu dubi duntaxat vacat vitio, igitur silentio surgere cum dicitur, significat no interpellari, quo minus rem gerat. Ad sinistrum hortari quoq. auspicia ad agendum, quod animo quis proposuerit. ¶ Satis verbum Verrio melius fuit praeterire, ut mihi videtur, quam tam absuri qui opiniones suas de eo restare; quas sciens praeterii, tam hercules, qua de ¶ Scabro, quod proximu sequebatur. (1685B)¶ Stipatores ait dictos a stipe, quam mercedis nomine accipiant custodes cujusq. corporis. Unde et ¶ Stipam, quam amphorae cum extruuntur, firmari solent; etiam ¶ Stipites, qui ob eandem causam destituantur. ¶ Sollicitare

S--T Pag. 158.

quidam dictum putant, vel[ut citare ex sollo, quod est ex suo loco ac sententia [movere. Sollum autem quin significet locum, quis [dubitet? cum exsules quoq. dicantur loco p[atriae suae pulsi. ¶ Tappete ex Graeco sum[psit, tappetae Ennius, cum ait *. T[appetem etiam dixit Turpilius in Demetrio: Le [. . tappetem veterem. Sic tappet[e neutro genere. ¶ Terentum, in campo Martio locum, [Verrius ait ab eo dicendum fuisse, quod t[erra ibi per ludos Saecularis Ditis Patris [ita leviter teratur (1685C)ab equis quadrigari[is, ut eorum levis motilitas aequiparet mo[tus rapidos velocis Lunae. Quod quam aniliter re[latum sit, cuivis manifestum est. [¶ Taurii ludi instituti Dis Inferis ex [hac causa videntur. Tarquinio regnante, cum [magna incidisset pestilentia in mulieres [gravidas, earum fetu si facti sunt ex car[ne divendita populo taurorum immolatorum, ob [hoc ludi Taurii appellati sunt, et fiunt [in circo Flaminio, ne intra muros evocentur dii [Inferi. Sed Taurios ludos Varro ait vocari, quod [eis ludis discipulus pendens a doctore in cr[udo corio tauri solitus sit impelli, atq. us[q. eo inibi cogi docere, quoad consisteret, [et sola virtute talorum constaret pedu[m firmitas. ¶ Talassionem in nuptiis Varro ait [signum esse lanifici τάλαρον id est, quasillum, i[ta enim solitum appellari Talassionem. [at quidam historiarum scribtor, Talassium ait [nomine (1685D)virum, rapta virgine unicae p[ulchritudinis, quod ei id conjugium fuerit fe[lix, boni hominis gratia nunc redintegrari. [¶ Tribunicia

Pag. 159.

rogatione l]ex Curiata fertur, quo Hannibal anno in conspectu] Romae cu esset, nec ex praesidiis discedere liceret,] Q. Fabius Maximus Verrucosus, id per Tr. Pl. et Ma]rcellus cos. facere instituerunt, ut nota]vit Aelius in XII. Significationum verborum. ¶ T]risulcum fulgur fuit ab antiquis dictum, q]uia id, aut incendit, aut afflat, aut te]rebrat. ¶ Togatarum duplex genus: praetextaru, h]ominum fastigio, quae sic appellantur,] quod togis praetextis rempub. (1686A)administren]t; tabernariarum, quia hominib. ex]cellentibus etiam humiles permixti, ut sunt p]lagiarii, servi deniq. et cauponae ex tab]ernis honeste prodeant persaepe. ¶ Ta]uras, vaccas steriles appellabant, ait Verriu]s, quae non magis pariant, quam tauri, sed vero] similius sit ex Graeco dicas, quia Graeci vaccas ταύρας] appellant. ¶ Todi sunt aves parvae, et todi]lli, quarum. m. Plautus in Syro, cum ait: Cum extri]tis talis, cum todillis crusculis. ¶ Tubilustria] quib. dieb. adscriptum in Fastis est, cum in atr]io Sutorio agna tubae lustrantur; ab eis] tubos appellant, quod genus lustrationis ex] Arcadia Pallanteo translatum esse dicunt. ¶ T]uditantes, tundentes, negotium tund]entes significare ait Cincius, id est agentes. E]nnius L. II: Haec inter se totum vi tuditan]tes; et Lucretius item libro II: Nec tuditantia] rem cessant extrinsecus ullam. (1686B)¶ Tudites mall]eos appellant antiqui a tundendo, quamv]is ali * crurib. tudites. Inde Ateius Philolog]us existimat Tuditano cognomen inditum, quod] caput malleoli simile habuerit.

¶ Tullios al]ii dixerunt esse silanos, alii rivos, alii

Pag. 160.

vehementes projectiones sanguinis arcuatim fluentis, quales sunt Tiburi in Aniene. Ennius in Ajace: Ajax misso sanguine tepido tulii efflantes volant. ¶ Topper significare ait Artorius cito, fortasse, celeriter, temere. cito. Sic in Nelei carmine: Topper fortunae commutantur hominib. (citius). Sic C. Naevius: Capesset flamma Volcani cito. Sic in eodem: Namq. nullu pejus macerat humanu, quam de mare saevum. Viret cui sunt magnae, topper confringent inportunae unde, (fortasse). Sic Coelius L. VII: Ita uti sese quisq. vobis studeat aemulari in statu fortunae reip. (eadem re gesta.) topper nihilo (1686C)minore negotio acto, gratia minor esset. Fortasse. Sic Accius in Io: Topper ut fit, patris teneicit iras. (Ennius vero sic.) Topper, fortasse valet I Enni et Pacuvi scriptis. Apud Ennium est: Topper quam nemo melius scit. Pacuvius: Topper tecum sit potestas faxsit, si mecum velit. Ad in antiquissimis scriptis, celeriter ac mature. In Odyssia vetere: Topper facit homines utrius fuerint. Topper citi ad aedis venimus Circae, simul duona eorum portant ad navis millia; alia in iisdem et inserinuntur. ¶ Tibicines etiam hi appellantur, qui sacerdotes viri speciosi publice sacra faciunt, tubarum lustrandarum gratia.

¶ Torrens participialiter pro exurens ponitur, ut est apud Pacuvium in Antiopa: Flammeo vapore torrens terrae fetum exusserit. Significat etiam fluvium subitis imbrib. concitatum; qui alioqui siccitatib. exarescit; quius aqua ipsam quae fluit, flumen recte dici ait Aelius Gallus (1686D)L. II. * quae ad jus pertinent. Ceterum volgi consuetudine utrumque jam dici flumen, et perennem

Pag. 161.

fluvium et torrentem. ¶ Torum, ut significet torridu, aridum, per unum quidem r. antiqua consuetudine scribitur. Sed quasi per duo r. scribatur, pronuntiari oportet; nam antiqui nec mutas, nec semivocales litteras geminabant, ut fit in Ennio, Arrio, Annio. ¶ Turmam equitum dictam esse ait Curiatius quasi terimam, quod terdeni equites ex trib. tribub. Titiensiu, Ramniu, Luceru fiebant. Itaque primi singularum decuriarum decuriones dicti, qui ex eo in singulis turmis sunt etiam nunc terni. ¶ Torreri a torro, deductum proprie significat siccare atque arefacere, sed usurpatum (1687A)est jam pro eo, quod sit igne urere. Plautus in *: Una edet opera in furnum calidum condito, atque ibi torreto. ¶ Turannos Etruscos appellari solitos ait Verrius a Turrheno duce Lydorum, a cujus gentis praecipua crudelitate etiam tyrannos dictos. ¶ Tyria maria in proverbium deductum est, quod Tyro oriundi Poeni adeo potentes maris fuerunt, ut omnibus mortalibus navigatio esset periculosa. Afranius in Epistola: Hunc serrium autem maria Tyria conciet. ¶ Torvitas a ferocia taurorum dicta est. Pacuvius in Armorum judicio: Feroci ingenio torvus praegrandi gradu; et: Cum recordor ejus ferocem et torvam confidentiam. ¶ Turbelas dixisse antiquos, quas nunc turbas appellamus, testis est Plautus in Pseudolo: Quo alto et quantas soleam turbelas dare. ¶ Tutulum vocari aiunt Flaminicarum capitis ornamentum, quod fiat vitta purpurea innexa crinibus, et extructum (1687B)in altitudinem. Quidam pileum lanatum forma metali figuratum, quo Flamines ac Pontifices utuntur, eodem nomine vocari. Ennius: Lipaque

Pag. 162.

fictores argaeos, et [tutulatos. ¶ Tuor video; Tueor, defendo [in usu olim fuit. Sed jam promiscue utuntur, [et ponitur tueor, pro video, et contueor, [pro defendo. ¶ Tuguria a tecto appellantur [domicilia rusticorum sordida. Afranius in V [irgine: Sordidum tugurium est, turpe. [Caecilius in Hypobolimaeo: Habitab[at in tugurio, sine operculo. Quo nomine [Valerius in explanatione XII. ait etiam [ . . . . . . . significari. ¶ Tuscum vicum ce[teri omnes quidem scriptores dictum aiunt ab [eo, quod Porsena rege descendente ab obsi[dione, remanserint Romae, locoque his dato, [ibi habitaverint Veientes (1687C)fratres Celes et Vibena, [unde post ejecti, quod Tarquinium Romam secum max[ime reducere cupierint. M. Varro, quod ex Coe[lio in eum locu deducti sint. ¶ Toxicum dicitur cerva[rium venenum, quo quidam perunguere sagit[tas soliti sunt.

Caecilius in Gamo: Ut hom[inem miserum toxico transegerit. Afra[nius in. . . . . . . uxorium istud toxicum mit[tite. ¶ Tuscos quidam dictos aiunt a Tusco [rege, Herculis filio. Alii quod unici studii si[nt sacrificiorum, ex Graeco, velut θυοσκόοι [Unde ¶ Tusculum ab eadem causa sacrificiorum, v[el quod aditum difficilem habeat, id est, δύσκολον. [¶ Tumulum Stilo Aelius sic definit: Tumulus est [cumulus arenae editus secundum mare fluctibus in [altum elevatus, unde similiter et manufac[tus, et naturalis proprie dici potest. ¶ Tumult[uarii milites dicuntur lecti ob subitum ti[morem, unde etiam tumultum dici ait Verrius, quia [non aliunde is ornatur, quam ab Italicis et Gallicis h[ominibus,

(1687D)Pag. 163.

qui immin]ent Italiae. Itaque nullum tumultum, praeter] quam Gallicum aut domesticum nominabant. ¶ Thomices Graeco] nomine appellantur canabi impoliti,] et sparto leviter tortae restes, ex quibus funes] fiunt. Lucilius: Vidimus (1688A)vinctum thomice can]abina. Opillus Aurelius ait moll]em pulvillum, quem in collo habent, restis ne I]aedat, thomicem vocari. ¶ Tongere Aelius Sti]lo ait noscere esse, quod Praenestini tongi]tionem dicant, pro notionem. Significat et la]tius dominari. Ennius: Alii rhetorica] tongent. Et vincere etiam quandoque] videtur significare. ¶ Tesca Verrius ai]t loca augurio designata, quo term]ino finis in terra auguri. Opilius Aureli]us loca consecrata ad augurandum scrib]sit. Sed sancta loca undique saepta doce]nt Pontificis libri, in quibus scribtum est: Templum] que sedemque tescumque sive deo, sive deae] dedicaverit, ubi eos accipiat volentes,] propitiosque. Hostius belli Histrici L. I:] Per gentes alte aetherias, atque avia tesca, Per]que violabis templa antiqua Deum. Cicero v]ero aspera difficilia aditu (1688B)dixit, cum ait: Lo]ca aspera, saxa tesca tuor. Accius in Philo]cteta: Quis tu es, mortalis, qui in desert]a et tesqua te adportas loca. ¶ Tonsillam ait] esse Verrius palum dolatum in acumen, et] cuspide praeferratum, ut existimat, qu]em cumfigi in litore navis religandae] causa. Pacuvius in Medio: Accessi ad]eam, et tosillam pegi laeto in litore. Accius] Phinidis: Tacete, et tonsillas litore la]edo edite. ¶ Tonsam Ennius significat

Pag. 164.

remum, quod quasi tondeatur ferro cum ait L. VII: Poste recumbite, vestraque pectora pellite tonsis. Item: Pone petunt, exin referunt ad pectora tonsas; et in Asota: Alius in mari vult magno tenere tonsam. ¶ Thymbraeum Apollinem Vergilius a monte Thymbraeo appellavit, qui est in agro Trojano. ¶ Tolenno est genus machinae, (1688C)quo trahitur aqua, alteram partem praegravante pondere; dictus a tollendo. ¶ Tolerare, patienter ferre. Accius in Neoptolemo: Aut quisquam potis est tolerare acritudinem. Ennius L. II: Ferro se caede, quam dictis his toleraret. ¶ Tols tumor in faucibus, quae per deminutionem tonsillae dicuntur. ¶ Tullianum quod dicitur, pars quaedam carceris, Ser. Tullium regem aedificasse aiunt. ¶ Taxat verbum ponitur in his, quae finiuntur, quoad tangi liceat. In litibus quoque arbitrove, cum proscribitur, quoad ei jussit statuendi.

¶ Taxatio dicitur, quae fit certae summae. A tangendo autem dici etiam scaenici testimonio sunt, qui taxatores dicuntur, quod alter alterum maledictis tangit. ¶ Tabernacula dicuntur a similitudine tabernarum, quae ipsae, quod ex tabulis olim fiebant, dictae sunt; non, ut quidam putant, quod tabulis claudantur. ¶ Tagit, (1688D)Pacuvius in Teucro: Ut ego, si quisquam me tagit, et tagam Idem in Hermiona: Aut non cernam, nisi tagam; sine dubio antiqua consuetudine usurpavit. Nam nunc ea sine praepositionibus non dicuntur, ut contigit, attigit. ¶ Tablinum proxime Atriu locus dicitur, quod antiqui magistratus in suo imperio tabulas