Gallia Christiana 1720 02/Glossarium
5^4 5°5 GLOSSARIUM VOCUM CORRUPTIORIS LATINITATIS, ALIARUMQUE peregrinarum his in Instrumentis occurrentium, de quarum sensu nostras damus conjecturas. A ACCAPTAMENTUM.aduptamentom : quod vulgo rde- vium, /ev agnitis in dentinum. 307. C. Inflr. Acaptare.* capere vel poflidere fub relevit conditione. Et Ot acaptaret terru vacantes. 833. B. Accensuare : dare ad cenfum. 415* B. Adjacentis : dependetnees, loca vicina eidem deminosuhdeta. 227. C. Inflr. Aditus intrandi & exeundi : decita d’entrie ir de fatis. 440. E. Inflr. Advocati : oci Jura, bona, &fideubates ecclefiarum tueban- tur} quinus id moteris conferebatur ut eflent qui in publicis judiciis earum confias defenderent. 2 59. D. Inflr. Acsantia (feu Aifantia) vox forenjis ; facultas quam quis habet tuende in alieno praais relue non fas > vel ex jure municipali, velproprietariorum conceffione a Gallico Ailance. Item quod per monflreiam servientium domini Magdu- nensts—& pascuagia & aesanda animalibussuis….communia habebantur. 71. C. Inflr. JElduma, efiime, eftimation ; quali afiima. Qui aotem boves simul aut vxœai non habuerit, quatuor boves & quatuor vaccas in eadcm forefta sine dduma ad pafturagram habere poterit. 4.24 D. Inflr. JEftima. Vide elduinx Affaria vel affariiun : idem ac fundus, prædeum.li^ 8. A. 6 8 2.D. Affersnnentum : localis demum cujuficumque, Gallice bail, mnsadlion. Monachi approbant afferlanientura a Jord. abb. fartum. 9 4-7— B. Aias. Cangius nitui affirmat de fignificatione hujus vocis. Innuere videtur univocam efle nominis vicaria, viguerie Callice. Verofimiliusputo efle panem seu defiricium vicaria, locale aliquod vel territorium. Datum eft— in aice Nona » tense-~. mansum unum ad ipIam ecdefiam adhaerentem, &c. 130. D-Inflr. Albergagia s : logement degarmsoru ou de gens de guerre…. Et aliae personsc ecdeCaslicz tamquam frequentibus albergagiis~~ adeo przgravantur, &c. 290. A. Inflr. Alberga : domicilium. 1103. E. Alleluiaticum : Pfialmi 14.8. iq.p. 1 jo. Plafmo $0. & benedici ion e decantata, & aHcluiatko cum capitello expleto, &c. Ideo vocantur alleluiaticum, quia eis Alleaaapramittitur. Allodium sicut Alodis. Efi omne genus fiundi a qualibet prafiatisne liberum.Gallice : Alieu. Velfiumitur atisdeum. pro laudamento seu laudemis Gallis lots & ventes. Et propterca concedo..— & allodium liberum. 268. D. Inflr. Almutia decirogulis sive cscuroli, Gallice : Ecareuiis. 294A.B. Alodis : fundus quivis, praelium, id efi pofleflio, here- detas. Dux Aquitanorum, alodcm luam indominica- tum — donat. 34.8. B. Inflr. Aloxinium : Pro anniversario suo dimifit de ricis… potatio* nem vini per lex dica Paschz faciendam, & in prima die aloxinium. 74.2. A. id efi, (ercuhmvel prandiurn. Alpomcl dedes decani ecclefia cathedealis Aniciensis, quando epijcapus non Jacit officium. 24.6. B. Inflr. Altare, & omnia quz altare tangunt : obventiones ac reditus aliaris seu ecclifia. Medietas autem ista quam abbas habet, fjc eft : medium altaris & omnia quz altare tangunt. 418. A. I.-ftr. Ambcrgamentum regum : fiorte locus ita delitu eo quod Rex aut dux aliquis ibi hospitatusfuerit vel cafira pojucrit. 409. E Inflr. Ampararc : tueri, protegere. 246. C D. Inflr. Annata : Reditus unius anni, fignificatio omnibus nota. Annona : triticum, frumentum, bladum. Antillare : excitare, refiaurare. 4.65. B. Inflr. Apocrisarii : viri a fiecretioribus confiliis ; qui refiponfia prin- cipum, &c. deferebant ir eorum decreta ir mandata de- nuntiabant. Item : nuntii, legati. j66. D. Inflr. Appendaria : Cangio efi appendix, fieupotius adeficium rufi- ticum cum terris levioris pretii ac momenti rejpeciu eorum qua capita manfiuum appellabantur. 229. lnstr. Aquito as : dimittere, cedere. 4.70. C Inflr. Aibcrgamcntum —.jus demicilii, hojpitli. 4.80. E. Inflr. Arbergaria : jus cifli, sumitur ut & albergaria pro hojpitli jure. 3 5 1. E. inflr. Argensatæ dc vincis : Gallice joumal dc vignes, ab argento fiobi solito pro mercede diurna labaris ; fignificat autem vi- nea quantitatem quam uno dee fodere potefi agricola. Archisterium : quafi archimonafierium t aliorum monafieriorum capta. Igitur abbas Lansridus supradidli cœnobii (Jtfau* ziacenfis ] a nobis [ Pipino rege J expetiit, ut noflto ar- chiflerio adiremus, proclamat ion esque fratrum ibidem commorantium audiendo reciperemus. 108-. D. Inftr. Arenz allevatio.* forte efi jus cuiufidam veciigalis pro refilau- ratione portuum, in quibus arena nimia e flet, vel licentia arena colligenda-, vel licentia, mediante pecunia quadam onerande naves arena, Gallice : lefte csun vaifleau. Jure quoque navium (lationis allevationisque arens in omnibus portubus pagi Sandonum. 409. C. Inflr. Armarium : bibliotheca. Deacvit edam ut peno armarium domini Turon. Martini semper iftud haberetur tcftamen- tum. 179. C. Inftr. Aribanum : dominium. 1250. C. Aripenncm appellabant veteret Galli, ut monet Valerius, s* mijugerem continentem 12 o.pedet. Greg. Tur. lib. j.hifi. c. 2^. coi. 2.38. 228. E. Amurius : qui bibliotheca praefl ; ici in tnonqfieriis prope mare pofitis, ille qui proficitur armamentario, ut apud S. Viliorem Maffiliensem exifiit adhuc, dicitur farmuricr isr efi officium claufirale. 357. D. Inflr. Arreator : qui res aliorum curat, orator, Galitlinoaz. 146. D. Inftr. Arrendamcntum zarrenteaunf ; fradiu, redditus… locatione*, arrendamenta, œnccflioncs. 1 5 2. D. Inflr. Anendarc : arrenter, demer a rerues. 1 < 2. D. Inflr. Avaloriz. hfiirumentum pificatorum, Gallice fiisu. lio. B. Inftr. Avere, Averiagrofla : Rrebis, fic appellamur in pagis Ru- thenenfi & S. Flori maxime. Aveirent : oorrupte pro occiderent. In pago Fuxenfi vulgo decitor aveire pro oeddere. Avoare : avoiier, donner aveu. 297. C. Inftr. Auftozium. Recognovit se debere*, unum aufioriutc, unom palefredum. 1257. A. nonne idem ac Kofaarium, hofio- rium, de quibussub litteraH. B. BAccalaria seu Vacalaria : B. pro V. locus ubi mt- triebatur vel recludebatur vaccarum armentum. 603. C. Baiita.* Gallice, bail. 626. D. Bajulus ^ilealis judexprædiorum & feuderum…… 204 » Baliz, Baltisc 1 quavis rerum adminifiratio, vel locatio bono- rum ecclefiæ alicuius. 452. B. Inftr. vel defiriliusjurisJic- tionis balliri cujuficumque demini, ^lip. D. Inftr. 1103. B. G Bana : fiallum ubi mercatores merces fuas exponunt, A. Inflr. Banleuga : Gallice banlieiie, defiirilius quidam, territorium, velmullia imponi fio lita iis qui infra banleugam delinquunt. Si…— hominem occiderit… bannum non reddat, neque banleugam… nili… abbati, fili, E. Inflr. Banlia : Gallice, Juflice hautc moycnne& bafse. ^.li, E. Inflr. Bannum dare : rmtlliam pecuniariam solvere ob delilium aliquod ; vel : cogere ad rationem reddendam coram jude- ciariis minifiris demini. Homines eorum supradidli, fimo- nomachiam facere susceperint… bannum non dabunt. Si pro defenlione ecdcfix & pro rebus S.Johannis [ Angeriac.] arma protulerint nulli de hoc nili abbati respoRderc habebunt 468. A. Inftr. Hic vero indecatur exemtio a prafiatione qua tenebantur vaflali qui a domino ad mili- tiam vocati, venire neglexerant. Bannum imponere —.mulliampecuniariam imponere ob aliquod delicium. 183.C. Inflr, Bannum reddere : rmtlciam solverepro delicio. 41 li. E. Inftr. de Barbarinis. Dedit centum solidos dc barbariaii lijli. C. nummi a Lemovic, viceccmitibui cufi. 506 GLOSS Barta : haye , buifan. h eremam Fuxenfi pagani fa lo- quuntur: y in» in iebrint lepusculus dini aquitle barte. Bastida : caprum , turis , propugnaculum. 4.4.3. leflr. Afaison de plaisance, metairis. Baftire: baflir .cdifier. 226. B. Inflr. Cianum tacere •. Gallice ,ecigertvcl aller trætaiUer a ia cervlu. 323. A. Instr. Birotoca : dono iterum «nam birotoam bnnde sive braeriz ad usum furni sui. 14-4-8. E. Hac voce irucltigcn- dum id quod Gallice, brouettee, charettce. Bladagium; domm biadagii S- Frontonis, quæ erat in daus- tro. consrada est. 146 p C. Locus ubi grana cujup- cumque generis ad nutrimentum fervantur. Bladum : bis, yuodeis triticum. 200. C. Inrtr.71.D-Inftr. Boaria: serme mctairis. 1 5 3 9. D. Boqueftallum. RemiGt consuetudinea bannum,boquef- tallum.... salinas. 1368.D. Borda : demus , ades, tugurium. 182. D. Inftr. Bordagium, Bordaria, Borderia : tenemree fpecist, ratione tuus bordarius ,fae qui in bardam tenet .vilioribus fervitue domino obnoxius ejl , itaut nec bardam vendere aut alis- nare ei liceat, incoejuho tr incito domino, cujus tamen bor- dagii nullum prajlatur homagium. Et in alio loco tres man¬ to* mm tritmi bordagiis itidem in altero looo trt> minloa cum tribus bordagiin 182. D. Inftr. Bonforia, Borderia: vd idem quod borda ; vel prædlum rupicum, Occitanis bordo, noflris metairie , serme. 18 2. G Isftr.217.C. Inftr. 374 Q. Inflr. 62$.D. 10Z3.IX Boscus: fiba, fciefla : Gcuiice bou. 68. C Inftr. Bocagium : prafeatispro vino , quod in botisseu vafa vinariis diftrahitur. Ita fdlicet ut aemo illorum..... botagtom vini aucui reddat. 46. D. Inftr. Branda. Concedo.... usam brrotocam brande five braeric ad usum fumi, 1440. £. Hujus vocis fignificatlu patet in contextu- Brandones : Pruna Quadragefimalis jejunii hebdomada. Ac¬ tum in abbatia Longi-Campi die Jovis poft brandones. 295. E. Iaflr. Itu decia, quod luvusPrima dissui vefee- rumpueri luandecibus seu facibus acusnjis februaresolerent. BroCum: nemus.Pisa, autJaisus in qus ferarum venatis ex- enetur; maxime vera pisa muris ret sepibus cincia, boia- taillin Dono etiam illud quod haboo in brofio Aqoidanic. 229. D. Inftr. Brosilla: fani manipulus. Abbas vero doin brd&lUs fœoi....libenter permifit. 47$. A. Inftr. Bruftum :pafeis animalium ex brufeis feu dumetis, fe ftrduft. Caprcæ quoque-.... bruftum hsboat per totum bosoim. 4.16. D. Iaflr. Borgenfes: nnmisipus,burgorum feu villarum clausaruminala. 284. E. Inftr. Borgclia , Burgus, Burgum : crebra habieaculadeu demorum congregatis, erute muro clauditur. VUecnahctudiiia bnrgi. BaiuM: vide Soleus. ifII- E. Inftr. C. CAballus : equus. Malam opeinum & anum cabalhim-. dedimus in pretium. 442* iuiiu CaJcea,CiIceia: via prata, GaSise, duuicle •,itinerarius ag- ger. 4.21. C. laftr. 71. B. Inftr. Calsigium: Gall. chinfiage Jus percipiendi insihaRgna fif- fidentia ad usum cuiujipiam. Concedit caiugium in suis sdvin 417. A- 1073. Calrrta • ligamentum. Offerimus eidem domino Martino.... boc eftohxtam novam cum ccdcfia in honore S. Georgii conftrudia, &g 8. C. Inflr. Quande quidem hic refiituun- eur dena vi ablata ab herede denateris, & nava fiunt; con- jisi potefe hac voce fignificari chorum novam, qua & ablata rtfiituuniur ac confirmantur, & navasuperadduntur. His enim cevis concedebatur pofagis deni, vel ce famis alicrius traditione corrigia inferumento alSgaue. Vide Cangium ad vocem corrigia. Calu: Jinefa, a '*ace aute, fenementprudemment. CaIvaain: vide Gavangada. Cambitio, Cambium: echange,Gallice; permutatis. Cambitus : Gallice cbaoge, nummulariarum cfaina. 480. B. Inflr. Camera .* cjfeina monetæia priruipie. Sestis epod ego( Ri- chardus dux Aquitaniae) concefli... sdlæet tertiam partem caincrz seu monetæ. sive etiam omnium tdonianuh
CadavacA Benrol.&c. 285. E. Inftr. Camere : Cui princeps dedit cameras suu, domum,& pla¬ tea» & foliatum; quæ omnia in conspedlu monafterii ipfiot habuerant ejus antecdTorca. 1 ^.04 E. Vide Gisfarr. Can- gii ad lumg veret i cavam sumt id efi dreunia regia plurima. ARIUM. 507 Caminata: Damus refleris parada ; vel area prope ecclefiam principalem ubi obambulant incola, vel fiunt catus publici. Vafereise caminade a camin. chcmain battu, Gall. la granuc pisce. Canagium:/!// febi feBtum pro oSmerao canum venaticorum. 134.2.B. Canola z: aflarum codex, Repftres Galbee. 244 D. Inflr. Cinonia : comemus, feu collegium canreisorum. Clericorum conventum & canuoiam duximus cum divino auxilio fla- tuendum ipsam ecdefiam B. Marir... prtesatiacano¬ nicis donavimus. 3 37. D. C. Inftr. Caprrunsum , Capmansui, Capmalium: chef etheriiagr : de¬ mur pracipua deminh. 207. B. Inflr. 94.5. E. in Capturam tenere •. letare, Gallice,3^7. B. InsTr. Carncra : efiljus decima in oves, agnus, &c. Camiprivium : defignat pracife diem. Cinerum. Conpoluit Sxbbato ante cariliprfvium. 724 B. Carreyria rvia ,fed illa proprie per piam carrus tranfirepotefl. Videlicet quod donaverunt.... quantum neceffe fuerit >4 baftidam seu villam sadendam , & construcndam , & ad carreyria & plateas dietz baflidfc feu vHlæ. 4.36 B. lnslr. Carri -.cenjus fehendus ..arris tranfeuntibus per quandem viam, apudrws : droiii de traven , de roiiage. 366. D. Inftr. Camttin: charetee; certa mensura terra arabilis. 139. A. Carta •.pars quarta jugeris. 1246. D. Qderadfaumsacrum, ecclesia & conubium. Illos mansos... donamus ad praelium caum S. Mariæ, & ad canonicos. 227. C. Tnftr. Catale : vilia , suhurbamm , certus casarum , feu demarum rufiisarum , numerus ; domus etiam fingularis. Cainlea. Donamua... duas in villa calaiea. poj. E. 443. E. Inftr. Calamentum 'feudum cui a£a suhiisiuntur: afauande domus. 60. B. Inftr. Carnea facere : afifignare fandes , rem familiarem. 24^. G Inftr. Calatam, Calatus: demejRcus vel vaffallus ; feodatus .feudum, dominium. 62. C. Inllr. 69. B. Inftr. Caflania: caftellania, chdietlenie. Ex quibos primum omnium eft Scalas caftrum meum cum omni caflania. Acaslrum meam Muiscdoæum cum omni ipsiui ad&nia. 20 5. D. E. Inftr. Caflren/is abbas; prafeflus monachis aut clericis remsacrum facientibus in cafiris vel in aula Principis. 17. A. E. Civangada: equitatis qrutm exigit dominus a tafallis opacius in exercitum pergit. 146. E. Inflr. 4.80. E. Inftr. Cayrelii : Pratcr interpretationem quam in nefiri primi torri gisfaris proposuimus, hanc comminiscitur R. P. de la Ceu- dre congreg. Gallis, carumicus Regularis, vir ecclefiaJHca ami/piitatis iUupraudee fludisfes , ciim Piperacenfie prior meritifanus, nunc Burgi-medii Bisfenfis: de petites tours, des gucrites, turriculas ,jpeculis qua censtruuntur in ma- nium angulis; nam in corrupto, inquit, idismate caire fig- nificat angulum. Nciler D. Jac. Boyer cenfet cayrelbs fig- ruficari in computo Joharmisde Ponciaco thesaurarii domini Humberti Delphini ab anno 1 ad /Item lolvit pro emptione ferri ad faciendum carelios, &c Item Per- roncto Bayflati pro carrellis facflis per ipsum ad projicien¬ dam ignem. Et in computo Stephani Rufii cojlelisni Grg- juaudani 23. Maii i$4-p. pro CCCC. carrellis tam de uno pede , quam de duobus garnitis fictonibus & em- pcnnatii pro munitione castri Bclfarcumbæ. Item in computo Aymundi de ii. Petro equitis cafiellani Avaisnis: pro centum carrellis garrotorum ad cor fadis apud Ala- vardum dat sex denar. pro quolibet carrello. Demum apud Congiumsub verbo Balista legit-. Balisla sine nuce quxduos projicit quarellos ; ex quibus liquet cayrelbs ,Jive quarelios , carelios, carreUoc. vel ut Cangius dicit loco cit. ‘juadeel- los , genus efie fegittæ ferrea quadrata e balijlis emit- tenda. Et quidem (ut diximus tn computo S. Rufii, ) hes sagittee vel jacula duos vel unum pedem longa, pennis erant infirufla. Centena: diflriflus Jtrrisdiflis,deminium ; Gallice, seigneurie. Idcirco cedo vobis mansum meum in pago Lemovicino, in centena Tarnense. 165. B. Inftr. C.Yo231etvidecdbie.Item,domus rustica. 130.D. Inftr. CbaHac arum: chaufius , bas de luinus. Lique tradit unas chalsas pajini albi ianæ. 683. B. Cheminus: via , iter, /Irata ; e GaOiso chemin. Dedi
scilicet terram de domo Tomaioris de Cola ficuti chemi- nus ducit usque ad foramen,&c.4.20. D. Inflr. Cherchia: mcifter seu ofiiciarius cœnobii Talniacenfis. In- renfitbat altaria ( abbas Talniad ) cumabbate Angcriaccnst, Ii iij
- o8 GLOSS.
adsiftente (ibicherchis Angcruccnfis coenobii, vd faaifla. 1117. A. Chevardcria. Item ad chevarderiam dono eis flagnuifi & molendinum paratum ad molendum. Chosia. 237. A. Inflr. Guillelmusccd....acquifivitoftruni... Aflum in fuperiori sorndlo chosix Aniciensis. Aula aliqua vel habitaculum seu demus ; velpalatium episcopi Articisnfis, vel locus publicus ubi hujusmode acia conficiuntur. Chrismarium : Vas in quo fervabatur S. chrifina ; ime in chriflmaris condebantur recquia /anciorum. Vide notam Rumart. in cap. J2. I. 4.. X Grcg. Turtnt. de mtraadis S. Martini. Circadx Jus vifitatisnis quod pertinet ad epifeopos. 116 a.G Civada: hordeum vel avena. ilis præsertim quæ demano satdi penditur. Vox adhuc ufitata m r aleonis. de la civade. Clamare .* Vcndicare, repetere : Cauice former complaintc. Omnem autem damorem quifcunque hominum se dama- vcritdc intus in terra S. Maxentii, monachi rcAum faciant. 332. B. inftr. Clamor, domum feu ciuneum : aciis piam quis intentat ad recuperandam proprietatem rei fuæ , veljunfdiciisnis ven- dicatio iruer judeces. 3 3 2. B. Inftr. Chvis annonz:prafeciura velcuftodis. 4.21 .B. Inftr. Ciodidum ;fi>atism terra muris vel foflis conclujum. Gallice dos. Dono iterum totum clodicium meum, &c 144.0. E. Cobrantia : acquifitio. Iterum dono eis & concedo omnes cobrantias quas in terra mea facere potuerint.4.21. D. Inftr. Cocheti laqueus: infernus, quafi cocyti laqueus. Nuraquam ad sanftam resurredionem cum juftis appareat, sed inco- chcti laqueis poena perpetua crucietur. 269. A. Inflr. Colacus:pifcisJpecies. Vasconice cola, Gallice daufe. Prppo* fuit abbas AmaJvinum de Blancasort exigere.... & cohcum in lingulis retibus. 284- C. Inflr. ColleZlor apoftolicus: ejeacior ntiflus per provincias a sum. poni, ad vendicandes ex bonis ecclefia male conglsias opes. Colliberti: dicuntur injure civili qui ab eodem demutoseupatrona cujus fervi fuerpnt, Ubertate donatifunt. Sed apud nos, nec inter omnino Uber os nec inter omninofervos ascenfebanturded mediamquandam inter utrosque conditionem tenebant, ita ut nec Uberis nec fervis annumerarentur, Gcet adfervorum/latum propius accederent.Plura vide in Cangii Glofl. Archemb.... petiit duos collibertos Petri Fortis, qui & ei concefli sucre. □4.2. B.Inflr. 114.3. A. MalleacenJis monachusaucior li¬ er orum de antiquitate in commutatione in melius Madeat, infula putat hos coisbertos efle reliquias Normannorum qui tandiu Galliss vaftenerant, fedesque fuas fixerant in aris Aouitan. Bibi. Labb. 2. tom. pag. 22 j. praeipue in pago Alnienji. 463. B. Inflr. Colonia: villa seu villula cum mensura agri quantum colonus unus colere poteft; coloni ades .pradeum. 475. B. Inflr. Comitalia, comiulis potcstas: census qui comitisobebatur; vel praftatio debita pro jure denuniL 425». D. Inftr. 260. E. Inftr. Comitellus territorii -.judex , vel ballisus. 957. D. Qmitiva: objuptium .comitatus via, Gallice compagine, suite. 4- B. C. Inflr. Commanda Ieu commenda : pretdium rupicum, conceflum a domine,propter commendationem 226. B. Inflr. aut conceflio deminii velseude .condetione homagii prcefiandefuperiori de- mino quoties wluerit. 4.63. E. Jnstr. Commendare: concedere pradeum vel feudum sub condetiono homagii. Commendo vobis illas claves & cultodum rcparii hujus de Torcio , quousque nos vel succdsores noftri huc venientes, eas a vobis requiramus. 415. D. Jnltr.se com- enendare : idem significat quod hodie, faire foy & hom- roage ou scrment dc fidelite. Ex Baluzio. Commendiciat.n^Za ; prafiatio etiam pro commendetia. Re* mific consuetudines commcndilias , paflagium. 1368. D. Commonerephaiumdetemistentaæ dettgare. 445. A.Inflr. Commune : penfitatisnis Jpecies tam a clericis quam a laicis pro defensione fecuritatis publica. Si commune pro pacc defendenda & emendis abbatum faciendis in diœcesi colli¬ gitur. 1. E. Inflr- & 43 C. Inflr. Communia» communitas: Incolarum urbis , aut oppidi unrver- fitas, domino vel Rege concedente, /aeramento invicem cer- tifijue legitibus adfiricia. Quæ communitcr a communitate vi|te exhibebuntur. 4.32. C. Inflr. Pro bono pacis & uti¬ litate communi jurare debent treugam & communiam r quæ constituu cst ] se servaturos, Significantur hac voce leges ipsa. D- Hem 23. D. Inflr. Comparsiio. j 1 63. C Ea lege, ut altaria quæ sunt
per totam diœc. Pidav. nullam amplius comparationem reddant tam Iscmberto quam succcfloribus [episc.Ptdlav.] prastcr s/noduni & cixcadara. ARIUM. 509 Comptarii, comptor, veJ comitor : ita dinintur qui is orde# mtlitisr vel vaflallatus poft vicecomius in ante vavafores re- cenfentur. Accepit hominium Ademari comptoria 89. A. Inflr. nobilis vir Guillelmus comptor dominus de Apcho- nio recognoscit episeopo caftra d'Apchon, &c. 91. A. Inflr. Concada - certa mensura terree agri. Conceflit duas conci¬ das <Ie terra liberas. 960. Concha : idem ac comba quæ apud Vescones defignat locum declivem in propensum qui in vallem definit: Anglo-Saxoni- buseji'vallis montibus undisue obfita. Concedo riæqttequid¬ quid in concha de Esnentsi habebam— hæc enim concha net a cruce quz eft in via usque ad portam SavaricL47o. B. Inflr. Condamina : ager. qui eft de jure unius dmuni, & ab omni onere agrario immunis 1 8 6. A. Inslr. Condonatus : qui fimul eum abo se dederat cuidam ecclefia vel monafterio, &c. 1 103. B. G Complantum vinearum : ager jure usufruciuario ad complan¬ tandas viseas, certis conditionibus datus. Similiter dono cis hoc quod habeo in duobus quarteriis vinearum , id cst complantum in Rimartin.421. Q Inflr. Congadaria: conventio qua pro fese invicem plures Jpondt nt. 765. A. Conquestare: acquirere. Et quod de Sigibcrto sacerdote conquillavi. 2O7.A.iuflr. Conftume, couflumae , cofdumz : quodSbet genus vefli/aSs vel famulatus. 3^.. B. Consuetado: prceftatio ,penfitatio quæ ex confitetudene praf- tatur. 1 $4. C. Inftr. 341. E. Instr. j35.D. E.Inflr. Consuetudines burgi: Deciigalia debita a quibufdean homini- bus is burgis. 270. D. Inflr. Consuetudines ponere: id eft tributa, veciisaSa .exaciiones. aji.D. Inflr. Male consuetudines: veciigalis, tributa indebita ; vi far male exacia sub specie telonei. 41 2. A. Inflr. Confoetudinarii: consuetudisibus seu tributis obnoxii, nllani. 3 5 2. A. Inftr. Convenientia •. commutatio, GalL transadlion, Æchangc. Con¬ venientiam inter abbatem S. Johannis & canonicos S. Ste¬ phani iaflam de capella S. Mariæ....... litteris subnotavi- mux.... Hæccommutatio in capitulo Santonensi sidla clt 459- A. Inflr. ltem 11 o. D. Conventionales ecclefix: collegiatee ecclefia. 3 37. E. Inflr. Pro corpore & porprifia; scilicet cedificiorum: corpus abbatis sunt omnis ejus adeficia, porprtfia eft ejus ambitus. Conce¬ dit rdigiofa..... ufagium quod habebant in forcsta regia de Bcnon.ad facienda & reparanda aedificia sua & ad ce¬ teros usus abbatiae, videlicet pro corpore & porprisu ejus- dcm, & pro grangiis, &c. 3 87. D. Inflr. Corrigia : courroye & corrupte courege, eft portio terra parum lata in is longum protertsa. Corlelet: vox omnino Gauica, Latine ierit foria , Suere pro s is medio ponende. A quo comes Engolisin. recupe¬ ravit un corlelet auem Giraudus eccleliz S. Kpardui levaverat. 1032.B, Cosdumz, coftumz, couflume: vide conflume. Cotharelli seu Cotcrelli; pradunes militares, qtdinnptan decebantur, vulgo olim appellati: Cotereaux, Routiers. De his agit conc. Lateran. an. ttpp. cap. 27. 274» t 1006. B. E. Credentia : Jus quoddem peculiare demisorum is rebus rræ“ fiertim ad vicium necejsariis epias emebant a subdetis, prfj n ab illis mutuofumer e iis fas erat per certum tempus grafixum. Ipse etiam abbas habet in vilh crcdcntiam quindecim die¬ bus. 468. B. Inflr. Crcfla : in exitum magnz creflx. 4.3 3. D. Nomen proprium loci , forfan desumtum a creta, tjucc ibi abundaret t avt ex qua locus efiset conditus. A creta derivata eft crefia nota : Cresta ni careat pulcra dies nota ; apud Horatium. St legeretur crifla, explicatis efset facilis ; nam cenferetur hcc juramentum, vel hac recognitio deta is exitum magnæ ere fla: seu crtfta , id eft circa exitum loci sublimis, nam cresta in crifla fignificant verticem montis vescollis. Crocha: baculuspaftoralis episcopi,Gallice CTofle.Requifivit noc donum....ab ipso.... Petro epilcopot..& ipie cum crocha sua... vellivit eum. 1066. B. Crocerius. j^.08. E. Fundavit capellaniam. • • • delerviendun per crocerium ecdefix, id eft crucifcrum* Cultellus : forte calamus ficriba publici Juo jungentis Opde. Notandum tnveftituram datam olim per cultellum. Similiter Goffridus de Tifaugia , Petrus episcopus frater eju io dauslro monachorum de Marolio per cultellum Andre* cie Baklamento [ monachi Pontiniacenlis ] desierunt in manu noslra (aerata Deo & abbatis de Trizaco». totum usu- arium ad aedificandum, &c. B. Inftr. po GLO SS CuniM, vel potius, cuml: sunt loci luter montes pofiti qui lu lingua rufiisana quarumdam provinciarum vocantur fin Commes. Prioratus virginum Benediciinarum non longe a Casa-Dei, qui nunc vocatur, Vallu-Dei, olim appellabatur dc Comms. Cunilli: GalL lapint, connih; vel alia species animalis facilis lepori. Et ad cunillos etiam per forestcm nutriendos 277. D. Inflr. Cuppa: vas vino condende paratum , Gallis exne vel etiam coupe. Item de silva noflra ad domos scilicet aedifi¬ candas, vei reftaurandin, ad cuppa» , ad dolia, &c. 480. A. Inflr. Curia: Idem quodmansus. Cursor : hic fignificat mefsager. Teftes Guido prior Dalonen* fe..... Ebrarduj cursor abbatis. 627. D. Cursui: hodie breviarium , officium ecclefiafiicum , seuferies orationum, pfiilmoium.... hr ceterarum precum qua auo- tideelu EccLfia decantamur 34.5. D. Inflr. Et ego Her* ineinbertus...cum meis sra tribui... promisimiu... & ad omnes cursos psalmum unum in oratione decantare sida- rous. Quippe quz [ S. Radegundis ] convivio se subduce* ret ad decantandum cursum- : 59. E. Inftr. Curta,curtil .curtifera: villa, habitatio rufiica cedificiis , colo- cis .fervis, agris, &c. ad rem agrefiem neceffartis infirucia. 328. D. Inflr. +5 J. C. Inftr. Curtis-legia: forte villa seu habitatis rufiica abfque ulia re- cognitiene demini. 2V5. E. Inftr. 808. E. Custodia episcopatuum, monafieriorum ac ecdefiarum : hæe voxsumiturpro ad vocatia, Gali. I’ Avoucrie. Hanc ambibant viri nobiles, quam ecclefiæ ut onus grate depellebant. Li¬ tem finierunt inter...abbatem Malliae & Sebranum Cha* bot, contendentem ctfiodiam hujus monafterii ad se perti¬ nere , sed judices judicium tulerunt pro hujus monafterii libertate. 1070. B. C. 4.33. A. 1367. B. E. D. DAPIFEl: idem acfenescallus. jj 5 1. E Inftr. Deleius- consule Gbffirrium Congri ad hanc vocem. Senes- collus eft minifter in aulis regum ,velprocerum, atque etiam privatorum , cui demus cura incumbebat. Deberiurn. vide deterium. 1301. Inftr. Dcfensa: ager,pratum velfibra quo adpojciui immittere, aut aliud quippiam agere quod iis noceat , non licet, 388. B. Inslr. Defensum : idem ac defensa. 474 D. Inftr. Demanda t petitis. Reliquerunt demandam quam fidebant super honore Begonis, &c 945. D. Demeura : refideruia,Gallis kxigue demeure. 146. E. Inftr. 14.7. A. Inslr. Devcrium : debitum,penfitatis. 88. E. Inftr. Donaria : melius decimaria i praelium,ager lu quo percipb tur frufluum decima. 75. B. Dilangere: dirimere, decidere litet, ac8. B. Inftr. Diihonorare :probro afficeie. 226.B. Inftr. Diflringere ; compellere ad aliqlid. faciendum per mulciam, poenam , vel capto pignore, ln jam dido loco juxu eode- sum S. Johannis, przsentibus ac futurii temporibus feris quinta mercatum agatur ; nec ab ullo comite vel miflo c» mitis ab ipso aliquid exigatur; nec quiflibet homo in eo¬ dem mercato ab illis dillringacur; ted quicquid fiscus nof ter vel comes habere |X>tcrat.... totum eidem ccclcsiæ con¬ cedimus. 258. GInstr. Pignoris isco capere quiajuid in feude repentur, donec demino de relevis Jatisfacium fuerit. Conceffimus etiam nc aliquis officialium nostrorum præ. fumat hominia eorum placitare, sine aperta rationabilique cauta de illo diftringat. coi. 4.24. B. lnstr. le Dogue: ferrariorum quarumdam nomen in Anernia, forfan a notaris qui vocari poterat le Dogue, vel potius eo quod terraria fint decumenta. 3 18. G Doitum: escluse. Vadit ad doitum. 420. A. Inftr. D. Dominica silva : eft ea quam deminus feude aut lu maribus suis relinet, atu faltem ad annos, aut voluntatem suam aliis beat. Ibi quoque juxta de silva nostra dominica tantum delegamus ad complantandum & hospiundum cultores, ut fiant inter praenominatam curtem , & illam faltem at- tirpationcm trecenti manfi terrz integri. 479. D. Inftr. vel eft filva quam habet deminus in prepristatem lir do- manium ad propriam alendam familiam. Dominicum, Uominicalc. Dominicatio .Dominicus, Domini¬ carius : proprietas, dem.tnium quod ad dercimm Jpeciat, quo deminusfruitur. 1288. E. Dominicus adjeciise, proprius domini. DomusdemicicaGallice, maison seigncuriale. ab hoc vocabula jumt Gfillisft donuioc effifla eft. ARIUM. pi Dominkatu», dominkatus, indomfairatui: Dominium,pro- prium, proprietas. Dominiatus, indominiatui, adjecibe , idem eft ac Domini- cus, ut Jupra. vide indominiatus. Domnionum : Gallice ,donjon, caftelhilim , mus propugna- culum lu deno seu colie aelificattan ,feu lu isco excelfiori de* mus. 172. A. Inftr. Duellum : monomachia , seu fingulare certamen quo dirime¬ bantur ambigua desceptationes.aua ordinaris judicio termi¬ nari non poterant. 429. D. Inftr. 1128. G E. EFforCIATI nummi:Spiffi nummi, lpecius moneta cujus materia purior erat, rrinusqus adelierata. 461. D.Inftr. Eiraudum: forte, ager vel pratum ,vel præditm edlud. 4.20. A. Inftr. Ematio : tam per emationem qtum per emptionem. 422. E. Inftr. Emenda:pecuniaria mulcia , compensatis demri,emendatis , qua arbitris judicis irrogatur. 43 1. E. Inftr. Emunitas: privilegium a Principe concefiim, vi ctfius, viri ec- ciejise ac praelia fub ejus protectione efielutclliguntur.154. C. Inftr. Engannum : fraus , machinatis, callidetas. Et hec omnia lupradida vobin....fideliter & fine enganno attendam. 256.C. Inftr. Enqudta: lufuifitis, Gallis enqudte. Quia vero per enques- tam quam fieri fedmuj, proMtum non cxftitiL 224. A. Inftr. Epomis ]liis'.Græce, læmlic.Jisla quæ honerit presbyteri luponitur, superhumerais. Sumitur etiam pro scopulari mo- nachorum. 1 ^.6. B. Inslr. Erband : genus pugna seu deelii. Ita scilicet at nemo illorum pergat ad pugnam , que alio nomine vulgariter voratur Erband. 4.6. D. lnstr. Esgardum -.judecium ,sententia judicis cum cognitione causa. Et volentem etiam per esgardum curix, judicavit, prout moris eft, de didla confcdione. 4$ 3. C. Inftr. Es^dtum, aepikum: Gallice cspaux , menfiace genus. 385. Efquarta '.pro quarta, mensura srumentaria. 4.86. B. Inflr. Exartum: ior eflart.un lieu defrishi. 1434 C. Excursus. Ego.... concdTi.... quendam excuisum liberum lu immunem ab omni conftuma & eiactione, ad excurrendas aquas de omnibus marefiis ,luc.p.itet ex hoc contextu quæ fli ftgnificatis vocis excursus. Exercitus .auxilia ad qua vajsalifote Ldei.five ecclefiaftici te- nebamur erga dominos cum ad belium procedebant. Vide qucfta vel arbergamentum. Expeditio : obligatio eunde lu exercitum dentini Remifit con- suetudines. ..expeditionem, exeTcrum, bannum. 1368. D. Explicare: dominii poteftatem omnem exercere lu dominis vas- Jalli. Et tenere lu explicare locum unquam verua dominus. 4.5 j. B. Inftr. Expkdarc : Gallis, expisiter rioiiir , vox forenjis. 146. D. lnstr. Expletum -explcis dejuftlce. Dominii etiam recognitis erga demluum. 433. C Inftr. Externi, vel externa. 4.78. A. Inftr. Rursui confirmo illis Io cum qui dicitur de Man agro cum nemore & terra, culta live inculta .dulci velsaisa ;&cutn externis; & cum captio ne volatilium , quadrupedum & pifiium. Hac voce cum externis inteliigitur fortafte praftatis sohende a mercatori- bus vel aliis transeuntibus, aut advenis/utbus, aut negotiati- tibus lu hac regione. Extirpatio: avulfio arborum lu^iisa. 480. G Inflr. FAgiNA: Glans fagea ,frudus fagi, Gallice Alne, ^ui porcorum efui convenit. 66. E. Inftr. Falerare .* forte, cum magno apparatu hr magnificentia cole* re , venerari , fignificatisrte petita ex ornamentis equiu.m Romanorum. Ad cujus gaudia ( superme Jerusalcm) tri* umphantis, aflidue militans filia , pro suz ixjstibilitatis mo dulo falerando Aliisfimo repræscntat. 28. D. Inftr. Farinarium: moletrina seu moisndenum, ubi ex frumento molito farina conficitur. 71. E. Inftr. 16^. B. Inftr. coi. 38. D. Inftr. Feodum : genus efi clientelæ, quo vel degnitus, vel vectigal, vel pradium aliquod ca Uge alicui datur ut cir ipse cir ipfius pofieri .iique heredes beneficii anciorem perpetuo agnofcanl certis quibu/dem recognitionibus. Feare : in feudum conferre. 4.18. C. Inflr. renalia orum. 201. D- Inllr. Donamus etiam supradidis sn- tribui terras quas de fetialibus suis [ forte de feralibussuis, Gallice, de Uws fieft ou jtigncuriss ] acquirere poterunt. 512 GLOSS Fcriz: nundina, mercata: Gallis soirci. 416. B- Inflr. Fcvalia :fetidi, Gallice fiess. 20 $. D. Inllr. Fevatus : feudatarius. 448. G Inflr. Teum, fevum devus :seuaum,GaUicefics. 199. B- Inflr. FtdejufToret tollere dicebatur judex , qui in jus vocatum , aut ■accusatum de aliquo crimine, vadem dare cogebat quod ad didam diem juri se fifteret, K. Inllr. Tideiitas Dei & S. Petri. 44.3. A. Inllr..... Ex integro dedit super altare S. Petri... ita.... ut S. Petrus cum suis proprie in dominio.in perpetuum po/TcdisTet.... ut fi.... vei ipse come*.... vim vellet inferre, vel ulla occasionis intentione placitum commonere, ipfi in fidelitate Dei & 5. Petri pla¬ citarent , id efi, in obfervatione juramenti Deo in S. Petro præftiti perseverantes, litem profequeretuur, in centra omnes defenfarent. Firmatores : Gallis les cautions, les garands. firmare: cautionner ,fe rendre garandAtli sunt novatores ac praefatae donationis firmatores, Goscclinus vcn. Burdegal. archicpi/c. Ac. igitur prxfatus "WiUdmus firmavit hoc beneficium. 274- E. Inftr. pisraitis-.munuio .caftrum undique firmatumseu claufum. 231. C. Inftr. Fifcaiensc pratum: forte, quodejififei in adfiscum seu ad do- minum pertinet. 4.9. E instr. Tifcus •• res qua fifei efi in ad fiscum pertinet , fifei jus, jura a feudatariis juoprincipali domine debita. 2 5 8. B. Jondredz. 229. G Inllr. Dono etiam aliam parvam grave- riam ad sondredu, ubi fi pufle clericis sucrit, molendinum faciant. Vocabulum nullibi explicatum ; forte idem efi ac emid Gallos fondrieres , ubi saviffime reperiuntur aquee fluentes ; hanc fignificationem indicare videtur locus infiru- menti, vel /altem locum declivem. forda •• vis, violentia. Et ille epifcopus ficiet talem se- caritatem qualem ipfi inter se degerint, & fine sorcia. 172. D. Inftr. Torestc*, foresla, forefte, foreftus, &csaltus fiba, nemus. Et ad cunillos etiam per sorcflcm nutriendos. 177. D. Inllr. Torcstagium: jus utendisorefta , vel ipja prafiatio pro ifio jure. 202. E. Inflr. Jorestarii: qui sorcftasseufibas curant,fervant. 202.D. Inflr. Forfadum, sorssadum: delicium,crimen. 115. G Inflrum. 226. B. Torisacere : offendere, nocete, qua fi foris facere, id eji, extra rationem. j j j. C. Inflr. Termen tagium seu frumen tagium : praftationis agraria spe- cies , primitus ex frumento, deinde etiam ex ipfis vineis. 28 $ E- Instr. Tornagium, fortnagium ,seu surnagium -.prafiatio pro cociione furnaria,qua domino furni datur ob furni usum. 4.68. D. Inftr. Tomeilum: iocus ubi ea quoe ad res tumspirituales tum tempora- les monafterii,rei cujuscumque societatispertinent, agitantur in concluduntur; fignificattohacpetiturexvoce Latina fornix CalL voute. Unde etiamnunc apud Cluniacenfes , in alios ifie locus vocatur fimpliater, Ja Voute. Vide 2 ]7. A. Inftr, j^/8. C. Inftr. in chartam a clar. Cangio citatam in suo gloff. ad hanc vocem. Quamquam poffit quoque intelligi iocus ubi laici ad monafterium accedentes excipiebantur, quacun- que de caufa. fortalicas, sortalitium : munitio , Callis sortcrelsc. 230. G Instr. 452. E. Inftr. Jortitudo: violentia, vis. Vide inftrumentum citatum in voce, Proclamatio. Tranchisia : Vide Comitalis poteflas. Tredum : exaciis forenfis , Gallice : fraij. £/? in mulcia , feu compofitio , qua fifco exfoluta , reus pacem a Principe confequttur vel ob violatam pacem publicam indicia, j 67. A. Inllr. 258. B. Instr. Trocua : ager incultus qui urbi vel actibus adjacet. 147. B. Inflr. Tromentada : ride formentagium. surnagium. Vide fornagium. G. GAdium, guadia , Wadium:perna, mulciapecunia¬ ria. Gagiare: pignus dare. Gagiaverunt emendam mille librarum, mstanit: Rege. 1 9 1. C. Inflr. item Gall. donner cautior». Gagium: pignus, Gallicegage; quandoque caution ,garantie. 1 5 2. E. lnflr. Callinagium: censusex gallinis,Gallice gelinage. Fecit imma¬ nes a przstatione gallinagii, &c. 889. C. Galstadio: aconomus, cuftos ,feuprafecius villarum ,pradio~ rum , in aliarum rerum Regis , epijccpi, vei cujesiurr.epe domini. 4.81. A. JB. Instr. ARIUM. J1; Garda, seu Warda monafterii: bonorum monafterii tuitio in cuftodia. A. B. Inllr. Garendia : cautio, affertispro obfervatione paciisnisfeu trans- aciisnis, Gallice garentie. 72. B. lnflr. Gaufitz : jouiffances; corrupto idiomate in multis trans Ligerim provinciis : Gauzide, ve! Geouzide. Genu : sed quia ccclcfia consuctudinariam procurationem no¬ bis debet placuit domno abbati ut... .concede¬ rent .... peagium quoque desalcA genu, fi caufi vendendi transferatur. 4.68. D. Inftr. Geneltum : vide Rama. Gerria, Jarria, Jorria. Vide Janigiz. 421. B. Inflr. Gistum seu Gitum : hofpitaGtas, Gallice gite : jus quod do¬ minis feudalibus competebat in vaffatiarum fuorum pradiis, qui fiatis ac condiciis vicibus eos in domibus suis hojpitio in conviviis excipere tenebantur. 14.6. D. Instr. Grava, graveira: fignificat locum Jabulosum, arenosum. Itrm arboretum in frutetum. Dono medietatem cujusdam prati....quod dicitur graveira. Dono etiam aliam parvam graverram ad sondredas. 229. C Inftr. Concedimus etiam quod præsati clerici poliunt acquirere rustica prædia, villas, agros, prata, vineas & graveriaa, in quibus censum habea¬ mus. 212. E Inftr. Guagia. Vide gagium. G turdela : pratum arboribus septum,ubipaftores cuftodiuntin commune greges in colloquuntur : une guardclle, un com* muncl, un cooderc, secunclum varias regionea. Guardiator seu gardator : quigsxdts facit. Vrde Garda. Sa¬ cramentum fidelitatis dicit Philippo regi Francorum .eique Rex dedit unum suum serviencem armorum pro lpeciaii guardiatore. 93. C. Inflr. Guarcntia. Vide Garendia. Guaftum: planum seu spatium definitum terrr. 1197- D. Guatt: mensura frumentaria species apud Angios. Dedit ei decimum de agnis & de porcellis & de lana & guatt. 208. C. Inflr. Guatum eft glaflum, herba tinciaria. Guerra: bellum pubiicum velprivatum. Vel fi mafefacflor non cITct de poteftate illius , laboraret cogere illum per guer¬ ram ad utisfadionem. 1 j 5. C. Inflr. Vide etiam £* Inftr. & 246. D. Inflr. Guidagiura. Donavit etiam perpetuam securitatem transeundi per totam terram suam sine pedagio & guidagio,r</e/i absque jalvoconduciu,feu absque eaprafiatione qua: domino exfelvi- tvrpro fecuro tranfitu, vel exportatione merrium. 1 j y .C. Inflr. Gurpire, guerpire, werpire, gerpirc: poffeffionem rei alicujus dimittere, deferere. 2 8 5. A. Inllr. 103 2. D. H- H ANAPHES : vasa,pater ce,scyphi. 4.0^. E. Inllr. 41^. A. Inllr. Herbergamentum. 1396. E vide Albergx Hoslalarius .- id eft hospitalarius. 749. A. Hostearium , hoRorium : prafiatio illa quam tenentes ac vas- Jalli domino esfioisunt in bellisumtus. 4.3 1. E. Inftr. IGNES seu brandones. Quid his vocabulis fignificetur vide coi. 70. E. & iitter. B. in brandoner. Illas fcos: le iuminaire, les t orches, tsdar; dicia seosfeux, quia ardent. Incurrimentum : idem ac incursus, Gallice incoars , amiffio feudi vel prcedii defeciu hominii vel census prafiiti. Qui in controverfia inter suos prædeccfTores & oppidum mola, ratione incurrimenti, pacem reformavit. 96 2. A. Indominicatus: dominicus,proprius. Damus etiam ad supra- diclum locum curtem noftram indominicatani. 18H. D- Instr. 168. & 465. Instr. Juratz : Videntur fuiffe tributa juratis burgenfibus impofita, ac domino feudalipraftita. Quanquam in inftrumento hic relato pro juratas , paratas legi poffe monuerimus. Jurata apud Angios efi numerus duodecim legalium homisian juratorum , per quos omnis fere facii probatio fit, in tx quorum arbitrio judex fententiam suam conficit in profert. Statuentes ergo jubemus ut neque quiIIibet ex judiciaria poteftate ingredere ad causas audiendas aut srcda cxigcnda , nec mansiones aut juratas facere ullo qucxjuc tempore præsumatis. 1 17. D. Instr. Juslitiatus bafius : jurisdiciio alii superiori fubdita, in is feudum conceffa. 2^7. C. Inllr. LAudamentum :idem ac arbitrium ,fententia arbitralis. Werpivit malas consuetudincs.... per hudamcntuni D. Arberti. y+8. D. Laxa : donatio, legatum. Quod faislum eft super cos qui im¬ pugnare præsumTcrint donationes & laxas, quas ilii faciunt cjui ad Domioi sepulai liberationem vadunt 120. C. lnstr. r Leidae. 514 GLOSS Leidz. Vasconice. Lzudc. Pedagia remili t, atque ieidu rerum omnium in terra sua. 124. D. idem ac pedagium. Levata: quodvis tributum , exariis. Annuam levatam anguil¬ larum in fluvio Carantonz. 478. C. inftr. Libralia : forte vox monetaria deducia a libra. Irvre ; apud plin. in Colum. libralis reperitur ad fignificandum pondus. XII. denaria & dimidia libralia dantur & magna cymbah pullantur [ pro anniverfario ] 3 47. A. Libratio, seu deliberatio : traditio ; Gallice lisrement , deE- vrance, delivrement. A ffignavit certos redditui ad suppor- tandum onus & librationem dictorum legatorum, &g 244. E. Inftr. Lingarella: Anguflum vellus kucophæum quod canonici Anic. ecclefia deferunt in modum thoracisseu /capularis tempore PafchaH. 703. B. M. MAcelLARH: quipecora maciant vel carnes vendunt: carnifices. 46. D. Inflr. Mainare: locare, Gallice donner a ferme. 270. E. Inftr. Mainagia orum, Gallice mcsnage. Ratione nuilhagionim, munitionum, resedionum.... 724 P. C. Mandibordum. Vide mundiburdum. Manerinm : habitatio cum certa agri portione: vulgo accipitur propracipua feude demo. Alium.... in nuncrio przdusli D. archiepiscopi. 3 9 o. D. Inflr. Manlio, Manfionatici: eruo ex contextibus mox citandis, vo- cabulo mansionii fignificari jus deverfiarii in hospitiipro Re- ge , miniftris regiis, in aliis ibi defignatis. Ecclefia in mo- nafteria ab hujusm. hofpitum exceptione eximebantur a prin¬ cipibus vel epifeopis privilegio peculari quod emunitatis no- mine appellabatur , in sub formula in utroque inftrumento relata...... Ergo jubemui ut neque nos vel quislibct et publica judiciaria poteflatc.in villas....S. Sebafliani... in¬ gredere ad caulas audiendas....nec manfioncs aut juratu [forte paratas] fecere.... przsumatir. 1 17. D. Inftr.Item iisdem verbis coi. 3 5 4- C. Inflr. Manfio, & Manfionatici proprie eft diserforii jus, vel munus ac sumius pro recipien- dis hojpitibus. Manfile : agri portiuncula cum manfionejeu cede. Cum qua¬ dam manalc (legendum manfile) Ordooo scilicet tribus nunsu. 8. D. Inllr. Mansionarius: qui ratione manfionts in aliqua cede five urbana five ruftica, veriigal aut cenjum quotannis demino perfobe- bat. 424. D. Inftr. MansionaucL Idem ac æanfiones. 167. A. Inflr.& 232. C Inftr. Manfionatkz. Idem ac manfioncs. 222. A. Inflr. Manfionile. Idem ac manfile. Et in aicc Bonrochcnse man- sionilc unum cum campi*, pratis, &a 12 o. D. Inflr. Mansiu, mansum: Certa agri portio <]ua colitur in in qua eft ades coloni. 130. D. E. 168. B. Inflr. Manulcvat, manulcvamentum: mainlcvee.452. B. VideCan- gium ad hance vocem. Manufirma : eft fundus conceffus alicui ad vitam in heredum sub cen/u annuo, certis conditionibusinterpofilis, 203. A. Manus septima : id eft , vel pro feptima vice subscribendo, vel adhibitis teftibus fieptem. Jurat tandem dedus septima ma¬ nu nullas alicui promisiHe vel dediITe pecunias. 5 23. C. Mapparius : ille qui offert ex officio Regi mantile ad manus abftergendas. 1 6. B. Marbotinum .* /peciss moneta ab Hispanis vulgata ; de ori- gine hujus vocabuli consule Cangium hic. Ad indicium hu¬ jus a sede apoflolica perceptae protedionis, marbounum unum nobis.... persoivetu. 314. A. Inllr. Marchocia & Marchoria:per abbreviationem vocabuli marescha- Icia.epo fignificatur equileseu equorum flabulum. Suosequos flabulare in marchociis didi reparii-.. Et exinde episcopus... intravit tunc reparium & sccit dc marchoriis expelli omnes equos quos invenit & suos ibi reponi. 45 3. A. B. Inllr. Harescalci seu marcscalli; qui hojpitia magnatibus ac dominis suisparant, olim mansionarii, nunc marcchaux des logis. Qui etiam in domibus privatis nobilium inprafertim episeopo- Tum.rcgunt eorum aulas in interiora. Et iu volo cos esse qui¬ etos... ut nullus meorum— non præpositus, non nurescaicus, nonserviens...cogatfibi przbcrc arbcgariam. 3 5 i.E. Inflr. Mariscus : palus, Gallis marais vel mares. Concedo ad bafi- iicam S. Crucis cum maxifco&cum monuncta, &c. 268. E. Inllr. Marmor: Jus fortaffe judiciorum, qua fiebant per aquam fri¬ gidam in vafe marmoreo. Vel fumendem hoc vocabulum in Jua solita fignificatione ; ita ut marmora excisa e fodinis juri decimarum effent obnoxia. Insuper dedimus didlæ cc- dcsiz ecclefiam S. Petri.... cum decima totius terrx Ma- remniz , tam agrorum quaoj vinearum, ociaonuu aujuc Tornus II. ARIUM. 515 marmorum, &c 4.70. E. Inflr. Martyrarius: is qui martyrum oratoriis praficiebatur : yel qui moderabatur nosocomia. Vide 240. E. Masnili: idem ac Manfile. 328. D. Inftr. Mafura- 4.78.C. Inllr. Insuper confirmopræscriptis fratribus*, duas masuru de sorefta mea ad ampliationem circa locum de Sabluncellis ; hoc vocabul* poteft intciligiid quod vocabu¬ lo manfile; vel auod a Gallis dicitur arj ent, Latine juge- rum .feu alia fiba disifio. Mat: bon, apud Aremoricos ; unde Mat-monos, Boomoine, Mat frid, &c. nomina propria. Materini,orum: lanea culcitra,ex Gallico materas. 14. & Inftr. Maxniii: idem ac Manfile Mcchita : forte molquee j locus quo Mahumedani orationis causa conveniunt. Medietaria : prcedeum quod colitur a colono partiario, Gallice metairie. 388. C. Inflr. 4.2 i.C.Inftr. Mcdietarius ; colonus partiarius , Gallice metayer. 334- G. Inftr. Medietas. 479. D. Inflr. Donamus.... ecdeliam etiamS. Jo¬ hannis cum integritate sua , & rededmatione de univerfw medietatibus noltris dominicis. Medietas hic vel eft idem ac medietaria , velpoteft fumi pro plegia feu fidejuffione. Medietatibus noftris dominicis,id eft propriis ,feu dominii noftri. Meftiva: praftatio ex frumento quod in agris colligitur in me- titur. Miles: dominus alicujus caftri velseude : item chevalier .* item incola. 3 5 o. D. Inllr. Vide Cangium ad hoc nomen. Minagium :jus quod competit domino pro men^ratione fiu* mentaria per minas. 4.20. A. Inftr. 468. A. Inftr. MiniAcrialcs : minores officiales regum, ducum , comitum in deminorum seudelium. Nec per aliquam violentiam minis- terial.um meorum quemquam operariorum ab operibus eorum amoveri, & alias traduci sit licitum. 4.78. B. Inftr. Misæ, tnilix, m\^-.GalTice, lcsmises vel les avancea. Et per- tas&misas, li quas habuerint, pro desedu garendiæ nos- trz, didis monialibus plenarie reflaurarc. 72. B, Inflr. jMonctagium : id quod monetarii seu moneta fabricatores do- mino, cujus eft moneta, exsohunt ex monetariæ sufionis in figrtaturæproventibus, 4.80. B. Inflr. Mondiburdum. Vide mundeburdum, Mooob: 107. Hzc autem outa monob farta efl in communi opitulo , perleda eft , &c. forte hoc vocabulo monob de- citur quod hac certa fit, fingularis, authentica , originalis , infignis in folemnis, in folemniter accepta, in ideo cateris aliis prae minens. Monstrcia : idem ac monftrata, qua eft certa mensura nemo- ris qua: forte monftratur, id eft defignatur cadende, vel jam casa eft. Item quod per monstrehin Iervicntium do- jnini MagdunenIis & pasnagiura quitum ad guadraginta porcos suos proprios & nascuagia... animalibus luis... com¬ munia habebantur. Ibi agitur de dena unius partis nemo- ris. 71. C. Inflr. Motonagium : ovium ftabulum. 14.4.1. D. Morboiinum. Vide Marbounum Munburdum, mundiburdum: desenfio, tutela .immunitatis p*i trocinium. 25 8. A. Inflr. 166. E. Inftr. 4. D. Inllr. 2 c 8. A. Inflr. > Mutagium: pretium quod datur pro mutatione prædii, cum alteri ceditur. 14.4. B. Inflr. Muttoncs aurei , vel mutones : species moneta qua vigebat Jf.in t p. Jcc. vide Dom. le Blanc. Et super hoc aflignavit tret muttoncs, qui percipiuntur in campo de h Percyia. 453* C. Ipfi legavit 4.00. rauttones aureo* pro flipendio annuarum precum. 73 1. N. NA v AT A : certa portio vel quantitas , vel mensura. Navatam unam de mortuo nemore in filva de Badcura. 1 jp. B* Nodatoree padorum: Jn fignum pariorum in confirmationem affumebatur corrigia,in qua finguli qui paria rata habebant in approbabant, fingubtsftringebant nodes, llli sunt nodato- res.ac præfatæ donationis firmatores. 804.. E. Nutritus : hac voce fignificatur nothus in Arvernia, ac in eo sensu intelligitur in Jenatusconfulto parlamenti Paris in bis in teftamento Johannis comitis Claromont, ln Rurgundea nothi dicebantur donati, donnez. Ex Baluz. O. OB L1Æ :panum temaffimorumpræftationes, quæ certis decbus fiebant dominis a vaffallis in subdeis, qua pos- tta in tenuem in pufillan pecunia quantitatem eraferunt, deoit doublis. 270. £. laltr. 1023. B. 1 o3 6. E. p 6 G L O S S Obventiones: commodum,emolumentum. 431 .Inflr.D. Occasio illicita: tributum aut praftatio quæ a dominis propter occafiones bellorum, vel aliarum rucefiitattan Jiibdiris itnpo- nebamur. 3 5 4. C. Inslr. Ocha, Oschia: Gallis, Oufchc vel Osche: terra portio ara» hiiis < foffic vel sepibus undique cloufa. Conceao
terram Guiilelmi Belini, ochas meas qux sunt apud S. Flo rentium. 3 34..C.Inflr. 65. D- Inllr. Olemotiranus : vpx qua indicat gemis lT qualitates moneta. Oletanus , olitanus isdem ac antiquus; tempus olitanum, tempus antiquum ; inde farfitan efficium eft nomen de quo aghur. Et donent pro unoquoque manso... solidos decem denarios obtimos olemotitanos. 227. D. E. Inflr. Operarius : dignitas in collegiis canonicorum b“ monafieriis , cui operibus publicis vacare incumbit, Gallice maitre de sœuvre. 307. E. Inftr. Originarii •’ originales, vernaculi, fervi glebæ adelicii, a prima origine colonaria conditioni aaftricii. Ortigia: 3 5 2. C. Inflr. Et in burgo S. Johannis de Ange- riaco x. modios vini ccnsuales auoque anno , & dono or- tigiam extremam. In Cangis nihil de hac voce. Osckum *. donatio propter nuptias; quod in bonis monafterio- rum locum non habet. Et insuper promittimus. res, terras.... defendere ac etiam garentire ab omni vi
dotibus, dotalitiis, ofcleis, elecmosynis, &c. 34. B. Inftr. Osculum: 1 267. A. quod eadem maresia dicebantur esse de costo suo , id efi de feodo vel homagio quod fiebat per osculum. Otho : Ritus fieri solitus ante Natale Domini quando conci- rtuntur antiphonæ majores 0, ir dignitates capituli deflri- buunt canonicis anijum faccharo conditum , fr vinum fub- mfium, &c 2^6. B. Inflr. Olomineu»: genus ir qualitates monetæ. Et donent pro unoquoque manlb solidos decem denarios obtimos, otomincos .olemotitanos. 227.D. Inslr. otomincos forte ab Othone moneta, cujus meminit chartadieka. apud Cang. tom. j. C. 77. P. PACTIONIS r tributum ex patio cortcefium. 222. A. Inftr. Pallium non petendi : Gallice quittance. Paduensa, quavis exactio, seu tributum. 268.D.Inslr. Paduentia .jus pascendi in filvis , iripsa pafiura. 322. E. lnstr. Padvir: pascere animalia. Concedentes etiam palcua porco* rum ingenue & vaccas a padvir per foreflem , id efi ad pascendum, 277. E. Inftr. Pagesia : emphytheofis. 14.2. E. Inftr. Pagina : non tam modus agri, quam fundus, aut ager men- fura sua definitus ; noftris, piecc de tene. Postularunt a me donare Deo.... paginam quandam terre prsvilam ad hoc ipsum. 33 3. G Inflr. Palafridus, palasredui: equus gradarius ,olim, palefroi, che- val de service ; dicitur a paisu equi & freno , & quia leni passu per frenum ducitur, i 64. Paletarii: forte frumenti, vel quorumcumque granorum menso- res aut agitatores : a nomine pala , Gallice pele. Vide Macellarii. Panetariæ : cellaria.seu locus ubi vel conficitur, velfervatur panis. 468. D. Inllr. Paradz: jus procurationis seu hojpitli. 1 27. C. Pararia: forte pararia pro percria, petraria, qua efi locus unde petra ir lapides eruuntur. 237. A. Inftr. Parata. Paratum, Paflum: expcnja ad hospitumsufceptiones, maxime epifeoporum , mijforum, legatorum , &c 167. A. Inftr. &g 1 160. E. Paschcria & Paschcrium: quod præfiatur pro pascuis. 370. E. Inftr. 478. B. Inftr. 322. Pascua:pafius .pafiio. Vide paslura. 220. B. inftr. Pasnagiurrt, Pasnaticum: census vel tributum pro glandatione tr jure pascendiporcos in filia demini. 71. G Inftr. 4.16. D. Inllr. a 34 C. Inflr. PafTata cransustio. 247. facili inteliigitv quæ fit fignificatio hujus vocabuli. Pastinagium: idem ac pafnagium. 3 8 8. B. Inftr. Pafluragium: pafiionis Jus in omni genere pascendi ; five fiat in pratis . five in agris , five in filiis. 4.24.. Paxeria: Vasconice Paixicrc, Gallice digue , agger qui in fiu- tninibus erigitur pro feivanda aqua ad ufum molendinorum. Dedit....medietatem unius paacriæ in Humine Garumnae. 948. B. Peoa trrræ, Petia , Pctium : fragmentum , part rei alicujus. Et dedit pcciam terrz boariz su« , quz vocatur campus Umolii. 1539- D. Hicfignificatur modus agri continens tarum terra, quantum boum pær areae potefi. ARIUM. 517 Pedagium : tributum quod penditur ir soliitur. Vide Guida- gium. 220. B. Inftr. 268. D. Inftr. 23 1. D. Inslr. J34. C Inftr. Pentarcontarrochium. Decani munus. Græce mrtwtarin/^or, fignificat eum qui praefi quinquaginta, inde fvrtafie in noftro infirumento consarcinatum efi pentarcontarrochium ad indicandum decanum de quo agitur. 130. B. Inftr. Elde- sredus aulsr S. Juliani Briv. przfeAus.. .& Nedardus pen- tarcontarrochii adminiculator non infimiu. Pera: Gallice, nonvalleurs,pertes, non payemena. vide Milia. Pineta seu Pinetum ; locus pinis confitus. 268. E. Inftr. PiIcaria: efiang oupefcherie. 352. A. Inllr. 4.57. B. Inftr. Pxfauoisuspiscationis infiuvlisdrc. vide Pineta. 3 68. E Inftr. Pitancia: Gallice piunce, quodeunqus pulmentum velefculen- tum fratribus in refeciione diftributum. 4.53. B. Placitare: litigare, lite contendere. 275. B. C. Inflr. 44j. A. Inslr. Placitum: Gallice plaids, procb, jugement; vel lis illata. 443. A. Inflr. Planticum: locus arboribus, &c. confitus. Platagium: tributum quod in plateis seu pro tranfitu platea- rum. id efi viarum publicarum praftatur. Kjjt etiam pro quibufvis tributis usurpata. 286. E. Inftr. 287. A. Inllr. Platea. Idem ac platagium. Platea vacua : vel platea deferta ir inculta, per quam nemo tranfit; vel ager incultus. Pleidura: idem ac pleisura pIcsTis , quod fepem fignificat seu ligniplicationem. Vide Cang. tom. j. c. g. 172. A. Inftr. Podagia: forte pro pedagium; quæ vox fignificat tributum quodsoliitur. 234. B. Inflr. Poclium t collis, mons. 3 2 3. B. Inflr. Pojadas : idem ac Poichia , quæ efi menfura frumentaria , vel a vocabulo poium seu podium, collis, mons ubi vineæ vel alia ad ufum hominum apta coluntur. 268. E* Inllr. Porcariciae .porcheriz: Gallice Porcheries .porcorum fiabulum ; vel locus canofus, cujusmodisunt in quibus porcife volutant. Ubi vocant porcaricias ipsos mansos. 227. C. Inflr. Præbcnda : cibi ac potus portiones diurna , qua monachis , canonicis .aliifve quibufvis dantur ac prabentur. Item quod mater didx mulieris per compofitionem in ipsa ecclesia duas esquartas frumenti retinuit annis lingulis, quoad vive* ret, persolvendas, &in sororem recepta , scftis præcipuis przbendam recipiet ut unus monachorum. 286.B. Inftr. przpositura : Gallice, Prevoftc ; tribunal cujus appellationes ad balilium devoliuntur ; & locantur ad tempus ex domini beneplacito. 4.68. D. Inflr. Præpofitus .judex pedaneus, minorjudex in pagis, qui balliso fubefi, fr cujus appellationes ad eumdem balilium devoliun- tur. 474. D. Inflr. Præflimonia. 14.07. B. AHignavit quatuor prsflimonh fun- data iq.20. ride Lexicon juris. Przftor. 3 67. E. Inflr. Duos solidos annuos de domo Ai¬ merici præftoric pro oblatione. Si prafior in hoc beo non efi nomen preprium , hoc vocabulum fignificat illum qui pra- dium ecclefiafiicum ad ufumfrucium fub annuo censu inprafi ritum ir precario utendum suscipit. Præventio: dicitur cum ejusdem rci, personave jurisdiciio pe- nes duos judices eft, ir alter cognoscere prius ccrpit. Pra<. venitur quandeque per in jus vocationem quia prior in jus vocavit. Cum omni jure caflelland & prævcniionis. 409. D. Inflr. Precaria : mtefta esieu roga, tributum quod exigitur quafi de- precando. 2.2.6. B. Inllr. Preces : exaciiones ad modum precationis, quefiæ. 1 51. B. Inftr. Princi]>e9 caftri, patriæ: id efi proceres. 277. G Inftr. 278. A. Inllr. Proclamatio. Vide clamum. Procurari: excipi hospitiosumtibus ejus qui excipit. 5 8. A. Procuratio : exceptio ftata ac a vajsallis debita dominis, imo ab ecclefiafiicis, epifeopis, archidiaconis ir aliis Juperiori- bus, a quibus hojpitio, ir" conviviis , condici is vicibus exci- piebantur ii fuperiores vel domini cum in eorum praelia devertebant ; quæ quidem procurationes interdum in Jutu¬ rnam aliquam pecuniariam convertebantur t ir vocabantur r le droit de gifte, 294. C. D. E lnstr. 20. D. E. Inllr. 261. D. Inftr. 281. D. Inllr. 390. A. Inslr. 4.32. D. Inllr. 468. G Inftr. 4.80. E- Inllr. Proferentia -.proventus, reditus. 34.2. A. Inflr. Proprifia -.legendum porprifia ambitus cujuscumquerei,fivede- mus, five agri, &c. Concedit.... & conventui Gratiz-Dci usagium quod habebant in forefta regia de Benon, ad fa- cknda & reparanda aedificia sua, & ad ceteros usus abbatis p 8 G L O S S przdidæ, videlicet pro corpore & proprisia ejusdem 3 87. D. Inftr. utri indicamur pogeflisnes quæ reperiuntur in cir¬ cuitu abbatia. Polientium. Cum mnlto pstiienuo inlœptw. 239. lu.ideft, eum psalœrum cantu. Q. QUartebiA : prafiatio annua specin menjura frumen- , tariæ. 307. B. Inftr. Quarterius: mensura frumenti. Item modus agri quartam Ju¬ geri partem continens. 421. G Inflr. Qudla.qusrfta: Gallisequctte.lus quod dominis competebat, in vi cujus exigebat a vaflallis certam pecuniae quantitatem. Quiture : alfiobere a debito. Si quid juris habeo
prsediflisfratribus totaliter quitto,do & concedo. 372. A. Inftr. Qmuiu:gratuitus ,nuliari coacius,Cali.epiite. 158.B. Inflr. R» RAma, fornila , geneftum : ramiseu folia arborum, du- meta ,genefla quibus calefiunt furni, pluribus in locis ob ligni raritatem. Reliquit di&o abbati ranum, tortulam & gencAum. 1253.C. Rationatorcs -.procuratores, qui res cujuscumque curant. 273. D. Inftr. Receptum & Reesptus : Jus peflus , hospitalitatis, droit de giu. 180. A. Inftr. Rcdedmatio : decima decimet seu pars decima decima. 479. G Inftr. Redhibitio, Redibentia, Redibitio: vcfligal,prafiatio. 222. A- Inflr. 2 3 2. C. Inftr. Refutatio plenaria : apocha, Gallice quictance, cautio solutæ dateere pecunia, qua scilicet creditor se a debitore pecu- deam accepifle tefiatur. 1 5 2. D. Inftr. Regalia: jura regia quæ ah imperatoribus vel regibus interdum ecclefiafticis altisqus personis remittuntur. 24 D. Inllr. 234-A. E. Inflr. Rendac:rentes. Cum pedagio & rendis. 13 $9.B. Rcnduales: pecunia quavis, qua exsolritur quotannis, Gallice de rente, mille libras rcnduales. 293. E. Inflr. Keorta : Vasconise redorte ; eft quoddam ligamen vimineum quo boves ad aratrum aptamur, 65. D- Inftr. Reparium : Domus munita, locus munitus, ex Gall Repaire. Pro forulitio & repario de Torcio. 452. E. Inftr. 4.5 8. A. Inflr. Reflortam : termini jurisdiciionis, deftricius judicis. 14.7. B. Inflr. Retenu. 2 3 o. B. Inftr. Hinc terram— largior— absque omni retenta, tdefi plene, in cum omnibus quæ continetur poteft. Retcnutio.44.8. B. Instr. Præterea pro diuturna przpositorum abufione multi fevi de rebus sandloarii laicis dati enat, quoepro longa retentauooe, non pro recognitaiustiua, si¬ cut erant, pelpeili fumos. Retentatis hic poteft intelligi de poflejlisne. Retradz maris. Dono..... & terras que dicuntur lesIlices, ditslo dodicio proximat, necnon & totas retracias maris didit dodidis & terris contiguas, prout longe latcque durare videntur. In montibus vero dono..... totas retradlas de la BdTc, secua Oroeft litaa. 1440. E. 144.1. A. Quidquid supercfl in terris unde mare recedet five in planicie five inter montes. Revcsliariinn: vulgosacriftia eccisfiæ. 3 5 5. C. Keuria * farte pro reugia .portis, modus agri; seu pro rueri* vel rui, id eft plateaseu via publica,apud nos rucile vc/riie. 63. D. Instr. Riparia: fluvius, riviere Gallice, etiam littus in ripa maris vet fluvii. Quidquid habent in riparia & in aqua, machinas apua piscium captionibus. 206. D. Inllr. Ripariam ; vide reparium. Romantium: lingua Gallisa vulgaris, in vernacula quæ tum illis in partibus vigebat; qua vox lingua Vasconica potius quam Gallica tribuitur dnde enim les Romans, les Roman- f es ,qua lingua Provincialiseu Vasconica priscis temporibus edetafuere. In przfentia.... & tcftium subscriptorum.... & exponi fecit in Romando quandam cartam, &a z$6. B. G Inftr. Rosiz. 4.80. A. Inftr. Adauximus in dotem hujus monafle- rii...& decimam omnium rofiarum , cervorum,cervarum* que. Ccnjet Cangius legendum rofiæ non rosiæ ; roficz enim ridentur Jumi pro pellibus rusearum seu rubearum ferarum ad libros tegendos in compingendos. Jtandnus: equus minor. 41 2. A. inllr. Ruptarii: pra dones, ex rufticis maxime circa 11.12. ini;, seculum findere conjunfli ; Collise, Routicrs, qui provin¬ cias populabantur, apo. B. G Inllr. Ruptarii pro Rup- turaiii. ARIUM. 519 s. SA G E D : ride Gloflarium primi tomi, & vocem que sequitur. Saget-figillum. Legitur pag. 185. coi. 2. primi tomi, in charta fundationis parthenonis dc Beyries. Salia hereditas ; tara ab omniJerritutelibera. 1023. D. Salutatorium seu sccretariura , idem eft ac hodee sacriftia. 231. B. C. Sagonarius : equus clitellarius .sarcinale jumentum. 180. A. Inftr. Salvicina prata : prata immunitate nobilitata a principibus. a68. E. Inftr. Salvius, salvetas : immunitas data loco vet ecclefia aut monas- teris a principibus. 269. A. Inflr. Datum ad salvitatem Lauri montis. 288. C Inftr. Sanguis, juflitia sanguinis : trudor juftitia ma a domino feudi exercetur in cafibus ,in quibussanguis defluit. 25) 2. C. Inllr. Sania .vernacula lingua idemsonat ac Jundus pinguis in hu- midus. 614.. B. Sauma vini: ea eft vinimensura quam appenfis ad latera vafis, equus ferre solet; in apud Cenomanos dicitur efle unius in p o. pintarum cum semlsextarisis in apud cosdem preegrande vas vinarium, vernacule pipe appellatum, quatuorsummus seu totpinteis quot sunt in anno dies continens. Et unam inti¬ mam vini ad miflas cantandas praecipio reddendam. 3 23. B. Inftr. Sariones: mideftrijudicum, deciiapud nos huitfiers .* vel certe minores judeces. Ut plane nulla humana potelta Regis, ducum gtlftadionuin,fcarionum,&c 4.81. A. Inftr. Scunopapa Honorio, 14.9 1. D. hac efi, ut ridetur, Hooo- rio papa secundo. Segreftania : pro sacrifluia , facrifta munus in ecclefiis cano- nisorum in monacharum, cum reditibus ac praeliis annexis. 445. B. Inftr. Senneus. 4.50. E. Inftr. Hec autem donatio primo anobL apud Andcgavum, in præsentia & mano D. legati cum raculo Senneus episcopi fafla eft. Nonne legendum eflet senioris episcopi ! vel hac voce contraria indecoretur digni- tas vel qualitas episcopi de quo hic agitur f Serrarium .* monticulus eft. In pago Fuxenfi un ferri decitur. Serviens : midifter, Jamulus. Item strgent. j 37. C. Inftr. Servitium : regulariter accipitur pTo quolibet obscquis quod a vaflallis in tenentibus debetur ratione stode vel tenura. Sexterata : modus agri, ager cerrisementis sextarisrum nu- meri capax , tametfi ad fiiseftres in pratenjis terras vox poflrr.odt.rn tranflata. 270- D. Inflr. Soflrale : litiere de chevaux in autres animatur. Pagani Fu- xenses dicunt : le souslre. Sotius fifcus : melius sociua fiIcus : formida in veteribus tabu- lis ufitata, qua res fifico publico adjunria aut adjungenda innuitur. 16 5. C. Instr. Stabulatio ;praflationis Rdinqao quoque omnes con- suctudiacs, videlicet viilkationem , ftabulationena. 40. E. Instr. Stationis navium jos: Praftatisseu tributam quod sobebatur ut poflent naves in portu manere ; nam voce ftatio inte/ligitur portus in quo naves tuto confiftunt. Subhaflatio:per auriionem vendetis, Gallice venteascncan, au plus offrant in dernier cncheriflcur. 409. C. Inftr. Synodus, Synodalia : census qui epifcopo a clerisis venientibus ad annuassynodos, quibus interefle tenentur,peiidesolebat. TA L E AT A. 474. E Inftr. taleata ridetur Cangis suifse certus ac definitus locus in palude, taleis seu palis de¬ fixis septus , in quo pisces aaservabanturA. Inftr. Taleia , Tai lia : prafiatio qua dominis fit a tenentibus seu vaflallis, in certis eorum necesfitatibus. Gall. Tailie. Item quod homines dids villae fecerunt tallias aliquando pro ncccstitatibusdidz villæ. 14.7.B.Inftr. Dantis ccdcfiz.... talciam dccimæ dOpciron. i2pj.Q Tailiiata,Talieu, Talliau: tallia impofitis. 351. E. Inllr. 470. G Inflr. Tannatores consuetudinarii-.idefi,consuetudinibusseu tributis obnoxii. 352. A. Inflr. Tapia: forte chemin battu. Fuxenses dicunt un camin tapit. Idem sonant in lingua Francisa tapper & battre. Telonarium : tributum, maxime de mercibus marinis circa littus acceptum. 179. B. Inftr. Teneura, Tcncmentum : pradium a demino ipfius alteri locatum. Tenor; pofleflio, vel medeapro tuenda caufa in lite in con¬ tentione. Theifali: una ex his gentibus quæ seculo v. ineunte Calliai inundarerura ac nomen dedere viso apud Piriones. Vide 520 G L O S S j Ruinarlum apud Greg. Turott. in Valedum. Terragia : agci.prctdia. 475. B. Inflr. Torncllz. 97. A. Inflr. Qui rex percepit censum Tomella- rum pro iplo epifeopo: forte censum fidet solitum in ingreflu civitatis a mercatoribus, vel aliis ; vel a vaflalGs ipfius epi- fcopi, quorum subjeciio indicabatur iis torne Ilis feu turricu- &s, vel eft nomen proprium loci. Tngina -. voiture , apud Tolosates un voiturier appellatur traginicr. Treuga. Gall. treve.' 57. D- jurare debent trcugam & com¬ muniam quz conftituta eft. Triiia. 3 38. E. Inllr. dedimus ipfam ecclefiam S. Chris- tophori cum triiia & platea. Triiia nihil aliud hic intelbgen- dem quam quod apud nos treille , ve/spatiolum in quo co- bintur vinea, vel ipsum torcular ubi vinum conditur aut as- fervatur, aut ab uvis exprimitur. Trossellum. Nomine pedagii trcdecim denarii Podicnsis rnonctæ de unoquoque troffello audoritate regia infra ci¬ vi latcm Anicii accipiantur. 707. A. Gall. troiUTcau , idem ac fafcis. Troyna. 297. B. Inflr. Et inde tubicinavit longa pauza cum quadam troyna. jpecics tuba. VA d A T1 o •• pignus, fidejuflio. 270. D. Inftr. Valetus vel Vallctus : Juvenis nobilis. Apud Vili- harduinum , Bb. 2. Valetus C. P. erat filius Imperatoris annos duodecim natus. Confirmat donationem... udam... abbati & conventui... a Landrico Tcrtaudi dc Jociacovaleto. 1007. A.Item 101 t .D. E. 1 o 1 2.R. 1 o 13.B. 1 257.C. Vannum imponere: Vide Bannum imponere. Vannus apud Cangium eft mensura Jpecics habens formam vanni. 323. D. lnftr. Vcllcianum : eft lex Romana, qua uxor habebat jus in privi- legium in bona virisui.pra omnibus creditoribus. Venae piscatoriz. 277. E. Inllr. De venis quoque piscatoriis cum fadz fuerint ingenue , concedimus etiam partem ad ipsam beatz Fidis salvetatem , quam fecundum loci situm , placuit appellari marc-slagnum. Quandctjuidem vena intel- figitur platea. via, hic forte fermo eft de canalibus vel la¬ cunis prope mare vel flumina fodiendis ac conftruendes ad pifces huc adnatantes recipiendos. Venda : Teloneum quod praftatur pro quibusvis mercibus, gjft in focis venundentur: Quod etiam proflatur domino feudeU pro deftraflionis feu venditionis pradei facultate. 88. A. Inflr. 28 5. B. Inflr. 334.. C. Inflr. 4.4.4.. E. Inflr. 468. A. Inftr. Vcrnedum: locus confitus vineis, Gall. vignobie.73. E. Inflr. Verpitio : donum , dimiflio. Vcftitura : miflio inpoffeflionem,pofleflionissecuritas in con- firmatio: vel cenjus qui quotannis fideiiurin fignum conceftæ veftiuiræ /en poffeflionis. ^RIUM. 521 Vcura. 60. B. Inflr. Do itaqve Hk totam terram Carigniaci planam atque arabilem falam illam veuram mihi reti¬ nens, qux inter utrumque fontem inedia /latione succrcviL Partem tamen cjusdem veunequz ad Austrum respicit.».. dona Hac vox in Cangio non fcripta cidem forte fignificat ac reugia modus agri: tdeue indicat contextus. Viaria. Gallice Viguecie. Diftricius jurisdiciionis vicarii. Ipse tamen rex dedit vicarias suas paucis quibuliiam militibus suis qui languinis jufliliam vice ipsius exercent. 292. C. Inflr. Guillelmus junior comet Pidav. & advocatus B. Maxentii, reversusde Jerufalcm War ner io dedit vicariam dcRoman- do. exceptis homicidio, furto, incendio & rapina. 1 2 54.. B. Vicarius: qui vice comitis aut alterius .judicis partes exfequitur in pagis vel oppidis, Gallis Viguicr. 2 8 1. B. Inllr. Vicccomitalis pars. 4.4.4.. E. Inftr. Willelmus comes beatisG- mo Petro., tribuit duas partes de venda, ficut olim tertiam partem, id eft, vicecomitalcm ipsa sedes habere videbatur. Ex hoc beo innotescit qua erat praftatio sobi sobta vice- comit i, id eft vicem tenenti comitis Jeu judicis primarii in venditionibus. Vigcria Juftitia in juri/dici io vicarii. 33 5. D. E. Inflr.481. A. Inftr. Vide Viaria. Vigiles homines: tenentes , qui excubias debent. 5 o. A. Inftr. Vilarus, villare, villaris : villula vel viculus decem aut 12. de- morum seu familiarum : Gallice hamcau. j 6 5. B. Inllr. Villa : prædia ruftica .baftida. complurium in agris mafifionttm velctdium colleflio.Galbee metairie. 436. B. Inftr. Quan¬ tum necefle fuerit ad baliidam seu villam faciendam. Villani, villanz:yw in qua villa seu gleba adscriptisunt, in vilis ac servilis habentur conditionis. Vilianum aut villa¬ rum propter redemtionem nonnisi per suum sorssadum t & in eumdem vilianum qui alterius terram araverit vel laboraverit. 2.26. B. Inftr. Ex hoc inftrumentopatet uxo- rem vel saltem filiam villani appellari villanam ; quod tamen Cangius negat. Villarius : sermier, laboureur. 200. A. Inflr. Vinada : praftatio certa vini mensura pro vineis , quæ vulge domino feude exsolvitur vice census. 323. B. Inllr. Virdegarium: viridarium, Gallice verger. 3 28. D. lnftr. Voisura: opertura librorum. Item in eadem insula Olarionii adauximus in dotem.... & decimam omnium rosiarum, cervorum cervarumque, qux in ipsa captz fuerint ad li¬ brorum volsuras. Vide Rosiæ. UIatgium. 14.5. D. Inllr. Quare.... & nos renuntiantes.... omni juris consuctudini, uIatgii & privilegii auxilio & be¬ neficio. Ufatgium idem eft ibi ac Gallice usagc; nam vix poteft hic fumi pro voce usaikum quæ figmficat tributum, praftationem. "Wadiare : pignori ponere, engager ; quafi rem in vade pone- re, id eft, tuto, accepto pignore alicui dare, 3 29. D. Inflr. ‘Wcrpiic. 265. C. Yidc Gucrpire. INDEX