Gallia Christiana 1720 02/Santonensis
ECCLESIA SANTONENSIS. * La Cha— A Æ EDIOLANUM Santonum ad flumen Carantonum * civitas episcopalis Aquitaniæ fecunde rente. J.VJL sui> metropoli Burdigala, cujus etiam parlamento subest, caput cst provinciæ seu pagi Sarrto- num, vulgo la Saintonge. Porro hæc urbs & omnis gens Santonum celebrantur a veteribus geogra* phis Strabone, Ptolemaeo, Stephano, Æthico, &c. & a Cæsare commentariorum lib. I. qui collo- cando Santones inter Æduos & Tolosates, videtur eorum fines amplificasse ; scribit enim Helvetiis fuisse in animo per agrum Sequanorum & Æduorum iter in Santonum fines facere, qui non longe a To- lofatium finibus absunt ; quasi Santones non longe a Sequanis, Æduisque, una ex parte ahessent, & a Tolosatibus ex altera ; quod hic dici non potest nisi Bituriges & Pictones, aut etiam Lemovices & Ecolisinenses, qui inter Æduos & Santones positi sunt, Santonibus tribuendo. Idem dicendum de Petrocoris & Nitiobrigibus, qui separant Santones a Tolosatibus. Verum ubi Cæsar dicit Santones non longe abesse a Tolosatibus, non excludit spatium saltem 120. millium pastuum, seu triginta cir- citer leucarum Franciæ. Forte etiam Cæsar jungit Pictones cum Santonibus, non solum quod vicini sint, sed etiam quod hæ nationes pacatæ forent, & pari consensu Romanis obedirent. Certe a Strabone Pictones junguntur Santonis ad Oceanum inter gentes Aquitanicas quæ a Ligeri ad Garumnam exten- duntur. Ceterum Cæsar optime noverat situm statumque Santonum, quorum agros & fines appellat, loca patentia, maximeque frumentaria, & quidem hodie adhuc Santonum pagus frumento abundat ; ferax quoque vini est, & incolarum industria salis habet copiam. Laudatur præterea aDioscoride Abfinthium Santonium, Plinio Absintluum Santonicum, Columellæ lib. 6. herba Santonica, vulgo Stndeenique, quam Elias Vinetus doctus Santo, qui de regione Santonica libro singulari scripsit, frequentem nasci apud maritimos Santonos affirmat. Hoc potissimum Santones ad littus maris positos spectat cucullus Santonicus, cujus meminit Juvenalis, vel Bardo cucullus Santonicus, ut loquitur Martialis libro 14. hujusinpdi enim tegumento uti consueverunt, qui maritima incolunt loca. Mediolanum Santonum more plerarumque civitatum nomen totius gentis jam assiunserat tempore Cornelii Taciti, qui lib. VI. historiæ memorat Julium Ascicanum e Santonis Gallica civitate. Ammianus Marcellinus lib. xv. San* tones eam appellat, ubi de Aquitanica loquens provincia, ampIitudine civitatum admodum culta, addit : Omissis aliis mullis Burdigala & Arverni excellunt, & Santones & Pictavis Multa magnitudinis urbis antiquæ Santonum argumenta supersunt, scilicet amphitheatri, aquæductuum, & formarum, arcuum, parietinæ, pons lapideus Carantono impositus, a Romanis quoque conditus tempore Julii Cæsaris creditur. Nunc ampla quidem est urbs, sed parum populo frequens ; quamvis sit sedes curiæ præsidialis. De hujus urbis antiquitatibus scripsit Samuel Veyrel Santo, cujus opus Burdigalæ est excusum anno 1635.De Santon. Pictavis, &c. habemus opus Armandi Maichin editum an. 1671. apud Angeriacum. Præter hanc urbem oppida insigniora sunt Angeriacum, X Jean dAngeli, Solbifai, Soubrsp, Broagium, Brouage, Tauniacum ad Carantonum, Taunay-Charente, Regianum, Royan, Uliarus infula, Oleront quam Sidonius lib. vm. ep. 6. Olarionem vocat, lepusculis abundat, ex laudato auctore, estque in conspectu Santonicae urbis. Quod spectat ad statum ecclesiasticum Santonum, vetus est sedes episco- palis parochias circiter 500. continens, quæ in antiquis notitiis Aquitanicæ secundæ quartum locum obtinet. Ecclesia major, quæ legitur fundata a Pipino & Carolomagno, S. Petrum patronum habet ; verum an. 1568. pene destructa heterodoxorum fueore diu jacuit, ita ut solum superesset campanile mirandæ prorsus structuræ tuendæ urbi opportunum, cum pilis ecdesiæ exterioribus, elegantis omnino operis, & nonnullis sacellorum arcubus. In capitulo, quod jurisdictionem pene episcopalem habet in 29. ecclesiis parochialibus, sunt quinque dignitates : decanatus, duo archidiaconatus, scholastica & praecentoria, quibus non est annexa præbenda ; quas præter decanatum, confert episcopus, non vero præbendas, quæ sunt viginti quatuor. Santonenses tamen episcopos praebendarum eeclesiæ suæ cathedralis conferendarum participes aliquando fuisse, scilicet Innocentii III. & Gregorii IX. summorum pontificatum ætate, Talæus regius advo- catus iu senatu Parisiensi contendit an. 1680. ex quibusdam istorum pontificum decretis & epistoIis. Nempe Innocentius III. epistola 82. regist. 14. testatur magistrum R. Bovi super quodam canonicatu Xantonensi obtinendo, sub venerabilis fratris nostri N. episcopi & quorumdam canonicorum Xantonen- sium nomine litteras apostulicas impetravisse ; ac infra subjungit : Sane quia ipsius præbendæ medietatem reliquam ad interventum prædicti Xanton. episeopi eidem magistro prædicti canonici contulerunt. Itemque ista : Præsertim cum nec etiam postulet, sedpetatur potius ab univeesis canonicis antedictis, sicut per vi-, ginti trium ipsorum episcop. archidiaconorum & cantoris litteras evidentissime ostendebat. Necnon etiam ista : Verum cum idem magister ad canoniam ipsam vocetur per capitulum sæpe fatum, sicut ipsorum litteræ darius manifestant, nullufque per nos canonicatus fuerit in ecclesia supradicta de novem clericis, pro quibus nostras litteras jam recepit, nisi magister C. Natalis, qui per episcopum & archidiaconum specialiter obtinuit canoniam. Sed ista aliaque suis adducta locis, minime prohibuere quo minus die septima Maii anni 16 8 x. senatus Parisiensis pronuntiaret duas præbendas quas magistri Petrus Soulier die 16. Martii, Xxx iij ioJ+ ECCLESIA SANTONENSIS. ioj ; Johannes-Jacobus Garrot 3. Septemb. anni 1678. sibi vindicare coeperant, ut de his regaliæ jure Srovisi, non vacasse jure illo regaliæ ; sed eas recte possideri a magistris Guillelmo Doublet & Johanne e Campgrand, quibus resignatæ fuerant, ac pro quibus intervenerant in causam decanus & capitulum ejusilem eeclesiæ, erga quos omnes iidem Soulicr & Garrot damnati sunt expensarum. Cujus decreti vis in eo suit quod praebendas conferre non episcopi sit, sed capituli foret, ac vacante sede Rex in jura tan-* tummodo iucccderet episcoporum. Atque hoc ipsum declaravit Ludovicus XIV. edicto anni 1682. Olim canonicorum numerus erat quadraginta ; & quidem cum Innocentius III. contulisset unam præbendam hac in ecdesia cuidam clerico, scripsissetque decano & capitulo, ut illum haberent pro fratre ac sodali, obtemperare minime voluerunt, contendentes se indultum habere quo cavebatur nenumc- rus canonicorum ultra quadraginta extenderetur. At summus pontifex hoc induho se teneri & ligari negavit, maxime cum canonici eo contcmto plures reoepissent. Gregorius nonus tamen videtur agno- visse legem hanc quadragenarii numeri, scribens decano & sacristæ Engol. cap. ult. de verborum fignstr catione, ut hunc numerum relinquerent iIIæsum, nec praetergrederentur, etiamsi ob redituum augmen- tum plores quam quadraginta possent esse canonici. In urbe & luburbiis sunt septem parochiæ, piurimæque domus quas incoIunt religiosæ familjæ, Domi- nicani, fratres Minores, alii Minores qui dicuntur Recollecti, fratres Hospitalarii, vulgo dela Charitf. Jesuitæ qui collegium moderantur ; presbyteri missionarii, auctoreVincentio dc Paule, seminario clericorum præsunt. Sunt etiam apud Santonas plurima monialium cœnobia, Carmelitarum, sororum S. Claræ, Holpitalariaram, virginum vulgo dictarum de Nostre-Darne. Infra loquemur de nobili prioratu or- dinis Ciuniacensis, qui sancti Eutropii nomen præfert. In tota diœcesi plures sunt abbatiæ, de quibus more nostro scorsim erit agendum, post datam sedulam operam historiæ episcoponim. Porro in ea veteris breviarii rationem parum habebimus, quod sit tantum editum an. 1 5 5 2. At multa nos debere profitemur consiliis præstantium virorum Frontonis de Ia Roche de Guimp Santonensis, & Josephi de ia Jaunie Burdegalenfis canonicorum S. Petri, qui nobis plurima communicarunt. SANTONENSES EPISCOPI. I. EUTROPIUS. « T^UTROPIUS martyr, inquit Gregor. Tur. CHR1STI gl°r, a Mart. c. 3 6. Santonica urbis, a / B. Clemente episcopo (Romano) fertur directus in Gallias ; ab eodem etiam pontificalis ordinis gratia consecratus est, impletoque hujus officii ordine, per- acta incredulis prædicatione, insurgentibus paganis, quos auctor invidiæ credere non permifit, inliso capite rictor occubuit. Ob persecutionis æstum cor- pus sancti martyris caruit decenti sepultura, & cul- tu debito, usque ad seculum vi. quo Palladius San- tonum episcopus, convocatis abbatibus, coepus hoc sacrum, in cujus capite adhuc cicatrix insixæ se- curis apparebat, in basilicam ejus memoriæ dicatam transtulit. Forte basilica hæc, est illa ecdesia sancti Eutropii, quam vetustate fatiscentem LeontiusII. Burdigalensis episcopus circa medium seculum vi. restauravit, ut canit Fortunatus lib. 1. c. 3. Ibi lapsu temporis conditum est celebre monasterium,. quod adhuc exstat in suburbio, estque ordinis Clu— J niacensis, ubi S.Eutropii coepus adservabatur.Hoc coepus Vindocinum transtatum fuisse contendunt Vindocinensesmonachi : atin procellis Calvinianæ hæresis causaexcitatis, ab ejus sectatoribus stammis traditum est. Breviarium Santonense dat S. Eutropio disei- pulum Palladium sanctitate præditum, quem or- dinasse presbyterum habuisseque succestorem fertur ; at ex levissimis, ne dicam nullis argumentis. NuUum S. Palladium Santonensem episcopum invenio in martyrologio amplissimo domini Clau- dii Chatellain. Bailletus autem unicum admit- tit S. Palladium Santon. episcopum, qui VI. sec. floruit. II. S. BlBIANUS, seu VIVIANUS. In vulgatis catalogis S. Bibianus scquitur S. Eu— ANNI l tropium. Eum aiunt ex comite Santonensi factum CHRJSTj esse monachum, & monasteriumcondidissejuxta urbem, sub titulo S. Petri : nunc est prioratus conventualiS canonicorum Regular. S. Augustini, qui nunc unitus est seminario clericorum. Olim non longe ab hoc monasterio erat ecciesia & ad- junctum cœnobium S. Seronio (S. Saloine) martyri Santonensi dicatum, temporibus Caroli ma- gni, quem illuc orationiscausa venisse, dum Santonis moraretur, legimus. Gregorius Tur. lib. de gloria conf. c. 5 8. docet S. Vivianum quiescerein eeclesia sui nominis, quam, cum inchoata esset ab Eusebio & Emerio ejusilem sedisepiscopis, Leon- tius II. Burdegalæ episcopus absolvit ; quamobrem a Fortunato magnas laudes consecutus est. Hoc in Lli a templo erat sepulcrum S. Bibiani ; quod argento Carm. & auro tectum fuisse Leontii & Placidinæ ejus ’conjugis sumtibus narrat idem Fortunatus. Exstat adhuc S. Viviani eeclesia Santonis in suburbio cui nomen dedit, ejusque festum ibi celebratur die 2 8. Augusti ; alibi quoque colitur, & in diœcesi patro- nus est ecclesiarum de Pontibus, de Chesia, de Ruffiaco, dc Brevilleto, de Valle, de Angiaco, de Chervesi, de Baignesseaux, de Bois, Descoyeux, des Eglises, de Coyverts, de Marsaye, &c. Rotomagi habet insignem ecclesiam plebanam seu parochia- lem sub ejus titulo. Meminit Gregorius Turon. libri de S. Bibiano scripti, qui ejus virtutum moles continebat, hoc est miraculorum, maxime erga contractos & aridos : in veteri ms S. Petri Car- notensis legitur epistola sub nomine S. Augustini ad Bibianum epise, Santonensem, qua respondet 1056 ECCLESIA S — ■ litteris quas Bibianus ei per Trojanum diaconum i ANNI suum transiniserat. Hanc epistolam edidit MabiiI. in appendice ad liturgiam Gallicanam. Baluz. in historia Figiacensis monasterii, quam edidit tom. 2. Miseciian. monet in nota margin. S. Bibiani corpus in hoc cœnobio asservari. Hujus sancti vita & miracula habentur iu codice 1297. biblioth. Colbert. ex eodem Baluzio. III. S. AmbrosIUS. Solum S. Ambrosii Santonum pontificis nomen nobis notum. In breviario Santonensi legitur S. Bibianum S. Ambrosio successisse ; sed hoc breviarium non cst majoris auctoritatis quam vulgari I catalogi. IV. GREGORIUS. Hic episcopus eruitur ex actis S. Germerii To- losani episcopi, quæ iu lucem protulit Bernardus Guidonis Lodovensis episcopus. Hæc acta scripta dicuntur a Pretioso S. Germerii commiiitone & convictore. Ex iis vero discimus S. Germerium, IO qui anno circiter 510. ordinatus est episcopus ’* Tolosanus, antea fuisse factum subdiaconum & diaconum a Gregorio Santonensi episcopo. Acta quidem S. Germerii fuisse interpoIata vix dubita- mus ; at id non vetat quominus pro veris habean—’ tur quæ de Gregorio Santonensi episcopo conti- nent Certe CaroIus Cointius in Annalibus Fran- corum lpsi nullo scrupulo dat locum inter Santo- nenses episcopos. V. PeTRUS I. Hic episcopus convenit ad lynodum Aurdian. 511, — 1. habitam an. 5 11. mense Julio, coactam a Clo- doveo magno tunc totius Franciæ monarcha, ad leges ecdesiasticas confutuendas pro resarcienda disciplina, quæ inter bella etiam pro religione ad- versus principes Arianos gesta, labefactata fuerat, _ aut intepuerat. VI. S. TROJANUS. Trojanus alius procuI dubio a diacono cogno- mine, qui, ut supra diximus, legitur epistoIam S. Bibiani detulisse ad S. Augustinurn ; a Gregorio Turon. meruit inscribi sanctorum confestbrum ca- talogo, quorum gloriam Deus multis illustravit signis & miraculis : ejus enim meminit I. de gloria confessi c. 5 9. In nonnullis vero codicibus manu exaratis Iegitur Trofianus, & Trophianus. ut no- tat Theod. Ruinartus in novissima operum sancti Gregorii Turon. editione. Tanta vero erat de san— I ctitate Trojani præconcepta opinio, ut fimbrias ejus amphibali plebs certarim avelleret ac diriperet ; salubre putans quidquid ab eo posset habere ; nec immerito, cum ejus virtus in sanandis energumenis, frigoriticis, aliifque infirmis quotidie innotesceret. Ipsi tribuitur a Jacobo Sirmondo epistola Trojani episcopi ad Eumerium episcopum Namnetensem, etsi sedis episcopalis ejus nomen in veteribus codi- cibus dissimuletur. Eumerius Trojanum consulue- rat de puero, qui an baptizatus esset nesciebat. Res pondit autem Trojanus, & quidem secundum S. 1 eonis ad Rusticum Narbonen. scribentis senten- ANTONENSIS. 1057 k tiam : Statutum noveris, ut quicumque se baptiza— — tum suisse non recolit, nec ab alia persona id factum ANNI suisseprobatur, baptismum absque ulla dilationeper— c NRISTI cipiat ; ne a nobis illius anima, si a baptizatisse- parata fuerit, requiratur, S. Trojanus fuit sepultus juxta S. Bibianum, ut qui huic conjunctus cælo, vicinus esset tumulo, inquit Greg. Turon. Festus ipsius dies celebratur 1. Decembris. Ejus sacræ reliquiae olim iu capsa honorifice adservabantur ; sed CaIvinistæ anno 1568. destructa majori ecdesia, thesaurum reIi- quiarum expilarunt. I VII. EU SEBI US. Adfuit hic episcopus concilio Aurelianensi 11. an. 5 3 3. & v. an. 549. quorum canones & acta 533. studiosus lector ex ipso fonte repetat. Aliud conci— 5 49. lium a Leontio Burdigalensi episcopo, & ab Eu- sebio Santonensi viris apostoIicis celebratum me- morat Baudonivia monialis in vita S. Radegundis *•Ben’ reginæ, quæhorum episcoporum æqualis fuit ; di£ pag’JJ°’ ficile vero est locum annumque hujus conciIii de- cemere & contignare. De Eusehio episcopo ita canit Fortunatus 1. 1. carm. 12. , Digna sacerdotis Bibiani templa coruseant, * Quofsi justa petis, dat pia vota fides. Quæ præsuisundavit ovans Eusebius olim. Ne tamen expleret, raptus ab orbe suit. Cui mox Emerius succeffic in arce sacerdos. Sed captum ut strueret, ferre recusat onus. Qui precibus commisit opus tibi, papa, Leonti, Culus ad hoc votum jugiter instat amor, &c. Sacra sepulcra tegunt Bibiani argentea tecta, Unanimis tecum quæ Placidina dedit. Quæ super efficsum rutilans intermicat aurum, Et spargunt radios pura metalla suos. Ingenio perfecta novo tabulata corascant, y Artificemque putes hic animasse feras. VIII. EmeRIUs. Emerium Eusebio succestorem fuisse datum nos docuit superius Fortunatus : sed quia canonice elo- ctus non fuefat, & citra metropolitani consensum consecrationem acceperat, solo Chlotarii regis decreto munitus ; in lynodo provinciali a Leontio Burdigasensi metropolitano, & a comprovinciali- bus episcopis sedepontificia est dejectus, tanquam ambitionis reus ; aliusque in ejus locum subrogatur, sed a Chariberto rege restituitur, ut narrat Gregor. Turon. L IX. HeRacLIUs. HeracIiuS ecdesiæ BurdigaIensis presbyter, a Leontio, post depositum Emerium, ad cathedram Santonensem est provectus, calculum addentibus ceteris provinciæ episcopis. Audiendus ea de re Gregorius Turon. lib. IV. historiæ c. 26. Apud urbem Santonicam, Leontius congregatis provinciæ suæ episcopis, Emerium ab episcopatu depulit, ad- serens non canonice eum suisse hoc honore donatum. Decretum enim regis Chlotarii habuerat, ut absque metropolitani consilio benediceretur, qui non erat præsens. Quo ejecto, consensum fecere in Hera1058 ECCLESIA S clium a tunc Burdegal. urbis presbyterum : quod regi J ANNI Chariberto subscriptum propriis manibus per Nuncu- » pettum presbyterutn transmiserunt. Qui veniens Tu- ronis, rem gestam beato Eufronio pandit, deprecans ut hoc consensum fubseribere dignaretur ; quod vir Dei manifesto respuit. Igiturpostquam presbyter Pa- ristocæ urbis portas ingresses, Regis præsentiama- diit, hæc effictus esti Salve Rex gloriose, sedesenim Apostolica eminentia tuæ salutem mittit uberrimam.. b Cui ille : Numquid t ait, luronicam b adisti urbem, ta Papæ illius nobissalutem deferas l Pater, inquit presbyter, tuus Leontius eumprovincialibussuissa- lutem tibi mittit, indicans æmulum, fic enim vocitare consueverant Emersum in infantia sua, ejectum ab I episcopatu, pro eo quod prætermiffic canonum junctione, urbis Santonica episcopatum ambivit. Ideo- que consensum ad te direxerunt, ut alius in loco ejus substituatur : quofiat> ut dum tranfgresseres cano- num regulariter arguuntur, regni vestripotentia ævis prolixioribus propagetur. Hæc eo dicente, frendens Rex eum asuis confpectibus extrahi juffic, & plau- stro spinis oppleto imponi desuper, & in exfiliumpro- trudi præcepit, dicens : Putafne quod non est super quisquam de filiis Chlotarii regis, qui patris facta custediat, quod hi epifeopum, quem ejus voluntas elegit, ab/que nostro judicio projecerunt ! & statim directis viris religiofis, episcopum in loco restituit, di—’ rigens etiam quoldam de camerariis suis, qui exactis a Leontio episcopo mille aureis, reliquos juxta posse- bilitatem condemnarent episcopos. Etfic Principis est ultus injuriam. Hæc ad annum circiter 566. sunt referenda. X. S. ConcoRDIUS. Colitur in tota diœcesi die 25. Februarii, sub ritu semiduplicr. Vide martyrol. Gallicanum pag. 9 5 1. & breviarium Santon. XI. D I D Y M U S. De duobus his episcopis, qui catalogo Santo- nensi inscribuntur, cogimur sisere, quod eorum acta minime sunt nota. Pallade XII. S. PALLADIUS. c Palladius c ex genere quondam divitis PaIIadii deseenderat, inquit Greg. Tur. de gloria confessi c. 60. Factus episcopus in locum Didymi, con- struxit sepulcrum S. Martini abbatis Santonensis, discipuli alterius Martini Turonum episcopi in mo- nasterio cui præfuerat Saliginensi, ut docet Coin- tius ad an. 7 5 2. n. 161. Convenit ad concilium 573. Parisienseiv.an. 573. Anno 5 80.habitaestSan— j 580. tonis lynodus, in qua Nantinus Ecolisinensis co- mes, ob varia scelera olim excommunicatus, ad pacein admittitur & reconciliatur, ut refert Greg. Turon. 1. v. hist c. 3 7. Recensetur etiam Palladius inter patres qui anno 585. concilium Matisco- nense 11. celebrarunt. De S. Palladii pietate eiga • Forte rs est Heraclius Burdegalensis, quondam Childeberti regis senioris legatus. quem i lcm Gregorius dicit lib. v. hist. cap., 7. fuiflsecreatum episcopum Ecousmensem. d Ita omnes MSS. cum editis, præter Bell. in quo legit noster Ruinartus Romuitam. quemque (equitur in sua editione. Vidests ejus notam in hunc locum. c Eum gente ArYCrnum fuiste dicit Bailletus in vita S. Pal- Iadii. ANTONENSIS. 1059 k S. Eutropium suum antecestbrem, lpsius cineres in ———— basilicam ejusilem cultui praeparatam magna pom— ANNI pa transferendo, jam diximus. Gregorius Turon. A/JJVcJJ lib. vn. histor. c. 3 1. & alibi, testatur Palladium * 7 durius habitum a Guntramno rege, quod Gun- dobaldum regnum affectantem, urbe sua palam, & Fredegundis reginæ nuntios clam tecto rece- pisset : præterea Faustianum, Gundobaldo suaden- te, ordinaverat Aquensem in Novempopulania e- piscopum, de qua ordinatione disceptatum est in præfata lynodo Matisconensi, ubi ea de re acrius exarsit Rex in hunc episcopum, ei exprobrans quod ter sibi pejerasset, & dolose secum semper egisset. 1 Quantum ad Faustiani ordinationem, respondit Palladius se ad eam coactum fuisse ab eo qui om- nem principatum Galliarum se testabatur accepisse, hoc est a Gundobaldo mentito rege, & aBertram- no suo metropolitano. Attamen Faustianus decreto concilii amotus est a sede episcopali Aquensium, Palladius vero mulctatus est una cum Bertramno & Oreste Vrsatensi episcopo, qui eum ordinave- rant, ut vicibus alternis eundem pascerent, ac cen- tenos aureos annis singulis ministrarent. Quod vero Palladius occuite nuntios a Frede- gunde iu Hispaniam misses intra suam urbem sus cepisset ac transinisisset, mera erat calumnia. Tunc ■* enim aberat ab urbe, & orationis causa iu infulam maris tempore sanctæ Quadragesimæ secesserat pius episcopus. Cum vero ad Dominicæ cœnæ fe- sta rediret in urbem, ab Antestio iu via vallatur, nec potuit obtinere ut liber dimitteretur ad cele- branda festa Paschalia, populo exspectanle, nisi prius traditis domo & agro quem in pago Biturico possidebat. Transactis diebus sanctis ad Regem perrexit ; adfuit etiam Antestius, sed nihil de his quæ opponebat episcopo, potuit probare ; quapro- pter ad urbem redire justus est, judiciumque differ- tur ad lynodum futuram. Hæc acta sunt anno circiter 597. quo fere tem— 597- pore cum misisset ad S. Gregorium papam Leu- perculum ecclesiæ suæ presbyterum, ut ab eo pe- teret reliquias, voti compos factus est, utidiscinius ex epistola 49. Gregorii papæ lib. vi. indict. xiv. ad nostrum Palladium : ex hac epistola discimus pium hunc episcopum construxisse ecclesiam in honorem sanctorum Apostolorum Petri & Pauli ; & in ea tredecim altaria collocasse, ad quorum con- secrationem sacraspostulaverat reliquias. Gregorius annuens, ad eum misit reliquias SS. Apostolorum Petri & Pauli, necnon SS. martyrum Laurentii & Pancratii. „ In vetustis hagiologiis Lemovicensibus & San- ** tonensibus legitur : Nonis Octobris apud Santones S Palladii episcopi & consesseris. Colitur tamen die 6. Septembris, eumque agnoscunt patronum plurimae diœcesis eeclesiæ parochiales. S. Palladius duabus circiter leucis a civitate episcopali condidit monasterium ad Carantonum fluvium, in hono- rem S. Vasis martyris (saint Vaise) cujus festum agitur in diœcesi die 16. Aprilis. Nunc est prio ratus abbatiæ de Cellis diœcesis Pictav. haud pro- cul a Talleburgo, quem seculo 12. obtinebant ca- nonici, ex tabul. Fontis-dulcis. Olim capsa reliquiarum S. Palladii gestabattn in 1060 ECCLESIA S ■ ■ — — jn publicis suppIicationibus ad impetrandam plu— J ANNI yjajjj ut docent veteres rituum codices. CHRISTI XIII. S. LeoNTIUS. Memoratur S. Leontius in concilio Remensi 625. an. 625. apud Flodoardum, & invita S. Maclo- * vii * apud Surium die 17. Novembris cap. 21, S. Leontii festum olim celebrabatur die 19. Martii, nunc die 2 2. Post hunc episcopum sequuntur in indicibus nomina plurimorum episcoporum, quo- rum ætas subticetur, hoc ordine : Adelbertus, Ania- nus, Leodegarius Ulricus, Dizantius, Mainardus, Alo, quem tradunt eeclesiam suam impie depræ- datum esse : Grimoardus, Justus, Isto, qui loculo j decimo ineunte sedit, numeraturque vigesimus pri- mus episcopus. lis sorsan episcopis annumerari de- beret S.Mathan, de quo ita supplementum marty- rologii Gallic. Pridie idus Novembris S. Mathani episcopi Santon. qui in Scotia regnum Christi amplificavit, Animam maturam præmio gloriosæ æter- nitatis adsanctorum felix emifit contubernium. De eo prorsus filet dominus Chastelain iu suo mar- iyrologio. Pro ignotis illis episcopis ponamus alios quorum certum habemus tempus. XIV. BeRTARIUS. Bertarius episcopus Santonicae ecclesiæ subscrip* ( sit privilegio Emmonis Senonensis metropolitani pro cœnobio S. Columbae an. m. regnante Chlo- ihario, quem Mabillonius revocat ad annum 658. Vide ad hunc an. n. 63. XV. BenjamIN. Ben jamin sedebat circa finem seculi octavi, nam in testamento Rogerii comitis quo multa prædia Carrofensi legat monasterio, tempore Carofi-mag- ni, regnante in Aquitania filio ejus Ludovico, an. circiter 78 5. nomen hujus præsulis iegitur sub- scriptum hoc modo : Signum Benjumin Santonica (edis apificopi. XVI. Ato. i Ato ex diacono & abbate S. Hilarii Pictaviensis creatus est episcopus, ut liquet ex diplomate Lu- dovici Aquitaniæ regis, in quo Rex eum suum parentem, hoc est cognatum vel affinem vocat Anno 3 1. regnante Carolo rege mense Martio, 799. hoc est an. Christi 799. NobiliacensemS. Junia- ni apud Pictones cellam in abbatiam erexit, Her- menbertum abbatem praeficiendo, diplomate, quodlegesis inter instrumenta ecdesi Pict. chart 27. ac sec. iv. Bened. parte 1. pag. 43 1. De eo Cointius an. 830. nn. 63.69.70. XVII. FRECULPHUS. Freculphus Sanctonicenfa ecclesiæ episcopus, an. 862. in lynodo Suessionensi subscriptus legitur ■* Vuitl. v. duobus privilegiis * necnon an. 864. indict. xn. Caroli xxiv. iu Pistensi concilio subseripsit alteri ■ Honorifica ipfius mentio fit in vita S. MacIovii, veI Ma~ chuti Aletensts episcopi primi, quali Leontius ipsum a Britonibus ejeAum omnibus humanitatis atque pietatis officiis pro- lec^tus Iit in agro Santonico *, sed cum absurdum videatur ad hæe usque tempora Madovii vitam producere, reAius dofli in Leontium Buraigalenfcm illa rejiciunt subinnum $6e. 5 da. & j6j. Tomus Z/. ANTONENSIS. io6f k priviIegio, hoc modo : Freculphussanctæ Santo— — ■ ■ ■■ nicenfis ecclesiæ indignus apiscopus. ANNI XVIII. Asso. CHRtoTi Abbo Santonum episcopus convenit ad lyno- dum Karrofensem cum Gumbaldo metropolita- no & omnibus episcopis comprovincialibus, caI. Junii anni Christi circiter 989. Hugonis regis tertio, Willelmo tertio Aquitanorum duce. Vide tom. 9.conciI.Labb. pag. 733. Idemestac Ebbo qui adfuit consecrationi S. Alduiui episcopi Le- movicensis, circa an. 9 9 o. Nuperus scriptor hi- storiæ eeclesiæ Aniciensis, cujuldam chartæ Wil- lelmi V. Aquitaniæ ducis datæanno 1000. testes J recenset Isambertum Pictavensem, Areiolum Santonensem, & Gerardum Petracoricensem episco- pos. Quæ si constarent, dandus esset locus huic Are » iolo inter Abbonem & Istonem. Sed de iis dubi- tandi rationem habemus, quod certissime Isam- bertus non fuerit Pictav. episcopus nisi diu post an. 1000. duorum vcroaliorum nomina prorsus. ignota suit. XIX. Isto. Hic episcopus ineunte sec. XI. sedebat, scilicet aliquandiu ante an. 1002. quo tempore designa— 1002. vit fundamenta ecclesiæ Bassacensis, ex Iitteris Waldradi fundatoris hujus monasterii datis anno præfato 1002. ind. xv. Nomen ejus subscriptum legitur in charta Willelmi Aquitanorum ducis, & comitis Pictaviensis pro cœnobio Burgoliensi, data anno 13. regis Roberti, anno 1003. apud Bestiumde comitibus Pictav. pag. 354. An. 1 o 11. adfuit concilio Pictaviensi : anno 1 o I r. sequenti testis suit ordinationis Geraldi Lemovi- eensis episcopi : an. 1016. subseripsit donationi pag. 7 a Willelmo Pictavorum comite factæ cœnobio 1 Ot ** Ebroliensi, de qua vide Mabillonium ad hunc an- num n. 24. Anno 1021. ordinatus est Jordanus 1021. in episcopum Lemovicensem, cujus consecrationi interesse voluit Isto ; eodem anno notatur in tabu- la ecdesiæ Engolism. ) An. 1028.dedicataestLemov.basilicaS. Salva— 1028. toris, cui interfuit Isto. An. sequenti collaboravit GodefridoII. Burdegal. archiep. consecranti ecdesi S. Pauli de Botavilla suæ diœcesis ; de qua vide Cnn, t— r* biblioth. Seb. Nostri quoque episcopi meminit tr chron. Maileac. an. 1040. ubi legitur : His die— fag’* 3 bussupradictis Istopræerat Santonenfibus, cui fuc— * * ceffic Arnulsus, Boso. Cave tamen credas lstonem hoc anno sedem obtinuisse ; cum ab anno 1038. Arnulsus jam sederit, ut infra probaturi sumus. Lau- datur autem Isto quod canonicos & dericos in dau- stro congregaverit, hoc est, reguIares fecerit. In _ quodam catalogo Istonisufficitur Alo quidam, dici- 11 turque præsuisse an.i.&diebus 3 o.sed iste Alo for- tasse idem est ac Isto ; nec alteri datur locus, cum eod. an. quo adhuc sedit Isto, Arnulsus legatur episcop. XX. ARNULFUS, al. ARNALDUS. b b AmulfuS post Istonem episcopus jam jura da- bat an. 1 o 3 8. ut probat charta Fulcaudi nonnulIa conferentis sancto Johanni, & dulcissimo patrono b Etiam Amoldus qui idem est, subscripfh donationi Rai- naldi viri illustr. in. M. xxxvn. Henrici regis in. x. ex chartul. Angeriacenfi fol. i 6. & fol. 104. idem Arnaldus subscriptus iegitur chartæ Fulcaudi & Raingardis matris ejus an. M. XXXV11. Heiurici regis x Yide Mabill. ad annum 1 o j 8. n. 109. Yyy 1062 ECCLESIA S — domno Reverendo, apud Angeriacum, praefato A ANNI 3H. subscribentibus Godefrido Burdigal archiep. c HR1STI Santonensi episcopo, &c. Datum mense 1 ° 3 8. Martio an. m, xxxvIII.. Recensetur inter epi- scopos qui adfuerunt dedicationi ecdesiæ SS. Tri- nitatis apud Vindocinum an. 1040. mense Junio. 1047* Anno 1 047..ind. xv. Agnes comitissa, mater Willelmi Aquitanorum ducis, dedit parthenoni S. Mariæ Santonensis quem fundaverat, nonnullam infulam in pago Pictav. iu maritimis Aquæ-Sevriæ sitam. Diplomati vero comitistæ, quo cavet hoc donum cœnobio, subscripsit Amulius Santonum episcopus. Convenit quoque ad dedicationem hu- jus ecdesiæ, cum Archembaldo BurdegaI. Hugone B Bisonticensi, Aimone Bituricensi arcbipræsuiibus ; & post hos metropolitanos, primus ex episcopis subscripsit Arnulfus sanctæ Santonicæ ecdesiæ epi- scopus. 1 An. 1048. idem accersitus ab Agnete comi- tissa Pictaviensipræsens fuit confecrationi ecdesiæ S. Johannis Angeliacensis, cum Brunone Ande- gavensi, Guillelmo Engolisinenfi, & lsemberto Pictavensi episcopis. Qua iu sacra solemnitate Arnulfus benedixit caput, id est superiorem partem basilicæ. xo5o. Anno 1 o5o. veI 1049. Romam perrexit ad lynodum fuit Leone IX. habitam, iu qua Beren- garii pravum dogma condemnatur, & S. Gerardus Tullensis episcopus sanctorum albo inscribitur. Inaugurationi & coronationi PhiDppi Francorum regis adfuit an. 1 o 50. Porro cum simoniæ fuisset accusatus ob eccle- fiastrcos ordines accepta pecunia collatos, & alia sacra vendita, convictus lynodali judicio, episcopali gradu dejectus est, ex appendice epistoIarum • Alexandri II. * Anno tamen 1063. reperitur J063. jn charta Willelmi Engolisui. episcopi ex hujus ecclesiæ tabula. At quo anno sit depolitus non le- gitur. Forte lpse est A. Santonensis ep. qui nota- tur in chartulario sancti Stephani dc Vallibus anno I 1070. quamvis hoc anno esset depositus, & Go- derannus ejus succeflor jam sedcret. XXI. GodeRannUS, 4Z.GodemaRUs. Goderannus monachus, relucto B. Remigii monasterio, cum arctioris disciplinee gratia Cluniacum de- migtasset, meritorum titulis & prærogativa Jidal- leacensis abbas essectus, postea Santonensis ecclesiæ adeptus est dignitatem, videlicet episcopalem, ex vita S. Hugonis auctore lldeberto. 1068. An, 1068. habitum est concilium Tolosanum ab Hugone Candido cardinale, sedis apolt legato,. ubi de restaurando episcopatu Lectorensi præsertim J actum efu Adfuit autem huic coetui Goderannus, qui forsan corrupte legitur Godemarus. Circa idem tempus convenit quoque ad lynodum Burdigal. Legi iu nonnullis schedis D. Edm. Martenne Goderannum recenseri in veteri charta B. Mariæ Santon. data an. 1080. Idem observavit D. Ja- cobus Boyer iu charta facta Hersendis abbatistæ ■ Emolfus Santoninfis In Francia & Laudus Nucerinus in Italia episcopi multis Cfcrtisque criminibus accusati ; alter quod ecdefiarum ccciestasticorumque ordinum consecrationem simo- niace interveniente pecunia fecerit, &c. sunt judicio synodali depoliti, tom. 9. concil. Labb. col. 1 1 p. ANTONENSIS. 10^3 tempore. Ejus tamen mors ad an. 1074. refer tur
a monacho S. Maxentii scriptore chronici M allea— ANNI censis his verbis : Anno m. lxxiv. obiit Alexander CHR1STI papa, &c. dejunctus est & Goderannus episeopus VIII. idus Augusti, coi successerunt in episeopatu Boso & Drogo in abbatia, videlicet M.alseacensi, quam Goderannus factus episcopus retinuerat. Hic dissimulare nequeo quas patior angustias ob multos qui videntur titulum episcopi Santonensis eodem tempore gessisse. I. Amulsu m pervenisse us que ad an. 1070. retento episcopi titulo fere pro- bant tabulæ S. Stephani de Vallibus, uti superius monuimus. II. Goderannus jam sedebat an. 1 o 6 8. ex concilio Tolosano. III. Boso qui ei succestor da- tur, in vulgatis catalogis, occurrit ut episcopus an. 1066. quod mox demonstraturi sumus. Unde tot eodem tempore sedis ejusilem præsuies ! Ad hæc respondemus nostra etiam ætate haud insoIens esse, ut duo vel tres, aut etiam plures ornentur titulo episcopali ejusdem ecdesiæ. Id au- tem ita fieri potuit undecimo seculo inclinato, in eeclesia Santonensi. Nimirum Arnulfus ob fimo- niam episcopali dignitate spoliatus judicio lynoda- li, cui haud dubie præfuit quispiam papæ legatus, contra sententiam iu se fatum proculdubio provo- cationem, intercessionem, aliosque juris anfractus • opposuit ; interimque retinuit episcopalem titu- lum ; nec defuerunt in ejus diœcesi qui tutarentur ejus partes. In eadem synodo a qua condemnatus est Arnulfus, Godemarum vel Goderannum creatum episcopum, subrogatumque fuisse Arnuifo verisimiie est ; cujus forsan promotio minime a capitulo fuit approbata ; conjicimusque Bosonem, de quo nunc dicendum, a canonicis, quibus incon- suitis Goderannus factus fuerat episcopus, electum fuisse antistrtem. XXII. Boso. Concessit hic episcopus Buxiensi S. Amantii ) monasterio ejusque abbati Frotmundo, ecdesiam de Senovilla, alias SonaviUa, an. ab Incam. Dom. M. LXVI. ind. iv. idus Novembris, regnante Phi— 1066. lippo, Gaufrido Aquitanorum comitatum guber- nante. Memoratur in tabulario S. M. Santonensis anno 1071. & anno sequenti. In veteri charta 1071. transactlonis inter Goseelinum abbatem Bassacen- sem, & monachos Vindocinenses ; necnon in char- taAngeriacensian. 1073.indict. 10. Gregorio papa, Philippo Francorum rege. Ipso præsente iis quædam inter abbates Ebroliensem & Vindocinen- fem mota, finita est an. 1074. ex quadam veteri 1074.
? notitia Ebroiiensi. Eodem anno recensetur in in- "* strumento donationis Vilareti factæ b apud Gorvil— b Iam Angeriacensi monasterio, indict. 12. epacta 20. concurrente 2. ex chartulario ejusilem coenobii. Bestius profert chartam Bertrandi de Varezia, * donantis ecdesiam de Varezia, tempore Bosonis +79. episcopi Santon. an. ab Incam. m. lxxvh. indict. j 077. xv. Anno 1079. adfuit concilio Burdegalensi, in x 079. b Hoc instrumentum contrade exhibet Beflhu in hist. comitum Pi&av. Sed hallucinatur cum illi inscribit an. 1077. cui nrinime convenit indidio 1 a. Post Beflium nosterD.Jacobus Boyer tabularii Angeriacensts chartas rccensuit, legitque M. lxxiv. ln aliis adhuc instrumentls Angeriacensibus anni • 07^. nominatur. 1064 ECCLESIA S — ■ quo datur saIvitas Silvæ-majori. Vide Mabill. lib. j CHRISTI VI’rc Diplom. titulo 159. Anno sequenti sub- scripsit chartæ Goscelini Burdigal. archiep. pro a Silva-majori ■. In charta Angeriac. quam profert yig, laudatus Bestius, legitur dejectus ab episcopatu, quod * +factum legimus an. 1 o 81. ais 1 o 8 2. in concilio 10o ! • Santon. Subscripserat fundationi abbatiæ de Valli- bus, tempore lynodi generalis Santon. an. 1075. cum Joscelino Burdig. metropolitano, Guillelmo Engolisin. episcopo, Gaufrido duce Aquitaniæ, Goffiido Mauritaniæ, Helia Didoniæ dominis, Odone abbate S. Johannis, Seguino Engolisinæ, Goseelino S. Stephani Bassacensis, &c. Eidem cœnobio de Vallibus multas dedit eeclesias Boso. I Ex tabulario abbatiæ ejusilem composuit contro- versiam Benedicti de Mauritania, qui coemeterium hujus monasterii violenter invaserat, necnon res monachorum de ecclesia & domibus cum armata manu rapuerat, propter quod ipse cum tota terra sua excommunicatus fuerat ; tandem vero cum monachis concordiam fecit in manu prædicti episeopi, & justitiamecdesiasticam qua tenebatur, solvi præcepit, nihil amplius exigendo de cetero ; Bosoque sigillo & chirographo pactum munivit apud Mur- ciacum, iu domo monachorum, per Clementem notarium suum. Anno 1081. mense Januario 111. idus indict. IV. idem Gaufridus Willelrnus comes Pictaviensis dedit Cluniacensibus & eorum abbati Hugoni ec- clesiam S. Eutropii, quam de manu laicali acqui- sierat, cum consensu legatorum apostolicæ sedis, Amati videlicet Olorensis, & Hugonis Diensis episcopi, necnon episcopi Santon. & canonico- rum, ex chartario Cluniac. Hic autem episcopus Santon. non est alius quam Boso, nam successer ei datus non est ante an. 1083. Facaudu XXIII. RamNULFUs veI ARNULFUS. Ex chronico quod vulgo Malieacense dicitur, _ j o 8 3. anno 1083. Santonis exstitit concilium in quo 1 Ramnulfus ordinatus est Santonum episcopus in locum Bosonis, qui anno superiori depositus fuerat in Carrofensi coetu. Eum ex illustri prosapia dominorum de Barbizelio in Santonibus ortum fuisse volunt Sammarthani fratres ; at unde id eru- erint ignoramus. Anno 1084. subscripsit litteris Roberti de Ponto & Elizabeth ejus uxoris, quibus dant Casie-Dei ecdesiam de Trisaco, Tejupy, in honore S. Mariæ & S. Macuti. Dedit Barbizeili monachis ecdesias S. Pauli, S. Boniti & S. Sulpicii de Salinac, litteris in quibus desunt tempo- ris notæ, ex hujus loci chartario, ubi cognomina— j 1086. tur Facaudi. An. 1086. ejus meminit quædam charta S. Mariæ Santonensis scripta Philippo rege regnante in Francia, Willelmo puero duce in Aquitania. An. 1089.celebrataest spnodusSan- 1090. tonis ab Amato sedis apost. legato. Anno 109 o. memoratur in charta Odonis abbatis Angeriacen- 1094. fIS, An. 1094. interfuit concilio Pictav. ex charta ejusdem loci in qua dicitur egregius episcopus, & ecclesiam Santonensem viriliter gubernare perhibetur., Inter instrumenta damus multa excerpta ex tabu- * Id saAum est in synodo Burdegal. ubi confirmata eft salvi- ps Silvæ-maj. Vide Mabill. de n Diplomat. lib. Yl.n 7. Tornus IL ANTONENSIS. 106 ; \ lario Angeriac. quæ nos docent quantum bencfi— ■ ■ cus fuerit erga hoc cœnobium. Excepit Urbanum ANNI papam II. Santonas venientem tempore Paschali, 2uo summus pontifex in ecdesia S. Eutropii con- cravit majus altare, & Ramnulfus aliud, uti notatur in relatione scriptoris cujusilam qui huic de- dicationi aderat, & in ea ministrarat. Idem ponti- fex post celebratum concilium Ciaromontanum, ad quod Ramnulfiis legitur convenisse, accessit Lemovicas ad dedicandam S. Salvatoris basilicam an. 1095. habens adhuc in comitatu Ramnulfum r oo c. episcopum. Anno sequenti indict. Iv. diffidentes pro ecclesia S. Mariæ de Carentiniaco * Auscolsum * Chirea" J abbatem Angeriacensem, & Gaufridum Ebro- liensem ad concordiam revocavit. Eodem anno confirmat donum eccIesiæ X Gaudentii de Follo- raso, Fouras, quod seculares homines usualiter turpi nomine vocant, suæjuxta mare prope castel- lum quod vulgari nomine nucupatur Currasturn, fac- tum ab Arnulso Santon. episcopo cum concestione Ugonis domini Roca-sortis an. Incarnat. m. XCVI. præsentibus Gaufrido Malliacenfi, & Garnerio S. Maxentii abbatibus. Hoc etiam an. Ramnulfo favente Gaufridus Tauniaci ad Caran- tonum dominus, Angeriacensibus dedit cellam S. Mariæ virginis. Chartum edidit Mabill. iu append. ’tomi v. Annal. pag. 6 5 o. sed illam in nonnullis emendavimus in charta n.col.45 9.An. 1097. fecundum hodiernum caiculum, vi. nonas Martii ha- bitum est concilium epud Santonas ab Amato Bur- digal. archiepiscopo S. sedislegato, ab archiep. & episcopis numero XLIIi. in quo confirmatum est quoddam privilegium Vindocinensium monacho- rum in Oleronensi S. Georgii prioratu, quem Wil- lelmus Aquitaniæ dux puer Ebloni de Castro-Ai- lionis dederat, ut eum sibi devinciret contra ba- rones suos qui ab ipso defecerant:at monitus ab Urbano papa II. restitui curavit. Vide appendicem . lib. v. Annal. Mabill. pag. 657. col. 2. D. Eo- ’dem anno Saviniacensi abbatiæ & Iterio abbati contulit ecclesiam S. Martini prope castrum Mire- belli, in vico qui vocatur Niortus. An. 1098. 1098- hic episcopus cum suis archidiaconis, communique consensu canonicorum donavit S. Johanni Ange- riacensi ecclesiam de Mastacio, seu sancti Petri de Vtietom. Marrastasio prope Mastacium. Multis quoque be— ’°l’ neficiis affecit abbatiam S. Cypriani Pictav. datis ecclesiis S. Leodegarii, & S. Mariæ de lsta, & decima de S. Severo; ex charta hujus monasterii, quæ notas temporis præ se non fert. Anno 1103. mortuo Ausculfo abbate Ange— 1103. . riacensi, cum orta esset contentio inter Cluniacen- " ses & Angeriacenses de eligendo succeflbre, com- posuerunt eam Ramnulfus noster, Arnaldus Bur- digalensis electus, & Willelrnus comes Pictav. cum Hugone Liziniacensi, electusque est ex parte Cluniacensium Henricus ea lege, ut ipso mortuo Iiberumsoret Angeriacensibuseligendi quem veI- Ient live ex Cluniacensibus, sive ex Angeriacen- sibus. An. 1104. idem episcopus in concilio Pictav. 1104* cum Ivone Carnotenli & aliis præsulibus compo- suit controversiam inter eosuem Angeriacenses & Maxentianos pro Marestasio, de quo non ita pri- Yyy ij to66 ECCLESIA S —• —* dem fuerat ln concffio Burdigalensi disceptatum. s ch RETI ^em ecc^, am Georgii de Oirfe sancto 1 Adjutori Maxentio, in manu Garnerii abbatis, consensu & consilio Petri archidiaconi & aliorum clericorum. Hoc donum, ut legitur in autographo instrumento, primum factum est ad portam de Rumla in navibus in quibus eramus, postea dem- nus abba Gosseedus successer ipsius Garnerii, re- quifivit hoc denum in synode Santonensi, ab ipso domno Petro episeopo, qui Ramnulsasuccesserat, & ipse cumcrochasua, videntibus omnious adpræsens, qui in ipsa senode erant, vestitivit eum, & dedit hoc donum, &c. Anno Incarn. M. CxIx. ind. II. J lege m. c. IX. cui anno convenit indict. n. non vero 1119. Cum Goderannus, qui simul erat episcopus Santonensis & Malleacensis abbas, in abbatiam ere- xisset ecclesiam S. Stephani de Vallibus in diae- cesi Santon. Ramnulfus egit ut Malieacensi cœ- nobio subjiceretur, hujusque novi monasterii or- dinatio ad Malleacenses, maxime in confutuendo abbate pertineret, ut probat charta ea de re facta quæ Iegitur in appendice tom. v. Ann.Mabill. pag. 646. In hujus Vallensis monasterii tabulis fre- quens est nostri Ramnulfi mentlo, & in multis aliis de quibus tacere cogimur. Multæ sunt Gof— 1 fridi Vindociuensis abbatis epistolæ, in quibus de Ramnulfo nostro loquitur, scilicet prima libri I. ad Urbanum papam II. qua eum rogat ne Eblo- nem de Castro-Allionis superius commemoratum absolvat. Aliæ sunt libri tertii 3 1. & sex quæ se- quuntar ad ipsum Ramnulfum ; in priori ipsum quod Ivetam Eblonis uxorem totius mali causam absolverit, ut fama erat, redarguit, commonetque ut pristinæ constantiæ memor sit. In reliquis non nihil queritur quod privilegia Vindocinensibus a summis pontificibus concessa non satis curet. Ad eumdem quoque scripsit Ermengaudus Clusensis * Ori** abbas pro Aurea-valle * diœcesis Santonensis cella, I quam usurpatam ab Angeriacensibus querebatur, jamque in concilio Claromontensi expostulave- rat. Occasione hujus loci notat Mabillonius tom.v. AnnaL pag. 3 67. quatuor minimum esse locos in GaUia olim nomine Aureæ-vallis præditos. Po- tuisset addere quintum in Pictonibus, ubi est cano- n i eorum Regularium abbatia, dictum vulgo Air- vaux. Quo tempore obierit Ramnulfus, nos fugit. XXIV. PETRUS II. £ » tahiit In litteris quibus confertur Silva quædam par- Sawneiift fuenoisi Mariæ Santonensis datis anno 1107. 1107. Petrus cognominatur de Sulbisia1, forte quod ro— 1 a ret prior Sulbisiensis quando electus est in episco- pum, ut in quodam legitur catalogo. Attamen docent Sammarthani fratres eum non ex priore proindeque ex monacho, sed ex archidiacono factum esse antistitem. Et quidem in iustrumento donationis S. Georgii de Oirfe superius memorato Iegitur quidam Petrus archidiaconus. Eum con- sirmasse quoddam donum ecclesiæ S. Gaudentii de Folloraso superius meminimus ; quod contigit * ldem cognomen legitur quoque in chartario S. Eparchii F.ngolifmensu : prætercaque legimus Petrum de Sulbisia canonicis S. Romani de Dlavia dcdiste ecclesiam S. Laurentii de goaco & alias. ANTONENSIS, 1067 anno 1109. Eodem anno confirmavit donum — quoddam salinarum apud Esuempdam factum uoffredo abbati S. Maxentii, testibus abbatibus x IO_ Marguerio novi-Monasterii, & Tibaudo S. Leo— r*/. j/ degam martyris, Goscelino archidiacono Santon. Aie*. &c. An. M. c. ix. apud Boetum cellam novi- Monasterii in camera monachorum. Eodem anno GeraIdus Engolisinensis episcopus & sedis apostr legatus concilium celebravit Losiluni, cui Petrus subscripsit. Ad hunc Petrum episcopum Paschalis papa II. scribit, ut justitiam faciat G. abbati sancti Maxentii adversus lsembertum de Castello-Allio- ne, & Johannem de Rogamcho milites monaste- rio infensos. Plurimas ad hunc episcopum litteras scripsit Go— fyP 3 ** desiridus Vindociuensis abbas, quæexstant lib. 3. modo gratias agens, at siepius expostulans de vio- latis Vindocinensium privilegiis ; maxime vero ep. 40. queritur quod oblationes confessionum suis monachis in ecclesia Surgeriarum abstulisset una cum Goscelino Santonensi archidiacono ; & ep. 41. quod episcopus recusaret solvere decimas sua- rum salinarum. Ut autem eum auctoritate ponti- ficia contineret, misit ei transsemta Urbani & Callixti privilegia, additque : Novit enim pruden- * tia vestra, quod sine periculo non disselvitur sive contemnitur^ quod apostolica auctoritate firmatum esse noscitur velpræceptum. Ex tabulis S. Leodegarii de Cogniaco habemus Willelmum comitem Pictaviæ & ducem Aquita- niæ, gravi insectatum esse odio hunc episcopum ; sed cum ambo convenissent Ebrolium, precibus Caufridi abbatis Ebrol. adgenua comitis provolu- ti, pax inter episcopum & comitem reformata esti Mortuus iegitur Petrus de Sulbisia an. 11 10. post 111 o. confirmatam eodem anno Cluniacensibus abba- tiam de Braunia, ex Guichenone bibi. Segusi p. 448. laudato a J. Columbi in noctibus Blanca- ) landanis ; melius de Beania. Chronic. Malleacense tamen refert hujus episcopi mortem ad an. 1111. XXV. RaINaldUS. Hunc episcopum consignat scriptor chronici Malleacensis, ubi anno millesimo centesimo undecimo dicit : Obiit Petrus Santon. episcop. & suc- cesset Rainaldus. Eum Carsalium cognominatum docent Sammarthani fratres. De ipso mentio fiet infra in Guillelma Gadradi ex S. Eparchii charta. XXVI. PETRUS III. foDlEen ?.N’ Hunc præsulem, quem cognominatum de L Confolent invenio, ordinatum esse episcopum nar- rat chronic. Malleacense ad an. 11 17. his verbis : Willelmus & Petrus ordinantur episcopi, unus Pi- ctavis, alter Santonas. Attamen diu antea fuerat saltem electus episcopus ; idque probat charta Ri- chaidi Forbanditi, qua dat novo-Monasterio Pi- ctavensi decimam castanearum, & alia praecipiente & concedente Petro Pictavensi episcopo anno In- carnat. Dom. M. c. XII. Petro venerabili episcopo 1112. Santonæ præsidente. Ceterum suspicor hunc Petrum episcopum dictum dc Confolent esse Petrum fratrem Gaufredi de Tisaugio, qui intdr fundato- res beatæ Mariæ de Trisagio, Trisay, recensetur. 1068 ECCLESIA S Confirmavit donum quod domnus Petrus de Sul— l ANNI bisiaSanton.episc. fecerat deeodesijs S. Romani de CHRISTI Qja/jofl &S.RomanideTriacpropeBassacuman. 1117. lnc. D. M. c. vn. epacta xxvi. Luna x. ind. xi. regn. Ludovico rege Franc. Willelmo duce Aqui- tanorum, Paschaii papa præsidente, ex charta S. Eparchii Engolisui. cui datæ sunt istæ ecdesiæ ; aliæ quoque ibidem datæ seguntur sancti Eparchii monasterio, a Petro episcopo, nimirum ecdesia S. Eparchii de Verzilles, sed quo anno minime legitur. 1121. Anno 112 1. bis occurrit in tabulis Cluniacen- sibus, quarum prior est de ecciesia S. Dizentii. An. sequenti memoratur in charta Guillelmi Pictav. I episcopi, qua basilicam SS. Gervasii & Prothasii de Prinsiaco cedit Guillelmo priori, & canonicis S. Radegundis Pictav. Eodemque anno notatur iu charta S. Romani de Blavia. Ordericus Vitalis lib. 12. historiæ p. 8 59. lo- quens de concilio Remensi sub Callisto 11. anno 1119. mense Octobri, refert, papa interrogante utrum twisc//Pictavensis ad concilium venisset, Gwl-- lelmum cloquentissimum juvenem episcopum San- tonensem & plures episcopos comitem excusasse, quod infumitate detineretur. Num Ordericus er- ravit in assignando Santonensis episcopi nomine ; aut Guillelmus qui sequitur Petrum, eum præce- dere debuit ! ExistimamusOrdericum Vitalem, qui scribebat tempore Guillelmi episcopi Santonensis, Petri suc- cestoris, eumappellasse episcopumantequam foret, fecundum modum loquendi læpe usitatum : veluti cum dicimus eminentissimum cardinalem Noal- lium factum esse archiepiscopum Parisiensem tali anno, quamquam nondum esset cardinalis eo tempore quo designatus est archiepiscopus. Porro nul- libi mentio fit hoc anno 1119. vel plurimis con- sequentibus, alterius apud Santonas episcopi quam Petri. j XXVII. PoNTIUS I. In catalogo episcoporum scripto an. 1 5 3 5. hoc loco ponitur quidam Pontius cognominatus de Pontibus. Eum autem rejiciunt Sammarthani fra- tres, quod Guillelmus eo tempore cathedram oc- cuparet, quo hic præsuisse dicitur, scilicet anno 1127. Certe Guillelmum cepisse episcopatum hoc anno constat, ut mox dicemus. At sedere potuit unus initio anni, & alter in fine. Ceterum de hoc episcopo nihil nobis occurrit. Laudati scri- ptores differunt Pontium de Pontibus ad annum 127 5. At admitti debet alius Pontius episcopus j ante hoc tempus ; nam in quadam veteri charta Santonensis tabularii iegitur an. 1232. archiepiscopum Burdigalensem damnasse Guidonem do- minum de Pontibus ob convicia in Heliam Amal- dum canonicum, ad fundum assignandum pro lampade jugiter arsura juxta altare, prope quod Pontius episcopus jacet. Utrum vero hic Pontius cognominaretur de Pontibus incertum videtur. GOA— XXVIII. GUILLELMUS. OIAD). Guillelmus quem lego apud Sammarthanos fra- tres, filium fuisse baronis Jonsaci, cognominatum- ANT0NENS1S. 1069 L que fuisse Guadradi, auspicatusestepiscqpotuman. — 1127. Nam iu charta Agnetis abbatiflæ S. Ma- riæ Santonensis annus decimus ejus ordinationis x X27T componiturcum an. 113 7. & cum primo promo—’' tionis Gaufredi ad metropolim Burdigalensem. Et quidem hoc anno 1127. consecravit ecclesiam Fontis-duIcis. Hugoni abbati S. Eparchii concessit ecdesiam S. Eparchii, quæ est super Carantonem stuviurn inter castrum Ajerniacum & ecclesiam sancti Romani de Trtac, ( de antiquo enim jure S. Eparchii esse dinoscitur, & in gestis ejufdem beati viri ec- clesia de Monte-Testumentarii appellatur) anno /n- carnat. Dom. M. e. xxvIiI. indict. v. regnante 1 Ludovico Francorum rege, Willelmo duce Aquitanorum, Honorio papa II. uti legitur in chartulario S. Eparchii. Guillelmi consilio Petronilla Fontis-ebraldi abbatissa Lamberto abbati de Corona donavit locum 2ui dicitur Agudella, anno 1129. Anno 1131. {129. iuillelmus Guadradi testis nominatur in diploma- te quo Willelmus Aquitanorum dux dedit monasterio Angeriacensicameras, domum, plateas, fos satum, quæ omnia in aspectu ipsius monasterii ha- buerant & possederant ejus antecestores duces A- 3uitaniæ : consuetudines quoque quas eeclesia S. ohannis antiqui solebat habere in burgo illo ; act. * ds ?’ ' anno ab Incarn. Dom. M. C. xxx I. sedente insede 1131. apost. Anacleto papa //. Giraldo Engolism. episeo- po &S. Romanæ Ecclesiæ legato, Guillelmo Gua- dradi Santon. epise. Ubi legis hic nomen nostri e- piscopi notatum in charta quæ Anadetum antipa- pam pro vero fummo pontifice agnoscit, cave credas eum schisinati Anacleti seu Petri Leonis con- sensisse ; partes enim Innocentii II. amplexus est ; invitis Guillelmo duce, & Gerardo Engolisinensi episcopo, qui postea Burdigalensem sedem invasit, & legationem pro Anacleto seu Petro Leonis an- tipapa obibat in Aquitania ; contra quem noster . Guillelmus scripsit ad Wlgrinum archiepiscopum 9 Bituric. ut notavimus in archiepiscopis Bituricen- sibus. Anno 1133— inscribitur in diplomate Lu— 1133, dovici VII. qua libertatem electionum episcopo- rum, abbatum, &c. concedit absque homlnii &c. obligatione ; apud Bestiump. 48 1. necnon in pa- ctis concordiae inter Petronillam abbatissam Fon- tebraldensem, & Matthæum abbatem SaImurien- sem. An. 1137— Ludovicus VII. Francorum rex 1137. confirmavit quod eodem anno ipsius pater Ludovi- cus VI. decreverat, scil. ut forent immunes a regalibus prælati Aquitaniæ. Litterarum autem regia— 4 rum testes sunt Gaufridus episcopus Camutensis Va.is//. . apostolicæ sedis legatus, Almericus archiepiscopus J Bituricensis, Gaufridus Burdigal. HeIias Aurelia- nensis, Raimundus Aginnensis, Lambertus Eng. Guillelmus Santonensis, & Sugerius abbas sancti Dionysii. An. 1139. confirmavit Heliæ abbati 1139. S. Eparchii, ecdesiam S. Eparchii de Verziles, ad- versus querelam Beraudi presbyteri, qui dicebat se illam acoepisse a Rainaudo Santon. episcopo, quod probare non potuit : quapropter Willelmus con vo- catis canonicis suis, Boemundo archidiacono, Johanne praecentore, Beraudo capellano suo, WiI- lelmo cancellario, abbatibus Angeriac. Talniacen- si, & Beante, hanc ecdesiam asseruit S. Eparchio » Xyy «j 1070 ECCLESIA S A ANNI XXIX. BERNARDUS 1. CHRISTI BemarduS in cœnobio Sabluncellensi prior erat, quando ad regendam Santonensem ecclesiam est as sumtus. Episcopatus ejus exordium fumi debet ab 1141 * inno 1141. ex ejusdem charta qua S. Nicolai de Momaco ecclesiam seu capellam dat Raimundo coL^Jo. abbati S. Rufi ; hoc enim in instrumento annus ejus decimus octavus concurrit cum anno Christi 1159. Idem eruitur ex charta B. M. Santonensis » data an. 1162. tt qui dicitur ejuldcm episeopi vi- 1146. gefimus primus. An. 1146. intercedit cum Gau- frido Burdigalensi archiepiscopo apud Ludovicum regem, pro remittendis malis consuetudinibus in I 1148. ecclesia de Olcron. An. 1148. concordiam fecit cum Gaufrido metropolitano suo, & Gisieberto Pictavorum præsuie apud Fontem-comitis. Eod. anno memoratur in litteris abbatis sancti Martia- lis Lemovicensis, quibusrestituitB. M.Santonen- si ecclesiam S. Silvani. Anno sequenti cum qui- busoam præsulibus pacem paciseitur inter Ulgc- rium Andegavensem episcopum, & Petronillam 115 1 * Fontis-ebraldi abbatissam. Anno 1151. unus fuit ex judicibus qui litem finierunt inter Gaudinum abbatem Malliacensein, & Sebranum Chabot con- tendentem custodiam hujus monasterii ad se perti- nere ; sed Gaufredus archiep. Burdigal. Bemardus’ Santon. episcopus, aliique episeopi & optimates, comes Engolifmensis, Gaufredus de Rancone, Hu- go de Lezigniaco, ceterique judices, judicium tu- lerunti pro hujus ecdesiæ libertate. Eodem anno cum W. de Monte-Andronis, dominus castri Didoniæ, exigeret quasilam consuetudines in cœ- nobio S. Stephani de Vallibus, quas hujus loci as- cetæ contendebant iusolitas esse & ilIicitas, Bemar- dus episcopus abbatiam S. Stephani de Vallibus ab his immunem declaravit. Eodem anno præterea Eugenius papa III. ad ipsum scripsit, & petiit ut sineret novam ædificari ecdesiam a Petro abbate. Cluniacensi apud Rochellam, quod prior ecclesia1 S. Mariæ, hominum multitudinem, quæ inibi ad in- habitandum noviter venit, capere minime posset. Longum & tædio plenum soret omnia acta pu- blica scrutari, in quibus legitur nostri Bemardi no- men ; frequens enim occurrit, maxime in tabulis S. Mariæ Santonensis ; unam tantum indicabimus 1154* aniu 115 4— in qua dicitur sanctimonialium protector. Quo anno hic episcopus vivere aut præesse desierit, inquirendum. Vidit noster dom. Jacobus Boycr instrumentum donationis ecclesiæ B. Mariæ de Heepiaco (Herpes) in archipresbyteratu de Ma- stasio, quam monasterio B. Mariæ Santonensis de— j derunt Fulco quidam & uxor Paula. Donum hoc probavit & laudavit Bernardus episcopus, quod legimus factum an. m. c. Lxvn. iv. nonas Julii, Alexandro papa, Ludovico rege, Henrico in A- quitania ducatum tenente, & in Anglia regnante. Huic instrumento, ex quo sequi videtur Bemar- dum adhuc præfuisse mense Julio anno 1167. opponitur charta S. Mariæ Santonensis data anno 1166. 1166. a D. Edniundo Martenne infpecta, in qua ■ Charta hæc litteras Bernardi continet quibus sopit litem inter abbatifTam conventumque S. Mariæ Santon. & Jneginau* dum dc Doe, super furno stto apud S. Petrum de Sales. ANTONENSIS. 1071 > notatur tunc sedem vacasse. Forsitanhic episc. an. — — 1166. consensum praebuerat huic donationi, cu— ANNI jus tamen instrumentum nonnisi anno 1167. est c confectum, mortuo jam Bemardo ; & idcirco A- demarus Bemardi successer illud confirmasse legitur. Observandum est lpsum D. Jac. Boyer, qui vidit chartam donationis ecclesiæ de Heepiaco, litteris consignasse visam a se fuisse in chartulario S. Mariæ Santonensischartam an. 1166. ubi le- gitur tunc vacasse sedem episcopalem. Præterea in transsemto quod habemus præ manibus, & edidi— C. vi. mus inter instrumenta num. vi. desunt notæ tem- poris. Opponitur præterea instrumentum anni 1 13 o 1. in quo memoratur quædam transactio inter priorissam & moniales de Marennes una ex parte, ac Reynaldum de Broda ex altera, Bemardo episc. in fine vero legitur : Factum est hoc an. D. M. C. Lxix. &c. atrespondeo in hac nota chronica er- rorem irrepsisse. Constat enim anno 1169. non Bemardum sedisse, sed Ademarum. Itaque vel qui confecit instrum. an. 1301. male legit transactio- nem, vel transsiuntum transactionis quod legit, suit vitiosum. Bemardi tempore aedificata est ecclesia S. Bar- tholomæi in pago Alniensi *, renitente prius hoc , episcopo, & posteaobauctoritatem Eugenii papæ c™h*. III. consentiente. «str XXX. Ademarus, ais Aimarus. Ademarus cui Carbonelli cognomen fuisse di- citur, est is Ademarus Carbonelli Santonensis ca- nonicus, qui subscripsit chartæ Bemardi episeopi c pro S. Rufo, in instrumentis editæ. Episcopuserat coi. & sedebat jam an. 1167. quo Petrus Aniciensis 1167. episeop. ejus consilio quædam dedit Pontio abbati Calæ-Dei, ejusque successeribus, præsertimunam canonicam dignitatem in sua ecclesia, sicuti abba* tes Cluniacenses jam habebant, ex chart. Casae- Dei in Pontio abbate. Anno 1168. occurrit in 1168. charta Agnetis de Barbizello abbatistæ B. M. San- tonensis. Anno 11 /o.interest dedicationi abbatiæ 1170. B. Amantii Buxiensis. Anno 1171. sopit litem 1171. inter conventum & priorem S. Eutropii ex una parte, &Robertum Jordin de Cravantioex altera, super procuratione quadam quam petebat Rober- tus. Eodem anno pacis est sequester inter Gistiber* tum de Rocaforti & moniales S. M. Santonensis. Notatur in chartulario Dalonensi xi. cal. Junii* anno ab Incam. Dom. 1172. regnante Ludovico j 172. rege Francor. & Henrico rege AngIorum & duce Normannia & Aquitaniæ, & comite Andegavenfi, 7 & Richardo filio suo comite Pictavenfi. Item anno 1179. cum Johanne decano Santon. & 1181. 1179. in eodem chartulario Dalonæ. An. 1179. adfuit concilio Lateranensi. Eodem anno concedit Con- stantino priori & monachis S. Petri de Jamac, ut in sacello S. Eparchii prope castrum de Jamac si- to, sacramenta administrarent. Anno 118 2. x 111. g’ cal. Julii, quædam concessit aut confumavit possi- denda cœnobio Ayensi ord. Cluniac. ex tabulario Ayensi t. iv. Antiq. Pict. Bencdictinarum Claud. Estiennot p*468.An. 1 184.mandato Lucii papæ r j 84. 111. confutuitur judex in causa GuilIelmi dom. de Vivona cum canonicis S. Hilarii. 1072 ECCLESIA S ■— Memoratur honorifice ab Urbano III. papa, / ANNI cum agitur de Ii te inter monachos Cluniaccnses, & Petram archipresbyterum de Rupella, circiter 1186. an. 1186. Anno 1188. arbiter & judex fuit in- ter Clarium S. Æmilionis abbatem, & R. abbatem Faesiæ ; quo anno D. Jacobus Boyer ejus nomen legit iu Dalonenfi tab. XXXI. HELIAS I. Celebris facta est elevatio corporis S. Stephani de Mureto, Grandimontensium monachorum in- stitutoris, anno 1188. per legatum apostolicum a Clemente papa missiim : huic autem interfuit j Helias præsui Santonensis, ex chronico Grandi- montensi, cujus locum ad solemnitatem hanc spe- ctantem protulimus col. 19. appendicis chart. 3 o. Vide etiam coL 647. notam columnae subjectam. XXXII. HENRICUS. Hic episcopus cujus meminimus in Lectoren- sibus episcopis, jam sedebat an. 1189. quo mo* nachi S. Florentii Salmur. cum Santonensibusca- nonicis paciscontur, & ab illis in societatem admit- tuntur coram hoc episcopo, ex tabul. S. Florentii. Sammarthani fratres proferunt ex archivo S. Stephani de Vallibus chartulam quamdam an. 1198.’ qua quidam miles multa dat huic monasterio ad faciendum satis pro malis quæ ipsi intulerat. Tef* tis nominatur iu diplomate Alienordis reginæ pro Rimtr.t.i. monasterio S. Crucis Burdegal. & in altero per pag.ui. tr c^xodcDiSismAcommuniadeOleconlibertatessaas. 71100 Utrumque datum est an. 1199. Legipotest simi- le privilegium pro communia urbis Santonensis eodem anno ab Alienorde datum, cui etiam sub- scribunt Henricus episcopus, & decanus. Exstat in tabul. S. Stephani de Vallibus instrumentum ces- 1201. sionis cujusilam sactæ pro dicto monasterio, 1201. a G. de Mauritania, Innocentio papa III. Philip— j po rege Franc. &c. Henrico episcopo Xantonum feliciter existente. Inscribitur nomen ejusilem epi- 1206. scopi chartæ Frenadæ an. 1206. ac trimi. Gran- 1213. dimont. Henrico episcopo sedente an. 1213. Pe- trus de Didonia dom. de Tauniaco & de Royano cessit monasterio de Vallibus quidquid habebat in vicaria de Vallibus ; in charta vero cessionis Iegitur Girbertum de Didonia ejus patrem bona mona- stersi deprædatum esse, quam ob causam Bernar- dus episcopus eum excommunicant, & ad sanio- rem revocarat mentem. Eodem anno, scilicet de- cimo quinto pontificatus Innocentii III. hic papa scripsit epistolam 3 8. registr. 1 5. episcopo & ca— ] pitulo Xantonensi de decem præbendis vacantibus hoc in capitulo, de quibus disponitsummuspon- coI. ^64. tifex ; quam epistoIam instrumentis inseruimus n. ix. Testis est præterea Henricus episcopus in litte- ris Othonis 11. ducis Aquitanorum, comitisque Pictav. quibus cessit fratribus Templi molendina de Rupella. Notatu dignæ sunt hæ Othonis ducis litteræ, plurimumque conferre possimt ad confir- manda quæ vir doctissimus Johannes Besty in hi- storia comitum Pictav. dixit de hoc principe & de ipsius genere, apag. 73. ad 93. Eisdem fratribus Jerosolymitani templi hospi- talariis Richardus Angliæ rex, dux Normanniæ & ANTONENSIS. 1073 L Aquitaniæ, &c. privilegiumconcessit, testibusS. —• Lemovicensi, H. Santonensi episcopis ; Balduino ANNI de Bethune, Waleranno de Ferrariis, Roberto de CHRISTI Harrecourt, Gaufrido de Ses, Aimerico viceco- mite de Thoiiars, Hugone Ie Brun, Berlaio de Monsteriolo, Johanne præposito de Doiil. Da- tum per manus Willelmi Eliensis episc. apostol. sedis legati, cancellarii nostri apud Spiram, die r. Janua- rii, an. v. regni nostri. Si mendi expers sit quædam charta concordiæ inter B. abbatem S. Maxentii &c. & magistrum C. Natalem capellanum de Taire, anni 1210. aucto* j re P. Santonensi episc. duo fuerunt episcopi Hen- rici appellati, inter quos ille P. episcopus scdit ; sed vereor errorem iu annorum notatione. XXXIII. PonTIUS II. D. Edm. Martenne in charta S. M. Santonensis observavit quemdam episcopum Santonenfem P. ad annum 1219. In Helia abbate Angeliacensi, observavimus P. Santon. episcopum subscripsisse chartæ hic commemoratæ, an. 1217. Hic appd- latur Pontius in charta Grandimontensi an. 1219. Inter Henricum & Michaelem vacat locus, nam de Henrico nihil habemus post an. 1213. nec de Michaele qui sequitur ante 1221. In veteri Sam- marthanorum Gallia Christiana Raimundus episcopus Petragoricensis legitur habuisse fratrem no- mine Pontium de Pontibus, episc. Santonensem. Adhuc designatur in charta Grandim. an. 1221 « prima nominis littera. XXXIV. MICHAEL I. Hic episcopus concordiam fecit inter HuIricum abbatem Monasterii-novi, & priorem de BroIio de Ariencon super decima de la Jarrie, dat. apud S. Johan. Angeriac. anno m. cc. XXI. ex charta l22[, y Monasterii-novi. XXXV. HeLIAS II. Helias confirmavit Willelmum Fortem abba- tem Malliacensem an. 1225. inquiunt Sammar— 1225. thani fratres. Eodem anno mense Martio probat institutionem fratrum Minorum in allodio & pa- rochia S. Johan. Anger. de consensu Gaufridi ab- batis & conventus factam. Chartæ subscribunt cum episcopo & abbate, Johannes Florentinusmi- nister provincialis, & B. minister fratrum Minor, in provincia Burdigalensi. An. 1226. confumat 1226. donationem calsagii factam priori de Trizaco a g nobili viro Hugone de Talniaco, in bosco suo vo- cato le Chafer, & cessionem nominationis & præ- sentationis prioris deTrisiaco factam ab eodem, ab- bati Calæ-Dei. Actum Santon. Dominica post fe- stum B. Bartholomæi, an. gratiæ 1226. præsenti- bus A. priore de Romagot, Landrico monacho, & Helia de Montardit laico. Notatur in charta S. Leonardi de Calmis, ejusilem anni 12 2 6. ex qua eruimus ipsum fuisse patruum Guillelmi domini de Domno-Petro in pago Alnisiensi prope Rupellam. Anno 1227. sopivit litem inter Cluniacenses & 1227. Angeriacenses. Num vocabatur quoque Johannes ! nam in excerptis D. Jac. Boyer occurrit Johanne& episcopus Santon. qui ad concordiam revocavit 1074 ECCLESIA S j ■ ■ — abbates Cluniacensem & Angeriacensem IV. cal. l ANNI jVIaii 1227. An. 1220.reperituriu tab.abbatiæ COISTI Fscnadæ 1229. Adfuit Helias GeraIdo de Mala-morte Burdi- galensi archipræsuli Silvæ-majoris ecclesiam dedi- canti, concessitque hanc ecclesiam die ipsius con- secrationis vel infra octavam visitantibus, quadra- 1231. giuta dierum indulgentiam an. 1231. XXXVI. PETRUS IV. Petrum hunc debemus tabulis duorum mona- 1234. steriorum ; nam an. 123 4. in lynodo Pasehali approbavit donationem factam a Raimundo de S. Sulpitio, cœnobio S. Stephani de Vadibus, in I J 2 3 6. manu Stephani hujus loci abbatis. An. vero 1235. mense Maio testis est iu charta Roberti Mastaci & Momaci toparchae, qua prioratum B. M. de Ar- verto SyIvæ-majori subditum, non contemnendis auget reditibus. Idem thesaurariæ Santonensi non- nulla contulit an. 12 3 4. ex tab. capituli. Sammarthani notarunt anno 1237. Boamun- dum quemdam episcopum Santonensem, cujus in antiquis chartis nulla deprehendimus vestigia. Hinc conjicimus eum esse omittendum, & referendum esse ad Petram IV. quæ legimus in apographo an. 1240. in quo legimus : Petrus Dei gracia Xan- tonensis episcopus ad instantiam domini ( Roberti *■ de Ponts) militis, has nostras præsentes litteras decano & capitulo Xdntonensi dedimus, in veritatis testimonium sigilli nostri munimine roboratas 1240. ann0 Domini CC. XL. Vix dubitamus quo- que P. episcopum qui occurrit in charta monasterii 1246. B. M. de Frenadaan. 1246. esse eundem Petrum IV. Liberum tamen relinquimus catalogum no- strum augere duobus iis episcopis, Boamundo & Petro. rnm. XXXVII. HUGo. Hic episcopus nominatur in charta S. Leonardi de Calmis an. 1250. mense Novemb. Gombal-1 1250. d^^maldo militi mandat, ut pactis inter ipsius patrem & B. Mariæ de Arverto monachos Silvæ- majoris alumnoS, de parte decimæ in eadem paro- chiali ecciesia initis pareat Actum mense Maio j 2 e e, an. m. cc. LUI. ex tab. Silvæ-majoris. An. 1255. dedit capitulo 3 o. libras & quoldam annuos redi- tus in parochia de Chermigniac, ea lege ut celebra- rent solemniter festum S. M. Magdalenæ. Mor- tuus erat an. 1270. quo anno ex charta authen- tica capituli, ii quos instituerat ad curandum suum testamentum, emerunt solidos viginti annui reditus. Sedente hoc episcopo an. 12 s 3. die 2. Oct. obiit Itherius dominus de BarbizeUo, Barbeeseux, qui 1 aedificaverat & fundaverat fratrum Minorum con- ventum in oppido de Barbizello, ubi sepultus est in eorum choro. In veteri charta an. 1 3 5 o. scripta a quodam rectore ecclesiæ de Plassayo diœcesis Santon. legitur : Anno M. CC. LVI. in crastinum Paschæ obiit dominus Hugo Feleti quondam rector hujus ecclesiæ de Plasseiyo, tandem venerabilis api- fcopus Santonensis, qui legavit capellano de Rlasseiyo vineas suas, scilicet de Podio-betaut, & centum solidos de quibus empta est domus capellam, quæ ob ejus reminiseentiam nominatur domus episeopi, pro VNTONENSIS. 1075 L commemoratione & servitio solvendo in crascino
octavæ Paschæ. De boc episcopo, & annis qui- bus sederit, negotium facere poliunt litteræ Ludo- vici regis datæ an. 1252. præsente Bdo. ( forsan Bernardo) quas edidimus in Gerardo Engolifm. episcopo. Fortasse error est amanucnsium. XXXVIII. PoNTIUS III. An. 12 5 8. in chartis B. M. Santonensis Pon— 1258. tius hujus urbis præsul signatur, quem putamus esse P. episcopum Santon. notatum in chart. Gran- dimont. anni 1257. An. 1263. ineunte Quadra— 1263. gesima, datæ sunt ad Pontium eundem episco- J pum litteræ Petri de S. Asterio Petracoricensis epi— d. Uaiut. scopi, quibus commendat abbatissam de Ligurio, £liinU0t’ Eigueil, pergentem cum S. Simeonis brachio, ad colligendas eleemolynas. Ipsum notant Sammar- thani fratres ad an. 1260. addito cognomine de Pontibus. Anno 1265. recensetur hic Pontius 1265 « episc. in chartul. S. Eparchii, die Sabbati ante ra- mos Palmarum, annoque sequenti in festo sancti Eutropii commemoratur in instrumento B. M. de Frenada. Sammarthani fratres post Pontium locum dant cuidam Eljæ de Fors, quem dicunt præsuisse an. , 12 6 5. At hoc anno & sequenti Pontium episeo- * pum fuisse probavimus. Itaque si admittendus est hic episcopus, differendus est ad an. saltem 12 67. quod coget dicere eodem anno 12 67. tres fuisse episcopos in cathedra Santon. Pontium ; Heliam & Petrum Laudis, quem iidem Sammarthani post Heliam collocant hoc anno. Neque tamen aude- mus hos episcopos ex catalogo expungere ; sed sola eorum notabimus nomina. Edidimus iu Guillelmo Engolisinensi episc. chartam ex qua constat anno 1273. vacasse omnes episcopales sedes præter A- ginnensem & Petragor. die Dominica iu crastino S. Hilarii. ) XXXIX. Helias III. t>E Fors. XL. PETRUS V. cognomento Laudis. Laudis. XLI. PoNTIUS IV. _De Pons. Pontius alter, prioris nepos ex fratre ReginaIdo Pontium domino, matrem habuit Agatham En- goIisinensem, Hugonis Bruni ex Leziniaci topar- chis filiam, episcopatu potiebatur an. 1 a 7 5. quo 1275. fere tempore frater ejus cognominis eeclesiæ San- tonensis decanus erat. XLII. GAUFRIDUS I. S.BiUfON. Hunc episcopum Sammarthani cognominant £ de S. Briant ; verum legendum esse de S. Brseon probant veteres chartæ, ut mihi indicavit, qui eas præ manibus habuit V. C. Dom. de Clairambault. Nempe an. 1284. arbiter fuit litis inter Perettam (vel Philippam) de S. Brlpon, & Gaufridum de S. Brscon, qui eodem an. fuerunt ejus heredes. Præterea eadem erant ipsius insignia gentilitia ac Johannis de S. Brifon, qui vivebat anno 1234. Uterque enim in parma cærulea gestabat lilii fiores argenteos disseminatos. His adde in rationibus ac- cepti pro anniversariis, legi ad annos 1510. 15 44. 1545. pro legato Gostredi de S. Brisone ep. Santon. 1076 ECCLESIA S ep. Santon. 2 5. solid. Sedebat jam Gaufridus an. / ANNI Ia8I. CHKJS-n XLIII. Petrus VI. * Gallica Jn veteri repertorio tabuIarum legitur Gallice ♦ : didimus*^" Dtt* eharta domini Petri ep’Santon— quibus affic gnat redditus sufficientes pro cereo uno & duobus lampadibus quæ semper ardeant nocturno & diurno tempore coram corpore Dominis Datum anno 1284. M— CC— LxxxIV. Ex tabul. Bituric. ecclesiæ scri- pseratan. 1284. ad Simonem de Bello-loco ar- chiep. Bituric. Ei demandata est exsecutio testa- menti Guidonis de Lesiniaco, cum Galtero Pict. ex actis parlamenti Parisiensis. Quædam donavit I capitulo præfato an. 1284. chiac. XLIV. GaUfreDUS II. Gaufredus ex antiqua & pernobili familia in 1287. pago Santon. jam sedebat an. 1 2 87. & adhuc an. 1293. Anno sequenti concilium habitum fuisse apud Pontes iu diœcesi Santon. pro decima regi Philippo Pulcro concessa docent Samm. fratres. Fundavit ineeclef Santon. anniversarium, cujusali- quot redditus adhuc percipiuntur. Ejus testamenti exsecutioni mandandi provincia data est Petro de Chaulx Santonensis ecdesiæ canonico. Adhuc oc- currit in charta Grandimontensi anno 1291.^ 1292. & 1292. quo anno admittuntur Santonis fratres Prædicatores. Carelli. XLV. RaNULFUS. An. 1280. abbas erat sancti Eparchii quidam Helias Carel, cujus gentilitium scutum duos lan- ceæ cuspides argenteos in area cærulea exhibebat. Ex eodem forte genere fuit Ranulsiis Carelli, de quo nuila nobis nota. de Neuf— XLVI. GUIDo I. VILLE. # e Guido, qui aliquando Guigo vel Hugo sed corrupte legitur, cognomento de Novavilla, & in nonnullis codicibus forte vitio amanuensis, Corna- villa, priusquam fieret Santonensis episcopus A- niciensem rexerat ecclesiam, iu qua sedebat adhuc J298. an. 1294. An. 1298. lynodum celebravit San- tonis ; habenturque tom. xi. concil. Labbei parte 2.. col. 1425. Constitutiones domini Guidonis ep. Santon. prornulgatæ in fynodo hyemali anno Dom. M. CC. XCVIII. Inseribitur in variis Frenadæ ta- 1303. bulis annis 1303. 1306. 1 308. & 13 1 1. die Martis ante festum SS. Philippi & Jacobi. Eod. 13 11. anno 13 11 • die Mercurii post festum S. Luciæ, testatus est se recepisse litteras sigillo magno regis _ Franciæ munitas, super negotio Italicorum. Litte— £ ris ejus appensum est sigillum, in quo apparet effi- gies episcopi cum mitra & pedo, aliisque pontifi- calibus ornamentis. In necrologio S. Germani a Pratis ejus obitus notatur vn. idus Aprilis anno 1 3 1 2. In ea autem ecclesia sepultus est ante majus altare ; sed ob varias in hac ecclesia factas mutatio- nes non amplius videtur ejus sepulcrum. Dedit vero 5 o. libras ad anniversarium. Ceterum Guido Santonensis epise. deIegatus ad inquirendum de damnis quæ intulerant in Lon- gobardia fratres Minores hæresis inquisitores, cum Tomus II. ANTONENSIS. 1077 L eos revera pecunias a plurimis civitatum incolis ■ extorsisse Bonifacium VIII. commonuisset, hic ANNI papa inquisitionem commisit fratribus Praedicato— CHRISTI ribus n. cal. Febr. pontificatus an. VIII. ex tabuL Inquisitionis. XLVII. GUILL E MUS. koViaK. Hunc Guillelmum cognominatum suisse de Roca, de la Roche, legimus ; at vero ex tabuIis Va- satensis ecclesiæ verolimilius est eum esse GuilIeI- mum de Mota qui ex Vasatensi episcopo an. circi- ter 1313. creatus est episcopus Santon. a Cle— 13 13 • mente V. Verum Johannes XXII. factus papa an. 1 1316. coegit eum redire ad priorem sponsam ; & 3uidem an. 13 16. Guillelmus Vasatensem cathc- ram obtinebat, ut offendimus agendo de Vasat. episcopis. Eodem tamen anno cum adhuc sederet Santonis, jussit Angliæ rex ut ad eum suo nomine scriberetur, uti diseimus ex collectione Rimeri.B • XLVIII. TheobaLDUS. DTEa^ Theobaldus de Castilione, filius sororis GuilleI- mi de Mota, Vasatensi cathedra donatus est an. cir- citer 1313. quando ejus avunculus migravit ad Santoneniem ; at Guillelmo coacto redire ad prio- , rem sponsam, Theobaldus transtatus est ad Santon. • eccl, anno circiter 1316. Pauca de hoc episcopo 1316. novimus, lnter ipsum & capituium facta sunt pacta quædam die Sabbati ante festum B. Vincentii an. Dom. m. ccc. xxxiv. Anno 1341. Ivam 1341. S. Mariæ abbatissam benedixit, ejusque privilegia agnovit. Da XLIX. STEPHANUS. Gard. Stephanus cui cognomen de Gardo datur, crea- tus episcopusan. 1342. legitur. Anno 1349. 1349* mense abbatiali S. Romani de Blavia, Blaye, univit prioratum S. PaIladii. 1 L. GaILLARDUs. dePodIo. Gaillardum, quem Sammarthani cognominant de Podio, electum fuisse in episcopum Santonen- sem mense Februario anno 1351 » legimus. Jam 13 5 I — electus appellatur mense Julio hujus anni, quo tempore adfuit Ayglinæ LuminiS-Dei abbatistæ hominium præstanti Guillelmo Rogerio de Bello- forti vicecomiti Turenæ. An. 1 3 5 3.die 17. Julii 1353. testis fuit pactorum matrimonii inter Guyotum fi- lium Bertrandi de Turre, & Matham filiam Guil- lelmi Rogerii comitis Belli-fortis. Sibi, suisque hili- succestoribus aulam episcopalem Rupeliæ anno £o9., 1360. construxisse dicitur. Innocentius papa VI. 1360. ’in epistoIa scripta Petro Eraudi priori monasterii S. Eutropii Xanton. an. ix. sui pontificatus, Gail- lardi meminit tanquam nuper defuncti his verbis : Qui nuper in partibus naturæ debitum solvit. Annus vero nonus Innocentii papæ VI. concurrit cum anno Christi 1361. Porro quid caulæ fuerit ut hic papa sibi bona omnia Gaillardi mortui reser- varet ( hoc enim estepistolæ Innocentii argumentum) non satis scio. * In instruftione pro scribendis litteris nomine regis Angliæ anni 1316. legitur : litm scribatur D. C— ’rifc* Xantoateju Rimer colIcfl. 3. p*g $58, Zzz io7$ ECCLESIA S ANNI LI. BERNARDUS II. J CHRISTI Du Suppeditavit nobis hunc episcopum imprimis Sauit. coHe&joa Rimero facta veterum chartarum ; nam tom. vi. pag. 40 3. exstat epistola regis Angliæ, ad Bemarduni episcopum Xantonensein /cripta « 363. an. 1 3 6 3. An. 13 67. assignavit annuos redditus pro celebranda missa quotidiana in aurora ; & in instrumento fundationis cognominatur de Saltu. Eodem anno notatur in charta Bassacensi die 3 o. 137 u Octobris. Denique an. 1371. in receptione ra- tionum Guillelmi Grossil ourgenfis Rupellæ, coram ipso Bernardo episcopo, legitur ad calcem, in cujus rei testimonium hoc præsens memoriale fi- giUi nostri (Bemardi) ad preces & instantiam dicti Guillelmi fecimus appensione muniri. Dictum & actum testibus præsentibus Arnaldo Rernart bur- genfi Rupellæ, &c. die xIx, mensis Septembris an. Dom. M. CCC. LxxI. Ex registro 122. ar- chivi regii Paris. chartaj 27. constat eum longo tempore episcopum suisse, adhucque sedisse mense 1380. Junio 1380. d’Ancoct-. LII. Raimundus T. LESME. Hic Raimundus vocatus ad regendam ecdesiam 1380. Santon. obiit an. 1380. ante adeptam possessio- & electionis suæ confirmationem. Videtur conten- disse de episcopatu cum Bernardo, nominatur enim an. 13 70. in bulla Gregorii XI. data capitulo. Ignoramus quo tempore locandus sit Petrus Mignot Caroli VI. eleemolynarius & canonicus Ainbianensis, Parssiensis, & S. Capellæ hujus regiæ urbis, qui iu suo epitaphio quod legitur in inferiori S. Capella Parisiensi, dicitur postuiatus Xantonensis. Obiit xi. Maii 1397. LIII. Helias IV. • HeIias cognominatus de Lestrangiis * memo- j 3 81. ratur an. 1381. inquiunt Sammarthani, qui lau- dant acta consistorialia 28. Januarii. Cum ipsius consensu capitulum dedit urbi 20. nummos au- j 3 9o. reos die 6. Januarii an. 13 9 o. ind. 14. ex tabulis capituli.PIura vide de illo iu Podiensi episc. 1398. LIV. BeRNARDus III. Bemardus inscribitur tabulis Vaticani die 24. Julii an. 1398. Hoc anno die 26. Febr. funda- vit capellam in ecclefia S. M. de Helino prope Castel-Sarralin, vel potius Castel-sur-Aziu, qui est fluvioluS influens in Garumnam, in Occitania, quod Latine solemus dicere Castrum-Saracenum, pro quo sacello dedit fratribus Carmeiitis dicti loci 60. nummos insumendos in reparandis eo— * rum conventus aedibus, ea lege ut qualibet feria V. missam in hoc celebrarent sacello, ex tabulis oppidi Castel-Sarrazin. Anno 1399. Lutetiam detulit sacrum Christi sudarium ex Caduniensi monasterio. LV. BeRNardUs IV. BemarduS SantoncnsiS episcopus vice Ludo- vici filii regis Franciæ, duciS Aquitaniæ hodiernae, ac Delphini ViennensiS, homagium a consulibus • cognominatur apud Sammarthanos de Bcangiis. ANTONENSIS. >079 Montis-albani recipit 9. Julii 1410. ex tabulario * urbis * Mont-alban. Cognomen de Chevenon ANNl datum ei legimus ; quod utrum gesserit parum cu-CHR1STI ramus. Vix etiam audemus asserere illum dium esse a præcedenti, Bernardo 111. t » v&. LVI. GaUFRIDUS III. « De Peruse, Gaufredus vocatur electus Santonensis in bulla Johannis XXIII. data 2. non. Aprilis, ejus pontisicatus an. 1. proindeque fuit cooptatus episcopus ante diem 17. Julii anno 1411. nam Johannes 1411. XXIII. fuit renuntiatus papa die 17. Maii anno 1410. Hac bulla jubebat papa ut omnes prælati B & beneficio aliquo ecclesiastico donati, decimam suorum redituum in GalIia & Delphinatu perfoI- verent, ad sumtus pro expellendis duobus antipa- pis, ex tabulario Albiensis episeopi. Gaufredus autem legatus erat sedis apostolicæ ad collectam hujus subsidii faciendam ; & hoc nomine provin- ciam dedit hujus collectæ faciendæ in metropoli- bus Bituricensi, Burdegalensi, Tolosanæ, Aulcien- si, & in illarum provinciarum ecclesiis, P. episcopo Albiensi. In litteris Gaufredi ad Petrum Neveu T » l. tpi- epise Albiensem datis 14. Dec. an. 1411. hicf"^ Ali’ dicitur adhuc electus Albiensis, & in charta Mo- lifmensr ejufdem anni, ipse legitur electus Santon. C & apostolicæ sedis nuntius. Hic præsul erat Carolo VII. regi ab intimis consiliis ; & in camera com- putorum Paris. sit mentio pecuniæ eidem erogatæ ob varia magni momenti negotia, Regem regnum- que spectantia. LVII. Johannes. boursier. Hunc episcopum eruerunt e sui capituli archi- vo viri clarissi Petrus de la Jaunie (cujus memine- runt Sammarthani nomine tenus) & Fronto de Ia Roche de Guimp, ecclesiæ Santonensis cano- nici & iyndici, quibus multa alia debemus. Jam sedebat an. 142 1. ex charta B. M. Santonensis, 1421. U proindeque vivente adhuc Gaufredo, qui procuI dubio abdicaverat : mortuus est vero Johannes an. 1426. uti mox dicturi fumus. LVIII. Guido. Guido de Rupe-cavardi, dominus de VassiIene, Aimerici II. Mortuimaris toparchae ex Johanna d’AngIe filius, archidiaconus Alniensis, inepisco pum eIectus fuit die r. mensis Maii, sede vacante per mortem Johannis Boursier an. 1426. ut le—, t gitur in actis publicis Santonensis ecclesiæ. Ii/dein inscribitur an. 1441. præfuitque usque ad annum 144r’ , 1460. quo videtur abdicasse, quamvis adhuc ali- * quot annis vixerit & usque ad annum 1466. Hc- redem reliquit nepotem suum ex fratre, Johannem de Rupe-cavardi, suo testamento scrlpto an. 1459’ Sub hoc pontifice Nicolaus papa V. anno 145 1. ^$£0. præinia indulgentiarum concessit stipem conseren- tibus, ad instaurandam perficiendamque Santo- nensem basilicam. In suis ea de re litteris multum commendat Santonensem ecdesiam Nicolaus’, quam dicit eminentissimis structuris & aedificii* mirifico opere constructam, asseritque facultatibus opulcntissimis a CaroIo — magno fuisse dotatam. Vide Odor. Rainald. ad an. 145 1.5 « 9 « 1080 ECCLESIA S. ANNI LIX. LUDOVICUS I. J De Ludovicus de Rochechouart ex archidiacono Roche— Santonensi, vel potius Alnisiensi in ecdesia San- * ’tonensi, Guidonis nepos, Johanne I. Mortuima- risdomino, & Johanna de Torsay conjuge secun- da natus, a capitulo electus cst iu episcopum, una- nimi pene consensu, uno ex canonicis dumtaxat excepto, Johanne Pourpoint, qui postulavit Ala- num de Coetivy cardinalem. Electionis suæ con- firmationem obtinuit Ludovicus a primate Bitu- ricenfi, seu ab ejus vicariis generalibus, & officia- 1460. libus Johanne Pinoti & Petro Cadoet, an. 1460. post repulsam quam a Burdigalensi metropolitano I passiis suerat Alanus vero summum appellavit pon- tificem per procuratorem Johannem Pinson civem Bituricensem. Vicit autem Ludovicus Alanum, qui se administratorem perpetuum eeclesiæ Santonen- sis dicebat. Ludovico de Rochechouart scribit Ro- bertus Gaguinus epp. 2 3.2 6. & 3 9. Non solum t 471 • præerat adhuc an. 1471. ut observavit dom. du Foumy iu recentiore histr geneal. patris AnseImi, aut 1472. ut notarunt Sammarthani, sed etiam 1492. 311110 <4p^. T10 episcopatum resignationis jure transcripsit nepoti suo qui sequitur, per chirographum datum die 1 o. Aug. hujus anni coram no- tariis apostolicis, prout iu acta parlamenti est rela— < tum ; Ludovicus vivebat adhuc die 19. Februar. an. 1 5 04. ex litteris tonsuræ adservatis in archivis S. Illidii CIaromont. Bonorum autem suorum ecde- siam suam reliquit heredem. Obiit Parisiis anno Da I5°5’ Roche* LX. PeT RUS VII. CHOUART. Post Ludovicum de Rochechouart, Guido de Tourestes decanus a nonnullis e capitulo fuit esec- tus. Vicit autem Petrus de Rochechouart dominus de Vouilse, decanus S. Hilarii majoris Pictav. & prior commendatarius S. Nicolai Pictaviensis, fi— s lius fratris Ludovici, videlicet Johannis II. baro- nis de Mortuomari dynastæ de Vivona, ex Margarita de Ambasia sorore Georgii cardinalis. Cum Ludovicus bona sua legasset ecclesiæ suæ, Petrus nomine matris suæ ac fratrum pacisciturcum deca- no & capitulo, qui procuratores suos instrtuerant Jacobum de Ponvilla cantorem & canonicum, ac Olivarium Merie ; & ex transactione facta die 6. Julii anno 1 5 09. ( quæ inter documenta familiæ Rupiscavardi reperitur,) Margarita de Ambasia sol- * vit quandam pecuniæ summam. « Ceterum Petrus 1503. jam præerat an. 1493. obiit autem an. 1 503. ] Pirauld. LXI. Raimundus II. Raimundus PerauId cardinatis Gurcensis, ita dictus ab episcopatu Gurcensi sub metropol. Sa- lisburgensi, quem ipsi procuraverat Maximilianus • In tabulario ecdefic Santonensis exstat hæe transa&io, in bua filii Margaritæ, fratresque Petri appellantur Aimericus & Carolus, qui Ludovici episcopi testamentum falfi arguebant. Pro bono tamen pacis dederunt capitulo mille libras, cesterunt- que episcopales redditus auatuor annorum, quos capitulum perceperat, lito pendente, ac emolumenta jurisdi&ionis spiritualis sedis episcopalis, tempore quo Ludovicus fuerat excommunicatur. Ex noc documento docemur diu inter partes fuiste litigatum. stva in curia parlamenti, live in senatu Burdigalenfi. Tomus II, ANTONENSIS. 1081 imperator, natus Surgeriis iu diœcesi Santonensi,
ibidem primum fuerat prior S. Ægidii. Nuntius ANNI fuit apostolicus ad colligendas in Germania dee— CHRISTI mofynas pro bello adversusTurcas, quod officium non ea qua par erat integritate gessisse visus est, ex Ciaconio, qui ignoravit hanc collectam pecuniam furto ablatam partim a rustici cujufdam filio, par- tim a presbytero, qui postea missi iu carcerem, ul- timoque addicti supplicio, fuetum confessi sunt, Linturio teste horum temporum scriptore. Vide celeberrimum virum Ludovicum Dupin de scri- ptoribus ecclesi sec. 16.p. 306. Præter episcopo— Nrt. j* tum Santonensem, quem possedit, ut iu confesto I est apud omnes, & Novariensem, Viterbiensem- que in ItaIia, necnon Gurcensem iu Germania, favore MaximiIiani imperatoris, ornatus est ab A- lexandro VI. cardinatis purpura sub titulo S. M. in Cosinedin, postea S. Vitalis, demumque anno 149 9. S. Mariæ novæ. Cum legatione Viterbiensi fungeretur, obiit Viterbii an. 1 5 o 5. ubi jacet in 1 J 0 $ • æde sacra SS. Trinitatis Augustinianonim cum hoc epitaphio : Raimundus Perauldi patriæ suæ San- tonensa apiseopus, ac S. Rom. eccl, presbiter cardinalis Gurcensis, proque ea legatus, adeo opulentia contemptor, ut elargiendo nihil sibi relinqueret, ab Julio tamen 11. pontifice maximo ditatus. Dum pa- — trimonii legatione fungitur, Viterbii obiit nonis Sep- ternb. an.salutis M. o. v. utque ab Julio tradita solum retinere occoeperat,’sic monumentum hoc haud quæsitum reverentia ejusdem approbare credendum est. Kixit annos septuagjuta. Fortepost hunc episcopum coIlocandus est Eu- stachius Santonum episcopus, qui an. 1 508. die 9. Apr. benedixit soIemniter Delphinam de Roca- folio, alias de Rupe-solio, abbatissam Elnonencæ diœc. Vabrensis, Nonenque, ut diximus in ab- batissis Vabrensis dioecesis, tom. 1. col. 294. LXII. FRANCISCUs. Sodsbih. ) Franciscus Soderin Florentinus, e stirpenobili Soderina, cardinalis Volaterranus vulgo dictus, & ejusilem sedis in Etruria episcopus, tandemque Ostiensis, & sacri collegii cardinalium decanus, nascitur 1453. 10. Junii, parentibus Thoma Soderino, & Dianora Tornabona. Qui a puero ad omnes disciplinas nobiles Pisis institutus, leges pubIice etiam profestus singulari existimatione, creatur antistes Volaterrae 147 8. a senatu Florentino ad Sixtum IV. missiis, ut postuIaret nomine relpublicæ a censuris ecdesiæ absoIvi. Innocentio VIII. pontifici ad apostolicum thronum astumto
? pariter gratulatus est, & obsequium publicum patriæ spopondit anno 1484. quin & reipubliaæ Florentinae jussii comes datur Carolo VIII. dum regno Neapolitano recuperando exercitum bellica virtute per Italiam deduceret, ln Galliam vero eo- dem munere legati perfunctus apud Ludovicum regem 149 8. tum Mediolani, Neapolitano regno armis parto, gratulatus est. Petro autem ipfius ger- mano, perpetuo Fiorentiæ dictatore designato, A- Iexander VI. eum purpura dignum censuit, hone- status titulo S. Susannæ 1503. pridie cal. Julii, & Romam reversus, a fuit Florentinis fausta ubique gratulatione excipitur. Exinde summa pollens Zzz ij 1082 ECCLESIA Sj ———— rei aulicæ prudentia, gratiam apud regem Franco— A ANNI rum Ludovicum XII. promeruit, a quo episco- CHK1STI patum Santonensem consecutus est : inde Cortonensem & Vincentinum, abdicata Voiatcr- rensi ecclesia.Sed postea, ut se habent rerum vices, in Leonem X. traditur conspirasse ; at crimen con- fesses, a pontifice veniam postuIavit, & in arce S. Angeli Romæ ergastulo mancipatus est. Leone ex- stincto, cum in Adriani VI. gratiam rediisset, ab ea excidit, ac tanquam publicæ paris perturbator in Adriani moIe iterum conjectus, teterrimum squal- Ioreni carceris expertus est ; eodem defuncto, gra- tiæ suffiagandi restitutus in comitiis, Romæ tan— j dem decessit decanus sacri coHegii, an. 15 24. die 17. mensis Julii, tumulatus ad S. Mariam de Po- pulo, cum hoc brevi titulo : Francisci Soderini epi- seopi Ostiensis & Volaterrani depofitum. Hactenus Ughellus, qui consuiendus in episcopis Volaterranis, ut Ciaconius, Victorellus & a ! ii, a quibus vir celebris, omnique litterarum ac scientianim genere peritissimus dilaudatur. Quod spectat ad ejus episcopatum Santonensem, de quo ne unum quidem verbum apud UgheIium & Sammarthanos fratres, nihil superestundepro- bari possit, præter litteras regias (lettres royaux) 15 07. quas obtinuit anno 1 5 07. & chartam quandam’ (visa appellamus) datam ab ejus vicario generali 1512. Johanne de Emporio, die 16. Aug. an. 1512. In ea vero dicitur basdicæ duodecim apostolorum S. Rom. ecdes presbyter. Abdicans hunc episco- patum, retinuit pensionem mille ducatorum, ut pro- bant libri decimarum diœcesis, anni 1516. SODWUN. LXIII. JULIANUS. Julianus Soderin Florentinus, PauIi Antonii fratris cardinalis Francisci filius, cessione patrui VoIaterranuspræsulcreatur 1509. sub Julio II. Adfuit concilio Lateranensi, transtatus inde ad ] ecclesiam Vicentiuam, permutatione facta cum Francisco de Ruvero 1514. 12. mensis Junii, quem pontificatum rexit ad an. 1522. Santonen- fcm insuper episcopatum in Gallia regendum sus- cepit : vir excelsi animi, & Galliarum regi ita ad- dictus, inquit UgheIIus tom. 5. ut eum non semel ad regnum Italicum invadendum incitarit Verum detecto hoc arcano, Adrianum VI. papam compulit ad iram in patruum cardinalem rei tantæmo- lis conseium, quem pontifex, Juliani interceptis litteris, iu Adriana mole conjecit, tanquam Italiæ tranquillitatis perturbatorem : Julianus vero, longe tutoque in loco in GalIia positus, pontificis iram 1 544. evasit : drfunctus an. 1 544. 3o. Julii, sepuItus est in sua eeclesia Santonensi. Habuit vero vicarios generales an. 1516. Johannem de Emporio, de quo supra, & Carolum Gommart canonicum & archidiaconum de Alnisio, priorem Sulbisiensem an. 1520. M LXIV. OdetUs. bretagne In actis cameræ rationum regiarum reperitur episcopus Santonum Odetus de Bretagne, Fran- risci 11. comitis de Vertus, domini d’Avaugour, & Magdalenæ dAstarac filius, qui anno 1548. Novemb. 14. hominium exhibuit comitatus Vir- \NTONENSIS. 1083 . tutum in Campania, procuratorio nomine Fran— — cisci comitis : at cum designatus fuerit tantum, nec ANNI consecratus, imo uxorem duxerit, ut videre est tom. 2. hist. genealog. regiae domus Franciæ Sammar- thanorum, inter episcopos vix locum habet iu tabulis ecclesiæ Santonensis. LXV. Carolus. n Dt BourboN. Caroius de Bourbon cardinalis Vindocinensis, ex Nivernensi antistite factus Santonensis 1 5 44. inde transtatus est ad archiepiseopatum Rotoma- gensem regia nominatione 1550. , De 1 LXVI. TRISTANDUS, Bizet. Tristandus de Bizet, origine Trecensis, & Cla- ravaIIensis monasterii aiumnus, abbas S. Nicolai in Bosco diœcesis Laudun.& Signiaci dicec. Rem. epi- scopus hujus sedis factus post Carolum Borbonium an. 1 5 5 o. sacramentum præstitit, & solemni pom— 1550. pa ingresses est mense Aug. an. 1550. « d. viro Petro Ia Jaunye ; attamen in aliis schedis lego possessionem adiisse Tristandumdie 29. Jun. 1551. Varios habuit vicarios generales, Gaufridum cTAn- gliers cantorem & canonicum anno 1551. Jaco- bum de Bizet suum nepotem, qui occisus est an. — 1559. sepultus in majori eecIesia die 27. Januar. Vivianum de Polignac 1563. Johannem Thi- baud canonicum 1569. & Petrum JoIy 1570. Interfuit concilio Tridentiuo, & an. 15 77. lega— r vit* collegio Cisterciensium seu Bemardinorum * Parisiensi mille libras Turonicas annui cenfus, a- pud quos jacet, exstinctus 1579. Corsepultum 1579. in CIaravalle ante altare omnium sanctorum ; iI- lius autem epitaphium hujusmodi est Lutetiæ : 7rz- stando de Bizet Trecensi, Clarevallis religioso, San-- tonensi episcopo, S Bernardo, cujus reliquias argentea capsa includi curavit, devotissirno, ac de Rer- ) nardinis, quorumstudiafundationejuvit, meritissi- mo : seater Nicolaus Boucherat Cistrrcii cœnobiar- cha, postremæ voluntatis executorposuis. Vixit annos 8 o. obiit 6. idus Novemb. At. D. LXXIX. Tempore hujus episcopi eecIesia major, cetera ? - que urbis a Calvinistis, qui ea potiti erant, destru- ctæ sunt, mense Julio an. 1568. qua in clade rc- liquiæ sacræ, ecdesiastica supeIIectilis, & omnia pene vetera perierunt instrumenta. Canonicis puI- sis, divinum officium cessavit usque ad diem 2 2. Octobris, quo cœperunt convenire in ecclesiam Prædicatorum desertam, Rege annuente. LXVII. NicoLAUS. LeCoRnd p M NicoIaus Ie Cornu de la Courbe, sacri consis- torii comes, Ambrosii domini de ia Courbe de Brfe torquati equitiS, & Magdalenæ de Ia Jaille fiIius, creatur episcopus buIla Gregorii papæXIII. data Romæ 8. idus April. 1 5 7 6. b quam exhibuit b capitulo die 5. Octobris ejusdem anni per Johan- nem Aigron suum procuratorem ; ipse vero die 8. * Ea de causa fingularis fit ejus memoria in capitulis gene » ratibus, ut obfervavi in capitulis ann. 1605. 1618. i6 » j. quæ ad manus nostras venerunt, in quibus post commendatos Papam, cardinales, principes, eaedem mistz pro Tristando, ac pro illis decernuntur. h Ex hac bulla Gregorii XIII-data an. 4. ejus pontificatus. liquet Nicolaum obtinuistc hunc episcopatum pcr rcCgnatio- nem Tristandi. 1084 ECCLESIA S ■ ■ Junii an. 1 578. possessionem adiit, & solemni. ANNI pompa invectus est, præstititque sacramentum ca- pitulo. An. 1582. die 26. Januarii jacta sunt 1^82* fue^amenta ecdesiæ restaurandæ. An.sequentiad- 1614.* concilio provinciæ Burdigalensis ; &an. 1614. 6 j 6 comitiis regni generalibus. Anno vero 1616. die 25. Nov. ceIebravit Burdigalæ in ecdesia S. An- dreæ nuptias Ludovici XIII. regis Franciæ, & ♦’°— Annæ Austriacæ. Obiit die 13 • ♦ Julii an. 1617. 1617* sepultusque est in choro suæ ecdesiæ, qui tunc erat ; sed hodie Iocus hic est iu navi. Eo sedcnte recipiuntur in urbe Jesuitæ, fratres Minores Recollecti, & moniales B.Mariæ de Monte-Carmelo, quæ postea in arcem extra urbem transtatæ sunt. • Item datus est patribus Minimis ad habitandum prioratus S. Ægidii Surgeriarum. ■RAOUL. LXVIII. MlCHAEL. MichaeI ante episcopatum decanus ecdesiæ San- tonensis, procuratoris cleri Gallicani officio fun- ctus fuerat in comitiis Lutetiæ habitis an. 1606. fueratque delectus a clero Santonensi cum Nico- Iao suo deceflbre ut comitiis generaIibus regni apud Lutetiam habitis an. 1614. intereslet. Designatus episcopus more solito bullas pontificias obtinuit 1618. datas 1 5. cal. Januarii an. 1618. Parisiis est in- auguratus in æde sacra fratrum Praedicatorum die 18. Martii ejusclem anni, a nuntio papæ ibidem commorante ; nec mora Santonas rediit & die 1 o. mensis Aprilis minima pompa urbem est ingrestus, & post præstitum solitum sacramentum, a decano & capitulo exceptus est, possessionemque adiit ec- 1 622. desiæ & cathedra suæ. Anno 1622. consecravit Rotandum Hebert in archiep. Bituricensem, uti diximus agendo de hoc antistite. Die 14. Julii 1630. an. 1630. Raimundumde Montagne consecravit in episcopum Baionensem, adjuvantibus episcopis Malleac. & Mirapicensi. An. sequenti cessit episco- patu. Fratrem suum Joachimum Raoul habuit vica-. rium generaIem, qui obiit die 9. Aug. 1621. Sub Michaelis pontificatu fundantur conventus Clarissarum Recollectarum strictioris observan- tiæ iu suburbio abbatiæ Santon. necnon filiarum nostræ-Domiuæ in aItero suburbio. Capucini autem iu Radum infulam, Æccommigrant an. 162 6. Raoul. LXIX. JacobUS. Jacobus nepos MichaeIis ex ejus fratre GuilleI- mo cameræ computorum Britanniæ in urbe Nan- netensi præside, renuntiatur episcopus regia sche- dula anno 1631. ineunte, cum fuisset senator in pariamento Redonensi, & Nannetensis seneseal— i lus. Possessionem adiit pcr procuratorem die 4. 163 2. Nov. an.ejusiIem.Consecratur die xi. Jan. 1632. Nannetisa Philippo Cospean Nannetensi præsule, adsistentibus Sebastiano de RosinadecVenetensi, & Claudio de Rueil Andegavensi episcopis. Die XI. Julii sequentis, quo urbem eeclesiamque sme pompa est ingrestus, sacramentum præstitit de mo- re capitulo. Initio sui pontificatus vicarium generalem habuit Carolum de Cerisay canonicum & archidiaconum majorem. Adfuit comitiis cleri 1635. Gallicani, annis 1635. & 1645. An. 1646. 1646. transtatus est ad sedem Mallcacensem seu RupeI- ANTONENSIS. 1085 A. lensem ; etenim hoc tempore RupeIla urbs quæ — * prius erat diœcesis Santon. cum pago Alnisiensi, ANNI Calvinistarum excuflo jugo, facta est episcopalis, CHRISTJ cathedra Maileacensi hanc iu urbem transsata. Ru- pellæ vero primus antistes fuit noster Jacobus, ut suo dicemus loco. Anno 16 3 5. sub hoc episcopo Urfulanæ apud Angeriacum stabiliuntur, & San- tonis instituitur seminarium clericorum juxta ec- clesiam S. Viviani. De t « V » V T TT BASSOM- Laa. Ludovicus II. furre. Ludovicus fuius Francisci domini de Bastbm- pierre, genere nobili apud Lotharingos, qui fuit B Helveticæ militiæ præsectns generalis, eques tor- quatus Franciæque marescallus, matrem habuit Mariam de Balzac d’Entragues, dignam quam con- jugem duceret Bassempetræus. Tranflato ad alium episcopatum Jacobo, Ludovicus nuper nominatione regia datus episcopus ecdesiæ Olorensi, ab eodem Rege designatur Jacobi succestor, bullasque pontificias obtinuit datas Romæ 6. idus Decemb. an. 1648. pontificatus Innocentii X. an. v. Anno 1648. 1649. Farifu5 consecratur in templo virginum Visitationis B. Mariæ vici S. Antonii, ab Henrico de Bethune Burdigal. archiep. & a Bartholomæo d’Eibene Aginnensi, Philibertoque Brandon Pe- tracoricensi episcopis. Postea Santonas venit, & die 15. Apr. præstito prius sacramento, receptus est in urbe & ecdesia. Die 1 5. Maii ipse & capi- tuli procurator paciscontur cum novo episcopo RupelIensi pro juribus utilibus veI honorificis ec- clesiæ suæ, & sacerdotiisdistrahendisadaugmentum episcopatus nuper apud Rupellam constituti. Æ- dium episcopalium farta tecta curavit, seminarioque clericorum, cujus curam dedit Missionariis S.Lazari, multa contulit, necnon eeclesiæ suæ, ad cujus cho- rum construcndum mediam fumtuum partem sup- peditavit. Adjutores vicariosq ; generaIes sibi assiim- sit Franciscom Josium de la Tour canonicum & archidiaconum, posteaque doctoremSorbonicum dom. le Ferron Ainisiensem archidiaconum. An. 16 5 3. die 8. Februarii, sacris undis tinxit in sa— 165 3. cello monialium Visitationis vici de Chaliot prope Parisios, Benedictam Henriettam Philippam a Ba- varia, cujus in baptisino suseeptores fuere Philippus Andium dux frater unicus Regis, & Angliæ regina. An. 1655. cœpit visitare omnes ecclesias paro- chiales dioecesis suæ, quo in officio pastorali biennium insumsit. Ut autem liberior esset in cpisco- palibus muniis obeundis, aulæ prorsus valedixit, &cum foret primus ab eleemosynis Philippo Re- E gis fratri unico, hac dignitate le se exuit. Anno 1660. missiis fuit a provincia Burdigal. ad gene— 1660. raliaderi Gallicani comitia Pontisaræ coacta. An. 167 5 • propter varia negotia ad suam ctclesiam 167 5. spectantia Lutetiam profectus est die 21. Octob. ibique obiit die 1. Julii anni sequentis. Coepus ejus sepultura donatum est in ecdesia S. Lazari, cor vero Santonas delatum jacet tabula marmorea tectum extra cancellos altaris, ubi Iegitur : Hic ja- cet cor Ludovici de Bassempierre episcopi Santo- nensis. Obiit die I. Julii an. Dom. M.DC.Lxxvi. Suo testamento heredes instituit presbyteros Missionarios S.Lazari, eorumque domum Santonis Zzz iij to86 ECCLESIA S constructam. Hic episcopus multis tum naturae, / ANNI tum gratiæ dotibus instructus, aliis praelatis iu assi- CH&ISTI jyj gj gregis custodia, in caritate erga pauperes, pietate, munificentia, morum sanctimonia suo aevo præfiifsit. Cum initio ejus episcopatus multi bellici motus Franciam turbarent, ad continendos in officio populos pagorum Santonensis & Broa- giensis, insuIarumque adjacentium, aut eosilem ad obsequium Regi debitum revocandos multum laboravit. Sedente Ludovico de Bassempierre reædifica- tur extra urbem conventus fratrum Minorum, cujus ignoratur siindatio. Certe hic exscribenda. inscriptio ad portam eorum ecclesiæ insculpta lapi— 1 di ; vix enim legi poterit intra decennium •* D. O. M Virginique Lauretanæ Verbum hominem divinitus concipienti has sacras ædes domumque Francisca- nam Calvinistarum olim effrenato sorore funditus eversas, christianissima Regina mater Anna Austria- casemperpia, semper augusto lautius instauravit, suadente suo consessetrio fratre Philippo Roy Minore Santonensi, doctore Sorbonico, ac totius Seraphicæ religionis dissinitore generali. M. DC. LXVI. < Sub eodem episcopo domus pubIica infirmo- rum prope episcopium committitur fratribus dictis a caritate. Duas cum episcopatu possedit abbatias, nimi- rum S. Georgii de Bofcharviila diœcesis Rotho- mag. & S. Volusiani Fuxensis, quibus multa bona procuravit, maxime quod in iis disciplina regularis restoreret ; priorem enim reformandam dedit congregationis S. Mauri monachis, alteram ascetis S. Genovesæ. Brune— LXXI. GUILLELMUS.’ Guillelmus apud Andes nobili ortus genere, I patre Antonio domino du Plessis de Gesse, matre Elizabetha Lanier optimis parentibus, post ope- ram navatam humanioribus litteris in colIegio Fle- xiensi, philosophiæ ac theologiæ studiis totum se se addixit Parisiis in regia Navarra ; doctorque theologus est renuntiatus in academia Parisiensi. Ob doctrinæ virtuti sque famam factus est vicarius generalis ecdesiæ Paris quo officio per annos 16. defunctus, ut dignus episcopatu designatus est a Rege succeisor Ludovici de Bassempierre in San- tonensi sede. Bullæ pontificiae quibus episcopus creatur, datæ sunt Romæ apud S. Mariam ma— _ 1677. joremanno Incarnat. Dom. 1677. m. calend. J Septemb. pontificatus Innocentii XI. anno 1. In- auguratur Parisiis in ecclesia S. Ludovici Jesuita- rum in vico S. Antonii, die S. Andreæ sacro ejusdem anni, ab archiepiscopo Parisiensi, ac episcopis EngoIisinensi & Audomaripolitano. Paulo antea, scilicet die 9. Novemb. possessionem acceperat per procuratorem eodem anno, & per se die Martis hebdomadæ majoris 1. Aprilis anno 1678. quo * Iemaire. ingrestus urbem, ab ejus præfecto dicto Majore * & scabinis seu aedilibus exceptus est, juravitque privilegia urbis se servaturum. Mox accedens ad eccIesiam salutatur a capitulo, antiquiore canonico ANTONENSIS. 1087 L loco decani qui aberat, ei ob seBcem adventum — gratulante, & duas daves argenteas in argumen— ANNI tum hominii offerente ; iu cujus manibus sacra- mentum præstitit episcopus de privilegiis capituli servandis illæsis. Ab hoc tempore usque ad mortem impigre exsecutus est munia omnia boni pa- storis, visitando ecclesias, lynodos cogendo, er- rantes oves ad oviIe revocando ; multos enim qui hæresi Calviniana polluti erant, convertit ; & præsertim an. 1685. Durandus falsus pastor hæreti— 1685. corum Calvinianæ sectæ apud Angeriacum, co- ram ipso publice suos errores ejuravit ; quem secuti sunt plurimi ejusil. urbis heterodoxi. Acutissima ’febre correptus cum stationes jubilæi percurreret, obiit die 2. Maii an. 1702. sepultusque est in ec— 1702. desia fratrum Prædicatorum juxta majus aItare a fatere epistolæ, in tumulo patrui quondam Santo- nensis canonici. An. 1685. 6i « 17’Novemb. fundatur con- ventus Minorum Recollectorum apud Jarnacum ad oram stuvii Carantoni per Guidonem Henri- cum Chabot comitem Jarnaci, regium provin- darum Santonensis & Engolisinensis præfectum, necnon Mariam Claram de Crequi ejus uxorem. Construitur etiam domus pubIica pauperum, seu hospitalis generalis, curis Guillelmi de la Brune- tiere episcopi ; ipsorum curam gerunt sorores hoP pitalariæ. LXXII. BeRTR AN DUS. SenaUT. Designatus est regia schedula ad Santonensem cathedram Bertrandus de Senaut die 3. Junii an. 170 2. sed mortuo consanguineo suo episcopo Au- gustodunensi, datur succeflor die 1 o. Augusti ejus dem anni, nondum bulla pontificia confirmatus, aut consecratus. LXXIII. ALEXANDER. VRltiS’ ) Alexander de Chevrieres de S. Mauris archidia- conus Matisconensis, post patrui sui obitum a Rege nominatus die 15. Augusti an. 1702. cum esiet canonicus, decanus & præpositus S. Pctri Matisco- nensis, & doctor theologus facultatis Parisiensis, laurea donatus die 22. Mardi anno 1 69 2. conse- cratus est episcopus ab archiep. Senonensi in ec- desia novitiatus Jesuitarum die 2 5. Martii anno 1703. & paulo postdie 7. Aprilis Regi fidem ju— 1703. ravit. Filius erat Honorati de Chevrieres comitis de S. Mauris, ex nobili & antiquo genere apud Sequanos, & Claudinæ de Damas Thianges non , inferioris nobilitatis. Obiit die 2 5. Decemb. an. L 1710. quem luxerunt boni omnes. LXXIV. HeNRICUS-AUGUSTINUS. Pueuat Henricus-Augustinus Ie PiIeur, Parisinus, fuius Johannis domini de Granbonne auditoris * com— „ putorum in camera Parisiensi, & Catharinæ Heu— re&orb. debert du Buislbn sororis domini du Buision comitis consistoriani & regii ærarii præfecti ♦, desti— ♦ natur episcopus a Rege christianissimo die 4. Apr. an. 171 1. cum esset abbas SpamacensiS& Bonæ— 1711. vallis ord. Cisterc. in diœcesi Pictav. Diplomate pontificio dato xin.cal. Novembr. accepto, un- giturinepiscopumab Emin. Card. de Noailles, 1088 ECCLESIA S. ——— adsistentibus Renato Francisco de Beauveau epi— l ANNI seopo Tomacensi, & Dominico Bamaba Turgot CHRJSTI Sagjguf} die 2 1. Dec. ejusil. anni. Regi fidem ob- strmxit in die Natali Domini.Die 7. Junii solemni ritu ingressiis est urbem. Sacrum magistratum eju- ravit desinenteanno 171 5. vel 1716. ineunte. LXXV. Leo. Leo de Beaumont decanus commendatarius monafterii de Carennaco congregationis Cluniacen- 1716. fu » designatus episcopus a Rege an. 1716. mense Februario ineunte, lacram accepit unctionem in æde novitiatus patrum Societatis Jesu die 3. Julii 1718. 1718. ab Annando Bazin de Bezons archiepisc. BurdigaIensi. Regi fidem juravit die 1 o. ejusilem mensiS. Ipso favente Cluniacenses monachi stric- tioris observantiæ in Carennacense cœnobium in- ducti sunt an. 1717. ANTONENSIS. 1089 L Quidam conjiciunt inter Santonenses episcopos — aliquem exstitisse nomine Leodegarium, titulo ANNI sancti & martyris honorandum, occasione testa— CHRISTI menti Johannis Millerii canonici Santonensis, conditi an. 1438. cujus hæc sunt verba : Item do & lego dicta ecclesiæ Santonensi octo marchas argenti pro faciendo reponi bene, decenter & honorifice ca- put B. Leodegarii martyris olim episcopi Santonensis, qui diu stetit in quodam… argenteo, diseupto propter senectutem… & operatum more antiquo…, cum mitra, sicuti est in monasterio S. Johan. Ange- liacensis caput B. Machuti. Hic vides memorari quemdam Leodegarium Santonum episcopum ; sed facile crederem scriptorem ex crassa ignorantia putasse Leodegarium fuisse Santonum episcopum, non vero Augustodunensem* DECANI SANTONENSES. I. TOhaNNEsI. decanus an. 1179. memoratur cum Ademaro episcopo. II. Gaufridus I. decanus subscribit cum Henrico episcopo Santonensi diplomati Alienordis regi— I næ Angliæ, dudssie Normanniæ & Aquitanorum &c. quo privilegia urbis Santonicæ asserit, dato an. 1199. Integrum instrumentum edidit Johannes Bestius in hili, comitum Pictav. p. 597. idem est ac G. qui testis fuit pactorum quæ fecit Henricus episc. inter rectores ecclesiarum S. Aniani & S. Fredulfi. Notatur iu chartis Grandimontensibus an. 1207. Eodem anno ibidem Pontius —decanus le- gitur. III. Petrus I. in charta Willelmi Engolisin. epi- scopi, an. 1213. IV. Audactus vel Odatus testis anno 12 21. in litteris quibus Hugo de Tauniaco cedit capitulo. Santonensi quamdam elecmosynariam iu pago Al- nisiensi. Legavit hic decanus eidem capitulo do- mum in urbe Santonensi, quam capituium anno j237. dedit in feodum. Forte est Odardus, qui an. 1234. diciturbonæmemoriæinchart. Gran- dimont V. WiUelmus I. an. 12 3 4. excepit donationem factam xenodochio S. Jacobi, X James, prope Talleburgum a Willelmo Vigier vel Viguier milite. VI. AmaIdus I. an. 1236. confirmavit aIiud donum factum eidem xenodochio a Guillelmo Gombauld & Constantiua ejus uxore : memoratur j adhuc an. 1241. VII. Bemardus an. 1241. mense Aprili adfuit Guillelmo de CuIens, quædam præfato xenodochio tribuenti. VIII. Petrus II. eodem anno mense Julio do- navit huic Ioco muIta bona, ea loge ut celebraretur anniversarium pro se & pro suis parentibus. Anno 1257. die Veneris iu octava apost. Petri & Pauli confirmavit donationes plurimas factas ab Hugone humili D. de Talniaco super Carantonum prioratui de Trisiaco, videntibus & audientibus hæc JR.de sancto Asterio, tunc temporis priore de Trisai, R. Alexandri & W. Aimerici monachis, & Johanne de Brafficc præposito de Talniaco : & Ar. Jole valeto. 1 Actum & datum in ecclesia S. Ypoliti citra Taln. an. Domini M. CC. xxxII. Nn. 1268. Petnisdecanus emit duos avenæ modios annuos a Beatrice vidua Heiiæ domini de Jauzac. IX. Pontius I. de Ponte an. 1275. frater episeopi Santonensis cognominis. X. Pontius II. de InsuIa decanus Santon. cum P. episc. Aduren. electus arbiter a partibus, compo- nit diuturnam centroversiam inter episcopos Vasa- tenses & regios ministros, an. 1283.Compositionis instrumentum continetur iu codice viri d. Vioni Herouvallii. Observavimus tamen in episcopis A- durensibus, nimirum in Petro, pro Santonensi, Iegi , in charta SiIvæ-majoris, Engolifinenjt. ’XI. Hugo Vigerius memoratur in charta Petri episcopi, quædam capitulo cedentis anno 1284. Ipse an. 1287. dedit capitulo decem libras annui redditus, ut celebraretur festum Conceptionis B. Mariæ & Decollationis S. Johannis. Memoratur adhuc an. 1292. post lynodum temporis Paseha- Iis. An. 1300. testamento suo dedit decem libras annuas pro fundatione capellaniæ quam appeIlat vicariam presbyteralem. XII. Bengarius, forte Berengarius, præerat ca- pituIo an. 1307. quando quædam acquisivit. Jam obierat an. 1314. ut liquet ex instrumento Petri ) Consalis, qui erat curator & exsecutor ejus testamenti. XIII. Simon de Archiaco cardinalis, decanus erat an. 13 20. ut probat bulla Gregorii XI. pro capitulo Santonensi, in qua diserte dicitur Simo- nem hoc anno decani locum tenuisse. Testamenti sui tabulas scripsit die 5. Maii anno 1323. quibus jubet coepus suum sepulturæ mandari in saceJlo S. Johannis ecdesiæ Santonensis ; in qua supersunt adhuc vestigia magnifici ejus tumuli. XIY. Gaufridus II. an. 13 42. præest deliberationi cuidam capitulari, in qua dantur litteræ in toQO ECCLESIA S gratiam incolarum cujusilam parochiæ dictæese X i Sauvan, quæ jurisdictioni capituli subestr XV. Guillelmus II. an. 1346. emit quoldam annuos redditus. XVI. Gaufridus III. an. 13 47. dat pratum Jo- hanni Constantino in parochia S. Severini de Pa- lernes, diœcesis Santon. ob præstita sibi ab eo gra- ta officia & obsequia. XVII. Arnaldus II. Goiiin an. 1390. condit testamentum, quo legat choristisecclesiæ S. Petri Santonensis vineam apud Senouche sitam, cum onere celebrandi qualibet hebdomada duas missas ; choristæ qui modo non sruuntur hac vinea, missas non dicunt. j XVIII. AmaIdus III. de AurioIa decanus Le- movic. simul legitur decanus Santon. anno 1398. Vide in decanis Lemovic. XIX. Petrus III. de Prisac papæ capellanus, & in sacro palatio causarum auditor, memoratur an. 13 9 9. in instrumento capituli, & anno sequenti, in placito senatus Parisiensis mensis Augusti ; item in actis capituli anni 1401. quibus procuratores in omnibus capituli negotiis instituuntur Helias Gaufridus, & Petrus Arnoul. Quidam Petrus de- canus Santonensis testatur visam a se bulfam quan- dam Gregorii papæ, datam Perusii an. 8. pontific. in gratiam Cluniacensium, sed ignoratur cujus Gre- gorii sit bulla. XX. Stephanus Labouna Iegum doctor, anno 1421. die 15. Aprilis nominatur iu charta qua locatur quædam domus. Item an. 143 1. dat visa pro capella quæ ad ejus collationem pertinebat. XXI. Johannes II. de Martrolio, Martreuil, an. 1432. recensetur in comitiis universitatis Pic- dee taviensis. An. 1433. hominium excepit Johannis deToutessan. XXII. Dionysius licentiatus in Iegibus, anno 1453. exhibuit pro capitulo hominium, ob feo- dum de b Valliere, die 24. Maii. Anno 1457. ejus testamenti exsecutores emerunt tres libras an- nuas pro ipsius anniversario, ex charta quæ recen- setur in recognitione instrumentorum igne absuin- torum an. 1 5 6 8. iu procella Calvinistarum. Hunc Dionysium alii cognominant le Mire ; alii aliter. XXIII. Petrus IV. Gaillon, al. Gailloti, licen- tiatus in legibus, memoratur in quodam visa an. 145 5. & die 12. Junii 145 6. in locatione cu- juldam agri in parochia d*Ecurat. Præfuit capitulo generali an. 1463. XXIV. Thomas du Clion notus ex bulIa Sixti papæ IV. data in gratiam capituli. Antequam esset decanus, fuerat archidiaconus Santonensis. Institue- rat duas missas unaquaque hebdomada dicendas, in gratiam inferioris chori, assignatis sufficientibus redditibus, quibus amissis, non amplius milsæ celebrantur. XXV. Johannes III. Milonis, professer sacræ paginæ notatur iu actis capituli die 7. Januarii an. 1476. XXVI. Savaricus de Vivone in charta capituli an. 1480. ratam habentis die 12. Maii capella- niam fundatam ab Aimerico Ythier preSbytero. XXV1L Guido I. de Tourestes, nominatur in bulla Innocentii VIII. data iu gratiam capituli an » ANTONENSIS. 1091 \ 148 8. adversus nonnullos rectores parochiarum, qui ipsi volenti parochias illas visitare obstrterant. Post mortem Ludovici de Rochechouart fuit electus episcopus a nonnullis canonicorum ; at Petro de Rochechouart nepoti Ludovici, quem alii eie- gerant, cedere coactus est, retenta nihilominus pen- sione. An. 1512. fundum assignavit pro celebra- tione anniversarii sui, & an. 1515. pro cantanda missa de Beata qualibet hebdomada, eo die quo incidebat festum Conceptionis ejufdem sanctissimæ Virginis. Feudum 200. vel 300. librarum annui redditus dedit scholæ cantorum. Construxit elegans sacelluin in ecdesia majori, & tria fundavit sacer- B dotia sub capelianiarum titulo. Anno 1 5 1 5. die 17. Aprilis dimisit decanatum capitulo. Adhuc erat in vivis 1518. tuncque apud S. Johannis An- geriacensis fanum sedebat, ex actis publicis. Ejus obitus ignorantur locus & tempus. XXVIII. Johannes IV. de Tourestes fuit eIec- tus a capitulo & institutus die 17. Aprilis 1515. cum jam esset canonicus & cantor ecclesiæ Santon. hanc dignitatem obtinebat adhuc an. 1518. XXIX. Johannes V. de Refuge decanus erat an. 15 20. ex iitteris datis hoc an. die 21. Octob. quibus capitulum donat quemdam dericumcapel- lania fundata in ecdesia S. Mauricii prope Santo* C nas. Inscribitur actis capituli adhuc anno 1524. Sepulcrum ejus est pone altare majus. Fuit prior S. Eutropii. XXX. Carolus I. Gomard, an. 1529 « memo- ratur in bulla Clementis papæ VII. qua ex una præbenda fiunt duæ semipræbendæ : suintibus suis fundavit duas in ecdesia cathedrali capellanias. Transcripsit decanatum sequenti an. 1531. Obie- rat an. 1 5 3 3. die 6. Junii, ex quodam instrumen- to acto inter exsecutores ejus tellamenti & capitu- lum. XXXI. AbeI du Chatenet canonicus ecdesiæ Santonensis, possessionem iniit decanatus die 5. b* Octobris 1531. Tentavit se subducere jurisuictio- ni capituli ; sed causa cecidit in pariamento Burdi- galensi. Ejus tempore an. 15 3 8. capitulum gene- rale canonicorum abrogavit consuetudinem comes- sationum, quæ siebant ob antiphonas O. cantari soiitas a. dignitatibus septem diebus ante diem Na- talem Domini. Abel decanatum resignavit capitu- lo in favorem Ludovici qui sequitur. XXXII. Ludovicus Guittard, recipitur die 5. Decembris an. 1 5 5 3. ex numero canonicorum afsumtus. Ejus tempore heterodoxi ecclesiam de- struxerunt, vixque eorum furorem evasit decanus, qui bis a clero ecdef. Santon. missiiS est ad Regem pro religionis orthodoxae negotiis. Obiit 24. Apr. 1584. sepultusque est in sacello S. Thomæ maj. • ecclesiæ. Ejus non sine laude fit mentio iu capituli registris. XXXIII. Antonius Baudoin Iicentiatus in Ie- gibus, canonicus ecclesiæ Santon. & cieri fyndicus, eligitur in decanum die 26. Aprilis 1 $ $4. reci- piturque die 5. Maii. Obiit 19. Januar. an. 1 5 8 6. sepultus in sacello S. Sepulcri majoris ecclesiæ. XXXIV. Carolus II. Guittard, Ludov. Guit- tard frater, licentiatuS in Iegibus, priusquam miIi- tiæ clericali fuisset adscriptus, erat legatus senesealli Santonensis, 1092 ECCLESIA S. Santonensis, & tempore procellarum pro religio-A ne, sua prudentia utilem provinciæ navarat opc- ram. Quapropter capitulum consensit an. 1593. ut sacellum S. Thomæ ipsius familiæ pro loco se- puIturæ concederetur, ibidem jacet mortuus die 10. Novembris an. 1598. cujus epitaphium iu marmorea tabula parieti affixa hæc de eo docet : DEO O PT— MAX. Karolus Guitard nobilis, actib. q. ad exempl. præcipuus, per an. XLH. Santon. provinc. senescal. dissicilim. temporib. singulari prudentia vigilantiaq. fiatum optim. provinc. reddidit, de ea omnib. exempl. g bene merit. operamq.fort. ac stren. in ea cura & ad- miniflratione navatam VI. regib. Xianissi. Francisco Henrico II. Fran. 11. Kær. IX. Henri. III. Plenri. Illi, approbavit. Sapientia, honoribus, opi- bus, amicis circumfluens, post annum ætatis LXVI II. mundi curis quibus feffics erat valere juffic, totumse Deo dicavit, honorifq. ergo decan. insignis ecle. ca- thedr. factus summa santit. Ann. XI. quos vitæ re-- liq. habuit, ei. mun. præsait. donec An. M. D. XCVIII* x. Novembr. feliciter obdor, in Dn. Vixit Ann. Lx xix. Requiescat in pace. XXXV. Michael Raoul suffectus est Carolo q an. 1598. quem ex diœcesi Andegav. oriundum, & licentiatum iu legibus suisse lego. An. 1605. fuit deputatus ad comitia generalia cleri pro pro* vincia Burdigalensi. Decanus fuit usque ad an. 1617. quo creatus est episcopus. Tunc suo nepoti transcripsit decanatum. XXXVI. Joachimus I. Carolus de Cerisay, receptus est decanus die 13. Febr. 1618. iu locum avunculi sui ; prius erat canonicus & archidiaconus Santonensis. Præfuit autem capitulo usque ad an. 1628. quo mense Junio dimisit suam dignitatem in manibus capituli. XXXVII. Joachimus II. de Cerisay, superioris decani frater, Reginæ matri ab eieemosynis, quam ANTONENSIS. 1095 secutus est quando ex Francia secessit, decanatus possessionem iniit die xl Junii an. 1628. Cum abiisset e regno, capitulum aIium decanum creavit die 12. Sept. an. 1631. sed irrita fuit hæc esectio. Obiit die 8. Septembris 1640. sepultus que est die 9. hujus mensis in navi ecclesiæ prope portam chori juxta fratrem suum. XXXVIII. Joachimus III. Gaignon, doctor theologus diœcesis Cenomanensis, nominatur de- canus die 9. Septembris 1649. posuissionemque iniit dic 1. Octobris. Obiit an. 165 2. die 4. Jul. jacetque prope fratres Cerisayossuosantecesiores. XXXIX. Nicolaus Gombaud, canonicus & cantor ecdesiæ Santonensis, fit decanus die 5, Julii an. 1652. pius erga pauperes, favit fratribus* * bscr"* qui pauperum ægrotorum curam habent nuper 4’ apud Santonas admissis. Obiit die 29. Octobris 166 5. jacetque in choro ad fatus dextrum. XL. Guido II. Carolus Chabot, electione capi- tuli fu decanus die 3 1. Octobris 16 6 5. ad cujus dignitatis possessionem accessit die 1. Novembris sequenti, sed non pacificam, quippe nonnusii canonici aIium elegerant, contra quem tamen asser- tus est Guido senatufeonsulto parlamenti Parisien- sis in ea dignitate, quum an. 1677. libere dimisit. XLI. Guido III. Carolus Chabot de Jamac, alterius ex fratre nepos, eIectus die xi. Augusti 1677. cœpit præesse die 4. Octobris. Mense Ju- nio an. 1685. abdicavit. XLII. Jacobus du Plessis Geste de Ia Brune- tiere, Guillelmiepiscopi frater, doctor theologus, canonicus & major archidiaconus ecclesiæ Santon. die 13. Junii 1685. adiit possessionem decanatus. XLIII. Henricus du Plessis Gestr de la Brune- tiere, cessione patrui sui Jacobi factus decanus ex canonico & majore archidiacono, mense Aprili an. 1709.* adhuc vivit. **7.17 « . Hunc decanorum catalogum præsertim debe- mus diligentiae viri cI. Petri de laJaunie presbyteri & Santonensis ecdesiæ canonici. VETERA MONASTERIA ET ABBATIÆ diœceIis Santonensis. HISTORIÆ abbatiarum quæ etiamnum exstant, praemittere solemus compendiariam p commemorationem de veteribus monasteriis, n qua sint, quæ aut non stant amplius, aut a pristino defecerunt statu. T. ( Sedaciacum, quo nuIlum antiquius nobis no* J^**5*’tum in pago Santonico, jam conditum erat cum S. Eparchius annos natus quindecim, eo confugit, & Martinum abbatem rogavit ut se in mona- ctium reciperet. Martinum hunc Mabillonius sus picatur esse Santonicum illum abbatem, de quo Gregorius Turon. loquitur lib. de Gloria Conrcssi cap. 101. Sedaciacumque esse vicum qui modo vocatur, X Martin de Sarsey. Porro hujus sancti abbatis corpus Palladius episc. Santonensis in decen- tioremtranstulitlocum, testr Gregorio Tur. eo- dem lib. cap. < 7. Tornus II. S. Eparchii monastrrium apud Santonas con— s. Eparchii y struitur in honorem hujus sancti a Waldrico San- tonicæ urbis cive haud ignobili, simulque domus ad pauperum necessitatem, in ipsius prædio super Carantoni fluvium, cujus cum agrum Gratherius quidum occupare tentasset, Rusticus abbas restitit. Vide Mabill. ad an. 5 8 1. n. XI. Sanctorum Stephani & Eutropii monasterium, s.Eatropii. suam Palladio Santonum episeopo debet originem ; hic enim basilicam in honorem S. Stephani, in ii- lius urbis suburbio construxit, tumque S. Eutropii Cons.c. 5 c. primi illius civitatis episcopi & martyris corpus, in locum abs se in iUa basilica praeparatum trans- vexit, unde postea nomen S. Eutropii obtinuit, in monasterium ordinis S. Benedicti postmodum conversa. An. 1056. regnante Henrico Pontius erat prior ecdesiæ S. Eutropii, quam WilleImus Aaaa 1094 ECCLESIA’ comes Pictavensis Hugoni abbati Cluniacensi an.. 1081. concessit, ut patet ex his ejusilem litteris : /mSciT" Charta WillelmicomitisPictavensisdeS. Eutropio Santonensi. /’N nominesanctæ & individua Trinitatis. Ego Willelrnus Pictavensis comes ac totius dux Aqui- taniæ, peccatorum meorum memor, ut Deus fieri di- gnetur immemor, consilium accipiens a legatis apo- stolicis veneranda sanctitatis viris Amato episcopo Olorensium, Hugone Dienfiumdicentia & auctori- fate ipsorum, ecclesiam B. martyris Eutropii cor- pore infignem, postquam de manu ldtcali eripui, & ei libertatem, Deo donante, adquifivi, consensum ■ etiam constituendiin ea ordinis monastici non solum æ prædictis vicariis, sed etiam ab episcopo Sancto- nensi & canonicis obtinui. Transcribo & transsundo legitima transcriptione de manu mea in manum B. Petri Cluniacenfis monasterii, cujus abbatem dom- num videlicet Hugonem præsentem video, ut locus iste ad servitium Dei ordinandus per eum ejusque successeres omnibus deinceps temporibus drsponatur, & præter censum V.solidorum cum reverentia ma-- trici ecclesiæ deluta, nulli hominum quicquarn do- beat. Rogo vos, patres reverendi, qui vineæ eccle- siasticæ cultores vise B. Petri advenistis, ut donum hoc confirmetis & corroboretis ficot oportere scitis, < figillo vestræ, id est apostolicæ auctoritatis, & perpe- tualiter ratum censeatis. Confirmo ego A, Olorenses episcopus sanctæ Romanæ sedis vicarius & omni auctoritate corroboro. Ego quoque H. Diensis piæ- sulejusdem legationis sociusjdconlaudandum censeo. Quacumque autem persona hanc tanta auctoritate fubnixam præsumserit quocumque diabolico ausu in- scingere, noverit anathematis se gladio trnnssigen- dam. Abbas Lemovicensis intesisuit Ademarus, abbas Angeriacenses Odo præseus suit, suerunt & præsentes abbas Casæ-Dei Seguinus, abbas S. Cypriani RainaIdus. Personæ laicalesistæ sunt quæ viderunt & laudaverunt • domnus Calo vicecomes, Robertus Burgundiis, Willelrnus Bastardus, Do- minellus vel Senioretus præpositus. Non defuerunt fratres conscriptione digni de ordine monastico, domnus Teuop de palatio domni papæ, domnus Wido monachus de Casa-Dei frater comitis Nivernensa, Cluniacenses domnus Falco de Galliniaco olim di- ctus, domnus quoque Gerente, & domnus Pontius, & multi alii. Quæ ordinatio consummata sive com- pleta est in camera quadam sancti Eutropii a manu comitis, in manum domni abb. Clunienses Hugonis, anno Incarnationis Dominicæ m. LxxxI.ind.Iv. mense Januario, III. idus, regnante Philippo apud Francos t apudTeutonicos & Italos Heinrico, apud’ Romanospræsidente matri Ecclesiæseptimo Gregor, sub Aquitanorum comite Ganseedo Wlllelmo, anno & hebdomada qua synodus Santonensis est cele- brata ; super omnes reges imperante indeficienti vi- gore Domino nostro Jesu Christo com Patre & Spiritu sancto æquali & consubstantiali potentia per infinita sæcola sæcolorum. Amen. Ab hoc saltem tempore S. Eutropii monaste- riumest prioratus tantum ord. Cluniacenfis, cujus priores hos recenset D. Claud. Estiennot in Anti- quitatibus Benedictinis Santonum. SANTONENSIS. 109 ; A Pontius I. anno 1 o 5 6. ex charta Julianæ de Tezaco relictæ Hugonis de Pontac. Gerardus an. 1086. ex charta Gaufredi non* nulla dantis S. Eutropio apud Gasserat. Pontius II. an. 1113. & 112 8. quo Guillel- mus dux Aquitaniæ dimittit omnem consuetudi- nem quam habebat in podio S. Eutropii. Guardradus anno 1171. ex litteris Ademari episcopi. Seguinus anno 1221. paciscitur pro litigiosis apud molendinum de Lucerat. Guillelmus an. 1270. ex litteris Fulconis do- mini de Mastaco & de Momiaco. B Petrus I. an. 129 2. in concordatis aliisque pa* ctis in prioratu de Allodiis. Johannes I. anno 1301. paciscitur cum abba « tissa B. M. Santonensis. Renaudus 1317. ratas habet quasilam commu* tationes factas a priore de Joviniaco. Ludovicus 1. de Villiers 139 6. & 1398. Serangius de Alleria 142 2. PetrusII.Thomas 1439. *n t^buIisdomus de S. PaIladio, X Palais, & chartulario parthenonis B. Mariæ. Odo de la Beaume 1444. & 1476. Johannes II. Grany 1490. hic prior majus — campanile absoIvit. Ludovicus II, de Rochechoiiart, vi cessionis Johannis prior erat an. 1506. fuit episcopus San- tonensis. Cessit sequenti. Franciscos I. du Mas per cessionem Ludovici prior erat jam an. 1500. Jacobus 1. de Verule annis 1514. & 1 < 16. Johannes III. de Refuge prior commendatarius an. 1543. &c. Fuit decanusecdesiæSantonensis. Philippus de Cosse an. 1539. prior commen- datarius, optimus fuit monachorum pater. Jacobus II. Olivicr cancellarii Franciæ frater an. 1554. Eranciscus II. Nouet, cujus temporeCalvinistæ monasterium pestumdederunt Potentianus de la Place Caritatis ad Ligerim monachus, erat prior ante an. 1 576. Michael Navy Belga an. 1 5 87. Petrus III. de la Place iu monasterio Caritatis monachum professiis, præfuit ann. 1 5 9 6.9 8. &c. Claudius Renou Caritatis monachus, fit prior an. 1611. Franciscos III. Chenu ejusilem monasterii mo- nachus, sedente Claudio sodali suo, fit prior anno 1618. Petrus IV. Ie Villam monachus S. EbruIsi re- 11 signavit an. 16 3 3. Benedicto BugnM, congregationis S. Mauri mo* nacho. Thomas Dreux per cessionem D. Benedicti factus prloran. 1650. permutat cum Amando du Cauroy. Amandus du Couroy de monasterio bene me* ritus, præerat an. 167 5. item an. 1685. quo vi- sitatoris ordinis iu provinciis Pictav. & Santon. officio fungebatur. Carolus du Couroy prior an, 1693. 1096 ECCLESIA S ABBATIÆ QUÆ MODO EXSTANT ! J ANGERIACUM, X Jean d’Angefy, ordinis S. Benedicti. Bassacum, Bassec, ord. S. B. VaIles S. Stephani, X Estienne de Vaux, ord. S. B. Talniacum, Tonnay-Charantes, ord. S. B. Beania, Baigne, Utd..S.^. Fons-dulcis, Font-douce, ord. S. B. Tenalia, la Tenaille, ord. S. B. S. Leodegarii, X Liguaire, ord. S. B. Masilio, Maselion, ord. S. B. B. Maria fem. Nostre-Dame de Saintes, ord. S. B. Sablonceilæ, Sablonceaux, ord. S. Aug. 1 B. Maria (se Castris, Chastres, ord. S. Aug. Frelhada, la Frenade, ord. Cist. sjein ANGERIACUMseuANGELIACUM. « Angely. I. A NgerIACUM seu Engeriacum & Ingiria- _/>_cum, quod Angeliacum vulgus appeliat, & quidam recentiores Angeriam, oppidum est pagi Santonensis ad Vultumnam fluvium, la Bou~ tonne, quiuque circiter leucis a Mediolano Santo- num distans, quod monasterio cognomini celebri- tatem suam acceptam refert. Ibi regium olim palatium, quod Plpinus Aquitaniæ rex in cœnobium ordinis Benedictini, suadente Ludovico patre, con— ( vertit. Sic enim habent chronica tum Ademari Cabanensis, tum S. Maxentii, vulgo Malleacense Vl DC<X’ffi^m : Anno d. CCC. xxxviII. * obiit Pictavis Pipinus Aquitaniæ rex, sepultus Pictavis apud S. Radegundem. Hic jusse patris fecerat monasterium de Engeriaco, Brantosmense, & S. Cyprianum Pictavis. Virgini Dei-paræ sacra erat vetus loci basi- lica, quam sancto Johanni-Baptistæ PipinuS nuncupatam voluit, ob transtatum in eam caput (sic tum jam creditum est) sanctissimi præcursoris.Vix autem a constructione monasterii anni circiter tri- ginta effluxerant, cum a Normannis funditus ever— _ lum cst, videlicet anno 8 67. quo, ut ait auctor1 chronici Malleacensis, castrum S. Savini, & cæno- bium quod in eo est, remanstt in Aquitania solum, aliis destructis. At e suis tandem ruinis, ante medium leculum decimum, excitatum est a Ratgario comite, & Ebbone, assensu Ludovici Transmarini, cujus diploma uti etiam aliud Willelmi Caput-stu- c x col Pa Aquitanorum ducis retulimus inter instrumen- ^6+. & ta. Subsistit hactenus, post varias clades, sub con- C, XLcoL gregatione S. Mauri Angeriacense monasterium, * ’cui aliquando Eparchiense, Bassacense, &c. sub- dita fuisse legimus. Qui plura de Angeriaco scire voluerit, adeat Armandum Maichin Angeriacen— j sem, dominum de la Maison-Neuve, lib. 1. cap. 4. historiæ provinciarum Santonensis, Picta vensis, Alnisiensis & Engolisinensis, quam anno 1671. edidit Gallice Angeriaci. ABBATUM CATALOGUS. I. AÆARTINUS jam abbas sancti Cypriani, iVJLubi vide, consecutus est clavum mona- sticæ gubernationis in Angeriaco an. 941. quo Ludovicus Transinarinus, causa restituendi mo- nasterii, præceptum regale ei concessit, quod col. 46^. vide inter instrumenta. De Martino mentio ha- Tornus //. ANTONENSIS. 1097 A. betur in necrologio, die 12. Aprilis, al. XIL calend. Aprilis. II. Aymo abbas item sancti Cypriani,.regimen etiam Angeriacense retinuisse censetur, ex chronie. Malleacensi, inquo legitur venerandum abbatem Aymonem S. Johannis-Bapt. sanctiqueCypriani, cum Rainaldo monacho familiari suo, coepus S. Reverendi a Noiastro Nouastres Pictavos in mœ nasterium S. Radegundis transtulisse, quod postea Rainaldus ejus successer, consilio Guillelml ducis Aquitaniæ, in monasterium Angeriacense tranfe portari curavit. De eo necrologium, xm. calend. Januarii. 1 III. Gaufridus I. an. 9 65. IV. Rainaldus I. quem supra vidlmus familiarem fuisse Aymonis abbatis, sedebat jam anno xi 1. Lotharii regis, & adhuc anno xv. mense Januar. * * V. Girbertus an. 980. quo fere tempore Boso cIericus & levita salinam suam indominicatam, quæ est sita in pago Alniense, in marisco, qui vocatur Aitriacus, dedit ad monasterium S. Johann. Bapt. Ingiriacensis. X Willelmi comitis ; S. Airaldi vice- com itis ; S. Josseedi comitis ; S. Arberti ; S. Kade- loni vicecomitis ; S. Girberti abbatis, qui hanc chartam dictavit, datam mense Aprili anno xxvn. * ♦ « A xvu. regnante Lothario rege. — VI. Walterius, idem sortasse qui decanus sub Rainaldo abbate anno xv. regni Lotharii, Girber- to immediate successit, ex chartulario Angeriacen- si, ubi legitur quod Alibertus vendiderit Walte- rio abbati S. Johannis, & monachis ibi degenti- bus, quandam salinam, quæ est sita iu pago Al-- niense, in marisco qui vocatur Aitriacus, &c. Da- ta mense Junio an. xxvII. regnante Lothario rege. VII. Robertus abbatiam rexit an. 9 8 8. ex fide Sammarthanorum. VIII. Aimericus L emit ab Ademaro & uxore ejus Giralda, salinam sitam iu pago Alniense, in marisco qui vocatur Girus, in terra S. Germani, &c. Data mense Octobri, regnante Hugone rege. IX. AIduinusseu Hilduinus, petente Willelmo Aquitanorum duce, regimini admovetur, privilegio Hugonis regis Francorum ; sub cujus abbatis præfectura, anno scilicet 1010. mense Octobri, non 1 o 2 5. ut vult Baronius, caput Johan. Bapt. revelatur. Qua de re sic loquitur Ademarus Caba— m nensis : Post hos dies dignatus est Dominus clarifi-— ubiioth.’ care temporaserenissimi ducis Willelmi ; in diebus W’ suis namque caput S. Johannis in basilica Angeria- censt, in theca saxea turrita instar pyramidis, inventum est ab Alduino clarissemo abbate ; quodsan- £ cturn caput dicunt esse proprium Baptistæ Johannis.. Tunc Guillelmus dux post Paschales dies Roma re- gresses, hoc audito, repletus est gaudio, & fanctum caput populis ostendendum decrevit, & reconditum ipsum caput in thuribulo argenteo, ubi litteræ leguntur : Hic quieseit caput præcursoris Domini. Exstat etiam tempore Alduini abbatis donatio facta mo- nasterio de alodo, qui Carbonerius * dicitur, a « Charbcr Gelia quadam famula Christi. In necrologio nota- tur xvi. cal. Aprilis deposttio domniAlduiniabba- • D. Claud. Estiennot Rainaldo subrogat Fulcherium. ek chartul. inquit. fol. i ox. at hic fortaise. cum jam eflet abbu S— Cypriani, Girbcrto Angeriaci curam commisit. Aaaa ij 1098 ECCLESIA S tis ; quo mortuo, & quidem non multo post illam l inventionem, de qua supra, Willclmus dux Odi- iiid vae sonem Ciuniacensem abbatem accersivit, qui in J7/. * monasterio S. Johannis regularem renovavit distri- ctionem, ibique Rainaldum abbatem instituit X. Rainaldus II. S. Odilonis discipulus, brevi tempore præfuit, cui LanduIfus episc. Taurinen- sis, ob concessam sibi partem capitis S. Johannis Bapt. cum consensu Willelmi comitis & Istonis Santon. episcopi, dedit eccIesiam S. Secundi, in territorio urbis Taurini. Vide Baluzium tom. IV. MisceIl. p. 445. & Bessiiumhist.comit. Pictav.p. 325. Rainaido subrogatus est * e/. 1 o 21. XI. AimericuS II. Hic an. 1018.* quasdam 1 commutavit possessiones cum monachis S. Benedicti Quinciacensis, charta Pictav. data mense Aug. regnante Roberto. Reperitur an. 1027. in dona- tione Willelmi comitis, necnon iu fragmento hi- storiæ Aquitanicae ; itemque in rescripto Johannis XX. summi pontificis, dato ad tutelam Angeria- coi. censis cænobii, quod videtis inter instrumenta. XII. Arnaldus an. 103 8. id. Sept. nonnulla acquisivit a Raimundo sacerdote S. Petri-puellaris apud Pictavos, cum consensu Ermengardæ abba- tissie SS. Trinit. Pictav. &c. quo circiter tempore, seilicetWillelmi comitis sponn Agnetis, cum Attel- dis nobilis & illustris fem. monast. Carantiniacum < construxisset, WilleImus supradicti comitis filius ♦ d ?. Rai— ab Arnaldo* abbateIngeriacensiinterpellatus, ac- eBejiiuf cepstr ab eo ducentis solidis, ipsam vicariam præ- iHmargine dicto abbati & monachis vendidit, præsentibus primatibus atque principibus, quorum signa sic RainaUue exhibentur : S. Willelmi comitis. S. Alonis ♦ episcopi. S. Godefredi archiepiscopi. * S. Isem- a quadam beiti episcopi. * S. Girardi episcopi ; * qui BeleruJe r.. /• J.n r r « 3 mnsc Jnio, omnes unammiter lupradictam excommumcatio- tsiesaHao nem fecerunt. S. Ebbonis. S. Constantini de a’ne«xg"i. Metulo, de Afeste. S. Aimerici divitis. S. Ran- Roberti re— nulsi. S. AIeardi præpositi. S. Bernardi comitis. * f. Istonis S. Audeberti. S. Girberti. S. Airoardi fratris- Santon. ejus> g. Willelmi vicecomitis. Anno 1039. ♦ Pidaven— mense Aprili Aldeardus cognomento Seniore- ♦En olism tus » ^edit Arnaldo abbati quoddam monasterio- c. xxviii* Ium super fluvium, qui Caranta dicitur, situm, col.483. jn honore S. Saviniani martyris dedicatum, ubi idem gloriosus martyr per coronam martyrii mi- gravit ad coelum, cum omni loci adjacentia, &c. Nunc cella est Bassacensi monasterio subjecta.Sub- scripsit anno 1040. privilegio Theodorici Car- notensis episcopipro Vindocinensi monasterio, in ejus dedicatione. Occurrit etiam anno 1043. in chartulario Angeriac. Xlll. Gaufridus & Goffiidus II. anno 1047. interfuit dedicationi ecclesiæ S. Mariæ Santonensi cujus etiam diebus Ostrndus filius Constantini A- ntici, natus ex matre Emelina, donat monasterio S. Johannis fratribufque servientibus in eo, ecclesiam ♦ N.Dame sancta Mariæ, quæsita est in campo Dolensi, * & doi ? ntamp P^ur, ma a^a’H°c dOftum faitfactum in manu Gau- fredi abbatis, saperstite Alduino monacho atque Ro- cone monacho, &c. Item dum Angeriacensemona- sterium administraret GaufreduS abbaS, Senegun- dis domina castri Marevaflis, Merval, quædam ei- dem loco donavit, ibidemque religionis habitum ANTONENSIS. 1099 L suscepit, & mutata veste diu permanens, de stipen- diis monachorum assidue vixit, atque post deces- sum suum inter illos sepulta fuit Insuper etiam Gaufrido sedente & curante facta est dedicatio ca- pitis, id estsuperioris partis, ecdesiæ S. Johannis Angeriac. sub an. 1 o 5 o. ex chronico Malieac.ab ArnuIfo Santon. Willelmo Engolisui. & Brunone Andegaven. episcopiS, Agnete comitissa præsente cum miis suis, scilicet Willelmo Pictav. comite & Guidone fratre ejus:qui omnes violentias & in- justas exactiones, quas in oppido S. Johannis aliif que locis extorserant, liberaliter relaxarunt, facto instrumento cujus titulus est in chartul. Angeriac. 3 Charta Agnetis comitissee de confuetudinibus hujus villæ S Johannis Angeliacensis; exstat in appendi— Colc’+ ce. Notatur Gaufridus iu necrol. SilvæTmaj. v.cal. Decembris. XIV. Odo electus abbas anno 1060. inter- fuit concilio Tolasano 1068. Nominatur anno c.xn. col 1073. in charta Willelmi comitis, & 107 5. in J6 tabulis fundationis S. Stephani de Vallibus, nec— 001 +71- non in litteris dotationis Monasterii-novi anno col*^ 54 ? 1077. quas omnes vide inter instrumenta. An. 1079. dissidium habuit cum Fulcraudo abbate Carrofensi, super ecclesia de Varezia, quæ hoc ipso anno attributa fuit Odoni abbati, in concilio 3 Burdigal. judicibus Amato Oloronensi & Hugone episcopo Diensi S. R. E. legatis, cum Joscelino Baiui. BurdegaI. atque Guillelmo de Auseis archiepise. Eodem an. 1079. Guidone episcopo Belvacensi approbante, data est Angeriacensi monasterio ecclesia de Buriaco, subscribentibus Petro abbate S. Luciani, Garnerio S. Geremari, Radulfo S. Symphoriani & Yvone S. Quintini abbatibus. Nunc prioratus est abbatiæ S. Justi ord. Præm. ubi unus tantum monachus ex eadem familia de- git. Idem abbas Santonensi conventui episcopo- : rumadstitit, præside Amato Ellorensi episeopo, ubi controversia Raimundi præsulis Valat. cum D Floriacensibus monachis, de monasterio ReguIæ, la Reole, agitata fuit an. 1080. quo etiam anno in concilio Burdigal. 11. nonas Octob. subscripsit privilegio Silvæ-majoriconcestb. An. 108 1.111. idus Jan. indict. IV. litteris Willelmi comitis Pict. & Aquitaniæ ducis, ecclesiam S. Eutropii Santo- nensis Cluniaco largientis, sigillum apposuit. An. 1084.ecclesiaS. Luciani apud Bellovacos Odoni abbati subjicitur ab Alberto BeIIovacensis ecdesiæ canonico. Hæc sunt verba chartæ : Albertus qui S. Johanni ecclesiam de Buriaco dimiferat, cum consilio canonicorum, fratrum videlicet suorum, dis- ^posuit ut in ecclesia B, Luciani BeJlovac. districtio- rem ord. providerent. Petitione ergo ipfius Alberti & canonicorum, abbas B. Johannis Angeriac. mulu toties pulsatus….priorem suum Ansculsum….. ad nos tranfinisit Bellovacum. Guido vero Bellovac. episic. per eos B. Johanni, deprecatione canonico- rum, prædictam ecclesiam, sicut canonici tenuerant, concesset, & ut ibi monachalem regulam tenerent, approbavit &c. De quo S. Luciani mo- nastei io agatur, nos latet ; sortasse erat ipsa ecclesia de Buriaco quam Albertus cesserat sancto Johanni Angeriacensi ; etenim ad portam hujusce ecclesiæ videtur etiamnum icon S. Luciani omnium antiIIOO ECCLESIA Sj quissima. Ceteram exstat in tabulario Angeriacensi. diploma Philippi regis ejusilem anni 1084. quo institutio monachorum in præfata S. Luciani ec- clesia confirmatur. Neque vero hæc unica fuit ec- clesia Angeriacensi monasterio propter abbatem c. xvn. ^lum Odonem subjecta ; nam & Tauniacensis col. 4.70. quæ canonicorum erat, eidem subdita fuit anno 1090. & Fulco Engolisin. comes cognomento Sector-ferri, monasterium S. Eparchii Odoni abbati gubernandum tradidit ; quibus adde Bassa- cum, Valles S. Stephani, & Blasii-montis cœnobium. Cum autem Guillemo VII. Aquitaniæ duci furet carissimus, ei posito in extremis adfuit, ac sacramenta ministravit. Denique post multos in favorem monastici ordinis susceptos labores, plenus dierum Odo noster ad æternam requiem transiit xi. cal. Septemb. an. 109 1. ex tabul. An- geriac. & ex chronico Maxentiano. Videsis ejus epitaphium auctore BaIdrico, apud Mabillonium tom. v. Annal. Bened. pag. 283. XV. AnscuIfusseu Ausculfusvel Aisseocius, quo nomine appellatur in concordia quam fecit an. 109 6. cum Gaufrido abbate S. Leodegarii de E- broiio pro ecclesia Carentiniaci, ex priore mona- sterii sub Odone abbate, eidem successit ex chro- nico Malleacensi. Hoc ipso anno Anseulfus pa- cisciturcum Petro abbate Carrofensi, super eccle- sia de Varezia. Idem anno 1099. ecdesiam beati Petri de Mastacio accepit a Ramnulfo epise. San- c. n. col. tonensi. Circa id temporis Urbanus II. papa An- * i’sculfo Angeliacensi abbati confirmat ecdesiæ Bu- riacensis donationem a Widone Belvacensi episcopo factam monasterio Angeriacensi, quod per nosenetipsos, inquit summus pontifex, visitare me- ruimus. Ad Odonem vero simul & ad Ansculfum spectat quod in Angeriacensi chartulario legitur : Aimericus Bechet ecclesiam S Mariæ de Genua- ♦ N.Dame lito*, S Petro Cluniacenfis cænolui largitus est ; noiinld’qU0 defuncto, filius ejus Aimericus hanc eleemose- nam aostulit ; verum pro ablatione ista, salinam quandam coenobii supra dicti monachis restituit. Postea vero idem Aimericus supra dectam ecclesiam S. Johanni & dom. Odoni abbati, ceterisque mo- nachis, dom. Ramnuifi Santonensis episcopi conces- sione donavit, Raimundo de Cumbis & Gaufredo de Murone testibus. Quod factum subinde Clunia- censes calumniati sunt : sed postremo CC.solidornm acceptione, quos illis domnus Anseulfus abbas do- navit, calumnia cuncta sopita efl. S. Aimerici Bechet. Legitur etiam ibidem, quod Ademarus epi- scopus Engolifmensis resignaverit abbatiam sancti Eparchii iu manu Ansculfi, qui præsentibus epi— j scopo & canonicis Hugonem Angeriacensem mo— J nachum in monasterio S. Eparchii abbatem or- dinavit. Denique Anseulfus concordiam iniit cum Gofrido abbate S. Leodegarii de Ebrolio, pro quodam molendino apud Esuendam. Actum anno ab Incarnat. Dom. t toti, tempore D. Paschasii apostolici, regnante Philippo rege Franciæ, Willeb mo duce Aquitaniæ, Ramnulfo episcopo urbis Santonica, Burdegala viduata pascore, Amato archi- episcopo obeunte. Mortuus est abbas noster anno seq ut patet ex charta de succestbris electione, apud Bestium pag. 425. VNTONENSIS. 1101 A XVI. Ainricus seu Henricus, fecundus post Odonem, ex chronico Malleac. religione insigni- tus, ex charta mox laudata, ubi dicitur comitis supplicatione & spontanea monachorum S. Johannis electione sublimatus in paterna sede anno 11OJ. in chartulario Angeriacensi anno tantum 1104. memoratur electus, pro vario scilicet computandi modo. Subscripsit anno 1105. chartæ Hugonis Pidav. de Leriniaco pro cœnobio S. Maxentii. Laudatur C. xxiv. & in chronico Besuensi inter episcopos & abbates, * ***’ qui Pasehalem papam, cum invisit monastcrium Besuense, comitabantur anno 1107. Testis etiam est an. 1117. in charta Geraidi Engolisin. episc. B pro Cluniaco. Gaufridus autem abbas Vindoci- nensis epist. 1.1. 4. ad Hugonem Cluniacensem, graviter invehitur iu abbatem Hainricum, cujus etiam meminit epist. 3.4. & 5. Y vonis quoque Camotensis epistola 233. de investitura ecdesia- rum a farcis ad eundem dirigitur. Vixit ad annum 1131. ejusque obitus notatur in necrologio An- geriac. VI. idus Jan. qua die in libro anniversario- rum SaIviniaci, scripto an. 1453* legitur : VI. idus Januarii officium fiat plenum pro D. Hcinrico quondam abb. S. Johan. Angeliacensis, qui opo- ratoria adquifivit, quæ sunt ante portam ecclesiæ & sepinapintet seplit ad refectionem fratrum de * conventu. XVII. Hugo de Pontibus ad abbatiæ gubema- culum admotus est an. 11 3 1. ut indicat Ange- riacensis tabuIa, quam inter instrumenta edidimus, c. xv Eo sedente Ludovicus VII. rex Franc. ad petitio— 469. nem Alienoris collateralis suæ, prædia quæcum- que a majoribus suis regibus, & ducibus Aqui- taniæ concessa monasterio, libere possidenda dimi- sit, litteris datis Burdigalæ an. 113 6. ex Bestio fol. 48 1. Mortuus est hoc anno vel sequenti. XV11I. Gaufridus III. chartæ Angeriacensi anni R 1137. inscribitur ; vide instrumenta nostra, & Choppsci.t Bestium pag. 472. Hic tamen semel Gregorius J nominatur ; necnon in charta sequenti eundem an— coi. 470. num praeferente, ubi prior antea dicitur exstitisse ; at vitiolæ sunt notæ chronicæ, neque enim tunc Honorius II. papa vivebat. Duplici autem voca- bulo potuit appelIari hic abbas, scilicet Gofridus & Gregorius ; & certe Gregorius notatur in no* crol. Silvæ-maj. xvI. cal. ApriIis. XIX. Petrus I. cognomento venerabilis anno f0m t 1150. concordiam fecit cum magistro Templa— rvr. Caii. riorum, in capitulo Angeriac. ubi erant circiter centum monactii. Anno sequenti iv. nonas Febr. sigillum suum apposuit litteris Gofredi Burdigal. , archiep. iu favorem Gaudini abb. Malleac. deni- " que bullam accepit ab Anastasio papa IV. anno 11 54. In Angeriacensi necrol. notatur vm. caL Jan. & IV. idus Apr. depositio domni Petri ab- batis ; in necrol. vero Silvæ-maj. IV. idus Sept. Verum cum plurimi fuerint abbates Angeriacenses hujus nominis, de quo hic agatur nos fugit. XX. Johannes 1.1170. ex fide Sammarthano- rum. Fortasse is est Johannes abbas de S. Johanne qui memoratur in necrol. S. Leonardi Nobiliac. dioec. Lemov. vi. cal. Febr. XXI. Petrus II. eodem anno 1170. interfuit dcdicationi basilicæ S. Amantii de Buxia. Memo- Aaaa iij ii02 ECCLESIA SA ratur & in charta Isemberti de Castello-Allionis, A Chastellaillon, annoDom. 1190. Phillpporege Franc. Anglorum vero rege Ricardo Pictavorum comite. Anno 1204. Philippus Francorum rex majori & scabinis Angeriaci concedit, ut iisilem gaudeant privilegiis, gratiis & immunitatibus, qui- bus Rotomagus Neustriæ caput potiebatur. Post hunc abbatem sequitur in veteri Gallia Chr. R. de Pontibus, mediator, inquiunt ejus auctores, dele-, gatus induciarum & treugæ, assiimto H. de Burgo scnescallo Pictaviæ, pro parte Johannis regis An- gliæ 1214. missis a Philippo Franc. rege P. Sava- ri, Guidone Tuepin abbate Majoris-monasterii & G.archid.Turonensi, ut observat Matthæus Paris E in histor. Angi. Verum suspicamur errorem in hoc auctore, seu potius in typographo, utique facilem & communem, videlicet de non appositis commatis, ubi opus erat. Sic ergo legendum putamus apudParisiumpag. 17^.col. 2. E. R. de Pontibus, abbas Angeliacenps, decanus, &c. Et hæc nostra firmatur conjectatio, ex eo quod nulla in chartis Angeriacensibus fiat mentio deR. de Pontibus, quæ familia celebris & illustris est iu provincia Santonensi. Maxime vcro quod præfatus Parisius hist. Angi. pag. 402. col. 1. D. asserat Reginaldum de Pontibus toparcham exstitisse civitatis de Pontibus ; & superius pag. 3 9 5. sic habet ( Vidttpifl. idem Parisius : Inde venit ad Pontes nobilem civi- tatem’OCCurrente domino civitatis ejufdem, scilicet Reginaldo de Pmtiiiu, cum aliis magnatibus Xan- tungia. ln tditiou XXII. Helias I. cui Willelmus Mengotus, Sur- pageei ej geriarum dominus, cedit quidquid juris habebat in villis de Murone, Charentonia& Pcrieris, eo pacto, ut quotannis suumcelebretur anniversarium, & Deus exoretur pro anima Alienoris Anglorum reginæ, & pro anima Johannis regis, an. 1215. Hoc vero donum Willelmus præfati Willelmi fi- Iius confirmavit, centumque insuper solidos ren- duales sibi a patre reservatos monasterio reliquit I s>br th anno 1221. Nominatur Helias an. 1217. in pa- CiuniMe. ctis Cluniacensium cum Angeiiacensibus, pro prio- F-1 f P7’ratu de Buriaco, sub hac forma : Frater Helias humilis abbas, & conventus S. Johannis Angeliacenfi cedunt domino G. abbati & conventui Cluniac. prioratum de Buriaco, diœcesis Belvacensis. Actum est hoc publice in capitulo S. Petri Xantonensis in cra- stinum sestivitatis omnium SS. anno ab Inc. Dom. M. cc. xvII. Honorii papæ an. t I. Huic char- tæ subscribunt P. episc. Santonensis, P. Aluifie- ♦archiprcs— nensis archiep. * Bernardus* abbas S.AfaXentii, A. irehidiaco— Mas S. Leodegarii, Jordanus abbas Karrofensis, nus. R, Blavimontensis abbas : ex chart. Ciuniac. apud au ? »1**11’SiIviniacum. Notatur Helias in necroI. Silvæ-maj. vi. nonas Januarii, & iu necrolog. domestico iv. nonas Januarias. * eZ.r ia$. XXIII. GaufridusIV. de S. Hastino, 1220. ♦ quo anno, ipsius assensu necnon & conventus, gai Je con— fratres Minores instituuntur in allodio monasterii jirunMM »
». y^ngejjac< prope villam S. Johannis, juxta fluvium Vultumnam ; eo pacto, quodfratres Minores, pose sesseones, decimas, vel primitias, vel alia immobilia quibufcumque piis largitionibus non recipient, &si forte receperint, utilitati & dominio ecclesiæ Ange- NTONENSIS. 1103 liacenfis applicabuntur ; oblationes quascurnque, sive in pane, jtve in vino, sive in nummis, five in thure, vel aliis quibufcumque rebus non recipient, cum pertineant ad camerarium vel capitulum, veladcapel- lam martyrum. Item ibidem altare lapideum & ci- miterium non habebunt, & quando decesserint, in cirniterio monachorum Angeliac. sepelientur. Item fratribus sui ordinis tantum ibi ecclesiastica sacra- mentaministrabunt. nec aliquibus, nififratribussui ordinis divina celebrare permittent. Quod fi fratres Minores contra prædicta fecerint, &super hos moniti noluerint emendare, abbas & conventus dictam concesseonern auctoritatepropria poterunt revocare….. • Insuper dicti fratres Dominicis diebus & præcipuis festivitatibus insuo oratorio non celebrabunt, donec a capitulo B. Johannis Angeliac. missiasueritpopulo celebrata. Et hæc fuerunt facta de consensu abbatis & conventus & B. ministri fratrum.Minorum in Burdegalensiprovincia, anno Dom. M. Cc.xxv. mense Afartii. Iisilem fere conditionibus & pactis fratres Præ- dicatores admissi fuerunt in urbem paulo ante fratrum Minorum institutionem. Ceterum an. 1225. Gaufridus abbas, de bal- lia villæ suæ Angeliacensis vacante pcr obitum Pe- tri de Feria clerici, condonati sui, qui se videlicet — & sua monasterio Angeliacensi dederat mense Apr. 1222. præsentibus fr. Willelmo abbate S. Mariæ Fontis-dulcis, &c. investivit Faiditum Arnaldi. Anno 1227. idem abbas cessit abbati Cluniacensi prioratum S. Luciani de Buriaco in diœcesi Bellov. pro viginti marcarum argenti pretio, quas annuatim debebat Cluniaco ; & exinde Angeriacense mona- sterium a Cluniacensium jurisuictione fuit omni- no liberum. Anno 1234. urbs Angeriacum hos- tium incursionibus devastata suit XXIV. Giraldus præerat an. 1239. XXV. HeliasII. 1254. Inscribitur necrologio. domestico, IV. id. Sept. Memoratur autem in obi- ) tuario Silvæ-maj. 111. idus Aprilis. XXVI. Petrus III. 1257. quo anno Angeria- cum Anglis parebat. XXVII. Thomas regebat 1269. quo anno, mense Martio Alphonsus Aquitaniæ dux & comes Tolofæ dedit viginti libras monetæ currentis an- nui redditus, ut cereus diu noctuque arderet ante altare S. Johannis. XXVIII. Guillelmus I. HuraIdi, electus anno 1270. sedebat adhuc 1276. die 6. Septemb. ex homagiis abbatum. XXIX. Odo II. circa 1280. £ XXX. Olivarius seu Oliverius, 1285. & 1297. quo anno albergam seu domicilium de la Raimondiere in casteliania deTalleburgo acquisivit pretio 610. librarum currentis monetæ. An. 1298. concordiam fecit cum præceptore domus militiæ Templi de Rupelia. Eo sedente Clemens papa V. hulla data Lugduni 8. Febr. 1305. An- geriacensi monasterio univit ecclesias S. Mariæ, S. Petri & S. Reverentii, sitas in villa Angeriac. Reperitur adhuc Olivarius an. 1314. XXXI. Guillelmus II. XXXII. Rollandus abbas an. 1317 « Fortio episcopo Pictav. obtulit ecclesiam de Villaribus * * villien. H04 ECCLESIA S. * N. Dame aut de Rubis-maceriis * in diœcesi Pictav. iu com-. pectionem ecdesiæ S. Petri, cujus nimirum coI- lator erat XXXIII. Hugo I. 13 27. & 13 3 1. quo an- no Phillppus VI. Francorum rex urbis Angeriaci privilegia confirmavit. Recensetur adhuc in pluri- bushomagiis annorum 13 3 2. & 1334. XXXIV. Guilleimus III. de Agrifolio, prior S. Johannis de Esuenda, Angeriacensis abbas in- noteseit ex quodam hominlo ipsi reddito, mense Maio an. 1337. Fuit postea cardinalis, de quo vide Amoldum Vion & Galliam purpuratam. XXXV. Hugo II. Rogerii, frater CIementis VI. papæ, memoratur abbas Angeriac. an. 13 41. quem anno seq. idem summus pontifex evexit ad • episcopatum Tutelensem, • xv. cal. Aug. pontifi- V^eseaU’catus iui anno 1. ac deiude creavit cardinalem tit. tom.’ne’S. Laurentii in Damaso. Dum autem abbatiam regeret, exortum est grave scandalum, ob exsequias Guidonis de Martellis, inter Angeriaci benefacto- res nominatissimi, quem fratres Minores in ecclesia sua per vim sepelire volebant. XXXVI. Petrus IV. ex priore S. Liberatæ in- stituitur abbas Angeriac. a Ciemente VI. iu Hu- gonis locum creati episcopi Tutelensis ; nec ita multo post ab eodem summo pontifice transfertur ad regimen abbatiæ Crassensis, 11. nonas Februar. * pontificatus anno 1. Porro is est haud dubie Pe- trus de Judicia monachus ord. S. Bened. quem le- gimus ex abbate Angeriac. factum abbatem Cras- sensem an. 1343. creatum vero Cæsaraugustanum archiepiscopum an. 13 4 5. ac denique cardinalitia purpura decoratum. XXXVII. Raimundus de Agrifolio, S. Mar- tiaIis Lemovic, monachus, ex abbate Angeriacensi fu Crassensis an. 1345. tandemque anno r 3 49. datus est pastor ecclesiæ Ruthenensi, ubi vide. Sub hoc autem abbate an. 1343. indict. XI. penultima die Jan. factum est pactum inter ipsum, & Hugonem card. necnon Fortannerium Vassaili vica-J rium generalem ordinis Minorum, super excessi- bus, violentiis, &c. de quibus supra. XXXVIII. Petrus V. de Agrifollo suit abbas Angeriac. ex Baluzio in notis mssi ad Gall. Chr. necnon episcopus Vcetiensis ; quo sedente, ut vide- tur, anno 1346. in dade urbis Angeriacensis ab Anglis illata, eversum est monasterium sancti Johannis. XXXIX. Petrus VI. Tizon, e gente nobiIi d’Argencl apud Engolisinenses, præerat Angeria- co annis 1 3 57. 66. & 76. An. 1372. Angeria- censes, exaistb Anglorum jugo, Carolo Francor. j regi adhæserunt ; quamobrem Rex privilegia~urbis J ampliavit, & cives jure nobilium donavit, quæ deinceps confirmarunt Carolus VII. anno 1422. Ludovicus XI. 1461. Franciscus I. 1 5 14. & Henricus IV. 1600. XL. Geraldus d’OrfeuilIe rexit ab anno 13 7 6. ad annum 1408. An. 1380. 19. Aprilis Ludo- vicus dominus de Taileburgoiscrir homagium G. abbati, inplenari capitulo, fine capudo & sineio- na, fiexis genibus & complosts manibus, ut moris • Hugonem huic episcopatui nuntium rcmifilTe innuit Spon- danus ad an. s 364. pag. 5 J1— n. 6. ^NTONENSIS. no ; A esti An. 13 87. capellanuS B. Mariæ Angeriacensis veniam rogans fecit futis abbati Geraldo in capitu- lo. Item an. 1400. die decima Febr. Guilleimus RoiIhe dominus de Fontorbe hominium reddit al> bad Geraldo, profiteturque se abbatum Angeria- censuim sepuituræ intereste debere cum tunica alba & chirotecis ejusilem coloris, necnon coepus defuncti abbatis a parte capitis ad locum sepuIturæ deferre, ideoque sibi abbatispræbendam deberi. XLI.Johannes II. d’Orfeuille, Geraldi frater, sedebat jam an. 1408. mense Januario. Misit anno seq. ad concilium Pisanum, procuratorem cum plena potestate. Anno 1411. Ludovicus Aquitano- B rum dux ac delphinus Viennensis, abbati Angeria- censi fidem obstrinxit pro dominio de CIuzeau, per procuratorem suum Talleburgi gubernatorem. XLII. Ludovicus 1. de Villars, frater Johannæ abbatistæ S. Mariæ Santonensis, vere pastor exstr- tit ; qulppe observantiam regularem temporum injuria labefactatam restituit, fratrum neoessitatibus ut piissimus parens providit, cultus divini zelan- tissimus, raro aberat ab officio, etiam nocturnis horis, nisi infirmitatis causa. Sedit vero ab anno saItem 1416. ad 1454. de quo legitur, quod mi- tra & baculo diebus solemnibus uteretur. Anno 1419. Ludovicus abbas univit de consensu sui ca- pituii officium cambellani officio pitanciarsi, approbante summo pontifice, cui edam ob modicos redditus adjunxit baroniam Fayolæ, non modo ad victum monachorum, sed & omnium ad capitulum generale convenientium ; ac insuper 4 5. libras sibi annuatim a pitanciario reddendas, an. 1443. relaxavit Huic Carolus VII. Francorum rex di- ploma tuitionis indulsit, datum Pictavis an. 1424. Bullas etiam obtinuit a Martino papa, pro unione trium ecclesiarum urbis Angeriaci. Idem abbas an. 1440. concordiam iniit cum majore & civibus Angeriaci ; quo etiam anno dux AurelianensiS ca- pellaniam in eccIesia S. Johannis Angeriac. a Iate- J re majoris altaris ex parte Evangelii fundavit. De- nique providus abbas plures univit prioratus offi- ciis daustralibus, ad onera supportanda. XLIII. Robertus de Villequier e nobili stirpe Roberti de Villequier militis iu ballivia Calleti *, * « z.Calidi- qui citatus est ad exercitum pro Rege an. 1272. becci- abbas regularis electus est an. 1454. Reperitur in chartis annorum 145 5. & 145 6. quo anno ces sit episcopo Santonensi collationem ecclesiæ paro- chialis S. Viviani de Baigneseau, & vicissim episcopus præsentationem aid eeclesiam S. Nicolai de Courcelles prope Angeriacum. Anno seq. Pius II. papa permittit monachis ægrotantibus, ut missam in fuit privatis ædibus celebrare faciant. Occurrit etiam Robertus abbas ann. 1458. 1459. & 1461. quo permutavit abbatiam pro infulis ec- desiæ Nemausensis, cum Johanne Alano cardi- nali Avenionensi. Roberti vero temporibus flo- rebant in Angeriacensi monasterio Thomas LuP saudi prior S. Hilarii de Metulo, Meste, & Petrus de Abezaco camerarius, doctores in decretis & actu profestores in academia Pictaviensi, anno vi- delicet 14 5 9. & ipsemet Robertus doctor erat in theologia, sacræ facultati aggregatus an. 143 o. XLIV.Johamies lILAlanus cardinalis Avenion. no6 ECCLESIA S. ex permutatione prædicta factus est primus Ange— i riaci commendatarius abbas an. 1461. quo plura excepit hominia. In charta vero hujus anni 27. Novembris nominatur Johannes cardinalis Ave- nion. In aliis autem anni 1462. die 3. & 23. Septemb. nuncupatur Alanus card. Avenion. ViIe Ar ». XLV. Johannes II. Balue abbas commend. Vion t. 2. S. Johann. Angeriac. Latiniaci, &c. dicitur episc. e ;. Ebroicensis electus, & confirmatus in chartis An- geriaci ann. 146 5. & 146 6. & cardinalis Ande- gav. 1468. die 20. Junii ; qui quidem an. 1465. die 26. Julii ratione temporalium bonorum An- geriacensis abbatiæ Ludovico regi fidelitatis jura- mentum præstitit, ex charta authentica regiæ biblioth. Romæ denascitur an. 1491. mense Octo- bri, & in templo S. Praxedis sepelitur. XLV 1. Jordanus Fabri, Faure, dictus Versois & alicubi frater Jordanus de Bercois, quod in- dicat monachum exstitisse, patria Delphinas, Ca- roli a Francia ducis Aquitaniæ, fratris Ludovici XI. eleemolynarius, Angeriaco præerat an. 1471. ex charta de Neyriaco. Is autem plurium crimi- a num insiinulatus •, ab Arturo de Montauban BurdigaI. archipræsule bulla Sixti papæ IV. data xn. cal. Febr. pontificatus an. 2. in cognitionem vitæ & morum dicti abbatis deIegato, deponitur ob contumaciam, qua venire in conspectum ejus de- Ettalul. negaverat ; tuncque Ludovicus dAmboise episc. episc. Alb. Albiensis ex designatione præfati summi pontif subrogatur ab eodem archiepiscopo 1473. XLVII. Ludovicus II. dAmboise epife Albien- sis & abbas commend. Angeriaci 1473.& 1474. die 19. Aug. XLV1II. Johannes III. (TAmboise Ludovici germanus, nominatur abbas die 1. Octob. & ulti- Dnfnrer. ma Decembris anni 1474 « Fuit etiam episc. Lin- gonensis & abbas Bonæ-cumbædiœc. Ruthenensis ; mortuus an. 1498. XL1X. MartialiS Foumier de sa Villate legi-1 tur abbas & protonotarius papæ jam anno 1479. in regesto archivi regii Parii. 205. charta 442. teste Stephano Baluzio in notis MSS. ad GalI. Christ. ltem memoratur die 4. Maii an. 1484. iu regesto senatus Paris Anno seq. paciscitur cum monachis Angeriaccnsibus ; quo etiam anno 27. Januarii ratam habuit compolitionem suum inter procuratorem & Ludovicum Albiensem episcopum factam, ratione pensionis 400. aureorum ducatuum, quam exstinctam, cum liberatus est cardinalis Andegavensis, nihilominus repetebat hic episcopus. ld vero probavit Innocentius papa VIII. diplomate suo anni 1490. XVI. cal. Maii. I Occurrit insuper MartiaIis abbas 17. Febr. 1495. 20. Aug. 1496. & 1500. L. Johannes IV. Horry, e monacho Angeria- censi abbas erat 1 o. Julii 1502. LI. Johannes V. de Rilhac, al. Reilhac proto- notarius apostolicus, fuius Petri vicecomitis de Merinville & Margarita ? Chabot, Angeriacum regebat 1 5 o 5. & adhuc 1530. simul abbas S. Petri Stirpensis iu Lemov. dehinc episcopus Sariatensis. * Legitur hic abbas propinafse venenum difto principi C » - rolo, ex quo interiit Burdegalæ i a. Maii anni 14-71. sepultus ln ecdefia S. Andreæ. Z ? « Ftmy. ^NTONENSIS. 1107 LII. Helias de Chaumant, cellerarius, monasterii regimen obtinuit adversus alios quinque conten- dentes, nempe Abelem de RilIac camerarium Aip geriac. cui patruus decestor resignaveratan. 1530. Johannem Horry, Jacobum & Franciscum du PIessis, & Iterium de Livenes ; qui omnes certis pactionibus Heliæ cesserunt, præter Iterium, cui duo millia librarum annui proventus Helias pro- misit, modo summus pontifex id pacti approbaret Actum die p. Julii t p do. secluso penitus Abele, qui passim tamen iu chartis Angeriacensi- bus vocatur frater Abelus abbas regularis. Et certe & noster D. Claud. Estiennot Heliæ quem etiam passim in chartis Angeriac. vocatum abbatem regularem dicit, Abelem præponit ab anno 1532. quo tandem sortasse vicit, ad 1539. quo Heliam asserit suecessisse. Sane vero an. 1539. die Lunæ 16. Febr. celebratum estcapitulum generale, se- cundum antiquam & laudabilem consuetudinem, cui præfuit R. P. domnus Carolus de Livenes ab- bas S. Eparchii, prior S. Vincentii de Fontenaco, ac vicarius generalis D. Heliæ de Chaumont ab- batis. Adfuit & Joachimusde sa Roche-andry abbas Talniacensis & præpositus Angeriac. Vacabat abbatia S. Johannis mense Junio 1541. ■* L1II. Hieronymus de Arsiego * epise. Niciensis ♦ ri-dc & abbas commend. Angeriaci 1541. Obiit anno *g°’ seq. quo sua omnia testamento reliquit nepoti suo Raimundo de Arsiego. L1V. Johannes VI. Chabot fuius Jacobi do- minide Jamac præfuit a die 10. Junii 1 542. ad an. 1 572. abbas simul Bassaci & prior sancti Stephani de Maran. An. 1548. ignis e cœlo de- lapius majus campanile combussit Anno 1553. monachi Angeriacenses, favente abbate suo Johan- ne, ad statum secuiarem resilire variis tenta vere modis, sed incassiim, futiles enim eorum rationes simoniam redolere visie sunt. An. 1562. mense ) Junio ante festum S. Johan. Bapt. Arnaldus Ro- land prætor urbanus * cum aliis furentibus hæ— * Maire. reticis ecdesiam devestavit. Anno 1569. abbas carceri mancipatur apud Engolisinam ; & anno 1572. 8. Febr. condit testamentum in favorem domini de Jamac. Hic Angeriacensis abbas simuI & Bassac. aliquando habitus est, licet CaIvinista. Obiit Johannes eodem mense Febr. LV. Petrus VII. Briand parochus B. Mariæ des Touches de Perignac, duci Alen conii fratri Henrici III. Franc. regis ab elecmolynis, abbatiam Angeriacensem obtinuit an. 1 57 5. vel 76. quo sedente, an. 1582. Angeriacenses monachi epud 1 TalIeburgum adunati divina peragebant omcia. Uniuntur an. 1584. congregationi Exemtorum. Degebant apud Eseoyacum Efcoyeux, Santonas inter & Angeriacum an. 1594. mense Januario ; quo anno exeunte ad baroniam de la Fayolle fece- dentes, ibi manserunt usque ad an. 1600. abbate interim Christi pauperibus illuc confluentibus qua- draginta frumenti modios quotannis erogante. Hoc autem anno 1600. monachi Angeriacum reversi ecclesiolam aedificarunt. Moritur biennio post Petrus Briand optimus abbas. LVI. Franciscus Guillebaud Henrico IV. Fran- conim regi a consiliis & elecmolynis, abbatiam impetravit IIOst ECCLESIA S impetravit, postquam vacasset duobus annis. Eo l regente an. 1600. jaciuntur fundamenta ecclesiæ, in qua primum die.1. Nov. missa celebrata est. Assensit Franciscus unioni prioratus S. Sixti de Murone ad mensam conventualem ; ac denique apud BIesas obiit mense Octobri 1613. Johan— LVII. Petrus VIII. * Chapin presbyter, no- 6es’ miuatus a Rege 1613. possessionem nusquam apprehendit, lnterim vcro baro de la Chastene- raye, vi regiæ nominationis, absque bullis, per tres aut quatuor annos abbatiæ proventibus gaudet, qui pcr oeconomos usque ad 1623. aami- nistrati sunt. Rex autem solemni pompa excipitur in ecciesia Angeriacensi, 12. Septembr. 1620. ] a monachis, qui eidem monachalem praebendam obtulerunt, fecundum comitistæ Agnetis decre- tum. An. 1621. 25. Junii Angeriacum Franco- rum regi victori cessit ; & anno 1623. die 30. Octob. congregationi S. Mauri unitum est mo- nasterium. LVIII. Claudius de Vivonne abbas Angeria- censisan. 1624. LIX. Ludovicus III. de Ia Rochefoucauid episc. Lactorensis & abbas Angeriaci, obiit 1654. mense Decembri. LX. Ludovicus IV. Henricusde Gondrin archiep. Senonensis, designatus abbas, possessionem ( noluit adipisci. LXI. Petrus IX. de Marca archiep.ToIosanus, & postea Parisiensis, adiit possessionem an. 1657. LXI1. Valenti nus du Reynier de Droul de Boisseleau, nominatus anno 1658. possessionem nactus est 1662.sedebat adhuc 167 5. Obiit vcro 1681. simul abbas beatæ Mariæ Magdalenæ de Castro-duno. LXIII. Yvo de Senneterre fiIius ducis de la Ferfe Franciæ marescalli, abbas erat S. Johannis Angeliac. an. 1678. LXIV. Annibal Julianus, al. Julius de Ia Fert6 Senneterre, al. de S. Nectaire eques Melitensis, tertius filius ducis de Ia Ferti Franciæ marescalli p ex Magdalena d’Angennes fecunda conjuge, regia scheduia data vm. cal. Sept. an. 1679. tum pon- tificia munitus bulla, possessionem accepit per pro- curatorem 2 3. Nov. ejusilem annL Præfuit autem usque ad an. 1688. quo clericatum dimisit ; mor- tuusque est an. 1702. Sub eo proinde an. 1683. templum Calvinistarum, e ruinis ecclesiæ S. Jo- hannis erectum, funditus eversum est. LXV. Matthæus IsorÆ d’Hervau ! t auditor ro- tæ, archiep. Turon. & abbas S. Maxentii, nomi- natur ad abbatiam Angeriacensem 14. Aug. 1688. cujus possessionem apprehendit die 9. Febr. 1691. Morte correptus est an. 1716. die 8. Julii. I LXVI. Andreas de DruilIet episc. Baionensis doctrina intcr Gallicanos præsules conspicuus, de* signatur abbas mense Octobri an. 1717. rescissis asupremo procurationis regni cansilio omnibus actis pro unione mensie abbatialis cum presbyte- rorum Mission. sodalitio in urbe Rupefortensi. Tomus 7/. ANTONENSJS. 1109 1 BASSACUM. BAssaceNSE S » Stephani monasterium » sco Baziacense, ordinis Benedictini, ad ripam Carantæ fluvii, loco amoeno positum, septem mil- liaribus ab Ecolisina, duodecim a Santonis, to- tidemqueab Angeriaco distat Auctores habuit iu- eunte seculo xi. Guadardumde Lorichis zsepr//z-*> cipibus Engoliscnenfibus, inquiunt gesta Grimoardi Engolism. episcopi, sco Wardradum Jamaci to- parcham, & Rixendem uxorem ejus, uti refertur in historia EngoIisinensi. Wardradi cognomen reticetur in charta, seu potius notitia fundationis, | quam etsi vitiosam in chronicis notis, dedimus in- ter instrumenta. Ex Ademaro Cabanensi eeclesia fuit dedicata a Grimoardo Engolisinensi episcopo *7>’ & Istone Santonensi ejus fratre. Aliquandiu vero Bassacum Eparchiensi monasterio subditum fuisse invicte probant chartularia tum S. Eparchii, tum ecclesiæ cathedralis Engolisui. Imo in actis authen- ticis annorum 1473. & 1 J 18. S. StephaniBas* sacensis abbatia dicitur membrum dependens etiam- num ab abbatia S. Eparchii ; cujus profecto sub- jectionis haud alia fuisse causa videtur, quam quod e cœnobio S. Eparchii educti fuerint monachi, qui primum Bassaci monasterium incoluerunt. Aliunde autem constat jam sub finem xi. seculi Angeriaco ’subjecta fuisse tum Eparchiense, tum Ballacense monasteria. Ac de Bassacensi quidem sic habet præ- ceptum apostolicum Urbani II. papæ ad Anscol- fiim abbatem Angeriac » Baciacense quoque mona— chend. strriurn, quod juris sanctæ Romanæ Ecclesiæ esse di- noscitur, quia monastici ordinis religio in eodem loco ’ ** deperiit, sub tua tuorumque legitimorum siiccesserum providentia & obedientia regendum perpetuo drspo- nendumque concedimus, sicut tibi a legato nostro A- mato Burdegal. episcopo commissemfuit, falvis ni- mirum Romanæ Ecclesiæ authenticis privilegiis, quæ pro ipsius loci quiete ac tuitione facta sunt ; salvo e- tiam quinque solidorum censu annuo, Laterdnenfi y palatiopersolvendo, &c. Jugum nihilominus An- geriacensium excusserunt Bassacenses monachi an. 1246. vi decreti Petri de Barro cardinalis legati, sedente in pontificatu Innocentio IV. Nunc au- tem Bassacum, ubi funis sco faseia qua Christus in passione ligatus fuit, vulgo le saint lien, te\igio{iffi* me adservatur, congregationi S. Mauri unitum est a die 6. Octobris anni 1664. Abbatum series. I. A INARDUsex Ademaro Cabanensi & ex t. it. 21. chronico Bassac. ab ipso fundatore Gual- t drado Bassacensis abbas institutus fuisse dicitur. Ni- ’* hil autem de Hilduino reperimus, quem Sammar- thani fratres ex milite primum inducunt abbatem. II. Goscelinus 1071. & 1072. quo anno transigit cum monachis Vindocinensibus pro ca- pella S. Mariæ castri Oleronis. Subscribit etiam an. 1075. chartæ fundationis S. Stephani de VaI- libus, ubi JosceUnus appellatur. III. Gaufridus 109 1. ex chartadomestrca ; te— c. xxv. stis 1104. in compositlone Maxentianos inter & coL 3**’ Angeriacenses monachos ; ac denique 1117. in charta ecclesiæ EngoDsin. Bbbb 11 io ECCLESIA S IV. P. abbas 11 8 9. ex cessione Ademari comi— l tis Engolisin. hoc anno facta, regnante Philippo II. rege Francorum, Ademaro episeopo Santonensi superstite, sedente Clemente papa 111. V. Guillelmus I. 1219. In necrologio Silvæ- maj. notatur obitus Guillelmi abb. Bassac. x 111. cal. Maii. Verum dubitandi locus est utrum sit istc Guillelmus. VI. WilleImus II. de Vibrac, e nobili juxta Bas- sacum familia ortus, dicitur electus an. 1247. in instrumento, quo capellanus S. Nicolai de Bassaco, sacristæ tenetur reddere decem solidos ad opus cerei Pasehalis. Hic autem abbas indultam olim monasterio per Benedictum papam, a censura & cx— 1 communicatione tam primatum quam episcopo- rum exemtionem, curavit ab Innocentio IV. confumari. Memoratur etiam GuiileImus annis X249. 1273. & 1277. die Mercurii in vi- gilia Aseensionis, & in instrumento hominii redditi episcopo Engolism. a domino de Torcio circa annum 1285. In charta vero Hugonis de Lezignaco, Marchiæ comitis &c. quædam lar- gientis, hæc verba notatu digna sunt
Attenta primitus contemplatione nobilis ac dilecti consanguinei nostri domini IRdrdradi, fundatoris dicti loci Baciacenjis, olim fratris illustris domini comitis Marchiæ, tuncque domini temporalis Jarnari, ex cujus genealogia seu prosapia ordine successevo suimus propagati, &c. VII. Petrus I. inscribitur chartis annor. 1285. in festo B. M. Magdal. 1286. mense Decembr. 1300. 1316. 1318. Sabb. post Epiphaniam, & 1323. mense Januario, quo itidem anno con- cordiam fecit, toto suo assentiente conventu, cum Gumbaudo & conventu B. Mariæde Corona, & fratre Helia priore ac rectore dc Eschalato, super decimis iu dicta parochia sitis, & in parochiis S. Eparchii de Ylico, S. Amantii de Noyraco & de Martiniaco, pro octo sextariis & hemina hordei, ren- dualiter præposito Bassaci a priore de Eschalato an-1 nuatim reddendis in DecolIatione S. Johan. Bapt. quam compositionem suo sigiilo munivit Gual- hardus Engolisin. episc. die Jovis post octabas Paf- chæ, an. Dom. 1323 « VIII. WilleImus III. 13 29.die Lunæ post An- nuntiationem B. M. IX. Petrus II. hominium excepit Raimundi de Montboyer die Dominica post Assiimt. 1340. X.Johannes I. an. 13 48. inssituitur exsecutor te- stamenti Heliæ de Montboyer. Raimundus autem & Helias de Montboyer sepulturam apud Bassia- cum obtinuerunt, ut pote hujufce monasterii be- nefactores munificentissimi. Reperitur adhuc Jo— I hannes abbas annis 1357. 64. 66. & 1371. XI. Petrus III. 1382. 1385. & 1394. XII. Raimundus AmauIt die tertia Januarii 1402. XIII. FuIcaudus, vel Fulco, ab Isabella de Bello- diis uxore Arnaldi du Breuil hominium excepit, ratione parochiæ S. Martini de Ponte diœc. Sant. in præsentia Petri Santon. archidiaconi 2 6. Oct. 1408. Hic anno 1415. 1 8. Jan. prioratum dc Castro-novo univit præposituræ sui monasterii.Sedebat adhuc an. 1430. JANTONENSIS. 1111 L XIV. Petrus IV. Bemardi, ah Pctrus Girault d’Anqucville, præerat jam an. 1434. cujus tem- poribus monasterium pene dirutum fuit ob ingruentia bella ; qua sortasse de causa, anno 1451. regimen abdicavit. XV. Henricus de Courbon prior sancti Petri dc Jarnaco, ex illustri apud Santones gente, quæ D. marchionemdc S. Salvatore, comitem de Blenac, senescallum pagi Santonensis, & D. de sa Roche- Bourbon procreavit, absens a capitulo omnibus monachorum suffragiis electus est, sede vacante, 17. Martii 1451. indict. xv. Nicolaipapæ V. an. quinto. Nominatur primus inter abbates qui con- I ventui a Johanne Engolism. comite D. d’Epemay & de Remorantin, post suam e carcere Anglorum liberationem, convocato interfuerunt. Jura mona- sterii acerrime defendit ; domum abbatialem ædisicavit, claustrum & eeclesiam reparavit, lampadem- 3uc in dormitorio fratrum nocte jugiter accen- endam fundavit ; ac uno verbo, optimi pastoris ad annum usque 147 6. implere munia nunquam destitit. XVI. Seguinus Girault (TAnqueville iu decre- tis iicentiatus, & priorS. CatharinædeCouzdiœ- cesis Santon. pedum gerebat an. 148 6. adhuc su- perstes 1497, & 1 5 00. quo scilicet in manibus ’Alexandri papæ VI. Carolo nepoti abbatiam resi- gnavit 3. Octob. Vere de monasterio benemeritus propter adaucta ædificia, maxime autem ob ampliatam basilicam sacramque supellectilem. XVII. Carolus Girault d’Anquevil ! e, ex cessione patrui, cui vicissim prioratum sancti Georgii de Dorione cal. Novemb. anno 1500. transcripsit, abbatiam consecutus eft Regebat an. 1 5 18. ex eo maxime commendandus, quod sua tunc gente aliisque permultis nobilibus Calviniano errore in- fectis, illæsum se atque immunem, licet ab ipso Calvino siepe tentatus, servaverit Æmulum ha- buisse videtur Guillelmum quemdam memoratum ’a nostro D. Claud.Estiennot, an. 1 5 1 o. & 1 5 1 3. XVIII. Johannes II. de Podio-Guidonis de Puy-Guion, filius Marquesii & Johan næ de Dreux, clericus graduatus in iegibus, primus fuit abbas commendatarius ab anno saltem 1 5 3 8. ad 1 5 5 7. quo Ludovicus du Chesiie dominus dAnseny & de Forgestes illi hominium exhibuit. Post obitum vero Johannis abbatis,. toparcha de Ruffec provin- ciæ Santonensis prorex invasit monasterium & occupavit. XIX. Johannes III.Chabot archidiaconus Con- stantiensis & prior S. Johannis de Montours, Bas sacensis cænobii regimen obtinuit an. 1562. etsi bullas non acceperit nisi an. 1 5 64. non. Oct. Moritur an. 1572 « XX. N. de Jarnac, Iicet Calviuista, abbas tamen Angeriacensis & Bassacensis habetur, saltem quoad fructuum perceptionem. XXI. Ludovicus Barbotin prcSbyter diœccsiS Pictav. sched. regiaCaroli IX. rcgiS, ac pontificia Gregorii XIII. data Romæ apud S. Petrum anno lncam. Dom. 1573. xv. cal. Julii, pontificatus anno secundo, commendant obtinuit, sed fiduciariam, ut dominiS de Jarnac faveret. XXII. Johannes IV. Gory prcSbyter, fu it & ipse /lix ECCLESIA Sj abbas fiduciarius DD. de Jamac Calvinistamm, / annis 1 5 81. fic 1596. _. __ XXIII. Stephanus Hillaret S. Stephani de Bea- nia monachus, eorumdem DD. de Jamac fiducia- rius, an. 1616. abbas tandem regia nominatione simul ac pontificia factus est an. 1620. At imulum passiiS Nicolaum, qui sequitur, ei post multas lites cum monachis, cedere coactus fuit an. 1629. Fratrem habuit Raimundum Hillaret Bassiaci præ- positumad annum saltem 167 5. qui quidem opem ferente fratre quondam abbate, & volente viro darissi dom. Victore de Meliand tum Bassaci ab- bate, suum congregationi S. Mauri uniri cœno— B bium curavit an. 1666. In eadem vero Bassacensi domo, de ipsa benemeritus, diem clausit extremum Stephanus abbas nonis Apr. an. 1667. ac sepultus est in sacello majori ad cornu Evangelii sito, cum hac inscriptione : Icy repose le corps de R. R en Dieu Dom Estienne Hylaret prosez de l’obbape de S. Estienne de Baigne. Ilsut nornrne par le Roy ab- bi regulier de celle-cy en Tan M. d. C. Xx. oh il est tnort lan M. D. C. Lxv II— le vI.juur dAvril dgd de LxxII. aus— Priez Dieupour luy. XXIV. Nicoiaus de Conty de Grandmonr, Francisci de Bourbon principis ae Conty filius na- turalis, edicto supremi consilii dato 2 8. Septemb. 1629. obtinet abbatiamadversus Stephanum HiI- laret. Sedit ad annum 1648. quo Lutetiæ Parisio- rum defunctus, iu abbatia Sangermanensi sepultus cst. XXV. Victor Augustinus de MeIiand, Reginæ knatri ab eleemolynis, abbatiam consecutus est an. 1648. quam anno 1666. die 4. Oct. univit con- gregat. S.Mauri.Præerat adhuc an. 167 5. optimus abbas ; qui deinde factus est episcopus & comes Va- pincensis.unde ad Alectensemecdes. transsatus estr XXVI. Antonius I. de Ceilieres præpositus B. M. deChardanon, ortusest in urbe S. Desiderii, £ « £. Didier, diœcesis Aniciensis. Bullas pro Bassaco impetravit VI. cal. Jan. 1683. cujus possessionem epprehendit anno seq. Permutavit an. 169 3. cum sequenti. XXVII. Antonius II. Arcis, Aniciensis, abbas S. Evodii Aniciensis & canonicus ecclesiæ cathe- dralis, necnon vicarius generalis D. Armandi de Bethune episeopi Aniciensis, ex cessione superio- ris, cui parœcialem ecclesiam S. Desiderii resigna- vit, abbatiam Bassacensem, cum aliis quibus jam insignitus erat dignitatibus conjunxit Hanc vero & ipse postea permutavit cum Regis beneplacito, pro sacristia ecdesiæ collegiatæ S. Nicetii Lugdu— * nensis. XXVIII. CaroIus-Josephus Mayol presbyter ex loco dicto Bourg-argental diœcesis Viennensis, baccalaureus in theologia, data eeclesiæ collegiatæ S. Nicetii Lugdunensis sacristia, obtinet abbatiam Bassacensem, pro qua bullas accepit 111. non. Maii anno Incam. Dom. 1717. VvSr VALLES S. STEPHANI. VAllium S. Stephani, feiS. Stephani de Vallibus abbatia ord. S. Benedicti, fundatur circa an. 107 5. a Petro & Arnaldo de Maurita- Tornus IL ^NTONENSIS. 1113 L nia fratribus, nobilibus iu Santonia dynastis, ut patet ex originali tabula chartophylacii de Vallibus n. 5 3. quam vide inter instr. Hoc autem Ipso c anno 1075. petenti Arnaldo concestum est, ut xx. coi. hæc abbatia fynodali auctoritate œnfumaretur, & 47 nemini ex sua progenie, nullive alteri ecdesiæ sub- jiceretur. Nec tamen multo post monachi S. Ste- phani de Vallibus se se ultro Malleacensi monaste- rio subdiderunt ; quod quidem Mabillonius alligat an. 1093. Vide chartam ea de re conscriptam in appendice tomi v. Annalium Bened. pag. 646. Ordo abbatum. I. AÆART1NUS e Malleacensi monasterio 1V JL sumtus, Vailensi præficitur a Goderanno Malleacensi abbate & episcopo Santonensi, anno 1075. Hæc de Martino leguntur in tabularii charti num. xi. Quidam miles Ostensius Arnauduspræ- nomine cum Centullone de Bois, paterna hæredi- fate ecclesiæ S. Stephani de Valle primo abbati Martino atque monachis, pro patris & matris redemtione atque suæ animæ, ecclesiam S. Petri Craiani dedis, cum vinea & terna quæ circum est vallata, hem alia donatio Afnaldi Craiani fratris , Saxonis monachi, de vinea quæ est inter paludem ’& ecclesiam, regnante Francorum rege Philippo, atque G. Rurdigalensium comite ; supradictus Ostrn-- sius hanc sehedulam juffic seribere, &c. annuente Centullo & uxore ejus, atque archiepiscopo Gosee-- litto, & archidiacono Bosone, necnon archipresby-- tero Achelino Roberto ; testes Willelrnus, Rainall dus de Puteo, Raimundus, Austendus nepos ejus, Aichelinus, Bernardus, Bonus homo presbyter t Gombaldus, Helias. Urfus saceidos dedit eidem Martino abbati ecdesiam S. Sulpitii de Mandul* phoassensu Bosonis episcopi Santon. Heliæ & Al- eardi de Momiaco : accipit quoque a Roberto Be- ) rengerii & D. Bosone ecclesiam S. Aug. Emit & quandam terram ad fontem Americi, ab Helia principe Didoniæ, ut docent tabulæ de Vallibus. II. Bonus, qui Donus apud Mabillonium, ec- desiam S. Palladii de Bren comparasse dicitur t c. xxr. assensu episcoporum Santonicæ sedis, videlicet coi +75 » domni Goderanni atque Bosonis, qui tertiam par* tem totius decimæ ejusilemecdesiæ dederunt, &c. Eidem abbati Bono Guillelmus de Monte-Sorello dedit ecclesiam S. Petri de Sulleio ♦, quæ dehinc. « ASuliito in abbatiam evasit, Malleacensi postea monasterio subditam. Denique Bonus abbas S. Stephani de , Vallibus in generali fynodo coram Ramnulso epi- L scopo Santon. constitutus, paciscitur cum Odone abbate S. Johan. super eccl. & decimis S. Martini de Arcis, quas Arnaldus Cammo Mauritania, miles, fundator & aedificator abbatiæ S. Stephani de Valle, eidem abbati Bono concesserat, & Pa- ganot miles Odoni abbati dederat ; tandemque cessit monachis de Vallibus. III. Rainaudus seu Reginaldus, postquam VaI- Ienses monachi se se Malleacensibus subjecerunt, ex hoc monasterio « concedente Gaufredo abbate, & Ramnulfo episcopo Santonensi confirmante > datus est abbas, ut liquet ex charta in appendice tomi v. Annalium Bened. relata. Memoratur & annis 1098. & 1104. ex tabulis quas inter in* Bbbb ij 1H4 ECCLESIA S C. mc stmm. edidimus ; hunc Mabill. t. v. Annal. p. 2 2 6.. * 7<’asserit Suileio abbatem instituisse. IV. Petrus I. præerat an. 1117. ex chartuIarlo, libi sic Iegitur : Geraldus Engolifm. epise S, R. E. legatus, concordat Petrum abbatem de Vallibus cum abbate Lemovicensi & priore de Salionio, & mo- nachis, qui cum abbate erant, eo pacto ut eccle- fiam S Sulpitii, monachi de Vallibus quiete posi- sideant, & singulis annis in sestivitate S. Martinit monachis de Salionio duos solidos censuales red- dant interfuerunt autem huic concordia Baldricus archiep. Dolensis, Ildebertus epise. Cenoma- nensis, Rainaldus apise Andegavensis, Petrus abbas Malleacensis, Guillelmus abbas Talamonensis, 1 Radulsus abbas Nobiliacensa, Hugo abbas sancti Eparchii. Ego Girardus Engolisinensis epise & ’S. R. E. legatus, &c. Facta est autem hæc concordia Engolisme in capitulo matricis ecclesiæ anno ab Incarnat. Dom. M. C. XVII. ind. x. Eidem abbati venditio fu feudi præpositalis a Benedicto Girardi, teste TheobaudoMalleacensi abbate. Item num. 2 3. ejusilem tabularii, cum Guibertus de Didonia cimiterium de ValIibus vioIenter depræ* dasset & cremasset, Santonensis episcopus Bemar- dus, sententia excommunicationis eum adstrinxit ; qui abbati postea quidquid possidebat in vicaria de Vallibus ex integro dedit ; sed hæc pertinent potius < ad abbatem qui sequitur. V. Seguinus abbas II35.&II5I. quo anno C. v. col. fecit concordiam cum Willelmo de Monte-Ande- ronis domino castri de Didonia. Ipso etiam seden- te, cœnobium S. Petri de Sulleio, ex jure abbatiæ de ValIibus transfertur in jus Malleacensis mona- C. 11. eoi. sserii, ut videre est inter instrumenta Malleacensia. 381 • VI. Petrus II. Willelmi 1167. & 1170. quo anno bulIam ei direxit Alexander papa III. quam 476^n habes inter instrumenta. Interfuit etiam placito super querela Ramnulsi Gumbaudi pro decima S. Aug. consilio Willelmi de Monte-Andronis apud. Didoniam composita, Goseerando priore. VII. Gumbaudus, in cujus manu Iterius de Tauniaco miles dedit S. Stephano, quidquid juris habebat in cultura S. Eparchii, & ipse abbas do- navit ei beneficium, ficut uni de fratribus ecclesiæ, assensu Benedicti de Mauritania, de cujus feodo erat, an. 1174— regnante Ricardo rege Anglorum, Gifardo domino de Didonia. VIII. Petrus III. Rufus præfuit eodem an. 1174.’ ex donatione Arnaudi militis monasterio suo fa- cta in capitulo, coram Ademaro episcopo Santon. Iniit vero concordiam anno 1176. idibus Aug. cum Benedicto de Mauritania. IX. Ar. de Vallibus componit cum Amaudo Gammonis. Omittitur a D. Claud. Estiennot. X. WilleImus I. FunelIi, Funeu, alias Fumel, cui Arnaudus Gammo miles, ab eo in monachum susceptus, dedit terram deu Desens, &c. anno 1198. Innoc. III. papa, Ricardo rege Angliæ, Ottone ducatum Aquitaniæ feliciter gubernante, Henrico episcopo Santonense. Inscribitur etiam plurimis eleemolynarum diplomatibus, Willelmi de Rabaina, Arnaudi de Seurvilla, necnon G. de Mauritania, quorum eleemosynam ratam habuit apud Valles anno 1201. Cum autem Helias do- ANTONENSIS. 1115 A. minus de Didonia in judicium vocasset WilieI- mum abbatem, petens ab eo vigeriam villæ & ho- minum S. Stephani de Vallibus, quam sibi com- petere obtendebat ex jure, abbas vero assereret incolas villæ de Vallibus, a vicaria & omni con- suetudine, ex cessione patris ejus liberos esse, su- per ea confectum est instrum. an. 1212. quod exstat num. 29. chartophylacii de Vallibus. Porro in præfato instrumento num* 3 5 • coram Hernico Santonum præsule, Petrus de Didonia dominus Talniaci, cessit quidquid juris habebat in vicaria dc ValIibus, huic abbati & monachis, coram ipso ante altare eeclesiæ 1213. Demum testis recen- 3 setur iu charta Eliæ presbyteri de Arverto, in con- iroversia Petri militis, de jure censuali in loco S* Saturnini, an. 1221. XI. cal. Maii. XI. Stephanus 1227. Enuntiatur in charta G. abbatis de Masclione, testis cessionis Petri miIi- tis factæ Petro de Bria priori S. Palladii, scripto instrumento apud locum d’Ars, an. 1231. ultima die Aug. Num. 62. chartophylacii exstat diploma abbatum S. Martini & S. Augustini Lemovic, ex quo patet, coram iis dictum fuisse ab eodem abbate, monasterium suum ob culpam nobilis viri Hugonis de Talniaco domini Didoniæ non de- bere interdici, eo quod in ipso veI burgo de Val- 3 libus nil juris obtinet dominus præsatus, vel alius quicumque dynasta Didoniæ ; interdicti autem co- gnitio demandata est priori de Salionio », iitteris * Saui°®< datis apud Lemovicas die Sabbato ante festum S. Andreæ 1232. Eidem Hugo de Talniaco domi- nus Didoniæ donationem confirmat apud Roya- num feria 11. octavae Paschalis 1234. Raimundus de S. Sulpitio miles, in ægritudine positus testa- mentum edidit in manu Heliæ archipresbyteri de Arverto, quo legat cœnobio Vallium decimam parochiæ S. Sulpitii, in manu ejusilem Stephani abbatis, subscribente Emma uxore & Pegina soro- re, apud Foissac in domo militis an. 123 4. Ro- bertus de Sablolio dominus Momiaci, quia hæc decima erat sui dominii, illud ratum habuit xn. cal. Martii 1234. ld postea probat Petrus Santonum epise. litteris datis in lynodo Pasehali.Trans- egit præterea Stephanus abbas cum Helia priore S. Petri de Roiano 12 3 7. ac Robertus de Sablo- Iio ei ac successeribus confirmavit calesagium & omnia necessaria ad ædificia abbatiæ, apud Roia- num 1237.* a XII. Robertus an. 1263. pactionem fecit de multis, cum hominibus dc Vallibus, mansionariis abbatis & conventus, die Jovis post octabas beati P Severini. Eidem Roberto MaynardiiS de Autirac omnia bona a progenitoribus suiS dictæ abbatiæ fundatoribus ac dotatoribus conccssa firmavit, die Mercurii ante Pentecosten mense Junio an. 1 2 67. Coram eo Helias Gardradi in judicium vocavit Petrum incolam de Arverto, ex pancharta de VaI- libus anni 1270. Post hunc vcro plurimi deside- rantur abbates. XIII. GuilleImus II. Dauleigne anno 1419. vicum de Chastresacad censum oppigneravit. XIV. Johannes I. Lortelier & Lortclot me- * Fulcaudus tamen quidam jam an. i a 3 6. ex asceta Malieaci, Vallium abbas dicitur cstcdus, sed nulla adduda ratione. m6 ECCLESIA moratur in chartis authent regiæ biblioth. anni 145 5. die 1. Maii, 1458. 13. Julii, 1460 15. Julii, 1462. 9. Julii & 1464. 6. Febr. XV. GuiHeimus III. (TAleigne & Dauleigni 1466. 17. Julii, 1468.24. Junii, & 1473, 9. Julii, ex iisiIem chartis authenticis. XVI. Johannes II. Maillot doctor theologus an » 1474* XVII. Aimericus Moreau 1477. die ultima Aug. & 1494. 12. Julii, ex chartis authent. reg. biblioth. XVIII. Antonius Goyet 1501. 1 5. Nov. 1524. 12. Jan. & 1528. Julii, ibid. XIX. Martinus Dyesse 1 546. XX. Johannes III. Ma^on, canonicus S. Ca- peilæ Paris. fuit abbas Vallium sancti Stephani an. 15 6 6. ex hist. MS. S. CapelIæ. XXI. Guillelmus IV. de Bahun obiit 1584. post quem abbatia, inquiunt Sammarthani, a secta- riispcr4o. circiter annos possidetur, Catharina de Navarra ducissa Barri, Henrici IV. sorore, pro- ventibus potiente, per oeconomum Johannem Bellagioy Bentarnensem. XXII. N. de Lallion Burdegalenfis decessit 1618.4. Januarii. XXIII. Nicolaus Ceretani ItaIus an. 1618. XXIV. Guido Lanier ex nobili in Andibus familia dominorum de Leffietiere ortus, primum canonicus Santonensis, inde Andegavensis, archi- diaconus Transineduanæ, & inecdesia Parisiensi Brigensis item archidiaconus, adfuit cœtui deri Gallicani an. 1635. Obiit an. 1681. 20. Apr. XXV. Jacobus de ia Brunetiere dominus de Ia MarieIaye, nepos praecedentis, frater vero episcopi Santonensis, decanus ecdesiæ Santon. & abbas Vallium 1681. Tonnay. TAUNIACUM seu TALNIACUM Charcnle’veI ThalnayUM. TAUNIACUM urbs est antiqua super Ca- rantonum fluvium, ut distrnguaturaTau- niaco supra Wltumnam, Tonnay-Boutonne, ab Angeriaco dissita sex leucis, totidem a Santonibus, & una Rupe-forti. Castrum habet titulo principa- tus a Rege donatum an. 1400. cujus princeps ag- noscitur dux de Mortemar ; portumque navibus exterorum recipiendis commodum. Gaudet vero & abbatia suo nomine appellata, ordinis S. Benedicti, sub patrocinio S. Mariæ & S. HippoIyti, Suam Maseelinus Tauniaci toparcha pro canonicis indavit, quibus minus recte viventibus, nec vitam emendare volentibus, Gaufridus & ipse Taunia- ci dominus, Mascelini pronepos, monachos An- geriacenses subrogavit, anno 1090. indict. XIV. €©^70» E* re chartam edidimus inter instrumenta. Inde abbatis Talniacensis instrtutio pertinebat olim ad abbatem Angeriacensem, cujus eratsuffiaganeus, ex libro coniuetudinum Angeriaci circa an. 143 o. deseripto ; tenebaturque adesse divino officio in die Natalis S. Johannis-Bapt. alba indutus & almutiam gerens, qualem deferunt canonici Santonenses ; in- structusque mozeta leucophea pelle adornata, uno ex monachis Talniacensibus ante suum abbatem SANTONENSIS. 1117 1A pedum gestante, incensabat altaria una cum Ange- . riacensi abbate, adsistente sibi cherchia Angeria- censis cænobii vel sacrista. Plura qui seire voluerit :de hoc monasterio, adeat si iubet Armandum Mar- chin, cap. 8. lib. 1. de historia Santon. provinciæ. Abbatum ordo. L T^Ulc HERi US ex charta superiusmemora- X ta, ab Odone Angeriacensi abbate Talnia- censibus datus est abbas an. 1090. Subscripsit an. 109 6. pactis inter Petrum Carrofensem & Ansc cuifum Angeriacensem abbates. Præsens quoque g memoratur in quadam permutatione facta Maxen— C. xxv- tianos inter & Angeriacenses monachos an. 1104. 0 ’3 sed Mabillonius ad annum LXXXII. in charta suspi- catur errorem, qui quidem clarius innotescetex dicendis. II. Gaufridus reperitur abbas an. 1100.1102. & 11 o 5. Vide Goffiidi Vindocinensis epistolas, a numero 3 2.usquead 37. III. Geraldus tempore Petri episcopi Santon. & Henrici abbatis Angeriacensi circa 1117. testis in charta Isemberti de Castro-Aliionis, Chastrllallion, in qua fit mentio de curia & justitia Angeriacensis abbatis. C IV. Ainricus an. 1132. Huic Benedictus & Ilgerius fratres cum uxoribus, filiis & siiiabuS suis plura concedunt ad lucum S Mariæ matris D. N. Jesu Christi, & sunt res istæ suæ in pago Santonico extra mænia Talniaci. V. Fulcherius II. an. 11 5 1. IV. nonas Februar. adfuit judicio Iatoper Ludov. VII. regem dictum Juniorem, pro Gaudino abbate Malleacensi, contra Sebrannum Chabot, qui abbatiæ advocatiam sibi arrogabat. Interfuere cum illo Geofridus II. Bur- digal. archiep. Gilbertus II. ep. Pictav. Bernardus ep. Santon. & alii episcopi, Petrus abbas S. Ma- pxentii, Aimericus Burguliensis, &c. VI. WilleImus an. 1273. subscripsit Iitterispro parthenone S. Mariæ Santonensis ; cumque hujus loci abbatissa nomine Yva pactionem fecit. VII. Laurentius I. recensetur in capitulo generaIi apud Angeriacum, die 2 5. Junii anni 1319. VIII. Petrus I. du Marche abbas 13 3 9. die Lunæ post festum S. Dionysii, cx charta authentica regiæ biblioth. IX. Petrus II. de Surgeriis, e nobili gente apud Santones, præeratan. 1389. quoecclesia S. Ste- phani Tauniacensis unita fuit a summo pontifice, ecclesiæ S. Mariæ, ob summam abbatiæ pauperta- E tem. X. Aimericus Girebert successit Petro de Surge- riis 1409. XI. Laurentius II. Morin 1420. XII. Petrus III. Augier vel Ogier, 1444. & 1449. quo sedente redditus abbatiæ Talniacensis fiseo regio addicuntur, ex vetusto curiæ regalis An- geriac. regesto. Reperitur & annis 1456. 17. Julii, 1462. 1 5. Decemb. & 1465. dieult. Nov. in chartis authenticis regiæ biblioth. Unde nullus’ superesse locus videtur Iterlo Robin, in quadam le- rie adnostransinissa memorato 146o.FortassePe-i trus ei abbatiam transcripserat, abbatis nonune re< tento. Bbbb iij H18 ECCLESIA S .XIII. DavidJulien 1470. J XIV. Johannes I. Naquet, Angeriacensis patria, cjusisemque loci monachus, creatur abbas Tauniaci anno 1480. XV. Clemens de Ia Porte abbas Tauniaœnsis interest capitulo generati apud Angeriacum cele- brato 9. Martii 1488. Memoratur eodem anno die penult Aug. & 149 3. 8. Januarii, in chartis authenticis regiæ biblioth. XVI. Petrus IV. David, ex instrmario Ange- riacensi abbas Tauniacensis 1505. & 1518. XVII. Joachim de ia Roche-Andry, ex ilIus- trissima apud Engolisinenses gente, ultimus abbas regularis Talniaci, ex præposito cœnobii Angeria- cenlis. Reperitur in chartis authent. regiæ bibsioth. ann. I537.&I538.& alibi 1 539.43-47.& 1550. XVIII. Franciscus I. de la Roche-Andry, pri- tnus abbas commendatarius 1555. XIX. Renatus Raoul 1560. XX. Franciscos II. Petit 1580. quo circiter tempore in hac abbatia desiere monachi, adeo in locum fandum debacchati sunt Calvinistæ. Tantaque fuit abominatio desolationis, ut abhinc vix se- mel per singulos dies juge sacrificium offeratur ab- batum impensis. XXI. Franciscus III. Bureau nominatus fuit abbas Talniaci per priorem claustralem S. Johannis Angeriac. sede abbatialivacante, vicarium genera- lem natum, an. 1598. XXII. Johannes II. de Rochechouart 1607. XXIII. Petrus V. Ferrand 163 o. & 1640. XXIV. Ludovicus de la Roche-Guyon 16 6 5. XXV. Petrus VI. Pezard 167 5. Obiit 1701. mense Octobri. XXVI. Thomas Maupoint dericus capdlæ & oratorii Regis, canonicus S. Quintini in agro Vi- romanduenli, nominatur abbas caI, Nov. 1701. Præerat 1712. XXVII. Antonius de SoIier du Maine designa- tus a Rege 1712. die 1. Nov. possessionem acce- pit 24. Febr. 1713. Baigne. B E AN IA. BEaNIENSE S. Stephani, ord. Benedictini monastcrium in pago Engolisinensi & diœcesi * Barbe— $antonica, non longe ab oppido Barbezillensi*, «elU£* fundatum a Carolo-magno scribit Corlæus in hist. lib. 1. cap. 5. Exinde vero Ramnulfus epsse. Santonensis illud commisit sancto Hugoni Cluniacensi abbati, quod & Petrus ejusiIem sedis antistes abbati Pontio confumavit, chartula sequenti iu tabulario Cluniacensi asservata : In nomine Patris & Pilii & Spiritus-sancti. Ego Petrus Sanctonensis humilis apifcopus, præsen- tium litterarum apicibus notificare curavi meissuccej- soribus antecesseorem meum domnum Rannulsum sci- licet episcopum dedisse, concessesse, per canonicam chartam sirmasse abbatiam S. Stephani de Beanic domno abbati Hugoni & cœnobio Cluniacensi, me que concessesse & consirmasse eamdem donationem dt donationis chartam, salvo tamen in omnibus jur Sanctonicæ sedis & Sanctonensiurn apiseoporum. Ea ANTONENS1S. 1119 1 cta est.hæc charta anno Dominica Incarnationis at » C.x. apud S. Eutropium, in præsentia domni Pan- tii abbatis anno t. ordinationis ejus. S. Petri epi- seapi., S. Arnalvini archidiaconi, S. Gaascelini ar- chidiacorii, S. Ramnulsi archipresbyteri. Series abbatum. I. TT U L c o memoratur abbas Beaniæ apud Gosii J ? fridum Vindocinensem, iit* i.epiist. 20. II. Raimundus adfuit anno 1J70. dedicationi eccIesiæ S. Amantii de Buxia. III. Guilleimus I. r 1 8 8. Is est proculdubto W. qui tempore Ademari episc. Santon. pepigisse se » B gitur cum Benedicto Tenaiiæ abbate. IV. P. abbas iu charta B. M. de Frenada 1219. Is est fortasse, qui cum abbate de Terraston obiisse dicitur anno 12 2 5. iu chronico Bemardi Itherii. Anno autem præcedenti vocatus a Willelmo de Jaunac sancti Martialis Lemovicensis abbate, inter præpositos & priores huic abbatiæ subjectos, cum quidam a statutis D. abbatis ad archiepiseopum appellarent, ipse abbas ad papam, tandem Guido de Clausens archidiaconus, adjunctis sibi abbatibus de Beana 8L de Vosias, Iitem finivit V. Petrus Baston abbas de Bahaigne, cuiassig- nantur quinquaginta’libræ ad collectionem tribu- torum in statibus agri Pictavensis, 8. Julii 1402. ex charta authentica regiæ bibliothecae. VI. Antonius de Cosuac silius Petri ex Ludovi ca de Noaiiles quam duxerat uxorem anno 1452. cum esset monachus Majoris-monastcrii, factusest abbas Beaniæ, ut liquet ex testamento Ludovicæ matris ejus, condito 148 6. Vide notas Baluzii ad vitas pap. Avenlon. col. 1446. VII. N. de Jamac silius Rainaudi Chabot do- mini de Jarnac ex lsabella de Rochechouard filia & herede Johannis dom. d’Apremont & de Brion, abbas de Castris & de Bcania ; cui successit in hac p. utraque abbatia, VIII. Franciscos dominus de Jamac, ipsius fra- ter natu minor, mortuus anno 149 3. du Eournp Amiraux de France. IX. Guillelmus II. abbas de Beania & prior S. Philiberti de Nigro-monasterio diœc. Lucion.27. Aug. 149 9. ex charta S. Crucis Talemundensis. X. Jacobus abbas instrtuitur bulla Pii V. papæ data Romæ apud S. Petrum anno Incarnat Dom. 1 573— fecundum novum calculum, x. cal. Febr. pontificatus anno VI1. cx archivis de Corona. XI. Ludovicus Courreau abbas erat an. 1611. ex tabulario Carrofi. £ XII. Henricus de sainte Maure, al. de More, presbyter Oratorii, filius Guidonis domini de Fou- geray & Ludovicæ de Jussac ; præerat ann. 1670. & 16 8 o. Obiit an. 16 84. XIII. Spiritus Flechier, serenissimæ delphinæ ab eieemolynis, prior S. Stephani de Peyrat diœc. Petragoric. & episc. Nemausensis, nominatur ab- r bas die 1. Novembris 1684. Nemausi exstinctus l est die 22. Febr. 1710. anno ætatis 78. XIV. Johannes-Ludovicus de Berton de CriI- ’Ion, nepos ex fratre Franciscide Berton deCril- r ion Viennensis archiepiscopi, designatur abbas a rege Christianissimo anno 171 o. die 2 5. Julii, Hio ECCLESIA S quo anno deputatus fuit ad comitia cleri Gallicani. generalia Parisiis habita ; nunc autem est S. Pontii episcopus. Sunt & alii nonnulli abbates quorum ætas ignoratur, noti videlicet ex uno Silvæ-maj. necrologio. Bertrandus, vm. idus Junii. Guillelmus Grimoaldi, viII. idus ApriIis. Helias, xvn. cal. Dccemb. Raimundus, v. idus Septembris. Font-douce FONS-DULCIS. DE hac abbatia, quæ est ordinis S. Benedicti, sic habet chronicon Malleacense : Circa an. i I i p. inchoata sunt plurima cænobia de institu- tione S. Geraudi de Sala… In territorio Santonensi Fons-dulcis & aliud, quod vocatur Tenale… Ambo abbates Willelmi vocati. Domestica vero loci monumenta Willelmo de Concampo hujus monasterii tribuunt originem, Stephano abbate Calæ-Dei an. 11 17. locum cedente apud Santo- nes, medio fere itinere inter Mediolanum Santonum & Angeriacum, ad seaturiginem fontis, qui Ioco nomen indidit. Vide Mabill. ad an. M. c. XI. tom. 5. Annal. pag. 566. & in appendice pag. 687. Ceterum in necrologio Fontis-ebraIdi no- tatur pridie idus Nov. memoria defunctorum fra— * trum congregationis de Cadunio, de Absia, de JFonte-dulci, de Bometo, &c. Series abbatum. T. ■yVT’ILLELMUS I. DE CoNCAMPO vV primus abbas Fontis-dulcis, natus Talle- burgi, patre Constantino, vir in humanis divinis que litteris apprime exercitatus, rexit ab an. 1117. ad annum 1137. quo mortuus est xiv. cal. Junii, llpso autem sedente Gerardus EngoIismensis epi- scopus S. R. E. legatus, necnon Guillelmus San- tonensis præsul ecdesiam in honorem B. Mariæ T an. 1127. consecrarunt. II. Gaufredus fuit fecundus abbas Fontis-dulcis. * Jste prio— Hic de consensu totius capituli locum S. Viviani* "urgerias& dedit abbatissie Fontis-ebraIdi ad cultum & servi- Grarise™ t^um inibi instituendum, anno Incarna- Dei, a se— tionis M. c. XL. Lucius II. papa eidem abbati, pre- eve ? sw * cibus Gaufridi Burdigal. archiep. bulIam pontifi- modo ab— ciam direxit, qua confirmat abbatiæ bona, vide- tb^brSdi’licet l00101 ipsum de Fonte-dulci, abbatias de unitus est. TenaIia & de Granateria, &c. Porro subditsum- mus pontifex:Consuetudines ad religionis atque humilitatis observantiam ab eo quipræest, & fratribus fimiliter fecundum beati Benedicti regulam j & Cistrrcienfium fratrum ordinem in monastrrio ve- stro vel in aliis subjectis ecclesiis institutas, nullus arcluejuscopus aut episcopus sua auctoritate infringere, aut mutarepræsumat. In hoc etiam dipIo- mate quod exstat in archivo Granateriæ, Guillel- mus Pictavensis & Vulgrinus Engolisinensis co- mites laudantur tanquam Fontis-dulcis benefacto- res. Gaufridus autem abbas fundavit abbatiam in loco de Granataria, ut ibidem videre est. III. Geraldus erat abbas Fontis-dulcis annis 11 5 o. & 1170. Hoc autem an. Alienor Aquitaniae ducissa plurima impertivit monasterio. Reperi- ANTONENSIS. hk A tur etiam 1177. in historiamonasterii de Absia, ubi vide ; sed jam fortasse regimen abdicaverat IV. Arnaudus præerat Fonti-dulci annis 1174. &II75. V. Fulcherius. VI. Guillelmus II. Calonis. VII. Willelmus III. 1222. mehse ApriIi cx charta Angeriaci. Is est fortasse Willelmus qui con- troversiæ inter abbatem Gratiæ-Dei & L. domi- nam de LoIay judex a domino papa delegatus est ; quique donum abbatiæ de V-jal a Tenalia depen- dentis, factum monasterio Bolbonensi confirma- vit, ex tabul. Bolbonensi. VIII. Ar. abbas Fontis-duIcis 12 5 5. mense Aug. ex charta B. M. de Frenada. IX. P. abbas memoratur cum GuiIIeImo abbate Bassacensi, in charta hominii redditi epilc. Engol. a dom. deTorciocirca 1285.Vide instr.eccl.EngoI. c. xv. col. X. Hugo abbas 1 390. +P- XI. Jobertus, Josbertus & Imbertus 1424. 1 o. Decemb. ex charta authentica regiæ biblioth. 1428. & 1439. <IUO ann0 Johannam de Villaribus abbatissam S. Mariæ Santonensis misit in possessionem. Sedebat adhuc an. 1449.20.Nov. ex charta authent. regiæ biblioth. quo an. ab An- glis castrum Cogniacum captum est, & monaste » rium beatæ Mariæ de Fonte-dulci ab iisilem spo- Iiatum fuit XII. Johannes 1.145 1.12. Nov. 1458.12. Nov. 1461. die ultima Nov. & 1466. 1 o.Nov. ex chartis authenticis regiæ biblioth. •XIII. Henricus 1467. 16.Dec.& 1480. 3. Martii, ibidem. XIV. Johannes II. Aubiu vel Aulbin 15 o/. 2. Dec. ibidem. XV. Carolus Guerin 1517. & 1519. ibidem. Occurrit etiam an. 1 5 2 5, apud Mabillonium, in appendice tomi v. Annal. pag. 688. XVI. Jacobus de Lyvene 1 5 41. & 1547. 2. ’Julii, ex chartis authenticis regiæ biblioth. XVII. Johannes III. du Vache abbas commen- datarius 1687. ex charta Frenadæ. TENALIA. IaTenaillc. IDem occurrit dicendum de ista abbatia quod de Fonte-duIci ipsius matre ; videlicet ejus ori- ginem refundi a chronographo Malleacensi in S. Geraldum de Salis, quam potiori jure attribuas Guillelmo de Concampo primo abbati Fontis- duIcis, ut patet ex instrumento inter probationes . excuso. Ordinis est S. Benedicti, sub invocatione J B. Mariæ Virginis, in agro Santonensi posita, media fere via Santonas inter & Burdigalam, sex ab iila civitate leucis, non longe ab oppidis, de Pons & de Barbeejuux, juxta rivulum qui postea influit in fluvium de la Seuille. Reperitur autem aliquando paruisse Dalonensi monasterio Tenalia, quæ & ipsa abbatiam de VajaI sibi subditam esse gloriata est. Suos inter præcipuos benefactores nu- merat toparchas de Pontibus, de BarbeziIIo, & de Archiaco; intcrabbates vero, hos qui sequuntur, erutos maxime e parvo sed antiquo chartulario viginti duabus pagellis comprehenso, necnon e i<22 ECCLESIA S. quibusilam documentis, quæ nobiscum perhuma— i niter communicavit R. pater Jacobus de Mesplez, rector collegii Societatis Jesu Santonensis, cui domui jam ab anno 1619. hæc abbatia cessit. Index abbatum. I. UillelmusI. nominatur primusal> Vjbas tum in chronico Malleacensi, tum in pluribus locis chartularii, quod acquisitiones abbatum vel donationes ipsis factas complectitur. II. Amaudus in charta Aimerici Justas-manus. III. Petrus 1.1160. cui & pauperibus monachis de Tenalia, qui nuper Bretis domum ædificave— j rant, Guillelmus de Surgeriis nonnulla concessit. IV. Benedictus contulit ecdesiæ sancti Stephani Beaniensis, in manu Ademari Santonensis episco- pi, quidquid habebat in decima de Grandi-valle, & pratum quod est prope vicum S. Germani, W. vero abbas Beaniensis dedit in compensationem illius decimæ ecdesiam S. Sigisinundi, monachis Tenalliæ, sub annua pensione duodecim dena- riorum. V. GuilIelmus II. 11 8 9. in charta W. de Garda. Paciscitur an. seq. cum AJdeburgi abbatissa sanctæ Mariæ Santon. pro salinis de Arableto, præsenti- bus S. Eparchii, Silvæ-maj. & de Blanziaco abba- tibus a summo pontifice judicibus delegatis. VI. Amelius vel Amelinus 1 266. VII. Guillelmus III. Blanc 1301. VIII. Constantinus 1316. IX. Petrus II. Barraudi 13 46. X. Johannes I. Reginaldi 1354* 60. &79 » XI. Ranulfus Coralii I400.&I40I. XII. Johannes II. Fouquet 1417. Reperitur 1424. 13.Febr. & 1426. 20. Maii, in chartis authenticis regiæ bibliothecæ. XIII. Hugo I. Brugere seu Bregieres 1446. 2 3. Juhi, ex charta auffientica regiæ bibliothecæ, 1448. & 1451 « quo annoreperitur absque cog— j nomine, iu charta authent. regiæ biblioth. XIV. Hugo II. Daniel 145 2.1 o.Jun. 1454. & 1476. 8. Junii, in chartis authent. regiæ bibl. Reperitur alibi annis 145 8. 62. 71. & 73. XV. Ludovicus I. Chauvinet 1477. mense Aug. & 149 18. Jan. in chartis authent. regiæ biblioth. Alibi vero 1478. 9 1.97. & 9 9. XVI. Philippus Chauviuet 1 5 04. & 1 5 07. XVII. Antonius de Valsee 1514. XVIII. Petrus 111. de Blois 1515. XIX. Ludovicus II. de Blois 1516. mense Decembri, ex charta authentica regiæ biblioth. XX. Johannes III. Dugua 1 5 18. & 1 523. XXI. Jacobus I. de PonS clericus, notarius apo- stolicus & abbas commendatar. 1528.&I532. Nominatur in charta authentica regiæ bibIiothecæ an. 1529. 14. Martii. XXII. Johannes IV. Catrix, monachus Tena- licnsis & prior B. Mariæ Castri-Achardi ordin.S. Benedicti iu diœcesi Pictav. ex permutatione hu- jusce prioratus cum Jacobo de Pons abbatiam pos scdit, assensu Clementis papæ VII. dato Maceratæ per bullam an. 1 5 3 3. VII. cal. Aprilis, pontisica- tus an. x. Sedebat adhuc 1 5 3 7. die 6. Novemb. cx charta authentica regiæ biblioth. ^NTONENSIS. 1123 L XXIII. Jacobus II. Catrix monachus de Tena- lia, superioris ex fratre nepos, decimum duntaxat ætatis annum agebat, quando per cessionem patrui abbatiam obtinuit vi bullæ Pauli papæ III. datæ apud sanctum Petrum 1538. iv. cal. Aug. pon- tific. anno iv. qua summus hic pontifex abbates S. Eparchii Engolisin. & de PIena-silva diœc. Sant. nunc Burdigal. committit, ut dictum Jacobum in realem possessionem admittant, eidemque Jacobo licentiam indulget accipiendae benedictionis cum ad annum ætatis 27. pervenerit. Ipso regente an. 1582. monasterium a furentibus haereticis fundi- j tus eversum est, octo monachi fugati, unus pro fide Catholica interemtus, & abbas coactus sece- dere in paternam domum de Bergueville apud Ca- strum-novum, diœcesis Engolisin. ubi confectus ærumnis diem clausit extremum. Extunc toparchæ de Plassac abbatiæ proventibus sub nomine Geral- di de sa Roche confidcntiarii potiti sunt, donec a- gente Johanne-Ludovico de la VaIette duce d’E- pemon, unita est abbatia collegio Santonensi So- cietatis Jesu bulla Pauli papæ V. data Romæ apud S. Mariam Majorem an. 1619. Ix. caI. Septemb. pontificatus anno xv. > S. LEODEGARIUS. s.ugaire. HÆc abbatia ordinis Benedictini, ad Sepa- rim ♦ amnem prope Niortum sita, fun— * la Sevre. datur an. 961. ex chronico Malleacensi. Sta- tim vero ab exordio suo S. Maxentii mona- sterio subjicitur, ut palam fu ex chartula se- quenti ; Sæpius acridit, quodsubreptionem oblivio ingerat. Idcirco posterorum multitudini intimare stu- demus, quod in ecclesia S. Leodegarii non debet esse institutus abbas, nisi cum consilio abbatis & mona- chorum S. Afaxentii ; & si aliquem farte inter se e fratribussuis idoneum invenerint, cum consiliosupra- ) dictorum monachorum & abbatis eligere debent ; sin autem, debent venire in capitulo B. Maxentii, &. eligere unum quemcumque voluerint, voluntate abba- tis. Sic fuit ibi abbus Tembaudus Franceis mona- chus S. Maxentii, & alii multi qui fuerunt electi, videlicet Petrus de Cougnac & Petrus Abrocit ; & priores claostrales plures, videlicet Reginaudus Co- %pne & Humbertus Boreus, &c. Hinc abbas sancti Leodegarii debet in vigilia S. Maxentii celebrare mistam, & in crastino matutinaIem, & ad Domi- nicalem debet esse cantor. Et sedere in loco prio- ris in choro debet ; ex veteri chartulario pag. 2 5. g Porro hanc abbatiam usurparunt vicecomites Nior- tenseS usque ad obitum Arberti vicecomitis, post quem Aldeardis vicecomitissa ipsius vidua eam re- stituit Bemardo abbati S. Maxentii, cujus juris an- tiqui erat, inquit chronicon Malleac. Sic autem se habet charta restitutionis : In nomine Dei & Sal- vatoris nostri J. C. Ego Audeardis & filii mei, no- tum fieri volumus folertiæ omnium fidelium sanctæ Dci Ecclesiæ, tam præfentium quam futurorum, quod ad deprecationem domni Bernardi abbatis placuit nobis reddi ecclesiam S. Mariæ & S. Vincentii mar- tyris, quæ nunc modo monasteriumsancti Leodegarii martyris vocatur, quam antecesseres nostri ob reme- dium animarum suarnm contuleruntpiissimo Adjuto- ri Maxentio 1124 ECCLESIA S. ri Maxentio & martyri Leodegario. Nos vero rem i diligenter examinantes, prius tumulavimus Arbertum feniorem meum, orantes ut pius Adjutor Maxentius a tartareis ignibus, sui intercesseone eum dignetur eripere. Expleto ergo sepulturæ obsequio, concefficnus congregationi ibidem Deo militanti, ut quidquid ab hodierno die ob utilitatem ejufdem monastorii facere & ordinare voluerint, liberum in Dei nomine per hanc nostoam auctoritatem arbitrio habeant faciendi quidquid elegerint, nemine contradicente, &c. S.Au- deardis. S. Aimerici filii ftn. S. Tetbaudi. S.Gossee- di. S. Guillelmi ducis. S. Bernardi abbatis. S. Sa- muelis. &c. Data III. idus Maii, regnante Rot- ierto rege Francorum. Hoc monasterium S. Leo— I degarii hactenus exsistit, estque sui juris, de cujus abbatibus nunc dicendum. SERIES ABBATUM. I. D o abbas S. Maxentii & S. Leodegarii moritur anno 963. II. Ramnulfus. III. Constantinus. De his duobus utram pacifi- ce apud S. Leodegarium sederint, dubitat noster D. Claud. Estiennot, nullo dubitationis suæ allato fundamento. IV. Guibertus. V. Bemardus, cui, ut supra diximus, abbatia S.’ Leodegarii restituta est circa an. 9 9 3. VI. Rainaldus. VII. Guiferius. VIII. Amblardus. IX. Aimo seu Emmo. X. Archimbaldus ; quos omnes inter Samma- xentianos abbates require. XI. Gostenus ab Archimbaldo facto Burdiga- lensi archiepiscopo, videtur S. Leodegarii monase terio præfectus, qui sane legitur abbas S. Leode- garii in consecratione ecdesiæ S. Mariæ Santonen- c. xxvm. st5 » an. 1 °47* Vide instrumenta. — col. 48 3. XII. Aimericus, de quo pariter consuie Sam-1 maxentianos abbates. Hic aliquandiu S. Leodega- rii monasterium rexit, cui posteaHugonem nepo- tem præfecit abbatem ; exindeque cœpit monastc- rium a propriis abbatibus gubernari. XIII. Hugo, Aimerici nepos, regimen obtinebat an. 1068. ex chronico Malleacensuubi & deposi- tus Iegitur an. 1 o 8 o. Idemqueporro habetur apud Labb. tom. x. concil. p. 3 8 1. his verbis : Fuit concilium Burdegalæ, in quo Berengarius reddidit fideisuæ rationem, & Hugo abbas S. Leodegarii fuit depositus. XIV. PhiIlppus, Hugoni subrogatus, ex chro— £ nico Malleaœnsi, testis reperitur iu promotione Rainaudi monachi Malleac. in abbatem Vallium S. Stephani, facta a Gaufrido abbate Malleac. cir- caan. 1085. XV. Arnaudus I. Philippi successer, ex eodem chronico & Bestio, p. 363. Alphafu 2. XVI. Autbertus, ex eodem chronico. XVII. Thetbaudus Franceis, ex monacho S. Maxentii factus est abbas S. Leodegarii. Hic anno 1108. al. 1109. Eudovici regis primo, præsens memoratur donationi de Salina in Trunca, factæ monasterio S. Maxentii a Petro Helia de Nobilia- Tomus II. ANTONENSIS. L co, & Guidone Barabino & fratribus ejus. Occur- rit etiam iu chartulario ejufdem monasterii, anno 1119. XVIII. Petrus I. de Cogniaco, ex priore sancti Maxentii, abbas S. Leodegarii circa an. 1130. XIX. Petrus II. Abrocit, ex gente in Pictoni- bus haud ignobiii, erat & lpse prior S. Maxentii* quando iu abbatem S. Leodegarii cooptatus eft circa an. 11 5 o. ex cod. MS. S. Maxentii. XX. Arnaldus II. adfuit transactioni factæ in* ter abbatissam SS. Trinitatis Pictav. & Jacobum ministrum fratrum S. Johannis Jerosolymitani in Pictonibus, an. 1187. Recensetur an. 1217. in I bibliotheca Cluniacensi, fol. 149 9. & an. 1218. iu testamento Savarici de Malleone * domini Tale- mundi ; item 12 24. in litteris Hugpnis de Lezay militis ; qui rursum præsens memoratur an. 1227. quando Hugo d’Avallie mites, monachus apud S. Maxentium effectus est, ubi tamen sola prima sui nominis littera connotatur. Eo sedente an. 12 3 6. extrema fere passiim est S. Leodegarii monasterium, ut narrat fragm. hist. editum tom. 2. bibliothecæ Labb. p. 247. Arnaldus abbas legitur adhuc anno 1244. in bibliotheca Cluniac. lpsius exstat iu sa- cello S. Fcrreoli hoc epitaphium : „ Sub pede dum sacras jacet A rnaudus bonus abbas * Annis ter denis cum primo mille ducentis Ter binis fenis moritur……… XXI. Guido circa 1270. ex Iitteris Hugonis & Savarici Jedoin, quibus aliqua cedunt Castel- iariis, apud Podium-Galanti, Peglant. XXII. N. de Nucheze sepelitur iu sacello jux— r. ta majus altare, ad latus Evangelii. XXill. Nicolaus nominatur inter eos, qui ad w- concilium Pisanum miserunt procuratores, data eis plena potestate, an. 1409. XXIV. Egidius de b Combeanno 1469. ex chartulario S. Mariæ Sant. . XXV. Bertrandus d’Aix, al. d’Aux, prior de 9 Azayo prope S. Maxentium, & abbas commenda- tarlus S.Leodegarii, 1 540. 1 5 5 5. & 1 5 60. sub cujus pravo regimine, ut pote Calvinianæ addicti sectæ, monasterium a neotericis evertitur anno 1J59- XXVI. Guillelmus de Massacre, e nobili gente oriundus, vir frugi & pacis amator, monasterium regebat 1 5 71.7 5. & 84. cujus ædes abbatiales, ceteraque ædificia resarcivit ; Niorti defunctus 2. Octob. 1586. proindeque is est abbas, qui cum nonnullis monachis ab hæreticis captus 12. Julii 1575. RupeIlamque deductus, ibi carceri manci- > patusfuit XXVII. Carolus de Beaumanoir, fuius Johan- nis domini de Lavardin Franciæ marescalli, abbas erat anno 1625. Obiit 163 7. Interfuerat autem comitiis cleri Gallicani Parisiensibus anno 1614 » de quo plura in episcopis Cenoman. XXVIII. Emmanuel de Beaumanoirsuperioris frater natu minor, fuit etiam abbas S. Leodegarii ; sed utrum ante aut post fratrem, nobis incertum. Mortuus est juvenis, unde suspicamur eum præ- cessisse fratrem. XXIX. Philibertus-Emmanuel de Beaumanoir de Lavardin, fuius Henrici marchionis de Lavar- C c cc ni6 ECCLESIA S diu & Margaritæ de ia Baumede Suze, cessit ab-i batia S. Leodegarii, retenta BeIlilocensi apud Ce- nomanos, quando factus est episcopus Cenoman. videlicet an. 1648. Moritur 27. Julii 1671. XXX. Dionysius Anthimius Cohon, vel, ut aiibi Iegimus, Anthimius Dionysius, episcop. Ne- mausens anteaque Dolensis, abbas etiam de Tron- cheto & de Befio Ioco prope Cenomanos, abbatia S. Leodegarii potitus est usque ad annum saltem 165 o. Vivis excessit die 7. Nov. 1670. XXXI. Ludovicus de la Vergne de Montenar de Tressan Dionysio iu abbatia successit, quam di- misit cum ad episcopatum Cenomanensem evec— 1 tus est. XXXII. Josephus MagdaIene de Fourbin Mes nier d’Oppede, abbas erat anno saltem 1672. & adhuc 1674. imo præfuit ad annum 1701. quo vaIedicens mundo secessit in abbatiam B. Mariæ de Septem-fontibus, ubi prioris munere Iaudabiliter perfunctus, morte justorum obiit XXXIII. Franciscus de Berthon de CriIIon, Avenionensis, a Rege designatus est abbas die 1. Nov. 1701. Hactenus feliciter præest, a Venciensi episcopatu ad sedem archiepiscopalem Viennensem transtatus. < Duo præsuere e nobili gente (TEscoubIeau, sed qui & quo tempore, ignoramus. In veteri reg. archivi Parisiensis ieperimus Jo- hannem Bongars S.Leodegarii abbatem, cujus fiIius Hilarius ex Thieneta Bailiy, vindicatur a natalium infamia, Iitteris Francisci I. regis, datis apud Moli- num mense Februario an. 1529. quæ exstant in præfato registro. Sed nescimus cui abbatiæ S. Leo- degarii præfuerit Johannes Bongars, aut quo tem- pore. Madloa. hi A S D I O. MAsdio seu Masum-Dionysii & Mas-] Dionum, fecundum nostrum D.Claudium Estiennot, cœnobium est monachorum ordinis S. Benedicti sub B. Mariæ patrocinio, distans 12. circiter milliaribus a Santonis, situmque prope Archiacum in parochia S. Germani du Seudre, qui fluviolus aIluit rupem iu qua conditum fuit mo- nasterium. Quis vero ei dederit initium, quove tempore, prorsus nobis ignotum. In bellis Calvi- nistarum destructum, nunc nullos habet mona- chos incolas. ABBATES. J J. huic Ioco præfuisse an. 1231. probat V-T* noster D. Claud. Estiennot, exejusilem litteris, quibus testatur Petrum militem cessisse Petro de Bria priori S. PalIadii, nonnulla apud Ars. Memoratur eodem an. die ultima Augusti in chartulario S. Stephani de Vallibus. II. Johannes Coqui abbas B. Mariæ de Madion in Santonibus 1446. 12. Apr. 145 3. & 145 5. 18. Junii, ubi dicitur hoc monasterium veteris ordinis sancti Benedicti, & 145 6. 22. Junii, in chartis authenticis regiæ biblioth. III. Carolus de S. Gelais 1460. 28. Novem- bris, ibidem. CANTONENSIS. 1127 1 IV. Guillelmus le Normant 1463, 2. Julii, 1464. 12. Januar. 1466.& 1477. XI. Julii, ibidem. V. Ludovicus de Rochechouard episc. Santon* & prior S. Eutropii Santonensis, erat quoque ab. bas MasiIionis, ex nostro D. Claud. Estiennot in Antiquitatibus Santonicis MSS. VI. ltherius de la Marthonie 1515. VII. Stephanus dela Martonniere * XI. Julii ♦ / Mar- 1 5 2 6. ex charta authentica regiæ biblioth. tbonic. VIII. Gasto de b Marthonie circa 1531. vide in Aquistris diœcesis Burdigalensis. & IX. Petrus de Maurisse canonicus eccIesiæ Sen- tonensis & archidiaconus AIniensis, necnon abbas Madionensis, obiit calendis Augusti 1643. sepul- tus iu ecdesia S. Petri Santonensis & iu lacello S. Eustollæ. X. N. Marchais 1677. XI. N. Belot 29. Martii 1687. S. MARIA SANTONENSIS. N.Dame dt Saintcs. S MaRIÆ Santonensis nobiIe monasterium * extra urbis Santonensis mœnia, ordinis Be- 2 nedictini feminarum, constructum estacfuitdatum an. 1047. a Gaufrido Martelli Andecavorum co- mite, & Agnete uxore, Aquitaniæ comitissa, eo in Ioco ubi erat abbatia S. Palladio sacra*, qui & ’ canonicos ibidem conssituerunt ad ministerium sanctimonialium, ut docet brevis charta ex tabu- lis eruta domesticis, quam inter instrumenta repe— c. 1. col. ries, cum ipso fundationis instrumento, ejusilem- que constrmationea Leone papa IX. necnon pri— xxvi. vilegio praelatorum, qui ecclesiam solemni prorsus modoconfecrarunt. «i &sej. Series abbaTissaRUM. I. /^OnSTANTIA reperitur anno 1047. in •y charta fundationis, & in bulla Nicolai II. coL *8o. papæ eandem confirmantis, mense Apr. 1061. II. Lethburgis jam successerat an. 1066. quo Dagbertus quidam, consentiente uxore, se dedit in lervum perpetuum parthenoni, litteris datis ind. IV. concurrente v. epacta XI. tempore Willelmi comitis, qui Barbastam civitatem abstulit Saracenis.* III. Hersendis Bruna, seu Arsendis in veteri charta de molendino sito in burgo S. Mariæ juxta cimiterium S. PalIadii, tertia nuncupatur abbatisset. Memoratur autem an. 1079. in charta Guidonis Aquitaniæ ducis nonnulla monasterio conferentis. C. vn. int E Et vero cum ipsa præesset, S. Silvani monasterium huic parthenoni concessiim est, Gregorio VII. ecdeT Pe- summo pontifice, Philippo regnante, Wiilelmo * comite, Bosone Santonensi, Willelmo Petragori— etiam & censi episcopis, & Goseelino archiepiscopo Bur- digal. Vix autem uItra præfatum annum 1079. ista donario differri potest, post quem scilicet Boso Santon. & WiUeImus Petragor. episeopi vixbien- niosua dignitate potiti sunt, aIter sede pulsus, aIter morte exstinctus. Ceterum an. 1086. Harduino Francigenæ canonico S. Petri sedis Santonicæ de- disse legitur domum in terra S. Palladii infra mu- 1 Nunc est parochialis ecdelia suburbii Sintoncnlis, B. M. parthenoni hactenus subje&a. 1128 ECCLESIA S ros urbis Santon. Ranulfo sedem obtinente. Oc— j currit adhuc Hersendis an. 109 I. & 109 6. quo bullam accepit ab Urbano II. papa. Diem dausit extremum an. 1099. aut 1100. IV. Florentia instituitur abbatissa anno 1100. quo cessit Aicardus de Bomo miles, quidquid monasterio contulerat ipsius pater in viIla S. Ju- Iiani de FEstap. Ejus rei litterædatæ sunt an. M. c. ordinationis domnæ Florentiae abbatissie primo » Idem Aicardus eidem loco silvam quandam do- navit an. 1107. Willelmo comite, filio Guidonis comitis, ducatum Aquitaniæ regente, Petro de Sul- bifia episcopante, abbatiffa Florentia conventum sanctimonialium administrante. Eadem Florentia in suam congregationem suscepit Sibyllam, Agne- tis Santonensis comitistæ materteram, futuram e- jusiIem loci abbatissam post eandem Florentiam ; tumque Willelmus comes Pictav. hoc ipso die terram restituit quam injuste possederat Bernardus Bardras, ab Baudeli & Bardeche. V. Sibylla comitistæ Pict. al. Santonensis matertera an. 1119. bullam protectionis aecepit a Callisto II. papa. Inscribitur etiam chartis anno- Mtdætt" Tum II22, 113 °*& 1131.* quo ultimo sen- Ptd^.’tentiam obtinuit a Willelmo Petragoricensi epi- c. iv. coi. feopo adversus abbatem & monachos S. Martialis < * 7’Lemovic, super ecdesia & cœnobio S. Sylvani. Eidem insuper Willelmus Aquitanorum dux quas c.xxix. Jam ecdesias donavit ; vide instrumenta. Denique * 8** an. 1134. duellum pro foresta S. Juliani sibi ab Ostensio, oppidi Talleburgensis domino, jam diu concessa fieri curavit. VI. Agnes I. de Barbezillo, Barbeeseux, e no- bilissima gente in pagis EngoI. & Santon. amita reginæ Alienordis, uxoris Ludovici VII. dicti Ju- nioris, ex celleraria facta est abbatissa an. saltem 113 7.primo quo Dom. Ludovicus cepit popu- lum Aquitanicum regendum & 2. annoepiscopa- * Burdigal. tus D. Gaufredi*. Nominatur eodem an. in pacto cum Ursone Porcario, primo anno promotionis I Coffredi Burdigal. areluep. & decimo ordinationis Willelmi Santon. episcopi. Agnes praeterea celebris est ex variis summorum pontificum diplomatibus, scilicet Innoc. II. an. 1141. Eugenii III. 1146. Anastasii IV. 11 5 3. & Alexandri III. an. 1167. Exstant insuper ad eandem abbatissam litteræ Lu- dovici VII. an. 1140. quibus monasterii posses siones confirmantur, & Alienordis reginæ anno seq. Præerat adhuc an. 1171. imo pervenisse creditur ad annum usque 1174. VII. Aldeburgis paciseitur an. 1181. cum Ge- raldo abbate Dalonis pro decimis de Toschis, quæ j percipiuntur in prioratu S. Saturnini abbatiæ San- tonensi subdito, ex chartuI. Daion. Dum autem ipsa regeret monasterium, Lucius III. papa mona- sterii privilegia confumando, declaravit idem mo- nasterium & ejus capellanos a nemine posse excommunicari, praeterquam a legato summi pontificis. Excessit e vivis an. 1220. VIII. Theophania I. occurrit abbatissa eodem anno, tempore Henrici episc. Santon. Sed sortasse irrepsit mendum in annorum indicatione. Lege quæ superius diximus iu Henrico episc. Santon. IX. Hilaria I. memoratur in litteris Hugonis Tomus H* ANTONENSIS. 1129 comitis Marchiæ & Engolisui. item in aliis docu- mentis annorum 1235. 124° « & 1244. f X. Yva, sacrarum vestium custos, eligitur abbatissa 1244. sedebat 1258. attlgitque annum 1280. XI. Hilaria II. de Borno reperitur abbatissa annis 1283. & 1291. quo debita servitia cameræ solvit apostolicæ ; & adhuc 1292. XII. Theophania II. an. 1300, cx fr. Sam- marthanis. XIII. Orabilis Vigetia, & Vigerii, jam sedebat an. 1301. mortem oppetiit 1311. XIV. Agnes II. de Rupe-cavardi abbatissa crea- _ tur anno saltem 1313. quæ ut magis prodesset, 9 quam præesset, statuta quadam pro sui reforma- tione monasterii condidit an. 1319. quod paulo post ob tumultus bellicos destructum est, scilicet die2 8. Junii an. 1 3 27. Laudatur Agnes iu bullis duabus Johannis XXII. annorum 3. & 7. ipsius pontificatus, & in quibuldam instrumentis ann. I325.&I33I. Anno seq. Petro archiepiscopo Burdigalensi coenobium visitare volenti restitit. Initio anni 1333. vacante monasterio B. Mariæ Santonensis per obitum Agnetis de Rupe-cavardi, inquit Baluzius in notis MSS. ad Gali. Christ. clc- ctæ sunt in discordia, die 1 5. Febr. vel paulo ante, 3 Yva Vigerie de Lonzaco & Agnes Garnerii mo niales ejusilem monasterii. Causa devoluta est ad sedem apostolicam, quæ lpsis judicem dedit Rai-. mundum presbyterum cardinalem tit. S. Eusebii. XV. Agnes III. Garnerii, quam idem Baluzius asserit electam fuisse a 2 8. monialibus, etsi paucio. ribus quam par erat, si verum est quod legimus 120. moniales Deo ministrasse tempore Agnetsa abbatissie, vicisse tamen æmulam videtur. XVI. Yva Vigerie de Lonzaco ♦ per obitum Agnetis electa dicitur 17. Febr. 1341. atquq a Benedicto XII. papa, ejus pontificatus an. 7. con- fumata. Hoc etiam anno Theobahlus episc. Santonensis ei munus impendit benedictionis die 29. ) Junii, agnovitque ipsius monasterii privilegia. Subsidia vero debita cameræ apostoIicæ solvit an, 13 44* XVII. Hilaria III. inscribitnr tabulis authenticis annorum 1350. & 1352. XVIII. Adelais seu Helidis & Alix de Rupe- cavardi sedit ab anno 1352. ad annum 13 66. cui interim Innocentius papa VI. anno sui ponti- ficatus sexto, Incam. Dom. M. ccc. Lvm. prioratum de Olebon ad triennium commisit. XIX. Margarita I. ab an. 13 66. ad 13 68. XX. Agnes IV. de Rupe-cavardi vacanti per
- obitum Margaritæ sedi admota, confumatur ab Anglico cardinale idibus Octob. 1375. auctoritate Gregorii XI. papæ. Præfuit ad an. 1421. quo decessit die 12. Septemb. secundum nostrum D. Edm. Martenne. Duas Agnetes Sammarthani distinguunt, alteram ab an. 1368. ad 13 86. & alteram ab hoc anno ad 1427. XXI. Margarita II. de Penevre postridie obitus Agnetis eligitur & confirmatur ab abbate Fontis- dulcis, auctoritate Martini papæ V. Memoratur annis 1427. 29. & 3 8. quo anno septuagenaria cessit in gratiam sequentis, retenta sibi pensione. XXII. Johanna I. de Villaribus, de Villarsfet Cccc ij 1130 ECCLESIA S nobili apud Santones genere orta, sanctiinoniaIis apud Cussiacum dioecesis Claromont. ex cessione praecedentis, primum a concilio Basikensi, m. cal. Maii I438.tumab Eugenio IV. vm. idusJunii ejuidem anni admissa, in possessionem mittitur a Jauberto abbate Fontis-dulcis 1439. An. 1469. die 17. Aug. fidem obstrinxit Carolo, filio & fratri regis Francorum, Aquitaniæ duci & comiti Santonensis pagi, ex charta authentica regiæ bi- blioth. Sedit ad annum 1484. XXIII. Anna de Rohan parentibus utrinque nobilissiinis orta, anno ætatis suæ 2 5. bullas acce* pit ab Innoc. VIII. datas Romæ iv. nonas Martii 1484. lpsi tamen non nisi die 15. Maii anni se— 1 quentis possessionem adepta eft Obiit 1 5 * Oct. 1523. tumque discordantibus in electione mo- nialibus, aliis videlicet in Mariam de Savoily, aliis majori numero iu Mariam dAurise vota conferentibus, cum ista jure suo cessisset, XXIV. Blanca de Ia Roche-andry eIigitur 6. Aprilis 1524. confirmaturque a Clemente papa VII. ejufdem anni vii. cal. Julii. Recensetur an. 1525. mensc Decembri & 1 537. 27. Sept in chartis authenticis regiæ biblioth. Inierim vero memoratur Beretta Guillarme die 6. Feb. 1526. An & ipsa contenderat de abbatia, & a quibus- dam electa se se jactitabat abbatissam ! ceterum Blancha dicitur obiisse an. 15 44. XXV. Johanna ♦ II. de Rupe-sucaldi, Francisci Stvig. II* comitis de la Rochefoucauld principis de Mar- cillac & Annæ de Polignac filia, nepiis Johannis epise. Mimatensis, bullis obtentis post obitum BIan- cnæ, IV. nonas Nov. 1 544. regimen capessivit. Reperitur eodem anno 26. Junii, & 1557. die 7. Jan. in chartis authenticis regiæ biblioth. Præfuit ad annum 1559. XXVI. Francisca I. de Rupe-sucaIdi monialis * Poiffy. pisciacensis ♦ ord. S. Dominici, Johannæ sorori successit ad annum usque 1 6 o 6. ut patet ex iis quæ _ sepuIcro ejus in superiori parte choriposuo inscrip-L ta sunt
- Hicsuo est D> R’de Rupefucal…….. solo obiit & cælo abiit xxvn. Aprilis, ætatissuæ anno LXXIX. cum hanc demum XLVII. annis, pietate, exemplo, fapientia & feliciter rexisset, anno Dom. Æ. Devi. In necrologio SS. Trinitatis Pictav. tale habet elogium : Oluit venerabilis domina D. Francisca de la Rochesoucaud abbatisse B. Mariæ juxta Xantonas, cujus, & illustriffimæ D. Francisca de Foix ejufdem domus abbatissee, eximia liberali- tate, sexcentorum aureorum nobis eleemofyna donata est ad restourandum clibanum nostrum pistoriurn, & piæ D. Er. de Poix illius neptis husosoue fororis, in precibus publleis ac privatis perpetuis recordemur jy. cal. Maii. Nullus ergo sepcrest locuS Johannæ de Clermont, quam SS. Trinitatis Pictav. monia- Jem allerunt quidam nominatam fuiflead abbatiam S. Mariæ Santonensis a Carolo rege litteris datis Burgulii die 7. Dec. an. 1571. FortafTe data est coadjutrix Franciscæ, & ante ipfam defunctaest. XXVII. Francisca II. de Foix, Ludovico Fu- xensi, comite Gursonii ex Diana de Fuxo-canda- Ia nasciturdie 1. Julii 1582. ProfefTioni monas ticæ votiS emissis fele addixit 2. Julii anno 1600. in inanibus Francifcæ abbatissie, cui demum suc- ANTONENSIS. up A cessit 2. ApriIis 1606. Monasteriumpenecollap- sum instauravit, in quo & novam virtutum omnium scholam instituit, forma ipsa facta gregis, a- deo ut ex hoc parthenone plures per diversi Gal- iiarum coenobia tum abbati (Ise tum priorissa fue- rint evocatæ. Postquam vero triginta quinque sui pra centum ad habitum religionis virgines, pleras que nobiles suscepisset, abunJeque sacram sepelle- ctilem suppeditasset, ac in sinus pauperum thesiu- ros effiidisset, obdormivit in Domino die 19. A- prilis 1666. ætatis suæ anno 84. XXVIII. Francisca III. de Foix, Frederico co— Xnmrd, mite de Flaix & de Gurson, magno Aquitaniæ sc- B neseal ! o, & Cariotta de Caumont parentibus orta, neptis vero & coadjutrix abbatistæ superioris ab anno 163 3. ei successit anno 1666. Benedictio* nem percepit ab episcopo Petragoric. anno 1674. adsistentibus Cariotta de Grammont S. Ausonii, & Sulanna de saint Aulaire S. Mariæ de Ligurio abbatissis. Pie ut vixerat, obiit 17. Octob. 16 8 6- ætatis anno 72. XXIX. Cariotta de Caumont-Lauzun, filia Gabrielis comitis de Lauzun, ex Cariotta filia Hay rici de Caumont Ia Force marchionis de CafteI- nau, hujusce monasterii alumna, schedulain regiam accepit 3 1. Decemb. 1686. pontificiam vero 11. J cal. Martii anni sequ. quibus munita possessionem adeptaest 22. Junii 1 687. ac tandem benedidio* ne solemni donata 12. Octob. 1692. Coad- jutricem habet a tribus annis Margar. Bathildem de Gontault de Biron, moniaIem cœnobii Ca- Iensis in diœcesi Paris natam ex Carolo-Armando marchione de Biron Regis in castris legato & Maria-Antonia de Bautru filia Amandi de Bautni Novigenti-regii comitiS, summi vestimentorum regiorum præfecti. NulIus videtur locuS reIictus pro Margarita des Prez nepte Jacobi des Prez episcopi Montalban. . mortui anno 1589. quam D. du Foumy in hist. ’mareseallorum Franciæ p. 631. dicit abbatiflam fuisse S. Mariæ Santonensis, ac postea Nonnantici. SABLONCELLÆ. B Maria de Sabloncellis, ord. S. Auguftmi e I • congregatione Cancellatæ, fundatorem ha- bere gloriatur Guillelmum Aquitaniæducem, uti videre est in instrumento fundationis Fontis-co— CO|.’37(I, mitiS ; praecipuum vero benefactorem Othonem Aquitaniæ pariter ducem, cujus chartam vide inter instrumenta. Sita est hæc abbatia haud procul C. n’ » - a fluvio la Seudre, qui non longe abiunc influit in mare, in loco arcnoso seusabuloso, a quo for- ’ sitan inditum ipsi nomen de Sabloncellis, juxta silviculain, absque pago, quatuor leucis a civitate Santonensi, totidemque Rupe-forti, Marennia, & Salionio ; una denique tantummodo ab insigni prioratu convcntuali S. Gemmae, qui Calæ-Dei subjacet. Ecciesia Virgini aslumtæ in cœlos nuncupatur, cujuS dedicatio annua festivitate recurrit 22. Octobris. Habet autem intra suos sineS parochiam sub nomine S. Andreæ. Opulentum sine fuit olim hoc monasterium, quod in gra » giis oC" toginta, totidem fratres conversos numerabat. Nunc vero ecciesia pene destructa, ædesque selo ugz ECCLESIA ! prostratæ, uti etiamdomus hospi talis, cujus exstun. tis ad primam monasterii portam solasupersuntru- dera. Ceterum notatu dignum videtur iu horto sontem aquæ mineralis scaturire. Habetur memo ria defunctorum fratrum S. Maria de Sabionceilb vn. cal. Octofu in necrologio Fontis-ebraldi. ABBATUM nomenclatura, I. AU FRIDUS de Laureolo primus rexisse videtur monasterium de Sabloncellis, uti & Fontis-comitis. II. P. abbas de Sablonicus memoratur in tabulis Grandimont ann. r 221. & 12 3 6. III. Stephanus I. 1260. mense Junio, ex re-1 gesto 3 4. archivi regii Parif teste Baluzio iu notis MSS. ad Gail. Chrilt IV. HeIias 13 17. ex charta Fontis-comitis. V. Galhardus anno 1365. mense Augusto, in charta episcopi Santonensis. VI. Petrus 1400. quo anno, die 12. Maii Re* ginaldus de Pons missam iu ecdesia de Sabloncd- lis fiindavit. VII. Stephanus II. 1424. die ultima Nov. & 1425. 18. Decembris, ex chartis authenticis re- giæ bibliothecæ. VIII. Nicolaus 1445. 1°. Jan. & 1467.^ 4. Decemb. ex chartis authenticis regiæ biblioth. Reperitur alibi 1459. IX. Hugo 1472. 2 5. Jan. 18. Aug. & 15, Sept. qua die Regi Ludovico, ratlone ipsius du- catus Aquitaniæ, sacramento se se obstrinxit, ex chartis authenticis regiæ biblioth. ubi etiam reperitur 12. Aug. 148 6. X. Franciscos 1488. 1 5. Sept. & I493.uk tima die mensis ApriIis, ibidem. XI. Johan. I. de Tourettes 1515.24. Nov.ib. XII. Johannes II. Dugua 1 5 2 5.die 28. Dec. & 1 543. 15. Decemb. ibid. XIII. Arnaldus Dugua 1 547. XIV. Reginaldus Dugua 1 5 5 6. 26. Julii, ib. * An. 1568. monasterium flammis absumtum eft XV. Gabriel Martel ultimus abbas regularis, 161 2. & 1621. XVI. Raimundus de Montagne eques, Regi a senctioribus consiiiis, præses senescalliæ Santon. toparcha de S. Genez, &c. a canonicis postulaturiu abbatem an. 1624. Memoratur 1 627. & 1629. XVII. Henricus d’Escoubleau de Sourdis archiepiscopus Burdigal. aram principem ædesque abbatiales magnis sumtibus ædificavit. Id vero maxime illum commendat, quod pro reformatione sui monasterii pactum inierit cum Alano de Soimi- nihac abbate B. Mariæ de Cancellata, 25. Octob. 1633. Regebat adhuc an. 1645. XVIII. Harduinus I. de Perefixe de Beaumont, abbas de Sabloncellis & prior commendatarius S. Gemmæ 1648. postea episcopus Ruthenensis, ubi vide, ac tandem Parisiensis antistes 1670. mor- tuus anno sequenti die 1. Januarii. XIX. Harduinus II. Fortin de Ia Hoguette so- cius Sorbonicus, cleri GaIlicani procurator genera- lis 1672. deinde archiepiscopus Senonensis, abbas de Sabloncellis & prior S. Gemmæ per obitum avunculi, 3. Jan. 1671. Sub eo prioratus B. M- 5ANTONENSIS, A de la Salle de Nancra unitur monasterio, titfcru tum regiis, tum pontificiis, eo pacto, ut canonici fidem catholicam recens converlos edocerent. XX. N. de Chalons nominatur abbas 2 2. Apr. 1713. B. MARIA DE CASTRIS. cwb*. HÆc abbatia ordinis S. Augustini, sita in dioecesi Santon. una leuca Cogniaco prope stuvium Carantonum, fundata legitur a toparcha de Bourg-Charente, tempore Arnardi Tailsefer IV. comitis Engolisinensis, I Abbatum series. L/^ UiLLELMUS 1.12 37.sodetatem iniit cum X-TViviano abbate & conventu Mali-Ieonis. IL Robertus suit unus e præsidibus electis a capitulo provinciali canonicorum Regularium pro. vinciarum Burdigalensis, Bituricensis, & episeopa- tus Aniciensis, celebrato Lemovicis die Jovis post festum B. Gregorii an. 13 43. ex iustrumento B. Mariæ de Corone. III. JohannesI. de Cor, die 9. Octobr. 145 5* ex charta S. Stephani de Bassaco. IV. Guilleimus II. 1457. ec tabula SS. Tn* nitatis de Malo-Ieone. — V. N. de Jamac, filius Renaudi Chabot dom, de Jamac & Isabellæ de Rochechouard filiæ & heredis Johannis domini dApremont & de Brion, cui successit VI. Franciscus dominus de Jamac lpsius frater, mortuus an. 149 3. ex D. du Foumy in historia gtnealogica maris praefectorum. VII. Johannes II. Gomard canonicus & archi- diaconus Santon. abbaserat Castrensisan. 1575. VIII. Johannes IIl.de Lamont, presbyterdi<xc. Engolisin. filius Roberti de Lamont Scoti signife » ri prætoriæ cohortis sub Henrico IV. Obiit 27* Febr. 1697. IX. N.deManiban abbas nominatus an. 1697, e vivis sublatus est mense Martio anno 1700. X. N. de Pont, al. du Pont, natus apud Pontes, Ponts, in diœcesi Santonensi, designatus est abbas in festo Paschæ anni 1700. Obiit 1703. XI. N. de Remond de Pomeroi nominatur abbas die 14. Aug. 1703. simul abbas Loci-Dei ord. Cifu Loc-Dieu. XII. N. de Polastron renuntiatur abbas die 6. Novembris 1717. FRENADA, UFrinade, , T T I c locus B. Mariæ sacer, ord. Cisterc. ex L JL A Obasinæ filiatione & linea Cistercii, condi- tur anno 1148. in opima planitie dioecesis Santo- nensis ad rivum du Ne% paululum abhinc destuen- tem in Carantonum fluvium, quatuor vel circiter leucis ab urbe episcopali, una Cogniaco, iu paro- chiaS. Remigii de Merpisio, de Meepin, ubi prioratus olim conventualis, abbatiæ Saviniac. diœc. Lugdunensis subditus. Hoc autem monasterium, cum infinitis prope aliis, haereticorum furori æqua- liter obnoxium destructum est, cujus soii duntaxat remanserunt refectorii muri, qui reaedificandaeecclesiæ inservicrunL Cetera ædisicia instauraverun£ Cccc iij 1134 ECCLESIA S D. Johannes du Burg & D. JohannesVittier priores ineritissimi, cujus postremi urbanitati debemus, quod ultro nobis archivum referant, unde hanc abbatum historiam depromere datum est. Series abbatum. T. TJ OberTUS S. Stephani Obasinæ abbatis jtVdiscipulus, bullam accepitab Alexandro 111. Su monasterii bona & privilegia confirmantur. ata est apud Ciarum-montem n.idus Junii, Incarnat. Dom. 1164. pontificatus anno 11. * Memoratur etiam Robertus abbas anno 1176. in ta- bulario Dalonæ. II. Geraldus. ] III. Stephanus 1188. & 1190. quo anno Clemens papa 111. pontificatus anno 111. septimo idus Junii indict. V111. bona cænobii confirmavit. Recenseturetiam annis 1191. 1200. & 1206. IV. P.abbas 12 r 7.& 1219. V. Willelmus 1219.& 1223. VI. Andreas 1230. Postea cessit. VII. PetnisI. 1233. VIII. Bernardus I. cui Audoynusde Barbezillo, Barbeiisux, filius quondam domini Audoyni de Barbezillo nobilis & bonæ memoriæ viri, apud Damietain in exercitu Christiano jain defuncti, cum consilio & voluntate Iterii domini de Barbe- zHlo multa prædia dedit in cleemolynam. Hujus rei testes sunt domnus Andreas ejusilem ecdesiæ quondam abbas, frater Johannes de Marcillac, Ro- bertus Chantareus, Ar. de Sales, &c. monachi de Frenada, anno Incam. Dom. 1237. Dominica ante festum B. Ambrosii, prima die Aprilis iu- n* xxi. Occurrit adhuc Bernardus abbas annis I254.& 1258. IX. Ramnulfus abbas de Frayneta, die Mercu- rit ante festum B. Urbani 1280. quo anno monachi degebant in domo de Brolio-servandi. X.Matthæus 1282. & 128 3. XI. WilleImus II. cui Seguinus prior S. Eutro— E pii Santonensis, de consilio fratrum G. de Barbe- rillo, Oliverii de Runsenac & Josselini de Grasac priorum, donat quidquid habebat in moIendiuo ANTONENSIS. lln A de Chantemerle, an. 12 9 3. die 2 6. Martii. XII. Petrus II. 13 o 3. & 1311. mense Julio. XIII. Jordanus 13 1 3. die Jovis poft felium Omnium SS. 131 6. 1322. 1326. 27.28.& 3 o. die Sabb. post festum S. Gregorii, & 1340. die Veneris ante Astuintionem B. M. Virginis, ex charta authentica regiæ biblioth. XIV. Seguinus I. dc Chasserio 1347. die Octobris. XV. Bernardus II. 1349. XVI. Seguinus II. 1355*57.& 58. XVII. Wisielmus III. seu Guillelmus 1376. XVIII. Stephanus II. 1403. $ XIX. Petrus III. Herault inscribitur chartis au- thenticis regiæ biblioth. ann. 1425. 15. Junii, & 1471 « die 30. Aug. Reperitur in aliis tabulis 1424.25.45. 51.59. 60.65.&66. XX. Carolus de saint Gelais episcopus Hele- nensis, primus abbas commendatarius 9. Augufti 1473. Memoratur iu chartis authent. regiæ bibl. ann. 1474. 2 5. Aug. & 147 5.21. Aug. XXI. Jacobus de saint Gelais episc. Uticensu, 1492. 1 5 11. & 1 5 28. XXII. McrlinuS de saint GeIais 1554* XXI11. Johannes I. Martin 1 5.9 3. XXIV. Carolus 11. de Raymond, Regi ab deo- > mosynis & consiliis, abbas Frenadæ & prior findi ’Remigii de Merpisio, annis 1609. 1612. & 1624. XXV. Johannes II. Leo de Raymond de Ia Vere, abbas Frenadæ & prior Merpisii 1668. XXVI. Robertus II. Desprez 167 3. & 16 8 2. XXVII. Petrus IV. Hieronymus Hosdier, frater protopræsidis in curia monetarum Parisiensi, canonicus B. M. Paris & abbas Frenadæ 1683. 8 5. 91. & 1694. quo anno, die 27. Julii Pari- siis mortem oppetiit. XXVIII. N. Moreau designatur abbas Frena- dæ 24. Decemb. 1694. qua deinde abbatia ultro > dimissa, obtinuit Absiam 8. Sept. 1695. XXIX. Johannes * Antonius Maroulle Jeanpaul Messanensis, nominatur a Rege dic 8. a kbtij Sept. 1695. Sedebat adhuc an. 1714 « ’«««’U"’