Halieuticon liber
[recensere]ACCEPIT mundus legem, dedit arma per omnes
admonuitque sui. vitulus sic namque minatur,
qui nondum gerit in tenera iam cornua fronte,
sic dammae fugiunt, pugnant uirtute leones
et morsu canis et caudae sic scorpius ictu, 5
concussisque levis pinnis sic evolat ales.
omnibus ignotae mortis timor, omnibus hostem
praesidiumque datum sentire et noscere teli
vimque modumque sui. sic et scarus arte sub undis
si n . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10
decidit adsumptamque dolo tandem pauet escam,
non audet radiis obnixa occurrere fronte:
aversus crebro vimen sub verbere caudae
laxans subsequitur tutumque evadit in aequor.
quin etiam si forte aliquis, dum praenatat, arto 15
mitis luctantem scarus hunc in vimine vidit,
aversi caudam morsu tenet atque ligati
tutor servato, quem texit, cive resultat.
sepia tarda fugae, tenui cum forte sub unda
deprensa est (iamiamque manus timet illa rapacis), 20
inficiens aequor nigrum vomit illa cruorem
avertitque vias oculos frustrata sequentis.
clausus rete lupus, quamvis inmitis et acer,
dimotis cauda submissus sidit harenis
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . in auras 25
emicat atque dolos saltu deludit inultus.
et muraena ferox, teretis sibi conscia tergi,
ad laxata magis conixa foramina retis
tandem per multos evadit lubrica flexus
exemploque nocet: cunctis iter invenit una. 30
at contra scopulis crinali corpore segnis
polypus haeret et hac eludit retia fraude,
et sub lege loci sumit mutatque colorem
semper ei similis quem contegit, atque ubi praedam
pendentem saetis avidus rapit, hic quoque fallit, 35
elato calamo cum demum emersus in auras
brachia dissolvit populatumque exspuit hamum.
at mugil cauda pendentem everberat escam
excussamque legit. lupus acri concitus ira
discursu fertur vario fluctusque ferentes 40
prosequitur quassatque caput, dum vulnere saevus
laxato cadat hamus et ora patentia linquat.
nec proprias vires nescit muraena nocendi,
auxilioque sui morsu nec comminus acri
deficit aut animos ponit captiva minacis: 45
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
anthias his tergo quae non videt utitur armis,
vim spinae novitque suae versoque supinus
corpore lina secat fixumque intercipit hamum.
cetera, quae densas habitant animalia silvas,
aut vani quatiunt semper lymphata timores 50
aut trahit in praeceps non sana ferocia gentis.
ipsa sequi natura monet vel comminus ire.
inpiger ecce leo venantum sternere pergit
agmina et adversis infert sua pectora telis,
quoque venit fidens magis et sublatior ardet 55
concussitque toros et viribus addidit iram,
procidit atque suo properat sibi robore letum.
foedus Lucanis provolvitur ursus ab antris,
quid nisi pondus iners stolidaeque ferocia mentis?
actus aper saetis iram denuntiat hirtis, 60
et ruit oppositi nitens in vulnera ferri,
pressus et emisso moritur per viscera telo.
altera pars fidens pedibus dat terga sequenti,
ut pavidi lepores, ut fulvo tergore dammae
et capto fugiens cervus sine fine timore. 65
hic generosus honos et gloria maior equorum,
nam capiunt animis palmam gaudentque triumpho.
seu septem spatiis Circo meruere coronam,
nonne vides victor quanto sublimius altum
adtollat caput et vulgi se venditet aurae? 70
celsave cum caeso decorantur terga leone,
quam tumidus quantoque venit spectabilis actu
conpescitque solum generoso concita pulsu
ungula sub spoliis graviter redeuntis opimis!
quid laus prima canum? quibus est audacia praeceps 75
venandique sagax virtus viresque sequendi,
quae nuns elatis rimantur naribus auras
et nunc demisso quaerunt vestigia rostro
et produnt clamore feram dominumque vocando
increpitant: quem si conlatis effugit armis, 80
insequitur tumulosque canis camposque per omnes.
noster in arte labor positus, spes omnis in illa.
nec tamen in medias pelagi te pergere sedes
admoneam vastique maris temptare profundum:
inter utrumque loci melius moderabere finem. 85
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
aspera num saxis loca sint (nam talia lentos
deposcunt calamos, at purum retia litus),
num mons horrentes demittat celsior umbras
in mare (nam varie quidam fugiuntque petuntque),
num vada subnatis imo viridentur ab herbis 90
obiectetque moras et molli serviat algae.
discripsit sedes varie natura profundi
nec cunctos una voluit consistere pisces.
nam gaudent pelago quales scombrique bovesque,
hippuri celeres et nigro tergore milvi 95
et pretiosus elops, nostris incognitus undis,
ac durus xiphias, ictu non mitior ensis,
et pavidi magno fugientes agmine thynni,
parva echenais (at est, mirum, mora puppibus ingens)
tuque, comes ratium tractique per aequora sulci, 100
qui semper spumas sequeris, pompile, nitentes,
cercyrosque ferox, scopulorum fine moratus,
cantharus ingratus suco, tum concolor illi
orphos, caeruleaque rubens erythinus in unda,
insignis sargusque notis, insignis et alis 105
et super aurata sparulus cervice refulgens,
et rutilus phager, et fulvi synodontes, et ex se
concipiens channe, gemino sibi functa parente,
tum viridis squamis, parvo saxatilis ore,
et rarus faber, et pictae mormyres, et auri 110
chrysophrys imitata decus, tum corporis umbrae
liventis rapidique lupi percaeque tragique,
quin laude insignis caudae melanurus, et ardens
auratis muraena notis merulaeque virentes
inmitisque suae gonger per vulnera gentis, 115
et captus diro nociturus scorpios ictu,
ac numquam aestivo conspectus sidere glaucus.
at contra herbosa pisces laetantur harena,
ut scarus, epastas solus qui ruminat escas,
fecundumque genus maenae, lamirosque smarisque, 120
atque inmunda chromis, merito vilissima salpa,
atque avium phycis nidos imitata sub undis,
et squamas tenui suffusus sanguine mullus,
fulgentes soleae candore, et concolor illis
passer, et Hadriaco mirandus litore rhombus. 125
tum lepores lati, tum molles tergore ranae,
extremi pareuc. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
lubricus et spina nocuus non gobius ulli, 130
et nigrum niveo portans in corpore virus
lolligo durique dues sinuosaque caris,
et tam deformi non dignus nomine asellus,
tuque, peregrinis acipenser nobilis undis.
(reliqua perierunt)