Historia diplomatica Friderici secundi/Prooemium

Prooemium

1852

26 decembris 1194.Anno MCXCIV imperatrix [Constantia] Exii civitate Marchiae filium peperit nomine Fredericum, mense decembri, in festo Sancti Stephani^[1]. Riccardi de S. Germano Chronic., ap. Muratori, Scriptor t. VII, p. 976. – Natus est imperatori Heinrico filius in valle Spoletana in civitate Asis, nocte quae praecedit dormitionem Johannis Evangelistae, XV episcopis et cardinalibus praesentibus, et baptizatus dictus est Fridericus^[2]. Albert. abb. Stad., Chronic., p. 199 verso, ad ann. 1195.

1196.Anno MCXCVI Heinricus imperator Ratisponae curiam celebravit et filium suum Fridericum adhuc infantem in regem eligi impetravit, cum subscriptione a principibus facta tam spiritualibus quam secularibus. Confin. Admunt. ap. Pertz, Monum. Germ. Hist., t. XI, p. 588. – Imperator ab omnibus imperii principibus summa precum instantia obtinet ut filium suum Fridericum nomine vix triennem in regem eligant. Fidem et sacramenta praestant ei, praeter Adolfum Coloniensem archiepiscopum qui tunc quidem in hoc minime consentit; sed postmodum apud Bopardiam consensit, juramentum ibi praestans coram Philippo, duce Sueviae; fratre imperatoris. Godefr. Colon. ad ann. 1196 ap. Struv. Scriptor., t. I, p. 561. – Efficiens apud principes ut filium suum Federi- cum infantem nondum duorum annorum necdum etiam baptizatum in regem Romanorum eligerent eique fidelitatis juramenta praestarent; inter quos Philippus fidelitatis ei praestitit juramentum. Gesta Innocentii III, cap. XIX. – His etiam temporibus procurante imperatore factum est ut principes Alemanniae pene omnes filium parvulum ipsius adhuc in cunis vagientem assumerent in regem et ei fidelitatem jurarent, et litteras de hoc facto cum sigillis suis transmitterent imperatori. Conr. abb. Ursperg., Chronic. ad ann. 1197, p. 305.

28 septembris 1197.Imperator Henricus quum in quodam nemore in quo fontes erant frigidissimi venationis delectaretur exercitio, …… quadam nocte tactus frigore circa festum beati Sixti (6 augusti) coepit infirmari. Quamobrem jussit se usque Messinam quae duabus diaetis distabat deferri, ubi diarrhaea laborans pridie ante festum Michaelis de hoc saeculo migravit^[3]. Fragm. incert. auctor. ap. Urstis., Scriptor. rer. Germ., pars II, p. 86. – Heinricus VI imperator obiit apud Messanam urbem Apuliae, IV kalendas octobris. Contin. Admunt. ad ann. 1197, ap. Pertz, Monum. Germ. Hist., t. XI, p. 588. – Iterum venit imperator in regnum et tandem apud Messanam, praesente imperatrice, diem clausit extremum^[4]. Gest. Innocent. III, cap. XX.

[Anno 1197 exeunte.] Imperatrix Panormi remanens^[5] in veste lugubri de nece imperatoris viri sui, regnique paci consulens et quieti, Marcualdum imperii senescalcum cum theutonicis omnibus de regno exclusit… Filium suum in Marchia apud Hesim civitatem relictum^[6] sub ducatu Petri Celani comitis et Derardi Laureti comitis ad se duci jubet in regnum et de Apulia in Siciliam transmeare. Ricc. de S. Germ., Chronic. ad ann. 1197. – Reversa Panormum misit ad ducissam Spoleti quae filium suum in Marchia nutriebat, et perductum ad se coronari fecit in regem coepitque cum illo regnare. Gest. Innoc. III, cap. XXI.

Anno 1198 – Indictione 1

↑ Per litteras insertas in Radulpho de Diceto, ap. Rer. Franc. scriptor., XVII, 650, Henricus sextus imperator natum sibi filium his verbis ipse significavit: «Henricus Dei gratia Romanorum imperator et semper augustus et rex Sicilie, dilecto amico suo Waltero Rotomagensi archiepiscopo salutem et dilectionem. Scientes honestatem tuam de magnificentie nostre felicibus successibus plurimum gratulari, significamus discretioni tue quod nos per Dei gratiam totum regnum Sicilie et Apulie in pace possidemus. Cum autem quidam magnates regni qui nobis satis contrarii primo exstiterunt gratiam nostram recuperassent, ipsi postmodum nefandam proditionem contra personam nostram machinati sunt. Sed quia nihil opertum quod non reveletur, gratia Dei proditio illa fuit detecta et quorumdam proditorum proditione manifestata; unde omnes eos pariter jussimus captivari et in vinculis detineri. Ad cujus nostre prosperitatis augmentum, divina operante clementia, dilecta consors nostra Constantia, illustris Romanorum imperatrix augusta, in die beati Stephani protomartyris peperit nobis filium; tu itaque nostre jocunditati congaudendo de tuo et terre statu nos certifices. Datum apud Sanctum Marcum, XIII kalendas februarii (20 januar. 1195).» Fama vero puerum fuisse supposititium in partibus Alemanniae septentrionalibus increbuit. Vid. Chronic. Sampetr. Erfurt. ap. Mencken, Script., t. III, ad ann. 1214, et Albert. Stadens. ad ann. 1220. Qui quidem, enarrata prorsus ridicula fabula, concludit «dubium esse utrum ille puerulus physici aut molendinarii aut accipitrarii filius fuerit, sed vere aiunt eum unius ex his tribus filium extitisse.» In Italia quoque iste falsus rumor praecipue apud Guelfos invaluit, teste Salimbene (Chronic. inedit. in Biblioth. Vatic., n^o 7260), ad ann. 1228: «Est» autem Esium civitas in qua Fridericus imperator natus fuit. Et divulgatum fuit de eo quod esset filius cujusdam beccarii de civitate Esina, pro eo quod domina Constantia imperatrix multorum erat dierum et multum annosa quando desponsavit eam imperator Henricus, nec filium nec filiam praeter istum nunquam dicitur habuisse. Quapropter dictum fuit quod accepit istum a patre, cum prius se gravidam simulasset, et supposuit sibi ut ex se genitus crederetur.»
↑ Quidam isto testimonio decepti Fridericum apud Assisium fuisse baptizatum retulerunt, dum Albertus parum de rebus italicis edoctus Assisium et Iesium ita confundat. De loco autem et tempore baptismatis nihil constat.
↑ Testamenti quod Henricus sextus condidisse fertur fragmentum extat in Gest. Innoc. III, ap. Muratori, Script., III, 494, et ap. Baronium, Annal. eccles., t. XIX, ad ann. 1197.
↑ «Post cujus obitum … Marcualdus (de Anweiler, senescalcus, marchio Anconae et dux Ravennae) accessit in Marchiam, Conradus (de Urslingen, dux Spoleti) rediit in ducatum… Remanserunt autem in regno aliqui de Teutonicis: in Sicilia Guillelmus Capparonus, in Calabria Fridericus (Maluti), in Apulia et terra Laboris Diopuldus (marchio de Vohburg seu Hohenburg et Acerrarum comes) et fautores ipsius, multas munitiones tenentes.» Gest. Innoc. III, cap. XX.
↑ Constantiam tamen non ante mensem aprilem sequentis anni Panormum rediisse credimus, dum eam per totum hoc tempus apud Messanam commorantem ex serie privilegiorum ejus inveniamus: scilicet pro Angelo Tarentino archiepiscopo, «datum in civitate nostra Messane, anno Dom. incarn. 1198 (recte 1197), mense decembri, I indict., regnante domina Constantia una cum Federico illustrissimo ejus filio et Sicilie rege, anno IV. »(Ap. Ughelli, Ital. sacr., t. IX, p. 135); pro Joachimo abbate Florensi, dat. in civitate Messane, ann. Dom. incarn. 1198, mense januarii, I indict. (Ibid., t. IX, p. 196); pro Paschali archiepiscopo Rossanensi, dat. Messane, ann. Dom. incarn. 1198, mense februarii, I indict. (Ibid., t. IX, p. 295); pro Raynaldo Asculano episcopo, dat. Messane, VI die mensis martii, I indict., ann. Christi 1198 (Ibidem, t. I, p. 464); pro Berardo archiepiscopo Messanensi, dat. Messane, ann. Dom. incarn. 1198, mense aprilis, indictione I (ap. R. Pirrum, Sicil. sacra, I, 400). Corpus Henrici imperatoris usque nunc apud Messanam depositum secum deferri Panormum Constantia jussit, ubi mense maio exsequias celebrari et filium suum insimul coronari fecit. Cf. Amato, De princ. templo Panorm., p. 303, et Pirri, Sicil. sacra, t. I, p. 400.
↑ Regium vero infantem apud Fulgineum potius quam apud Hesim nutritum fuisse comperimus ex epistola ipsius Friderici Fulginatibus directa: «Inducimur nihilominus ex illa causa potissime quod in Fulgineo fulgere pueritia nostra cepit, et sic dum civitatem vestram locum nutriture nostre recolimus, dum vobiscum quasi civiliter convixisse pensamus, erga vos quodammodo dominantis modum excedimus et naturali quadam humilitate seducti ad vestrum salubre regimen familiariter obligamur.» Petr. de Vin. epist. lib. II, c. 24.

[p19-1] Per litteras insertas in Radulpho de Diceto, ap. Rer. Franc. scriptor., XVII, 650, Henricus sextus imperator natum sibi filium his verbis ipse significavit: «Henricus Dei gratia Romanorum imperator et semper augustus et rex Sicilie, dilecto amico suo Waltero Rotomagensi archiepiscopo salutem et dilectionem. Scientes honestatem tuam de magnificentie nostre felicibus successibus plurimum gratulari, significamus discretioni tue quod nos per Dei gratiam totum regnum Sicilie et Apulie in pace possidemus. Cum autem quidam magnates regni qui nobis satis contrarii primo exstiterunt gratiam nostram recuperassent, ipsi postmodum nefandam proditionem contra personam nostram machinati sunt. Sed quia nihil opertum quod non reveletur, gratia Dei proditio illa fuit detecta et quorumdam proditorum proditione manifestata; unde omnes eos pariter jussimus captivari et in vinculis detineri. Ad cujus nostre prosperitatis augmentum, divina operante clementia, dilecta consors nostra Constantia, illustris Romanorum imperatrix augusta, in die beati Stephani protomartyris peperit nobis filium; tu itaque nostre jocunditati congaudendo de tuo et terre statu nos certifices. Datum apud Sanctum Marcum, XIII kalendas februarii (20 januar. 1195).» Fama vero puerum fuisse supposititium in partibus Alemanniae septentrionalibus increbuit. Vid. Chronic. Sampetr. Erfurt. ap. Mencken, Script., t. III, ad ann. 1214, et Albert. Stadens. ad ann. 1220. Qui quidem, enarrata prorsus ridicula fabula, concludit «dubium esse utrum ille puerulus physici aut molendinarii aut accipitrarii filius fuerit, sed vere aiunt eum unius ex his tribus filium extitisse.» In Italia quoque iste falsus rumor praecipue apud Guelfos invaluit, teste Salimbene (Chronic. inedit. in Biblioth. Vatic., n^o 7260), ad ann. 1228: «Est» autem Esium civitas in qua Fridericus imperator natus fuit. Et divulgatum fuit de eo quod esset filius cujusdam beccarii de civitate Esina, pro eo quod domina Constantia imperatrix multorum erat dierum et multum annosa quando desponsavit eam imperator Henricus, nec filium nec filiam praeter istum nunquam dicitur habuisse. Quapropter dictum fuit quod accepit istum a patre, cum prius se gravidam simulasset, et supposuit sibi ut ex se genitus crederetur.»

[2] Quidam isto testimonio decepti Fridericum apud Assisium fuisse baptizatum retulerunt, dum Albertus parum de rebus italicis edoctus Assisium et Iesium ita confundat. De loco autem et tempore baptismatis nihil constat.

[3] Testamenti quod Henricus sextus condidisse fertur fragmentum extat in Gest. Innoc. III, ap. Muratori, Script., III, 494, et ap. Baronium, Annal. eccles., t. XIX, ad ann. 1197.

[4] «Post cujus obitum … Marcualdus (de Anweiler, senescalcus, marchio Anconae et dux Ravennae) accessit in Marchiam, Conradus (de Urslingen, dux Spoleti) rediit in ducatum… Remanserunt autem in regno aliqui de Teutonicis: in Sicilia Guillelmus Capparonus, in Calabria Fridericus (Maluti), in Apulia et terra Laboris Diopuldus (marchio de Vohburg seu Hohenburg et Acerrarum comes) et fautores ipsius, multas munitiones tenentes.» Gest. Innoc. III, cap. XX.

[5] Constantiam tamen non ante mensem aprilem sequentis anni Panormum rediisse credimus, dum eam per totum hoc tempus apud Messanam commorantem ex serie privilegiorum ejus inveniamus: scilicet pro Angelo Tarentino archiepiscopo, «datum in civitate nostra Messane, anno Dom. incarn. 1198 (recte 1197), mense decembri, I indict., regnante domina Constantia una cum Federico illustrissimo ejus filio et Sicilie rege, anno IV. »(Ap. Ughelli, Ital. sacr., t. IX, p. 135); pro Joachimo abbate Florensi, dat. in civitate Messane, ann. Dom. incarn. 1198, mense januarii, I indict. (Ibid., t. IX, p. 196); pro Paschali archiepiscopo Rossanensi, dat. Messane, ann. Dom. incarn. 1198, mense februarii, I indict. (Ibid., t. IX, p. 295); pro Raynaldo Asculano episcopo, dat. Messane, VI die mensis martii, I indict., ann. Christi 1198 (Ibidem, t. I, p. 464); pro Berardo archiepiscopo Messanensi, dat. Messane, ann. Dom. incarn. 1198, mense aprilis, indictione I (ap. R. Pirrum, Sicil. sacra, I, 400). Corpus Henrici imperatoris usque nunc apud Messanam depositum secum deferri Panormum Constantia jussit, ubi mense maio exsequias celebrari et filium suum insimul coronari fecit. Cf. Amato, De princ. templo Panorm., p. 303, et Pirri, Sicil. sacra, t. I, p. 400.

[6] Regium vero infantem apud Fulgineum potius quam apud Hesim nutritum fuisse comperimus ex epistola ipsius Friderici Fulginatibus directa: «Inducimur nihilominus ex illa causa potissime quod in Fulgineo fulgere pueritia nostra cepit, et sic dum civitatem vestram locum nutriture nostre recolimus, dum vobiscum quasi civiliter convixisse pensamus, erga vos quodammodo dominantis modum excedimus et naturali quadam humilitate seducti ad vestrum salubre regimen familiariter obligamur.» Petr. de Vin. epist. lib. II, c. 24.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]