Migne Patrologia Latina Tomus 137
Historia passionis S. Dionysii Egregii (Hrothsuita Gandersheimensis), J. P. Migne
cc_id: cps_2.HroGan.HiPaSDi, cc_idno: 9551
ARGUMENTUM. ¶
Dionysius, Atheniensis philosophus, Aegyptios vates, scientiae astrorum gratia, adiit, a quibus cum edoctus esset, defectumque solis sine lunae interpositione hora passionis Dominicae observasset, Athenas rediens, ignoto Deo, ut Lucanus ait, . . . Et dedita sacris
Ignoti Judaea Dei. . . aram inter simulacra Atheniensium erexit. Quam cum apostolus Paulus vidisset, auctoremque dedicatae arae inquisisset, Dionysium, philosophum, comperit, quem ad fidem convertit, et in praesulem Atheniensem ordinavit. Qui, dum per visionem apud Polycarpum presbyterum animatus ad martyrium fuisset, ad Clementem, primum post Petrum papam, Romam venit. A quo cum legationem Evangelii praedicandi gratia, ad Galliam et Parisios accepisset, a Sisinnio, praeside Galliarum, tempore Domitiani, cum sociis martyrio coronatur, efficaxque suae sanctitatis documentum reliquit, dum, capite plexus, truncus ceput ad destinatum sepulturae locum per duas leucas portavit.
INCIPIT HISTORIA.
137.1117|
137.1117A| Cum factor summae, mediae rationis et imae,
In cruce supplicium mortis pateretur amarum,
Orbem nocturnae circumduxere tenebrae,
154 Et sol, deposito radii splendore sereni,
Exsequias Domini celebrat famulamine Christi
Quo mox astrologus viso Dionysius almus,
Qui tunc Memphiticis artem discebat in oris,
Quae docet astrorum motus, solis quoque cursum,
Obstupuit, libris coepitque requirere lectis,
Si tunc ecclipsis posset consistere solis.
Ast ubi non solitas sensit magis esse tenebras,
Descripsisse diem dignum ducebat et annum,
Non dubitans designari quid forte stupendi,
Quod post mysterium declarasset tenebrarum,
Conjectatque Deum signis testantibus almum,
137.1117B| Hactenus ignotum, mundo mox esse probandum.
Ast ubi de rivis praefatae debrius artis,
Athenas petiit, sedem patriamque revisit,
Inter stultorum simulacra profana deorum,
Culte constructam poni praeceperat aram,
Hanc ipsam titulis decernens congrue pictis,
Ignoti sub honore Dei debere sacrari.
Quam doctor Paulus cum conspexisset, opimis,
Qui sit is ignotus, verbis rogitabat amicis.
Urbis cui primus Dionysius ipse beatus
Exposuit causam, pro qua construxerat aram,
Et sic, alternis certantibus ergo loquelis,
Qui fuit incredulus, fidei cessit bene victus.
Post haec egressus, caeco dat lumina Paulus,
Quem properare quidem citius praecepit in urbem.
137.1117C| Hunc functum cernens praedictus lumine princeps,
Et credens signo, divino numine facto,
Festinat subito cupidus cum conjuge chara
Pergere quo Paulum cognoverat esse beatum,
Ipsius multa juris comitante caterva,
Qui pariter fuerant sacro baptismate tincti,
Prorsus delicti mundantur sorde veterni,
Et, qui dux plebis fuerat simulacra colentis.
Praesul catholico praeponitur ergo popello.
155 Hic praesul factus, mira bonitate decorus,
Sedulus officium bene complevit sibi junctum,
Absentes scriptis, praesentes denique dictis,
Ad verae cultum fidei ducendo sequendum.
Nam, quondam pergens, semen verbi quoque spargens,
Hospes, jam vergente die, fertur petiisse
137.1117D| Sanctum presbyterum Cretensem, nomine Carpum,
Qui male tristitia conturbabatur amara,
Nec non plus licito succensa ferbuit ira,
Quidam gentilis quia perversis suadelis
Fecit Christicolam fidei sacra spernere quemdam.
Hunc et presbyterum praesul sensit fore moestum,
Causam tristitiae verbis quaerebat amicis,
Et, tristem monitis blande mulcendo benignis,
Suaserat, ut nimiam cordis deponeret iram,
Et pro damnandis exoraret scelerosis,
Quo, cito conversi Christoque reconciliati,
137.1118A| Ejus perciperent mitis munus pietatis.
Admonuitque crebro nulli debere negari
Spem veniae, proprium vellet si flere reatum.
Sed, qui tristitiae studuit, spreta pietate,
E contra frendens, cordisque furore tabescens,
Apposuit miseris duris maledicere verbis,
Protestans, illos neutra dignos fore vita,
Qui vixisse Deo praesumpsissent sine vero.
Hac tam tristifica tandem ratione peracta,
Mente satis tristi componit membra quieti.
Nec mora, monstratur, cellis coeli patefactis,
Visio, quae fluctus animi compescuit ejus.
Scilicet, Altithronum miro splendore coruscum,
Viderat, angelicis septum residere ministris,
De coeloque rogum raptim descendere magnum,
137.1118B| Ceu foret emissus scelerum vindex aliquorum.
In terras oculis rursum lustrando reflexis,
Horrendum barathrum conspexit hiare deorsum,
Anguibus impletum variis poenisque refectum,
156 Supra quod miseri plantis lapsantibus illi
Haerebant ergo, flentes in littore summo,
Egressi quoque serpentes, illos cruciantes,
Cogebant secum barathrum penetrare profundum.
Quo viso, Carpus, majore furore repletus,
Deflet quod miseri non essent praecipitati,
Voceque confusa repetens rursum maledicta,
Quod divina reos, orat mox, ultio perdat.
Dixerat, et Jesu, solita pietate benignus,
De summo coeli solio promptus misereri,
Infit, non mitem Carpi causando dolorem:
137.1118C| Percute, si possis contra me, Carpe rebellis,
Qui cupis interitum sitienter adesse reorum.
En, ego sum coeli rector mortisque peremptor,
Humana rursus pro gente pati pie promptus,
Si non salvari possunt aliter scelerosi
Qui post commissum discunt deflere reatum.
Nec leve duco meae dextrae jam plasma perire,
Quod pulchrum feci, quod corruptum reparavi,
Elige nunc dulcem vel sectando pietatem,
In coelo mecum semper regnare per aevum,
Vel, per saevitiam dirae mentis male duram,
Supplicio barathri tradi sine fine profundi.
His nimium justus monitis vir mansuefactus,
Exemplum cunctis imitandae fit pietatis.
137.1118D| Post haec, summorum fama clarus meritorum,
Praesul, disposuit Romam petiisse superbam,
Optans cum Petro Paulo pariterque magistro,
Nomine pro Christi se mox impendere morti.
Palmam martyrii sed sumpserunt prius illi
Quam portas Romae veniens intraverat ipse,
Discipulusque Petri, Clemens, venerabilis orbi,
Sedis apostolicae culmen rexit satis apte.
Qui nam pontificem pie suscepit venientem,
Illum condigne summoque colebat amore;
Denique post spatium decursi temporis amplum,
157 Quo servi Domini commanserunt venerandi,
137.1119A| Cum jam coelestis pietas mitissima Regis
Aeternae lucis radio voluisset opimo
Errorum tenebras veterum discindere nigras,
Queis tunc occiduae partes fuerant male cinctae,
Papa, prior monitus divino Flamine, sanctus,
Pontifici verbis digno suadebat amicis
Semina divini per gentes spargere verbi.
En. ait, o miles Christi, frater Dionysi,
Magna seges Domini crescit per climata mundi,
Praebens innumeras maturae messis aristas,
Instantes messi sed constant oppido pauci.
Hinc tu, sacrorum bibulus qui fonte librorum
Constans, divini sciolus quam maxime cultus,
Exemplo Pauli, securus perge, magistri
Imperio populos Christi subjungere multos.
137.1119B| Et tibi credo potestatem ditionis eamdem
Quam Christum Petro scimus tradidisse magistro,
Et, quam suscepi successor jure magistri.
Conversos pie solvendi, sontesque ligandi.
Accipe nunc Gallos, tibi me tradente, docendos,
Doctrinaeque tui signetur Gallia forti,
Quo vir apostolicus digna celebreris alumna.
Nec vereare quidem gentes intrare rebelles,
Quae restant vero, frendentes more ferino,
Sed, tibi mercedis tantum, confide, perennis,
In Patris astrigera summi servarier aula,
Quantum pro Christo tuleris patiendo doloris.
His papae blandis praesul monitus suadelis,
Occiduae fines partis festinus adivit,
Moenibus atque Patris gressum mox intulit urbis,
137.1119C| In qua crebro loci pro fertilitate decori,
Gallorum proceres concurrunt saepius omnes.
Hic ubi divini coepit sacra semina verbi
Spargere, signorum mox exercere per illum
Christus virtutes dignabatur pie plures,
158 Quo tanto plebis mollescere corda rebellis
Ad veniam possent. quanto crebro signa viderent.
Ast ubi credentis numerus populi magis auctus,
Inspirante dies Christo crevisset in omnes,
Infremuit super hoc veteris fraus saeva draconis,
Dedignans animas sese jam perdere tantas,
Quas prius errorum laqueis capiebat amaris,
Hinc pater ipse doli, sceleris doctorque maligni,
Provocat injustum regem mox, Domitianum,
Christicolis edicta necis dictare ferocis.
137.1119D| Qui, decreta per omne suum mittens mala regnum,
Christi cultores morti damnarier omnes
Cujus praecepto Sisinnius ergo nefando,
Praeses, consensum praebens extemplo malignum,
Pontificem praesentari vinctum, jubet, illi,
Quem fore Gallorum cognovit rite magistrum,
Ac primum flagris mactatum denique duris,
Nec non suppliciis affectum crebro cruentis,
Carceris in tenebras jussit concludier atras,
Ipsius condiscipulos pariter quoque binos,
Quos nunquam charo sors coget abesse magistro.
Sed nec carcereis praesul praeclarus in antris
Desinit obsequium Domino persolvere dignum,
Sed docuit plenem, studiose convenientem,
137.1120A| Ac celebrat sacrae solito solemnia missae.
Ast, ubi coelestem debebat frangere panem,
Lux nova tristifico subito fulgebat in antro,
In qua sidereae Regnator splendidus aulae
Scilicet, angelica pariter comitante caterva,
Apparens, charum consolabatur alumnum,
Sanctaque dans illi, mulcebat famine tali:
Accipe, chare meus, mis jam venerabile corpus,
Cujus mysterium tibi mox complebo secretum.
Namque tui merces mecum manet optima perpes,
Hisque salus summa Patris praestatur in aula,
Consentire tuis qui dant operam pie jussis,
159 Certa constanter servaque fidem patienter,
Quo crescant celebris tibi jam praeconia laudis,
Et, quodcunque sacris a me precibus rogitabis,
137.1120B| Impetrare mei poteris dono pietatis.
Tali laetatus fortis solamine, testis,
Nulla timet tormenta pati pro nomine Christi.
Post haec abstracti testes de carcere terni,
Praecepto mox praefecti cogente superbi,
An vellent duris, rogitantur, cedere poenis?
Qui bene concordes, clara quoque voce fatentes,
Patrem cum Nato, nec non cum Flamine sacro,
Esse Deum verum, solumque perenniter unum,
Testantur, mox malle mori pro nomine Christi,
Membratim quoque suppliciis scindi redivivis,
Quam sua colla diis unquam submittere falsis.
Hac magis offensus praeses ratione profanus,
Ceu leo, non modica rugiens praeceperat ira,
Athletis Christi cervices mox resecari,
137.1120C| Et gladiis cunctos perimi baptismate lotos.
Caedibus innumeris, ut jussit, namque peractis,
Praesul cum sociis junctus trahitur venerandis
Ad loca martyrii, damno capitum peragendi.
Qui nam gaudentes, Domino laudesque canent
Pergebant prompti semet mox dedere morti.
Praesul tunc oculis sursum manibusque levatis.
Alrithtrono tales fundebat congrue grates,
Mi Dee, mi Factor, mi clementissime Rector,
Qui me vitali praestans aura pie vesci,
Scilicet ingenii donasti luce profundi
Quo tis secretum scrutarer mysteriorum.
Te solum laudo, te cordetenus benedico,
Et tibi devotas cunctis grates ago membris,
Pro cunctis donis mihi collatae pietatis,
137.1120D| Teque precor, majestatis Rex magne perennis
Ut dare perpetuam mihimet dignere coronam,
Atque meis sociis, pro te nunc jam morituris,
160 Tuque tuum populum serva pietate paterna,
Quem pascens fidei tibimet sermone nutrivi.
His ita poscentis precibus jam rite peractis,
Una discipuli sancto cum praesule bini,
Poplitibus positis, cervicibus atque reflexis,
Ictus lictoris susceperunt ferientis.
Quorum permansit celebris confessio talis,
Ut, dum precisis siluerunt corpora collis,
Palpantes linguae laudes Domino cecinere.
Truncatum quoque pontificis corpus morientis
Erigitur subito, nitidum splendore sereno,
137.1121A| Atque, caput brachiis portans proprium bene firmis,
Descendit recto gressu de monte profundo,
In quo martyrium consummavit pretiosum,
Transiliensque viae citius duo millia durae,
Venit adusque locum servando corpore dignum.
Quem descendentem, cursuque cito gradientem
Coetus angelici comitantur luce serena,
Alleluia Deo resonantes voce sonora.
His signis factis, convenit turba fidelis,
Martyris atque loco venerabile corpus in ipso,
Quem sibi signavit, cum post gressus requievit,
Impositum tumulo venerantur honore supremo.
Exsequias tanti luctu celebrando patroni.
Illic pro meritis ejus Jesus venerandis
Christus virtutes fecit clarescere signis.
137.1121B| Nam visus caecis, linguae sermo quoque mutis,
Auditus surdis, solidus gressusque podagris,
Teste precante sacro, donatur, crebrius illo,
Et variis aegri morbis qui debilitati,
137.1122A| Adveniunt laeti, membris redeunt renovatis.
Hic quoque non raro moestis solamina grata,
Et munus veniae scelerosis fertur ab arce,
His, qui sacra precum profundunt vota suarum
Martyris ad tumulum, proprium deflendo reatum.
Cujus continuo nos intercessio sancta
161 Commendet Christo, scelerumque veniamque precando,
Obtineat, nostris ipsum pie parcere culpis,
Et partem nobis vitae praestare perennis,
Quo mereamur eum laeti laudare per aevum,
Qui post dura suis semper certamina sanctis
Martyribus duplicis bravium praestabit honoris,
Ut, dum congaudent animae super aethera sanctae,
Non minus in tumulo laetentur mortua membra,
137.1122B| Signorum titulis crebro glorificata coruscis.
Ipsi summa salus, perpes victoria, virtus,
Laus, honor, imperium, semper decus omne per aevum.
(no apparatus)(no apparatus)