Migne Patrologia Latina Tomus 129
Historia translationis corporis S. Cornelii
Historia translationis corporis S. Cornelii (Auctor incertus), J. P. Migne 129.1382A
HISTORIA TRANSLATIONIS CORPORIS S. CORNELII PAPAE APUD COMPENDIUM. 129.1375|
129.1375A| Est operae pretium ac satis proficuum cunctis, beati papae Cornelii fidentibus meritis, ejus gloriosae qualitatem non ignorare translationis; quatenus ipsius archimandritae loco quo sancta requiescunt ossa cognitio, omni labyrintheo errore postposito, ejusdem suffragia perniciori valeant appetere corpore et animo. Noscat igitur circumquaque diffusa Christianae religionis fraternitas, qualiter domnus Carolus Lodovici filius ab illo magnanimo Carolo rex cognomine tertius, progenieque quintus, qui tunc temporis Romanae perindeque Franciae gratulabatur regimine, conscissis Christo duce inimicorum labaris, undique Francorum patriae coepit solerter loca collustrando perquirere, quo gratia victoriae divina sibi de hoste miseratione concessa, Christi 129.1375B| sub honore nominis basilicam valuisset fundando condignanter construere. Cujus optimum boni cordis desiderium praeclarus ille oculus quem nil fallere nequivit, nec quit, nec unquam potuit ex alto prospiciens, quidquid de Dei servitio inerat ut supplere pro voto valuisset misericorditer enucleando suggerere dignatus est. Dum enim imperator praelibatus velut alter Salomon superni amoris igne succensus, ad jacienda divini templi fundamenta suo cum omni exercitu, tam plana quam dumosa diversorum circuiret Franciae locorum spatia, contigit illum non fortuitu, sed coelestis providentiae nutu, quemdam penetrare saltum percito cursu. Illius videlicet saltus si requiris, frater, vocabulum, noscas dictum nostrorum prisca relatione patrum. . . . .
129.1375C| Videns itaque imperator praedicti saltus diversorium veluti secundum paradisum diversorum generum arboribus mirifice consitum habileque tam ad piscandum quam ad ignem fervidae pestis salubriter reprimendum, limpharum rivulis affatim irriguum, mox superna inspirante clementia animadvertit velle sibimet Christum inibi constrari domicilium. Cujus loci divino ad aedificandum numini tabernaculum habilitate comperta, cunctique Francorum exercitus phalange imperiali jussu in uno conglobata, coepit Carolus tam mentem intrinsecus vitiis exutus spiritalibus, quam frontem extrinsecus corporeis nudatus crinibus a suis sciscitari consilium, quorum ratione in eodem loco valuisset fundare templum. Quorum omnium assensu votoque benevolo salutifera 129.1375D| in decretione corroboratus imperator, suo jussit officio, ut demptis acutis vepribus surculisque silvarum radicitus evellatis omnibus, sub laude Christi nominis salubre aedificaretur asylum, hoc est, cunctis credentibus medicabile refugium. Rite etenim cautaque 129.1376A| provisione actum est, ut subductis lappis, paliuris et carduis, tali in loco ecclesiae erigerentur maceriae, in quo ab eodem in posterum tempore, pio corde petentibus, integroque cerebro aures Christi pulsantibus, materialium spinarum acutissimae velut vigorem disrumpentes internum, animae humanorum criminum coelesti pietate erant obliterandae maculae.
De hujus scilicet ecclesiae fabrica miro lapideo contabulatu constructa multum nobis quod loqueremur aderat; sed quia ejus minime frustramur praesentia, idcirco ratiocinando de ea dividi prohibemur sensu per plurima. Sed illud obtegi silentio sat indignum decernitur, qualiter pius pater Carolus qui instar coelestis sideris mundo splendebat conspicuus, 129.1376B| ubi regia fulvis emicans aula tholis evecta est supremi ad arcem usque culminis, centenisque clericorum satis opipare ornata numeris, ac plurimis variarum possessionum dicata de donariis, coepit anxiari et sollicitus esse, ignorans quibus hanc, ut ita dicam, supernam Jerusalem sanctorum pignoribus valuisset decorare attentius. Haec et his similia imperiali dum versantur in peccatore, divina illi ad memoriam reducitur pietate semet, Dei gratia procurante, totius pene orbis ditione vigere; ac proinde non illi opus esse talia volvendo in corde nimium intima turbari mente, quia de quacunque voluerit locorum parte, nullo hominum obstante, sibi valebit sumere, unde praescriptam basilicam quibit decorando pompare: cujus secreti ac divini supplemento 129.1376C| refocillatus consilii, omni Francorum iterato exercitu congregato, dixit se Romam velle petere desiderio ardentis animi plus solito. Nec mora, quisque Francorum exercituum miles inclytus, in nullo jussis audens contraire imperialibus, tantae expeditionis festinat sibi pro posse acquirere apparatus, ut hora qua moveri castra jusserit imperator Carolus, nullam moram ingerere videatur regiis curribus partes Italicas ardenter properantibus. Quod ita ut factum est, imperator laxis habenis Romam ocius petiit, sanctumque quod diu mente disposuerat desiderium compos Christo adminiculante complevit; beatissimi videlicet papae Cornelii corpus inde deferens, victoriosisque Francorum partibus toto laetus corpore et animo gratulanter inferens.
129.1376D| Hic auctor sermonem convertit ad urbem Romanam. ac postea ad sanctum Cornelium; deinde pergit alloquens eumdem sanctum:
Quae gesta sint illic ( loquitur de Compendio vicinisque locis ) promere nequeo: unum saltem quod 129.1377A| veridica Patrum cognovi relatione meaeque mandans attitulavi quanquam fragili memoriae, omnigeno Christo loquens, propulso frivolo, fraternis auribus, prout audivi, intimare curabo. Fertur etenim quod dum tui sanctissimi corporis per opaca supradicti saltus humeris episcopalibus ferebantur, per viam contigit divino nutu in ejusdem parte fere media ita aggravari illa, ut penitus episcoporum eadem ferentium nequirent sufferre ulterius spatularum fulcra. Qui quantocius aureis subtractis vestibus tantae molis humotenus deponentes, reatuum jusserunt acclamari veniam, ut huic spectaculo statim adesse festinare . . . Procul namque dubio sensatus mente imperator Carolus . . . te hujus aulae hospitem post beatae memoriae virginem vult gloriari, ut erat 129.1377B| consequens totius dominii ac basilicae principem. Quo divinitus cognito de locorum more plicatis vadiis quidquid te sentire potuit velle, pro posse imperiali dicto citius devota mente non distulit libenter supplere. Ac deinde tale imperiale sanxit privilegium, ut inter tuos sanctaeque Mariae famulos nulla distantia nullumque deinceps adforet digladiabile discidium, sed ut vestrum aequanimiter valuissent exsequi servitium, aequali foverentur pondere praebendarum. Ut autem hoc securi totius saecularis inopiae, absque ullius impedimenti intercapedine quivissent agere, sua de propria supellectile, cum omni quae adesse videbatur Francorum non minima phalange, sub clarissimo tui nominis decore, omnem dotem hujus aulae regiae duplicibus donariis imperialiter 129.1377C| curavit ampliare. Nemo etenim illic tunc Francorum exercituum visus est, qui juxta posse proprium huic ecclesiae denegare voluisset beneficii donativum. Quis namque mortalium tam obstinati pectoris eo loci adesse poterat qui tot visis miraculorum signis in eadem solitudine triplicia aeternae virtute peractorum potentiae huic beato papae cujus fiebant merito requirente famulaturis fugitivae non provideret tribuere quo alerentur donarium substantiae? dum tres caecos visum, tres atque surdos auditum, tribus nec non mutis solvit linguae vinculum, paralyticos quoque quamplurimos ante beati papae ostium pristinae sanitatis hauriret oculis recuperare 129.1377D| remedium. Quod verissima assertione testificatur adhuc crucis signaculum in eodem loco sublimi stipite fixum. Hinc nempe tantum in honorem excrevit locus iste, ut, etsi in tot vicibus repertus foret jacturatus, nullus locorum Franciae huic se ornatu praesumpsisset ullomodo comparare. Sed ubi saepe ignis vorans exigente populi mole peccaminum accidere dignoscitur, excidium graverinum et inextricabile terrestrium consuescit parere dispendium. Non miretur itaque quis assistentium praesentem locum auri argentique copia nudatum, quia bis post gravem labentium invasionem flammarum. . . . . . cedentibus non erit restauratum: sed potius tali cessans ab admiratione, Christo satagat preces suppliciter fundere, 129.1378A| ut ita dignetur precibus beati papae Cornelii hunc locum misericorditer conservare, quo amplius tali pro re opus non habeat restaurationis. O summa et ineffabilis aeternae virtus deitatis! quae tam miris modis honorem nunquam desinit impendere testibus suis! mox namque ut praesentis, de quo sermo ventilatur, martyris desiderium ex olympi celsitudine prospexit efficaciter completum, ita ejus iterum permisit alleviari corpusculum, ut si (quo ita dicam) istud voluisset discurrere per inane magnum, omni procul repagulo remoto volitare valuisset more volucrum ipsas nubes remigio alarum quandocunque excedentium. Quod ipsius rei certissimo comprobatur exitu; quia quod dudum bis mille nequibat moveri manibus hominum, nunc cernitur deferri 129.1378B| binorum scapulis episcoporum praesentis ovilis usque in atrium. Et, ut quibusdam nostrorum tunc temporis praesentium ipsorum ore prolatum fuisse dignoscitur deferentium, tam videbatur illis ferre onus levissimum, ac si omni modo maneret vacuum quo ossa, vehebantur beati papae capulum. Unde minime haesitans, papa beate, credo quod divinae voluntatis obsequens munio cunctis Franciae profuturis incolis requiescere cupiebas sub umbra cryptarum basilicae astantis. Quantum denique ab eodem tempore pollet locus iste tuo felix stemmate, tibi loquens frater ille, mente crevit, papa sancte, sic orsus tunc metrice:
Est locus beatus ille,
Corneli sanctissime,
129.1378C| Post agones et coronas,
Quo quiescis corpore,
Qui tuo felix triumpho
Gloriatur praepotens.
Roma quondam, te fruendo
Pullulabat actibus,
Nunc tua virtute fulta
Gratulatur Francia
Prosperis versisque rebus
Dote tanta nobilis.
Qua pius rex aede facta
Transtulit te Carolus,
Cujus est enorme pondus
129.1378D| Preminenti fabrica,
Quaeque valde pretiosis
Pollet in donariis.
Quo loco multo triumpho
Regis atque principum,
Clericorum cum favore
Ac sequentum militum,
Aeque vulgi perstrepentis
Es receptus pondere.
Tanta . . . ibi triumphans
Obviavit gloria,
Ut comes phebea lampas
Crederetur adfore,
129.1379A| Sic refulsit per viarum
Terna milliaria.
Hi cruces auri ferebant,
Alteri candelabra;
Thura fumant hinc et inde,
Hi refulgent coccino:
Supplices omnes adoran t,
Nuda dant vestigia.
Colla tunc episcoporum
Atque regis inclyti
Dulce pondus deferebant
Aedis ad sacrarium,
Plebsque supplex confluebat
Fulcra gaudens tangere.
Antecedit turba multa
129.1379B| Clericorum candida,
Subsecuta est turba plebis
Ut viginti millia,
Concinentes voce magna
Gratias Altissimo.
Nulla vox nullusque sermo
Praevalet depromere,
Quanta sit hujus diei
Obsequens laetitia,
Cum receptus es, patrone,
Regis in palatium.
Hi canunt, illi resultant
Clara laudum carmina,
Fit tubarum bombus ingens,
Perstrepunt et organa,
129.1379C| Insuperque lacrymantur
Plurimi laetitia.
Emicabat namque templum
Sericis in palliis
Aureis argenteisque,
In coronis splendidis,
Luminumque aromatumque
Cum decore maximo.
Quanta tunc tibi fuit, rex,
Pectoris laetitia,
Cum greges magnos videres
Sospitati redditos,
Atque plures ad salutem
Cerneres consurgere.
O beate Carle Cesar!
129.1379D| O beata Francia!
Quae patrono fulta tanto
Promereris gaudia:
Nec pavebis ad ruinam
Illius pericula.
Inde rex iste receptum
Dote multa munerat;
Namque sacrum clericorum
Duplicavit ordinem,
Resque multas largiendo
Esse fecit divitem.
Addiditque argenta multa,
Pondus auri maximum,
Pretiosas inde vestes
129.1380A| Aggerans quamplurimas,
Et simul gemmas nitentes
Praebuit largissime.
Es tamen locatus aede,
Aureis in sedibus
Vivis, in qua gloriosus,
Multiplex virtutibus,
Hicque Franci te patronum;
Ore, votis ambiunt.
Gloriosa sanitatum
Hic fiunt miracula,
Qui petit capit salutem,
Nemo frustra supplicat;
Hinc locus felix triumphat,
Atque pollet patria;
129.1380B| Daemones hic te timentes
Confitentur crimina,
Versipellis atque praedo
Capta linquit corpora,
Et miser fugit repente
Horrido cum murmure.
Verba mutis, atque caecis
Porriguntur lumina,
Aurium pedumque tarda
Dissecantur vincula:
Languor omnis hic quiescit,
Aegritudo pellitur.
Saepe vero de remota
Parte regni debiles,
Dum tuum petunt sepulcrum
129.1380C| Se medendi gratia,
In via sunt restituti
Sanitati pristinae.
Est et illud valde mirum
In relatis partibus
Languidi cum vota mittunt
Ad tuam praesentiam,
Ac velut sopor recedat
Sic medela subvenit.
Nullus hic impune praedo
Allevabit lanceam,
Ut ruina comprobavit
Barbarorum maxima;
Igne templum concremare
Quinque vellent millia.
129.1380D| Spiculis dum dimicarent
Aeque quinque millia,
Hispidam volante ferro
Redderentque machinam
Ordinati per phalanges
Horridi ceu daemones.
Ac velut si pars Averni
Ructuaret sulphura,
Mistus ignis fluctuaret
Alta pulsans sidera,
Barbari circum furentes,
Tanta dant incendia
Nempe mira tanta ignis
Tunc erant spectacula,
129.1381A| Claustra cleri, regis aulam
Cum voraret proximam,
Lamberetque flamma templum.
Nec valeret urere.
Sic tuos favore fultos
Extulisti servulos,
Sternerent ut multa passim
Barbarorum corpora
Ac periret nullus horum
Cum forent paucissimi.
Horrores malis in bello,
Externis victoria;
Sic ait qui te vocavit
Hostis in certamine,
Ut tuos fecisse constat
129.1381B| Cum salutis munere.
Esto virtus illa tecum
Permanet robustior,
Schismatum bellator olim
Quam gerebas pectore.
129.1382A| Propter hoc modo triumphas
Proterisque barbaros.
Mira sunt quae replicamus.
Praeterimus plurima:
Sed tamen sensu modesto
Dicta sunt non frivolo;
Comprimamus jam relatum,
Ne salus fastidiat.
Posce, o sancte, tonantem
Pro tuis clientulis!
Ut queamus expiari,
Omni ab molestia,
Ac beata confoveri
Angelorum curia.
Conglobati atque tuo
129.1382B| Translatori Carolo,
Summae formam deitatis
Mereamur cernere,
Quae disponens regit cuncta
Saeculorum saecula.
- MONITUM. Je n' ai pas é