Indiculus luminosus (Paulus Alvarus Cordubensis)

by Alvarus Cordubensis

Alvarus Cordubensis

Indiculus luminosus

saeculo IX

editio: J. P. Migne
fons: Corpus Corporum

Migne Patrologia Latina Tomus 121

Indiculus luminosus

Indiculus luminosus (Paulus Alvarus Cordubensis), J. P. Migne 121.0554D

Indiculus luminosus

121.0513B| In defensione servorum tuorum, Domine, non humano tenui confidens arbitrio, subtilique proprio nisus refugio, sed neque iniquo elevatus superbiae typho, aut inflatus invidiae zelo, sed tuae gratuitae miserationis fretus auxilio, tuoque clementissimo fidus invictissimo brachio, tibi in principio Deo meo et Jesu Christo rerum omnium Domino, assigno miser omne bonum quod sapio, te in initio invocans, te per totum textum implorans, te usque in finem libri flexo cordis poplite rogans, quem lumen omnium credo firmitur saeculorum, a quo fontem novi cunctarum emanare virtutum, in quo dulcedinem ineffabilem reconditam firmiter scio manere sanctorum, qui es via sine errore credentium, vita sine morte viventium, requies sine [fine] fruentium. Te invoco, lumen inenarrabile, fontem verae scientiae, 121.0513C| salubrisque vita doctrinae, ut tenebras cordis mei tua superveniente luce serenes, et pectoris glebam rure sordium scalentem amne legis tuae, quadrifluens paradisi, abunde saties ubertimque fecundes; quatenus sol verus oriens praecordia nostra tenebrosa illuminet, et fluvius civitatem Dei laetificans dumosam mei pectoris irriget terram, ut lingua canis misereri quae tibi per haec placere desiderat, non vitium loquacitatis, dum errores impetit, contrahat, sed te inspirante ea secuturo saeculo proferat, quae in animarum praestum, in profectu legentum, in exstirpatione omnium insolentum ante conspectum gloriae admirabilis solii tui per tota saeculorum volumina currat. Acceptetur, Domine Deus, ante tuae majestatis clementiam servi tui tantilla offertio, et 121.0513D| lutei vasculi votiva non reprobetur oblatio. Et licet qualibet humana infinietur sorde, non intente curanti, tua illa gratuita emundetur respectione felici. Esto, Domine, lucerna pedibus meis, et lumen semitis 121.0514B| meis, et doce me justificationes tuas (Psal. CXVIII, 103, 12), sensumque tuum meo ore defende. Tu, Domine, per os meum tua verba sonare. Tu canem tuum pro te latrantem contra rabidum lupum ex mensae tuae micis cibare. Non enim ad haec ex me ipso fidens surrexi, sed ex te, qui linguas infantium facis disertas, et mutorum a te legens laxatas habenas, devotionis hujus non ut scita, sed ut indigens duo porrexi minuta (Luc. XII, 2). Nam quid homo est, Domine, auxilio tuo privatus, nisi tantum sibi periculi casus, dum erroris imo jacet dimersus? Et ideo, clementissime opifex, piissime artifex, misericordissime judex, quod inspirasti perfice, quod jussisti adimple, quod dedisti sacrare, et quem dignum huic reddidisti talento, ut per hoc non temeritatis ausum incurrat, sed humilitatis tibi acceptissimum 121.0514C| fructum obtineat; illa qua immensurabili affluis bonitate, procura. Dedisti enim mihi, pie conditor, intelligendi vigorem; inseruisti praecordiis meis fidem; et ex utero matris non gentilem hactenus, sed conservasti fidelem, nullo merito praecedente, nulla justitia prosequente, nullo opere hoc merente; neque enim non exstans aliqua poterat promereri, nec informis ex debito retineri. Etiam et ea quae sordens actio et sors mea, quae nulla est, tenuis denegavit, benignitas tua larga concessit. Sed ne ex hoc quod mihi, excellentissime Domine, concessisti, ut temerarius arguat, ut iniquus excutiar, ut usurpator condemner: tremens et pallidus ergo, pavidus gemensque suspiro: neque per devia et 121.0514D| abrupta, per inania et caduca, per tumida et stulta, per dedecora et elata, per levia et inflata, operibus inserviendo sinistris, quotidie ambulo, loquendo etiam in ea quae tibi acceptabilia reputo, naevum iniquitatis itidem contraham, et unde lenigare utcunque 121.0515A| nequitiarum mearum debui, pondera inde, quod, te ordinante, sit procul, centupliciter cumulum scelera. Adesto, Domine, adesto servo tuo miserrimo et egeno, et fidei tuae repletum tu dirige zelo. Praecide, Domine, linguae saeculari coeno confectae praeputium, et illo ignem mentis meae emunda secretum, quo sanctorum corda nosti conflare, quo martyrum affectiones principaliter crederis inflammare, ut te inspirante ea tantum huic operi sufficienda ingeram, quae mihi in die illa tremendi examinis tui justi judicii non cumulum peccatorum contra me erectum perficiant, sed e regione adversantia mihi millena agmina delictorum sua inductione conterant et prosternant. Praecede me, invictissime Domine Christe, et esto praedius servo tuo Evangelii sancti tui gratia 121.0515B| jam redempto, qui praefuisti Israelitico populo in columna nubis et luminis per desertum (Exod. XIII, 22): ut te ducante amalicitante cuneos devastentur, et crux tua humero superposita nostro cunctorum tetras horredines luce sua devastans, uno ictu certaminis, et fideles corusco sidere compluat, et impios illo quo daemones vigore comprimat vel dimergat. Te praestante Domino Jesu Christo, qui cum Patre et Spiritu sancto unus Deus regnas per nunquam finienda saecula saeculorum. Amen. Finit.

Hic liber ideo luminosus Indiculus dicitur, quia luminasse quae sequenda sunt docet, et apertis indiciis hostem Ecclesiae, quem omnis vitare Christianitas debet, ostendit. Finit.

1.

121.0515C| Peritissimorum mentibus catholicorum Ecclesiae ab ipso primordio injunctum est fidei, contra hostes Domini speciali vigore exsurgere, et ancipiti gladio omnes ex adverso pullulantes errores evangelica falce praecidere, ut securis ad radicem infructuosarum arborum posita (Matth. III, 10), et ascia brachio forti librata, proceritate infecunda alta ramuscula foliis non fructu vernantia, decenter severitate legali, et evangelica bipenne excisa deputentur igni aeterno et incendio perpetuo comburenda. Ex quorum numero licet oli digestet, fragiles actu, bruti instinctu, nos secuturo saeculo nitentes probare, et ut canes pro Domino cupientes latrare, zelo Dei, et religionis commoti amore hujus nostri servitii 121.0515D| famulatum exsolvimus, et actori nostro quae in nobis ex sua largitate concessit, offerimus: in qua nihil ex nostro praesumimus, et sua illi benignitate gratuita concessa quo instituit nos vigore valere, immeriti designamus. Nec contra communes fidei vincendi livore insurgimus, sed e regione Chaldaeorum cornua ventilantes terrestria istilatione veraci conculcamus. Quod praefationis vice praeponimus, et in prima disputationis nostrae fronte praeteximus, ne malivolorum dicacitas, et genuine solita fratrum detrahendi procacitas, nos contra Ecclesiam bella 121.0516A| clamitet intentasse, per quae nos decolorare putantes, suas aestiment operosas naenias confirmasse. Absit enim ut catholica et universalis Ecclesia contra sua viscera pugnet. Absit iterum ut contra matrem filii arma sumant. Martyres namque Ecclesia non repellit, sed recipit; non infamat, sed collaudat; non detrahit, sed extollit. Et nos, ipsius venerabilis matris sensum sequentes, ac Redemptoris nostri sponsae pulchritudinis gloriam collaudantes, veneramus, et colimus, quos pro Christo et veritate animas posuisse gaudemus, nec unius operis gestum varietate temporum mutilamus. Et quam haec universalis sit nostra credulitas, in secundo hujus operis libro majorem firmavit auctoritas.

2.

Sed quia siti sunt nonnulli fervore speciali indigni, 121.0516B| amore fidei frigidi, pavore terreno et ictu gladii territi, qui non pressa voce, sed rauca fauce, dissoluto labio, obtorta lingua, martyrium nostro tempore gestum invinctione minus idonea detrahunt vel suggillant, et diabolo quantum in eis est, palmam victoriae tradere non recusant, non ipsi sensibus suis respondentes admittant. Favor noster, reverendissimi, etsi, quod absit, errat, veritati et Christo concordat. Veritas vero aliud asserentum daemonum ministro ultionis cultrum ministrat. Et miror quo ingenii genere poterit veritas nuncupari, ubi error ascribitur pro Christo et veritate succumbi. Verum conandum est in principio operis non superbe, sed constanter, utpote cum fratribus, manum conserere, et quae utraeque concordant 121.0516C| discusse. Fugiant debiles et infirmi, certent fortes et animi honestate praecincti. Et certe non eos veritatem supprimere, sed tergum persequentibus ob seminarium Evangelii jussit praebere: Fugiant de una civitate in aliam (Matth. X, 23), praedicando quae vera sunt et honesta, non, quod adsit, tegendo quae sancta sunt et modesta. Isti namque sunt praecipui praeconandi universis saeculis laude non media fugitivi, qui licet meticulosi et fugientes appareant, tamen per totum orbem vagantes, et velut fulgura discurrentes, misericordias Domini in synagogis et populorum conventu cantantes, diserta et egregia lingua proferunt quod proficere sanctis auditoribus sciunt. Effugantur, ut magnalia Domini taceant; sed amplectunt exsilium, ut libentius quae prohibentur 121.0516D| non uni genti, sed diversis nationibus dicant. Quod ne nostrum videatur totum esse quod dicimus, quid nobiscum inde sanctus ille et abyssus scientiae Hieronymus sentiat proferamus. Hoc, ait, ad illud tempus praeferendum est, cum ad praedicationem apostoli mitterentur, quibus et proprie dictum est: In vias gentium ne abieritis, et in civitates Samaritanorum non intraveritis (Matth. X, 5), quod persecutionem timere non debeant et debeant declinare. Quod quidem videmus in principio fecisse credentes, quando, orta Hierosolymis persecutione, dispersi sunt in universa 121.0517A| Judea, ut tribulationis occasio fieret Evangelii seminarium. Animadvertite et diligentius corde tractate quia nullam ob aliam causam jussum est apostolis declinare, nisi ut occasio secedendi seminarium in universis urbibus fieret regni. Poterat enim verus Magister, si vestrum frigidum algore divino sequeret intellectum, dicere: Veritatem supprimite, justitiam occultate, et quae vera sunt, ubi timor vestrum concusserit sensum, corde solummodo retinete, ut vivatis nullo terrente securi: tulta enim praedicatione persecutio universa cessavit. Amota persecutione fuga non erit: ac per hoc securus manet quisquis gentilibus non contradicit, quisquis errorem non impetit, quisquis fraudem non aperit, quisquis peccantibus non contravenit, quisquis 121.0517B| haereseorum vincula non disrupit. Quod beatus Gregorius in libro vicesimo primo Morali lucide reserat satis. « Plerumque enim, ait, quieti atque indiscussi relinquimur, si obviare pravis pro justitia non curamus; sed si ad aeternae vitae desiderium animus jam exarsit, si jam verum lumen intrinsecus respicit, si in se flammam sancti fervoris accendit, in quantum locus admittit, in quantum causa exigit, debemus pro defensione justitiae nosmetipsos objicere, et perversis ad injusta erumpentibus etiam cum ab eis non quaeritur obviare. Nam cum justitiam, quam nos amamus, in aliis feriunt, nos nihilominus sua percussione confodiant, etiamsi et honorari videantur. Quia ergo vir sanctus pravis ac male agentibus se etiam cum non quaeritur opponit, recte 121.0517C| de equo Dei dicitur: In occursus pergit armatus (Job XXXIX, 21). »

3.

Jussum est apostolis et apostolicis viris, doctoribus et praedicatoribus universis, Judaeorum, gentilium, vel omnium haeresum errores vera ratione et forti probavi impetire sermone. Certaverunt usque ad mortem athletae fortissimi, persecutionem propter justitiam, quam aperte defendebant, jugiter passi, coronati sunt et ornati. Nunquid non apertum est, et omnibus lucem cernentibus clarum, non persecutionem a gentilibus natam, sed praedicationem a nostris primitus ortam? Legite sanctorum martyrum diversorum passionum agones, agmina Domini praeliantes, verbi gladio hostes Domini detruncantes, et liquide videbitis multos ultronee prosiluisse, non 121.0517D| exspectantes persecutorum jussa, nec delatorum decipula, furentium intentata, sed ad exemplum Domini spontanea propria grata offerentes libamina, seque super altare Christi Dei aeterni cruore sacratum apportantes hostiam puram: et quod magis soliti estis reprehendere, multis contumeliis praesides et principes fatigasse. Illi quam maxime qui erant in certamine primi, et fiduciae bono muniti; quibus 121.0518A| animi virtus inererat libera, nec meticulosa fantasia invaserat corda; quos spiritalis fervor zelo Domini aestuans, et amor Christi ultro citroque discurrens, fixius retinens, et viriliter compluens, foris cogebat producere holocaustomati tectam intrinsecus flammam. Et licet plerosque persecutio saeva incursaret, tamen, quod non potestis negare, innumerabiles voluntarie legitis decertasse. Illuc summo opere adimplentes, quod dicitur: Voluntarie sacrificabo tibi, Domine (Psal. LIII, 8). Addiscitis: Tempus persecutionis non est. Imo ego plus dico, tempus apostolorum non est, quia vigor est apostolicus imminutus, qui debuerat semper in pastoribus Christi fervore constantiae, et zelo justitiae usque ad consummationem saeculi flammas spiritales in adversos 121.0518B| ciere, et fomite illuminationis accenso tenebras aevi corusco sidere eoi climatis illustrare. Vereor ne moleste ferant, non temeritatis, ut illi aestimant, sed veritatis, ut catholici probant, responsum, qui in novissima tempora constituti Antichristi persecutionem conspiciunt muti. Quisquis his partibus terrae persecutionem hodie negat, aut dormiens jugum servitutis summo socordiae portat, aut elatus cum ethnicis pede superbiae subjectos Christi tirunculos calcat. Nunquid non sumus jugo servitutis addicti, importabili censu gravati, rebus nudati, contumeliorum fascibus pressi, in proverbium et canticum versi, tearum universis gentilibus facti? Illi dicunt, non esse persecutionis tempus: ego reclamantibus e regione profero, mortifera nos tempora invenisse. 121.0518C| Illi asserunt hos sine hostili procedisse impulsu: ego ipsorum asserentum professione firmabo, gentilitio eos oppressos zelo. Et primum sacerdotem intueamur Perfectum, gentilicio zelo peremptum, fidei constantia decoratum, martyriali gloria infulatum, et vere electorum in numero aggregatum; et quo pacto ad occisionem venerit sinceriter proferamus. Nempe ad aliud pergentem aliisque saecularibus operibus intendentem, nihilque de quo gestum est pertractantem, daemonicolarum assertionibus impulsatur. A quibus ille caute et circumspecte, ut istis videtur, ut vero mihi, timide fidem petit, et ne ex responsionibus propriis impediretur oravit, dicens: Multa erant mihi ex quibus abundantissime poteram confringere naenias, vel destruere aniles 121.0518D| historiae fabulas, si vestrae ultionis non vererer ultrici gladio currentes ultro citroque incurrere sententias. Cui cum fidem dedissent, et ei ut quae sibi videbantur exponeret, juramento anteposito imprecarent; ille accepta dicendi fiducia, et eorum pro vero juramento sumens mendacia, post multa et varia contentionum certamina, prophetae eorum voluptuosam 121.0519A| lasciviam, et lenocitationis passivam luxuriam, sermone quo potuit exprobravit, et oratione splendida comprobavit. At illi post aliqua super ejus meretricationis subsannium, vel conjugatorum adulterii factionis colludium, habita conflictatione verborum, frendentes dentibus, et caninis saevientes rictibus, ore vipereo sibilantes, et leonum ferocitate frementes, abire eum propter datum noviter juramentum dimiserunt illaesum. Sed post aliquod temporis cursum dolorum semper peccatoribus retinentes venenum, et quasi vetustate temporis reputantes abolitum priorem illi illectum infidum pactum, dolo eum circumvenientes apprehensum eum judici saevissime mendacio inhiantes quasi destruentem fidei illorum ritum impie protulerunt, eumque 121.0519B| maledicentem eorum vatem suo testimonio vilissimi homunculi firmaverunt. Ille inopinato casu perterritus, et inusitata circumvectione perplexus, illorum fraudulenta ignorans consilia, quae contra eum instruxerat commentatio fraudulenta, se hoc penitus non dixisse, infirma satis prosecutione retexuit. At ubi in carcerem missus in se exstat conversus, audaci proposito et virili congressu coepit ipsorum totam legem infringere, et non solum quod pridie dixerat, quae super eum imperitiae factio asserebat; verum etiam alia potiora ingerere, mortisque magis gloriam quam interitum exspectare. Tunc eductum in ipsum diei sui horrendum pascha, quo soliti sunt pascua fruere carnalia, et ventri libidinique alimenta ministrare satura, gladio vindice peremerunt, 121.0519C| et quasi victoriam hostium potiti, ad orationis conventiculum, obsequium Deo se praestasse credentes, delati et innocentis cruore perfusi, ritum suum perficiendum ut soliti sunt annue pervenerunt.

4.

Esto nunc arbitres justi, et non favorabilem ventosam et flavilem, sed veram proferte rationis sententiam, justitiae vinculis innodatam. A quibus nunc ortam, rogo, persecutionem esse videtis? Nonne perspicuum est, ipsos esse incentores malorum, assertores errorum, irrogatores dolorum, qui pactum primitus innocenti offertum, fraude veneni confectum, furore praeventi, ira accensi, iniquitate repleti, non timuerunt ob zelum fidei suae audaciter dissipare, procaciter mutilare, gentiliter dextere? Ecce audaciam, imo constantiam, quam in condemnationem 121.0519D| trahitis, quam ad crimen adducitis, hic sacerdos non habuit. Timidus timide ad bellum processit, zelo diaboli ad occisionem venit, nec a cultoribus Dei, sed ab Antichristi discipulis passionem suscepit. Nunquid velatum est, occultum 121.0520A| est, vel contectum, quod ab ipsis persecutio orta, inventa, inchoata, defensa est vel completa?

5.

Pergamus secundi iterum exponere casum. Post anni revolutionem, aut aliquid amplius, ille livoris gentilium oculus non quievit, sed ut solitum est illis Christianissimum irridere, et nobis omnibus Christicolis insultare, hunc Joannem, quem multo tempore carceris retinuit claustra, negotiationum mercimonia mundinandi exaggerare, conati sunt, et vexari; et ob gratiam mercimonii livore usti multa exprobando ingerere, dicentes: Parvipendens nostrum prophetam, semper ejus nomen in derisione frequentas, et mendacium tuum per juramenta ut tibi videtur nostrae religionis falsa auribus te ignorantibus Christianum esse saepe confirmas. Ad quos ille 121.0520B| cum fidenter et nihil erga se doli suspicans, se immundum ab ipsis quae contra eum opponebantur vellet ostendere, furor crepitans et praeceps ira eadem repetens, inculcans, et replicans crebrius, quae saepe dixerat, intentavit. Tum ille non ferens ex hac generationum talium nube stomachabundus, et faceta satis urbanitate accinctus, eleganti mente respondit elatus: Maledictus sit a Deo qui prophetam vestrum nominare desiderat. Illico clamor ingens factus, et perditorum cuneus constipatus, iniquitatis exosae conventus, velut apes in unum perfidiae aggerem congregati, unius massae cumulo malitiae conspartione respersi semivivum ad judicem perduxerunt, et testibus minus idoneis ab ipsa perfidorum massa surgentibus praesentatis, potiora et majora 121.0520C| contra ipsum testatione propria intentarunt. Quae ille tota negavit, et aemulationem invidiae ipsorum aperto in se sermone retexuit. Sed judex iniquitatis quadringentis cum ictibus verberat flagellorum, et per omnium aedes Sanctorum sub voce praeconia fecit discurrere: Talia pati debere, qui prophetae derogat Dei. Ac deinde carcerali mancipat, arcta custodia, minitando illi inferre majora.

6.

Estne adhuc aliquis nube erroris forte possessus, faece iniquitatis conspersus, qui neget persecutionis hoc existere tempus? Et quae major poterit esse persecutio, cujusque modi sit jam severior exspectanda dejectio, quando quod corde rationabiliter creditur, ore in publico non profertur? Ecce enim lex publica pendet, et legalis jussa per omnem 121.0520D| regnum eorum discurrit, ut qui blasphemaverit, flagelletur, et qui percusserit, occidatur. Ecce et quotidie horis diurnis et nocturnis in turribus suis et montibus caligosis Dominum maledicunt, dum vatem impudicum, perjurum, rabidum et iniquum, 121.0521A| una cum Dominum testimonii voce extollunt. Et heu, et vae, huic tempori nostro, sapientiae Christi egeno, zelo zabolico pleno: in quo nullus invenitur qui juxta jussum Domini tonantis aetherei, super montes Babyloniae caligosasque turres superbiae, crucis fidei attollat vexillum, sacrificium Deo offerens vespertinum. Et non solum mente jucunda, acceptione serena, respectione modesta, venena recipimus, potiones libamus, germina lethifera praegustamus; sed, quod perniciosius est, adversantibus, et zelo Dei ut Elias zelantibus, adversamus, ac surda aure cum inimicis summi Dei amicitias conligamus, et placentes eis nostrae fidei derogamus. Et certe plus est juxta nos ut Elias gladio decertare, quam lingua ut nostri heroes adversare. Quotidie opprobriis, 121.0521B| et mille contumeliorum fascibus obruti, persecutione m nos dicimus non habere. Nam, ut alia taceam, certe dum defunctorum corpora a sacerdo tibus vident, ut mos est ecclesiasticus, humo dando portare, nonne apertis vocibus et impurissimis genis dicunt: Deus, non miserearis illis: et lapidibus sacerdotes Domini impetentes, ignominiosis verbis populum Domini denotantes, spurcitiarum fimo Christicolas transeuntes, paedore infando aspargunt, majora minitando ringentes? Et heu iterum, ac tertio, innumere vae nobis, qui hanc eorum subsannationis derisionem portamus, et de persecutionis Antichristi tempore dubitamus. Sic itidem et cum sacerdotes Dei, casu quo quem obviant perviantes, lapides testaque arvissima ante vestigia 121.0521C| eorum revolventes, ac improperioso et infami nomine derogantes, vulgali proverbio, et cantico inhonestos suggillant, et fidei signum opprobrioso elogio decolorant. Sed cum basilicae signum, hoc est, tinnientis aeris sonitum, qui pro conventu ecclesiae adunando horis omnibus canonicis percutitur, audiunt, derisioni et contemptui inhiantes, moventes capita, infanda iterando congeminat, et omnem sexum, universamque aetatem, totiusque Christi Domini gregem non uniformi subsannio, sed milleno contumeliarum infamio, maledice impetunt et deridunt.

7.

Nunquid non isti sunt qui Hierusalem maledicunt, et muros fidei sanctae Sion destruunt et succendunt? De quibus dicitur: Maledicti omnes qui 121.0521D| spernunt te, et omnes qui blasphemant te. Maledicti omnes qui oderunt te, et omnes qui dixerint in te verbum durum. Maledicti omnes qui deponunt te, et omnes qui destruunt muros tuos, et omnes qui subvertunt 121.0522A| turres tuas, et omnes qui succendunt habitationes tuas. Et licet haec omnia ab illis pro contemptu et derisione, vel odio, ut diximus, impleantur, tamen etiam carnaliter in habitationes Domini et in sanctuarii aedes quotidie perpetra n t u r, dum ecclesiae Dei destruuntur, et antiqua soliditate templa firmata, terratenus coaequantur. Et estne adhuc aliquis qui hos dignos maledictione non proferat, quos maledictos tanto tempore cum Ecclesia docente percantat? Hanc enim maledictionem annue Ecclesia super odientes se, non occulte, sed patenter ac luminositer, clamat, et voce sublimi suavique dulcedine perfidorum suorum ora sufficienter exaltat. Angelus namque Domini maledicere jussit habitatores terrae illius, qui tantum in auxilium fortium 121.0522B| Domini non venere. Et nos, qui fortes Domini concalcant, et sacra Dei atque vere Sancta sanctorum inrident, maledictionibus impulsari proferimus esse non dignum, sed indiscretum vel iniquum astruimus credi debere.

8.

Prophetalis, imo Dei, sententia intonat: Maledicite terrae Meroz, dixit angelus Domini: maledicite habitatoribus ejus, qui non venerunt ad auxilium fortissimorum ejus. Benedicite Jabel uxor Barcennei: aquam petenti lac dedit, et in fiala principis obtulit butyrum. Sinistram manum misit ad clabum, et dexteram ad fabrorum malleum, percussitque Sisaram quaerens in capite vulneris locum, et templum valide perforans (Judic. V, 23 seq.). Et plus est, ut reor, capulo tempora perforari, quam verbis veridicis 121.0522C| inimicos Domini vulnerare. Ampliorque merces est pro vere Sancto sanctorum, ut jam praefatus sum, et pro aeternae vitae statu sine fine futuro pugnas spiritales praeliare, quam pro typica et carnali Hierusalem, vel regno terreno, quandoque brevi termino praecidendo, clavis et malleis decertare. Sed hanc et prophetalis spiritus eo tempore benedixit, et omnis Ecclesiae chorus eodem hodie praedicat modo, quo tunc sancta universalis congregatio conlaudavit. Certe qui hostes Ecclesiae maledicentes, maledictos esse affirmat, a veritate resiliens religionem sacram detestat, superest ei ut post praesentium infamationem anteriorum sanctorum celeberrimum infringat agonem. Maledicat Jahelem quam prophetalis in conventu plebium inspiratio 121.0522D| benedixit. Maledicat Judith, quae dolose juxta sensum derisorum gregem occisit. Maledicat et alios innumerabiles patres, qui usque ad mortem bellantes zelo Domini inimicos Dei non solum verbis, sed 121.0523A| gladiis truncavere. Et si a veris strenuis severitatis non recipiunt pro fide praelium intentandum: saltim a feminis discant virilem de hostibus adorearum sublimari trophaeum. Et sexus fortior pudeat sexu superari femineo. Postremo, quod omnibus sacrilegum esse videbitur, si certe tantum adversor est Ecclesiae sanctae maledicat, quae maledicentes se quotidie maledicit. Et utique maledictor Ecclesiae est, qui viscera Ecclesiae maledicit, imo qui ipsius Ecclesiae, quae non magis in aliis quam in ipsis martyribus computatur, infamator profanus est. Nunquid non doctor noster, Ecclesiarum Christi magister Paulus, gentium apostolus, vas Christi electus, hunc angelum digito quali denotans, praesago spiritu maledixit, dicens: Si quis vobis aliud evangelizaverit 121.0523B| praeter id quod accepistis, anathema sit. Amen. Etiamsi angelus de coelo evangelizaverit vobis aliud, anathema sit. Amen (Gal. I, 8). Ecce angelus ille maledictus ostenditur, qui Pauli monita auctoritate alia via destruere conatur, nisi forte aut angelum bonum a tanto apostolo maledictum esse dicatis, aut hunc impurissimum, qui se praebuit ad habitandum impurissimo angelo, ipsum praedicasse quod Paulus, procaci dicacitate reclamasti mundo profertis. Et verum est quod a tempore jam dicti summi magistri nullus alius sub nomine angeli devia ejus praedicatione, et evangelicae adversa adducere ausus est sectae, nisi iste, qui sub nomine Gabrielis alteram Dei se hominibus detulisse mentitus est legem. Et licet multi haereseorum auctores angelorum tenebrarum 121.0523C| invasione fuissent delusi, tamen nullus eorum testamentum vice Dei praesumptus est usurpare. Verum si angelus de coelo devia nostrae fidei proferens ore anathematur Apostoli, quid putandum est vaso illi nequissimo convenire, si habitator ejus tam acerbo maledictionis vulnere condemnatur? Sed haec et alias.

9.

Nunc ad teporem nostrorum reflectamus narrationis articulum, et totius nostrae tepiditatis statum parvis sermonibus propter justum divinum comprobandum exponamus judicium. Nunquid ipsi nostri qui palatino officio illorum jussis inserviunt, eorum non sunt implicati palam erroribus, cum enim palam coram ethnicis orationem non faciunt, signo erucis oscitantes frontem non muniunt, Deum 121.0523D| Christum non aperte coram eos, sed fugatis sermonibus proferunt: Verbum Dei, et Spiritum ut illi asserunt profitentes, suasque confessiones corde, quasi Deo omnia inspicientes, servantes. Quid his omnibus, nisi varietatem pardi zelo Dei zelantibus sibi inesse ostendunt, dum non integre, sed medie, Christianismum defendunt? Haec tamen omnia bona 121.0524A| defendimus, et non damnabilia, sed optima praedicamus? Et Christianos contra fidei suae socios pro regis gratia, et pro vendibilibus muneribus, et defensione gentilium praeliantes, non maledicimus, nec detestamus, sed religiosos pro Deo vero certantes anathemate percutimus, et infamamus? et haec tota metu terreni regis urgente peragimus, quem veloci fine carere fide indubitabili retinemus: et terrorem aeterni Regis, ad quem citius trahi nos vere credimus et tenemus, post tergum rejicimus et conculcamus: atque qui eorum erroribus contradicunt, haereticos et inscios judicamus? Nostra contra nos dimicant arma: et in vertice nostro descendit iniquitas nostra (Psal. VII, 17). Egregii praedicatores, et admirabiles gregum electi, boni et nonni pastores, siccine 121.0524B| nos docuit Christus? Sic omnes apostoli et doctores? sic cuncti qui, animas pro veritate ponentes, per diversos sudaverunt agones?

10.

Rogo unde nova haec in Ecclesiis est orta clementia, quae infernali a haec vomuit dogmata? Aut si temeritatis hanc vocem putatis, proferte quis. haec pius jussit Apostolus? Si error non est patule expugnandus, utquid descendit Dominus Jesus Christus? Utquid non interrogantibus, nec de sua conversione quaerentibus, ultroneum lumen caecis adhibuit? Utquid prophetae? utquid apostoli misi? utquid doctores? utquid pastores praevisi, nisi ut debelletur imperitia, et ultionem recipiat omnis perfidia? Quomodo implebitur quod Dominus futurum esse praedixit, nulla in gentibus praedicatione tonante: Cum 121.0524C| praedicatum fuerit hoc Evangelium in universa creatura, tunc erit finis (Matth. XXVI, 13). Attendite et tanti opificis sermonem discutite: dum praedicatum fuerit hoc Evangelium in universa creatura. Et utique praedicatio ignorantibus, et non credentibus inducitur, non jam ea quae credenda sunt venerantibus et colentibus nota saepius intentatur: fidelibus enim nota in gerere conlatio vel confertio nominatur; praedicatio tamen ea, nisi fallor, veridice dicitur, quae velut ex opere, ut apostoli omnes fecere, cum periculo etiam capitis opportune, importune, ingeritur; et, ut lumen fidei recipiant non credentes, frequenter cum casu etiam si occurrerit periculi, indagatur. Et certe non aperte, ut omnis creatura Evangelii praedicationem, dixit, recipiat, sed ut praedicatio Ecclesiae omni mundo 121.0524D| generaliter clareat: per quod ministerium et praedicatoribus inferatur debitum praemium, et contemptoribus justissimum aeternum sine fine supplicium. Nec tantum illa apostolica tempora praedicationi fidei sunt contradenda, imo quousque omnis gens et lingua Christi Evangelio credant, praedicatio Ecclesiae est per omne saeculum seminanda. Puto quod in hac 121.0525A| Ismahelitica gente nullus hactenus exstitit praedicator, per quod debitores fidei tenerentur. Isti enim, ut ita dicam, apostolatus vicem in eosdem et evangelicam praedicationem impleverunt eosque debitores fidei reddiderunt; sed non, crassa ignorantiae nube contecti, mysterium currere Evangelii non videmus aeterni. Et evangelizantibus genti justitiam, in qua nullius praedicatio hactenus praebuit viam, insaniae vociferamus esse vecordiam, non complementum evangelizantium praescientiam praesagatam. Quanto namque philosophos super omnes aliarum gentium se esse glorificant, tanto ab humilibus, et a nihil praeter Christum scientibus, et hunc crucifixum, merito contemnuntur. Contra quos congrue et solite, indoctos et mundiali disciplina incultos, ipsa Veritas 121.0525B| parvulos mittit discipulos, ut rustici et qui contemptibiles videntur mundo, philosophos et regali infula decoratos verbis impetant, pedibus conterant, omnemque potestatis tumorem calcaneo fidei pro nihilo ducant. Hoc est quod egregius doctor Arnobius in octavo decimo psalmo exposuit: Nec est, inquit, qui se abscondat a calore ejus. Nulla enim, inquit, gens erit in saeculo ad cujus notitiam non attingat calor fidei Christianae, in quo est lex Domini inreprehensibilis, convertens animas, invitans ab errore ad iter rectum, a mendacio ad veritatem: ubi sunt laetitiae laetificantes corda. Vere calorem fidei Christianae haec Ismahelitica gens ignorat: et ministros Domini igne urente conspersos hactenus nesciebat. Facti 121.0525C| sumus, o fidei nostrae, si tamen dignatis esse, consortes, canes muti, non valentes latrare. Impetus, in nos est coeleste bibliothecae cultoris Hieronymi sanctissimi dictum, in quo nullut, exponit propheticum: Speculatores caeci omnes, universi canes muti non valentes latrare (Isa. LVI, 10). Muti ad loquendum contra adversarios in nostros rabidi canes sumus. Sed Dei potius sequamur vias. Nobis vero lupi, quia circa caulas saeviunt, vocem increpationis tulerunt. Inaudito genere, et inviso, lupi et canes in pace reversi sunt.

11.

Hanc vero superbiam, quam nostri humiles in causas Dei tenendam conlaudant, per majorum scilicet historias requiramus, et quam verum proferant comprobemus. Nonne Elias ab omnibus propheta 121.0525D| magnus habetur? et certe ipse est, qui zelo Dei non solum verbis, sed ense accinctus ultra quadringentos Bahal non timuit prophetizantes truncare cultores (III Reg. XVIII): et duos quinquagenarios igne consumens, tertium non molledine mentis, et humilitate se deprecantes, sed inlaesum dimisit (IV Reg. I), merito ipsius operis comprobato, clementem Dominum ad vindictam provocans, 121.0526A| et ante diem judicii impios igne consumens. Nonne ipse est qui zelo Dei et omissae fidei coelum clausit, nubes prohibuit, et terram idolatriae inremediabili penuria panis afflixit, tribus annis et sex mensibus imbres prohibens, et misericordissimum Deum a pietate solita oratione suspendens, nulli pius existens, sed perseverans immitis, et rigide pro ratione crudelis, nec aetati vetulae parcens? (III Reg. XVII.) Et quod magis crudelitatis et inreligiose animi esse poterat signum, infantum a perfidia innocentem parentali aetatem, multo severo juxta vos zelo contra sententia m Dei, qua jubetur (Deut. XXIV, 16) ut pro patris nequitia non ulciscatur parvuli anima, non vereret tantus et talis propheta truncare. Hanc crudelitatem Moyses legifer Dei, et scholae Altitonantis 121.0526B| per quadraginta dies discipulus, non solum in Aegyptium zelo Dei usus est (Exod. II, 12), sed in tabulis digito Dei scriptis, quas infringere non retractavit, temere sanctissime et liberali fortitudine egit, et pro hoc non iram Dei, sed gratiam meruit (Exod. XXXII, 16). Forte hac severitate homo mansuetissimus, per quadraginta dies quibus cum Domino moratus est, imbutus fuit: qui mox ad plebem praevaricantem descendit, tabulas, ut dixi, Dei confregit, et ad populum veniens ait: Ponat vir gladium circa femur suum: ite et recedite de porta usque ad portam per medium castrorum, et occidat unusquisque fratrem, et amicum, et proximum suum. Cecideruntque in die illo quasi viginti millia virorum (Exod. XXXII, 27). Sed et Datan et Aviron, contra 121.0526C| se indebite consurgentes, a terra conspiciens devorari nulla pietate solita inflexus, qua saepe pro praevaricatori populo Dominum deprecabat, commotus est (Num. XVI). Sed futuram intendens emundationem multorum, necem aequanimiter toleravit paucorum. Horum crudelium exempla superabundant: et divinae paginae ab his auctoribus crudelibus scriptae, nobis mansuetudinem ingerentes, hostes Dei insectare perfecto odio suggerentes, super sacrificium acceptabilem hanc crudelitatem quam putatis et verbis et operibus clamant. Inde Samuel crudelis, imo Creatoris servus fidelis, regem pinguissimum truncat, quem pius Saul rex vester conservat (I Reg. XV, 33). Sed Deus omnium crudelem probans, et mitem reprobans, rejecit pium Saulem, et 121.0526D| elegit Samuelem trucem. Noverat namque Samuel probans indisciplinatum molledinem, et Eli magistrum expulsum, et populum Dominicum, arca legis in alienigenarum potestate redactum. Dicit et David: Nonne qui te oderant, Domine, oderam, et super inimicos tuos tabescebam? Perfecto odio oderam illos, inimici facti sunt mihi (Psal. CXXXVIII, 21, 22). An ignoratur zelum Phinees, et exorationem 121.0527A| ejus iram Domini mitigantis (Num. XXVII), ita ut ore prophetico de eo Spiritus dicat divinus: Stetit Phinees, et exhoravit et cessavit quassatio (Psal. CV, 30). Et certe exoratio illa voce Psalmographi praecantata, gladii immitis in contemptoribus fuit sententia. Videant nostri misericordes hanc crudelitatem exorationem existere: et desinant in rebus divino sermone sacratis pietatem et humilitatem praetendere, pro qua Saulem a regno rejectum, et Eli sacerdotio vel vita legunt exemptum (I Reg. III et IV). Recolant severitatem Petri et Pauli in Simonem vel Elimam magos, seu in Ananiam atque Saffiram (Act. V, VIII, XIII). Et qui in suis contumeliis erecti, elati, superbi sunt et inflexi, et contra hostes Dei humiles, mansueti, simplices apparent 121.0527B| et quieti; discant tam a Christo rerum omnium Deo, quam ab omnibus prophetis, apostolis, seu Patribus universis, ad inlata opprobria propria existere humiles, et dejecti: et pro divinitatis ulciscendum contemptum fortes et rigidos esse debere, et non pietate horum incongrua, sed crudelitate hac sancta utere. Non est enim crudelitas, ut beatus Hieronymus ait, pro Deo pietas: quod in secundo libro apertioribus indiciis, et evidentioribus probamentis ex doctorum oraculis comprobabo. Sed haec et alias nunc ad propositum revertamus.

12.

Persecutio unde orta sit aperte digestum est, et ideo ad nostros spontaneos martyres properemus. Zelo Dei Isaac religiosus, non humana instigatione, sed divina commotus, nec usitatum callem nostris 121.0527C| temporibus, sed oblitteratum incedens, antiquum persecutionis fumum aequo non sufferens animo, judicem adiit, et ea quae ille, flagello diro vexatus negabat, quae inter verbera se non dixisse jactor debilis personabat, athleta fortis, belliger miles abundantiori prosecutione firmavit, potiori praelio intentavit, et ingenua mente inchoavit, peregit, consummavit, implevit; ut ostenderet omnibus fidei se zelo commotum: non timore necessitatis praeventum, ut constanti fiducia Ecclesia praelians bella aperte proferret et patule quod quibusdam indiciis super comprehensum satagebant firmare; ut produceret Dominus athletarum suarum mundo victoriam, et militum suorum rudi mundo propalaret constantiam, et ostenderet quod in novissimis 121.0527D| temporibus victores haberet, qui bella Domini, et instinctu quo prisci intentaverant, praeliarent. Quid in hoc culpandum ducitis? Ecce persecutionem ab ethnicis natam probavimus. Ecce et nostros zelo Dei, non hominum, insurrexisse firmavimus. Quid in hoc culpandum putatis? quaeso edicere non moretis. 121.0528A| Conspexerunt certaminis praelium: adorsi sunt fidei lorica induti pulcherrimum bellum; propero cursu, impigro gressu, postquam occisum unum, et alterum vulneratum viderunt, ad certaminis campum ob gloriae palmam occurrerunt.

13.

Viri erant strenui et bellatores, pugnaeque spiritalis desiderantes agonem, ubi se talis praebuit actio, qualis optabatur occasio. Cohibere non valuerunt cursum, quia conati sunt implere aeterni sui Domini jussum. Quid imbecillium debilitatem opponis, et ne terreantur infirmi fortes infringis? Si infirmus, debilis, inanis, timidus es, et inflatus, quiesce, et noli contra cives certantibus praeliare: sed residens et eventum rei exspectans disce linguam tacendo fraenare. Si habilis, si fortis, si audax, si 121.0528B| constans, et abjectus es bello Dei contra hostes, ut strenuus, et non ut ignavus contra tuos, jacula torque. Quare intentionem mirabilem, igneam, et resurrectionis admirandae fiduciam, et spei gloriosae constantiam, et zelum fidei ac religionis catholicae gloriam, non advertis? Cur vitae praepositum, et ordinem sacrum, et confessionis prolixum dispositum, et internum longum animi praelium, et contra diabolum vel Amalacitarum cuneos erectionis vexillum tua persecutione infringis? Utquid catholicis et sanctae Ecclesiae filiis, et pio dogmate eruditis, et Christi sequipedibus, et a mundi actione seclusis, et Deo solo haerentibus, mendacii naevum inducis? Cur non vereris, bonam ut Mariam eligentibus partem adversari, et aemulis Christi in sententia 121.0528C| ultionis contra sanctos perfide lata, quantum in te est, consentire? Illi occiderunt gladiis, quos adversos suae fidei probaverunt: tu occidis sententiis quos fidei tuae concordes non nescis. Illi eos a mundiali vita tollere conavere: tu eos a vita aeterna niteris segregare. Sed absit ut segregentur a vita, qui animas perdiderunt pro vita. Absit, et procul sit a sensibus nostris, ut cultores veritatis, et Christi tanto tempore confessores, inludente diabolo extremum mendacio concluderent cursum. Dicat haec imperitiae factio, et praedurata occulto Christi justo judicio insensibilis multitudo, et summum Christianissimi ordinis gradum petulans quisquis ille diabolo in fine prosternat, et evigilans ipse nobis quid de ceteris ordinibus sentiat, si forte valet, exponat. 121.0528D| Nostra vero egena dolis simplicitas, et Ecclesiae pura nobiscum casta sinceritas; et confessionis ordinem divino spiritu celebrat duci, et veritatem regibus nuntiantes inlustratos asserit Christi repectione felici.

14.

Sed objicitis: Eorum occasione basilicae Dei 121.0529A| viduatae a sacerdotibus manent, et persecutione grassante interdictum est sacrificium juge. Ad haec verax sic respondet professio. Nostra, nostra haec fecerunt delicta, quae contra martyres Dei, imo contra ipsum Dominum, est insurgere ausa. Recolat fraternalis vestrae collegio, quanta et qualia vesaniae commoti procella contra Deum rebellionem arripuit arma: et tunc sanctis martyribus naevum hunc, si valet, inducat. Nonne ipsi qui videbantur columnae, qui putabantur Ecclesiae petrae, qui credebantur electi, nullo cogente, nemine provocante, judicem adierunt, et in praesentia Cynicorum, imo Epicureorum, Dei martyres infamaverunt? Nonne pastores Christi, doctores Ecclesiae, episcopi, abbates, presbyteros, proceres et magnati, haereticos eos 121.0529B| esse publice clamaverunt? et publica professione sine desquisitione, absque interrogatione, quae nec imminente mortis sententia erant dicenda, spontanea voluntate, et libero mentis arbitrio, protulerunt? calcata scilicet conscientia, et fide despecta, mendacio cuncti, heu proh dolor! servierunt: et quos in catholica fide natos et matris Ecclesiae uberibus nutritos noverant, meretriceo concubitu, et adulterorum cibo pastos esse firmarunt.

15.

Et estne aliquis de flagello qui adhuc conquerat digne, cum causa ipsius patentem videt flagelli? Nonne perspicuum est quod isti omnes mendacium fuerunt professi, et secundum Veritatis dictum, hujus extremi temporis designans periculum, scandalizati electi? (Matth. XXIV, 24.) Electi enim quia 121.0529C| speculatores gregis Dei, et sacris ordinibus decorati: sed scandalizati, dum veritatem, quae Christus est, timentes publice contestare, falsum conati sunt roborare. Perdes eos, ait Scriptura, qui loquuntur mendacium (Psal. V, 7). Et: Os quod mentitur occidit animam (Sap. I, 11), multo magis propriam, quam externam. Nam ut veritas Christus est Dominus, ita mendacium Antichristus diabolus. Respuentes quoque, ut ait Apostolus (Rom. I, 25), veritatem, recipient mendacium, hoc est, ipsum hostem extremum ultimo judicio condemnatum, diaboli organum, et omnium falsitatum aptissimus titulus. Nihil quippe veritati, nisi falsitas contravenit. Et ahud dubium quod qui mendacium dicit, a Deo qui veritas est, 121.0529D| mox recedit. Et non solum mendacium in levibus et mediis incurrimus causis, verum etiam in rebus summis et principali nomine consecratis. In ipsa specialiter fidei veritate persecutionis articulo coarctati, nos multo amaritudinis infecimus felle, et cultores Christi haereseon scandalo, quando in nobis exstitit, induimus olida pelle. Hoc quod foris in publico, et potestatibus nos devacantibus feris actum est, forsitan alicubi poterit videri inultum: quid 121.0530A| obtendendum est de illis quos ecclesiastice interdiximus, et a quibus ne aliquando ad martyrii surgerent palmam juramentum extorsimus? quibus errores gentilium infringere vetuimus, et maledictum ne maledictionibus impeterent Evangelio et cruce educta vi jurare improbiter fecimus, imo feraliter et belluino terrore coegimus, minantes inaudita supplicia, et monstruosa promittentes truncationum membrorum varia et horrenda dictu, audituve, flagella? Et vae nobis! contra Evangelium Evangelio usi sumus: quisquis namque maledicere prohibet, utique benedicere jubet. Pensemus hoc in loco, si vobis justum videtur, nostras in publico mendaces; et illorum professiones veraces. Illi dixerunt quod omnis Ecclesia praedicat: nos diximus quod cuncta Christianitas 121.0530B| infamat. Illi pseudoprophetam maledixerunt: nos cultores Christi detraximus. Illi persecutores ethnicorum; nos persecutores Christicolarum. Illi audaces et erecti contra diabolum, nos superbi contra Dominum. Illi contra regem superbierunt terrenum: nos contra regem immortalem aeternum. Illi quae corde retinebant, ore sunt professi: nos aliud corde, aliud ore professi. Illi confessores et testes, ut dixi, veraces: nos, vae mihi! finctores fallaces. Carnalibus vero et minus peritis scandalum nasci tempore martyrii, beatus et lumen noster Isidorus in rerum naturae libro evidenti eloquio et apta figura Stellae cujusdam Horione nuntiat. Horiones autem, inquit, significant martyres, nam sicut istae nascuntur in coelo tempore hiemis, ita in 121.0530C| Ecclesia martyres procedunt tempore persecutionis. Procedentibus Horionibus mare turbatur, et terra: obortis vero martyribus terrenorum et fidelium corda tempestate jactantur.

16.

Sed forsitan aliquis simulationem in causis talibus dispensator ile asserit dignam, et apostolorum auctoritate vel legis hanc frivole intendit affirmare. Percurrant breviter ipsas dispensatorias rationes, et aperte invenie n t nullum in causis principalibus officiosum mendacium frequentasse. Nec hanc usos fuisse in periculum animae, sed ubi multorum salutem, suumque in futurum principale noverant dispositum saluberrime parturire. Quod regis Israel simulatio facietenus proferet, qui se idolum velle colere professus est, ideo ut sacerdotum latibula 121.0530D| per diversa vagantes facili eventu prosterneret, dicens: Congregate mihi omnes sacerdotes Baal. Si enim Acab servivit Bahalim in paucis, ego serviam in multis (IV Reg. X, 18). Sic et David mortem corporis, non animae, imminere respiciens, insaniam finxit (I Reg. XXI, 13), et lethalem casum non fidei, sed membri, quam incurrerat devitavit. Hoc modo Paulus vel caeteri seniores apostoli simulasse credendi sunt legis caeremonias implevere (Act. XXI), ut saluti 121.0531A| gentium per hanc dispensationem fieret consultum; parvipendentes privatum dispendium in comparatione totius mundi, cui ex hoc imminebat remedium. Nec ad idola colenda inflexi, sed ad caeremonias Dei vivi sunt, licet jam illo tempore abolitas, conversi.

17.

Hae auctoritates alio in tempore sunt frequentandae, nec in principali, ut diximus, fidei sanctae cultu utendae, sed subsequenter in salute corporis et hominum absque detrimento fidei comprobandae. Mendacium vero et simulationem penitus fugiendam in re divina, auctoritate sacrata Eleazarus in libro secundo Machabaeorum luminositer docet: qui ab amicis admonitus, ut secreto carnes alias praeter immolatitias, vel suillas ederet, simularetque 121.0531B| se prohibitas comedere, quas rex impius vesci instanter urgebat, ut et mortem evaderet, legisque non praevaricaret decretum; simulatum contempsit deludium, ut propalatum sustineret tropaeum, secuturis saeculis virtutis tuae per hoc insinuans exemplabile documentum. Non enim aetati nostrae dignum est, inquit, fingere, ut multi adolescentuli arbitrantes Eleazarum nonaginta annorum transisse ad vitam alienigenarum, et ipsi propter meam simulationem, et propter modicum corruptibilis vitae tempus decipiantur, et per hoc maculam atque exsecrationem meae senectutis conquiram. Nam etsi in praesenti tempore suppliciis hominum eripiar, sed manus omnipotentis neque vivus neque defunctus effugiam. Quamobrem fortiter vita excedendo, senectute 121.0531C| quidem dignus apparebo, adolescentibus exemplum forte relinquam, si prompto animo ac fortiter pro gravissimis et sanctissimis legibus honesta morte perfungar (II Mach. VI, 24-28). Iste enim et simulare potuit sine transgressione inlicita, et licita non simulanter, sed vere fuere: sed renuit, et pretiosam mortem pro Domino et legitima ejus volens incurrit, dicens in sui transitus hora: Domine, qui habes sanctam scientiam, manifeste scis tu quia cum a morte possim liberari duros corporis sustineo dolores: secundum animam vero propter timorem tuum libenter haec patior (Ibid., 30). Hujus imitare decuit factum probabile, et non prosu illas carnes, ut ipse venerabilis senex, sed pro veritate, quae Deus est, usque ad effusionem sanguinis oportuit decertare. 121.0531D| Haec pro horum simulato fidei documento: sed satis hoc loco digestum.

18.

Nunc ad ea quae coeperam flecto articulum, et probare nostro vitio inlatum iterum intentabo flagellum. Nostra haec, fratres, nostra desidia peperit mala, nostra impuritas, nostra levitas, nostra morum obscoenitas, dum timemus, ubi non est timor, et parvipendimus: pro eo quod differtur supplicium sempiternum, secuti sumus horrendam mortem, 121.0532A| et injucundum infernum: unde et tradidit nos Dominus qui justitiam diligit, et cujus vultus aequitatem decernit (Psal. X), ipsi bestiae conrodendos. Suscitavit enim super nos ipsum quasi proprie maledictum, qui omnem Christianitatis gradum, et totius Ecclesiae statum contrivit: nosque digne, et juste, merito, terratenus coaequavit. Nam dum maledicere leviter sanctos Dei nostra non timuit levitas, et maledictum defendere, imo quotidie publico sermone laudare in Ecclesia ex praecellenti loco nostra conavit temeritas; illico quasi ex inferno productum ipsum quem praeconabili voce defendendo, quasi laudavimus, erecto in apice super nos justo Dei judicio doluimus, quem non mitem, sed crudelem et dirum, atque jugulum in nostris cervicibus 121.0532B| acuentem hactenus sustinemus. Iniquitas nam nostra in vertice nostro descendit (Psal. VII), et malitia calcanei nostri nos circumdedit (Psal. XLVIII). Nec conquerere de quorumdam Christianorum, imo publicanorum, insurrectione debemus, qui ipsi contra nostrae fidei cultores surreximus, et in quantum potuimus sanctos Dei dicacibus verbis maledicendo turpavimus. Et licet iste persecutor Ecclesiae publicanus multum, permittente Deo, contra fidei suae canis surrexerit rabidus, et praebuerit gentilibus gladium ad populum Domini jugulandum; tamen sicut confitendum est, hoc fidelibus juste et merito praevaricationis evenisse; ita e contrario fatendum est, illum diaboli membris adhaesisse, et ad probationem Ecclesiae et palearum ventilatione m instinctu 121.0532C| Domini et peccati aculeo prosilisse: cujus resurrectio, licet permissione omnipotentis, ut diximus, hactenus praetendatur; tamen post peractum ventilationis vel probationis judicium, severiori, imo vero judicio punietur, ut et Christi Ecclesia probationis camino clarescat, et hostes ejus digna sententia tenebrescant. Quid enim aerum incommoditates, quid inclementia coeli, quid immensitas imbrium, quid fames populorum, nisi iram Domini clamant, et vindictam jam jamque imminere minitant et intentant? Templa enim Christi a sacrificio desolata, et loca sancta ab ethnicis exstirpata, et a publico eadem loca Dei destructa, censu crudeliter aggravata, per incommoditates aerum, et distributiones gentium, et incursiones vindicabitur praeliorum. 121.0532D| Haec enim omnis plaga fidelibus ad praemium proficit, infidelibus ad supplicium crescit. Mundamur namque per saeculi istius pressuras, si tamen resipiscentes nostras disposuerimus curare quas contraximus culpas. Caeterum si in errore pristino perdurantes obstinata mente, et indomabili corde, obliqua praecalcaverimus itinera, cavendum est, ne clementissimi patris ad majora ulciscenda provocemus sententia m, et non redemptionem, sed gladium 121.0533A| temporalem, imo mortem, incurramus perpetuam.

19.

Miror tamen aliquos invenire praeparvos, forsan non homines, sed vere cum minoratione dicendos homunculos, qui praesulem infamant maledictum, y martyrium aequo animo sufferunt detestatum, venerantes letas episcoporum in praesulem currentes sententias, maledictionibus et detestationibus plenas. Et eodem mentis vigore adversum fidei episcoporum colentes decretum, sacrilegio et blasphemiis, ut leviter putant, in tyrunculos Christi refertum: hominum maledictiones in episcopo attendentes, et humanas leges summa conservatione venerantes; divinas vero sanctiones contra hostem Ecclesiae temerantes, et damnantes Christi martyres conlaudantes: 121.0533B| nec apertis oculis et reserato lumine se juste maledicto vident addictos, dum benedictionem nolentes, Christi contempserunt amicos. Cur enim Biothenatum praesulem renuant nescio, dum testes Christi et veritatis ministros damnationi verae asserant, et congruo subjacere judicio. Aperiamus ergo oculos cordis, et judicium Domini justum in nobis videamus saevisse: et desinamus a contumelio martyrum, ne nos ultio regis aeterni incorreptos perducat ad tartarum. Curemus ut non exeat magniloquium ex ore nostro, et in coelum ponere os nostrum (Psal. LXXII) vitemus; scientes quia misericordia et ira ab illo cito proximant, et timentes, ne subito furor ejus veniens disperdat nos: ne nobis illud Jeremiae conveniat dictum: Interfeci et perdidi 121.0533C| populum meum, et a viis suis non sunt reversi (Jer. XV, 7). Et iterum: Multo labore sudatum est, et non exivit ab ea nimia rubigo ejus, neque per ignem immunditia tua exsecrabilis, quia mundare te volui, et non es mundata a sordibus tuis (Ezech. XXIV, 12). Haec et his similia intuentes, et sanctorum multorum opera compensantes, victoriasque fidelium extollentes, glorificemus Dominum, et nodum figamus criminibus, et dente ravido nostri immemores, quietudine jam laetantes aeterna, et regi suo facie tenus servientes, belluinis morsibus non impetamus.

20.

Sed si fidem Domini sicut dignum est non praedicamus, saltim occulte praedicantes dextras auxilii demus. Rogantes clementissimum Dominum solite subvenientem delinquentibus Jesum Christum, 121.0533D| qui et retroacta et nunc multoties intentata indulgeat: ac ne deinceps praeceps actio consuete proruens cadat, sua invicta infirmorum corda potentia teneat. Haec nostris non malivole, sed pacifice diximus: adversis vero constanter et elate, catholice ut injunctum est Ecclesiae filiis, prompsimus: et incondito eloquio quae sunt nostrae visa inscitiae, ut 121.0534A| conatus adfuit, tramite brevi digessimus. Et licet incomposita dictio sensum lectoris enervet, tamen instantis devotio non inculta pensabitur, si quo animo coeptum est, Christiano modo libretur. Neque enim tam densa hebetudine teneor, ut mei oblitus per quae displicere viris strenuis timeo, per haec laudis me reputem gloriam incurrisse: quia nec in liberalium artium disciplina non excultum proprium ignoro studium, et nescientiam meam ipse non nescio, et quod magisterio humano non didici, exhibere aliis, ut pote ignarus, non valui. Et certe rusticitas, quae mihi vernula haeret incultae linguae, imponere silentium debuit, et ne peritissimis et eloquentiae splendore fulgentibus me importune ingererem, sapientissime fortasse aliquis opinatur, 121.0534B| fuisse vitandum. Sed ego non quam venuste, sed quam vere scriberem cogitans parvipendidi philosophorum omnium laudem, nec ad defensionem justitiae labia mea inerudita lingua prohibuit, quia non imputatur praeputium oris cui circumcisio jussa est cordis. Habet namque praeputium subdola et palpans invectio affraenata, et metas transiliens exaggerata fatuaque dissoluta ira, vel risu contexio. Sed et accurata dissertaque in rebus perituris et labentibus fine facundia, vel in mundialibus et fidei adversis eloquia, polluta, incircumcisa, et immunditiarum sordibus sunt inquinata. Rusticitas autem fructuosa, et imperitia in sacris extollendis mysteriis non venusta, non coeno infidelitatis et salebris voraginibusque sordida, turget; sed humilitate et veritatis 121.0534C| decore per se specifice fulget. Et ideo si qua forte adversantia catholico dogmati negligenter disserui; non voto, sed caecitate mentis urgente; ea rogo, lectores mei, fletibus diluant, precibus tergant, orationibus mundent: sermonum vero vitia tota oro intemerata relinquant. Judex enim ille cui hanc intentionem devotionis libavi, non verborum folia, sed radicem cordis discernit: nec ad curationem coruscam prosae, sed operis finem intendit. Agant eructuosas quaestiones philosophi, et Donatistae, genis impuri, latratu canum, grunnitu porcorum fauce rasa, et dentibus stridentes, saliva spumosi grammatici ructent. Nos vero evangelici servi, Christi discipuli, rusticanorum sequipedi, quibus injunguntur plena, quibus praecipiuntur fortia, et 121.0534D| non cava, levia, et inflata, sed holocautomata injuncta sunt medulata; sectemur solida, et sententiarum vivacitate perspicua, non, quod absit, vacua et lethali peste turgentia, atque laudis humanae ultro citroque fumosa, quae magis mentem auctoris et tractantium macerat, quam textum aperiendo lectionis animos faece conturna infectos inlustrat; 121.0535A| ubique absque rationis camo procedens, et habenis laxatis metarum fines magis transiliens, quam adimplens, uno contumaciae ictu editorem, observantemque prosternens, dum et principium a vana gloria sumit, et se nisi in laudantium pectora non infundit. Haec contra Donatistas dixisse sufficiat.

21.

Nunc ad ea post discessum defensionis nostrae redeundum est, quae huic parvissimo operi culmen perfectionis impona n t et praecursorem Antichristi tota libertate, testimoniorum fasce tantum huic materiolae exiguae substentandum est, facile comprima n t vel dimerga n t. A Daniele capiamus initium, et ex parte quae in Antichristo a beato exposita exstant Hieronymo, huic nefandissimo consentanea et vicina firmemus. Dehinc beati Job de Behemoth 121.0535B| vel Leviatham dicta rimemus, et sancti Gregorii concordantes expositioni, quae in Antichristo specialiter sunt designata, isti similiter ostendamus injuncta. Sic tertio loco ad Apocalypsim accedentes, et aliquas simili tenore species disserentes, doctoribus et inlustrioribus secuturis disserendi omnia materiam relinquamus, et post quorumdam prophetarum vel sanctorum difflorata oracula fine debito opusculum praecidamus: ac in secundo libello doctorum sententias congregemus, nostrasque operosas fabellas veracium stellatione firmemus. Si enim Domitium, Neronem pro immanitate scelerum, Antichristum aliqui firmavere, et Anthiocum eumdem figurare dixere, vel caeteras pestes contra Ecclesiam insurgentes, praecursores ipsius nefandae bestiae 121.0535C| doctores probatissimi astruxere, quid nos post hodie incongrue garrient posuisse, qui naevum operibus aliorum conant imponere? Ecce Danielis praesagium primo loco discutiens: brevibus et consequentiam habentibus conclusionibus serviam, et non specialiter omnia, sed aliqua ex parte expediam, et hoc a Patrum regulis in devium non divertam. Dicit namque de undecimo bestiae cornu: Bestia, inquit, quarta, quam vidisti, quartum regnum erit, quod majus erit omnibus regnis (Dan. VII, 23). Haud dubium, quod Romanum significet, multoties elevatum, latiusque a regnis caeteris dilatatum. Porro cornua decem ipsius regni, decem reges sunt: et alius consurget post eos, et ipse potentior erit prioribus, et tres reges humiliabit, et sermones contra 121.0535D| Excelsum loquetur, et sanctos Altissimi conteret: et putabit quod possit mutare tempora, et leges, et tradentur in manu ejus usque tempus, et tempora, et dimidium temporis (Ibid., 24, 25). Quae omnia historice, et proprie Porfirius in Anthioco posuit. Nostri vero in Anthioco typice, et verius in Antichristo, et rectius specialiter posuere. Nos tamen in hunc nostri temporis damnati hominis praecursorem ex parte dicimus convenire. Nam in undenario 121.0536A| numero surgens, qui Scripturis sanctis semper infaustus est, tria regna perdomuit, dum Graecorum, Francorum, quae sub nomine Romanorum vigebant, provincias occupavit, et Gothorum Occidentalium cola victrici planta calcavit: vel dum decalogum, hoc est, universalem religionem, et numerum, qui plerumque pro toto inseritur, dissipare conavit, et contra fidem Trinitatis, spe, fide, charitate munitam, superbire tentavit. Contra Deum excelsum sermones petulanti contumacia fabricans, grandia trutina n s, et fumosa illa contexens, quae vere Antichristo sunt praevia, et humili religioni nostrae satis adversa. Legem Domini miraculorum sole coruscam, nebulosa involvere putans caligine, et fautoribus suis quasi ex jussu altissimi Domini ridiculo 121.0536B| ausu, leves, et risu dignas texens historias, stylo falso, impura fronte, theatrali favore, fabulosa fingens mendacia, nullo virilitatis vel rationis vigore praecincta, sanctos Dei conterens, et de stellis coeli, id est ex Ecclesiae filiis, partem pede scurribili calcans. Quod magis oculorum indicio, quam nostro expositionis comprobatur eloquio. Jam vero tempus, tempora, et dimidium temporis, capiti ejus specialiter injungendum est Antichristo: et requirendum cur non aperte tres annos et medium dixerit, sed obscure illo vocabulo sermo hujus fuerit divinus, quo solitum est diversum sensum in corda parturire doctorum. Nam et annus quatuor tempora habet, et ipse unum tempus dicitur annus, et quinquaginta et centum, et brevem et longum horarum, dierum, mensium, annorumque 121.0536C| spatium, temporum nomine designantur. Hebraei namque unum tempus septuaginta annos accipiunt, secundum illud: Dies annorum nostrorum septuaginta anni (Psal. LXXXIX, 10): vel juxta numerum annorum quo sub Nabuchodonosor fuerunt servitutis jugo addicti. Eoque . . . ,--intelligentiae genere ducti, tempus, tempora, et dimidium temporis in hoc loco Hebraei . . . ,--ducentos quadraginta quinque Ismahelitarum deputant genti, quibus peractis finiendum regnum ipsorum satis audaci sermone confidunt. Siquidem in hoc Incarnationis Domini anno--octingentesimo quinquagesimo quarto, et aera quae currit octingentesima nonagesima secunda, anni--Arabum lunares ducenti computantur quadraginta, solares vero anni ducenti XXVIIII. Ex qua summa superant 121.0536D| annos solares sedecim.

22.

Nos vero haec Dei soli intelligentiae relinquimus, et eis qui divino Spiritu tacti possunt cum Moyse nubem conscendere, et occulta Dei eo reserante clara facie intuere. Sed solerter est intuendum, et legali dissertionis studio praevidendum, ne hanc obscuritatem involutam temerarie tentet exponere mens vesana, et multiplicem designatam sententiam audacium et insolentium retractare praesumat insania detestanda. 121.0537A| Dicit enim in fine voluminis: Pertransibunt plurimi, et multiplex erit scientia (Dan. XII, 4): diversitatem tractantium praesago spiritu nuntiat, et non stolidorum, sed sapientium, commentaria praefigurans. Multiplex namque erit scientia, dum multi non errantes, sed discutientes opinaverint multa, et diversarum temporum causae uno fuerint revelatae sermone. Unde et opinor sublimaria significatione figurarum, et multiplici inductione problematum, una m ea m demque rem saepissime multoties repetitam et in tribus et quatuor locis sub alia atque longe a priori monstrationis figura id ipsum quod primitus figurare. Et hoc in omnibus operibus prophetiae, ut opinor, debet intelligi, et sub varia repetitionis specie totius temporis causas uno prophetiae libro signare. 121.0537B| Quae sententia, si digna et amica mente perpenditur, non ex hac generatione livoris improbabitur, sed evidentium causarum eventibus confirmatur. Et isto intelligentiae genere confirmati, eo possumus sine errore procedere, ut non solum prophetas temporis ipsorum dicamus spiritu divino nuntiasse, quae gesta sunt, sed etiam omnium saeculorum quae gerenda erant evidentissime praesagasse, ut sermo divinus uno contextu sermonis totius saeculi exponeret causas. Ecce in Habacuc contra Nabuchodonosor sermo dirigitur, omni vicina et consentanea mox clarum videntibus aperitur, nec a tramite veritatis errabitur, si prophetia adversum Chaldaeos directa, in eos itidem exponatur. Hoc quippe magis congruit sapientiae Dei, et catholico cui servimus dogmati, quam ut dicamus, 121.0537C| hujus vesani hominis vel aliorum regnorum storiam prophetice non praevisam. Quinimo, ut mihi videtur, quod specialiter in capite praedictorum est dictum, in membro, imo, ut evidentius dicam, in gutture ejus, acute cernentibus aenigmatice servit, et hunc intelligentiae sensum fides catholica non abhorret. Nam ea quae in fine voluminis de ipso superborum capite Spiritus dicit propheticus, liquide et subtili indagine ventilata, huic nequissimi spiritus hospiti disseruntur intentata. Elevabitur, inquit, et magnificabitur adversus omnem Deum (Dan. XI, 36), id est gentium, quos quasi religione, sed ei magnificans, despectionis pede conteruit. Et adversus Deum deorum loquetur magnifica (Ibid.). Sanctificet contra Dominum dominorum coeli et terrae, creatorem aeternum, 121.0537D| legem illam quam instinctu daemonum ex ejus nomine veneno composuit, et sequentibus se falsum testamentum tertium, falsa subreptione contexuit. Et Deum patrum suorum non reputabit (Ibid., 37), hoc est, Ismahelitarum idola, quae usque in ipsum tempus colebant, Et erit in concupiscentiis feminarum (Ibid.). Quis non videat hoc loco hunc impudicum specialiter hac sententia designatum? Et licet in Hebraeo hoc dubie positum relegatur, quod scilicet 121.0538A| habet, vel non habeat concupiscentiam feminarum dicente Aquila: Et super Deum patrum suorum non intelliget: et super concupiscentiam feminarum, et super omnem Deum non intelliget; quibus verbis, ut dixi, et habere eum inconcupiscentiam feminarum, et non habere intelligitur; quod dubie ideo reor positum esse, ut utrosque uno sensu sententiae scientibus aperiret. Scilicet in hac priorem bestiam concupiscentiam feminarum affirmans, et in posteriore non inesse declarans, dum et habere et non habere uno intelligentiae potest intelligi tractu: nec fas est ut discordantia operum uni assignetur personae, sed, ut dixi, ita uno sermonis textu unum indicat, ut alium non dimittat: ita priorem sermo ferit propheticus, ut novissimum intactum divinus non relinquat 121.0538B| spiritus.

23.

Convenit, et satis ut reor optime congruit, hoc in loco horum gentium deridendos recensiri errores, omnique Ecclesiae pro exsecratione habendos exponere fetores. Tradunt enim et quasi exclamatione egregia importunis garriunt disciplinis, hunc illorum amasium femellario opere occupatum prae caeteris hominibus afrodisiae obtinuisse virtutem, et abundantiorem omnibus a Deo suo illi pro munere datam Veneris voluntatem, liquoremque spurcissimi operis et largiorem caeteris habuisse, et faciliori effectu ab aliis digessisse: fluxumque in coitum et vigorem, imo copiam, in femineam libidinem exercendam quadraginta virorum a superis illi fuisse delatam. Quam spurcam, pinguemque abundantiam 121.0538C| olidi lumbi non a rerum parente Deo, ut praedo iniquissimus somniavit, sed a Venere ludibriosa, Vulcani conjuge, id est ignis uxorem, quae et propter spumosum liquorem Afrodin dicta est: cui et opus venereum assignatur, alkaufeit idem impudicus nominavit. Egregia sane laus et multum carnalium elegans munus. Cui apte convenit illa in Srahelitica gente ex hac generationis invectio, quae ore super Egyptiorum fluxu manat prophetico: Insanivit, inquit, super concubitum, ex quorum carnes sunt ut carnes asinorum, et sicut fluxus equorum fluxus eorum (Ezech. XXII, 20). Vel illud: Equi insanientes in feminis facti sunt; unusquisque ad uxorem proximi sui hinniebat (Jer. V, 8). Quod hic impurissimus vates et fecisse praedicatur, et praedicasse laudatur, dum seductus et 121.0538D| sua voluptate illectus uxorem proximi sui fidei suae consentaneo tulit, quam adeo sibi per revelationem Gabrielis juncta m mentitus est. Quam impurissimi sectam, impurissimi sequipedi amplientes, amissarii et adulteri universi sunt facti, dum et propter jura mentum scindunt conjugium quod, majore dedecore iterum adulterando conjungunt: et pelices multiplicando a trigamis vel quadrigamis serviendo femellarii, imo verius amissarii equi hinnientes, seu rudentes 121.0539A| asini, sunt universi. Pudet quippe tota retraxere quaesta, licita sibi in mulieribus, usurpando naturalem legem, et novas vias libidinum inquirendo, vae mihi, plausibiliter agunt. Nec sinit nos rubor genarum rhetoricum contra hostem jactare sermonem: praesertim quia pudor silentium imperat. Et licet invectio accurata exerto opere in campum tota producat, et impetenda jaculis pugnatorum digerat, vel exponat; tamen inconveniens actio, et non digna ipso operi membra magis se leviter palpari tenui significatione desiderat, quam procaci denudatione vocabuli intecto eloquio, inverecunda lingua, modestis lectoribus turpia denudari, ne verecundiam qua illi caruerunt opere, nos etiam amittamus sermone.

24.

Nullus vero adeo libidinis perditus, et volutabri 121.0539B| sordibus exstitit feculentus, ut hic leno fetoribus inquinatus. Qui etiam conjuges alienorum, ut diximus, lenocinanter fruitus est, angelica jussione sordium suarum scrabredinem celans, ac sibi credentes scorta passi et nullo saturo coitu finienda in paradiso Dei sui ob remunerationis donum jugiter potienda promittens, ita ut extremus calor instinctu unius horae solito non terminetur spatio, sed protendatur per septuaginta delectatione virorum, ipsa delectatio specialiter profluens asinorum. Habens quisquis ille paradisi fuerit colonus veternosus ampliatum fluxum, et desiderum pinguorum extentum et per omne coitum virginitas tam prolixo facinore perdita, tamque inflexibili calamo perforata, 121.0539C| itidem fruentibus serviat restaurata, crescensque disrupta pelliculae ipsius concisio, et tenuis defrigata lappae contexio, non dolore functionis patientes exterreat, sed delectationis dulcedine utrosque dulcoret, desiderium potiendi per hoc avidiorem mentibus suggerens, et ardentissimam gulam renovationem non finiens, sed extendens. Et ingentiora alia, quae de utroque sexu, et utraque natura, illecebrosa invectio non puduit populo perdito ex persona omnipotentissimi Domini impuris genis conficere. Quae omnia in alio opere enucleatius et limatiori invectione, si Deus vitam concesserit, disseremus.

25.

Sequitur: Nec quemquam deorum curabit, quia adversum universa consurget (Dan. XI, 37). Scilicet, quia et Gentilium et Judaeorum, seu etiam 121.0539D| Christianorum religionem despexit, et contra universa surrexit. Deum autem Maozim in loco suo venerabitur (Ibid., 38). Moazim grandis et major dicitur, seu fortis vel fortissimus. Si vero non majorem, sed fortissimum dixerit aliquis figurare, respondemus 121.0540A| ei, quod fortissimum, id est Deum, se similet haec religio in loco suo venerare. Sed hoc ideo agit, ut muniat Maozim cum deo alieno, quem cognovit (Ibid., 39). Quod Teudotion apertius explicat: « Et haec, inquit, ait ut muniat praesidia cum deo alieno: et cum eis ostenderit, id est suis, multiplicabit honorem, et dominari multis faciet, et terram dividet gratis. Ideo Deum fortissimum se simulat adorare, ut Deum alienum suis introducat, et pervere rationem Dei honorem multiplicet in gentibus, et accumulet dominatum. » Quod isti in fumosis turribus quotidie barritu inormi, et monstruoso, ac ferarum ritu, dissolutis labiis et faucium latu aperto ut cardiaci vociferant, ac vociferando velut furiosi praeconant, ut muniat Maozim 121.0540B| cum deo alieno quem cognovit, id est ut Maozim quem illi Cobar vocant, hoc est majorem, cum deo alieno, id est daemone illo qui ei sub persona Gabrielis apparuit, uno venerationis nomine muniat: ut per hoc errorem suum in corda credentium tegat, dum nomine majoris Dei ritum vociferationis extollit, et superstitioso conatu, nefando spiritu, nobilium animas inficit. Sed ne videar haec aenigmatice et non proprie dicere, et magis reputer ingenio humano quaesita, quam divino spiritu enucleata proferre, apertiora inducenda sunt probamenta. Ecce enim eodem ritui dediti dies illos quibus insaniam in domo idoli consecrant, eodem vocabulo hactenus nuncupant, et propter linguae Arabicae diversitatem, quae parumper in plerisque 121.0540C| nominibus ab Hebraico discrepat, Almozem ipse feri appellantur, ipsoque tempore quo jam dicto idolo antiquitus ipsa gens vel gentilitas posita ex universis partibus concurrebat, nunc eadem perdita turba annue confluit: ipsique daemoni quem putant a loco ipso fidei ipsorum magnitudine exstirpato, perenniter serviunt. Maozim in loco suo, ut propheta Spiritu divino retulit, usque hodie incolunt, quando et ipsos dies solito nuncupant nomine, et mensem illum, quem almo arram vocitant, ut cultores idolatriae olim sustollebant, ita hi hodie abundantiori, perfectiori, ut sibi videntur, coelo tenus perferunt. Pudet namque insaniam ipsius domus singillatim exponere. Nec expetit breviter aliqua ex multis deridenda jaculis impetire, 121.0540D| cum nostris teneatur in mentibus tota quandoque fidelibus publicare. Et multiplicabitur gloria ejus, et dabit eis potestatem in multis, et dividet eis terram gratuito (Dan. XI, 39). Divisit namque eis terram, magis quam coelum, et gloriam dedit gratuito, dum 121.0541A| legem quam usque ad ipsum tempus ignorabant constituit. Hebraei tamen non gratuite, sed cum pretio terram venundare asserunt positum. Quod Teodotion apertius explicat: « Et haec inquit ait, ut muniat praesidia cum Deo alieno, et cum eis tenderet, id est suis, multiplicabit honorem, et dominari multis faciet, et terram dividet gratis. Ideo Deum fortissimum se simulat adorare, ut deum alienum suis introducat, et pervere rationem Dei honorem multiplicet in gentibus, et accumulet dominatum. » Per quod evidenter hujusce gentis vel regni specialiter actio reseretur. Hi enim etiam loca, quae mercimoniae instituta deserviunt, in quibus solite nundinae exerce n tur tecto carentia, soli et coelo patentia, pretiosa pecunia venditant, ita ut nullus audax praesumptor, 121.0541B| nisi pretio soluto sensionem mercandi quae propria necessitas exegit, quocunque casu praesumat. Haec omnia ipse cornu undecimum ingentia loquens (Dan. VII, 8) instituit, quod ex tribu modica surgens, et non potestate, sed dolo, et quasi aemulatione legis, auctiori virtute crescens, regnum paulatim invasit, brachiaque Romanorum, id est praesidia Eraclii imperatoris, in quibusdam locis perdomuit. Ideo ex parte ei omnis haec competit prophetia: in qua de modico populo prodire dicitur bestia. Unde in cornu bestiae quasi oculos hominis dicuntur visi. Quid enim per oculos, per quos dirigitur visio, nisi lex illa signatur, quam instinctu daemoniorum perditis occulto Dei judicio detulit? Praeceptum enim Domini lucidum, inluminans oculos (Psal. VIII, 9). 121.0541C| Sed quia non in decimo numero, sed in undecimo revelati, et non oculi, sed quasi oculi sunt denotati, ideo non lex dicenda est proprie, sed quasi lex credenda est usurpata. Ac per hoc adversaria testamentis divinis veridice comprobanda. Haec est illa locutio contra Deum ingentia: haec est fortitudo contra Altissimum elevata; haec est stellarum coeli illa praesumptio, partim pede victoriae conculcata. Multa praetereo quia multum festino.

26.

Ad beatissimum Job veniamus, raptimque potentiam Behemoth, ex ejus verbis sanctissimis (Job XL, 10 et seqq.) exponamus. Qui eum ut vesperum super filios terrae consurgere dixit, totumque lumen ejus fumosum nocturnas tenebras praecedens, omnium corda caliginibus involvens, aperto ore 121.0541D| revelante sibi divino spiritu sequenti saeculo demonstravit. In quorum verborum principio nomen satis concinne videndum: et ex vocabulo, operum stoliditas est exponenda. Dicitur namque animal: nam Behemoth ex Hebraeo, in Latinum animal sonat. Aperte haud dubium, quod ejus stultitia per hoc nomen divulgatur. Siquidem in litteris exstitit, 121.0542A| nihilque legere vel scribere nequit. Fenum etiam in comestione, non triticum legit; vacua tota praedicans, et ex religionis soliditate nihil habentia, sed solum insaniae, et perfidiae erroris vestita. Sed et fenum quod comedet, possunt vacui intelligere homines, a lege, quod decepit. Siquidem universi gentilicio coeno, et idolatriae malo, erant infecti, quos vacuos inveniens devoravit, et sibi perpetuo vinculo conligavit. Fortitudinem in lumbis, et in umbilico possidens, ut superius sole clarius textus expositionis edocuit. Has quoque regiones quam maxime in utroque sexu, luxuria et libido praeceps retinet. Quarum seminarium licentiose, et vaga libertate, legis auctoritate distendens, auctori se putavit potentia dilatari, et propagationum traducibus 121.0542B| numerose nactus est saeculum obtinere. Caudam suam sicut cedrus strinxit, dum sequipedas fidei suae severitate legis, et diabolicis regulis, in futuro praevidens solidavit. Quam caudam nos experti sumus, qui in novissimo tempore constituti atrociorem persecutionem ipsius bestiae sustinemus. Ipse est enim ille: Rex impudens libidinibus, et adulteriis, facie, et intelligens propositionum iniquarum praestigia (Dan. VIII, 23).

27.

Nervos habens testiculorum perplexos, libidinibus profluos, et germinatione saturos, seu praedicatores contra humanitatem Dei, et Domini nostri acuminis assertione robustos. Ossa ejus quasi fistulae aeris, omnes robusti illius, insensibilem reddentes linguae arabicae plausibilem sonum. Nimirum ut beatus 121.0542C| Gregorius ait: More metalli insensibilem sonum bene loquendi habent, sed sensum bene loquendi non habent. Cartilago ejus quasi lamina ferri. Cartilago namque ossi habet speciem, sed artuum non retinet firmitatem; eo modo et hujus iniquissimi ducis ministri pietatis specie facie tenus ostendunt perditis, sed carent fructu ejusdem castissimae pietatis, hypocritarum, non sanctorum imitantes vigorem: sed versutorum, non humilium sinceritatis aemulantes virtutem; simulatores et callidi, qui iram semper provocant Domini. Post quorum expositos dolos inspiratorem verbi gladio ferit. Ipse est, ait, principium viarum Dei. Ac si diceret, Idcirco ad tam multipliciter magna et majora multiplicata homo iniquissimus sufficit, quia inspirator ejus diabolus 121.0542D| in natura rerum prior substantia conditus exstitit. Sed sapientissimus Conditor, qui eum primum creaturarum omnium fecit, juste gladium ejus in quibusdam plicavit, cum eum saevire in electos quantum ejus voluntas maligna suggerit, non permisit. Huic montes herbas ferunt. Elati videlicet saeculi, et tyranni saevissimi, iniquissimas ei offerunt 121.0543A| voluptates et ei certe daemones, qui tenebrosi in Scripturis montes vocantur, seu principes terrae, et philosophi, qui ei exquisitos dolos, excultosque doctrinarum diversarum porrigunt mendacii cibos. Omnes bestiae agri ludent ibi, vel in corde impiissimi daemones, vel in lege ipsius multarum haeresum novitates, ex quibus sectis venenum sucatum ore patulo suggens, confectionem opere se inficiens eufrasia sua milleno sectarum ritu confecit, quam ex haereticorum, philosophorum, Judaeorumque doctrinis componens diversis gentibus colore fidei tecta vestivit, cunctisque levibus pastinatum operculum propinavit. Sub umbra dormit utique tenebrarum et mortis, seu caliginum et erroris, nec a Christo, qui verus et aeternus sol creditur, vel tenui 121.0543B| luminis radio inlustratur, in secreto calami, et in locis humentibus, ubi voluntas grammunea, et ubi licor fluidus, et exosa ludibria, ubi effrenata barbaries, et exsecrabilis furia, et perplexa luxuria, et propagatio, et inritatio est nuptiarum, et dissolutio, et enervatio fluit animarum, et in quo illi densantur qui exterius apparent nitidi, et intrinsecus medulla sunt vacui. Protegunt umbrae umbram ejus. Omnes certe iniqui mendacio suo mendacium illius proprio defendunt obsequio. Sicut enim in corpore veritas, ita in umbra corporis falsitas. Omnes enim, ut dixi, iniqui, et saevitiae faecibus pleni, mendacium illius suo mendacio protegunt: et in quo ille forte non attente curante debili vestigio claudicavit, et se veritate victus defendere non 121.0543C| curavit, hi proceres, et sapientia saeculari florentes, ac versutia assertionum pollentes, ingeniosa arte, et erudita falsitate, exquisitis sententiis, ornate defendunt, et elate componunt; ejusque operis patentem mendacium fucata falsitate colorant verborum. Sed et umbrae possunt accipi daemones alii, qui hunc habitatorem sceleratissimi corporis obsequiolo proprio se protegere fingunt. Tradunt enim eum pacem inter spiritus sceleratissimos a se dissidentes reformasse, et multos ex daemonibus suae fidei inclinasse, legemque suam illis tenendam memoriter tradidisse. Unde et in lege ipsa horribili, frequenter ex persona Dei daemonibus vel hominibus sermo praedicationis inducitur, et ut credant ei requenter ingeritur. Circumdabunt eum salices torrentis, 121.0543D| videlicet infructuosi, et qui fluxu libidinum revirescunt; hujus enim arboris semen in cibo sumptum steriles efficit. Tales sunt ministri hostis Ecclesiae, sterilitate fidei aridi, et sementem doctrinae penitus enecantes, e regione Ecclesiae, filii de lavacro conscendentes omnes gemellos fetus producunt, et 121.0544A| sterilis non est in eis. Absorvebit fluvium, et non mirabitur: Multitudinem videlicet gentium absque legis notitia, quem radicitus devoravit, et habet fiduciam quod influat Jordanis in os ejus, eos putans etiam vipereo dolo consumere quos unda sacri baptismatis lavit, et regis character signum crucis Christo Deo nostro et regi dicavit.

28.

Jam ea quae sequuntur habitatori vasculi contumeliae perpetuae praeparato magis pertinent, quam Biothenato homini illo, qui escam videns, et hamum ignorans, morsum figens transfixus est, ut pote qui inreptionem Zabuli sentiens, angelum lucis leviter credidit, captusque non nesciens fuit: Et perforabit sudibus nares ejus. Per nares odor trahitur, et res foris positae olfactu protinus indicantur. 121.0544B| Magister vero noster et Dominus nares ejus usque hodie sudibus forat, cum per sanctorum prudentiam omnes eorum calliditatum dolos enervat. Nunc ad alium vocabulum sermo divinus apostrafam facit, et expressiori nomine artes ejus et consilia patefacit. An extrahere, inquit, potes Leviathan hamo? Leviathan additamentum eorum dicitur: quorum videlicet nisi hominum superborum, qui semper plus appetunt, quam sunt, videri? Quod huic aptissime congruit, qui temeritate propria commentus est supra ea quae Dei ore erant elicita, quasi alia inferre novitia; qui merito serpentis nomine designatur quia serpentis more incedens cunctum generaliter, orbem serpendo replevit; qui hamo vere divinitatis tunc captus est, quando corpus appetens, acumine 121.0544C| verbi transfixus est. Circulumque in naribus positum tenet, quia licet astute fortia pulset, tamen infra circulum opificis currit. Nec tantum tentans quantum appetit, nec tantum appetens quantum tentat. Cujus et maxilla perforata ideo dicitur, quia plerumque quos avida mente invadit, potentiori ordinatione dimittit. Semel quippe raptus, exire non poterat, si non maxilla draconis foramen haberet. Multiplicat ad Deum preces, dum membra ejus pro eo momentis singulis Dominum interpellant: preces accipiendae sunt leges illae, quas fabuloso risu contexuit. Et loquitur mollia, quae per ora eorum multo eloquentiae splendore miserationi vicina quotidie insonant; dum jugiter dicunt: Domine, parce prophetae illi. Nec usitatiori quo pro aliis genere locutionis 121.0544D| solitum est dicere, sed tropice, et multo aliis rebus accommodato sermone: Psallat Deus, aiunt, super eum, et salvet. Et sicut nos indesinenter pro omni gestu, omnique sermone, ex evangelica auctoritate procellis urgentibus, apostolice docti Christe, salva nos dicimus; ita illi per cuncta 121.0545A| momenta indesinenter verbum jam dictum repetunt: et hoc familiariter, praeconabili voce, in domibus et turribus clamant, replicant et praeconant. Et qui per multa defluit, et deliquit, a multis quos ipse perdidit et frequenti oratione commendatur. Sed orationibus transgressorum elueri non poterit, qui rogantes pro se ne exaudirentur erroris sui deceptione caecavit. Omnis tamen ejus dolo exquisita doctrina, verba sunt mollia, quem caduca promittens et fluxa, labii et inlecebroso dulcore mane n t compacta: vel verba illa sunt mollia, quae argumentose et exquisite in lege illa horribili somnians fabulavit. Et sicut lex Dei angelis, hominibusque, ex auctoritate Dominica intonat, ita haec e regione diaboli dogmata daemonibus, et perditis 121.0545B| hominibus, verbum fidei porrigit, crebre, et assidue dicens: O multitudo daemonum, et omnium: quod Arabice dicitur: Lemahascar algen. Et bene auctor ipsius in usus est quasi avis. Quia escam ducante appetens guila, laquei non praevidit pedica m: qui merito dicitur avis, quia rex est istius aeris, in quo volucres volitant, et principes tenebrarum potestant. Quia brutus ex sine litteris ortus est, behemoth, hoc est animal, dictus est. Quia dolosus apparuit, versutus et callidus serpens, vel draco, est nuncupatus. Dicitur et avis, eo quod superbus, elatus et vagus incessit, nulloque freno temperantiae semetipsum munivit. Concident eum amici, utique Domini, hi videlicet, qui dolos illius universo mundo exponunt, eumque publica professione hostem 121.0545C| Ecclesiae insiluisse contendunt Toties enim conciditur, quoties anathemate denotatur. Divident eum negotiatores, sancti viri, qui membra draconis a capiti perfido dividentes, sibi conjungunt. Et implebis sagenas pelle ejus, aut gurgustium piscium capite illius. In pelle exteriora, in capite majora, et luculentiora designat. Servato ordine sagenas, vel gurgustium piscium, id est Ecclesiam suam, et vota fidelium, primum se pelle ejus, et postmodum capite, asserit impleturum; quia primo elegit infirma, ut post confunderet fortia. Intra Ecclesiam quippe fidelium prius quasi pellem diaboli extremos atque infimos colligit, et postmodum capite ejus prudentes sibi adversarios subdit (I Cor. I, 27): Ponetque super eum Dominus manum, quia forti illum potentia 121.0545D| reprimit, nec plusquam expedit saevire permittit. Dicitur Ecclesiae Memento belli, nec ultra addas loqui praeterquam positum est, et sacrate receptum. Ejus contra te interna praelia ad mentem revoca, et noli Dominum accusare de exteriore, quam conspicis, multo elevata potentia: vel certe memento, quia ad hoc tibi pugnae certamen opponitur, ut qui legitime certaverit, coronetur. Si tamen patienter tentationum impetus ferens, de proprio nihil praesumpserit 121.0546A| super quod legi Domini auctoritatis elevatum cacumine videt, nec additamentum incurrens super superbiae; recte Leviathan istius figuretur corpore: quia spes frustrabitur illum manum opificis evadere, et aeternum supplicium angeli tenebrosi delusione se extimat, non teneri: seu spe illa frustrabitur, qua se credit passivam libidinem in futuro saeculo per diversa scorta largo dispergere fluxu.

29.

Videntibus cunctis, electis, et reprobis, vel quos decepit, praecipitabitur in stagnum ignis ardentis. Non quasi crudelis suscitabo eum (Job XLI, 1 et seqq.), ut pote qui magis misericors per eum, et justis debitum praemium, et injustis competens meritis inrogo supplicium. Quis enim poterit resistere vultui meo, a quo haec sacrata ordinatio, et justa, in 121.0546B| mundo procedit? Nullus certe, misericors et patiens super malitias hominum, Domine. Et quis ante dedit mihi, ut reddam ei? Iterum verissime tibi dicimus, justissime Conditor, et piissime Deus, nullus: quia a te omnis creatura subsistendi vigorem accepit. Si ergo resistere Omnipotenti miseri non valemus, nec debitorem aeternum, ut pote caduci, ex nostro opere retinemus, operum ejus rationem discutere non tentemus, quam justam ex supplicio peccatorum, et gratuitam ex dono videmus justorum. Sed ne desperatio confoderet animas audientium, mox futuram in eum latam sententiam divina promulgavit censura, dicens: Non parcam illi verbis potentibus, et ad deprecandum compositis. Compositionem ut jam dixi verborum, et preces omnium 121.0546C| ejus membrorum, quotidie pro eo eleganti facundia, et venusto confectas eloquio, nos hodie per eorum volumina, et oculis legimus, et plerumque miramus. Sed non parcitur ei tantis et talibus, quia oratio praevaricatum fit in peccatum, et jugi curvatione et multiplici capitis pressione quam ostensione jactantiae creberrime terrae defigunt, non eis remedium, sed supplicium acquirit aeternum. Per quod perspicue datur intelligi quod omnis oratio, vel opera, quae in Christi fide non manent fundata, vacua inveniantur tempore judicii, et nociva. Sine Christo enim omnis virtus in vitio est: dicente eo: Ego sum lux mundi: qui sequitur me non ambulabit in tenebris, sed habebit lumen vitae (Joan. VIII, 12). Et iterum: 121.0546D| Ego sum via, veritas, et vita (Joan. XIV, 6). Quisquis vero lumen, veritatem, vitam, et viam non tenet, in tenebris ambulans, et mendacium retinens, per devia errans, mortem aeternam incurrit. Quis revelabit faciem indumenti ejus? id est malitiam ejus facie tenus pietatem praetendentem quis denudabit? Et in medio oris ejus quis intrabit? Calliditatem legis iniquae quis penetrabit? involutumque errorem et numerum litterarum, quem in quibusdam fabulose suae legis locis intexuit, quis discussione acerrima 121.0547A| ventilabit? Portas ejus quis aperiet, quas clausas et obtectas veneno conclusit? Subauditur: nisi ego, qui electis meis, et pusillo gregi, imo malitia parvulis, sapientiam doctorum ipsius subdolam, et fraudem subtilem, tectumque, praestigium perspicua cognitione diaboli compactam veneno, meis omnibus patule manifesto. Per gyrum dentium ejus formido, terror potestatis evidentibus signis edicitur, qui in ejus muniendum mendacium, et oris fallacissimi verbum severa legis ultione consurgit. Corpus illius scuta fusilia. Scuta fusilia telorum sunt ictibus repugnantia, sed manent casu fragilia. Ita et praedicatores crudelissimae bestiae per obstinationem mentium existunt, vera praedicantibus duri, et per conversationem operum mereri et caduci, qui et Ecclesiae 121.0547B| contradicunt inflati vento superbiae, et lapsu carnis se propria interficiunt voluntate. Compactum squamis se prementibus: corpus draconis scamis compactum est, ne jaculis pateat praedicantum, qui scamas Ecclesiae objicit, ne veritatis sagitta possit transfigi: sed se premit non alios, dum putat se defensionem clypeis tegi. Una uni conjungitur, et ne respiraculum quidem procedit per eas. Scilicet respiraculum vitae: obduratae enim sunt et conjunctae obstinanter ad malum, nulli reddentes boni odoris olfatum. Una alteri adhaerebunt, et tenentes se nequaquam separabuntur. Forti quippe conjunctione, et tenaci glutino iniquitatis connexi, unanimes et aequali sunt majore vitio glutinati. Sternutatio ejus splendor ignis. Quid per sturnitationem, nisi inflatio corporis, 121.0547C| et commotio capitis designatur? et quid per commotionem capitis, et inflationem pectoris, nisi superbia, furor, ira et constantia mentis? Splendor dicta est vis illa furoris, eo quod quasi ultione legis rabies vesana in Christi cultores desaevit, fingens se splendorem legis habere, quae non luminis faculam, sed nigerrimam ustionis retinet flammam. Sed ut dixi colore m veritatis induens, justitiam in oculis intuentium defendere fingit: sed vere gehennae tenebrosus est ignis, quia non inluminat creatura m, sed urit. Oculi ejus ut palpebrae diluculi. Per oculos haurimus lumen; et quid Behemoth oculi, nisi aut praecepta ejus, per quae se lumen infundere fallit, aut sapientes, per quos versutia latinus tensa discurrit? Spondent se tenebras repellere, et veritatis 121.0547D| lumen signis clarentibus nuntiare, fidem Christi tenebras asserentes, et se verum mane credentibus, quibusdam praestigiosis indiciis designare. Possunt et quasi palpebras diluculi ideo dictum intelligi, eo quod simulanter priorem legem veterem, quasi quibusdam indiciorum decretis, vel praeceptorum rigoribus, in aliqua tenuia imitare conavit. Sed de ore 121.0548A| ejus lampades procedunt, non fulgore fidei luminosae, sed nigredinis fumo videntibus caligosae. Nam sequitur: Sicut taedae ignis accensae. Taeda cum succenditur, ignem gerit obscurum, et globus nubium fundens per inania tendens, mittit ad coelum. Sic et lex hujus, non domini, vindictae igni succenditur: sed simulationis calliditate loco splendoris caliginem gerit erroris.

30.

De naribus ejus procedit fumus. Per nares namque odor trahitur; et quid per nares nisi ejus odorifici indicantur: id est, sapientes, et clari, qui non olfatum nectareum, ambreumque thymiama odorantibus, sed putorem cadaverum proferet, se semper sufficientibus. Et merito fumi nomine designatur, ut hypocriseos materia aptiori vocabulo 121.0548B| denudetur. Halitus ejus prunas ardere facit: halitus quippe respiraculum vitae est, et vita hominum lex Dei est, quae mores hominum corrigit, et statum humanae salutis optata dirigens pace componit. Sed hujus legifera sanctio prunas ardere facit, quia carnali desiderio, et amore caduco, cultores proprios replet, et jugi ambitione, ut ardeant, quibusdam exemplis et regulis docet. Potest et halitus eorum ardens gladius, quem fulgurans minitat, accipi, quem mundo pace et patientia composito Domini, ut vere Antichristus contrario Redemptoris incedens calle, universali exsecutione toto, ut diximus, injecit crudelissimus orbe. Quod apertius prosecutio ipsa explicat libri dicens: Et flamma de ore ejus egreditur: quae Christicolas et omnipotentis Domini servos 121.0548C| satagens adurere carnalium corda libidine, commistioneque multarum faecium facit ardere. In loco ejus morabitur fortitudo: potestas et vigor regalis, et late discurrens principale decretum, auctoritate imperatoria forte. Sed faciem ejus praecedet egestas. Egestas vere aliquid promittendi, vel certe egestas verae doctrinae, quae a die egressionis bestiae imminuta est, et confracta; seu virtutum et miraculorum signa, quae moderate, nec ut in principio multiplici flore, corusca n t. Membra carnium ejus cohaerentium sibi: eadem crebro divinus repetit sermo. Et sicut fortes ipsorum cohaerentes per os suum nomine designavit; ita molles et debiles per carnium membra distinxit. Ut omnem perditorum massam et hic iniquitatis unite coeno firmaret ostensam, et in futuro 121.0548D| a poenis nullo modo doceret divisam. Ubique enim sibi haerentes, et non disjuncti consistunt, quia et in saeculo per voluntatem pravam sunt sibi conjuncti, et in damnatione futura per justissimam justi Judicis aequitatem ab invicem non divisi. Mittit contra eum fulmina, et ad locum alium non feruntur. Quia comminationes divinae dum eum, memoremque ejus, apprehenderint; 121.0549A| ad aliorum supplicia non transibunt, quia quod in eis urat abundanter habebunt. Cor ejus indurabitur quasi lapis, eo quod nullus, aut certe parvi, ad veritatis fidem ex membro ejus revertent. Et stringetur quasi malleatoris incus. Funiculis peccatorum constrincti quasi malleatoris erunt incudes indurati. Incus malleatoris idcirco constringitur, ut assiduis ictibus feriatur. Et hi ideo pertinaci, juxta merita praecedentia, perfidia constringuntur, ut continua percussione in infernalia loca tundantur. Cum sublatus fuerit, timebunt angeli, et exterriti purgabuntur. Praedicatores Ecclesiae a Christo missi, qui terroris illius visione a levioribus peccatis mundantur in fine. Cum apprehenderit gladius, subsistere non poterit neque hasta, neque thorax. Gladio 121.0549B| apprehenditur, quia irae suae non dominabitur, neque hasta, neque thorax ei subsistit, quia praedicantes sibi vera necavit crudeliter, et patientes condemnavit instanter. Sive hasta et thorax non ei in tempore belli subsistent, dum et praesules officio praedicationis pollentes, metus terret formidinis, et Ecclesiae sanctae robusti consentiunt labefacti. Quod manifestius sequentia explica n t. Reputabit, ait, ferrum fortitudinis Ecclesiae, et aes, jugis officii per mundi carmina tinnientes, ut paleas, et putridum lignum, dum fortes terit, et proceres inlusos inridit. Non fugabit eum vir sagittarius, ecclesiasticus utique praedicator; quod multo luminositer huic nostro tempori congruit, et contra reprehensionis invectionem stolidam, adorearum catholicis victoriam 121.0549C| tribuit. In stipula m versi sunt ei lapides fundae, lapides scilicet sanctuarii, qui lapidum more corda percutiunt, vel certe a quibus domus Domini, hoc est Hierusalem illa coelestis, perenni munimine fabricis pulc h errimus decoratur. Sed ut stipula reputantur, quia aut per gladium in nihilo dissolventur, aut per injectionis decipula consentientes errori, in feni mollendinem redigentur. Sed quid mirum si lapides dejicit, qui malleum se tundentem contemnit? Quasi stipulam aestimabit malleum, et humanitate suscepta percussorem suum rerum Dominum Jesum Christum. An non malleus est illi quasi stipula reputare Regem omnium saeculorum protoplasto homini aequalem vel similem somniare?

31.

Et deridebit vibrantem hastam, hujus sanctae 121.0549D| legis co m minationem jugiter illi interitum concrepantem, dum sagittas Dei, id est praedicatores, inridet, et verba eorum quae illis interitum praesaga n t, ut insanium deliramenta contemnit. Sternit sibi aurum quusi lutum, velut sensum spiritualem quasi lutum contemne n s, vel populum Christianum pede victoriae calcans, vel sancta Dei profanans, et Dei legem inrisione sedula detrahens et inculcans. Profundum 121.0550A| mare quasi ollam fervescit; dum mundum bellis lacessit, vel dum corda saecularium cupiditate, libidine, vel legali instinctu, et zelo Dei ut ostendit, incendit. Ponet quasi unguenta cum evulliunt; ut haec universa quae nequiter agit zelo rectitudinis et fidei intorquere in adversos et contrarios glorietur: illud Evangelium adimplentes: Omnis qui interfecerit vos, arbitrabitur se obsequium praestare Deo (Joan. XVI, 2). Quod nostro tempore occidisse videmus, dum cruorem fidelium quasi in defensione legis libatum Domino volvimus, et corpora martyrum a gentilibus arsa oculis nostris conspeximus: et quod abundantiori est fletu plorandum, plerosque Patres anathematizantes talia patientes miravimus. Post eum lucebit semita. Perspicua expositione non indiget, 121.0550B| et hoc tam apertum et clarum est, ut, re ipsa fulgente, doctore non egeat. Nam post ipsius nefandi probrosum discessu m, tantis doctrinis et suppetitionibus semita fulget, ut nisi superna spiratione corda supernorum civium clementissimus arbiter regeret, omnis saecularis illius fulgor deciperet. Nec expositione prolixa opus est in re quae luce clarior exstat, quae in munditia et in lavacri superflua et exquisita per omnium supplicationum elutione disseruit, atque in multarum artium subtilissimam disciplinam, quae corporeis tantum injuncta est artubus, qua poterit oratorem facundia enodari. Omnis namque eorum lucens semita in eis quam maxime fulget, quae carni fomentum luxuriandi, et delinquendi materiam subministra n t: non quae animam a labe deceptionis, et 121.0550C| a fluxu deliquii correctione morum constringa n t. Aestimabit abyssum quasi senescentem. Licet beatus hoc contra Origenianistas more suo illo corusco Gregorius disserat, tamen quia catholicae doctrinae multiplex sensus non obviat, et plerumque Scriptura sacra uno sermone, vel figura, multa designat, nostrae expositionis ordinem prosequamur. Abyssus in multis Scripturae locis lex Dei accipitur. Et hic senescentem reputavit abyssum, dum in derogatione Evangelii quasi aliud novum illi contrarium disposuit testamentum. Non est potestas super terram, quae comparetur ei: quae ita et simulatione saeviret legis, et terrore premeret potestatis. Super terra m ei non reperitur similis, quia non ex terrigenis, sed inspirator ejus unus fuit ex apostaticis angelis, et 121.0550D| prudentio coelo secum dilapsam, in contrarium versutiae recedendo retorsit. Qui factus est, ut nullum timeret, praeter Deum qui eum tanto excellentiae decore repleverat. Sed ille non contentus creaturarum omnium, quibus praelatus fuerat honore, superbe additamentum semper habere desiderans, nec factorem timoris reverentia coluit, nec contentus beatitudine qua praeditus caeteris eminebat, ordinem proprium 121.0551A| custodivit; inde ad ima defluens, etiam sub creaturis Deum timentium ruit. Omne sublime videt. Non intra omnia desiderans esse, sed super omnia tumens vento jactantiae extolli desiderans sublimiori omnibus potestate. Sed et de membro ejus potest haec clausula non in con grueter tractari. Omne namque quod pretiosior in rebus mundanis habetur, eorum ditioni subditur, et offertur. Ipse est rex super universos filios superbiae. More suo Scriptura sacra multoties semel dicta replicat et intentat: et superbiam ejus, et tumorem elatae mentis, semel infirmis mentibus non sufficit designasse. Nec eum superbum simpliciter solummodo vocat, sed eum super omnes superbos ducatum habere confirmat. Universos namque haereticos, et diversorum auctores errorum iniquos, 121.0551B| iste auctor sceleris rexit; et qui per hujus os patenter se prodidit, per haereticorum dudum commenta clam suggere n s ingentia sibilavit. In illis latenter sub specie latitans: isti aperta tota bella denudans. Illorum per linguas legem sanctam malivole disserens: per istius organum novas componens. Sed et rex super omnes filios superbiae aptius confirmabitur, si cuncti qui sub ejus regimine continentur, liquide pertractentur. Sunt etenim in superbia tumidi, in tumore cordis elati, in delectatione carnalium operum fluidi, in comestione superflui, in conquisitione rerum et direptione pauperum invasores et cupidi, absque pietate tenaces, sine rubore mendaces, sine discretione fallaces, absque modestia mentis procaces, sine misericordia crudeles, sine justitia 121.0551C| invasores, sine honore absque veritate, benignitatis nescientes affectum. Ignorantes pietatis conflexum, troposi, ornati, callidi, versuti, vel cunctarum impietatum faecibus non medie, sed principaliter, sordidati. Humilitatem velut insaniam deridentes, castitatem quasi spurcitiam respuentes, virginitatem seu sordes scrabedinum detrahentes, et virtutes, animi corporis vitio percalcantes, gestu habituque mores proprios indicantes.

32.

Haec quae de libro beati Job summatim tetigi, imbecillatum virium mearum sentiens, beati Gregorii commentarios sum secutus. Et quod ille copiose eloquens, et eloquenter inveniens, in membra ipsius draconis quibusdam schematibus generaliter et specialiter in ipsum regulum diribavit, ego contigue in 121.0551D| hanc bestiam nostris temporibus ortam nactus sum explicare, auctoritate illa qua novi ab explanatorum regulis non aliquatenus deviare: quia nec propria temeritate usus, novas rebus intelligentias finxi, sed majores sequens illis significationibus serviens, quibus imbutus sum disciplinis. Nec in sensu eorum, nec in rerum praefiguratione discordans, Antichristi totam in hanc imaginem transplantavi. Quid namque 121.0552A| aliud Antichristus, quam Christi contrarius dicitur? Et quid iste, nisi adversarius Christi est? qui contra illius sanctissima dogmata exertis lacertis praeliavit. Inspiciamus hoc loco, si expedit, suum machinationis ex aliqua parte commentum.

33.

Resurrectionem Domini diem feriarum gaudiis respuit, et sextam feriam passionis Domini moestitiae vel jejunio deditum, ventri et libidini dedicavit. Pacem Christus, et patientiam docuit: ille bellum et gladium innocentum cervicibus acuendo limavit, ut de se dictum, vel de suis, esse firmaret: Dissipa gentes quae bella volunt (Psal. LXVII, 31): hi enim in tantum bella desiderant, ut haec vel quasi ex jussione Dei in cunctis gentibus agant. Christus virginitatis dono et castitatis bono, populum sibi 121.0552B| deditum candidavit: ille pinguissima oblectatione, ut dixi, et crasso voluptatis liquore, incestuosoque concubitu, obsequentium mentes et corpora sordidavit. Christus conjugium, iste divortium: Christus parcimoniam et jejunium docuit, ille convivia et epularum inlecebras; protendens luxuriam et dilatans oblectamina, indecora freno nullo legis cohibuit. Christus in cunctis continentiae legibus, et temperantiae termino, naturalem motum, sine quo humana difficile natura invenitur, constrinxit: hic passim lascivientibus, frenis disruptis pellicandi innumerositates licentiam tribuit. Christus tempore jejunii a proprio licitoque connubio abstinere ordinat: ille quam maxime in illis diebus seu vota pinguia cultoribus in praemium Venerem consecrat. 121.0552C| Christus servis suis angelicum spiritalemque statum pollicit: ille suis perditis corporalem, imo equinum fluxum inducit. Sed et omnes hactenus haereses, et universi retro errores a tempore nativitatis Domini nostri et Dei Filii Redemptoris, a Judaea et Ecclesia manavere, hoc est ab eis quos sub ditione legis mera veritas retinebat. Nullusque alius regnum contra Christi toto mundo clarum advexit imperium, nisi hic iniquissimus somniator inanium vanitatum, hunc Antichristum dolosum tendens, ex callidum inreptione nefanda per totum mundi circulum male porrectum. Et ideo quia adversus Christum humilitatis magistrum erectus est, et contra illius lenissima et jucunda praecepta, contumacia, verbere, et gladio, usus est; recte Antichristus vocatus 121.0552D| est, qui Christianae religionis apertissimus infamator, et subtilissimus eversor inventus est. Habuit Christus Dominus qui eum quibusdam figuris ante nativitatem corpoream gestu, habituque, firmaret venturum: habet et ille nequitiae suae praecursores, qui eum integri versationis dolo totum praesentent. Quod lectores mei si reprehendere voluerint, prius doctorum volumina currunt, et meditatione 121.0553A| lectionis in amplius crescant, et quae aperte posita sunt, non sugillent.

34.

Expeditius, ut reor, exponitur quod videtur, quam quod quibusdam velaminibus problematum obscuratur, et nos magis sequimur praesentium malorum storiam, quam exspectatarum rerum futuram, dum quod olim nuntiatum prophetiae legibus per servitutis jugum quo premimur diffloramus. Et puto quod per Antiochum, et Neronem, et alios quos beati doctores replicant, Antichristi praevios firmavere. Hunc Antichristo organum dicerent, si in haec nostra tempora devenirent. Nam et admirabilis doctor noster Hieronymus, licet Porphyrio in Antioc h o adverset, et in Domitianum Neronem aliis doctissimis contradicat; tamen non ex parte eos Antichristi praesentasse figuram negavit, sed 121.0553B| eos specialiter Antichristos esse quantum potuit confutatione probabili confutavit, et Antioc h um ipsum ex parte imaginari firmavit, dicens: Sicut igitur Salvator habet Salomonem, et alios sanctos in typum suum habuisse credendus est, et quae in illo ex parte praecessit, in Antichristo explenda. Dicit idem admirabilis doctor in libro cata Matthaeum de omnibus haereticis quarto: « Ego, inquit, reor omnes haeresiarchas Antichristos esse, et sub nomine Christi ea docere quae contraria Christo sunt. Nec mirum si aliquid quos ab his videamus seduci, cum Dominus dixerit: Et multos seducent (Matth. XXIV, 5). » Quod et beatus Joannes in sua Epistola luminositer dicit: Audistis quia Antichristus venturus est: nunc autem Antichristi multi sunt (I Joan. 121.0553C| II, 18). Erant etiam alia quae huic nostrae assertioni fulcimentum edoctorum exhiberent opera: sed in re luce potius claritate fulgente, moram superfluam devitavi. Sed ne solum tantum nostro doctore Hieronymo confidere dicamur, et alterius fulciri testimonio non reputemur. Non num Hilarium confessorem egregium in aciem iterum producamus, nosque duorum professione veracium confirmemus. 35. Antichristos plures esse, inquit, etiam apostolo Joanne praedicante cognovimus. Quisquis enim Christum qualis ab apostolis est praedicatus negavit, Antichristus est. Nominis Antichristi proprietas est Christo esse contrarius. In transitum vero operis positum hoc considerandum prudenti lectori notamus, quod ea quae de Antichristo multi dixere 121.0553D| doctores, eo quod veniens Mosaicam legem repriorere sataget, dum circumcisionis injuriam ob firmitatem fidei exercendam instituat; hic ex parte visus est 121.0554A| renovasse circumcisionis cultrum plausibiliter acuens et a carne suilla prohibens cultores sectae impiae, vel coercens. Quod autem de Apocalypsi promisimus exponenda nostro huic pertenui operi congrua, licet, ut crebro dixi, Antichristus in se praesentialiter exhibeat tota; tamen si spiritu ducante, ut consuetudo ecclesiastica celeberrime retinet, haec ipsa tractemus, ex parte impleta super jam dictum hostem evidentissime disseremus, et pro hoc nullum loquacem malivolum dubitamus. Nullus enim nostrum hoc tempore sub eorum reperitur regno, qui emat, aut vendat immunis omine ferocissimae bestiae (Apoc. XIII, 17). Omnis enim receptaculum ei in fronte in principali opere, vel in manu, id est, in operibus segniter inhiando, frequentissime praebet. Notam ejus habentes, dum consuetudines eorum neglectas, 121.0554B| probatissimas patrum pestiferas sectas gentilium consectamus: et nomen in frontibus, dum obliterato crucis vexillo, ipsius nefandi utimur argumento. Dum enim circumcisionem ob improperantium ignominiam devitandam, despecta cordis quae principaliter jussa est, cum dolore etiam non medio corporis exercemus, quid aliud quam ejus notam in mente et membro portamus? Et dum eorum versibus, et fabellis mille suis delectamus, eisque inservire, vel ipsis nequissimis obsecundare etiam praemio eminus; et ex hoc vitam in saeculo ducimus, vel corpora saginamus, ex inlicito servitio et exsecrando ministerio abundantiores opes congregantes, fulgores, odores, vestimentorumque, sive opum diversarum opulentiam, in longa tempora nobis filiisque 121.0554C| nostris, atque nepotibus praevidentes, nomenque nefandae bestiae cum honore et precamine illis solito vice eorum nostris manibus praenotantes; nunquid non patule nomen bestiae his affectibus in manu dextra portamus? Sic et dum ob honores saeculi fratres cum crimine regibus impiis accusamus, et inimicis summi Dei ad occidendum gregem Domini gladium revelationis porrigimus, ducatumque eorum et ministerium ad ipsum facinus exercendum pecuniis emimus, quid aliud quam cum bestiae nomine, et charactere crudelissimae ferae, mundinas exercemus, et oves Domini luporum dentibus nostrae mercimoniae malo exponendo peccamus? Sic et dum illorum sacramenta inquirimus, et philosophorum, imo 121.0554D| philocomporum, sectas scire non pro ipsorum convincendis erroribus, sed pro elegantia leporis, et locutione luculenter diserta, neglectis sanctis lectionibus 121.0555A| congregamus, nihil aliud quam numerum nominis ejus in cubiculo nostro quasi idola conlocamus. Quis, rogo, hodie solers in nostris fidelibus laicis invenitur, qui Scripturis sanctis inventus volumina quorumcunque doctorum Latine conscripta respiciat? Quis evangelico, quis prophetico, quis apostolico ustus tenetur amore? Nonne omnes juvenes Christiani vultu decori, linguae diserti, habitu gestuque conspicui, gentilici a eruditione praeclari, Arabico eloquio sublimati, volumina Chaldaeorum avidissime tractant, intentissime legunt, ardentissime disserunt, et ingenti studio congregantes, lata, constrictaque lingua laudando divulgant, ecclesiasticam pulchritudinem ignorantes, et Ecclesiae flumina de paradiso manantia, quasi vilissima contemnentes. 121.0555B| Heu, proh dolor! linguam suam nesciunt Christiani, 121.0556A| et linguam propriam non advertunt Latini, ita ut omni Christi collegio vix inveniatur unus in milleno hominum numero, qui salutatorias fratri possit rationabiliter dirigere litteras. Et reperitur absque numero multiplex turba, qui crudite Chaldaicas verborum explicet pompas. Ita ut metrice eruditiori ab ipsis gentibus carmine, et sublimiori pulchritudine, finales clausulas unius litterae coar c tatione decorent, et juxta quod linguae ipsius requirit idioma, quae omnes vocales apices commata claudit et cola, rythmice, imo uti ipsis competit, metrice universi alphabeti litterae per varias dictiones plurimas variantes uno fine constringuntur, vel simili apice. Multa et alia erant quae nostrae huic expositioni exhiberent firmitatem: imo quae ipsam 121.0556B| patule in lucem producerent quam exponimus.