Itinerarium Willelmi de Rubruk

Itinerarium Willelmi de Rubruk

Relations des voyages de Guillaume de Rubruk, Bernard le Sage et Saewulf publiées en entier pour la première fois d'après les manuscrits de Cambridge, de Leyde et de Londres, Francisque Michel, ed. Impr. chez Bourgogne et Martinet, 1839

Itinerarium fratris Willelmi de Rubruk de ordine fratrum minorum, anno gratiae .m. cc. liij. ad partes orientales^[1].

Excellentissimo domino et christianissimo Lodovyco^[2] Dei gratia regi Francorum illustri frater Willelmus de Rubruc^[3], in ordine fratrum minorum minimus, salutem, et semper triumphare in Christo. Scriptum est in Ecclesiastico de Sapiente: "In terram alienarum gentium transiet, bona et mala in omnibus temptabit". Hoc opus, Domine mi Rex^[4], feci, sed utinam ^[5] ut sapiens et non ut stultus : multi enim faciunt quod facit sapiens, sed non sapienter, sed magis stulte; de quorum numero timeo me esse. Tamen quocumque modo [PAG.20] que est cuspis provincie, et ad orientem Maritandis^[6], ubi est civitas Matrica^[7] et orificium maris Tanais. Ultra illud orificium est Ziquia^[8], que non obedit Tartaris, et Suevi et Hiberi^[9] ad orientem, qui non obediunt Tartaris. Postea versus meridiem est Trapesunda ^[10], que habet proprium dominum nomine Guido, qui est de genere imperatorum constantinopolitanorum^[11], qui obedit Tartaris. Postea Synopolis, que est soldani Turkie, qui similiter obedit. Postea terra Vastacii, cujus filius dicitur Ascar^[12] ab avo materno, qui non obedit. Ab orificio Tanais^[13] versus occidentem usque ad Danubium totum est eorum^[14], etiam ultra Danubium, versus Constantinopolim, Blakia^[15], que est terra Assani^[16], et minor Bulgaria usque in Sclavoniam^[17], omnes solvunt eis^[18] tributum: et etiam ultra tributum condictum sumperserunt annis nuper transactis de qualibet domo securim unam et totum ferrum^[19] quod invenerunt in massa. Applicuimus ergo Soldaiam in .xij. kalendas Junii, et pervenerant nos quidam mercatores de Constantinopoli, qui dixerant^[20] venturos illuc nuncios de Terra Sancta [PAG. 21]

PAG. 20

Notae

1. Hoc titulo habent MSS A et C. Fratrum minorum Galli legit Hakluyt, suo periculo, ut videtur.
2. Ludowyco, MSS A, B et C. - .1. MS. E.
3. Rubruk, MS A., De Rubruquis Hakluyt.
4. Deest Rex in MS. E.
5. Fecissz utinam (i. e. fecisset) habet MS. E, sine dubio pro feci ssz (i. e. feci, sed).
6. Maritanais, MS.D. Maricandis, Hakl., forte melius
7. Matrita, MS.A. Dubiosum in MS. C. Materta, Hakl.
8. Zikia, MSS.A, B,C et Hakl.
9. Iberi, MS.E.
10. Trapesmida, MS Il. Mendose
11. Constantinopolis,MS. E.
12. AstarHakl.
13. TanaysMSS. A et C.
14. Est subditum, Hakl.
15. Valakia, Hakl.
16. Assari, MS. B.
17. Soloniam, MS. A. Solonomiam, MS.B Solonomam, MS. C et Haki
18. Lectionem hane dedit MS. E, alii habent ei
19. Frumentum, Hakl.
20. Dixerunt, MSS. A, B, C et D, et Hakl