Colloquium Octavum
Personae:
Paulinus, Entellus, Nisa, Mat.
Paulinus
Quo agis te cum cantaro, Entelle?
Entellus
Quid rogas?
Paulinus
Edissere mihi quorsum ibis, te plurimum oro.
Entellus
Num ipse rogo quo tu gressum dirigis? Nil tibi cure sit mea abicio, tuam rem cura, sine me meam curare.
Paulinus
Proderit mihi fortasse id scire.
Entellus
Ad rubetum eo.
Paulinus
Quid istic tibi negocij est, mi Entelle?
Entellus
Genitrix mea heri vestes lauit. Has modo ad solem in horto siccat cum sorore Pampinella et ancilla.
Nisa.
(ancilla) His, qui proculdubio ob estum sitiunt, potum vt afferam iussit pater.
Paulinus
Est ne vobis hortus?
Entellus
Est.
Paulinus
Vbi nam? Cedo, charissime Entelle.
Entellus
Scin’ qua in quernam itur siluam?
Paulinus
Scio optume.
Entellus
A leua in primo nemoris ingressu est spinis aspera sepes, quam iuxta antiqua stat salix.
Paulinus
Illa ne que hostiolo imminet?
Entellus
Istec.
Paulinus
Multas in eo habetis consitas arbores.
Entellus
Innumeras, nam spatiosus est valde et viridi gramine amenissimus et propter arborum densitatem totus fere opacus, hic buxus viret, hic floret iuniperus, vernat hic pirus, pullulat alibi pomus, vitis hic lachrimat et gemmas trudit. Longum est dictu, dies ne prius deficeret si tibi quot hic herbarum et fruticum virent species enarrarem.
Paulinus
Delectat me plurimum istec descriptio.
Entellus
Ausculta, adhuc vnum dicam quod tibi plus voluptatis conferet: in viridarij medio fonticulus quidam liquidissimis ex arena scatet vndis, dumo tegitur et viuo saxo circumdatur, per totum hortum hinc riuulus decurrit.
Paulinus
Iucunda memoras, incredibili me afficias voluptate. Sine me tecum ire, te per Jouem oro.
Entellus
Non ausim.
Paulinus
Quid ni?
Entellus
Mater vetuit ne quemquam alienum introduxerim.
Paulinus
Nihil mali ex me tibi futurum time.
Entellus
Loqueris vt sapis, matrem meam ipsam noui optume.
Paulinus
Faueto mihi vna tecum vt ambulem.
Entellus
Tace, succensebit mater.
Paulinus
Non, Hercle! Grata magis erit ex meo aduentu.
Entellus
Egre feret, scio, dum te introduxero.
Paulinus
Si eam iratam fore accepero, abscedam illico.
Entellus
Faciam quod petis, si mihi quidpiam dederis.
Paulinus
Quid me tibi vis dare?
Entellus
Obulos duos.
Paulinus
Non sunt mihi modo, cras tibi bona fide promitto me daturum. Aut si nulla fides mihi tecum est, accipe libellum hunc in pignus.
Entellus
Quanti eum estimas?
Paulinus
Duorum grossorum.
Entellus
Vix valet assem.
Paulinus
Dudum mihi Pamphilus plus pecumie pro eo dedisset. Daret et modo, sed mihi non fuit vnquam venalis.
Entellus
Quid adeo mihi te super illo jactitas, miror! An reris me illius nescire valorem?
Paulinus
Arbitror, Edepol! Sed intus quid contineat nondum nouisti.
Entellus
Latina.
Paulinus
Quid Latina? Erras.
Entellus
Nihil, scio, magni in tam paruo conscriptum esse potuit.
Paulinus
Recte memoras propterea quod ignoras, parui existimas.
Entellus
Aperi ergo vt quid obseruet videam.
Paulinus
Aperiam confestim, sed ante quid in se contineat dicam. Ne opineris me commentum esse dolum. Habet libellus is mihi charissimus primum et quartum tractatus Petri Hispani textualiter pulchre scriptos, calamo quidem subtili valde et attramento nigerrimo, sequitur deinde moralis ille Chato, additus est in fine tractatus ille quem magister de nominibus et verbis hyeme que precessit ex Pristiano collegerit, sed vt me vera dixisse comprobes, tibi eum conspiciendum do.
Entellus
Probe locutus es, non credidissem tam multa hic contineri.
Paulinus
Vis modo vt tecum ambulem?
Entellus
Sed eum pro pignore seruabo.
Paulinus
Seruato tibi ea vero lege vt dum tibi duos obulos dedero eundem vt mihi reddas.
Entellus
Equum est.
Paulinus
Eamus.
Entellus
Ibo pre, tu, me sequere procul, ne mater intelligat me induxisse te, verum potius crederet te pretereuntem casu intrasse, et interrogatus a genitrice mea vnde veneris, dic te vestes lotrici attulisse in rubetum, vidisse quoque vt in hortum iuerim.
Paulinus
Recte suades.
Entellus
Ecquis in hunc nostrum venit hortum, mater? Num Paulinus est? Certe ipse est.
Paulinus
Saluete.
Entellus
Eho, Pauline! Et tu sis felix, vnde inopinus pergis?
Paulinus
Ex rubeto.
Entellus
Quid illic egisti?
Paulinus
Linteamina, togas, capitergia, camisias, mantilia, lotrici nostre lauanda portaui, inde cum redirem te eminus intrare conspicatus euestigio, secutus sum. Saltem non displiceret matri tue. Sed audit fortasse que loquimur?
Mat.
Ne cura, fili mi, nil me hic tuus molestat ingressus. Lude cum filiolo meo quamdiu lubet.
Paulinus
Hei! Quam vernat is vester hortus, est multo spaciosior nostro.
Entellus
Vbi vester situatur?
Paulinus
Scin’ diui Nicolai sacellum?
Entellus
Optume.
Paulinus
A leua cimiterij itur in vicum vnum, ad cuius cum terminum perueneris, stat a dextra paruula domus pastorali similis tuguriolo. Hac iter est in hortum nostrum qui vsque ad antiqui Odere aquas protenditur. Leto etiam amenissimus gramine cerasis et pomis fertilissimus.
Entellus
Non memini me vnquam ibidem fuisse.
Paulinus
Te breui eo ducam.
Entellus
Sunt ne in eo complantate tot arbuscule?
Paulinus
Non, nam rusticus ille cui colendum dedit nihil penitus in eo opere fecit. Genitor etiam alijs prepeditus eum paruipendit. Iam dudum illum vendidisset sed delectationis gracia retinet. Preter alios quos gignit fructus plurima cerasa.
Entellus
Quid cerasa memoras? Sequere me. Quot et quales hic hortus noster fetus et quam multa olerum herbarumque genera pariet tibi indicabo. Hic excreuit lactuca, ibi cepa, porrum, alleum, petroselinum, pisum, hic cum lente exsurgit et, quod rarum Vratislauie reperies, hic risum nascitur. Has cucurbitas ipse posui. Mirum dictu et quam magno intumescant ventre dum satis eis humoris ministratur. Hoc spinetum corona (**) gerit in gallice nucis magnitudine. Hic rutam, majoranam et lauendulam germana sibi pro sertis educat.
Paulinus
Sed que nam arbor istec? Nunquam memini me vidisse simile ei.
Entellus
Amigdolas habet optimas, proxima huic quod minime crederes ficus fert magnas, illa vero cum hirsutis ramis castaneas.
Paulinus
He, ho, ho!
Entellus
Quid clamas?
Paulinus
Ranam sub pede sensi.
Entellus
Times, fatue.
Paulinus
En, salit!
Entellus
Conprehende eam manu.
Paulinus
Horreo certe.
Entellus
Cur?
Paulinus
Horreo ranas. Sed vnde huc venerit miror.
Entellus
Ex lacu quem fonticulus ille facit cuius ante memineram venit vbi multe habitant. Non audis surde quanto clamore coaxant?
Paulinus
Eamus ad fonticulum.
Entellus
Istac non tecte ** (an recte?) ibimus.
Paulinus
Ad riuuli fluorem gressum dirigo.
Entellus
Erras, obliquo it cursu, ad leuam abulemus necesse est, nam ad dexteram palus est limosa, vluis et iunco grata vt dixi, ranarum sedes. Tu saltem, me sequere. Hac prope iam est fons quem petimus.
Paulinus
Entelle, Entelle, prestoleris paululum.
Entellus
Quid?
Paulinus
Ecce fraga hic conspicor!
Entellus
Garris?
Paulinus
Non, Edepol, Siste tu huc et videbis.
Entellus
Nunquam antea hic ea crescere vidi sed necdum matura sunt.
Paulinus
Supramodum dulcia sunt gustu. Cape duo hec et proba an verum tibi dixerim.
Entellus
Edamus ad sacietatem vsque.
Paulinus
Nescio quid hic repit. Fugiamus hinc, fugiamus, vipera hic serpit!
Entellus
Quid me adeo terres, fugitiue? Totus intremui.
Paulinus
En, sub sentibus caudam adhuc erigit.
Entellus
Discedamus ne quidpiam veneni serpens ille in nos euomat. Iam enim nobis obtigit id quod baccalarius hesterna lectione ex Vergilio interpretatus est:
Qui legitis flores et humi nascentia fraga
Frigidus o pueri fugite hinc latet anguis in herba.
Sed iam fonti appropinquamus.
Paulinus
Vbi nam est?
Entellus
Hic, sed propter virgulta quibus circumdatur videri nequit. Viden’ modo?
Paulinus
Optume. Hei! Quam vitreis manat vndis, delectat me sane plurimum istiusmodi scaturigo. Dulces proculdubio aque sunt et potabiles.
Entellus
Ipse scio quia sepe inde bibi.
Paulinus
Aret mihi os ob sitim.
Entellus
Bibe audacter tam gelidus is mihi crede latex est vt potantium dentes infrigidet. Experiri potes, si vis, merge saltem os in fontis superficiem, senties confestim aquarum et dulcem saporem et frigus.
Paulinus
Caput meum ingurgitabis, timeo.
Entellus
Non faciam, abibo procul.
Paulinus
Sic est vt dixisti, nunquam bibi nec credo me olim tante suauitatis aquam bibiturum. Malo hunc potare fontem, Iouem testor, quam cereuisiam!
Entellus
Nullibi gentium huius inuenies similem qui adeo frigefaciat quidquid sibi immittitur et qui magis sit liquidus. Pridie pater, quod minime crederes si experientia non approbassem, lagenam veteris vini plenam quod a sole incaluerat sibi vt reficeretur imposuit dumque illa breuiusculo tempore in eo iacuisset merum fontis frigus interim contraxerat vt dum genitor bibere vellet abstinere etiam cogeretur et nec vnquam se vinum recentius gustasse asserebat.
Paulinus
Expertus tibi credo.
Entellus
Ipse etiam bibam, verum adibo prius matrem vt et parum casei mihi det petam.
Paulinus
Et mihi partem etiam afferto.
Entellus
Quid interea acturus es?
Paulinus
In hoc viridi quiescam gramine, sub hac vmbrosa quercu nulli me hic solis contingunt radij.
Entellus
Incide pocius, canas aut suci plenas proscinde frondes salicis et illas tantisper tundito donec mollis possit euelli cortex, cum rediero faciemus inde nobis fistulas.
Paulinus
Accomoda mihi cultellum.
Entellus
Ne mihi eum amittas timeo.
Paulinus
Non amittam.
Entellus
Heri socer meus illum mihi donodedit, diligenter ergo mihi custodito, te hortor.
Paulinus
Ne cura, vade ocius et affer panem cum caseo vt edamus. Fistulam cum adueneris paratam tibi reperies.
Entellus
Fistulam parastin?
Paulinus
Nihil prorsus cibi mihi affers?
Entellus
Fistulam si dederis, sat cibi abs me habebis.
Paulinus
Parum fidei mihi apud te esse reor, quando tibi falsa memoraui?
Entellus
Si me iam ludificabis, Pauline, superos testor, me posthac tibi non esse crediturum vnquam. Cape tibi caseum.
Paulinus
Et ego hac sonora te dono fistula.
Entellus
Sin non canora magis me vis donare et hanc tibi seruato.
Paulinus
Quid sibi desit, Edepol, scio nihil.
Entellus
Nullum prorsus edit sonum, ausculta mihi, rursus inflabo.
Paulinus
Quo pacto emittere debeam sonitum, fatue, cum illius foramen ore tuo occlusisti. Da mihi illam quo cantabis modo, te docebo. Sic eam teneto foramen vt pateat et aciem fistule labello tuo sic leniter tangito, audin’ hoc?
Entellus
Sine experiar.
Paulinus
Num tibi recte persuasi.
Entellus
Stridet vtique paululum.
Paulinus
Ne mirum ruptus est pauculum cortex, sed hoc nihil mihi nociturum spero dum fortiter spiraueris, attamen si hac non contentus es, modo operire, meliorem tibi breui faciam.
Entellus
Iam fieri nequit.
Paulinus
Quam ob rem?
Entellus
Mater inquit se iam nunc abituram quia sibi cena coquenda est vt, cum pater rure redierit, quod edat inueniat. Me quoque vt sine mora venirem monuit.
Paulinus
Abeat parens tua quo velit, nos hic manebimus in tribus etiam horis vix estis cenaturi.
Entellus
Non ausim.
Paulinus
Quid ni?
Entellus
Succensebit certe et ego vapulabo. Metuo etiam parentem qui, si de rure iam redierit, me quem domi dum non offenderet verberaret.
Paulinus
Ne time. Rogato eam vt tibi pro hac vice indulgeat ad quartale dumtaxat vnius hore.
Entellus
Non faciam, tempus est vt abeamus hinc.
Paulinus
Vespere vix cantantur.
Entellus
Quid ais, stolide? Suspice celum! En, sol iam in occasum ruit.
Paulinus
Non credo eum in quatuor horis casurum. Maneamus hic vsque ad vesperum.
Entellus
En, bubulcus iam pellit in stabula iuuencos. Audin’ matrem nos iterum vocantem? Mos gerendus est parentibus. Tu hic mane, ipse eo.
Paulinus
Ego tecum non ingrediar, timeo mihi ne quis baccalariorum in ponte isto obuiam veniens me tecum exiuisse videat.
Entellus
Quorsum tunc iter facies?
Paulinus
Horsum, per Odere portam.
Entellus
Perge quo lubet ipse matrem sequar.
Paulinus
Quando aliter fieri nequit, equidem te sequor.
Colloquium Septimum