Migne Patrologia Latina Tomus XXVIII
HieStr.LibGen 28 Hieronymus Stridonensis340-420 Parisiis J. P. Migne 1845 early modern edition, no apparatus this file was encoded in TEI xml for the University of Zurich's Corpus Corporum project (www.mlat.uzh.ch) by Ph. Roelli in 2013 Classical Latin orthography latin
CAPITULATIONES LIBRI GENESIS.
TITULI LIBRI BRESITH, ID EST GENESIS.
I.De creatione mundi, et plasmatione hominis. De interdictione arboris, et praevaricatione et sententia Dei.
II. Tunicis pelliciis indutum Adam et uxorem, et custodiam ligni vitae, et nativitatem Cain et Abel. De muneribus eorum, et parricidio Cain in Abel, et Catalogus vitae Patrum.
III. Corrupta terra per immunditiam hominum. Dominus ad Noe dicit ut arcam sibimet fabricaret, et universae carnis seminario reservato, diluvium superinducit.
IV. Noe aedificat altare Domino, et Dominus promittit super terram ultra diluvii aquas non missurum. Signum foederis arcum ponit in nube, et ubi Noe vineam plantat, redactis fructibus inebriatur, atque nudatus, nuditatem patris Cham impie ridens, jugum servitutis incurrit.
V. Catalogus filiorum Noe quemadmodum disseminati sunt super omnem terram. De aedificatione turris et confusione linguarum, et nativitate Abrahae. VI. Dicit Deus ad Abraham, egredere de terra tua et de cognatione tua. Descendit in Aegyptum, et Saram uxorem suam sororem visus est appellare, et propter eam flagellavit Dominus Pharaonem. Et divisionem Lot et Abraham. VII. Reges gentium congregati contra Sodomam inire certamen. Lot depraedatum Abraham cum vernaculis suis una cum praeda revocat, de Melchisedec sacrificio futuri temporis praesagante. VIII. Ubi Abraham dicit quod absque liberis sit, et vernaculum adoptat haeredem, atque ad annum audit de utero ejus futurum illi esse haeredem. Et sacrificio oblato rursum in terra non sua semen ejus peregrinum pronuntiat futurum, et quarta generatione auctum conscendere, et terras promissionis, exstinctis gentibus possidere. IX. Sara sterili permanente, ejus oratione ad Agar ingressus est. De fuga Agar et apparitione angeli ad eam. De promissionibus ad Abraham factis, et mutatione nominis ejus. X. Ubi Abrahae praecipitur ut seipsum et omnes masculos domus suae circumcisione signaret, et immutatione nominis Sarai, et quod illi centenario promitteretur nasciturus ex nonagenaria filius. XI. In valle Mambre in tribus viris Abrahae apparuit Deus. XII. Ubi Dominus de interitu Sodomorum cum Abraham colloquitur: et gradatim de numero justorum Abraham interrogat, et de salvatione Lot atque eversione illarum civitatum. XIII. Ubi Lot mansit in monte, et de conceptu duarum filiarum ejus ex eo. XIV. Abraham peregrinatus Geraris, et Abimelech regem, quando Saram tulerat, et admonitio Dei facta est ad eum ne contingeret eam. XV. Ubi Sara concepit et peperit filium nonagenaria Isaac centenario Abraham, et Sara dicit: Ejice ancillam et filium ejus. Et juramento Abimelech cum Abraham, et de nemore plantato in Bersabee. XVI. Tentavit Deus Abraham ut offerret filium suum, et promissio facta est benedictionum in semine ejus. XVII. De morte Sarae et emptione agri Ephron, et speluncae duplicis. XVIII. Servum adjurans dirigit Abraham ut de cognatione ejus uxorem acciperet Isaac, et de conjunctione ejus et Rebeccae. XIX. Abraham Ceturam duxit uxorem. De obitu ejus et sepultura. De conceptu Rebeccae, et partu. De pulmento Jacob, et benedictione primitiarum Esau. XX. Ubi Isaac peregrinatus est in Geraris, et Rebeccam conjugem suam dicit esse sororem atque in illa terra sevit, et centuplum invenit. Ubi Palaestini invidentes ei puteos quos foderat, obruerunt. XXI. Apparuit Deus ad Isaac sponte impleturum se quod pollicitus est Abrahae. Atque ibi cum Amalec foedus iniit. XXII. De senectute Isaac, et ubi Jacob benedictionem subripuit Esau. XXIII. Isaac vocavit Jacob, et praecepit ei ne conjugem Chananaeam acciperet, sed ad Mesopotamiam pergeret, et ad Laban avunculum suum, et Esau Chananaeas accepit uxores. XXIV. Jacob profectus dormivit in Bethel, atque inde venit Charran, ubi servivit Laban, pro filiabus suis, et de conjunctione eorum. XXV. Jacob filios de Lia et Rachel atque utraque famula suscepit. Et de pastu gregum. XXVI. Varias virgas ponit Jacob in lancibus, et de assumptione ejus cum vellet patriam repedare, ac persecutione Laban, et juramento utrorumque. XXVII. Proficiscenti Jacob obviam fuerunt angeli Dei, et legatos ac munera mittit ad Esau fratrem suum, et de lucta ejus cum angelo, et immutatione nominis, ut Israel vocaretur. XXVIII. Sichem filius Emmor Dinam filiam Jacob rapuit, et ultione pudicitiae ejus. De profectione Jacob, et de abjectione idolorum, quae sub terebynthum obruit. XXIX. Verno tempore in Euphrata parturiens Rachel decessit, et sepulta est in Beth-Leem. Ruben concubuit cum concubina patris sui, et Isaac senectute confectus obiit. XXX. Catalogus generationum qui ex Jacob orti sunt. De segregatione virorum. XXXI. Joseph prae caeteris filiis a patre diligitur. De somniis ejus et ubi fratres suos in pastu ovium occupatos visitat, et in puteo deponitur, et Ismaelitis negotiatoribus distrahitur. XXXII. Judas ad Hiram Odollamitem descendit, atque inde duxit uxorem, et filio suo Thamar accepit, quae sequenti tradita, et utroque viduata in domo patris sedit, ac socero fetandum corpus fraude subjecit. XXXIII. Joseph in Aegyptum distrahitur atque ab Aegyptia domina adamatur, ille recusat adulterium. XXXIV. Duo eunuchi, praepositus pincernarum ac pistorum in carcere somnium vident, atque Joseph interpretationem sciscitantur, et Pharao somnium videt atque Joseph praesagus factus est futurorum. XXXV. Joseph, potestate accepta terrae Aegypti, septem annorum fertilitatem, regalibus recondit in horreis, ac famis tempore totidem annorum dum frumenta distrahit, a fratribus secundo remeantibus recognoscitur, et muneribus datis ut patrem deponerent, hortatur, ac vehicula dirigit. XXXVI. Nuntio audito Jacob gaudens pergit in Aegyptum, ac nuntios dirigit ad Joseph, et obviam patri pergens amplexatus eum flevit, fratres suos patremque coram Pharaone statuit, ac dedit eis terram Gesen, et omnis terra Aegypti famis egestate coacta pro argento venit, et quinta pars solvit Pharaoni. XXXVII. De aegritudine Jacob et benedictione duorum filiorum Joseph, et partem unam extra fratres suos dedit Jacob Joseph filio suo quam tulit de manu Amorrhaei. XXXVIII. Jacob vicinior obitu filios convocat suos, et propriis benedictionibus munerat, et futuri temporis sacramenta praesagat. Ne in Aegyptiorum sepulcris poneretur et filios hortatur, ut eum collocarent in sepulcro majorum. Emisso spiritu aromatibus curatur atque ejus corpus ad terram Chanaan deportatur, et fratres ne ab Joseph vicissitudinem sceleris reciperent, deprecatur Joseph moriens fratres suos juramento constringens, ut cum illis visitatio divina respexerit, ejus secum ossa portarent. BREVES LIBRI BRESITH, ID EST GENESIS. I. De lucis exordio, et divisione tenebrarum a luce, et die prima.
II. De divisione aquarum, et firmamento inter eas facto, et secunda die. III. De congregatione aquarum sub coelo, et germine terrae, et tertia die. IV. De luminaribus coeli, et divisione diei et noctis et quarta die. V. De reptilibus et volatilibus, et die quinta. VI. De jumentis et bestiis terrae, et creatione hominis, et sexta die. VII. De sanctificatione diei septimi, et paradiso, et de fluminibus ejus, et homine ibi posito. VIII. De Adam ubi nomina animantibus universis imposuit, et de muliere quomodo facta sit, et transgressione eorum. IX. De irrogata in eos a Domino sententia, et de tunicis, et de Cherubim flammeo gladio. X. De Cain et Abel, et maledictione Dei in parricidas. XI. De Seth qui Adae natus est pro Abel, et de generatione ejus usque ad Noe. XII. De gigantibus, et Noe, et arca, et diluvio. XIII. De egressu Noe de arca, et de aedificatione altaris. XIV. De nuditate Noe, et maledictione Chanaan. XV. De generationibus trium filiorum Noe, et de Nemrod. XVI. De aedificatione Turris et confusione linguarum, et de progenie Sem usque ad Abraham et Loth. XVII. De egressione Abrahae de terra Chaldaeorum in Haran Mesopotamiae cum fratribus suis. XVIII. De Dei promissione ad Abraham, et de profectione ejus in terram Chanaan, et ubi ei Deus secundo apparuit. XIX. De ingressu Abrahae in Aegyptum, ac reditu ejus in Bethel, et de discessu Lot, et habitatione ejus in Sodomis. XX. De Dei promissione tertio ad Abraham, et de trecentis decem et octo vernaculis, caesis hostibus, et revocato Lot. XXI. De Dei promissione quarta ad Abraham in Hebron, et de praenuntiatione Dei, quod peregrinaretur semen ejus, et de nativitate Ismael. XXII. De promissione Dei quinta ad Abraham et de immutatione nominum Abraham et Sarae, de pacto circumcisionis. XXIII. De Domino quomodo in tribus apparuit Abrahae in convalle Mambre, ubi pollicetur ei Isaac nasciturum, et de quinquaginta justis in Sodomis. XXIV. De subversione Sodomorum, et conceptu filiarum Lot de patre. XXV. De profectione Abrahae in Gerara, et quae apud eum gessit Abimelech rex Palaestinorum. XXVI. De nativitate Isaac, et de ludo ejus cum Ismael, et de expulsione Agar cum filio, et de pactione Abimelech cum Abraham. XXVII. De Isaac ubi immolatur a patre, et quod Bathueli Rebecca sit nata, et de obitu Sarae. XXVIII. De Rebecca, quomodo Abrahae servus petitor accedens acceptam jungit Isaac. XXIX. De Abraham ubi Cethuram accepit uxorem, et de obitu Abrahae: et de progenie Ismaelis, et de conceptu et partu Rebeccae. XXX. De Esau ubi vendidit primogenita sua Jacob, et de promissionibus Dei in Geraris, et ubi seminavit et invenit centuplum. XXXI. De promissione Isaac et Bersabee, ubi secundo apparuit ei Dominus, et de pacto regis Abimelech cum Isaac, et de Esau et uxoribus ejus. XXXII. De caecitate Isaac, et quomodo pro Esau benedixit Jacob. XXXIII. De odio Esau circa Jacob, et fuga Jacob ad Laban, et de somnio et scala, et angelis, et Dominum vidit loquentem ad se. XXXIV. De servitio Jacob pro uxoribus, et conceptu ovium pro varietate virgarum, et de nativitate filiorum Jacob. XXXV. De profectione Jacob de Mesopotamia, et de jurgio ejus cum Laban et pacto, et de divisione angelorum, et colluctatione, et pacatione Jacob cum Esau. XXXVI. De habitatione Jacob in Sichem, et stupro in Dinam, et interfectione urbis, et de idolis absconditis sub terebintho. XXXVII. De reditu Jacob in Bethel, in quo denuo apparuit ei Deus et vocavit eum Israel, et de Ephrata ubi Rachel, edito Benjamin, obiit et sepulta est; et ubi Ruben ad concubinam patris sui ingressus est, et nominibus Patriarcharum, et de obitu Isaac, et generationibus Esau. XXXVIII. De Joseph et somniis ejus, et venditione ejus in Aegyptum, et de Juda, et quae de Thamar memorantur. XXXIX. De Joseph ab eunucho empto et in carcerem misso, et de somniis Pharaonis. XL. De Joseph educto de carcere, et quomodo somnium regi edisserit, et dominus Aegypti constitutus est, et de uxore ejus ac duobus liberis. XLI. De fratribus Joseph, quomodo descenderunt in Aegyptum, et de reditu eorum, relicto Simeon, et pecunia reperta in saccis. XLII. De secunda fratrum Joseph profectione cum Benjamin in Aegyptum, et agnitione mutua. XLIII. De subvectione et muneribus a Joseph fratribus datis, et de profectione Jacob cum omni domo sua in Aegyptum. XLIV. De ingressu Jacob ad Pharaonem, et de possessione sibi data in terra Gessen. XLV. De caligine oculorum Jacob, et benedictionem in filiis Joseph, et benedictione filiorum Jacob duodecim. XLVI. De obitu Jacob et sepultura ejus in Hebron, et de morte Joseph. CAPITULA LIBRI BRESITH, ID EST GENESIS. I. De die primo, in quo lux facta est.
II. De die secundo, in quo coelum factum est. III. De die tertio, in quo terra et mare. IV. De die quarto, in quo sol, et luna, et stellae. V. De die quinto in quo repentia in mari, et volatilia coeli. VI. De die sexto, in quo quadrupedia et serpentes, et bestiae et omnia pecora, et repentia, et homo. VII. De die septimo, in quo requievit, omni opere consummato, Deus. VIII. De hoc libro in quo universa quae facta sunt dicit, et de quatuor fluminibus. IX. De homine posito in paradiso, et ubi praeceptum dat Dominus Adae, et cunctis animantibus Adam imposuit nomina, et de muliere formata de costa ejus. X. Ubi seduxit serpens mulierem. XI. Ubi interrogantur de transgressu. XII. Educuntur de paradiso, ne sumant de ligno vitae. XIII. Nati sunt Adae filii Cain, et Abel. XIV. Cain occidit fratrem suum. XV. Adae natus est Seth pro Abel. XVI. De generationibus hominum. XVII. Enoch placuit Deo, et transtulit illum Deus, et de Mathusale, et Noe. XVIII. Acceperunt sibi uxores, filii Dei, et iratus est Deus. XIX. Noe placuit Deo, et praecepit ei Deus ut faceret arcam. XX. Ingressus est Noe in arcam, et factum est diluvium. XXI. Memoratus est Dominus Noe, et eorum qui cum illo erant, et siccata est aqua. XXII. Anno sexcentesimo et uno vitae Noe exiit de arca ipse, et qui erant cum eo. XXIII. Benedixit Dominus Noe et filios ejus. XXIV. Statuit Dominus diluvium minime futurum. XXV. De tribus filiis Noe, Sem, Cham, et Japhet, et de ipso ubi inebriatus est. XXVI. De generationibus Noe et filiorum ejus. XXVII. De commixtione linguarum, et turre confusionis, et de generationibus Sem. XXVIII. De generationibus Thare patris Abraham. XXIX. Dixit Dominus ad Abraham, Exi de terra tua. XXX. Ubi visus est Dominus Deus Abrahae ad locum Sichem. Quomodo in Aegypto posito, tulit Pharao Sarai in uxorem sibi. XXXI. De promissione Abrahae et semini ejus. XXXII. Ubi pugnaverunt reges quatuor adversus quinque, et ceperunt Lot, et omnem equitatum Sodomorum, et Melchisedec obtulit Abrahae decimas. XXXIII. Ubi visus est Dominus Abrahae, et benedixit eum, et dixit ei: peregrinum erit semen tuum, et genuit ei Agar Ismaelem. XXXIV. Visus est Dominus Abrahae, et dedit ei signum circumcisionis, et de Isaac. XXXV. Visus est Dominus Abrahae, cum iret perdere Sodomitas. XXXVI. Venerunt duo angeli in Sodomis, et manserunt apud Lot. XXXVII. Pluit Dominus ignem et sulphur de coelo, et evertit Sodomam, et filiae Lot conceperunt de patre suo. XXXVIII. Locutus est Dominus ad Abimelech pro Sara. XXXIX. Sara peperit filium, et vocavit eum pater ejus Isaac. XL. Dixit Sara ad Abraham: projice ancillam et filium ejus, et in Bersabee locutus est angelus Domini ad Agar. XLI. Juraverunt invicem Abraham et Abimelech. XLII. Deus tentavit Abraham in Isaac, et de generationibus Nahor. XLIII. Defuncta est Sara, et emit locum Abraham ad sepulcrum ab Ephron. XLIV. Praecepit Abraham servo, et profectus est, et adduxit Rebeccam, et Abraham Cethuram duxit uxorem. XLV. Vixit Abraham annis centum septuaginta quinque, et obiit. XLVI. De generationibus Ismael, et obitu ejus. XLVII. De generationibus Isaac. XLVIII. Facta est fames; et visus est Dominus Isaac, et dixit ei: Noli descendere in Aegyptum: et habitavit in Geraris, ubi seminavit et fecit centuplum, et juravit cum Abimelech. XLIX. Senuit Isaac, et benedixit Jacob pro Esau, et nescivit. L. Dimisit Isaac Jacob filium suum, ut iret in Mesopotamiam. LI. Vidit Jacob visum; et Dominus locutus est ad eum, et benedixit eum. LII. Venit Jacob in orientem et accepit filias Laban sibi uxores. LIII. Peperit Lia Jacob viro suo filios quatuor, et cessavit a partu. LIV. Rachel dedit Jacob ancillam suam Balam, et peperit ei duos filios. LV. Et Lia dedit Jacob ancillam suam, et peperit ei duos filios, et de mandragoris: et ipsa peperit filios duos et Dinam. LVI. Memoratus est Dominus Rachel, et peperit Joseph, et statuit Jacob cum Laban de ovibus variis. LVII. Dixit Dominus ad Jacob: revertere in terram patris tui, et consecutus est eum Laban, et juraverunt invicem. LVIII. Vidit Jacob castra Dei, et misit nuntios ad fratrem suum, et luctatus est cum angelo. LIX. Venit Jacob in civitatem Sichimorum, ubi occiderunt filii ejus omnes inhabitantes propter Dinan. LX. Dixit Dominus ad Jacob: ascende in locum Bethel, et abjecit omnia idola. LXI. Visus est Dominus ipsi Jacob, et benedixit eum, et cognominavit eum Israel. LXII. Ubi peperit Rachel Benjamin, et mortua est, et de generationibus Jacob, et obitu Isaac patris ejus. LXIII. De generationibus Esau. LXIV. De principibus Esau. LXV. Qui regnaverunt in Edom priusquam esset rex in Israel. LXVI. De Joseph et somniis ejus. LXVII. Ubi missus est in puteum, et distractus Ismaelitis. LXVIII. De Juda et Thamar uxore filii ejus, quae erat vidua. LXIX. De Joseph et uxore Putiphare. LXX. De his qui in carcere somnia viderunt, et interpretavit ea Joseph.
LXXI. Somnium Pharaonis, quod interpretavit Joseph, et factus est dominus terrae Aegypti, et nati sunt ei duo filii. LXXII. Ubi misit Jacob filios suos in Aegyptum, et cognovit eos Joseph, et unum ex ipsis reclusit usque dum veniret frater ejus Benjamin. LXXIII. Invaluit fames, et venerunt ad Joseph fratres sui cum Benjamin, et mandavit patri suo venire ad se. LXXIV. Visus est Dominus Jacob, et dixit ei: Descende in Aegyptum. LXXV. Nomina filiorum Israel, qui ingressi sunt in Aegyptum. LXXVI. Ubi venit Joseph obviam Israeli patri suo. LXXVII. Nuntiavit Joseph Pharaoni, quoniam venit pater ejus. LXXVIII. Dixit Pharao ad Joseph, ut eligeret terram in qua habitaret pater ejus. LXXIX. Habitavit Israel in Aegypto, et dixit filio suo Joseph, ne sepeliret eum illic, et vixit Jacob annis centum quadraginta septem. LXXX. Infirmatus Jacob benedixit filios Joseph alternis manibus. LXXXI. Vocavit Jacob omnes filios suos, et dixit eis quae ventura essent in novissimis diebus, et defunctus, sublatus et sepultus est in terra sua. LXXXII. Vixit Joseph annis centum decem, et adjuravit fratres suos, ut cum visitarentur a Domino, tollerent secum ossa ejus in terram suam. Ex Vaticano Codice ms. antiquissimo CAPITULA IN LIBRUM GENESEOS. I. Ubi lux primo fieri jubetur.
II. Firmamentum die secundo facit. III. Ubi aquae a terra separari jubentur. IV. Ubi terra germinare jubetur die tertio. V. Ubi luminaria fieri jubentur die quarto. VI. Luminare factum. VII. Ubi ex aquis animalia jubentur die quinta. VIII. Ubi animalia benedicitur [Lege benedicuntur.] IX. De terra animalia produci jubetur [Lege jubentur] die sexto. X. Ubi Deus hominem fieri jubet. XI. Ubi Adam factus benedicitur. XII. Ubi Adam escarum accipit potestatem. XIII. Urbis [Lege Orbis] consummatio. XIV. Recapitulatio creationis. XV. Adam de limo factus. XVI. Paradisus factus. XVII. De fluminibus. XVIII. Praeceptum Adae in paradiso. XIX. Ubi Adam nomina pecoribus imponit. XX. De muliere facta. XXI. De serpente. XXII. Ubi se nudos viderunt Adam et Eva. XXIII. Ubi Dominus ad Adam in paradiso loquitur. XXIV. Sententia in serpentem. XXV. Ubi Adam ex paradiso expellitur. XXVI. Primogenitus Adae Kain. XXVII. Habel natus. XXVIII. Sacrificium Kain et Habel. XXIX. Ubi Kain fratrem occidit. XXX. Ubi Kain in terra maledicitur. XXXI. Commoratio Kain a facie Dei, et de genere ejus. XXXII. De filiis Lamech qui ostenderunt. XXXIII. De musicae artis vindicta Lamech. XXXIV. Ubi Adam rursus filios suscepit. XXXV. Decapitulatio [Lege Recapitulatio] fabricae Adae. XXXVI. Ubi Adam moritur. XXXVII. Enoch ubi translatus est. XXXVIII. Ubi filii Dei filias hominum concupierunt. XXXIX. Ubi iratus Dominus vitam hominum in CXX annos terminat. XL. De Gigantibus. XLI. Ubi hominem Deus delere minatur. XLII. Generationes Novae [Lege Noe ]. XLIII. Ubi Deus arcam fieri jubet. XLIV. Ubi Noe in arca introiit. XLV. Ubi diluvium factum est. XLVI. Ubi Corvus dimittitur. XLVII. Ubi de Arca exire jubentur Noe et filii ejus. XLVIII. Ubi Dominus pollicetur jam non exterminare hominem. XLIX. Ubi Noe filios benedicit. L. Quia sanguis anima sit, et ideo ab esu prohibetur. LI. De arca [Lege arcu] in nube in signum. LII. Quod Kam pater Kananeorum [Lege Cham . . . . Chananaeorum] sit. LIII. Quod Noe vino inebriatur, et a filio irridetur. LIV. Generationes filiorum Noe; initium novarum linguarum. LV. De Nembroth Gigante, qui prior post diluvium regnavit. LVI. Ubi Assur Ninivem constituit. LVII. Filii Kanaam [Lege Chanaan] Sydon et Gethey. LVIII. Filii Sem. LIX. Habitatio filiorum Sem. LX. Consumatio filiorum Noe. LXI. De turre. LXII. Ubi Dominus descendit videre civitatem et turrem. LXIII. Generatio Sem. LXIV. De Sarai sterili. LXV. Translatio Abrahae in Charram. LXVI. Ubi Abrahae de terra exire jubetur. LXVII. Ubi Dominus primum Abrahae apparuit. LXVIII. Ubi Abraham in Aegyptum propter famem descendit. LXIX. Ubi Sarai regi de Aegypto introducitur. LXX. Contentio inter pastores Abrahae et Lot. LXXI. Ubi Abraham Deus et semine ejus totius terra promittitur. LXXII. Ubi Abraham quercum Mambre reversus est. LXXIII. Ubi quatuor reges adversus Sodomam veniunt. LXXIV. Ubi Abraham praedam cum Lot reduxit. LXXV. De Melchisedech. LXXVI. Ubi Deus tertio visus est Abrahae, et filium promittit. LXXVII. Abraham credidit Deo, et reputatum est illi. LXXVIII. Abraham per signa sacrificat. LXXIX. Destamentum [Lege Testamentum] Abraham. LXXX. Ubi Sarai risit. LXXXI. Ubi Agar fugit. LXXXII. Ubi Dominus Abraham patrem gentium pollicetur. LXXXIII. Ubi eum Deus circumcidi jubet. LXXXIV. Ubi Abraham pro Hismael rogat. LXXXV. Ubi Abraham omnes suos circumcidit. LXXXVI. Ubi Dominus cum duobus venit sub arbore Mambre. LXXXVII. Ubi Abraham de Sodomis interrogat. LXXXVIII. Ubi Lot angelos hospitio suscipit. LXXXIX. Lot ad generos. XC. Ubi filiae Lot ad patrem intrarunt. XCI. Ubi Abraham uxorem suam vocavit sororem. XCII. Abraham filium suum suscepit. XCIII. Ubi Deus ad Agar loquitur. XCIV. Ubi Abimelech ad Abraham. XCV. Ubi Deus tentat Abraham de filio. XCVI. Rebeccae genus. XCVII. Ubi Sarra moritur. XCVIII. Ubi Abraham de uxore filii commendat. XCIX. De Cethura uxore Abrahae. C. Ubi mortuus est Abraham. CI. Ismael progenies. CII. De lente. CIII. Isaach progenies. CIV. Ubi visus Deus ad Isaach. CV. Ubi Isaach sororem suam duxit uxorem. CVI. Ubi Isaach centuplum redigit Abimelech. CVII. De puteis Isaach. CVIII. Ubi Isaach Aram aedificat Domino. CIX. Ubi Isaach increpat Abimelech. CX. Ubi puteus Isaach siccavit. CXI. Vox Esau. CXII. Ubi Jacob accipit benedictionem Esau. CXIII. Jacob accepit mandatum a patre ne alienigenam uxorem habeat. CXIV. Ubi Esau aliam uxorem accepit. CXV. Ubi Jacob lapidem ad caput posuit. CXVI. Ubi Jacob lapidem unxit, et votum fecit. CXVII. Ubi Jacob ad puteum oves adaquavit. CXVIII. Ubi Jacob pro uxore servit. CXIX. De mandragoris filii. CXX. Ubi Jacob cum socero de mercede paciscitur. CXXI. De virgis Jacob variis. CXXII. Ubi Jacob cum uxoribus a Laban proficiscitur. CXXIII. Ubi Jacob vidit consilium Dei. CXXIV. Ubi Jacob cum angelo luctatur. CXXV. Ubi Jacob Esau frater occurrit. CXXVI. Ubi filia Jacob rapta est. CXXVII. Ubi filii Jacob filios Sicem interfecerunt. CXXVIII. Ubi Jacob idola disperdit. CXXIX. Debbora mortua. CXXX. Deus ad Jacob in Bethel. CXXXI. Ubi Rachel moritur. CXXXII. Ruben cum uxore patris concubuit. CXXXIII. Nomina filiorum Jacob. CXXXIV. Jacob ad patrem venit. CXXXV. Isaach reddit [Supple spiritum ]. CXXXVI. Progenies Esau. CXXXVII. De Joseph. CXXXVIII. De Juda uxorem accipiente. CXXXIX. De Thamar. CXL. Joseph contra Dominam. CXLI. Joseph in carcerem. CXLII. Somnium Pharao. CXLIII. Ubi nati sunt filii Joseph Manasses et Efraym. CXLIV. Jacob ad frumentum ad Aegyptum mittit. CXLV. Joseph fratres agnoscit. CXLVI. Ubi filii Jacob reversi sunt ad patrem suum. CXLVII. Ubi iterum venerunt in Aegyptum filii Jacob ad Joseph. CXLVIII. Ubi Joseph fratres agnoscit. CXLIX. Eunti Jacob in Aegyptum Dominus visus est. CL. Ubi loquitur Jacob ad Pharao. CLI. Ubi Joseph Aegyptiis pro panibus. CLII. Ubi Jacob Joseph pro sepultura commonet jure. CLIII. Ubi Jacob filios Joseph benedicit. CLIV. Ubi Jacob filios suos duodecim benedicit. INCIPIT LIBER BRESITH Qui graece dicitur GENESIS. [ T. I, B. I, C. I, Cap. I.] In principio creavit Deus coelum et terram. Terra autem erat inanis et vacua, et tenebrae [ Vulg. addit erant] super faciem abyssi, et Spiritus Dei ferebatur super aquas. Dixitque Deus: Fiat lux. Et facta est lux. Et vidit Deus lucem quod esset bona: Et divisit Deus lucem ac tenebras [ Vulg. tenebris]. Appellavitque lucem Diem, et tenebras Noctem: Factumque est vespere et mane, dies unus. [B. II, C. II.] Dixit quoque Deus: Fiat firmamentum in medio aquarum, et dividat aquas ab aquis. Et fecit Deus firmamentum, divisitque aquas quae erant sub firmamento, ab his quae erant super firmamentum. Et factum est ita. Vocavitque Deus firmamentum, Coelum: et factum est vespere et mane, dies secundus. [B. III, C. III.] Dixit vero Deus: Congregentur aquae, quae sub coelo sunt, in locum unum, et appareat arida. Factumque est ita. Et vocavit Deus aridam Terram, congregationesque aquarum appellavit Maria. Et vidit Deus quod esset bonum. Et ait: Germinet terra herbam virentem et facientem semen, et lignum pomiferum faciens fructum juxta genus suum, cujus semen in semetipso sit super terram. Et factum est ita. Et protulit terra herbam virentem, et ferentem [ Vulg. facientem] semen juxta genus suum, lignumque faciens fructum, et habens unumquodque semen [ Vulg. sementem] secundum speciem suam. Et vidit Deus quod esset bonum. Factumque est vespere et mane, dies tertius. [B. IV, C. IV.] Dixit autem Deus: Fiant luminaria in firmamento coeli, ut [ Vulg. et] dividant diem ac noctem, et sint in signa, et tempora, et dies et annos, et [ Vulg. ut] luceant in firmamento coeli, et illuminent terram. Et factum est ita. Fecitque Deus duo magna luminaria: luminare majus, ut praeesset diei, et luminare minus, ut praeesset nocti, et stellas. Et posuit eas Deus in firmamento coeli, ut lucerent super terram, et praeessent diei ac nocti, et dividerent lucem ac tenebras. Et vidit Deus quod esset bonum. Et factum est vespere et mane, dies quartus. [B. V, C. V.] Dixit etiam Deus: Producant aquae reptile animae viventis, et volatile super terram sub firmamento coeli. Creavitque Deus cete grandia, et omnem animam viventem atque motabilem, quam produxerant aquae in species suas, et omne volatile secundum genus suum. Et vidit Deus quod esset bonum. Benedixitque eis, dicens: Crescite, et multiplicamini, et replete aquas maris: avesque multiplicentur super terram. Et factum est vespere et mane, dies quintus. [B. VI, C. VI.] Dixit quoque Deus: Producat terra animam viventem in genere suo, jumenta, et reptilia, et bestias terrae secundum species suas. Factumque est ita. Et fecit Deus bestias terrae juxta species suas, et jumenta et omne reptile terrae in genere suo. Et vidit Deus quod esset bonum, et ait: Faciamus hominem ad imaginem et similitudinem nostram, et praesit piscibus maris, et volatilibus coeli, et bestiis, universaeque terrae, omnique reptili quod movetur in terra. Et creavit Deus hominem ad imaginem suam: ad imaginem Dei creavit illum, masculum et feminam creavit eos. Benedixitque illis Deus, et ait: Crescite, et multiplicamini, et replete terram, et subjicite eam, et dominamini piscibus maris, et volatilibus coeli, et universis animantibus, quae moventur super terram. Dixitque Deus: Ecce dedi vobis omnem herbam afferentem semen super terram, et universa ligna quae habent in semetipsis sementem generis sui, ut sint vobis in escam, et cunctis animantibus terrae, omnique volucri coeli, et universis quae moventur in terra, et in quibus est anima vivens, ut habeant ad vescendum. Et factum est ita. Viditque Deus cuncta quae fecit [ Vulg. fecerat]. et erant valde bona. Et factum est vespere et mane, dies sextus.
[B. VII, C. VII, Cap. II] Igitur perfecti sunt coeli et terra, et omnis ornatus eorum. Complevitque Deus die septimo opus suum quod fecerat, et requievit die septimo ab universo opere quod patrarat. Et benedixit diei septimo, et sanctificavit illum: quia in ipso cessaverat ab omni opere suo quod creavit Deus ut faceret. [C. VIII.] Istae generationes [ Vulg. interserit sunt] coeli et terrae, quando creata sunt in die, quo fecit Dominus Deus coelum et terram: Et omne virgultum agri antequam oriretur in terra, omnemque herbam regionis priusquam germinaret: non enim pluerat Dominus Deus super terram, et homo non erat qui operaretur terram; sed fons ascendebat e terra, irrigans universam superficiem terrae. Formavit igitur Dominus Deus hominem de limo terrae, et inspiravit in faciem ejus spiraculum vitae, et factus est homo in animam viventem. Plantaverat autem Dominus Deus Paradisum voluptatis a principio, in quo posuit hominem quem formaverat. Produxitque Dominus Deus de humo omne lignum pulchrum visu, et ad vescendum suave: lignum etiam vitae in medio paradisi, lignumque scientiae boni et mali. Et fluvius egrediebatur de loco voluptatis ad irrigandum paradisum, qui inde dividitur in quatuor capita: Nomen uni Phison: ipse est qui circuit omnem terram Evila, ubi nascitur aurum. Et aurum terrae illius optimum est: ibique invenitur bdellium, et lapis onychinus. Et nomen fluvii secundi Gion [ Vulg. Gehon]: ipse est qui circuit omnem terram Aethiopiae. Nomen vero fluminis tertii, Tigris: ipse vadit contra Assyrios. Fluvius autem quartus, ipse est Euphrates. [C. IX.] Tulit ergo Dominus Deus hominem, et posuit eum in paradiso voluptatis, ut operaretur et custodiret illum: praecepitque ei dicens: Ex omni ligno paradisi comede: de ligno autem scientiae boni et mali ne comedas: in quocumque enim die comederis ex eo, morte morieris. Dixit quoque Dominus Deus: Non est bonum esse hominem solum: faciamus ei adjutorium simile sui [ Vulg. sibi]. [B. VIII.] Formatis igitur, Dominus Deus, de humo cunctis animantibus terrae, et universis volatilibus coeli, adduxit ea ad Adam, ut videret quid vocaret ea: omne enim quod vocavit Adam animae viventis, ipsum est nomen ejus. Appellavitque Adam nominibus suis cuncta animantia, et universa volatilia coeli, et omnes bestias terrae.
Adam [ Vulg. Adae] vero non inveniebatur adjutor similis ejus. Immisit ergo Dominus Deus soporem in Adam: cumque obdormisset, tulit unam de costis ejus, et replevit carnem pro ea. Et aedificavit Dominus Deus costam, quam tulerat de Adam, in mulierem, et adduxit eam ad Adam. Dixitque Adam: Hoc nunc, os ex ossibus meis, et caro de carne mea, haec vocabitur Virago, quoniam de viro sumpta est. Quamobrem relinquet homo patrem suum et matrem, et adhaerebit uxori suae, et erunt duo in carne una. [C. X.] Erant autem uterque nudi, Adam scilicet et uxor ejus, et non erubescebant. [CAP. III.]
Sed et serpens erat callidior cunctis animantibus terrae, quae fecerat Dominus Deus. Qui dixit ad mulierem: Cur praecepit vobis Deus ut non comederetis de omni ligno paradisi? Cui respondit mulier: De fructu lignorum, quae sunt in paradiso vescimur; de fructu vero ligni, quod est in medio paradisi, praecepit nobis Deus ne comederemus, et ne tangeremus illud, ne forte moriamur. Dixit autem serpens ad mulierem: Nequaquam morte moriemini. Scit enim Deus quod in quocumque die comederitis ex eo, aperientur oculi vestri, et eritis sicut dii, scientes bonum et malum. Vidit igitur mulier quod bonum esset lignum ad vescendum, et pulchrum oculis, aspectuque delectabile, et tulit de fructu illius, et comedit: deditque viro suo, qui comedit. Et aperti sunt oculi amborum, cumque cognovissent se esse nudos, consuerunt folia ficus, et fecerunt sibi perizomata. [C. XI.] Et cum audissent vocem Domini Dei deambulantis in paradiso ad auram post meridiem, abscondit se Adam et uxor ejus a facie Domini Dei in medio ligni paradisi. Vocavitque Dominus Deus Adam, et dixit ei: Ubi es? Qui ait: Vocem tuam audivi in paradiso, et timui eo quod nudus essem, et abscondi me. Cui dixit: Quis enim indicavit tibi quod nudus esses, nisi quod ex ligno de quo praeceperam tibi, ne comederes, comedisti? Dixitque Adam: Mulier quam dedisti sociam mihi, dedit mihi de ligno, et comedi. Et dixit Dominus Deus ad mulierem: Quare hoc fecisti? Quae respondit: Serpens decepit me, et comedi. [B. IX.] Et ait Dominus Deus ad serpentem: Quia fecisti hoc, maledictus es inter omnia animantia, et bestias terrae: super pectus tuum gradieris, et terram comedes cunctis diebus vitae tuae. Inimicitias ponam inter te et mulierem, et semen tuum et semen illius: ipse conteret caput tuum, et tu insidiaberis calcaneo ejus. Mulieri quoque dixit: Multiplicabo aerumnas tuas et conceptus tuos: in dolore paries filios, et sub viri potestate eris, et ipse dominabitur tui. Adae vero dixit: Quia audisti vocem uxoris tuae, et comedisti de ligno, ex quo praeceperam tibi, ne comederes, maledicta terra in opere tuo, in laboribus comedes eam [ Vulg. ex ea] cunctis diebus vitae tuae. Spinas et tribulos germinabit tibi, et comedes herbam terrae. In sudore vultus tui vesceris pane, donec revertaris in terram de qua sumptus es: quia pulvis es, et in pulverem reverteris. Et vocavit Adam nomen uxoris suae Eva: eo quod mater esset cunctorum viventium. [T. II, C. XII.] Fecit quoque Dominus Deus Adam [ Vulg. Adae] et uxori ejus tunicas pellicias, et induit eos, et ait: Ecce Adam factus est quasi unus ex nobis, sciens bonum et malum: nunc ergo ne forte mittat manum suam, et sumat etiam de ligno vitae, et comedat, et vivat in aeternum. Et emisit eum Dominus Deus de paradiso voluptatis, ut operaretur terram, de qua sumptus est. Ejecitque Adam, et collocavit ante paradisum voluptatis Cherubim et flammeum gladium atque versatilem, ad custodiendam viam ligni vitae.
[B. X, C. XIII, Cap. IV.] Adam vero cognovit Evam uxorem suam, quae concepit et peperit Cain, dicens: Possedi hominem per Deum. Rursumque peperit fratrem ejus Abel. Fuit autem Abel pastor ovium, et Cain agricola. Factum est autem post multos dies ut offerret Cain de fructibus terrae munera Domino. Abel quoque obtulit de primogenitis gregis sui, et de adipibus eorum, et respexit Dominus ad Abel, et ad munera ejus. Ad Cain vero, et ad munera illius non respexit: iratusque est Cain vehementer, et concidit vultus ejus. Dixitque Dominus ad eum: Quare iratus es? et cur concidit facies tua? Nonne si bene egeris, recipies? sin autem male, statim in foribus peccatum aderit? sed sub te erit appetitus ejus, et tu dominaberis illius. [C. XIV.] Dixitque Cain ad Abel fratrem suum: Egrediamur foras. Cumque essent in agro, consurrexit Cain adversus Abel fratrem suum, et interfecit eum. Et ait Dominus ad Cain: Ubi est Abel frater tuus? Qui respondit, Nescio. Num custos fratris mei sum? Dixitque ad eum: Quid fecisti? vox sanguinis fratris tui clamat ad me de terra. Nunc igitur maledictus eris super terram, quae aperuit os suum, et suscepit sanguinem fratris tui de manu tua. Cum operatus fueris eam, non dabit tibi fructus suos: vagus et profugus eris super terram. Dixitque Cain ad Dominum: Major est iniquitas mea, quam ut veniam merear. Ecce ejicis me hodie a facie terrae, et a facie tua abscondar, et ero vagus et profugus in terra: omnis igitur qui invenerit me, occidet me. Dixitque ei Dominus: Nequaquam ita fiet, sed omnis qui occiderit Cain, septuplum punietur. Posuitque Dominus Cain signum, ut non eum interficeret omnis qui invenisset eum. Egressusque Cain a facie Domini, habitavit in terra profugus ad orientalem plagam Edem. Cognovit autem Cain uxorem suam, quae concepit et peperit Enoch, et aedificavit civitatem, vocavitque nomen ejus ex nomine filii sui, Enoch. Porro Enoch genuit Irad, Irad genuit Maujael, et Maujael genuit Mathusael, et Mathusael genuit Lamech. Qui accepit duas uxores, nomen uni Ada, et nomen alteri Sella. Genuitque Ada Jabal, qui fuit Pater habitantium in tentoriis, atque pastorum. Et nomen fratris ejus Jubal: ipse fuit pater canentium cithara et organo. Sella quoque genuit Thubal Cain, qui fuit malleator, et faber in cuncta opera aeris et ferri. Soror vero Thubal Cain, Noema. Dixitque Lamech uxoribus suis, Adae et Sellae: Audite vocem meam, uxores Lamech, auscultate sermonem meum: quoniam occidi virum in vulnus meum, et adolescentulum in livorem meum. Septuplum ultio dabitur de Cain: de Lamech vero septuagies septies. [B. XI, C. XV.] Cognovit quoque adhuc [ Vulg. tac. adhuc] Adam uxorem suam, et peperit filium, vocavitque nomen ejus Seth, dicens: Posuit mihi Deus semen aliud pro Abel, quem occidit Cain. Sed et Seth natus est filius quem vocavit Enos: iste coepit invocare nomen Domini.
[C. XVI, Cap. V.] Hic est liber generationis Adam. In die qua creavit Deus hominem, ad similitudinem Dei fecit illum. Masculum et feminam creavit eos, et benedixit illis, et vocavit nomen eorum Adam, in die quo creati sunt. Vixit autem Adam centum triginta annis, et genuit ad imaginem et similitudinem suam, vocavitque nomen ejus Seth. Et facti sunt dies Adam. postquam genuit Seth, octingenti anni: genuitque filios et filias. Et factum est omne tempus quod vixit Adam anni nongenti triginta, et mortuus est. Vixit quoque Seth centum quinque annis, et genuit Enos. Vixitque Seth postquam genuit Enos, octingentis septem annis, genuitque filios et filias. Et facti sunt omnes dies Seth nongentorum duodecim annorum, et mortuus est. Vixit vero Enos nonaginta annis, et genuit Cainam. Post cujus ortum vixit octingentis quindecim annis, et genuit filios et filias. Factique sunt omnes dies Enos nongentorum quinque annorum, et mortuus est. Vixit quoque Cainan septuaginta annis, et genuit Malaleel. Et vixit Cainan postquam genuit Malaleel, octingentis quadraginta annis, genuitque filios et filias. Et facti sunt omnes dies Cainan nongenti decem anni, et mortuus est. Vixit autem Malaleel sexaginta quinque annis, et genuit Jared. Et vixit Malaleel postquam genuit Jared, octingentis triginta annis, et genuit filios et filias. Et facti sunt omnes dies Malaleel octingenti nonaginta quinque anni, et mortuus est. Vixitque Jared centum sexaginta duobus annis, et genuit Enoch. Et vixit Jared postquam genuit Enoch, octingentis annis, et genuit filios et filias. Et facti sunt omnes dies Jared nongenti sexaginta duo anni, et mortuus est. [C. XVII.] Porro Enoch vixit sexaginta quinque annis, et genuit Mathusalam, et ambulavit Enoch cum Deo postquam genuit Mathusalam, trecentis annis, et genuit filios et filias. Et facti sunt omnes dies Enoch trecenti sexaginta quinque anni. Ambulavitque cum Deo, et non apparuit: quia tulit eum Deus. Vixit quoque Mathusala centum octoginta septem annis, et genuit Lamech. Et vixit Mathusala, postquam genuit Lamech, septingentis octoginta duobus annis, et genuit filios et filias. Et facti sunt omnes dies Mathusalae nongenti sexaginta novem anni, et mortuus est. Vixit autem Lamech centum octoginta duobus annis, et genuit filium, vocavitque nomen ejus Noe, dicens: Iste consolabitur nos ab operibus manuum nostrarum, in terra cui maledixit Dominus. Vixitque Lamech postquam genuit Noe, quingentis nonaginta quinque annis, et genuit filios et filias. Et facti sunt omnes dies Lamech septingenti septuaginta septem anni, et mortuus est.
[T. III, B. XII, C. XVIII, Cap. VI.] Noe vero cum quingentorum esset annorum, genuit Sem, Cham et Japheth. Cumque coepissent homines multiplicari super terram, et filias procreassent, videntes filii Dei filias hominum quod essent pulchrae, acceperunt sibi uxores ex omnibus, quas elegerant. Dixitque Deus: Non permanebit spiritus meus in homine in aeternum, quia caro est: eruntque dies illius centum viginti annorum. Gigantes autem erant super terram in diebus illis; postquam enim ingressi sunt filii Dei ad filias hominum, illaeque genuerunt, isti sunt potentes a saeculo viri famosi. Videns autem Deus quod multa malitia hominum esset in terra, et cuncta cogitatio cordis intenta esset ad malum omni tempore, poenituit eum quod hominem fecisset in terra. Et tactus dolore cordis intrinsecus: Delebo, inquit, hominem, quem creavi a facie terrae, ab homine usque ad animantia, a reptili usque ad volucres coeli: poenitet enim me fecisse eos. [C. XIX.] Noe vero invenit gratiam coram Domino. Hae [ Vulg. addit sunt] generationes Noe: Noe vir justus atque perfectus fuit in generationibus suis, cum Deo ambulavit. Et genuit tres filios Sem, Cham, et Japheth: corrupta est autem terra coram Deo, et repleta est iniquitate. Cumque vidisset Deus terram esse corruptam (omnis quippe caro corruperat viam suam super terram) dixit ad Noe: Finis universae carnis venit coram me, repleta est terra iniquitate a facie eorum, et ego disperdam eos cum terra. Fac tibi arcam de lignis laevigatis, mansiunculas in arca facies, et bitumine linies intrinsecus et extrinsecus. Et sic facies eam: Trecentorum cubitorum erit longitudo arcae, quinquaginta cubitorum latitudo, et triginta cubitorum altitudo illius. Fenestram in arca facies, et in cubito consummabis summitatem ejus: ostium autem arcae pones ex latere deorsum, coenacula, et tristega facies in ea. Ecce ego adducam diluvii aquas super terram, ut interficiam omnem carnem, in qua spiritus vitae est subter coelum: [ Vulg. add. et] universa quae in terra sunt consummentur. Ponamque foedus meum tecum, et ingredieris arcam tu, et filii tui, uxor tua, et uxores filiorum tuorum tecum. Et ex cunctis animantibus universae carnis bina induces in arcam, ut vivant tecum, masculini sexus et feminini. De volucribus juxta genus suum, et de jumentis in genere suo, et ex omni reptili terrae secundum genus suum: bina de omnibus ingredientur tecum, ut possint vivere. Tolles igitur tecum ex omnibus escis, quae mandi possunt, et comportabis apud te, et erunt tam tibi quam illis in cibum. Fecit ergo Noe omnia quae praeceperat illi Deus.
[Cap. VII.] Dixitque Dominus ad eum: Ingredere tu, et omnis domus tua in arcam, te enim vidi justum coram me in generatione hac. Ex omnibus animantibus mundis tolle septena et septena, masculum et feminam; de animantibus vero non mundis duo et duo, masculum et feminam. Sed et de volatilibus coeli septena et septena, masculum et feminam, ut salvetur semen super faciem universae terrae. Adhuc enim et post dies septem ego pluam super terram quadraginta diebus et quadraginta noctibus, et delebo omnem substantiam quam feci, de superficie terrae. Fecit ergo Noe omnia quae mandaverat ei Dominus. Eratque sexcentorum annorum quando diluvii aquae inundaverunt super terram. [C. XX.] Et ingressus est Noe et filii ejus, uxor ejus et uxores filiorum ejus cum eo, in arcam propter aquas diluvii. De animantibus quoque mundis et immundis, et de volucribus, et ex omni quod movetur super terram, duo et duo ingressa sunt ad Noe in arcam, masculus et femina, sicut praeceperat Deus Noe. Cumque transissent septem dies, aquae diluvii inundaverunt super terram. Anno sexcentesimo vitae Noe, mense secundo, septimo decimo die mensis, rupti sunt omnes fontes abyssi magnae, et cataractae coeli apertae sunt, et facta est pluvia super terram quadraginta diebus et quadraginta noctibus. In articulo diei illius ingressus est Noe, et Sem, et Cham, et Japheth, filii ejus, uxor illius, et tres uxores filiorum ejus cum eis, in arcam: ipsi et omne animal secundum genus suum, universaque jumenta in genere suo, et omne quod movetur super terram in genere suo, cunctumque volatile secundum genus suum, universae aves, omnesque volucres, ingressae sunt ad Noe in arcam; bina et bina ex omni carne, in qua erat spiritus vitae. Et quae ingressa sunt, masculus et femina ex omni carne introierunt, sicut praeceperat ei Deus: et inclusit eum Dominus de foris. Factumque est diluvium quadraginta diebus super terram: et multiplicatae sunt aquae, et elevaverunt arcam in sublime a terra. Vehementer enim inundaverunt: et omnia repleverunt in superficie terrae: porro arca ferebatur super aquas. Et aquae praevaluerunt nimis super terram: opertique sunt omnes montes excelsi sub universo coelo. Quindecim cubitis altior fuit aqua super montes, quos operuerat. Consumptaque est omnis caro quae movebatur super terram, volucrum, animantium, bestiarum, omniumque reptilium, quae reptant super terram: universi homines, et cuncta, in quibus spiraculum vitae est in terra, mortua sunt. Et delevit omnem substantiam, quae erat super terram, ab homine usque ad pecus, tam reptile quam volucres coeli: et deleta sunt de terra: remansit autem solus Noe, et qui cum eo erant in arca. Obtinueruntque aquae terram centum quinquaginta diebus.
[T. IV, C. XXI, Cap. VIII.] Recordatus autem Deus Noe, cunctorumque animantium, et omnium jumentorum, quae erant cum eo in arca, adduxit spiritum super terram, et imminutae sunt aquae. Et clausi sunt fontes abyssi, et cataractae coeli: et prohibitae sunt pluviae de coelo. Reversaeque sunt aquae de terra euntes et redeuntes: et coeperunt minui post centum quinquaginta dies. Requievitque arca mense septimo, vigesima septima die mensis, super montes Armeniae. At vero aquae ibant et decrescebant usque ad decimum mensem: decimo enim mense, prima die mensis apparuerunt cacumina montium. Cumque transissent quadraginta dies, aperiens Noe fenestram arcae, quam fecerat, dimisit corvum: qui egrediebatur, et revertebatur, donec siccarentur aquae super terram. Emisit quoque columbam post eum, ut videret si jam cessassent aquae super faciem terrae. Quae cum non invenisset ubi requiesceret pes ejus, reversa est ad eum in arcam: aquae enim erant super universam terram: extenditque manum, et apprehensam intulit in arcam. Exspectatis autem ultra septem diebus aliis, rursum dimisit columbam ex arca. At illa venit ad eum ad vesperam, portans ramum olivae virentibus foliis in ore suo. Intellexit ergo Noe quod cessassent aquae super terram. Exspectavitque nihilominus septem alios dies: et emisit columbam, quae non est reversa ultra ad eum. [C. XXII.] Igitur sexcentesimo primo anno, primo mense, prima die mensis, imminutae sunt aquae super terram: et aperiens Noe tectum arcae, aspexit, viditque quod exsiccata esset superficies terrae. Mense secundo septima et vigesima die mensis, arefacta est terra. [B. XIII.] Locutus est autem Deus ad Noe, dicens: Egredere de arca, tu et uxor tua, filii tui, et uxores filiorum tuorum tecum: cuncta animantia quae sunt apud te, ex omni carne, tam in volatilibus quam in bestiis et universis reptilibus quae reptant super terram, educ tecum, et ingredimini super terram: crescite et multiplicamini super eam. Egressus est ergo Noe, et filii ejus, uxor illius, et uxores filiorum ejus, cum eo. Sed et omnia animantia, jumenta, et reptilia quae reptant super terram, secundum genus suum, de arca egressa sunt. [T. V.] Aedificavit autem Noe altare Domino, et tollens de cunctis pecoribus et volucribus mundis, obtulit holocausta super altare. Odoratusque est Dominus odorem suavitatis, et ait ad eum: Nequaquam ultra maledicam terrae propter homines: sensus enim et cogitatio humani cordis in malum prona sunt ab adolescentia sua; non igitur ultra percutiam omnem animam viventem, sicut feci. Cunctis diebus terrae, sementis et messis, frigus et aestus, aestas et hyems, nox et dies non requiescent.
[C. XXIII, Cap. IX.] Benedixitque Deus Noe et filiis ejus. Et dixit ad eos: Crescite et multiplicamini, et implete [ Vulg. replete] terram. Et terror vester ac tremor sit super cuncta animalia terrae, et super omnes volucres coeli, cum universis quae moventur in terra [ Vulg. super terram], omnes pisces maris manui vestrae traditi sunt. Et omne quod movetur et vivit, erit vobis in cibum, quasi olera virentia tradidi vobis omnia: Excepto, quod carnem cum sanguine comedetis. Sanguinem enim animarum vestrarum requiram de manu cunctarum bestiarum, et de manu hominis, de manu viri et fratris ejus, requiram animam hominis. Quicumque effuderit humanum sanguinem, fundetur sanguis illius, ad imaginem quippe Dei factus est homo. Vos autem crescite et multiplicamini, et ingredimini super terram, et implete eam. [C. XXIV.] Haec quoque dixit Deus ad Noe et ad filios ejus cum eo. Ecce ego statuam pactum meum vobiscum, et cum semine vestro post vos: et ad omnem animam viventem, quae est vobiscum, tam in volucribus quam in jumentis et pecudibus terrae cunctis, quae egressa sunt de arca, et universis bestiis terrae. Statuam pactum meum vobiscum, et nequaquam ultra interficietur omnis caro ab aquis diluvii, neque erit deinceps diluvium dissipans terram. Dixitque Deus: Hoc signum foederis quod do inter me et vos, et ad omnem animam viventem, quae est vobiscum in generationes sempiternas. Arcum meum ponam in nubibus, et erit signum foederis inter me et inter terram. Cumque obduxero nubibus coelum, apparebit arcus meus in nubibus: et recordabor foederis mei vobiscum, et cum omni anima vivente quae carnem vegetat: et non erunt ultra aquae diluvii ad delendam universam carnem. Eritque arcus in nubibus, et videbo illum, et recordabor foederis sempiterni, quod pactum est inter Deum et inter omnem animam viventem universae carnis quae est super terram. Dixitque Deus Noe: Hoc erit signum foederis, quod constitui inter me et inter omnem carnem super terram. [B. XIV, C. XXV.] Erant igitur filii Noe, qui egressi sunt de arca, Sem, Cham, et Japheth: porro Cham ipse est pater Chanaan. Tres isti sunt filii Noe: et ab his disseminatum est omne hominum genus super universam terram. Coepitque Noe vir agricola exercere terram, et plantavit vineam. Bibensque vinum inebriatus est, et nudatus in tabernaculo suo. Quod cum vidisset Cham pater Chanaan, verenda scilicet patris sui esse nudata, nuntiavit duobus fratribus suis foras. At vero Sem et Japheth pallium imposuerunt humeris suis, et incedentes retrorsum, operuerunt verenda patris sui: faciesque eorum aversae erant, et patris virilia non viderunt. Evigilans autem Noe ex vino, cum didicisset quae fecerat ei filius suus minor, ait: Maledictus Chanaan, servus servorum erit fratribus suis. Dixitque: Benedictus Dominus Deus Sem, sit Chanaan servus ejus. Dilatet Deus Japheth, et habitet in tabernaculis Sem, sitque Chanaan servus ejus. [C. XXVI.] Vixit autem Noe post diluvium trecentis quinquaginta annis. Et impleti sunt omnes dies ejus nongentorum quinquaginta annorum, et mortuus est.
[T. VI, B. XV, Cap. X.] Hae generationes filiorum Noe, Sem, Cham et Japheth: natique sunt eis filii post diluvium. Filii Japheth: Gomer, et Magog, et Madai, et Javan, et Thubal, et Mosoch, et Thiras. Porro filii Gomer: Ascenez et Riphath et Thogorma. Filii autem Javan: Elisa et Tharsis, Cetthim, et Dodanim. Ab his divisae sunt insulae gentium in regionibus suis: unusquisque secundum linguam suam et familias suas in nationibus suis. Filii autem Cham: Chus et Mesraim, et Phuth, et Chanaan. Filii Chus: Saba, et Evila, et Sabatha, et Regma, et Sabathaca. Filii Regma: Saba, et Dadan. Porro Chus genuit Nemrod: ipse coepit esse potens in terra, et erat robustus venator coram Domino. Ob hoc exivit proverbium: Quasi Nemrod robustus venator coram Domino. Fuit autem principium regni ejus Babylon, et Arach, et Achad, et Challane, in terra Sennaar. De terra illa egressus est Assur, et aedificavit Nineven, et plateas civitatis, et Chale. Resen quoque inter Nineven et Chale: haec est civitas magna. At vero Mesraim genuit Ludim, et Anamim, et Laabim: Nephtuim, et Phetrusim, et Chasluim, de quibus egressi sunt Philisthiim et Chaphturim. Chanaan autem genuit Sidonem primogenitum suum, Ethaeum, et Jebusaeum, et Amorrhaeum, Gergesaeum, Evaeum, et Aracaeum: Sinaeum, et Aradium, Samaraeum, et Amathaeum: et post haec disseminati sunt populi Chananaeorum. Factique sunt termini Chanaan venientibus a Sidone Geraram usque Gazam, donec ingrediaris Sodomam et Gomorram, et Adamam, et Seboim, usque Lesa. Hi filii Cham in cognationibus, et linguis, et generationibus, terrisque et gentibus suis. De Sem quoque nati sunt, patre omnium filiorum Heber, fratre Japhet majore. Filii Sem: Aelam et Assur, et Arphaxad, et Lud, et Aram. Filii Aram: Hus, et Hul et Gether, et Mes. At vero Arphaxad genuit Sale, de quo ortus est Heber. Natique sunt Heber filii duo, nomen uni Phaleg, eo quod in diebus ejus divisa sit terra et nomen fratris ejus Jectan: Qui Jectan genuit Elmodad, et Saleph, et Asarmoth, Jare, et Aduram, et Uzal, et Decla, et Ebal, et Abimael, Saba, et Ophir, et Evila, et Jobab; omnes isti filii Jectan. Et facta est habitatio eorum de Messa pergentibus usque Sephar montem orientalem. Isti filii Sem, secundum cognationes, et linguas, et regiones, in gentibus suis. Hae familiae Noe juxta populos et nationes suas. Ab his divisae sunt gentes in terra post diluvium.
[B. XVI, C. XXVII, Cap. XI.] Erat autem terra labii unius, et sermonum eorumdem. Cumque proficiscerentur de oriente, invenerunt campum in terra Sennaar, et habitaverunt in eo. Dixitque alter ad proximum suum: Venite, faciamus lateres, et coquamus eos igni. Habueruntque lateres pro saxis, et bitumen pro caemento: et dixerunt: Venite, faciamus nobis civitatem et turrim, cujus culmen pertingat ad coelum: et celebremus nomen nostrum antequam dividamur in universas terras. Descendit autem Dominus ut videret civitatem et turrim, quam aedificabant filii Adam, et dixit: Ecce, unus est populus, et unum labium omnibus: coeperuntque hoc facere, nec desistent a cogitationibus suis, donec eas opere compleant. Venite igitur, descendamus et confundamus ibi linguam eorum, ut non audiat unusquisque vocem proximi sui. Atque ita divisit eos Dominus ex illo loco in universas terras, et cessaverunt aedificare civitatem. Et idcirco vocatum est nomen ejus Babel, quia ibi confusum est labium universae terrae: et inde dispersit eos Dominus super faciem cunctarum regionum. Hae sunt generationes Sem: Sem centum erat annorum quando genuit Arphaxad, biennio post diluvium. Vixitque Sem postquam genuit Arphaxad, quingentis annis: et genuit filios et filias. Porro Arphaxad vixit triginta quinque annis, et genuit Sale. Vixitque Arphaxad postquam genuit Sale, quadringentis tribus annis [ Ita cod. ms. S. German. n. 3, Heb. Syr. et Arab. At vero Sam. editi Latini et mss. plurimi libri legunt 303], et genuit filios et filias. Sale quoque vixit triginta annis, et genuit Heber. Vixitque Sale postquam genuit Heber, quadringentis [ Vulg. quadraginta] tribus annis, et genuit filios et filias. Vixit autem Heber triginta quatuor annis, et genuit Phaleg. Et vixit Heber postquam genuit Phaleg, quadringentis triginta annis: et genuit filios et filias. Vixit quoque Phaleg triginta annis, et genuit Reu. Vixitque Phaleg postquam genuit Reu, ducentis novem annis: et genuit filios et filias. Vixit autem Reu triginta duobus annis, et genuit Sarug. Vixit quoque Reu postquam genuit Sarug, ducentis septem annis, et genuit filios et filias. Vixit vero Sarug triginta annis, et genuit Nahor. Vixitque Sarug postquam genuit Nahor, ducentis annis, et genuit filios et filias. Vixit autem Nahor viginti novem annis, et genuit Thare. Vixitque Nahor postquam genuit Thare, centum decem et novem annis: et genuit filios et filias. Vixitque Thare septuaginta annis, et genuit Abram, et Nahor, et Aran. [C. XXV, 121.] Hae sunt autem generationes Thare: Thare genuit Abram, et Nahor, et Aran. Porro Aran genuit Lot. Mortuusque est Aran ante Thare patrem suum in terra nativitatis suae in Ur Chaldaeorum. Duxerunt autem Abram et Nahor uxores: nomen uxoris Abram, Sarai, et nomen uxoris Nahor, Melcha, filia Aran, patris Melchae et patris Ieschae. Erat autem Sarai sterilis, nec habebat liberos. Tulit itaque Thare Abram filium suum, et Lot filium Aran, filium filii sui, et Sarai nurum suam, uxorem Abram filii sui, et eduxit eos de Ur Chaldaeorum, ut irent in terram Chanaan: veneruntque usque Haran, et habitaverunt ibi. Et facti sunt dies Thare ducentorum quinque annorum, et mortuus est in Haran.
[T. VII, B. XVII, C. XXIX, Cap. XII.] Dixit autem Dominus ad Abram: Egredere de terra tua, et de cognatione tua, et de domo patris tui, [ Vulg. add. et veni] in terram quam monstrabo tibi. Faciamque te in gentem magnam, et benedicam tibi, et magnificabo nomen tuum, erisque benedictus. Benedicam benedicentibus tibi, et maledicam maledicentibus tibi, atque in te benedicentur universae cognationes terrae. Egressus est itaque Abram sicut praeceperat ei Dominus: et ivit cum eo Lot. Septuaginta quinque annorum erat Abram cum egrederetur de Haran. Tulitque Sarai uxorem suam, et Lot filium fratris sui, universamque substantiam quam possederant, et animas quas fecerant in Haran. [C. XXX.] Et egressi sunt ut irent in terram Chanaan. Cumque venissent in eam, pertransivit Abram terram usque ad locum Sichem, usque ad convallem illustrem: Chananaeus autem tunc erat in terra. [B. XVIII.] Apparuitque Dominus Abram, et dixit ei: Semini tuo dabo terram hanc. Qui aedificavit ibi altare Domino, qui apparuerat ei. Et inde transgrediens ad montem, qui erat contra orientem Bethel, tetendit ibi tabernaculum suum, ab occidente habens Bethel, et ab oriente Al: aedificavit quoque ibi altare Domino, et invocavit nomen ejus. Perrexitque Abram vadens, et ultra progrediens ad meridiem. Facta est autem fames in terra: descenditque Abram in Aegyptum, ut peregrinaretur ibi: praevaluerat enim fames in terra. Cumque prope esset, ut ingrederetur Aegyptum, dixit Sarai uxori suae: Novi quod pulchra sis mulier: et quod cum viderint te Aegyptii, dicturi sunt: Uxor ipsius est: et interficient me, et te reservabunt. Dic ergo, obsecro te, quod soror mea sis: ut bene sit mihi propter te, et vivat anima mea ob gratiam tui. Cum itaque ingressus esset Abram Aegyptum, viderunt Aegyptii mulierem quod esset pulchra nimis. Et nuntiaverunt principes Pharaoni, et laudaverunt eam apud illum: et sublata est mulier in domum Pharaonis. Abram vero bene usi sunt propter illam: fueruntque ei oves, et boves, et asini, et servi, et famulae, et asinae, et cameli. Flagellavit autem Dominus Pharaonem plagis maximis, et domum ejus, propter Sarai uxorem Abram. Vocavitque Pharao Abram, et dixit ei: Quidnam est, quod fecisti mihi? quare non indicasti quod uxor tua esset? Quam ob causam, dixisti esse sororem tuam, ut tollerem eam mihi in uxorem? Nunc igitur ecce conjux tua, accipe eam, et vade. Praecepitque Pharao super Abram viris: et deduxerunt eum, et uxorem illius, et omnia quae habebat.
[B. XIX, Cap. XIII.] Ascendit ergo Abram de Aegypto, ipse et uxor ejus, et omnia quae habebat, et Lot cum eo, ad Australem plagam. Erat autem dives valde in possessione argenti et auri. Reversusque est per iter, quo venerat, a meridie in Bethel, usque ad locum ubi prius fixerat tabernaculum inter Bethel et Ai, in loco altaris quod fecerat prius, et invocavit ibi nomen Domini. Sed et Lot qui erat cum Abram, fuerunt greges ovium, et armenta, et tabernacula. Nec poterat eos capere terra, ut habitarent simul: erat quippe substantia eorum multa, et non quibant habitare communiter. Unde et facta est rixa inter pastores gregum Abram et Lot. Eo autem tempore Chananaeus et Pherezaeus habitabant in terra illa. Dixit ergo Abram ad Lot: Ne, quaeso, sit jurgium inter me et te, et inter pastores meos et pastores tuos: fratres enim sumus. Ecce universa terra coram te est: recede a me, obsecro: si ad sinistram ieris, ego dexteram tenebo: si tu dexteram elegeris, ego ad sinistram pergam. Elevatis itaque Lot oculis, vidit omnem circa regionem Jordanis, quae universa irrigabatur, antequam subverteret Dominus Sodomam et Gomorrham, sicut paradisus Domini, et sicut Aegyptus venientibus in Segor. Elegitque sibi Lot regionem circa Jordanem, et recessit ab Oriente, divisique sunt alterutrum a fratre suo. Abram habitavit in terra Chanaam: Lot vero moratus est in oppidis, quae erant circa Jordanem, et habitavit in Sodomis. Homines autem Sodomitae pessimi erant, et peccatores coram Domino nimis. [B. XX, C. XXXI.] Dixitque Dominus ad Abram, postquam divisus est Lot ab eo: Leva oculos tuos, et vide a loco, in quo nunc es, ad aquilonem et ad meridiem, ad orientem et ad occidentem. Omnem terram, quam conspicis, tibi dabo et semini tuo usque in sempiternum. Faciamque semen tuum sicut pulverem terrae: si quis potest hominum numerare pulverem terrae, semen quoque tuum numerare poterit. Surge et perambula terram in longitudinem et in latitudinem suam, quia tibi daturus sum eam. Movens igitur Abram tabernaculum suum, venit et habitavit juxta convallem Mamre, quae est in Hebron: aedificavitque ibi altare Domino.
[T. VIII, C. XXXII, Cap. XIV.] Factum est autem in illo tempore, ut Amraphel, Rex Sennaar, et Arioch rex Ponti, et Chodorlahomor, rex Elamitarum, et Thadal, rex Gentium, inirent bellum contra Bara, regem Sodomorum, et contra Bersa, regem Gomorrhae, et contra Sennaab, regem Adamae, et contra Semeber, regem Seboim, contraque regem Balae, ipsa est Segor. Omnes hi convenerunt in vallem Silvestrem, quae nunc est mare salis. Duodecim enim annis servierant Chodorlahomor, et tertio decimo anno recesserunt ab eo. Igitur anno quartodecimo venit Chodorlahomor, et reges qui erant cum eo: percusseruntque Raphaim in Astaroth Carnaim, et Zuzim cum eis, et Emim in Save Cariathaim, et Horrhaeos in montibus Seir, usque ad Campestria Pharan, quae est in solitudine. Reversique sunt, et venerunt ad fontem Mesphat, ipsa est Cades: et percusserunt omnem regionem Amalecitarum, et Ammorhaeum qui habitabat in Asason Thamar. Et egressi sunt rex Sodomorum et rex Gomorrhae, rexque Adamae, et rex Seboim, nec non et rex Balae, quae est Segor: et direxerunt aciem contra eos in valle Silvestri, scilicet adversum Chodorlahomor, regem Elamitarum, et Thadal, regem Gentium, et Amraphel, regem Sennaar, et Arioch, regem Ponti: quatuor reges adversus quinque. Vallis autem Silvestris habebat puteos multos bituminis. Itaque rex Sodomorum et Gomorrhae terga verterunt, cecideruntque ibi, et qui remanserant, fugerunt ad montem. Tulerunt autem omnem substantiam Sodomorum et Gomorrhae, et universa quae ad cibum pertinent, et abierunt: necnon et Lot et substantiam ejus, filium fratris Abram, qui habitabat in Sodomis. Et ecce unus qui evaserat, nuntiavit Abram Hebraeo, qui habitabat in convalle Mamre Amorrhaei, fratris Escol, et fratris Aner: hi enim pepigerant foedus cum Abram. Quod cum audisset Abram, captum videlicet Lot fratrem suum, numeravit expeditos vernaculos suos trecentos decem et octo, et persecutus est eos usque Dan. Et divisis sociis, irruit super eos nocte: percussitque eos, et persecutus est eos usque Hoba, quae est ad laevam Damasci. Reduxitque omnem substantiam, et Lot fratrem suum cum substantia illius, mulieres quoque et populum. Egressus est autem rex Sodomorum in occursum ejus, postquam reversus est a caede Chodorlahomor et regum qui cum eo erant in valle Save, quae est vallis regis. At vero Melchisedec, rex Salem, proferens panem et vinum (erat enim sacerdos Dei altissimi), benedixit ei, et ait: Benedictus Abram Deo excelso, qui creavit coelum et terram, et benedictus Deus excelsus, quo protegente, hostes in manibus tuis sunt. Et dedit ei decimas ex omnibus. Dixit autem rex Sodomorum ad Abram: Da mihi animas, caetera tolle tibi. Qui respondit ei: Levo manum meam ad Dominum Deum excelsum, possessorem coeli et terrae, quod a filo subtegminis usque ad corrigiam caligae, non accipiam ex omnibus quae tua sunt, ne dicas: Ego ditavi Abram: exceptis his quae comederunt juvenes, et partibus virorum qui venerunt mecum, Aner, Escol, et Mamre; isti accipient partes suas.
[T. IX, B. XXI, C. XXXIII, Cap. XV.] His ita transactis, factus est sermo Domini ad Abram per visionem, dicens: Noli timere, Abram: ego protector tuus sum, et merces tua magna nimis: Dixitque Abram, Domine Deus, quid dabis mihi? ego vadam absque liberis, et filius procuratoris domus meae, iste Damascus Eliezer. Addiditque Abram: Mihi autem non dedisti semen, et ecce vernaculus meus, haeres meus erit. Statimque sermo Domini factus est ad eum, dicens: Non erit hic haeres tuus, sed qui egredietur de utero tuo, ipsum habebis haeredem. Eduxitque eum foras, et ait illi: Suspice coelum, et numera stellas, si potes. Et dixit ei: Sic erit semen tuum. Credidit Domino, et reputatum est illi ad justitiam. Dixitque ad eum: Ego Dominus qui eduxi te de Ur Chaldaeorum, ut darem tibi terram istam, et possideres eam. At ille ait: Domine Deus, unde scire possum, quod possessurus sim eam? Et respondens Dominus: Sume, inquit, mihi vaccam triennem, et capram trimam, et arietem annorum trium, turturem quoque et columbam. Qui tollens universa haec, divisit ea per medium, et utrasque partes contra se altrinsecus posuit: aves autem non divisit. Descenderuntque volucres super cadavera, et abigebat eas Abram. Cumque sol occumberet, sopor irruit super Abram, et horror magnus, et tenebrosus invasit eum. Dictumque est ad eum: Scito praenoscens quod peregrinum futurum sit semen tuum in terra non sua, et subjicient eos servituti, et affligent quadringentis annis. Verumtamen gentem, cui servituri sunt, ego judicabo, et posthaec egredientur cum magna substantia. Tu autem ibis ad patres tuos in pace, sepultus in senectute bona. Generatione autem quarta revertentur huc: necdum enim completae sunt iniquitates Amorrhaeorum usque ad praesens tempus. Cum ergo occubuisset sol, facta est caligo tenebrosa, et apparuit clibanus fumans, et lampas ignis transiens inter divisiones illas. In die illo pepigit Dominus cum Abram foedus, dicens: Semini tuo dabo terram hanc a fluvio Aegypti usque ad fluvium magnum Euphratem. Cinaeos, et Cenezaeos, et Cedmonaeos, et Ethaeos, et Pherezaeos, Raphaim quoque, et Amorrhaeos, et Chananaeos, et Gergesaeos, et Jebusaeos.
[T. X, Cap. XVI.] Igitur Sarai, uxor Abram, non genuerat liberos; sed habens ancillam Aegyptiam nomine Agar, dixit marito suo: Ecce conclusit me Dominus, ne parerem, ingredere ad ancillam meam, si forte saltem ex illa suscipiam filios. Cumque ille acquiesceret deprecanti, tulit Agar Aegyptiam ancillam suam, post annos decem quam habitare coeperant in terra Chanaan, et dedit eam viro suo uxorem. Qui ingressus est ad eam. At illa concepisse se videns, despexit dominam suam. Dixitque Sarai ad Abram: Inique agis contra me: ego dedi ancillam meam in sinum tuum, quae videns quod conceperit, despectui me habet: judicet Dominus inter me et te. Cui respondens Abram: Ecce, ait, ancilla tua in manu tua est, utere ea ut libet. Affligente igitur eam Sarai, fugam iniit. Cumque invenisset illam angelus Domini juxta fontem aquae in solitudine, qui [ Vulg. quae] est in via Sur, dixit ad illam: Agar ancilla Sarai, unde venis? et quo vadis? quae respondit: A facie Sarai dominae meae ego fugio. Dixitque ei angelus Domini: Revertere ad dominam tuam, et humiliare sub manu ipsius. Et rursum: Multiplicans, inquit, multiplicabo semen tuum, et non numerabitur prae multitudine. Ac deinceps: Ecce, ait, concepisti, et paries filium: vocabisque nomen ejus Ismael, eo quod audierit Dominus afflictionem tuam. Hic erit ferus homo, manus ejus contra omnes, et manus omnium contra eum, et e regione universorum fratrum suorum figet tabernacula. Vocavit autem nomen Domini qui loquebatur ad eam: Tu, Deus, qui vidisti me. Dixit enim: Profecto hic vidi posteriora videntis me. Propterea appellavit puteum illum, Puteum viventis et videntis me. Ipse est inter Cades et Barad. Peperitque Agar Abrae filium: qui vocavit nomen ejus Ismael. Octoginta et sex annorum erat Abram, quando peperit ei Agar Ismaelem.
[B. XXII, C. XXXIV, Cap. XVII.] Postquam vero nonaginta et novem annorum esse coeperat, apparuit ei Dominus: dixitque ad eum: Ego Deus omnipotens, ambula coram me, et esto perfectus. Ponamque foedus meum inter me et te, et multiplicabo te vehementer nimis. Cecidit Abram pronus in faciem. Dixitque ei Deus: Ego sum, et pactum meum tecum, erisque pater multarum gentium. Nec ultra vocabitur nomen tuum Abram: sed appellaberis Abraham, quia patrem multarum gentium constitui te. Faciamque te crescere vehementissime, et ponam te in gentibus, regesque ex te egredientur. Et statuam pactum meum inter me et te, et inter semen tuum post te in generationibus suis, foedere sempiterno: ut sim Deus tuus, et seminis tui post te. Daboque tibi et semini tuo terram peregrinationis tuae, omnem terram Chanaan in possessionem aeternam, eroque Deus eorum. [T. XI.] Dixit iterum Deus ad Abraham: Et tu ergo custodies pactum meum, et semen tuum post te in generationibus suis. Hoc est pactum meum quod observabitis inter me et vos, et semen tuum post te: Circumcidetur ex vobis omne masculinum, et circumcidetis carnem praeputii vestri, ut sit in signum foederis inter me et vos. Infans octo dierum circumcidetur in vobis, omne masculinum in generationibus vestris, tam vernaculus, quam emptitius circumcidetur, et quicumque non fuerit de stirpe vestra: eritque pactum meum in carne vestra in foedus aeternum. Masculus, cujus praeputii caro circumcisa non fuerit, delebitur anima illa de populo suo: quia pactum meum irritum fecit. Dixit quoque Deus ad Abraham: Sarai uxorem tuam non vocabis Sarai, sed Saram. Et benedicam ei, et ex illa dabo tibi filium cui benedicturus sum, eritque in nationes, et reges populorum orientur ex eo. Cecidit Abraham in faciem suam, et risit, dicens in corde suo: Putasne, centenario nascetur filius? et Sara nonagenaria pariet? Dixitque ad Deum: Utinam Ismael vivat coram te. Et ait Deus ad Abraham: Sara, uxor tua, pariet tibi filium, vocabisque nomen ejus Isaac, et constituam pactum meum illi in foedus sempiternum, et semini ejus post eum. Super Ismael quoque exaudivi te: ecce, benedicam ei, et augebo, et multiplicabo eum valde, duodecim duces generabit, et faciam illum in gentem magnam. Pactum vero meum statuam ad Isaac, quem pariet tibi Sara tempore isto in anno altero. Cumque finitus esset sermo loquentis cum eo, ascendit Deus ab Abraham. Tulit autem Abraham Ismaelem, filium suum, et omnes vernaculos domus suae, universosque quos emerat, cunctos mares ex omnibus viris domus suae, et circumcidit carnem praeputii eorum statim in ipsa die, sicut praeceperat ei Deus. Abraham nonaginta et novem erat annorum quando circumcidit carnem praeputii sui. Et Ismael filius ejus [ Vulg. tac. ejus] tredecim annos impleverat tempore circumcisionis suae. Eadem die circumcisus est Abraham et Ismael filius ejus. Et omnes viri domus illius, tam vernaculis, quam emptitii et alienigenae pariter circumcisi sunt.
[T. XII, B. XXXIII, C. XXXV, Cap. XVIII.] Apparuit autem ei Dominus in convalle Mamre sedenti in ostio tabernaculi sui, in ipso fervore diei. Cumque elevasset oculos, apparuerunt ei tres viri stantes propter [ Vulg. prope] eum, quos cum vidisset, cucurrit in occursum eorum de ostio tabernaculi, et adoravit in terram: Et dixit: Domine, si inveni gratiam in oculis tuis, ne transeas servum tuum; sed afferam pauxillum aquae, et lavate pedes vestros, et requiescite sub arbore. Ponamque buccellam panis, et confortate cor vestrum, postea transibitis: idcirco enim declinastis ad servum vestrum. Qui dixerunt: Fac ut locutus es. Festinavit Abraham in tabernaculum ad Saram, dixitque ei: Accelera, tria sata similae commisce, et fac subcineritios panes. Ipse vero ad armamentum cucurrit, et tulit inde vitulum tenerrimum et optimum, deditque puero, qui festinavit et coxit illum. Tulit quoque butyrum et lac, et vitulum quem coxerat, et posuit coram eis: ipse vero stabat juxta eos sub arbore. Cumque comedissent, dixerunt ad eum: Ubi est Sara, uxor tua? ille respondit: Ecce in tabernaculo est. Cui dixit: Revertens veniam ad te tempore isto, vita comite, et habebit filium Sara uxor tua. Quo audito, Sara risit post ostium tabernaculi. Erant autem ambo senes, provectaeque aetatis, et desierunt Sarae fieri muliebria. Quae risit occulte, dicens: Postquam consenui, et dominus meus vetulus est, voluptati operam dabo? Dixit autem Dominus ad Abraham: Quare risit Sara, dicens: Num vere paritura sum anus? Numquid Deo est quidquam difficile? juxta condictum revertar ad te hoc eodem tempore, vita comite, et habebit Sara filium. Negavit Sara dicens, Non risi, timore perterrita. Dominus autem: Non est, inquit, ita; sed risisti. Cum ergo surrexissent inde viri, direxerunt oculos contra Sodomam, et Abraham simul gradiebatur, deducens eos. Dixitque Dominus: Num celare potero Abraham quae gesturus sum, cum futurus sit in gentem magnam, ac robustissimam, et benedicendae sint in illo omnes nationes terrae? Scio enim quod praecepturus sit filiis suis, et domui suae post se, ut custodiant viam Domini, et faciant justitiam et judicium, ut adducat Dominus propter Abraham omnia quae locutus est ad eum. Dixit itaque Dominus: Clamor Sodomorum et Gomorraeorum multiplicatus est, et peccatum eorum aggravatum est nimis. Descendam et videbo, utrum clamorem qui venit ad me, opere compleverint: an non est ita, ut sciam. Converteruntque se inde, et abierunt Sodomam: Abraham vero adhuc stabat coram Domino. Et appropinquans ait: Numquid perdes justum cum impio? Si fuerint quinquaginta justi in civitate, peribunt simul, et non parces loco illi propter quinquaginta justos, si fuerint in ea? Absit a te, ut rem hanc facias, et occidas justum cum impio, fiatque justus sicut impius. Non est hoc tuum. Qui judicas omnem terram, nequaquam facies judicium [ Vulg. add. hoc]. Dixitque Dominus ad eum: Si invenero Sodomis quinquaginta justos in medio civitatis, dimittam omni loco propter eos. Respondens Abraham ait: Quia semel coepi, loquar ad Dominum meum, cum sim pulvis et cinis. Quid si minus quinquaginta justis, quinque fuerint? delebis, propter quinque, universam urbem? Et ait; Non delebo, si invenero ibi quadraginta et quinque. Rursumque locutus est ad eum: Sin autem quadraginta inventi fuerint, quid facies? Ait: Non percutiam propter quadraginta. Ne, quaeso, inquit, indigneris, Domine, si loquar: Quid si inventi fuerint ibi triginta? Respondit: Non faciam, si invenero ibi triginta. Quia semel, ait, coepi, loquar ad Dominum meum: Quid si inventi fuerint ibi viginti? Dixit: Non interficiam propter viginti. Obsecro, inquit, ne irascaris, Domine, si loquar adhuc semel: Quid si inventi fuerint ibi decem? Et dixit: Non delebo propter decem. Abiit Dominus, postquam cessavit loqui ad Abraham, et ille reversus est in locum suum.
[C. XXXVI, Cap. XIX.] Veneruntque duo angeli Sodomam vespere, sedente Lot in foribus civitatis. Qui cum vidisset, surrexit [ Vulg. add. eos], et ivit obviam eis: adoravitque pronus in terram, et dixit: Obsecro, domini, declinate in domum pueri vestri, et manete ibi: lavate pedes vestros: et mane proficiscemini in viam vestram. Qui dixerunt: Minime, sed in platea manebimus. Compulit illos oppido ut diverterent ad eum: ingressisque domum illius fecit convivium, coxit azyma, et comederunt. Prius autem quam irent cubitum, viri civitatis vallaverunt domum a puero usque ad senem, omnis populus simul. Vocaveruntque Lot, et dixerunt ei: Ubi sunt viri qui introierunt ad te nocte? educ illos huc, ut cognoscamus eos. Egressus ad eos Lot, post tergum occludens ostium, ait: Nolite, quaeso, fratres mei, nolite malum hoc facere. Habeo duas filias, quae necdum cognoverunt virum: educam eas ad vos, et abutimini eis sicut placuerit vobis, dummodo viris istis nihil faciatis mali, quia ingressi sunt sub umbraculum culminis mei. At illi dixerunt: Recede illuc. Et rursus: ingressus es, inquiunt, ut advena; numquid ut judices? te ergo ipsum magis quam hos affligemus. Vimque faciebant Lot vehementissime: jam prope erant [ Vulg. jamque erat] ut infringerent fores. Et ecce miserunt manum viri, et introduxerunt ad se Lot, clauseruntque ostium, et eos, qui erant foris, percusserunt caecitate a minimo usque ad maximum, ita ut ostium invenire non possent. Dixerunt autem ad Lot: Habes hic tuorum quempiam? generum, aut filios, aut filias, omnes, qui tui sunt, educ de urbe hac: delebimus enim locum istum, eo quod increverit clamor eorum coram Domino, qui misit nos ut perdamus illum [ Vulg. illos]. Egressus itaque Lot, locutus est ad generos suos, qui accepturi erant filias ejus, et dixit: Surgite, egredimini de loco isto: quia delebit Dominus civitatem hanc. Et visus est eis quasi ludens loqui. Cumque esset mane, cogebant eum angeli, dicentes: Surge, tolle uxorem tuam et duas filias quas habes: ne et tu pariter pereas in scelere civitatis. Dissimulante illo, apprehenderunt manum ejus, et manum uxoris, ac duarum filiarum ejus, eo quod parceret Dominus illi. Et eduxerunt eum, et posuerunt extra civitatem. Ibi locutus est Dominus ad eum: Salva animam tuam: noli respicere post tergum, nec stes in omni circa regione: sed in monte salvum te fac, ne et tu simul pereas. Dixitque Lot ad eos: Quaeso, Domine mi, quia invenit servus tuus gratiam coram te, et magnificasti misericordiam tuam quam fecisti mecum, ut salvares animam meam, nec possum in monte salvari, ne forte apprehendat me malum, et moriar: Est civitas haec juxta, ad quam possum fugere, parva, et salvabor in ea: numquid non modica est, et vivet anima mea? Dixitque ad eum: Ecce etiam in hoc suscepi preces tuas, ut non subvertam urbem pro qua locutus es. Festina et salvare ibi, quia non potero facere quidquam donec ingrediaris illud. Idcirco vocatum est nomen urbis illius Segor. Sol egressus est super terram, et Lot ingressus est Segor. [C. XXXVII.] Igitur Dominus pluit super Sodomam et Gomorrham sulphur et ignem a Domino de coelo, et subvertit civitates has, et omnem circa regionem, universos habitatores urbium, et cuncta terrae virentia. Respiciensque uxor ejus post se, versa est in statuam salis. [B. XXIV.] Abraham autem consurgens mane, ubi steterat prius cum Domino, intuitus est Sodomam et Gomorrham, et universam terram regionis illius: viditque ascendentem favillam de terra quasi fornacis fumum. Cum enim subverteret Deus civitates regionis illius, recordatus est Abrahae, et liberavit Lot de subversione urbium in quibus habitaverat. [T. XIII.] Ascenditque Lot de Segor, et mansit in monte, duae quoque filiae ejus cum eo (timuerat enim manere in Segor), et mansit in spelunca ipse, et duae filiae ejus cum eo. Dixitque major ad minorem: Pater noster senex est, et nullus virorum remansit in terra qui possit ingredi ad nos juxta morem universae terrae. Veni, inebriemus eum vino, dormiamusque cum eo, ut servare possimus ex patre nostro semen. Dederunt itaque patri suo bibere vinum nocte illa: Et ingressa est major, dormivitque cum patre: at ille non sensit, nec quando accubuit filia, nec quando surrexit. Altera quoque die dixit major ad minorem: Ecce dormivi heri cum patre meo, demus ei bibere vinum etiam hac nocte, et dormies cum eo, ut salvemus semen de patre nostro. Dederunt et illa nocte patri vinum, ingressaque minor filia, dormivit cum eo, et nec tunc quidem sensit quando concubuerit, vel quando illa surrexerit. Conceperunt ergo duae filiae Lot de patre suo. Peperitque major filium, et vocavit nomen ejus Moab: ipse est pater Moabitarum usque in praesentem. diem. Minor quoque peperit filium, et vocavit nomen Ammon, id est, filius populi mei: ipse est pater Ammonitarum usque hodie.
[T. XIV, B. XXV, C. XXXVIII, Cap. XX.] Profectus inde Abraham in terram australem, habitavit inter Cades et Sur, et peregrinatus est in Geraris. Dixitque de Sara uxore sua: Soror mea est. Misit ergo Abimelech rex Gerarae, et tulit eam. Venit autem Deus ad Abimelech per somnium nocte, et ait illi: En morieris propter mulierem quam tulisti: habet enim virum. Abimelech vero non tetigerat eam, et ait: Domine, num gentem ignorantem et justam interficies? Nonne ipse dixit mihi: Soror mea est, et ipsa ait: Frater meus est? in simplicitate cordis mei et munditia manuum mearum feci hoc. Dixitque ad eum Deus: Et ego scio quod simplici corde feceris, et ideo custodivi te ne peccares in me, et non dimisi ut tangeres eam. Nunc igitur redde viro suo uxorem, quia propheta est: et orabit pro te, et vives: si autem nolueris reddere, scito quod morte morieris tu, et omnia quae tua sunt. Statimque de nocte consurgens Abimelech, vocavit omnes servos suos, et locutus est universa verba haec in auribus eorum, timueruntque omnes viri valde. Vocavit autem Abimelech etiam Abraham, et dixit ei: Quid fecisti nobis? quid peccavimus in te, quia induxisti super me et super regnum meum peccatum grande? quae non debuisti facere, fecisti nobis. Rursusque expostulans, ait: Quid vidisti, ut hoc faceres? Respondit Abraham: Cogitavi mecum, dicens: Forsitan non est timor Dei in loco isto, et interficient me propter uxorem meam: alias autem vere soror mea est, filia patris mei, et non filia matris meae, et duxi eam in uxorem. Postquam autem eduxit me Deus de domo patris mei, dixi ad eam: Hanc misericordiam facies mecum: in omni loco, ad quem ingrediemur, dices, quod frater tuus sim. Tulit igitur Abimelech oves et boves, et servos et ancillas, et dedit Abraham: reddiditque illi Saram uxorem suam, et ait: Terra coram vobis est, ubicumque tibi placuerit, habita. Sarae autem dixit: Ecce mille argenteos dedi fratri tuo: hoc erit tibi in velamen oculorum ad omnes qui tecum sunt, et quocumque perrexeris: mementoque te deprehensam. Orante autem Abraham, sanavit Deus Abimelech, et uxorem ancillasque ejus, et pepererunt: concluserat enim Dominus omnem vulvam domus Abimelech propter Saram uxorem Abrahae.
[T. XV, B. XXVI, C. XXXVIII, Cap. XXI.] Visitavit autem Dominus Saram, sicut promiserat, et implevit quae locutus est. Concepitque et peperit filium in senectute sua, tempore quo praedixerat ei Deus. Vocavitque Abraham nomen filii sui, quem genuit ei Sara, Isaac: et circumcidit eum octavo die, sicut praeceperat ei Deus, cum centum esset annorum: hac quippe aetate patris, natus est Isaac. Dixitque Sara; Risum fecit mihi Deus: quicumque audierit, corridebit mihi. Rursumque ait: Quis auditurum crederet Abraham, quod Sara lactaret filium, quem peperit ei jam seni? Crevit igitur puer et ablactatus est: fecitque Abraham grande convivium in die ablactationis ejus. [C. XL.] Cumque vidisset Sara filium Agar Aegyptiae ludentem, dixit ad Abraham: Ejice ancillam hanc et filium ejus; non enim erit haeres filius ancillae cum filio meo Isaac. Dure accepit hoc Abraham pro filio suo. Cui dixit Deus: non tibi videatur asperum super puero, et super ancilla tua, omnia quae dixerit tibi Sara, audi vocem ejus; quia in Isaac vocabitur tibi semen. Sed et filium ancillae faciam in gentem magnam, quia semen tuum est. Surrexit itaque Abraham mane, et tollens panem et utrem aquae, imposuit scapulae ejus, tradiditque puerum, et dimisit eam. Quae cum abiisset, errabat in solitudine Bersabee. Cumque consumpta esset aqua in utre, abjecit puerum subter unam arborum, quae ibi erant. Et abiit, seditque e regione procul quantum potest arcus jacere. Dixit enim: Non videbo morientem puerum: et sedens contra, levavit vocem suam, et flevit. Exaudivit autem Deus vocem pueri: vocavitque angelus Dei Agar de coelo, dicens: Quid agis, Agar? noli timere: exaudivit enim Deus vocem pueri de loco in quo est: surge, tolle puerum, et tene manum illius: quia in gentem magnam faciam eum. Aperuitque oculos ejus Deus: quae videns puteum aquae, abiit, et implevit utrem, deditque puero bibere. Et fuit cum eo: qui crevit, et moratus est in solitudine, factusque est juvenis sagittarius. Habitavitque in deserto Pharan, et accepit illi mater sua uxorem de terra Aegypti. [C. XLI.] Eodem tempore dixit Abimelech, et Phichol, princeps exercitus ejus, ad Abraham: Deus tecum est in universis, quae agis. Jura ergo per Deum, ne noceas mihi, et posteris meis, stirpique meae: sed juxta misericordiam, quam feci tibi, facies mihi, et terrae in qua versatus es advena. Dixitque Abraham: Ego jurabo. Et increpavit Abimelech propter puteum aquae, quem vi abstulerant servi illius. Responditque Abimelech: Nescivi quis fecerit hanc rem: sed et tu non indicasti mihi, et ego non audivi praeter hodie. Tulit itaque Abraham oves et boves, et dedit Abimelech: percusseruntque ambo foedus. Et statuit Abraham septem agnas gregis seorsum. Cui dixit Abimelech: Quid sibi volunt septem agnae istae, quas stare fecisti seorsum? At ille: Septem, inquit, agnas accipies de manu mea, ut sint in testimonium mihi, quoniam ego fodi puteum istum. Idcirco vocatus est locus ille Bersabee: quia ibi uterque juraverunt. Et inierunt foedus pro puteo juramenti. Surrexit autem Abimelech et Phicol, princeps militiae ejus, reversique sunt in terram Philistinorum. Abraham vero plantavit nemus in Bersabee, et invocavit ibi nomen Domini Dei aeterni. Et fuit colonus terrae Philistinorum diebus multis.
[T. XVI, B. XXVII, C. XLII, Cap. XXII.] Quae postquam gesta sunt, tentavit Deus Abraham, et dixit ad eum: Abraham! Ille respondit: Adsum. Ait illi: tolle filium tuum unigenitum, quem diligis, Isaac, et vade in terram visionis: atque offer eum ibi in holocaustum super unum montium quem monstravero tibi: Igitur Abraham de nocte consurgens, stravit asinum suum, ducens secum duos juvenes et Isaac, filium suum. Cumque concidisset ligna in holocaustum, abiit ad locum quem praeceperat ei Deus. Die autem tertio, elevatis oculis, vidit locum procul: dixitque ad pueros suos: Exspectate hic cum asino: ego et puer illuc usque properantes, postquam adoraverimus, revertemur ad vos. Tulit quoque ligna holocausti, et imposuit super Isaac filium suum: ipse vero portabat in manibus ignem et gladium. Cumque pergerent duo simul, dixit Isaac patri suo: Pater mi! At ille respondit: quid vis, fili? Ecce, inquit, ignis et ligna: ubi est victima holocausti? Dixit Abraham: Deus providebit sibi victimam holocausti, fili mi. Pergebant ergo pariter: veneruntque ad locum quem ostenderat ei Deus, in quo aedificavit altare, et desuper ligna composuit: cumque colligasset Isaac filium suum, posuit eum in altari super struem lignorum. Extenditque manum, et arripuit gladium, ut immolaret filium suum. Et ecce angelus Domini de coelo clamavit dicens: Abraham! Abraham! Qui respondit: Adsum. Dixitque ei: non extendas manum tuam super puerum, neque facias illi quidquam: nunc cognovi quod timeas Deum, et non pepercisti unigenito filio tuo propter me. Levavit Abraham oculos suos, viditque post tergum arietem inter vepres haerentem cornibus suis, quem assumens obtulit holocaustum pro filio suo. Appellavitque nomen loci illius, Dominus videt. Unde usque hodie dicitur: In monte Dominus videbit. Vocavit autem angelus Domini Abraham secundo de coelo, dicens: Per memetipsum juravi, dicit Dominus: quia fecisti rem hanc, et non pepercisti filio tuo unigenito: benedicam tibi, et multiplicabo semen tuum sicut stellas coeli, et velut arenam quae est in littore maris: possidebit semen tuum portas inimicorum suorum, et benedicentur in semine tuo omnes gentes terrae, quia obedisti voci meae. Reversus est Abraham ad pueros suos, abieruntque Bersabee simul, et habitavit ibi. His ita gestis, nuntiatum est Abraham quod Melcha quoque genuisset filios Nahor fratri suo: Hus primogenitum, et Buz fratrem ejus, et Camuel patrem Syrorum, et Chased, et Azau, Pheldas quoque et Jedlaph, ac Bathuel, de quo nata est Rebecca: octo istos genuit Melcha, Nahor fratri Abraham. Concubina vero illius nomine Roma, peperit Tabee, et Gaham, et Tahas et Maacha.
[T. XVII, C. XLIII, Cap. XXIII.] Vixit autem Sara centum viginti septem annis. Et mortua est in civitate Arbee, quae est Hebron, in terra Chanaan: venitque Abraham ut plangeret et fleret eam. Cumque surrexisset ab officio funeris, locutus est ad filios Heth, dicens: Advena sum et peregrinus apud vos: date mihi jus sepulcri vobiscum, ut sepeliam mortuum meum. Responderuntque filii Heth, dicentes: Audi nos, domine, princeps Dei es apud nos: in electis sepulcris nostris sepeli mortuum tuum: nullusque te prohibere poterit quin in monumento ejus sepelias mortuum tuum. Surrexit Abraham, et adoravit populum terrae, filios videlicet Heth: dixitque ad eos: Si placet animae vestrae ut sepeliam mortuum meum, audite me, et intercedite pro me apud Ephrom, filium Sohar [ Vulg. Seor], ut det mihi speluncam duplicem, quam habet in extrema parte agri sui: pecunia digna tradat mihi eam coram vobis in possessionem sepulcri. Habitabat autem Ephron in medio filiorum Heth. Responditque Ephron Hetthaeus ad Abraham cunctis audientibus qui ingrediebantur portam civitatis illius, dicens: Nequaquam ita fiat, domine mi, sed [ Vulg. add. tu] magis ausculta quod loquor: Agrum trado tibi et speluncam quae in eo est; praesentibus filiis populi mei, sepeli mortuum tuum. Adoravit Abraham coram populo terrae. Et locutus est ad Ephron, circumstante plebe: Quaeso, ut audias me: Dabo pecuniam pro agro; suscipe eam, et sic sepeliam mortuum meum in eo. Respondit Ephron: Domine mi, audi: Terram quam postulas, quadringentos argenti siclos valet: istud est pretium inter me et te: sed quantum est hoc? sepeli mortuum tuum. Quod cum audisset Abraham, appendit pecuniam, quam Ephron postulaverat, audientibus filiis Heth, quadringentos siclos argenti et [ Vulg. tac. et] probatae monetae publicae. Confirmatusque est ager quondam Ephronis, in quo erat spelunca duplex, respiciens Mamre, tam ipse quam spelunca, et omnes arbores ejus in cunctis terminis per circuitum, Abrahae in possessionem, videntibus filiis Heth et cunctis qui intrabant portam civitatis illius. Atque ita sepelivit Abraham Saram uxorem suam in spelunca agri duplici, quae respiciebat Mamre. Haec est Hebron in terra Chanaan. Et confirmatus est ager, et antrum quod erat in eo, Abrahae in possessionem monumenti a filiis Heth.
[T. XVIII, B. XXVIII, C. XLIV, Cap. XXIV.] Erat autem Abraham senex, dierumque multorum: et Dominus in cunctis benedixerat ei. Dixitque ad servum seniorem domus suae qui praeerat omnibus quae habebat: Pone manum tuam subter femur meum, ut adjurem te per Dominum Deum coeli et terrae, ut non accipias uxorem filio meo de filiabus Chananaeorum, inter quos habito: sed ad terram meam et ad cognationem meam proficiscaris, et inde accipias uxorem filio meo Isaac. Respondit servus: Si noluerit mulier venire mecum in terram hanc, num reducere debeo filium tuum ad locum, de quo egressus es? Dixit Abraham: Cave nequando reducas illuc filium meum: Dominus Deus coeli, qui tulit me de domo patris mei, et de terra nativitatis meae, qui locutus est mihi, et juravit, dicens: Semini tuo dabo terram hanc: ipse mittet angelum suum coram te, et accipies inde uxorem filio meo; sin autem mulier sequi te noluerit, non teneberis juramento: filium tantum meum ne reducas illuc. Posuit ergo servus manum sub femore Abraham domini sui, et juravit illi super sermone hoc. Tulitque decem camelos de gregibus domini sui et abiit, ex omnibus bonis ejus portans secum, profectusque perrexit Mesopotamiam ad urbem Nahor. Cumque camelos fecisset accumbere extra oppidum justa puteum aquae vespere, eo tempore quo solent mulieres egredi ad hauriendam aquam, dixit: Domine Deus domini mei Abraham, occurre, obsecro, mihi hodie, et fac misericordiam cum domino meo Abraham. Ecce ego sto propter fontem aquae, et filiae habitatorum hujus civitatis egredientur ad hauriendam aquam. Igitur puella, cui ego dixero: Inclina hydriam tuam ut bibam: et illa responderit, bibe; quin et camelis tuis dabo potum: ipsa est, quam praeparasti servo tuo Isaac: et per hoc intelligam quod feceris misericordiam cum domino meo. Necdum intra se verba compleverat, et ecce Rebecca egrediebatur, filia Bathuel, filii Melchae, uxoris Nahor, fratris Abraham, habens hydriam in scapula [ Vulg. add. sua juxta Hebr.]: puella decora nimis, virgoque pulcherrima, et incognita viro: descenderat autem ad fontem, et impleverat hydriam, ac revertebatur. Occurritque ei servus, et ait: Pauxillum mihi ad sorbendum praebe aquae de hydria tua. Quae respondit: Bibe, domine mi; celeriterque deposuit hydriam super ulnam suam, et dedit ei potum. Cumque ille bibisset, adjecit; Quin etiam et camelis tuis hauriam aquam, donec cuncti bibant. Effundensque hydriam in canalibus, recurrit ad puteum ut hauriret aquam: et haustam omnibus camelis dedit. Ille autem contemplabatur eam tacitus, scire volens utrum prosperum fecisset Dominus iter suum, an non. Postquam ergo [ Vulg. autem] biberunt cameli, protulit vir inaures aureas, appendentes siclos duos, et armillas totidem pondo siclorum decem. Dixitque ad eam: Cujus es filia? indica mihi: est in domo patris tui locus ad manendum? Quae respondit: Filia Bathuelis sum filii Melchae, quem peperit [ Vulg. add. ipsi] Nahor. Et addidit, dicens: Palearum quoque et feni plurimum est apud nos, et locus spatiosus ad manendum. Inclinavit se homo, et adoravit Dominum, dicens: Benedictus Dominus Deus domini mei Abraham, qui non abstulit misericordiam et veritatem suam a domino meo, et recto itinere me perduxit in domum fratris domini mei. Cucurrit itaque puella, et nuntiavit in domum matris suae omnia quae audierat. Habebat autem Rebecca fratrem nomine Laban, qui festinus egressus est ad hominem, ubi erat fons. Cumque vidisset inaures et armillas in manibus sororis suae, et audisset cuncta verba referentis: Haec locutus est mihi homo: venit ad virum, qui stabat juxta camelos, et prope fontem [ Vulg. add. aquae]: dixitque ad eum: Ingredere, benedicte Domini: cur foris stas? praeparavi domum et locum camelis. Et introduxit eum in hospitium: ac destravit camelos, deditque paleas et fenum camelis [ Vulg. tac. camelis], et aquam ad lavandos pedes ejus, et virorum qui venerant cum eo. Et appositus est in conspectu ejus panis. Qui ait: Non comedam, donec loquar sermones meos. Respondit ei: Loquere. At ille: Servus, inquit, Abraham sum: et Dominus benedixit domino meo valde, magnificatusque est: et dedit ei oves et boves, argentum et aurum, servos et ancillas, camelos et asinos. Et peperit Sara, uxor domini mei, filium domino meo in senectute sua, deditque illi omnia quae habuerat. Et adjuravit me dominus meus, dicens: Non accipies uxorem filio meo de filiabus Chananaeorum, in quorum terra habito: sed ad domum patris mei perges, et de cognatione mea accipies uxorem filio meo: ego vero respondi domino meo: Quid si noluerit venire mecum mulier? Dominus, ait, in cujus conspectu ambulo, mittet angelum suum tecum, et diriget viam tuam; accipiesque uxorem filio meo de cognatione mea, et de domo patris mei. Innocens eris a maledictione mea cum veneris ad propinquos meos, et non dederint tibi. Veni ergo hodie ad fontem [ Vulg. add. aquae], et dixi: Domine Deus domini mei Abraham, si direxisti viam meam, in qua nunc ambulo, ecce sto juxta fontem aquae; et virgo, quae egredietur ad hauriendam aquam, audierit a me: Da mihi pauxillum aquae ad bibendum ex hydria tua, et dixerit mihi: Et tu bibe, et camelis tuis hauriam, ipsa est mulier quam praeparavit Dominus filio domini mei. Dum haec mecum tacitus volverem, apparuit Rebecca veniens cum hydria, quam portabat in scapula, descenditque ad fontem, et hausit aquam. Et aio ad eam: Da mihi paululum bibere. Quae festinans deposuit hydriam de humero, et dixit mihi: Et tu bibe, et camelis tuis potum tribuam. Bibi, et adaquavit camelos. Interrogavique eam, et dixi: Cujus es filia? Quae respondit: Filia Bathuelis sum, filii Nahor, quem peperit ei Melcha. Suspendi itaque inaures ad ornandam faciem ejus, et armillas posui in manibus ejus. Pronusque adoravi Dominum, benedicens Domino Deo domini mei Abraham, qui perduxit me recto itinere, ut sumerem filiam fratris domini mei filio ejus. Quamobrem si facitis misericordiam et veritatem cum domino meo, indicate mihi: sin autem aliud placet, et hoc dicite [ Vulg. add. mihi] ut vadam ad dexteram sive ad sinistram. Responderuntque [h. respondit] Laban et Bathuel: A Domino egressus est sermo, non possumus extra placitum ejus quidquam aliud tecum loqui. En Rebecca coram te est, tolle eam, et proficiscere, et sit uxor filii domini tui, sicut locutus est Dominus. Quod cum audisset puer Abraham, ( Vulg. add. procidens] adoravit in terra Dominum. Prolatisque vasis argenteis, et aureis, ac vestibus, dedit ea Rebeccae pro munere, fratribus quoque ejus et matri dona obtulit. Initoque convivio, vescentes pariter et bibentes manserunt ibi. Surgens autem mane, locutus est puer: Dimitte me, ut vadam ad dominum meum. Responderunt fratres ejus et mater: Maneat puella saltem decem dies apud nos, et postea proficiscetur. Nolite, ait, me retinere, quia Dominus direxit viam meam: dimititte me ut pergam ad dominum meum. Dixerunt: Vocemus puellam, et quaeramus ipsius voluntatem. Cumque vocata venisset, sciscitati sunt: Vis ire cum homine isto? Quae ait: Vadam. Dimiserunt ergo eam, et nutricem illius, servumque Abraham, comites ejus, imprecantes prospera sorori suae, atque dicentes: Soror nostra, crescas in mille millia, et possideat semen tuum portas inimicorum suorum. Igitur Rebecca et puellae illius, ascensis camelis, secutae sunt virum: qui festinus revertebatur ad dominum suum. Eo tempore Isaac deambulabat per viam quae ducit ad Puteum, cujus nomen est Viventis [ Vulg. add. et] videntis: habitabat enim in terra australi, et egressus fuerat ad meditandum in agro, inclinata jam die: cumque levasset oculos suos, vidit camelos venientes procul. Rebecca quoque, conspecto Isaac, descendit de camelo, et ait ad puerum: Quis est ille homo qui venit per agrum in occursum nobis? Dixitque ei: Ipse est dominus meus. At illa tollens cito pallium, operuit se. Servus autem cuncta, quae gesserat, narravit Isaac. Qui introduxit eam in tabernaculum Sarae, matris suae, et accepit eam uxorem, et in tantum dilexit eam, ut dolorem, qui ex morte matris ejus acciderat, temperaret.
[T. XVIII, B. XXIV, Cap. XXX.] Abraham vero aliam duxit uxorem nomine Ceturam, quae peperit ei Zamran et Jecsan, et Madan, et Madian, et Jesboc, et Sue. Jecsan quoque genuit Saba, et Dadan. Filii Dadan fuerunt, Asurim, et Latusim, et Laomim. At vero ex Madian ortus est Epha, et Epher [ Vulg. Opher], et Enoch, et Abida, et Eldaa: omnes hi filii Ceurae. Deditque Abraham cuncta quae possederat, Isaac: filiis autem concubinarum largitus est munera, et separavit eos ab Isaac, filio suo, dum adhuc ipse viveret, ad plagam orientalem. [C. XLV.] Fuerunt autem dies vitae Abrahae, centum septuaginta quinque anni. Et deficiens mortuus est in senectute bona, provectaeque aetatis, et plenus die rum: congregatusque est ad populum suum. Et sepelierunt eum Isaac et Ismael, filii sui, in spelunca duplici, quae sita est in agro Ephron, filii Sohar [ Vulg. Seor] Hetthaei, e regione Mamre, quem emerat a filiis Heth: ibi sepultus est ipse, et Sara uxor ejus. Et post obitum illius benedixit Deus Isaac, filio ejus, qui habitabat juxta puteum nomine Viventis [ Vulg. add. et] videntis [C. XLVI.] Hae sunt generationes Ismael, filii Abrahae, quem peperit ei Agar Aegyptia, famula Sarae, et haec nomina filiorum ejus in vocabulis et generationibus suis. Primogenitus Ismaelis Nabajoth, deinde Cedar, et Adbeel, et Mabsam, Masma quoque, et Duma, et Masa, Hadar, et Thema, et Itur [ Vulg. Jethur], et Naphis, et Cedma. Isti sunt filii Ismael, et haec nomina per castella et oppida eorum duodecim principes tribuum suarum. Anni vitae Ismaelis centum triginta septem, et deficiens mortuus est, et appositus ad populum suum. Habitavit autem ab Evila usque Sur, quae respicit Aegyptum introeuntibus Assyrios. Coram cunctis fratribus suis obiit [C. XLVII.] Hae quoque sunt generationes Isaac, filii Abraham: Abraham genuit Isaac: qui cum quadraginta esset annorum, duxit uxorem Rebeccam, filiam Bathuel Syri de Mesopotamia, sororem Laban. Deprecatusque est Isaac Dominum pro uxore sua, eo quod esset sterilis: qui exaudivit eum, et dedit conceptum Rebeccae. Sed collidebantur in utero ejus parvuli; quae ait: Si sic mihi futurum erat, quid necesse fuit concipere? Perrexitque ut consuleret Dominum. Qui respondens, ait: Duae gentes in utero tuo sunt, et duo populi ex ventre duo dividentur, populusque populum superabit, et major serviet minori. Jam tempus pariendi advenerat, et ecce gemini in utero ejus reperti sunt. Qui prior egressus est, rufus erat, et totus in morem pellis hispidus: vocatumque est nomen ejus Esau. Protinus alter egrediens, plantam fratris tenebat manu, et idcirco appellavit eum Jacob. Sexagenarius erat Isaac, quando nati sunt ei parvuli. Quibus adultis, factus est Esau vir gnarus venandi, et homo agricola: Jacob autem vir simplex habitabat in tabernaculis. Isaac amabat Esau, eo quod de venationibus illius vesceretur; et Rebecca diligebat Jacob. [B. XXX.] Coxit autem Jacob pulmentum, ad quem cum venisset Esau de agro lassus, ait: Da mihi de coctione hac rufa, quia oppido lassus sum. Quam ob causam vocatum est nomen ejus Edom. Cui dixit Jacob: Vende mihi primogenita tua. Ille respondit: En morior, quid mihi proderunt primogenita? Ait Jacob: Jura ergo mihi. Juravit Esau, et vendidit primogenita. Et sic accepto pane et lentis edulio, et comedit, et bibit, et abiit, parvipendens quod primogenita vendidisset.
[C. XLVIII, Cap. XXVI.) Orta autem fame super terram, post eam sterilitatem quae acciderat in diebus Abraham, abiit Isaac ad Abimelech regem Philistinorum in Gerara. [T. XX, B. XXX.] Apparuitque ei Dominus, et ait: Ne descendas in Aegyptum, sed quiesce in terra, quam dixero tibi. Et peregrinare in ea, eroque tecum, et benedicam tibi: tibi enim et semini tuo dabo universas regiones has, complens juramentum quod spopondi Abraham patri tuo. Et multiplicabo semen tuum, sicut stellas coeli; daboque posteris tuis universas regiones has, et benedicentur in semine tuo omnes gentes terrae, eo quod obedierit Abraham voci meae, et custodierit praecepta et mandata mea, et caeremonias legesque servaverit. Mansit itaque Isaac in Geraris. Qui cum interrogaretur a viris loci illius super uxore sua, respondit: Soror mea est; timuerat enim confiteri quod sibi esset sociata conjugio, reputans ne forte interficerent eum propter illius pulchritudinem. Cumque pertransissent dies plurimi, et ibidem moraretur; prospiciens Abimelech, Philistinorum rex, per fenestram, vidit eum jocantem cum Rebecca, uxore sua. Et accersito, ait: Perspicuum est quod uxor tua sit, cur mentitus es eam sororem tuam esse? Respondit: timui ne morerer propter eam. Dixitque Abimelech: Quare imposuisti nobis? potuit coire quispiam de populo cum uxore tua, et induxeras super nos grande peccatum. Praecepitque omni populo, dicens: Qui tetigerit hominis hujus uxorem, morte morietur. Sevit autem Isaac in terra illa, et invenit in ipso anno centuplum: benedixitque ei Dominus. Et locupletatus est homo, et ibat proficiens atque succrescens, donec magnus vehementer effectus est: habuit quoque possessiones ovium et armentorum, et familiae plurimum. Ob hoc invidentes ei Philistini, omnes puteos, quos foderant servi patris illius Abraham, illo tempore obstruxerunt, implentes humo, in tantum, ut ipse Abimelech diceret ad Isaac: Recede a nobis, quoniam potentior nostri [ Vulg. nobis] factus es valde. Et ille discedens, ut veniret ad torrentem Gerarae, habitaretque ibi: rursumque fodit alios puteos, quos foderant servi patris sui Abraham, et quos, illo mortuo, olim obstruxerant Philisthiim: appellavitque eos iisdem nominibus quibus ante pater vocaverat. Foderuntque in Torrente et repererunt aquam vivam. Sed et ibi jurgium fuit pastorum Gerarae adversum pastores Isaac, dicentium: Nostra est aqua: quam ob rem nomen putei ex eo quod acciderat, vocavit Calumniam. Foderunt et alium, et pro illo quoque rixati sunt, appellavitque eum, Inimicitias. Profectus inde fodit alium puteum, pro quo non contenderunt, itaque vocavit nomen ejus, Latitudo, dicens: Nunc dilatavit nos Dominus, et fecit crescere super terram. [T. XXI.] Ascendit autem ex illo loco in Bersabee, ubi apparuit ei Dominus in ipsa nocte, dicens: Ego sum Deus Abraham patris tui, noli metuere, quia tecum sum, et benedicam tibi, et multiplicabo semen tuum propter servum meum Abraham. Itaque aedificavit ibi altare, et invocato nomine Domini, extendit tabernaculum: praecepitque servis suis ut foderent puteum. Ad quem locum cum venisset de Geraris, Abimelech, et Ohuzath [ Vulg. Ohozath] amicus illius, et Phichol, dux militum, locutus est eis Isaac: Quid venistis ad me, hominem quem odistis, et expulistis a vobis? Qui responderunt: Vidimus tecum esse Dominum, et idcirco nunc [ Vulg. nos] diximus: Sit juramentum inter nos, et ineamus foedus, ut non facias nobis quidquam mali, sicut et nos nihil tuorum attigimus, nec fecimus quod te laederet: sed cum pace dimisimus auctum benedictione Domini. Fecit ergo eis convivium, et post cibum et potum, surgentes mane, juraverunt sibi mutuo, dimisitque eos Isaac pacifice in locum suum. Ecce autem venerunt in ipso die servi Isaac, annuntiantes ei de puteo quem foderant, atque dicentes: Invenimus aquam. Unde appellavit eum, Abundantiam, et nomen urbi impositum est Bersabee, usque in praesentem diem. Esau vero quadragenarius duxit uxores, Judith, filiam Beeri Hethaei, et Basemath, filiam Elon ejusdem loci, quae ambae offenderant animum Isaac et Rebeccae.
[T. XXII, B. XXXII, C. XLVIII, Cap. XXVII.] Senuit autem Isaac, et caligaverunt oculi ejus, et videre non poterat: vocavitque Esau filium suum majorem, et dixit ei: Fili mi! Qui respondit: Adsum. Cui pater: Vides, inquit, quod senuerim, et ignorem diem mortis meae. Sume arma tua, pharetram et arcum, et egredere foras: Cumque venatu aliquid apprehenderis, fac mihi inde pulmentum sicut velle me nosti, et affer, ut comedam, et benedicat tibi anima mea antequam moriar. Quod cum audisset Rebecca, et ille abiisset in agrum ut jussionem patris expleret, dixit filio suo Jacob: Audivi patrem tuum loquentem cum Esau, fratre tuo, et dicentem ei: Affer mihi de venatione tua, et fac cibos ut comedam, et benedicam tibi coram Domino antequam moriar. Nunc ergo, fili mi, acquiesce consiliis meis: et pergens ad gregem, affer mihi duos haedos optimos, ut faciam ex eis escas patri tuo, quibus libenter vescitur, quas cum intuleris, et comederit, benedicat tibi priusquam moriatur. Cui ille respondit: Nosti quod Esau, frater meus, homo pilosus sit, et ego lenis: si attrectaverit me pater meus, et senserit, timeo ne putet me sibi voluisse illudere, et in ducam super me maledictionem pro benedictione. Ad quem mater: In me sit, ait, ista maledictio, fili mi, tantum audi vocem meam, et pergens affer quae dixi. Abiit, et attulit, deditque matri. Paravit illa cibos, sicut noverat velle patrem illius. Et vestibus Esau valde bonis, quas apud se habebat domi induit eum: pelliculasque haedorum circumdedit manibus, et colli nuda protexit. Dedit pulmentum; et panes, quos coxerat, tradidit. Quibus illatis, dixit: Pater mi! At ille respondit: Audio. Quis es tu, fili mi? Dixitque Jacob: Ego sum Esau primogenitus tuus; feci sicut praecepisti mihi: surge, sede et comede de venatione mea, ut benedicat mihi anima tua. Rursum Isaac ad filium suum: Quomodo, inquit, tam cito invenire potuisti, fili mi? Qui respondit: Voluntas Dei fuit ut cito mihi occurreret quod volebam. Dixitque Isaac: Accede huc, ut tangam te, fili mi, et probem utrum tu sis filius meus Esau, an non. Accessit ille ad patrem, et palpato eo, dixit Isaac: Vox quidem, vox Jacob est: sed manus, manus sunt Esau. Et non cognovit eum, quia pilosae manus similitudinem majoris expresserant. Benedicens ergo illi, ait: Tu es filius meus Esau? Respondit, Ego sum. At ille: Affer mihi, inquit, cibos de venatione tua, fili mi, ut benedicat tibi anima mea. Quos cum oblatos comedisset, obtulit ei etiam vinum, quo hausto, dixit ad eum: Accede ad me, et da mihi osculum, fili mi. Accessit, et osculatus est eum. Statimque ut sensit vestimentorum illius fragrantiam, benedicens [ Vulg. add. illi], ait: Ecce odor filii mei sicut odor agri pleni, cui benedixit Dominus. Det tibi Deus de rore coeli, et de pinguedine terrae, abundantiam frumenti et vini. Et serviant tibi populi, et adorent te tribus: esto dominus fratrum tuorum, et incurventur ante te filii matris tuae: qui maledixerit tibi, sit maledictus; et qui benedixerit tibi, benedictionibus repleatur. Vix Isaac sermonem impleverat: et egresso Jacob foras, venit Esau, coctosque de venatione cibos intulit patri, dicens: Surge, pater mi, et comede de venatione filii tui: ut benedicat mihi anima tua. Dixitque illi Isaac: Quis enim es tu? Qui respondit: Ego sum filius tuus primogenitus Esau. Expavit Isaac stupore vehementi, et ultra quam credi potest, admirans ait: Quis igitur ille est qui dudum captam venationem attulit mihi, et comedi ex omnibus, priusquam tu venires? benedixique ei, et erit benedictus. Auditis Esau sermonibus patris irrugiit clamore magno, et consternatus ait: Benedic etiam mihi, pater mi. Qui ait: Venit germanus tuus fraudulenter, et accepit benedictionem tuam. At ille subjunxit: Juste vocatum est nomen ejus Jacob: supplantavit enim me in altera vice, primogenita mea ante tulit, et nunc secundo surripuit benedictionem meam. Rursumque ad patrem: Numquid non reservasti, ait, et mihi benedictionem? Respondit Isaac: Dominum tuum illum constitui, et omnes fratres ejus servituti illius subjugavi, frumento et vino stabilivi eum, et tibi post haec, fili mi, ultra quid faciam? Cui Esau: Num unam, inquit, tantum benedictionem habes, pater? mihi quoque obsecro ut benedicas. Cumque ejulatu magno fleret, motus Isaac, dixit ad eum: In pinguedine terrae et in rore coeli desuper, erit benedictio tua. Vives in gladio, et fratri tuo servies: tempusque veniet, cum excutias et solvas jugum ejus de cervicibus tuis. [B. XXXIII]. Oderat ergo semper Esau Jacob pro benedictione qua benedixerat ei pater: dixitque in corde suo: Venient dies luctus patris mei, et occidam Jacob, fratrem meum. Nuntiata sunt haec Rebeccae, quae mittens et vocans Jacob, filium suum, dixit ad eum: Ecce Esau frater tuus minatur ut occidat te. Nunc ergo, [ Vulg. add. mi] fili, audi vocem meam, et consurgens fuge ad Laban, fratrem meum in Haran: habitabisque cum eo dies paucos, donec quiescat furor fratris tui, et cesset indignatio ejus, obliviscaturque eorum quae fecisti in eum: postea mittam, et adducam te inde huc. Cur utroque orbabor filio in uno die? Dixit quoque Rebecca ad Isaac: Taedet me vitae meae propter filias Heth; si acceperit Jacob uxorem de stirpe hujus terrae, nolo vivere.
[T. XXIII, C. L., Cap. XXVIII.] Vocavit itaque Isaac Jacob, et benedixit ei, praecepitque ei dicens: Noli accipere conjugem de genere Chanaan: sed vade et proficiscere in Mesopotamiam Syriae, ad domum Bathuel patris matris tuae, et accipe tibi inde uxorem de filiabus Laban avunculi tui. Deus autem omnipotens benedicat tibi, et crescere te faciat, atque multiplicet: ut sis in turbas populorum. Et det tibi benedictionem Abraham, et semini tuo post te: ut possideas terram peregrinationis tuae, quam pollicitus est avo tuo. Cumque dimisisset eum Isaac, profectus venit in Mesopotamiam Syriae ad Laban, filium Bathuel Syri, fratrem Rebeccae matris suae. Videns autem Esau quod benedixisset pater suus Jacob, et misisset eum in Mesopotamiam Syriae, ut inde uxorem duceret; et quod post benedictionem praecepisset ei, dicens: Non accipias conjugem de filiabus Chanaan: quodque obediens Jacob parentibus isset in Syriam: probans quoque quod non libenter aspiceret filias Chanaan pater suus: ivit ad Ismaelem, et duxit uxorem, absque iis quas prius habebat, Mahelath, filiam Ismael, filii Abraham, sororem Nabajoth. [T. XXIV, C. LI.] Igitur egressus Jacob de Bersabee pergebat Haran. Cumque venisset ad quemdam locum, et vellet in eo requiescere post solis occubitum, tulit de lapidibus qui jacebant, et supponens capiti suo, dormivit in eodem loco. Viditque in somnis scalam stantem super terram, et cacumen illius tangens coelum: angelos quoque Dei ascendentes et descendentes per eam, et Dominum innixum scalae dicentem sibi: Ego sum Dominus Deus Abraham patris tui, et Deus Isaac: Terram, in qua dormis, tibi dabo et semini tuo. Eritque semen tuum quasi pulvis terrae: dilataberis ad Occidentem, et Orientem, Septentrionem, et Meridiem: et benedicentur in te et in semine tuo cunctae tribus terrae. Et ero custos tuus quocumque perrexeris, et reducam te in terram hanc: nec dimittam nisi complevero universa quae dixi. Cumque evigilasset Jacob de somno, ait: Vere Dominus est in loco isto, et ego nesciebam. Pavensque, Quam terribilis, inquit, est locus iste! non est hic aliud nisi domus Dei et porta coeli. Surgens ergo Jacob mane tulit lapidem quem supposuerat capiti suo, et erexit in titulum, fundens oleum desuper. Appellavitque nomen urbis Bethel, quae prius Luza vocabatur. Vovit etiam votum, dicens: Si fuerit Deus mecum, et custodierit me in via, per quam [ Vulg. add. ego] ambulo, et dederit mihi panem ad vescendum, et vestimentum ad induendum, reversusque fuero prospere ad domum patris mei: erit mihi Dominus in Deum, et lapis iste, quem erexi in titulum, vocabitur Domus Dei: cunctorumque quae dederis mihi, decimas offeram tibi.
[B. XXXIV, C. LII, Cap. XXIX.] Profectus ergo Jacob venit ad terram Orientalem. Et vidit puteum in agro, tres quoque greges ovium accubantes juxta eum: nam ex illo adaquabantur pecora, et os ejus grandi lapide claudebatur. Morisque erat, ut cunctis ovibus congregatis, devolverent lapidem, et refectis gregibus, rursum super os putei ponerent. Dixitque ad pastores: Fratres, unde estis? Qui responderunt: De Haran. Quos interrogans, Numquid, ait, nostis Laban, filium Nahor? Dixerunt: Novimus. Sanusne est? inquit. Valet, inquiunt: et ecce Rachel, filia ejus venit cum grege [ Vulg. add. suo]. Dixitque Jacob: Adhuc multum diei superest, nec est tempus ut reducantur ad caulas greges: date ante potum ovibus, et sic ad pastum eas reducite. Qui responderunt: non possumus, donec omnia pecora congregentur, et amoveamus lapidem de ore putei, ut adaquemus greges. Adhuc loquebantur, et ecce Rachel veniebat cum ovibus patris sui: nam gregem ipsa pascebat. Quam cum vidisset Jacob, et sciret consobrinam suam, ovesque Laban avunculi sui: amovit lapidem quo puteus claudebatur. Et adaquato grege, osculatus est eam: elevataque voce flevit, et indicavit ei quod frater esset patris sui, et filius Rebeccae: at illa festinans nuntiavit patri suo. Qui cum audisset venisse Jacob filium sororis suae, cucurrit obviam ei, complexusque eum, et in oscula ruens, duxit in domum suam. Auditis autem [ Vulg. tamen] causis itineris, respondit: Os meum es, et caro mea. Et postquam expleti sunt dies mensis unius, dixit ei: Num quia frater meus es, gratis servies mihi? dic quid mercedis accipias [ Vulg. accipies]. Habebat vero filias duas, nomen majoris Lia [h. Lea]: minor vero appellabatur Rachel. Sed Lia lippis erat oculis: Rachel decora facie, et venusto aspectu. Quam diligens Jacob, ait: Serviam tibi pro Rachel filia tua minore, septem annis. Respondit Laban: Melius est ut tibi eam dem quam viro alteri, mane apud me. Servivit ergo Jacob pro Rachel septem annis: et videbantur illi pauci dies prae amoris magnitudine. Dixitque ad Labam: Da mihi uxorem meam: quia jam tempus expletum est, ut ingrediar ad illam. Qui, vocatis multis amicorum turbis ad convivium, fecit nuptias. Et vespere filiam suam Liam introduxit ad eum, dans ancillam filiae, Zelpham nomine. Ad quam cum ex more Jacob fuisset ingressus, facto mane, vidit Liam: et dixit ad socerum suum [ Vulg. tac. suum]: Quid est quod facere voluisti? Nonne pro Rachel servivi tibi? quare imposuisti mihi? Respondit Laban: Non est in loco nostro consuetudinis, ut minores ante tradamus ad nuptias. Imple hebdomadam dierum hujus copulae: hanc quoque dabo tibi pro opere quo serviturus es mihi septem annis aliis. Acquievit placito, et hebdomada transacta, Rachel duxit uxorem: cui pater servam Balam dederat. Tandemque potitus optatis nuptiis, amorem sequentis priori praetulit, serviens apud eum septem annis aliis. [T. XXV, C. LIII.] Videns autem Dominus quod despiceret Liam, aperuit vulvam ejus, sorore sterili permanente. Quae conceptum genuit filium, vocavitque nomen ejus Ruben, dicens: Vidit Dominus humilitatem meam: nunc amabit me vir meus. Rursumque concepit et peperit filium, et ait: Quoniam audivit me Dominus haberi contemptui, dedit etiam istum mihi, vocavitque nomen ejus Simeon. Concepit tertio, et genuit alium: dixitque: Nunc quoque copulabitur mihi maritus meus, eo quod pepererim ei tres filios, et idcirco appellavit nomen ejus, Levi. Quarto concepit, et peperit filium, et ait: Modo confitebor Domino, et ob hoc vocavit eum, Judam: cessavitque parere.
[C. LIV, Cap. XXX.] Cernens autem Rachel quod infecunda esset, invidit sorori suae, et ait marito suo: Da mihi liberos, alioquin moriar. Cui iratus respondit Jacob: Num pro Deo ego sum, qui privavit te fructu ventris tui? At illa: Habeo, inquit, famulam Balam: ingredere ad illam, ut pariat super genua mea, et habeam ex ea filios. Deditque illi Balam in conjugium, quae, ingresso ad se viro, concepit, et peperit filium. Et dixit Rachel: Judicavit mihi Deus, et exaudivit vocem meam, et dedit mihi filium: et idcirco appellavit nomen illius, Dan. Rursumque Bala concipiens peperit alterum pro quo ait Rachel: Comparavit me Deus cum sorore mea, et invalui. Vocavitque eum, Nephthali. [C. LV.] Sentiens Lia quod parere desiisset, Zelpham ancillam suam marito tradidit. Qua post conceptum edente filium, dixit: Feliciter: et idcirco vocavit nomen ejus, Gad. Peperit quoque Zelpha alterum. Dixitque Lia: Hoc pro beatitudine mea: Beatam quippe me dicent mulieres. Propterea appellavit eum, Aser. Egressus autem Ruben tempore messis triticeae in agrum, reperit mandragoras: quas matri Liae detulit. Dixitque Rachel: Da mihi partem de mandragoris filii tui. Illa respondit: Parumne tibi videtur, quod praeripueris maritum mihi, nisi etiam mandragoras filii mei tuleris? Ait Rachel: Dormiat tecum hac nocte pro mandragoris filii tui. Redeuntique ad vesperam de agro Jacob, egressa est in occursum ejus Lia: et, Ad me, inquit, intrabis: quia mercede conduxi te pro mandragoris filii mei. Dormivit cum ea nocte illa. Et exaudivit Deus preces ejus: concepitque et peperit filium quintum, et ait: Dedit Deus mercedem mihi, quia dedi ancillam meam viro meo, appellavitque nomen ejus, Issachar. Rursum Lia concipiens, peperit sextum filium, et ait: Dotavit me Deus dote bona: etiam hac vice mecum erit maritus meus, eo quod genuerim ei sex filios: et idcirco appellavit nomen ejus, Zabulon. Post quem peperit filiam, nomine Dinam. [C. LVI.] Recordatus quoque Deus Rachelis, exaudivit eam, et aperuit vulvam ejus. Quae concepit et peperit filium, dicens: Abstulit Deus opprobrium meum. Et vocavit nomen illius Joseph, dicens: Addat mihi Dominus filium alterum. Nato autem Joseph, dixit Jacob socero suo: Dimitte me ut revertar in patriam, et ad terram meam. Da mihi uxores, et liberos meos, pro quibus servivi tibi, ut abeam; tu nosti servitutem quae servivi tibi. Ait ei Laban: Inveniam gratiam in conspectu tuo; experimento didici, quod benedixerit mihi Deus propter te: constitue mercedem tuam quam dem tibi. At ille respondit: Tu nosti quomodo servierim tibi, et quanta in manibus meis fuerit possessio tua. Modicum habuisti antequam venirem [ Vulg. add. ad te], et nunc dives effectus es: benedixitque tibi Dominus ad introi tum meum. Justum est igitur, ut aliquando provideam etiam domui mae. Dixitque Laban: Quid dabo tibi? At ille ait: Nihil volo: sed si feceris quod postulo, iterum pascam, et custodiam pecora tua. Gyra omnes greges tuos, et separa cunctas oves varias et sparso vellere: et quodcumque fulvum et maculosum, variumque fuerit, tam in ovibus, quam in capris, erit merces mea. Respondebitque mihi cras justitia mea, quando placiti tempus advenerit coram te, et omnia quae non fuerint varia, et maculosa, et rufa [ Vulg. furva], tam in ovibus quam in capris, furti me arguent. Dixitque Laban: Gratum habeo quod petis. Et separavit in die illo capras, et oves, hircos, et arietes varios atque maculosos, cunctum autem gregem unicolorem, id est, albi et nigri velleris, tradidit in manu filiorum suorum. Et posuit spatium itineris trium dierum inter se et [h. Jacob] generum, qui pascebat reliquos greges ejus. [T. XXVI.] Tollens ergo Jacob virgas populeas virides, et amygdalinas, et ex platanis, ex parte decorticavit eas: detractisque corticibus, in his quae spoliata fuerant candor apparuit: illa vero quae integra fuerant, viridia permanserunt: atque in hunc modum color effectus est varius. Posuitque eas in canalibus, ubi effundebatur aqua: ut cum venissent greges ad bibendum, ante oculos haberent virgas, et in aspectu earum conciperent. Factumque est ut in ipso calore coitus oves intuerentur virgas, et parerent maculosa, et varia, et diverso colore respersa. Divisitque gregem Jacob, et posuit virgas [ Vulg. add. in canalibus] ante oculos arietum; erant autem alba quaeque et nigra Laban: caetera vero, Jacob, separatis inter se gregibus. Igitur quando primo tempore ascendebantur oves, ponebat Jacob virgas in canalibus aquarum ante oculos arietum et ovium, ut in earum contemplatione conciperent: quando vero serotina admissura erat, et conceptus extremus, non ponebat eas. Factaque sunt ea, quae erant serotina, Laban: et quae primi temporis, Jacob. Ditatusque est homo ultra modum, et habuit greges multos, ancillas et servos, camelos et asinos.
[C. LVII, Cap. XXXI.] Postquam autem audivit verba filiorum Laban dicentium: Tulit Jacob omnia quae fuerant patris nostri, et de illius facultate ditatus, factus est inclytus: animadvertit quoque faciem Laban, quod non esset erga se sicut heri et nudiustertius, maxime dicente sibi Domino: Revertere in terram patrum tuorum, et ad generationem tuam, eroque tecum. Misit et vocavit Rachel et Liam in agrum ubi pascebat greges, dixitque eis: Video faciem patris vestri quod non sit erga me sic ut heri et nudiustertius: Deus autem patris mei fuit mecum. Et ipsae nostris quod totis viribus meis servierim patri vestro. Sed pater vester circumvenit me, et mutavit mercedem meam decem vicibus: et tamen non dimisit eum Deus, ut noceret mihi. Si quando dixit: Variae erunt mercedes tuae: pariebant omnes oves varios fetus; quando vero econtrario ait: Alba quaeque accipies pro mercede: omnes greges alba pepererunt. Tulitque Deus substantiam patris vestri, et dedit mihi. Postquam enim conceptus ovium tempus advenerat, levavi oculos meos, et vidi in somnis ascendentes mares super feminas, varios et maculosos et diversorum colorum. Dixitque angelus Dei ad me in somnis: Jacob! Et ego respondi: Adsum. Qui ait: Leva oculos tuos, et vide universos masculos ascendentes super feminas, varios, maculosos atque respersos. Vidi enim omnia quae fecit tibi Laban. Ego sum Deus Bethel, ubi unxisti lapidem, et votum vovisti mihi. Nunc ergo surge, et egredere de terra hac, revertens in terram nativitatis tuae. Responderuntque Rachel et Lia: Numquid habemus residui quidquam in facultatibus et haereditate domus patris nostri? Nonne quasi alienas reputavit nos, et vendidit, comeditque pretium nostrum? Sed Deus tulit opes patris nostri, et nobis eas tradidit, ac filiis nostris: unde omnia quae praecepit tibi Deus, fac. [B. XXXV.] Surrexit itaque Jacob, et impositis liberis et conjugibus suis super camelos, abiit. Tulitque omnem substantiam suam, et greges, et quidquid in Mesopotamia acquisierat, pergens ad Isaac patrem suum in terram Chanaan. Eo tempore Laban ierat ad tondendas oves, et Rachel furata est idola patris sui. Noluitque Jacob confiteri socero suo quod fugeret. Cumque abiisset tam ipse quam omnia quae juris ejus erant, et amne transmisso pergeret contra montem Galaad, nuntiatum est Laban die tertio quod fugeret Jacob. Qui, assumptis fratribus suis, persecutus est eum diebus septem: et comprehendit eum in monte Galaad. Viditque in somnis dicentem sibi Deum: Cave ne quidquam aspere loquaris contra Jacob. Jamque Jacob extenderat in monte tabernaculum: cumque ille consecutus fuisset eum cum fratribus suis, in eodem monte Galaad fixit tentorium. Et dixit ad Jacob: Quare ita egisti, ut clam me abigeres filias meas quasi captivas gladio? Cur ignorante me, fugere voluisti, nec indicare mihi, ut prosequerer te cum gaudio, et canticis, et tympanis, et citharis? Non es passus ut oscularer filios meos ac filias: stulte operatus es: et nunc quidem valet manus mea reddere tibi malum: sed Deus patris vestri heri dixit mihi: Cave ne loquaris cum [ Vulg. contra] Jacob quidquam durius. Esto, ad tuos ire cupiebas, et desiderio tibi erat domus patris tui: cur furatus es deos meos? Respondit Jacob: Quod inscio te profectus sum, timui ne violenter auferres filias tuas. Quod autem furti me arguis, apud quem cumque inveneris deos tuos, necetur coram fratribus nostris. Scrutare quidquid tuorum apud me inveneris, et aufer: haec dicens, ignorabat quod Rachel furata esset idola. Ingressus itaque Laban tabernaculum Jacob et Liae, et utriusque famulae, non invenit. Cumque intrasset tentoriorum Rachelis, illa festinans abscondit idola subter stramenta cameli, et sedit desuper: scrutantique omne tentorium, et nihil invenienti, ait: Ne irascatur dominus meus quod coram te assurgere nequeo: quia juxta consuetudinem feminarum nunc accidit mihi: sic delusa sollicitudo quaerentis est. Tumensque Jacob, cum jurgio ait: Quam ob culpam meam, et ob quod peccatum meum sic exarsisti post me, et scrutatus es omnem supellectilem meam? Quid invenisti de cuncta substantia domus tuae? pone hic coram fratribus meis et fratribus tuis, et judicent inter me et te. Idcirco viginti annis fui tecum? oves tuae et caprae steriles non fuerunt, artetes gregis tui non comedi: nec captum a bestia ostendi tibi, ego damnum omne reddebam: quidquid furto periebat, a me exigebas: die noctuque aestu urebar, et gelu, fugiebatque somnus ab oculis meis. Sic per viginti annos in domo tua servivi tibi, quatuordecim pro filiabus, et sex pro gregibus tuis: immutasti quoque mercedem meam decem vicibus. Nisi Deus patris mei Abraham, et timor Isaac adfuisset mihi, forsitan modo nudum me dimisisses: afflictionem meam et laborem manuum mearum respexit Deus, et arguit te heri. Respondit ei Laban: Filiae meae et filii, et greges tui et omnia quae cernis, mea sunt: quid possum facere filiis et nepotibus meis? Veni ergo, et incamus foedus, ut sit in testimonium inter me et te. Tulit itaque Jacob lapidem, et erexit illum in titulum: dixitque fratribus suis: Afferte lapides. Qui congregantes fecerunt tumulum, comederuntque super eum: quem vocavit Laban, Tumulum testis: et Jacob, Acervum testimonii; uterque juxta proprietatem linguae suae. Dixitque Laban: Tumulus iste testis erit inter me et te hodie, et idcirco appellatum est nomen ejus Galaad, id est, Tumulus testis. Intueatur Dominus et judicet inter nos quando recesserimus a nobis, si afflixeris filias meas, et si introduxeris uxores alias super eas: nullus sermonis nostri testis est absque Deo, qui praesens respicit. Dixitque rursus ad Jacob: En tumulus hic, et lapis quem erexi inter me et te, testis erit: tumulus, inquam, iste et lapis sint in testimonium, si aut ego transiero illum pergens ad te, aut tu praeterieris, malum mihi cogitans. Deus Abraham, et Deus Nahor, judicet inter nos, Deus patris eorum. Juravitque Jacob per timorem patris sui Isaac, immolatisque victimis in monte, vocavit fratres suos, ut ederent panem. Qui cum comedissent, manserunt ibi. Laban vero, de nocte consurgens, osculatus est filios et filias suas, et benedixit illis: reversusque est in locum suum.
[T. XXVII, C. LVIII, Cap. XXXII.] Jacob quoque abiit itinere quo coeperat; fueruntque ei obviam angeli Dei, quos cum vidisset, ait: Castra Dei sunt haec: et appellavit nomen loci illius Mahnaim, id est, Castra. Misit autem et nuntios ante se ad Esau fratrem suum in terram [ Vulg. in regionem] Seir, regionis Edon: praecepitque eis: dicens: Sic loquimini domino meo Esau: Haec dicit frater tuus Jacob: Apud Laban peregrinatus sum, et fui usque in praesentem diem. Habeo boves, et asinos, oves, et servos, atque ancillas: mittoque nunc legationem ad dominum meum, ut inveniam gratiam in conspectu tuo. Reversi sunt nuntii ad Jacob, dicentes: Venimus ad Esau fratrem tuum, et ecce properat in occursum tibi cum quadringentis viris. Timuitque Jacob valde: et perterritus divisit populum qui secum erat, greges quoque et oves et boves et camelos, in duas turmas, dicens: Si venerit Esau ad unam turmam, et percusserit eam, alia turma, quae reliqua est, salvabitur. Dixitque Jacob: Deus patris mei Abraham, et Deus patris mei Isaac: Domine, qui dixisti mihi, Revertere in terram tuam, et in locum nativitatis tuae, et benefaciam tibi: minor sum cunctis miserationibus, et veritate [ Vulg. miserationibus et veritate tua], quam explesti servo tuo. In baculo meo transivi Jordanem istum: et nunc cum duabus turmis regredior. Erue me de manu fratris mei, de manu [ Vulg. tac. de manu] Esau, quia valde eum timeo: ne forte veniens percutiat matrem cum filiis. Tu locutus es quod benefaceres mihi, et dilatares semen meum sicut arenam maris, quae prae multitudine numerari non potest. Cumque dormisset ibi nocte illa, separavit de his quae habebat, munera Esau fratri suo, capras ducentas, hircos viginti, oves ducentas, et arietes viginti, camelos fetas cum pullis suis triginta, vaccas quadraginta, et tauros decem, asinas viginti, et pullos earum decem. Et misit per manus servorum suorum singulos seorsum greges: dixitque pueris suis: Antecedite me, et sit spatium inter gregem et gregem. Et praecepit priori dicens: Si obvium habueris Esau fratrem meum, et interrogaverit te, Cujus es? aut, Quo vadis? et [ Vulg. aut], Cujus sunt ista quae sequeris? Respondebis: Servi tui Jacob, munera misit domino meo Esau: ipse quoque post nos venit. Similiter mandata dedit secundo, et tertio, et cunctis qui sequebantur greges, dicens: Iisdem verbis loquimini ad Esau, cum inveneritis eum. Et addetis: Ipse quoque servus tuus Jacob iter nostrum insequitur: dixit enim: Placabo illum muneribus quae praecedunt, et postea videbo eum, forsitan propitiabitur mihi. Praecesserunt itaque munera ante eum, ipse vero mansit nocte illa in castris. Cumque mature surrexisset, tulit duas uxores suas, et totidem famulas, cum undecim filiis et transivit vadum Jebboc. Transductisque omnibus quae ad se pertinebant, remansit solus: ecce vir luctabatur cum eo usque mane. Qui cum videret quod eum superare non posset, tetigit nervum femoris ejus, et statim emarcuit. Dixitque ad eum: Dimitte me, jam enim ascendit aurora. Respondit: Non dimittam te, nisi benedixeris mihi. Ait ergo: Quod nomen est tibi? Respondit: Jacob. At ille, Nequaquam, inquit, Jacob appellabitur nomen tuum, sed Israel: quoniam si contra Deum fortis fuisti, quanto magis contra homines praevalebis! Interrogavit eum Jacob: Dic mihi, quo appellaris nomine? Respondit: Cur quaeris nomen meum? Et benedixit ei in eodem loco. Vocavitque Jacob nomen loci illius Phanuel, dicens: Vidi Deum facie ad faciem, et salva facta est anima mea. Ortusque est ei statim sol, postquam transgressus est Phanuel: ipse vero claudicabat pede. Quam ob causam non comedunt filii Israel nervum, qui emarcuit in femore Jacob, usque in praesentem diem: eo quod tetigerit nervum femoris ejus, et obstupuerit.
[Cap. XXXIII.] Levans autem Jacob oculos suos, vidit venientem Esau, et cum eo quadringentos viros, divisitque filios Liae et Rachel, ambarumque famularum; et posuit utramque ancillam, et liberos earum, in principio; Liam vero, et filios ejus, in secundo loco; Rachel autem et Joseph, novissimos. Et ipse progrediens adoravit pronus in terram septies, donec appropinquaret frater ejus. Currens itaque Esau obviam fratri suo, amplexatus est eum: stringensque collum ejus et osculans flevit. Levatisque oculis, vidit mulieres et parvulos earum, et ait: Quid sibi volunt isti? et si ad te pertinent? Respondit: Parvuli sunt, quos donavit mihi Deus servo tuo. Et appropinquantes ancillae et filii earum, incurvati sunt. Accessit quoque Lia cum liberis [ Vulg. pueris] suis: et cum simililer adorassent, extremi Joseph et Rachel adoraverunt. Dixitque Esau: Quaenam sunt istae turmae, quas obviam habui? Respondit: Ut invenirem gratiam coram domino meo. At ille ait: Habeo plurima, frater mi, sint tua tibi. Dixitque Jacob; Noli ita, obsecro: sed si inveni gratiam in oculis tuis, accipe munusculum de manibus meis: sic enim vidi faciem tuam, quasi viderim vultum Dei: esto mihi propitius, et suscipe benedictionem quam attuli tibi, et quam donavit mihi Deus tribuens omnia. Vix fratre compellente suscipiens, ait: Gradiamur simul, eroque socius itineris tui. Dixitque Jacob; Nosti, domine mi, quod parvulos habeam teneros, et oves et boves fetas, mecum; quas si plus in ambulando fecero laborare, morientur una die cuncti greges. Praecedat dominus meus ante servum suum, et ego sequar paulatim vestigia ejus sicut videro posse parvulos meos, donec veniam ad dominum meum in Seir. Respondit Esau: Oro te, ut de populo qui mecum est, saltem socii remaneant viae tuae. Non est, inquit, necesse; hoc uno tantum indigeo, ut inveniam gratiam in conspectu domini mei. Reversus est itaque illo die Esau itinere quo venerat in Seir. [C. LIX.] Et Jacob venit in Sochoth; ubi aedificata domo et fixis tentoriis, appellavit nomen loci illius Sochoth, id est, tabernacula. [B. XXXVI.] Transivitque in Salem urbem Sichimorum, quae est in terra Chanaan, postquam reversus est de Mesopotamia Syriae, et habitavit juxta oppidum. Emitque partem agri in qua fixerat tabernacula, a filiis Emor patris Sichem, centum agnis. Et erecto ibi altari, invocavit super illud fortissimum Deum Israel.
[T. XXVIII, Cap. XXXIV.] Egressa est autem Dina, filia Liae, ut videret mulieres regionis illius. Quam cum vidisset Sichem filius Emor Evaei, princeps terrae illius, adamavit eam, et rapuit, et dormivit cum illa, vi opprimens virginem. Et conglutinata est anima ejus cum ea, tristemque blanditiis delinivit. Et pergens ad Emor patrem suum, Accipe mihi, inquit, puellam hanc conjugem. Quod cum audisset Jacob, absentibus filiis, et in pastu pecorum occupatis, siluit donec redirent. Egresso autem Emor patre Sichem, ut loqueretur ad Jacob, ecce filii ejus veniebant de agro, auditoque quod acciderat, irati sunt valde, eo quod foedam rem esset operatus in Israel, et, violata filia Jacob, rem illicitam perpetrasset. Locutus est itaque Emor ad eos, et dixit; Sichem filii mei adhaesit anima filiae vestrae: date eam illi uxorem, et jungamus vicissim connubia; filias vestras tradite nobis, et filias nostras accipite. Et habitate nobiscum: terra in potestate vestra est: exercete, negotiamini, et possidete eam. Sed et Sichem ad patrem et fratres ejus ait: Inveniam gratiam coram vobis, et quaecumque statueritis, dabo: augete dotem, munera postulate, et libens [ Vulg. libenter] tribuam quod petieritis: tantum date mihi puellam hanc uxorem. Responderunt filii Jacob Sichem et patri ejus in dolo, saevientes ob stuprum sororis: Non possumus facere quod petitis, nec dare sororem nostram homini incircumciso: quod illicitum et nefarium est apud nos. Sed in hoc valebimus foederari, si esse volueritis nostri similes, et circumcidatur in vobis omne [ Vulg. omnis] masculini sexus: tunc dabimus et accipiemus mutuo filias nostras ac vestras, et habitabimus vobiscum, erimusque unus populus: sin autem circumcidi nolueritis, tollemus filiam nostram, et recedemus. Placuit oblatio eorum Emor, et Sichem filio ejus: nec distulit adolescens quin statim quod petebatur, expleret: amabat enim puellam valde, et ipse erat inclytus in omni domo patris sui. Ingressique portam urbis, locuti sunt populo: Viri isti pacifici sunt, et volunt habitare nobiscum: negotientur in terra, et exerceant eam, quae spatiosa et lata cultoribus indiget: filias eorum accipiemus uxores, et nostras illis dabimus. Unum est, quo differtur tantum bonum: Si circumcidamus masculos nostros, ritum gentis imitantes. Et substantia eorum, et pecora, et cuncta quae possident nostra erunt: tantum in hoc acquiescamus, et habitantes simul, unum efficiemus populum. Assensi sunt omnes, circumcisis cunctis maribus. Et ecce die tertio, quando gravissimus vulnerum dolor est, arreptis, duo Jacob filii Simeon et Levi, fratres Dinae, gladiis, ingressi sunt urbem confidenter: interfectisque omnibus masculis, et Emor et Sichem filium suum pariter necaverunt, tollentes Dinam de domo Sichem sororem suam. Quibus egressis, irruerunt super occisos caeteri filii Jacob [In h. non habet, caeteri filii Jacob, sed filii Jacob venerunt super occisos ], et depopulati sunt urbem in ultionem stupri. Oves eorum, et armenta, et asinos, cunctaque vastantes quae in domibus et in agris erant; parvulos quoque et uxores eorum duxerunt captivas. Quibus patratis audacter, Jacob dixit ad Simeon et Levi: Turbastis me, et odiosum me fecistis Chananaeis et Pherezaeis habitatoribus terrae hujus. Nos pauci sumus; illi congregati percutient me, et delebor ego, et domus mea. Responderunt: Numquid ut scorto abuti debuere sorore nostra?
[C. LX, Cap. XXXV.] Interea locutus est Deus ad Jacob; Surge, et ascende Bethel, et habita ibi, facque altare Deo qui apparuit tibi quando fugiebas Esau fratrem tuum. Jacob vero, convocata omni domo sua, ait: Abjicite deos alienos qui in medio vestri sunt, et mundamini, ac mutate vestimenta vestra. Surgite, et ascendamus in Bethel, et [ Vulg. ut] faciamus ibi altare Deo, qui exaudivit me in die tribulationis meae, et socius fuit itineris mei. Dederunt ergo ei omnes deos alienos quos habebant, et inaures quae erant in auribus eorum: at ille infodit eas subter terebinthum, quae est post urbem Sichem. Cumque profecti essent, terror Dei invasit omnes per circuitum civitates, et non sunt ausi persequi recedentes. [C. LXI, B. XXXVII.] Venit igitur Jacob Luzam, quae est in terra Chanaan, cognomento Bethel; ipse et omnis populus cum eo. Aedificavitque ibi altare, et appellavit nomen loci [ Vulg. add. illius], Domus Dei: ibi enim apparuit ei Deus cum fugeret fratrem suum [ Vulg. tac. suum]. Eodem tempore mortua est Debbora nutrix Rebeccae, et sepulta est ad radices Bethel subter quercum: vocatumque est nomen loci [ Vulg. add. illius], Quercus fletus. Apparuit autem iterum Deus Jacob postquam reversus est de Mesopotamia Syriae, benedixitque ei dicens: Non vocaberis ultra Jacob, sed Israel erit nomen tuum. Et appellavit eum Israel, dixitque ei: Ego Deus omnipotens, cresce et multiplicare: gentes et populi nationum erunt ex te, reges de lumbis tuis egredientur. Terramque quam dedi Abraham et Isaac, dabo tibi et semini tuo post te. Et recessit ab eo. [C. LXII.] Ille vero erexit titulum lapideum in loco quo locutus fuerat ei Deus: libans super eum libamina et effundens oleum: vocansque nomen loci illius, Bethel. [T. XXIX.] Egressus autem inde, venit verno tempore ad terram quae ducit Ephratam; in qua cum parturiret Rachel, ob difficultatem partus periclitari coepit. Dixitque ei obstetrix: Noli timere, quia et hunc habebis filium. Egrediente autem anima prae dolore, et imminente jam morte, vocavit nomen filii sui Benoni, id est, filius doloris mei: pater vero appellavit eum Benjamin, id est, filius dextrae. Mortua est ergo Rachel, et sepulta in via quae ducit Ephratam, haec est Bethlehem. Erexitque Jacob titulum super sepulcrum ejus. Hic est titulus monumenti Rachel, usque in praesentem diem. Egressus inde, fixit tabernaculum trans turrem gregis. Cumque habitaret in illa regione, abiit Ruben, et dormivit cum Bala concubina patris sui, quod illum minime latuit. Erant autem filii Jacob duodecim. Filii Liae: primogenitus Ruben, et Simeon et Levi, et Judas, et Issachar, et Zabulon. Filii Rachel: Joseph et Benjamin. Filii Balae ancillae Rachelis, Dan et Nephtali. Filii Zelphae ancillae Liae, Gad et Aser; hi filii Jacoh, qui nati sunt ei in Mesopotamia Syriae. Venit etiam ad Isaac patrem suum in Mamre, civitatem Arbee, haec est Hebron; in qua peregrinatus est Abraham et Isaac. Et completi sunt dies Isaac centum octoginta annorum. Consumptusque aetate mortuus est: et appositus est populo suo senex et plenus dierum: et sepelierunt eum Esau et Jacob filii sui.
[T. XXX, C. LXIII, Cap. XXXVI.] Hae sunt autem generationes Esau, ipse est Edom. Esau accepit uxores de filiabus Chanaan; Ada filiam Elon Hetthaei, et Oolibama filiam Ana, filiam Sebeon Hevaei: Basemath quoque filiam Ismael sororem Nabajoth. Peperit autem Ada, Eliphaz: Basameth genuit Rahuel: Oolibama edidit Jesus et Jalam [ Vulg. genuit Jelom] et Core. Hi filii Esau qui nati sunt ei in terra Chanaan. Tulit autem Esau uxores suas et filios et filias, et omnem animam domus suae, et substantiam, et pecora, et cuncta quae habere poterat in terra Chanaan: et abiit in alteram regionem, recessitque a fratre suo Jacob. Divites enim erant valde, et simul habitare non poterant: nec sustinebat eos terra peregrinationis eorum prae multitudine gregum. Habitavitque Esau in monte Seir, ipse est Edom. Hae sunt autem generationes Esau patris Edom in monte Seir, et haec nomina filiorum ejus: Eliphaz filius Ada uxoris Esau: Rahuel quoque filius Basemath uxoris ejus. Fueruntque filii Eliphaz: Theman, Omar, Sephu, et Gatham, et Cenez. Erat autem Thamna, concubina Eliphaz filii Esau: quae peperit ei Amalech. Hi sunt filii Adae uxoris Esau. Filii autem Rahuel: Nabat et Zara, Semma et Miza [ Vulg. Samma et Meza]. Hi filii Basemath uxoris Esau. Isti quoque erant filii Oolibama filiae Ana, filiae Sebeon, uxoris Esau, quos genuit ei, Jeus et Jalam, et Core. [C. LXIV.] Hi duces filiorum Esau: filii Eliphaz primogeniti Esau: dux Theman, dux Omar, dux Sephu, dux Cenez, dux Core, dux Gatham, dux Amalech. Hi duces Eliphaz in terra Edom, et hi filii Adae. Hi quoque filii Rahuel filii Esau, dux Nahath, dux Zara, dux Semma, dux Miza. Hi autem duces Rahuel in Terra Edom: isti filii Basemath uxoris Esau. Hi autem filii Oolibama uxoris Esau: dux Jeus, dux Jalam, dux Core. Hi duces Oolibama filiae Ana uxoris Esau. Isti filii Esau, et hi duces eorum: ipse est Edom. Isti sunt filii Seir Horraei, habitatores terrae: Lotan, et Sobal, et Sebeon, et Ana, Dison, et Eser, et Disan. Hi duces Horrhaei, filii Seir, in Terra Edom. Facti sunt autem filii Lotan: Hori et Heman; erat autem soror Lothan, Thamna. Et isti filii Sobal: Alvan et Manahath et Hebal, et Sepho et Onam. Et hi filii Sebeon: Aja et Ana. Iste est Ana qui invenit aquas calidas [ in Hebr. , mulos in solitudine], cum pasceret asinos Sebeon patris sui: habuitque filium Disan, et filiam Oolibama. Et isti filii Disan: Amdam, et Eseban, et Jethran, et Charan. Hi quoque filii Eser: Balaan et Zavan, et Acan. Habuit autem filios Disan: Hus et Aram. Isti duces Horraeorum: dux Lotan, dux Sobal, dux Sebeon, dux Ana, dux Dison, dux Eser, dux Disan: isti duces Horraeorum qui imperaverunt in terra Scir. [C. LXV.] Reges autem qui regnaverunt in terra Edom antequam haberent regem filii Israel, fuerunt hi: Bela filius Beor, nomenque urbis ejus Denaba. Mortuus est autem Bela, et regnavit pro eo Jobab filius Zarae de Bosra. Cumque mortuus esset Jobab, regnavit pro eo Husam de terra Themanorum. Hoc quoque mortuo, regnavit pro eo Adad filius Badad, qui percussit Madian in regione Moab, et nomen urbis ejus Havith. Cumque mortuus esset Adad, regnavit pro eo Semla de Masereca. Hoc quoque mortuo, regnavit pro eo Saul de fluvio Rooboth. Cumque et hic obiisset, successit in regnum Bahalanan filius Achobor. Isto quoque mortuo, regnavit pro eo Adad [ Vulg. Adar], nomenque urbis ejus Phau, et appellabatur uxor illius Mehetabel, filia Matred, filia Mesaab. Haec ergo nomina ducum Esau, in cognationibus, et locis, et vocabulis suis: dux Thamna, dux Alva, dux Jetheth, dux Oolibama, dux Ela, dux Phinon, dux Cenez, dux Theman, dux Mabsar, dux Magdiel, dux Iram: hi duces Edom habitantes in terra imperii sui: ipse est Esau pater Idumaeorum.
[Cap. XXXVII.] Habitavit autem Jacob in terra Chanaan, in qua peregrinatus est pater suus. Et hae sunt generationes ejus [ Hebr. Jacob. Vulg tacet ]. [T. XXXI, B. XXXVIII, C. LXVI.] Joseph cum sexdecim esset annorum, pascebat gregem cum fratribus suis adhuc puer, et erat cum filiis Balae et Zelphae uxorum patris sui, accusavitque fratres suos apud patrem crimine pessimo. Israel autem diligebat Joseph super omnes filios suos, eo quod in senectute genuisset eum, fecitque ei tunicam polymitam. Videntes autem fratres ejus quod a patre plus cunctis filiis amaretur, oderant eum, nec poterant ei quidquam pacifice loqui. Accidit quoque ut visum somnium referret fratribus suis, quae causa majoris odii seminarium fuit. Dixitque ad eos: Audite somnium meum quod vidi: Putabam ligare nos manipulos in agro, et quasi consurgere manipulum meum, et stare, vestrosque manipulos circumstantes adorare manipulum meum. Responderunt fratres ejus: Numquid rex noster eris? aut subjiciemur ditioni tuae? Haec ergo causa somniorum atque sermonum, invidiae et odii fomitem ministravit. Aliud quoque vidit somnium, quod narrans fratribus suis [ Vulg. tac. suis], ait: Vidi per somnium, quasi solem et lunam, et stellas undecim adorare me. Quod cum patri suo et fratribus retulisset, increpavit eum pater [ Vulg. add. suus], et dixit: Quid sibi vult hoc somnium quod vidisti? num ego et mater tua et fratres tui adorabimus te super terram? Invidebant ei igitur fratres sui: pater vero rem tacitus considerabat. Cumque fratres illius in pascendis gregibus patris morarentur in Sichem, dixit ad eum Israel: Fratres tui pascunt oves in Sichimis: veni, mittam te ad eos. Quo respondente, Praesto sum, ait [ Vulg. add. ei]: Vade et vide si cuncta prospera sint erga fratres tuos, et pecora, et renuntia mihi quid agatur. Missus de valle Hebron, venit in Sichem: invenitque eum vir errantem in agro, et interrogavit quid quaereret. At ille respondit: Fratres meos quaero, indica mihi ubi pascant greges. Dixitque ei vir: Recesserunt de loco isto: audivi autem eos dicentes: Eamus in Dothain. [C. LXVII.] Perrexit ergo Joseph post fratres suos, et invenit eos in Dothain. Qui cum vidissent eum procul, antequam accederet ad eos, cogitaverunt illum occidere, et mutuo loquebantur: Ecce somniator venit: venite, occidamus eum, et mittamus in cisternam veterem: dicemusque; Fera pessima devoravit eum: et tunc apparebit quid illi prosint somnia sua. Audiens hoc Ruben, nitebatur liberare eum de manibus eorum, et dicebat: Non interficiamus animam ejus, nec effundatis sanguinem: sed projicite eum in cisternam hanc, quae est in solitudine, manusque vestras servate innoxias: hoc autem dicebat, volens eripere eum de manibus eorum, et reddere patri suo. Confestim igitur ut pervenit ad fratres [ Vulg. add. suos], nudaverunt eum tunica talari et polymita: miseruntque [ Vulg. add. eum] in cisternam, quae non habebat aquam. Et sedentes ut comederent panem, viderunt viatores Ismaelitas venire de Galaad, et camelos eorum, portantes aromata, et resinam, et stacten, in Aegyptum. Dixit ergo Judas fratribus suis: Quid nobis prodest si occiderimus fratrem nostrum, et celaverimus sanguinem ipsius? Melius est ut venundetur Ismaelitis, et manus nostrae non polluantur: frater enim et caro nostra est. Acquieverunt fratres sermonibus ejus. Et praetereuntibus Madianitis negotiatoribus, extrahentes eum de cisterna, vendiderunt [ Vulg. add. eum] Ismaelitis, viginti argenteis, qui duxerunt eum in Aegyptum. Reversusque Ruben ad cisternam, non invenit puerum, et, scissis vestibus, pergens ad fratres suos, ait: Puer non comparet, et ego quo ibo? Tulerunt autem tunicam ejus, et in sanguine haedi, quem occiderant, tinxerunt: mittentes qui ferrent ad patrem, et dicerent - Hanc invenimus: vide utrum tunica filii tui sit, an non. Quam cum agnovisset pater, ait: Tunica filii mei est, fera pessima comedit eum, bestia devoravit Joseph. Scissisque vestibus, indutus est cilicio, lugens filium multo tempore. Congregatis autem cunctis liberis ejus, ut lenirent dolorem patris, noluit consolationem recipere, et [ Vulg. sed] ait: Descendam ad filium meum lugens in infernum. Et illo perseverante in fletu, Madianitae vendiderunt Joseph in Aegypto Putiphari eunucho Pharaonis, magistro militiae.
[T. XXXII, C. LXVIII, Cap. XXXVIII.] Eodem tempore descendens Judas a fratribus suis divertit ad virum Odollamitem, nomine Hiram. Viditque ibi filiam hominis Chananaei, vocabulo Sua: et uxore accepta, ingressus est ad eam. Quae concepit, et peperit filium, vocavitque nomen ejus Her. Rursus concepto fetu, natum filium nominavit Onam. Tertium quoque peperit: quem appellavit Sella: quo nato, parere ultra cessavit. Dedit autem Judas uxorem primogenito suo Her, nomine Thamar. Fuit quoque Her primogenitus Judae, nequam in conspectu Domini: et ab eo occisus est. Dixit ergo Judas ad Onam filium suum: Ingredere ad uxorem fratris tui, et sociare illi, ut suscites semen fratri tuo. Ille autem sciens non sibi nasci filios, introiens ad uxorem fratris sui, semen fundebat in terram, ne liberi fratris nomine nascerentur. Et idcirco percussit eum Dominus, quod rem detestabilem faceret. Quamobrem dixit Judas Thamar nurui suae: Esto vidua in domo patris tui, donec crescat Sela filius meus: timebat enim, ne et ipse moreretur sicut fratres ejus. Quae abiit, et habitavit in domo patris sui. Evolutis autem multis diebus, mortua est filia Sua uxor Judae: qui post luctum consolatione suscepta, ascendebat ad tonsores ovium suarum, ipse et Hiras opilio gregis Odollamita, in Timnatha. Nuntiatumque est Thamar quod socer illius ascenderet in Thimnata ad tondendas oves. Quae, depositis viduitatis vestibus, assumpsit theristrum: et mutato habitu, sedit in bivio itineris, quod ducit Timnatham: eo quod crevisset Sela, et non eum accepisset maritum. Quam cum vidisset Judas, suspicatus est esse meretricem: operuerat enim vultum suum, ne agnosceretur. Ingrediensque ad eam, ait: Dimitte me, ut coeam tecum: nesciebat enim quod nurus sua esset. Qua respondente: Quid mihi dabis ut fruaris concubitu meo? dixit: Mittam tibi haedum de gregibus. Rursumque illa dicente: Patiar quod vis, si dederis mihi arrhabonem, donec mittas quod polliceris. Ait Judas: Quid vis tibi pro arrhabone dari? Respondit: Annulum tuum, et armillam, et baculum tuum [ Vulg. tacet tuum] quem in manu tenes. Ad unum igitur coitum concepit mulier, et surgens abiit: depositoque habitu, quem assumpserat, induta est viduitatis vestibus. Misit autem Judas haedum per pastorem suum Odollamitem, ut reciperet pignus quod dederat mulieri, qui cum non invenisset eam, interrogavit homines loci illius? Ubi est mulier, quae sedebat in bivio? Respondentibus cunctis: Non fuit in loco isto meretrix, reversus est ad Judam, et dixit ei: Non inveni eam: sed et homines loci illius dixerunt mihi, numquam ibi sedisse scortum. Ait Judas: Habeat sibi, certe mendacii nos arguere non poterit [ Vul. potest]: ego misi haedum quem promiseram, et tu non invenisti eam. Ecce autem post tres menses renuntiaverunt Judae, dicentes: Fornicata est Thamar nurus tua, et videtur uterus illius intumescere. Dixit Judas: Producite eam, ut comburatur. Quae cum educeretur ad poenam, misit ad socerum suum, dicens: De viro, cujus haec sunt, concepi: agnosce cujus sit annulus, et armilla, et baculus. Qui, agnitis muneribus, ait: Justior me est, quia non tradidi eam Sela filio meo. Attamen ultra non cognovit illam. Instante autem partu, apparuerunt gemini in utero: atque in ipsa effusione infantum, unus protulit manum, in qua obstetrix ligavit coccinum, dicens: iste egredietur prior. Illo vero retrahente manum, egressus est alter: dixitque mulier: Quare divisa est propter te maceria? et ob hanc causam vocavit nomen ejus Phares. Postea egressus est frater ejus, in cujus manu erat coccinum: quem appellavit Zara.
[T. XXXIII, B. XXXIX, C. LXIX, Cap. XXXIX.] Igitur Joseph ductus in Aegyptum est, emitque eum Putiphar eunuchus Pharaonis, princeps exercitus [ Vulg. add. sui], vir Aegyptius, de manu Ismaelitarum, a quibus perductus erat. Fuitque Dominus cum eo, et erat vir in cunctis prospere agens: habitavitque in domo domini sui, qui optime noverat esse Dominum cum eo, et omnia, quae gereret, ab eo dirigi in manu illius. Invenitque Joseph gratiam coram domino suo, et ministrabat ei, a quo praepositus omnibus gubernabat creditam sibi domum, et universa quae ei tradita fuerant: benedixitque Dominus domui Aegyptii propter Joseph, et multiplicavit tam in aedibus, quam in agris, cunctam ejus substantiam: nec quidquam aliud noverat, nisi panem quo vescebatur. Erat autem Joseph pulchra facie, et decorus aspectu. Post multos itaque dies injecit domina oculos suos in Joseph, et ait: Dormi mecum. Qui nequaquam acquiescens operi nefario, dixit ad eam: Ecce dominus meus, omnibus mihi traditis, ignorat quid habeat in domo sua: nec quidquam est quod non in mea sit potestate, vel non tradiderit mihi, praeter te, quae uxor ejus es: quomodo ergo possum malum hoc facere, et peccare in Deum [ Vulg. add. meum]? Hujuscemodi verbis per singulos dies, et mulier molesta erat adolescenti, et ille recusabat stuprum. Accidit autem quadam die, ut intraret Joseph domum, et operis quidpiam absque arbitris faceret: et illa, apprehensa lacinia vestimenti ejus, diceret: Dormi mecum. Qui, relicto in manu illius pallio, fugit, et egressus est foras. Cumque vidisset mulier vestem in manibus suis, et se esse contemptam, vocavit [ Vulg. add. ad se] homines domus suae, et ait ad eos: En introduxit virum Hebraeum, ut illuderet nobis: ingressus est ad me, ut coiret mecum, cumque ego succlamassem, et audisset vocem meam, reliquit pallium quod tenebam, et fugit foras. In argumentum ergo fidei retentum pallium ostendit marito revertenti in domum suam [ Vulg. tacet in et suam], et ait: Ingressus est ad me servus Hebraeus quem adduxisti ut illuderet mihi: cumque audisset me clamare, reliquit pallium [ Vulg. add. quod tenebam], et fugit foras. His auditis dominus, et nimium credulus verbis conjugis, iratus est valde: tradiditque Joseph in carcerem, ubi vincti regis custodiebantur, et erat ibi clausus. Fuit autem Dominus cum Joseph, et misertus illius dedit ei gratiam in conspectu principis carceris, qui tradidit in manu ipsius universos vinctos qui in custodia tenebantur: et quidquid fiebat, sub ipso erat. Nec noverat aliquid cunctis ei creditis: Dominus enim erat cum illo, et omnia opera ejus dirigebat.
[T. XXXIV, C. LXX, Cap. XL.] His itaque gestis, accidit ut peccarent duo eunuchi, pincerna regis Aegypti, et pistor, domino suo. Iratusque Pharao contra eos (nam alter pincernis praeerat, alter pistoribus) et misit eos in carcerem principis militum in quo erat vinctus et Joseph. At custos carceris tradidit eos Joseph, qui et ministrabat eis. Aliquantum temporis fluxerat, et illi in custodia tenebantur. Videruntque ambo somnium nocte una juxta interpretationem congruam sibi: ad quos cum introisset Joseph mane, et vidisset eos tristes, sciscitatus est dicens: Cur tristior est hodie solito facies vestra? Qui responderunt: Somnium vidimus, et non est qui interpretetur nobis. Dixitque ad eos Joseph: Numquid non Dei est interpretatio? referte mihi quid videritis. Narravit prior, praepositus pincernarum, somnium suum: Videbam coram me vitem, in qua erant tres propagines, crescere paulatim in gemmas, et post flores uvas maturescere: calicemque Pharaonis in manu mea: tuli ergo uvas, et expressi in calicem quem tenebam, et tradidi poculum Pharaoni. Respondit Joseph: Haec est interpretatio somnii: Tres propagines, tres adhuc dies sunt, post quos recordabitur Pharao ministerii tui, et restituet te in gradum pristinum: dabisque ei calicem juxta officium tuum, sicut facere ante consueveras. Tantum memento mei, cum tibi bene fuerit, et facias mecum misericordiam: ut suggeras Pharaoni, et [ Vulg. ut] educat me de isto carcere: quia furto sublatus sum de terra Hebraeorum, et hic innocens in lacum missus sum. Videns pistorum magister quod prudenter somnium dissolvisset, ait: Et ego vidi somnium: Quod haberem tria canistra farinae super caput meum: et in uno canistro quod erat excelsius, portare me omnes cibos qui fiunt arte pistoria, avesque comedere ex eo. Respondit Joseph: Haec est interpretatio somnii: Tria canistra, tres adhuc dies sunt: post quos auferet Pharao caput tuum, ac suspendet te in cruce, et lacerabunt volucres carnes tuas. Exin dies tertius natalis [ Vulg. natalitius] Pharaonis erat: qui faciens grande convivium pueris suis, recordatus est inter epulas magistri pincernarum, et pistorum principis. Restituitque alterum in locum suum, ut porrigeret regi [ Vulg. ei] poculum: alterum suspendit in cruce [ Vulg. patibulo], ut conjectoris veritas probaretur. Et tamen succedentibus prosperis, praepositus pincernarum oblitus est interpretis sui.
[C. LXXI, Cap. XLI.] Post duos annos vidit Pharao somnium. Putabat se stare super fluvium, de quo ascendebant septem boves, pulchrae et crassae nimis: et pascebantur in locis palustribus. Aliae quoque septem emergebant de flumine, foedae confectaeque macie: et pascebantur in ipsa amnis ripa in locis virentibus: devoraveruntque eas, quarum mira species et habitudo corporum erat. Expergefactus Pharao, rursum dormivit, et vidit alterum somnium: Septem spicae pullulabant in culmo uno plenae atque formosae: aliae quoque totidem, spicae tenues, et percussae uredine oriebantur, devorantes omnem priorum pulchritudinem. Evigilans Pharao post quietem, et facto mane, pavore perterritus, misit ad [ Vulg. add. omnes] conjectores Aegypti cunctosque sapientes, et accersitis narravit somnium, nec erat qui interpretaretur. Tunc demum reminiscens pincernarum magister ait: Confiteor peccatum meum: Iratus rex servis suis, me et magistrum pistorum retrudi jussit in carcerem principis militum: ubi una nocte uterque vidimus somnium, praesagium futurorum. Erat ibi puer Hebraeus, ejusdem ducis militum famulus: cui narrantes somnia, audivimus quidquid postea rei probavit eventus: ego enim redditus sum officio meo: et ille suspensus est in cruce. [B. XL.] Protinus ad regis imperium eductum de carcere Joseph totonderuut: ac veste mutata, oblatus est ei. Cui ille ait: Vidi somnia, nec est qui edisserat: quae audivi te prudentissime [ Vulg. sapientissime] conjicere. Respondit Joseph: absque me Deus respondebit prospera Pharaoni. Narravit ergo Pharao quod viderat: Putabam me stare super ripam fluminis, et septem boves de amne conscendere, pulchras nimis, et obesis carnibus, quae in pastu paludis vireta carpebant. Et ecce, has sequebantur aliae septem boves in tantum deformes et macilentae, ut numquam tales in terra Aegypti viderim: quae, devoratis et consumptis prioribus, nullum saturitatis dedere vestigium: sed simili macie et squalore torpebant. Evigilans, rursum sopore depressus, vidi somnium: septem spicae pullulabant in culmo uno plenae atque pulcherrimae. Aliae quoque septem tenues et percussae uredine, oriebantur e stipula: quae priorum pulchritudinem devorarunt. Narravi conjectoribus somniorum [ Vulg. somnium], et nemo est qui edisserat. Respondit Joseph: Somnium regis unum est: quae facturus est Deus, ostendit Pharaoni. Septem boves pulchrae, et septem spicae plenae, septem ubertatis anni sunt: eamdemque vim somnii comprehendunt. Septem quoque boves tenues atque macilentae, quae ascenderunt post eas, et septem spicae tenues, et vento urente percussae: septem anni sunt venturae famis. Qui hoc ordine complebuntur: Ecce septem anni venient fertilitatis magnae in universa terra Aegypti: quos sequentur septem anni alii tantae sterilitatis, ut oblivioni tradatur cuncta retro abundantia: consumptura est enim fames omnem terram, et ubertatis magnitudinem perditura est inopiae magnitudo. Quod autem vidisti secundo ad eamdem rem pertinens somnium, firmitatis indicium est, eo quod fiat sermo Dei, et velocius impleatur. Nunc ergo provideat rex virum sapientem et industrium, et praeficiat eum terrae Aegypti: qui constituat praepositos per singulas [ Vulg. cunctas] regiones, et quintam partem fructuum per septem annos fertilitatis [ Vulg. sterilitatis], qui jam nunc futuri sunt, congreget in horrea: et omne frumentum sub Pharaonis potestate condatur serveturque in urbibus. Et paretur futurae septem annorum fami, quae oppressura est Aegyptum, et non consumetur terra inopia. Placuit Pharaoni consilium et cunctis ministris ejus: locutusque est ad eos: Num invenire poterimus talem virum, qui spiritu Dei plenus sit? Dixit ergo ad Joseph: Quia ostendit Deus tibi omnia quae locutus es, numquid sapientiorem et similem tui invenire potero? Tu eris super domum meam, et ad tui oris imperium cunctus populus obediet: uno tantum regni solio te praecedam. Dixit quoque rursum Pharao ad Joseph: Ecce, constitui te super universam terram Aegypti. Tulit annulum de manu sua et dedit eum in manu ejus: vestivitque eum stola byssina, et collo torquem auream circumposuit. Fecitque eum ascendere super currum suum secundum, clamante praecone, ut omnes coram eo genu flecterent, et praepositum esse scirent universae terrae Aegypti. Dixit quoque rex ad Joseph: Ego sum Pharao: absque tuo imperio non movebit quisquam manum aut pedem in omni terra Aegypti. Vertitque nomen illius, et vocavit eum lingua Aegyptiaca, Salvatorem mundi. Deditque illi uxorem Aseneth, filiam Putiphares, sacerdotis Heliopoleos. [T. XXXV.] Egressus itaque Joseph ad terram Aegypti (triginta autem annorum erat quando stetit in conspectu regis Pharaonis), circuivit omnes regiones Aegypti. Venitque fertilitas septem annorum: et in manipulos redactae segetes congregatae sunt in horrea Aegypti. Omnis etiam frugum abundantia in singulis urbibus condita est. Tantaque fuit multitudo [ Vulg. abundantia] tritici, ut arenae maris coaequaretur, et copia mensuram excederet. Nati sunt autem Joseph filii duo antequam veniret fames: quos ei peperit Aseneth, filia Putiphares, sacerdotis Heliopoleos. Vocavitque nomen primogeniti, Manasses, dicens: Oblivisci me fecit Deus omnium laborum meorum, et domus patris mei. Nomen quoque secundi apellavit Ephraim, dicens: Cresccre me fecit Deus in terra paupertatis meae. Igitur transactis septem annis ubertatis, qui fuerant in Aegypto, coeperunt venire septem anni inopiae, quos praedixerat Joseph: et in universo orbe fames praevaluit; in cuncta autem terra Aegypti deerat panis. Qua esuriente, clamavit populus ad Pharaonem, alimenta petens. Quibus ille respondit: Ite ad Joseph, et quidquid vobis dixerit, facite. Crescebat autem quotidie fames in omni terra: aperuitque Joseph universa horrea, et vendebat Aegyptiis: nam et illos oppresserat fames. Omnesque provinciae veniebant in Aegyptum, ut emerent escas, et malum inopiae temperarent.
[B. XLI, C. LXXII, Cap. XLII.] Audiens autem Jacob quod alimenta venderentur in Aegypto, dixit filiis suis: Quare negligitis? audivi quod triticum venundetur in Aegypto: descendite et emite nobis necessaria, ut possimus vivere, et non consumamur inopia. Descendentes igitur fratres Joseph decem, ut emerent frumenta in Aegypto (Benjamin domi retento ab Jacob, qui dixerat fratribus ejus: Ne forte in itinere quidquam patiatur mali), ingressi sunt terram Aegypti cum aliis qui pergebant ad emendum. Erat autem fames in terra Chanaan. Et Joseph, princeps [ Vulg. add. erat in terra] Aegypti, atque ad illius nutum frumenta populis vendebantur. Cumque adorassent eum fratres sui, et agnovisset eos, quasi ad alienos durius loquebatur, interrogans eos: Unde venistis? Qui responderunt: De terra Chanaan, ut emamus victui necessaria. Et tamen fratres ipse cognoscens, non est agnitus ab eis. Recordatusque somniorum, quae aliquando viderat, ait ad eos: Exploratores estis: ut videatis infirmiora terrae, venistis. Qui dixerunt: Non est ita, domine, sed servi tui venerunt, ut emerent cibos. Omnes filii unius viri sumus: pacifici venimus, nec quidquam famuli tui machinantur mali. Quibus ille respondit: Aliter est: immunita terrae hujus considerare venistis. Et [ Vulg. At] illi: Duodecim, inquiunt, servi tui, fratres sumus, filii viri unius in terra Chanaan: minimus cum patre nostro est, et alius non est super. Hoc est, ait, quod locutus sum: Exploratores estis. Jam nunc experimentum vestri capiam: per salutem Pharaonis non egrediemini hinc, donec veniat frater vester minimus. Mittite e vobis unum, et adducat eum: vos autem eritis in vinculis, donec probentur quae dixistis, utrum falsa an vera sint: alioquin per salutem Pharaonis exploratores estis. Tradidit ergo eos custodiae tribus diebus. Die autem tertio eductis e carcere, ait: Facite quae dixi, et vivetis: Deum enim timeo. Si pacifici estis, frater vester unus ligetur in carcere: vos autem abite, et ferte frumenta quae emistis, in domos vestras, et fratrem vestrum minimum ad me adducite, ut possim vestros probare sermones, et non moriamini. Fecerunt ut dixerat, et locuti sunt ad invicem: Merito haec patimur, quia peccavimus in fratrem nostrum, videntes angustiam animae illius, cum deprecaretur nos, et non audivimus: idcirco venit super nos ista tribulatio. E quibus unus Ruben, ait: Numquid non dixi vobis: Nolite peccare in puerum, et non audistis me? en sanguis ejus exquiritur. Nesciebant autem quod intelligeret Joseph: eo quod per interpretem loqueretur ad eos. Avertitque se parumper, et flevit: et reversus locutus est ad eos. Tollensque Simeon, et ligans illis praesentibus, jussit ministris ut implerent saccos eorum tritico, et reponerent pecunias singulorum in sacculis suis, datis supra cibariis in viam: qui fecerunt ita. At illi portantes frumenta in asinis [ Vulg. add. suis] profecti sunt. Apertoque unus sacco, ut daret jumento pabulum in diversorio, contemplatus pecuniam in ore sacculi, dixit fratribus suis: Reddita est mihi pecunia mea [ Vulg. tac. mea], en habetur in sacco. Et obstupefacti, turbatique, dixerunt mutuo: Quidnam est hoc quod fecit nobis Deus? Veneruntque ad Jacob patrem suum in terram Chanaan, et narraverunt ei omnia quae accidissent sibi, dicentes: Locutus est nobis dominus terrae dure, et putavit nos exploratores provinciae. Cui respondimus: Pacifici sumus, nec ullas molimur insidias. Duodecim fratres uno patre geniti sumus: unus non est super, minimus cum patre versatur in terra Chanaan. Qui ait nobis: Sic probabo quod pacifici sitis: Fratrem vestrum unum dimittite apud me, et cibaria domibus vestris necessaria sumite, et abite, fratremque vestrum minimum adducite ad me, ut sciam quod non sitis exploratores, et istum, qui tenetur in vinculis, recipere possitis: ac deinceps emendi quae vultis habeatis licentiam. His dictis, cum frumenta effunderent, singuli repererunt in ore saccorum ligatas pecunias: exterritisque simul omnibus, dixit pater Jacob: Absque liberis me esse fecistis, Joseph non est super, Simeon tenetur in vinculis, Benjamin auferetis: in me haec mala omnia reciderunt. Cui respondit Ruben: Duos filios meos interfice, si non reduxero illum tibi: trade illum in manu mea, et ego eum tibi restituam. At ille: Non descendet, inquit, filius meus vobiscum: frater ejus mortuus est, ipse solus remansit: si quid ei adversi acciderit in terra ad quam pergitis, deducetis canos meos cum dolore ad inferos.
[B. LXII, C. LXXIII, Cap. XLIII.] Interim fames omnem terram vehementer premebat. Consumptisque cibis, quos ex Aegypto detulerant, dixit Jacob ad filios suos: Revertimini, et emite [ Vulg. add. nobis] pauxillum escarum. Respondit Judas: Denuntiavit vir nobis ille sub testificatione jurandi, dicens: Non videbitis faciem meam, nisi fratrem vestrum minimum adduxeritis vobiscum. Si ergo vis mittere eum nobiscum, pergemus pariter, et ememus tibi necessaria: sin autem non vis, non ibimus: vir enim, ut saepe diximus, denuntiavit nobis, dicens: Non videbitis faciem meam absque fratre vestro minimo. Dixit eis Israel: In meam hoc fecistis miseriam, ut indicaretis et alium habere vos fratrem. At illi responderunt: Interrogavit nos homo per ordinem nostram progeniem: si pater viveret, si haberemus fratrem, et nos respondimus ei consequenter juxta id quod fuerat sciscitatus: numquid scire poteramus quod dicturus esset: Adducite vobiscum fratrem vestrum? Judas quoque dixit patri suo: Mitte puerum mecum, ut proficiscamur, et possimus vivere, ne moriamur nos et parvuli nostri. Ego suscipio puerum: de manu mea require illum: nisi reduxero, et tradidero eum tibi, ero peccati in te reus omni tempore. Si non intercessisset dilatio, jam vice altera venissemus. Igitur Israel pater eorum dixit ad eos: Si sic necesse est, facite quod vultis, sumite de optimis [ Vulg. add. fructibus] terrae in vasis vestris, et ferte viro munera, modicum resinae, et mellis, et styracis, stactes, et terebinthi, et amygdalarum. Pecuniam quoque duplicem ferte vobiscum, et illam, quam invenistis in sacculis, reportate, ne forte errore factum sit; sed et fratrem vestrum tollite, et ite ad virum. Deus autem [ Vulg. add. meus] omnipotens faciat vobis eum placabilem, et remittat vobiscum fratrem vestrum quem tenet, et hunc Benjamin: ego autem quasi orbatus absque liberis ero. Tulerunt ergo viri munera, et pecuniam duplicem, et Benjamin: descenderuntque in Aegyptum, et steterunt coram Joseph. Quos cum ille vidisset, et Benjamin simul, praecepit dispensatori domus suae, dicens: Introduc viros domum, et occide victimas, et instrue convivium, quoniam [ Vulg. add. hodie] mecum sunt comesturi meridie. Fecit ille quod sibi fuerat imperatum, et introduxit viros domum. Ibique exterriti, dixerunt mutuo: Propter pecuniam, quam retulimus prius in saccis nostris, introducti sumus, ut devolvat in nos calumniam, et violenter subjiciat servituti, et nos, et asinos nostros. Quamobrem in ipsis foribus accedentes ad dispensatorem [ Vulg. add. domus] locuti sunt: Oramus, domine, ut audias [ Vulg. add. nos]. Jam ante descendimus ut emeremus escas, quibus emptis, cum venissemus ad diversorium, aperuimus sacculos nostros, et invenimus pecuniam in ore saccorum: quam nunc eodem pondere reportavimus. Sed et aliud attulimus argentum, ut emamus quae [ Vulg. add. nobis] necessaria sunt: non est in nostra conscientia, quis eam posuerit in marsupiis nostris. At ille respondit. Pax vobiscum, nolite timere: Deus vester, et Deus patris vestri, dedit vobis thesauros in sacculis vestris; nam pecuniam, quam dedistis mihi, probatam ego habeo. Eduxitque ad eos Simeon. Et introductis domum, attulit aquam, et laverunt pedes suos, deditque pabula asinis eorum. Illi vero parabant munera, donec ingrederetur Joseph meridie: audierant enim quod ibi comesuri essent panem. Igitur ingressus est Joseph domum suam, obtuleruntque ei munera, tenentes in manibus [ Vulg. add. suis]: et adoraverunt proni in terram. At ille clementer resalutatis eis, interrogavit [ Vulg. add. eos], dicens: Salvusne est pater vester senex, de quo dixeratis mihi? adhuc vivit? Qui responderunt: Sospes est servus tuus pater noster, adhuc vivit. Et incurvati, adoraverent eum. Attollens autem oculos Joseph, vidit Benjamin fratrem suum uterinum, et ait: Iste est frater vester parvulus, de quo dixeratis mihi? Et rursus: Deus, inquit, misereatur tui, fili mi. Festinavitque, quia commota fuerunt viscera ejus super fratre suo, et erumpebant lacrymae, et introiens cubiculum, flevit. Rursusque lota facie egressus, continuit se et ait: Ponite panes. Quibus appositis seorsum Joseph, et seorsum fratribus, Aegyptiis quoque, qui vescebantur simul, seorsum (illicitum est enim Aegyptiis comedere cum Hebraeis, et profanum putant hujuscemodi convivium), sederunt coram eo, primogenitus juxta primogenita sua, et minimus juxta aetatem suam. Et mirabantur (nimis) [h. viri ad invicem] sumptis partibus, quas ab eo acceperant: majorque pars venit Benjamin, ita ut quinque partibus excederet. Biberuntque et inebriati sunt cum eo.
[Cap. XLIV.] Praecepit autem Joseph dispensatori domus suae, dicens: Imple saccos eorum frumento, quantum possint capere, et pone pecuniam singulorum in summitate sacci. Scyphum autem meum argenteum, et pretium quod dedit tritici, pone in ore sacci junioris. Factumque est ita. Et orto mane, dimissi sunt cum asinis suis. Jamque urbe exierant, et processerant paululum: tunc Joseph accersito dispensatore domus: Surge, inquit, persequere viros: et apprehensis dicito: Quare reddidistis malum pro bono? Scyphum quem furati estis, ipse est in quo bibit dominus meus, et in quo augurari solet: pessimam rem fecistis. Fecit ille ut jusserat. Et apprehensis per ordinem locutus est. Qui responderunt: Quare sic loquitur dominus noster, ut servi tui tantum flagitii commiserint? Pecuniam, quam invenimus in summitate saccorum, reportavimus ad te de terra Chanaan: et quo modo consequens est ut furati simus de domo domini tui aurum vel argentum? Apud quemcumque fuerit inventum servorum tuorum quod quaeris, moriatur, et nos servi erimus domini nostri. Qui dixit eis: Fiat juxta vestram sententiam: apud quemcumque fuerit inventum, ipse sit servus meus, vos autem eritis innoxii. Itaque festinato deponentes in terram saccos, aperuerunt singuli. Quos scrutatus, incipiens a majore usque ad minimum, invenit scyphum in sacco Benjamin. At illi, scissis vestibus, oneratisque rursum asinis, reversi sunt in oppidum. Primusque Judas cum fratribus ingressus est ad Joseph (necdum enim de loco abierat) omnesque ante eum in terram pariter corruerunt. Quibus ille ait: Cur sic agere voluistis? an ignoratis quod non sit similis mei in augurandi scientia? Cui Judas: Quid respondebimus, inquit, domino meo? vel quid loquemur, aut juste poterimus obtendere? Deus invenit iniquitatem servorum tuorum: en omnes servi sumus domini mei, et nos, et apud quem inventus est scyphus. Respondit Joseph: Absit a me ut sic agam: qui furatus est scyphum, ipse sit servus meus: vos autem abite liberi ad patrem vestrum. Accedens autem propius Judas, confidenter ait: Oro, domine mi, loquatur servus tuus verbum in auribus tuis, et ne irascaris famulo tuo: tu es enim post Pharaonem dominus meus. Interrogasti prius servos tuos: Habetis patrem, aut fratrem? et nos respondimus tibi domino meo: Est nobis pater senex, et puer parvulus, qui in senecta illius natus est: cujus uterinus frater mortuus est, et ipsum solum habet mater sua, pater vero tenere diligit eum. Dixistique servis tuis: Adducite eum ad me, et ponam oculos meos super illum. Suggessimus domino meo: Non potest puer relinquere patrem suum: si enim illum dimiserit, morietur. Et dixisti servis tuis: Nisi venerit frater vester minimus vobiscum, non videbitis amplius faciem meam. Cum ergo ascendissemus ad famulum tuum, patrem nostrum, narravimus ei omnia quae locutus est dominus meus. Et dixit pater noster: Revertimini, et emite nobis parum tritici. Cui diximus. Ire non possumus: si frater noster minimus descendat [ Vulg. descenderit] nobiscum, proficiscemur simul: alioquin, illo absente, non audemus videre faciem viri. Ad quae ille respondit: Vos scitis quod duos genuerit mihi uxor mea. Egressus est unus, et dixistis: Bestia devoravit eum: et hucusque non comparet. Si tuleritis et istum, et aliquid ei in via contigerit, deducetis canos meos cum moerore ad inferos. Igitur si intravero ad servum tuum patrem nostrum, et puer defuerit (cum anima illius ex hujus anima pendeat) videritque eum non esse nobiscum, morietur, et deducent famuli tui canos ejus cum dolore ad inferos. Ego proprie servus tuus sim, qui in meam hunc recepi fidem: et spopondi, dicens: Nisi reduxero eum, peccati reus ero in patrem meum omni tempore. Manebo itaque servus tuus pro puero in ministerium domini mei, et puer ascendat cum fratribus suis. Non enim possum redire ad patrem meum, absente puero, ne calamitatis, quae oppressura est patrem meum, testis assistam.
[Cap. XLV] . Non se poterat ultra cohibere Joseph multis coram astantibus: unde praecepit ut egrederentur cuncti foras, et nullus interesset alienus agnitioni mutuae. Elevavitque vocem cum fletu; quam audierunt Aegyptii, omnisque domus Pharaonis. Et dixit fratribus suis: Ego sum Joseph: adhuc pater meus vivit? Non poterant respondere fratres nimio terrore perterriti. Ad quos ille clementer: Accedite, inquit, ad me. Et cum accessissent prope, Ego sum, ait, Joseph, frater vester, quem vendidistis in Aegyptum. Nolite pavere, nec vobis durum esse videatur, quod vendidistis me in his regionibus: pro salute enim vestra misit me Deus ante vos. Biennium est quod fames esse coepit in terra: et adhuc quinque anni restant, quibus nec arari poterit, nec meti. Praemisitque me Deus ut reservemini super terram, et escas ad vivendum habere possitis. Non vestro consilio, sed Dei huc voluntate missus sum: qui fecit me quasi patrem Pharaonis, et dominum universae domus ejus, ac principem in omni terra Aegypti. Festinate et ascendite ad patrem meum, et dicetis ei: Haec mandat filius tuus Joseph: Deus me fecit Dominum universae terrae Aegypti: descende ad me, ne moreris, et habita [ Vulg. habitabis] in terra Gesen: erisque juxta me tu, et filii tui, et filii filiorum tuorum, oves tuae, et armenta tua, et universa quae possides. Ibique te pascam (adhuc enim quinque anni residui sunt famis), ne tu pereas, et domus tua, et omnia quae possides. En oculi vestri, et oculi fratris mei Benjamin, vident quod os meum loquatur ad vos. Nuntiate patri meo universam gloriam meam, et cuncta quae vidistis in Aegypto. Festinate et adducite eum ad me. Cumque amplexatus recidisset in collum Benjamin fratris sui, flevit: illo quoque flente similiter super collum ejus. Osculatusque est Joseph omnes fratres suos, et ploravit super singulos. Post quae ausi sunt loqui ad eum. Auditumque est, et celebri sermone vulgatum in aula regis: Venerunt fratres Joseph: et gavisus est Pharao, atque omnis familia ejus. Dixitque ad Joseph ut imperaret fratribus suis, dicens: Onerantes jumenta, ite in terram Chanaan, et tollite inde patrem vestrum et cognationem, et venite ad me: et ego dabo vobis omnia bona Aegypti, ut comedatis medullam terrae. Praecipe etiam ut tollant plaustra de terra Aegypti, ad subvectionem parvulorum suorum et conjugum: ac dicito: Tollite patrem vestrum, et properate quantocius venientes. Nec dimittatis [h. amittatis] quidquam de supellectili vestro; quia omnes opes Aegypti, vestrae erunt. [B. XLIII.] Feceruntque filii Israel, ut eis mandatum fuerat. Quibus dedit Joseph plaustra, secundum Pharaonis imperium: et cibaria in itinere. Singulisque proferri jussit binas stolas; Benjamin vero dedit trecentos argenteos cum quinque stolis optimis: tantumdem pecuniae et vestium mittens patri suo, addens et asinos decem, qui subveherent ex omnibus divitiis Aegypti; et totidem asinas, triticum in itinere panesque portantes. Dimisit ergo fratres suos, et proficiscentibus ait: Ne irascimini in via. Qui ascendentes ex Aegypto, venerunt in terram Chanaan ad patrem suum Jacob. Et nuntiaverunt ei, dicentes; Joseph filius tuus vivit, et ipse dominatur in omni terra Aegypti. Quo audito [ Vulg. add. Jacob], quasi de gravi somno evigilans, tamen non credebat eis. Illi contra referebant omnem ordinem rei. Cumque vidisset plaustra et universa quae miserat, revixit spiritus ejus, et ait; Sufficit mihi si adhuc filius meus Joseph vivit: vadam, et videbo illum antequam moriar.
[T. XXXVI, C. LXXIV, Cap. XLVI.] Profectusque Israel cum omnibus quae habebat, venit ad Puteum juramenti, et mactatis ibi victimis Deo patris sui Isaac, audivit eum per visionem noctis vocantem se et dicentem sibi: Jacob, Jacob; qui respondit: Ecce adsum. Ait illi Deus: Ego sum fortissimus Deus patris tui: noli timere, descende in Aegyptum, quia in gentem magnam faciam te ibi. Ego descendam tecum illuc, et ego inde adducam te revertentem: Joseph quoque ponet manum suam super oculos tuos. [C. LXXV.] Surrexit autem Jacob a Puteo juramenti; tuleruntque eum filii cum parvulis et uxoribus suis in plaustris quae miserat Pharao ad portandum senem et omnia quae possederant [In h. et duxerunt secum greges suos] in terra Chanaan: venitque in Aegyptum cum omni semine suo, filii ejus, et nepotes, filiae, et cuncta simul progenies. Haec sunt autem nomina filiorum Israel, qui ingressi sunt in Aegyptum, ipse cum liberis suis; Primogenitus Ruben. Filii Ruben: Enoch et Phallu et Esron et Charmi. Filii Simeon: Jemuel et Jamin, et Ohad [ Vulg. Ahad], et Jachin et Soher, et Saul filius Chanaanitidis. Filii Levi: Gerson et Caath et Merari. filii Juda: Her et Onan et Sela et Phares et Zara, mortui sunt autem Her et Onan in terra Chanaan. Fueruntque filii [ Vulg. Natique sunt] Phares: Esron et Amul. Filii Issachar: Thola et Phua et Job et Simron. Filii Zabulon: Sared et Elon et Jahelel. Hi filii Liae quos genuit in Mesopotamia Syriae cum Dina filia sua, omnes animae filiorum ejus et filiarum, triginta et tres. Filii Gad: Sephion et Haggi, Suni, et Esebon et Heri et Arodi et Areli. Filii Aser: Jimna; et Jisua, et Jisui, et Beria, Sara quoque soror eorum. Filii Beria: Heber et Melchiel: hi filii Zelphae, quam dedit Laban Liae, filiae suae, et hos genuit Jacob sexdecim animas. Filii Rachel uxoris Jacob: Joseph et Benjamin. Natique sunt Joseph filii in terra Aegypti, quos genuit ei Aseneth, filia Putiphare, sacerdotis Heliopoleos: Manasses et Ephraim. Filii Benjamin: Bela et Becher et Asbel, Gera et Naaman, et Ehi, et Ros, Mophim, et Ophim, et Ared. Hi filii Rachel quos genuit Jacob; omnes animae, quatuordecim. Filii Dan: Husim. Filii Nephthali: Jaseel, et Guni, et Jeser, et Sellem. Hi filiii Balae, quam dedit Laban Racheli, filiae suae: et hos genuit Jacob: omnes animae, septem. Cunctaeque animae, quae ingressae sunt cum Jacob in Aegyptum, et egressae sunt de femore illius, absque uxoribus filiorum ejus, sexaginta sex. Filii autem Joseph, qui nati sunt ei in terra Aegypti, animae duae. Omnes animae domus Jacob, quae ingressae sunt Aegyptum, fuere septuaginta. [C. LXXVI.] Misit autem Judam ante se ad Joseph, ut nuntiaret ei, et ille occurreret in Gesen. Quo cum pervenisset, juncto Joseph curru suo, ascendit obviam patri suo ad eumdem locum: vidensque eum, irruit super collum ejus, et inter amplexus flevit. Dixitque pater ad Joseph: Jam laetus moriar, quia vidi faciem tuam, et superstitem te relinquam. [C. LXXVII.] Et [ Vulg. relinquo. At] ille locutus est ad fratres suos et ad omnem domum patris sui: Ascendam et nuntiabo Pharaoni, dicamque ei: Fratres mei, et domus patris mei, qui erant in terra Chanaan, venerunt ad me: et sunt viri pastores ovium, curamque habent alendorum gregum: pecora sua, et armenta, et omnia quae habere potuerunt, adduxerunt secum. Cumque vocaverit vos, et dixerit: Quod est opus vestrum? Respondebitis: Viri pastores sumus servi tui ab infantia nostra usque in praesens, et nos et patres nostri. Haec autem dicetis, ut habitare possitis in terra Gesen: quia detestantur Aegyptii omnes pastores ovium.
[Cap. XLVII.] Ingressus ergo Joseph nuntiavit Pharaoni, dicens; Pater meus et fratres, oves eorum et armenta, et cuncta quae possident, venerunt de terra Chanaan; et ecce consistunt in terra Gesen. Extremos quoque fratrum suorum quinque viros statuit coram rege; quos ille interrogavit: Quid habetis operis? Responderunt: Pastores ovium sumus servi tui, et nos, et patres nostri. Ad peregrinandum in terra tua venimus: quoniam non est herba gregibus servorum tuorum, ingravescente fame in terra Chanaan; petimusque ut esse nos jubeas servos tuos in terra Gesen. [C. LXXVIII.] Dixit itaque rex ad Joseph: Pater tuus et fratres tui venerunt ad te; terra Aegypti in conspectu tuo est: in optimo loco fac habitare eos, et trade eis terram Gesen. Quod si nosti esse in eis viros industrios, constitue illos magistros pecorum meorum. [B. XLIV.] Post haec introduxit Joseph patrem suum ad regem, et statuit eum coram eo; qui benedicens illi, et interrogatus ab eo: Quot sunt dies annorum vitae tuae? Respondit: Dies peregrinationis meae centum triginta annorum sunt, parvi et mali, et non pervenerunt usque ad dies patrum meorum quibus peregrinati sunt, et benedicto rege, egressus est foras. Joseph vero patri et fratribus suis dedit possessionem in Aegypto in optimo terrae solo [ Vulg. loco], Ramesses, ut praeceperat Pharao. Et alebat eos, omnemque domum patris sui, praebens cibaria singulis: in toto enim orbe panis deerat, et oppresserat fames terram, maxime Aegypti et Chanaan. E quibus omnem pecuniam congregavit pro venditione frumenti, et intulit eam in aerarium regis. Cumque defecisset emptoribus pretium, venit cuncta Aegyptus ad Joseph, dicens: Da nobis panes: quare morimur coram te, deficiente pecunia? Quibus ille respondit: Adducite pecora vestra, et dabo vobis pro eis cibos, si pretium non habetis. Quae cum adduxissent, dedit eis alimenta pro equis, et ovibus, et bobus, et asinis; sustentavitque eos illo anno pro commutatione pecorum. Venerunt quoque anno secundo, et dixerunt ei: Non celamus domino [ Vulg. celabimus donum] nostro, quod, deficiente pecunia, pecora simul defecerunt: nec clam te est, quod absque corporibus et terra nihil habeamus. Cur ergo moriemur, te vidente? et nos et terra nostra tui erimus: eme nos in servitutem regiam, et praebe semina, ne, pereunte cultore, redigatur terra in solitudinem. Emit igitur Joseph omnem terram Aegypti, vendentibus singulis possessiones suas prae magnitudine famis. Subjecitque eam Pharaoni, et cunctos populos ejus, a novissimis terminis Aegypti usque ad extremos fines ejus, praeter terram sacerdotum, quae a rege tradita fuerat eis: quibus et statuta cibaria ex horreis publicis praebebantur, et idcirco non sunt compulsi vendere possessiones suas. Dixit ergo Joseph ad populos: En ut cernitis, et vos et terram vestram Pharao possidet: accipite semina, et serite agros, ut fruges habere possitis. Quintam partem regi dabitis; quatuor reliquas permitto vobis in sementem, et in cibum familiis et liberis vestris. Qui responderunt: Salus nostra in manu tua est: respiciat nos tantum Dominus noster, et laeti serviemus regi. Ex eo tempore usque in praesentem diem, in universa terra Aegypti, regibus quinta pars solvitur, et factum est quasi in legem, absque terra sacerdotali, quae libera ab hac conditione fuit. [C. LXXIX.] Habitavit ergo Israel in Aegypto, id est, in terra Gesen, et possedit eam: auctusque est, et multiplicatus nimis. Et vixit in ea decem et septem annis: factique sunt omnes dies vitae illius centum quadraginta et septem annorum. Cumque appropinquare cerneret mortis diem [ Vulg. add. suae], vocavit filium suum Joseph, et dixit ad eum: Si inveni gratiam in conspectu tuo, pone manum tuam sub femore meo, et facies mihi misericordiam et veritatem: ut non sepelias me in Aegypto: sed dormiam cum patribus meis, et auferas me de hac terra, condasque in sepulcro majorum meorum. Cui respondit Joseph: Ego faciam quod jussisti. Et ille: jura ergo, inquit, mihi. Quo jurante, adoravit Israel Deum, conversus ad lectuli caput.
[T. XXVII, C. LXXX, Cap. XLVIII.] His ita transactis, nuntiatum est Joseph quod aegrotaret pater suus: qui, assumptis duobus filiis Manasse et Ephraim, ire perrexit. Dictumque est seni: Ecce filius tuus Joseph venit ad te. Qui confortatus sedit in lectulo. Et ingresso ad se ait: Deus omnipotens apparuit mihi in Luza, quae est in terra Chanaan: Benedixitque mihi, et ait: Ego te augebo et multiplicabo, et faciam [ Vulg. add. te] in turbas populorum: daboque tibi terram hanc, et semini tuo post te, in possessionem sempiternam. Duo igitur filii tui, qui nati sunt [ Vulg. add. tibi] in terra Aegypti, antequam huc venirem ad te, mei erunt: Ephraim et Manasses, sicut Ruben et Simeon reputabuntur mihi. Reliquos autem quos genueris post eos, tui erunt, et nomine fratrum suorum vocabuntur in possessionibus suis. Mihi enim, quando veniebam de Mesopotamia, mortua est Rachel in terra Chanaan in ipso itinere, eratque vernum tempus: et ingrediebar Ephratam, et sepelivi eam juxta viam Ephratae, quae alio nomine appellatur Bethlehem. Videns autem filios ejus dixit ad eum. Qui sunt isti? Respondit: Filii mei sunt, quos dedit mihi Deus in hoc loco. Adduc, inquit, eos ad me, ut benedicam illis. [B. XLV.] Oculi enim Israel caligaverant prae nimia senectute, et clare videre non poterat. Applicitosque ad se deosculatus est, et circumplexus [ Vulg. add. eos] dixit ad filium suum: Non sum fraudatus aspectu tuo: insuper ostendit mihi Deus semen tuum. Cumque tulisset eos Joseph de gremio patris, adoravit pronus in terram. Et posuit Ephraim ad dexteram suam, id est, ad sinistram Israel: Manassen vero in sinistra sua, ad dexteram scilicet patris, applicuitque ambos ad eum. Qui extendens manum dexteram, posuit super caput Ephraim junioris [ Vulg. minoris] fratris: sinistram autem super caput Manasse, qui major natu erat, commutans manus. Benedixitque Joseph filio suo, et ait: Deus, in cujus conspectu ambulaverunt patres mei, Abraham et Isaac, Deus qui pascit me ab adolescentia mea usque in praesentem diem; Angelus, qui eruit me de cunctis malis, benedicat pueris [ Vulg. add. istis]: et invocetur super eos nomen meum, nomina quoque patrum meorum Abraham et Isaac; et crescant in multitudinem super terram. Videns autem Joseph quod posuisset pater suus dexteram manum super caput Ephraim, graviter accepit: et apprehensam patris manum levare conatus est de capite Ephraim, et transferre super caput Manasse. Dixitque ad patrem: Non ita convenit pater: quia hic est primogenitus, pone dexteram tuam super caput ejus. Qui renuens, ait: Scio, fili mi, scio: et iste quidem erit in populos, et multiplicabitur: sed frater ejus junior major illo erit: et semen illius crescet in gentes. Benedixitque eis in ipso tempore, dicens: In te benedicetur Israel, atque dicetur: Faciat tibi Deus sicut Ephraim et sicut Manasse. Constituitque Ephraim ante Manassem. Et ait ad Joseph filium suum: En ego morior, et erit Deus vobiscum, reducetque vos ad terram patrum vestrorum. Do tibi partem unam extra fratres tuos, quam tuli de manu Amorrhaei in gladio et arcu meo.
[T. XXXVIII, C. LXXXI, Cap. XLIX.] Vocavit autem Jacob filios suos, et ait eis: Congregamini, ut annuntiem quae ventura sunt vobis in diebus novissimis. Congregamini, et audite, filii Jacob, audite Israel patrem vestrum: Ruben primogenitus meus, tu fortitudo mea, et principium doloris mei: prior in donis, major in imperio. Effusus es sicut aqua, non crescas: quia ascendisti cubile patris tui, et maculasti stratum ejus. Simeon et Levi fratres: vasa iniquitatis bellantia. In consilium eorum non veniat anima mea, et in coetu illorum non sit gloria mea; quia in furore suo occiderunt virum, et in voluntate sua suffoderunt murum. Maledictus furor eorum, quia pertinax; et indignatio eorum, quia dura; dividam eos in Jacob, et dispergam eos in Israel. Juda, te laudabunt fratres tui: manus tua in cervicibus inimicorum tuorum: adorabunt te filii patris tui. Catulus leonis Juda: ad praedam, fili mi, ascendisti: requiescens accubuisti ut leo, et quasi leaena, quis suscitabit eum? Non auferetur sceptrum de Juda, et dux de femoribus [ Vulg. femore] ejus, donec veniat qui mittendus est, et ipse erit exspectatio gentium. Ligans ad vineam pullum suum, et ad vitem, o fili mi, asinam suam. Lavabit in vino stolam suam, et in sanguine uvae pallium suum. Pulchriores oculi ejus vino, et dentes lacte candidiores. Zabulon in littore maris habitabit [ Al. habitavit], et in statione navium pertingens usque ad Sidonem. Issachar asinus fortis accubans inter terminos. Vidit requiem quod esset bona, et terram quod optima, et supposuit humerum suum ad portandum, factusque est tributis serviens. Dan judicabit populum suum sicut et alia tribus in Israel. Fiat Dan coluber in via, cerastes in semita, mordens ungulas equi, ut cadat ascensor ejus retro. Salutare tuum exspectabo, Domine. Gad, accinctus praeliabitur ante eum, et ipse accingetur retrorsum. Aseer, pinguis panis ejus, et praebebit delicias regibus. Nephthali, cervus emissus, et dans eloquia pulchritudinis. Filius accrescens Joseph, filius accrescens et decorus aspectu: filiae discurrerunt super murum. Sed exasperaverunt eum, et jurgati sunt, invideruntque illi habentes jacula. Sedit in forti arcus ejus, et dissoluta sunt vincula brachiorum et manuum illius per manus potentis Jacob: inde pastor egressus est lapis Israel. Deus patris tui erit adjutor tuus, et omnipotens benedicet tibi benedictionibus coeli desuper, benedictionibus abyssi jacentis deorsum, benedictionibus uberum et vulvae. Benedictiones patris tui confortatae sunt benedictionibus patrum ejus: donec veniret desiderium collium aeternorum: fiant in capite Joseph, et in vertice Nazaraei inter fratres suos. Benjamin lupus rapax, mane comedet praedam, et vespere dividet spolia. Omnes hi in tribus Israel duodecim: haec locutus est eis pater suus, benedixitque singulis, benedictionibus propriis. Et praecepit eis, dicens: Ego congregor ad populum meum: sepelite me cum patribus meis in spelunca duplici, quae est in agro Ephron Hetthaei contra Mamre in terra Chanaan, quam emit Abraham cum agro ab Ephron Hetthaeo in possessionem sepulcri. Ibi sepelierunt eum, et Saram uxorem ejus: ibi sepultus est Isaac cum Rebecca conjuge sua: ibi et Lia condita jacet. Finitisque mandatis quibus filios instruebat, collegit pedes suos super lectulum, et obiit: appositusque est ad populum suum.
[B. XLVI, Cap. L.] Quod cernens Joseph, ruit super faciem patris flens et deosculans eum. Praecepitque servis suis medicis ut aromatibus condirent patrem. Quibus jussa explentibus, transierunt quadraginta dies: iste quippe mos erat cadaverum conditorum, flevitque eum Aegyptus septuaginta diebus. Et expleto planctus tempore, locutus est Joseph ad familiam Pharaonis: Si inveni gratiam in conspectu vestro, loquimini in auribus Pharaonis: eo quod pater meus adjuraverit me, dicens: En morior; in sepulcro meo, quod fodi mihi in terra Chanaan, sepelies me. Ascendam igitur, et sepeliam patrem meum, ac revertar. Dixitque ei Pharao: Ascende et sepeli patrem tuum sicut adjuratus es. Quo ascendente, ierunt cum eo omnes senes domus Pharaonis, cunctique majores natu terrae Aegypti; domus Joseph cum fratribus suis, absque parvulis et gregibus, atque armentis, quae dereliquerant in terra Gesen. Habuit quoque in comitatu currus et equites, et facta est turba non modica. Veneruntque ad Aream Atad, quae sita est trans Jordanem: ubi celebrantes exsequias planctu magno atque vehementi, impleverunt septem dies. Quod cum vidissent habitatores terrae Chanaan, dixerunt: Planctus magnus est iste Aegyptiis. Et idcirco appellaverunt [ Vulg. vocatum est] nomen loci ejus, Planctus Aegypti. Fecerunt ergo filii Jacob sicut praeceperat eis. Et portantes eum in terram Chanaan, sepelierunt eum in spelunca duplici, quam emerat Abraham cum agro in possessionem sepulcri ab Ephron Hetthaeo contra faciem Mamre. Reversusque est Joseph in Aegyptum cum fratribus suis, et omni comitatu, sepulto patre. Quo mortuo, timentes fratres ejus, et mutuo colloquentes: Ne forte memor sit injuriae quam passus est, et reddat nobis omne malum, quod fecimus, mandaverunt ei dicentes: Pater tuus praecepit nobis antequam moreretur, ut haec tibi verbis illius diceremus: Obsecro, ut obliviscaris sceleris fratrum tuorum, et peccati atque malitiae quam exercuerunt in te: nos quoque oramus, ut servis Dei patris tui dimittas iniquitatem hanc. Quibus auditis, flevit Joseph. Veneruntque ad eum fratres sui, et proni [ Vulg. add. adorantes] in terram dixerunt: Servi tui sumus. Quibus ille respondit: Nolite timere: num Dei possumus renuere [ Vulg. resistere] voluntati? Vos cogitastis de me malum, et Deus vertit illud in bonum, ut exaltaret me, sicut in praesentiarum cernitis, et salvos faceret multos populos. Nolite metuere: ego pascam vos et parvulos vestros; consolatusque est eos, et blande ac leniter est locutus. Et habitavit in Aegypto cum omni domo patris sui: vixitque centum decem annis. Et vidit Ephraim filios usque ad tertiam generationem. Filii quoque Machir filii Manasse nati sunt in genibus Joseph. [C. LXXXII.] Quibus transactis, locutus est fratribus suis; Post mortem meam Deus visitabit vos, et ascendere faciet de terra ista ad terram, quam juravit Abraham, Isaac, et Jacob. Cumque adjurasset eos, atque dixisset: Deus visitabit vos: asportate vobiscum ossa mea de loco isto; mortuus est, expletis centum decem vitae suae annis. Et conditus aromatibus, repositus est in loculo in Aegypto.
Explicit liber Bresith, id est Geneseos.