Um homo creaturarum dignissima
similitudo sit omnium ad ymaginem
dei factus· et nobile propter
ignobile sit creatum· sic ut nichil in eo sit
nobilius estimatur quam se suumque
creatorem cognoscere· sic nec dampnabilius aliquid quam
utrumque solum sensibilibus deditas ignorare· Nam licet
a primo qui omnem hominem venientem in hunc
mundum illuminat· et sui vultus lumine nos
signavit illuminacionem prima et ultima relacionem
recipiat ut ad deum fontem veri luminis finem suum ad
instar solis qui oritur et occidit et ad locum suum
revertitur valeat pervenire· cum ita obscuritate subiecte
coniugis impeditur ex qua infirmitas omnis sibi
corrupcionis acquiritur ut terrene concupiscencie vicio
deformatus memoria honorabilium electionis
iudicium non admittat· Sed ignorancie caligine devius
perfectionis ultime terminum ad quem proprie ducebat
intencio non attingat cum summam scienciam et
ignoranciam deo remotus sit aliquis aut propinquus
Unde quod ab erroris huius devio relevetur et educatur
de corporis tenebrarum palpibili densitate vite
viam inveniat a qua miserabiliter deviarat atque ad
lucem perspicue veritatis oculos tenebris assuetos
attollat: cum doctrinarum humanarum splendoribus
expedit illustrari· quibus sublimitatem summi et universi
cognoscat opificis eum speculetur attencione
continua se nobilem et ignobilem estimet vicia comprimat
ut vires corporis scienciarum transcendendo subsidio
aptacione virtutum fiat suo principio similis et
indeficienter eternitatis solacio potiatur·
¶ Pluribus quidem vite via esset impervia nisi sapientes in demonstracionibus doctrinarum elimassent hominum vicia veritatis lucernam ipsis in huius carcere corporis accendissent et se ipsos prebentes exemplum ad respuendum mortalia quorum est nulla stabilitas et honorandum et timendum deum alios adduxissent inter hominum plures a bestijs nil differentes quoniam ad voluptates licencius bestiali discurrerent appetitu· sed per hoc lubricitatem corporis intenti virtutibus freno didicere modestie castigare ut dissolvi iam mole corporea cupiant mori non timeant et erecti de seculi fluctibus uno fulti probate securitatatis privilegio et felicitatis non dubie ad desiderij perfectionem eorum qualibet aviditate concurrant
¶ Quapropter nos manfredus divi augusti imperatoris frederici filius dei gracia princeps tharentinus honoris montis sancti angeli dominus et illustris regis conradi servi in regno sicilie baiulus generalis humane fragilitatis casibus ob concordium elementorum discordiam quibus consistimus sicut et ceteri subiacentes cum corpus nostrum infirmitatis adeo molestia maceraret ut nulli de cetero posse corporaliter vivere crederemur et astantes ad vestros dolores multa torqueret angustia nos ut ipsi timere de mortis iminencia existimabant· Sed theologica phisiologica que documenta imperiali aula divi augusti serenissimi imperatoris domini patris nostri venerabilium doctorum nos turba docuerat de natura mundi fluxu corporum animarum creacione eternitate ac perfectione ipsarum de infirmitate materiarum firmitateque formarum que naufragium vel defectum sue materie non sequntur fixa mente gerentes de nostra dissolucione non in tantum ut ipsorum habebat opinio dolebamus quamvis de nostre perfectionis premio possidendo non nostris inniteremur iusticie meritis· sed soli misericordie creatoris·
¶ Inter que nobis cucurrit liber aristotilis principis philosphorum qui de pomo dicitur ab eo editus in exitu vite sue in quo probat sapientes de hospicii lutei exitu non dolere· sed gaudentes ad perfectionis premium currere pro quo summis laboribus studiorum onera seculi penitus fugientes tempus et vitam expendere minime pepercerunt quibus astantibus diximus ut eum librum legerent qui ibi colligerent nos vicium de huius transitu non mereri quem librum cum non inveniretur inter cristianos quoniam eum in ebraico legimus translatum de arabico in hebreum sanitate rehabita ad erudicionem multorum de hebrea lingua transtulimus in latinam in quo a compilatore quedam recitabilia inseruntur·
¶ Nam dictum librum aristotiles non notavit· sed notatus ab alijs extitit qui causam hylaritatis sue mortis discere voluerunt sicut in libri serie continentur·
CUm clausa esset via veritatis sapientibus et
impedita via rectitudinis intellectuum
convenerunt sapientes in una domo et concordes
estimarunt declarare et intelligere viam rectitudinis per
quam homines vivere possent et non invenerunt
nisi unam viam que fuit ut homo id vellet
proximo quod pro se et quod subtrahat se turpi et confiteatur
veritatem sumatque iudicium a se ipso timeat
creatorem suum·
¶ Fuit in illo tempore quidam sapiens magnus et famosus et intelligens et eius nomen aristotiles et omnes sapientes sui temporis audiebant doctrinas suas et intelligebant intenciones suas et docebantur ab eo·
¶ Et cum applicuisset ad tempora mortis sue et egrotasset infirmitate qua mortuus extitit convenerunt omnes sapientes et venerunt eum videre et infirmitatis sue causas cognoscere quem invenerunt quoddam pomum in manu tenentem et adorantem illud· erat autem affectus nimia macie ob vehemenciam infirmitatis sue pre dolore mortis afflictus·
¶ Qui cum eum sic vidissent turbati sunt plurimum et apropinquaverunt se ei et in approximando se sibi invenerunt faciem eius claram ipsumque iocundum quos salutacione prevenit et tunc dixerunt ei·
¶ O domine et magister noster in principio cum te vidimus in nobis anima non remansit et sumus turbati ex hoc quod cognovimus super te egritudinem violentam et virtutem tuam nimium debilitatam
¶ Et cum videamus te letum et faciem tuam claram Spiritus noster postquam exivit reversus est in locum suum·
¶ Aristoteles vero de ipsis fecit ridiculum dicens
¶ Non cogitetis in cordibus vestris quod ego leter eo quod semper est evadere a nimia infirmitate quam habeo quoniam bene scio me nunc moriturum nec possum evadere quia dolor multum excrevit et nisi esset hoc pomum quod in manu mea teneo et quod odor suus me confortat et aliquantulum prorogat vitam meam iam expirassem
¶ Sed anima sensibilis in qua communicamus tum bestijs fovetur odore bono Et ego letor quod recedo de hoc seculo quod est ex contrarijs quia quodlibet quatuor elementorum ex quibus creatur omne creatum quod est sub sole unum est contrarium alteri
¶ Nam unum frigidum Aliud calidum Aliud siccum Aliud humidum· et quomodo posset constare corpus compositum huiusmodi elementis aut prorogari diu in vita nisi parum·
¶ Sed tempore quo quolibet istorum elementorum est in equalitate et alterum non contrariatur alteri nec dominatur suo contrario tunc est conveniens vita sua et potest esse et vivere Et tempore quo unum dominatur alteri minuit alterum suum contrarium et debilitat et tunc supervenit infirmitas et si invenitur aliquis medicus multum sapiens qui cognoscat infirmitatem suam ut elementa debilia confortet et forcia debilitet· tunc reducunt corpus ad virtutem suam et potest convalescere de infirmitate sua Sed multi sunt ex eis qui nesciunt nec cognoscunt quid sit illud et adiciunt in egritudine sua et faciunt defluere corpus ad perdicionem et mortem·
¶ Anima vero intelligibilis habet sub se animas et dominatur illis nec est composita· sed est unius simplicis elementi· et hec anima intellectualis est que cognoscit et discernit inter bonum et malum et intelligit quod omnes linee que sunt equales ad aliam equales sunt et scit quod tres est numerus impar et quatuor est numerus par· et hec anima est que cognoscit creatorem suum et intelligit semetipsum·
¶ Que anima in solis tantum hominibus invenitur inter animalia mortalia· Alia autem anima est rememorativa que facit hominem recordari eorum que oblitus est·
¶ Tertia anima est que monstrat homini in veritate sua quicquid occultum est eo tempore a presencia sua ut aliquis existens in una civitate ymaginatur se esse in alia civitate et hec anima est que videt sompnia et multa que sunt similia futurorum·
¶ Quarta anima est excogitativa arcium ut texere vel ordiri et horum similia et nisi quia tempus non est super hijs texere sermones declararem vobis que sit unaquaque istarum animarum per se ipsam et utilitates suas et quicquid est necessarium unicuique·
¶ Unus autem sapientum assistencium· respondit ei nomine symas dicens
¶ Domine et magister noster semper bene fecisti nobis et docuisti nos multas sciencias et nunc age graciam tuam nobiscum et conforta cor nostrum sicut confortasti cor tuum· ut discamus diem mortis non timere et non turbemur sicut ceteri homines qui turbantur de morte sicut videmus de morientibus qui transeunt et sunt in timore et turbacione maxima que nesciunt quo vadant et que fiunt species eorum et tunc facies nobis duo bona· Unum quia dabis nobis doctrinam ex qua cor nostrum confortabitur et hoc quia facies quiescere dubietates super te cordis nostri et planctus nostros super recessu tuo a nobis quia finis tuus erit pax et quies perpetua
¶ Cui respondit aristotiles· Ecce ego docebo vos quomodo intelligetis et scietis veritatem verborum meorum et quamvis sit michi magnus labor ego odorabo odorem huius pomi ad reducendum spiritus meos mecum quousque finiam verbum meum· quia scio quod inde habebo bonum premium quia vos intelligitis huiuscemodi rem que non est res vacua vobis·
¶ Surgentes discipuli osculati sunt singuli caput eius· Et dixit eis· In primis interrogabo vos si confitemini creditis in sciencia philosophie que continet omnes sciencias que est vera et qui inquirit eam inquirit veritatem et rectitudinem et gradus altissimos et divinos et per eam est differenciam inter hominem et alia animalia
¶ Qui dixerunt velimus nolimus confitemur sic esse Dixit· Si ita est sicut dicitis bonum quod provenit homini ex sciencijs et magni gradus quos apprehendit per eas aut provenerint homini in hoc seculo in quo sumus hodie aut post mortem in alio seculo Si vos dicitis in isto seculo in quo sumus priusquam moriamur ergo gradus convenientes sciencie non dedistis· Nam plures homines inspirientes qui non ambulaverunt per viam rectam nec cognoverunt creatorem suum finierunt dies suos in bono et annos in desiderijs eorum et plures sapientes sunt qui multiplicati sunt in sciencijs et intelligencijs et didicerunt doctrinas et cognoverunt creatorem suum et habent privacionem boni et pacis· et vos si turbati estis et in morte timetis que est via et incessus anime recedendis a corpore ignoro ad conprehendendum gradus divinos et coniungendum se sapientibus anima huius et letis non datis sciencie gradus suos nec raciones suas sed demergimini in anima bestiali cum alijs bestijs·
¶ Item dixit aristotiles· Adhuc interrogabo vos de alia questione· scitis quod mors non est aliud nisi recessus anime a corpore· dixerunt· sic· dixit· estis vos alij gaudentes de hoc comprehendisti et didicistis scienciam et estis dolentes ex eo quod non potuistis de ipsa discere nec conprehendere? dixerunt· sic· dixit eis· si ita est sicut dicitis iam videtis quod corpus ignarum non vidit nec audit nec intelligit aliquid nisi virtute anime coniuncte sibi in esse suo et corpus consenciens commessacioni potui et alijs delectacionibus est contrarium anime ad ascendendum ad gradus bonos et rectos ei quando recedit ab eo quod est contrarium perfectioni sui desiderij et ab eo quod est contrarium suo bono·
¶ Iam declaravi vobis quod homo non potest comprehendere sciencias nobiles nisi per gradus anime quando est purgata et perfecta et santificata ab inmundicijs suis quando recedit de mundicia que est cum ea incarcerata et contrariatur ex terra et inquirit delectaciones corporis in commessacionibus et potacionibus et delectacionibus ad instar aliorum animalium inhabentium animam sapientem que facat eam compescere motus et desideria sua quia per gradus excedit homo comparem in gradu quando dominatur voluptatibus suis et cohercet naturam suam horrendo oblectamenta corporis que inmundant ipsam· sed inquirit delicias anime in addiscendo sciencias dei qui creavit sua sapiencia seculum suum et investigat vias suas et intelligit secreta sua et tunc aperti sunt oculi anime et deliciantur multum et delectantur delectacione dissimili delectacionibus corporis quia omnes ille crebre corporis finiuntur et terminantur in nichilum et destruunt substanciam suam et faciunt ipsum descendere ad interitum·
¶ Sed delectaciones anime sunt intelligere creatorem suum considerare opera celorum et sapienciam suam cursusque sperarum et formarum earum et quod omnia firmata et fundata sunt in sapiencia et in sua sciencia non potest comprehendere huiusmodi magnos gradus· speculetur homo se ipsum et subtilitatem membrorum unumquemque nervorum prestancium sibi motum et trahencium corpus ad quietem et motum et virtutes insitas in unoquoque membro ad servicium corporis in quo nichil addibile vel minuibile est et per hoc potest cognoscere creatorem suum in veritate sua et sciet quod sciencia hominis dum est in vita est despecta et anima que desiderat scire huiusmodi sciencias et addiscere ipsas est perfecta et recta et hec anima non tristabitur nec turbabitur quando recedet a corpore quod contradicit perfectioni desiderij et inquisicionis sue et nescitis quod philosophus purus et perfectus mortificavit omnia desideria sua in hoc seculo in comessacione potu et vestitu et alijs delectacionibus et thesauris auri et argenti et contempsit omnes delectaciones adducentes ipsum ad destructionem corporis et anime et qui intentus est multum comessacioni et potui et utitur huiusmodi minimis delectacionibus in quibus delectatur tantum tempore quo comedit corrumpit corpus suum infirmitatibus et tristicijs quia propter multam comestionem et potum excrescunt humiditates nascentes in corpore a quibus est gradibus vite hominis et virtus sua· et una est sanguis a quo est vite minera· et est calidus et humidus· Secunda est melancolia que frigida est et sicca Tercia est colera que est calida et sicca
¶ Quarta flegma quod frigidum est et humidum et quodlibet istorum minuitur et augetur et alterat naturam suam propter superfluam comestionem et variam et similiter qui multum utitur voluptate venerea inveterat corpus suum et substanciam suam macilentat et sapiens memoratur qui despexit omnes huiusmodi et odivit et perfecit animam suam inquirendo scienciam creatoris sui qui de nichilo fecit ipsum ens Ipse est qui letari debuit in mortem que est recessus anime a corpore
¶ Nam quam utilitatem haberet ipse invitat ex quo mortificavit delectaciones omnes que sunt despecte et viles ymmo exvitare debuit in tempore quo anima sua approximavit creatori suo et delectatur in claritate sua quoniam non timet approximare se ipse nec invenit contradictorem nec repulsorem sicut anime que secute sunt vanitates nec intenderunt sciencijs nec direxerunt vias earum et hij sunt qui non possunt approximare nec pervenire ad illum locum sed inveniunt contradictorem et repulsorem et vos alij si estis sapientes et intelligentes ut dicitis qui et odivistis omnes delectaciones corporis sic tenemini facere per viam scienciarum de quo turbamini vel timetis si cepistis radicem diligite fructum·
¶ Respondit symas Domine et magister noster multum fecistis nos amatores mortis quoniam ante valde timuimus· et post ipsum respondit unus de discipulis dictus melion· Usque modo multum timebam de morte et nunc contristor et paveo de longitudine vite· Respondit cariton et dixit ei Quare contristaris et paves de vita et longitudine dierum· qui si affectas mortem aut inquiris ipsam· eam invenies nec erit qui contradicat tibi·
¶ Cui respondit melion Non est ista viri prudentis responsio ut tu es quia licet de morte non timeam tamen ipsam non quero antequam perveniat· quia utilitas hominis in vita est ut acendat in altissimos gradus et apprehendat sciencias et intendat vijs philosophie quia per ipsam cognoscet creatorem suum quousque perveniat per suam scienciam ad primum operatorem qui de nichilo fecit ens et qui est inceptor omnium incepcionum et omnium principiorum principium et quod seculum non potest ipsum sustinere et ignorans animo ipsum non cognoscit quia sua sciencia preparavit speras et in qualibet spera stellas lucidas dedit ipsis virtutem dominandi in hoc mundo inferiori et faciendi bonum et malum eciam mortem et vitam· divicias et paupertatem et totum hoc virtute gubernatoris et rectificatoris et illi qui respiciunt in stellis et respiciunt in domo huius seculi dant virtutem et dominium stellis et faciunt eas deum et serviunt illi et laudant eum et cogitant quod omnia que faciunt faciant a se ipsis et earum vi et quod virtute sua dominentur et in hoc deceptu sunt sapientes antiqui fecerunt multas maiestates similes stellis quibus servierant et obliti sunt radicem· Et quilibet aptabat sibi unam stellarum quam volebat·
¶ Alij solem· Alij lunam· Et alij alias· et si hoc fuisset ut isti sapientes intellexerunt aut cognoverunt oportet quod opera stellarum et cursus earum semper essent uno modo tantum nec mutant imperata nec incedunt secundum virtutem ipsis datam ad faciendum voluntates earum et desideria et in incessu earum in ascendendo et descendendo· Nunc et de oriente ad occidens· Nunc de occidente ad oriens· moventur secundum voluntatem suam sine contradictione quia stelle omnes simul sunt sicut servus cui iniungitur facere rem tantum unam et non habet posse in se vatiandi nec mutandi et earum motus et cursus non est a se ipsis et earum virtute quia spera superior est illud quod facit moveri omnes et est data hec virtus in spera prima pro parte creatoris sui sicut ostendum est in libro philosophie in quo subtilitantur omnes sciencie et in quo intelliguntur fundamenta earum et omnes homines primo in hoc errabant usque ad adventum noe qui fuit primus ad cognoscendum creatorem sperarum et ipse cognovit quod quelibet res et ipsum principium habebat scienciam et gradum maiorem altum et altissimum·
Et post noe natus abraham qui fuit sapiencior omnibus et addidicit tantum et intellexit quod tota generacio sua ibat in errorem et tunc precepit ei deus ut ymmolaret unicum filium suum et voluit hoc facere cum esset perfectus ad servicium dei et cognovit quod sol et luna et omnes stelle habebant motorem primum· non est secutus viam patris sui qui adorabat ydola dearum in charam que erant ydola lune et tota generacio sacrificabat ydolis et serviebant eis et filios et filias et dovelemaisnie goulias subiciebant sibi ignis et ille qui pervenit ad istum gradum et intelligit in via philosophie sicut fecit ipse est conveniens ut querat mortem sicut tu dicis· sed ego nondum perveni ad istum gradum altum quia non quero mortem quousque veniat quia non est possibile modico vivere et me pervenire ad istam scienciam et huius magnum gradum·
Respondit aristotiles caritoni· placet michi responsio melonis et multum sermones sui placuerunt nobis et veritatem respondit et ego confiteor verba sua et laudo intencionem suam· Respondit unus ex discipulis nomine arastaratus· magister noster iunge plus gracie nobiscum· et doce nos quomodo addiscemus philosophiam· que habet istum magnum gradum· que trahit hominem ab obscuritate ignorancie et a tenebris stulticie ad lucem sciencie et claritatem intellectus· Respondit aristotiles· qui vult intelligere philosophiam et vult esse sapiens legat et addiscat octo primos libros quos aggregavi quousque veniat ad librum de anima et de ipso cognoscet et intelliget ubi in corpore est sedes anime sue· et naturam suam· et si ipsa est in ipso incarcerata aut si est antequam sit in eo· aut creata cum corpore· aut si requiescit in eo· aut si surget et suscitabitur· aut quare celatur oculis omnium animalium postquam recedet a corpore· aut finietur cum eo et cum respiciet in hijs eventibus anime· tunc cognoscet creatorem suum et ibit in viam rectam nec declinabit ad dextram vel sinistram· et hic est maximus gradus quo non est alcior·
¶ Et ego iam declaravi vobis viam veritatis et non exivi a semita recti· quia docentes et dantes doctrinam non debent mentiri nec falsificare sermones suos·
¶ Et sciatis quod qomnis qui cohercet desideria corporis et prebet anime sue doctrinam philosophie· et scit gradum quando recedit a corpore et quando supervenit ei mors· si timebit aut turbabitur hoc non continget ex perfecta sciencia et non pervenit ad finem sciencie philosophie· omnes eum hoc audientes ipsum despicient· sed qui non declinat a vijs sapientum et affligit animam suam et cohercet naturam suam· confidit in creatore suo et reprobat malum et eligit bonum et non pavescit de morte· conveniens est vocari eum sapientem· et ad finem philosophie pervenisse dicatur· Non autem ille qui viam sciencie intellexit et turbatur de morte quando anima recedit a corpore quoniam que utilitas est sciencie sine fructu· propter hoc oportuit ut mitteretur philosophia ad instruendum ignaros ea que non intellexerunt sciencijs et doctrinis· nec cognoverunt creatorem suum et eorum scire non comprehendit bonum vel malum· nescientes nisi quantum didicerunt infantes boni vel mali et qui ipsis prebent doctrinam vite bone ac recte ipsam capiunt· et stat firma in anima sua nec diluitur nec mutatur· et similiter qui eos docet viam nom rectam· sed inter hos et qui tenet viam non rectam magna est differencia· sed primi quos diximus licet sint in bona via similes sunt bestijs et non habent differenciam inter eos et bestias que in bonam viam ab homine freno ducuntur· et hij sunt qui non comprehendunt scire per se ipsos·
¶ Et est alia species hominum quorum sensus et intellectus est paratus et potens ad omnia et vident in animis eorum· et eorum secte due sunt quorum primi dicunt seculum non habere principium neque finem nequie aliquid esse sub sole novum· sed quod generacio preterit et generacio advenit terra autem in eternum fuit· et non habet sustentatorem aut gubernatorem et hij sunt qui negant radicem·
¶ Et alij sunt naturaliter scientes qui dicunt quod anima similiter sit creata cum corpore vel de corpore et donec corpis existit et anima eius existit in esse suo et faciunt demonstraciones huiusmodi intencionis de puero qui donec parvulus est et tener non recipit sciencias nec habet intellectum eo quod corpus eius tenerum est et humidum et non pervenit ad robur suum quia si hoc esset quod anima esset alterius creacionis quam corpus· corpus impediret animam ad intelligendum maxime cum infirmato corpore anima infirmetur et [et] infatuetur· Ita quod propter infirmitatem corporis varia videat et loquatur et minuatur intelligencia sua· Hij intelligunt et comprehendunt magnam dei scienciam et eius opera ex membris corporis et substancia et nervis·
¶ Et ego iam declaravi in libris quos aggregavi hiusmodi questiones et ostendi impossibi‹li›tates earum et destruxi eas secundum viam veritatis sciencie·
¶ Cui assistentes scolares dixerunt· Domine et magister noster doce nos que sit recta sciencia quam homo debet discere et intelligere ac quomodo ascendit per eam ad magnum gradum sciencie rectitudinis· Quibus respondit aristotiles· Nulla scienciarum est similis sciencie philosophie que clarificat animam et facit eam delectari in hoc seculo in perfectione et rectitudine quod est principium bene esse sui· et per illam datur ei comprehendere et intelligere bonum alterius seculi· et qui invenit eam vitam invenit in utroque seculo quia in octo libris inveniuntur omnes vie sciencie quibus homo potest comprehendere et habere principia ad vias omnium methodorum et scire raciones adductas super eas que racionabiliter adherent rebus disputabilibus et que discoherent ab hijs non habentes rectam viam per quam aliquid veri sciri valeat et huiusmodi raciones sunt vicine veritati et tamen vere non sunt nec sunt utiles· sed sunt ut per eas ostendatur an datur audacia loquentis in sciencia sua ad debilitanda verba socij sui et superanda verba vi sue sciencie cum racionibus ordinatus et mirabilibus· et ad hoc quod socius non habeat potenciam resistendi et hec sciencia utilis est ut est utilis scorpio in tyriaca quia licet sit toxicum tamen si datur pacienti dolorem minuit et prestat remedium
¶ Et racionabiliter decet philosophum scire omnes hiusmodi raciones eo quod sophistice non fallatur nec verbis capiatur· et intelligat locos et proporciones in quibus sit ei sophisma et hijs libris est veritas omnium scienciarum· sed non sunt particularia· et aggregavi quendam alium librum qui dicitur methaphisica et declaravi in eo quod firmamentum superius et stelle non sunt de naturis quas videmus esse sub luna et sunt alterius nature quam scire et intelligere non habens potenciam nec virtutem et illic superius anima sapiens influxit corpori munda et pura et beata est anima que non est infecta pravis operibus huius mundi et intellexit cratorem suum et ipsa est que revertitur in locum suum delicijs magnis non cum delectacionibus corporis que sunt despecte· et re anime peccatrici que non habet virtutem nec posse redeundi ad locum suum nec potest ascendere in patriam suam quia turpia opera delectacionis impediunt ascensum eius sursum· et cum applicuisset sapiens ad finem horum sermonum inceperunt manus sue titubare a quibus pomum cecidit quod tenebat· Et cum cepisset nigrescere facies exspiravit Super quem scolares proni singuli ceciderunt et osculati sunt eum· Et elevaverunt cummuniter ululatum plorantes ploratu magno· Et dixerunt· Ille qui recolligit philosophorum animas tuam recolligat animam et ponat eam in thesauris suis sicut dignum est animam hominis directi et perfecti sicut tu es ⁘
Explicit liber de pomo et morte aristotilis ⁘