Migne Patrologia Latina Tomus 123
Martyrologium
Martyrologium (Ado Viennensis), J. P. Migne 123.0418B
MENSIS DECEMBER.
A. IX KALEND. JANUARII. Vigilia Nativitatis Domini. 123.0201D| 123.0202D| Eodem die apud Antiochiam Syriae, natalis sanctarum virginum quadraginta, quae persecutione Deciana 123.0203A| per diversa tormenta martyrium consummaverunt.
Eodem die, apud Spoletum civitatem Tusciae, natale sancti Gregorii martyris et presbyteri, temporibus Diocletiani et Maximiani imperatorum, sub judice Flacco. Quem ad se adductum ita Flaccus aggreditur: Tu rebellis es deorum, et principum contemptor? Cui beatus Gregorius respondit: Si vere vis scire, ab infantia mea nunquam a Deo meo recessi, qui me ex limo terrae formavit. Cumque perseverantissimus in fide confessionis maneret, fustibus nodosis dorsum ejus verberatum rumpitur: regyratus venter ejus dissipatur. Inde ligatus manus et pedes, in craticula superponitur, lignis suppositis. Et continuo terraemotu cecidit una regio in civitate Spoletana, et oppressit plusquam trecentos 123.0203B| homines idolis servientes. Post ferro constrictus, sub custodia militum in carcere retruditur, ubi angelica visitatione consolatur. Eductus e carcere, cardis ferreis in genibus percutitur. Sed et ardentibus lampadibus latera ejus sunt incensa, dicente beato martyre impio judici: Si totum corpus meum perdas, praesto est mihi medicus Dominus Jesus Christus, qui me sanat et corroborat. Tunc Flaccus jussit Tyrcano cuidam, ut beatum Gregorium tractum in amphitheatro decollaret. Quo facto, jussit Tyrcanus feras terribiles dimitti, ut corpus sancti martyris absorberent: sed nulla earum corpus sanctum attigit. Quaedam autem mulier, Abundantia nomine, petivit corpus martyris: sed quia non potuit obtinere aliter, datis triginta quinque aureis Tyrcano, 123.0203C| corpus recepit et, ut decuit, martyrem sepelivit juxta pontem lapideum, et rivum qui Sanguinarius appellatur ad muros civitatis, nono die Kalendar. Januar.
B. VIII KALENDAS JANUARII. (25 Dec. ) Jesus Christus Filius Dei in Bethleem Judae nascitur, anno Caesaris Augusti quadragesimo secundo, Olympiadis centesimae nonagesimae tertiae, ab Urbe condita anno septingentesimo quinquagesimo secundo: compressis cunctarum per orbem terrae gentium motibus, et firmissima verissimaque pace, ordinatione Dei a Caesare Augusto composita: quando Quirinus ex consilio senatus Judaeam missus, census hominum possessionumque describebat, sextamque 123.0203D| mundi aetatem suo piissimo consecravit adventu idem Dominus noster Jesus Christus.
Eodem die, natalis sanctae Anastasiae, quae tempore Diocletiani, primo diram et immitem custodiam a viro suo Publio perpessa est: in qua tamen a Chrysogono confessore Christi multum consolata et confortata est. Deinde a praefecto Illyrici in gravissima aeque atque diutina custodia macerata est. In qua duobus mensibus refecta est coelestibus escis, per sanctam Theodoten, quae martyrium prius passa est. Deinde navi imposita cum ducentis viris, et quingentis feminis, ut demergeretur in mare, perlata 123.0204A| est ad insulas Palmarias: ubi per manus, et pedes extensa, et ligata ad palos fixos, circa media ejus ignis accensus est, in quo matyrium consummavit. Et omnes qui cum illa venerant, variis interfectionibus martyrium celebrarunt. Inter quos omnes, unus erat Eutichianus nomine, innocentissimae naturae: qui sublatis sibi (cum dives esset) omnibus facultatibus, tacuit, nihil cogitans, nihilque metuens, nisi hoc, ne facultates ac divitias fidei perderet. Quotiescunque denique fuisset auditus, quotiescunque interrogatus, nihil aliud dicebat: Christum mihi non tollet, etiam qui caput abstulerit. Tunc Apollonia Christiana matrona, tollens corpus beatae Anastasiae, exosculabatur, et aromatibus condiens, dignisque linteaminibus obvolvens, intra viridarium 123.0204B| domus suae fabricata basilica, ut decuit martyrem, sepelivit.
Ipso die Romae in coemeterio Aproniani, passio sanctae Eugeniae virginis, quae tempore Gallieni imperatoris, post multa virtutum insignia, et sacros virginum choros, quas Christo Domino aggregaverat, sub Nicetio urbis praefecto alligata saxo, et praecipitata in Tiberim mergi non potuit. Inde thermis ignitis inclusa, illaesa reperta est. Novissime in custodia gladio jugulatur: et sublatum est corpus ab affinibus ejus Christianis, et positum non longe ab Urbe, via Latina, in praedio ejus proprio, ubi multorum ipsa sepelierat membra.
C. VII KAL. JANUARII. (26 Dec. ) 123.0204C| Natale sancti Stephani protomartyris, non longe post ascensionem Domini passi, eodem scilicet anno passionis Christi.
Eodem die Zosimi papae, qui sedit Romae anno uno. Hic constituit, ut diaconi laevam tegerent palliis: et praecenit ut nullus clericus poculum in publico propinaret, nisi tantum in cellis fidelium et clericorum,
D. VI KAL. JANUARII. (27 Dec. ) Natalis sancti Joannis apostoli et evangelistae, dilecti Domini, qui obiit anno 68 post ascensionem Domini, aetatis autem suae nonagesimo nono, Ephesi.
Romae, sancti Dionysii papae, qui sedit in episcopatu 123.0204D| annos sex, sepultus via Appia in coemeterio Calixti. Hic ecclesias presbyteris dedit, et parochias dioecesis dedit atque constituit.
E. V KAL. JANUARII. (28 Dec. ) (Euseb., lib. I, c. 8). Bethleem, natale sanctorum Innocentum; quos Herodes, cum Christi nativitatem Magorum indicio cognovisset, trigesimo quinto anno regni sui interfici jussit (Matth. II): qui anno trigesimo sexto morbo intercutis aquae, et scatentibus toto corpore vermibus, miserabiliter et digne moritur.
F. IV KAL. JANUARII. (29 Dec. ) 123.0205A| David regis.
Item apud Arelatem, natalis sancti Trophimi, episcopi et confessoris, discipuli apostolorum Petri et Pauli.
Eodem die, sancti Crescentis, apostoli Pauli discipuli, Viennensis Ecclesiae primi doctoris (II Tim. IV).
G. III KAL. JANUARII. (30 Dec. ) Apud Spoletum, passio S. Sabini episcopi, Exuperantii et Marcelli diaconorum, et Venustiani cum uxore et filiis, sub Maximiano Augusto. Qui beatus Sabinus cum esset clarus in omnibus divinis instructionibus, et sermone eloquentissimus, tentus est a praeside Tusciae Venustiano, cum duobus diaconibus 123.0205B| Exuperantio et Marcello, et multis clericis. Cui Venustianus deum suum Jovem, quem habebat in cubiculo, ex lapide Coralite mire formatum in vestimentis aureis, ad adorandum obtulit. Quem beatus Sabinus in manibus acceptum, facta oratione, continuo illisit in pavimentum, et confregit. Quod factum videns Venustianus, cum furore jussit ut praeciderentur ei manus, et in conspectu ejus Marcellum et Exuperantium equuleo suspendi, ac fustibus macerari, unguibusque radi latera eorum, et ignem supponi. Hoc facto, in confessione Domini spiritum emiserunt. Quorum corpora praecepit jactari in fluvium, Sabinum vero episcopum in carcerem retrudi. Audiens hoc quidam piscator, et presbyter, collegit corpora sanctorum, 123.0205C| et sepelivit juxta viam pridie Kalend. Januar. Serena vero, Christianissima vidua, curam habens sancti Sabini episcopi, adduxit ad eum in carcerem nepotem suum Priscianum, qui erat caecus. Tunc sanctus Sabinus truncos suos super oculos ipsius posuit, et in fide Christi oratione facta, eum illuminavit. Videntes autem illi, qui in custodia erant, miserunt se ad pedes ejus, et baptizati sunt eo die numero undecim. Quod cum nuntiatum esset Venustiano praesidi (indoluerant enim ei oculi, et prae dolore neque cibum neque somnum capere poterat), misit uxorem suam, et duos filios suos, ut adducerent beatum Sabinum ad domum ejus de carcere. Adducto itaque, prostravit se ad pedes ejus Venustianus 123.0206A| cum fletu, uxorque ejus et filii, agentes poenitentiam, et rogantes se baptizari. Mox baptizatus, ut de pelve levatus est, nullum dolorem oculorum sensit. Hoc nuntiatum est Maximiano, qui iratus praecipit Sabinum damnari, et ipsum Venustianum capite truncari. Veniens autem Lucius tribunus, sine auditione beatum Venustianum cum uxore et filiis necavit in civitate Assisinate: sanctum vero Sabinum adduxit in civitatem Spoletum, et tandiu praecepit caedi, quousque deficeret. Cujus corpus collegit venerabilis Serena, quae jam manus ejus in dolio vitreo cum aromatibus condiderat, et infra domum suam posuerat, et sepelivit eum a civitate Spoletana milliario plus minus uno, sub die septimo Idus Decembris. Festivitas tamen ejus et supra nominatorum 123.0206B| martyrum tertio Kalendas Januarii agitur.
A. PRIDIE KAL. JANUARII. (31 Dec. ) (Pontif., cap. 34.) --Romae, natale sancti Silvestri episcopi et confessoris, qui post beatum Petrum tricesimus quartus sedit annos viginti tres, menses decem, dies undecim. Cujus industria synodus praeclarissima toto orbe terrarum, trecentorum decem et octo Patrum, apud Nicaeam urbem Bithyniae celebratur, sub consulatu Constantini Augusti, et Licinii, XIII Kalendas Julii; attamen Julii papae tempore consummatur. Fecit autem ordinationes sex mense Decembri, presbyteros quadraginta duos, diaconos viginti quinque, episcopos per diversa loca sexaginta quinque. Sedit autem ex die Kalendarum Februariarum 123.0206C| usque in diem Kalendarum Januariarum. Sepultus est in coemeterio Priscillae via Salaria, milliario tertio ab urbe Roma, pridie Kalendas Januarii: et cessavit episcopatus ejus dies quindecim. Hic constituit chrisma ab episcopo confici, et ut baptizatum liniat presbyter: et ut nullus laicus crimen audeat clerico inferre: et dalmaticis in ecclesia uti, et ut pallio linostimo laeva eorum tegeretur, scilicet diaconorum.
Apud Senonas, sanctae Columbae virginis, quae superato igni gladio caesa est.
Item apud Senonas, natale beatorum Sabiniani et Potentiani, qui a beatis apostolis ad praedicandum directi, praefatam urbem martyrii sui confessione illustrem fecerunt.
LITANIAE INDICENDAE. MENSIS JANUARIUS HABET DIES XXXI, LUNA VERO XXX. 123.0205| B. KAL. JANUARII. Octavae Domini. 123.0205D| 123.0206D| Romae, natalis sancti Almachii martyris: qui jubente Alippio Urbis praefecto, cum diceret, Hodie octavae 123.0207A| Dominici diei sunt, cessate a superstitionibus idolorum et sacrificiis pollutis; a gladiatoribus hac de causa occisus est.
Item Romae, natale S. Martinae virginis et martyris: quae cum esset sublimis genere, et patre consule nata, dives nimis rerum, quas misericorditer indigentibus erogabat, tenta ab Alexandro imperatore, jussa est sacrificare Apollini. Sed mox ut orationem fudit beata virgo, terrae motus factus est magnus, ut civitas concuteretur. Ac sic pars templi ipsius Apollinis destructa est, simulacrum comminutum, et multitudo magna cum sacerdotibus fani oppressa. Iratus valde Alexander imperator, jussit alapis faciem ejus caedi, et uncinis palpebras ejus disrumpi. Carnifices autem qui ad caedendum eam deputati fuerant, deficientes, 123.0207B| clamare coeperunt videre se quatuor viros splendidos, qui eam confortarent, sibique potius poenam inferrent. Inde testarum fragmentis caesa, cum invictissima durasset, illi, quibus hoc impium officium delegatum fuerat, tandem pietate divina circumdati lumine (erant enim octo), crudele illico ministerium exsecrantes, crediderunt, ac Dominum verum Christum Jesum confessi sunt. In quos accensus valde imperator, suspensis fecit carnes eorum spathis lacerari. Deinde capitibus amputatis, saeculi hujus vitam finiere, decimo septimo die, mense Novembrio: sicque felicia regna martyres Christi facti petierunt. Iterum facta Martina poenis pulsatur: nam exspoliata vestibus, incisa est toto corpore ac deinde quatuor palis extensa; a duobus centurionibus 123.0207C| fustibus caesa. Cumque in confessione perseveraret, mutati sunt qui per vices eam caederent septem centuriones. Sed illa sibi supplicia illata forti animo risit. Inde recepta in carcerem. Inde adipibus et pinguedine superuncta, et ad imperatorem iterum adducta, et jubente eo in fanum deorum intromissa. Sed mox oratione facta ab illa, ignis de coelo cecidit, et idolum in favillam redegit; sacerdotes 123.0208A| templi exussit, et multitudinem populi occidit. Tunc perculsus terrore imperator, tradidit eam cuidam Justino praefecto, ut impelleret eam ad sacrificandum. Qui mox extendi eam jussit in conto, et spathis membra ejus incidi, et circa mamillas ungulis attrectari, usque dum centum et octodecim incisiones ab uncinis fierent. Sed cum adhuc ut ille speraverat non exspirasset, deposita de conto recipitur in carcerem. Quae et iterum in amphitheatrum a Justino praefecto praesentata imperatori, feris est injecta. Sed leo immanissimus de cavea laxatus, rugiendo usque ad pedes sanctae martyris pervenit, ubi statim ferocitatem deposuit, eamque nullo pacto attigit. Sed cum reduceretur in caveam, Eumenium imperatoris cognatum interfecit. Et iterum recepta est, jubente imperatore, 123.0208B| in carcerem. Exinde post duos dies cum iret ad sacrificandum imperator, exhibita martyr, cum fixa in Domino maneret, suspensa iterum, ungulis rasa: rasisque capillis, in quibus credebant quod magica ars consisteret, videntes eam insuperabilem, in templo Dianae tribus diebus et tribus noctibus eam includunt. Cumque precibus suis in pulverem redegisset simulacrum, educta de fano, ad ultimum gladio ferienda ab imperatore destinatur. Hujusmodi fine martyr venerabilis coeli regnum meruit.
Eodem die apud Spoletum civitatem Tusciae, natalis sancti Concordii martyris temporibus Antonini imperatoris. Hic ortus est Romae, cujus pater Gordianus dicebatur, sanctissima conversatione presbyter, 123.0208C| de titulo pastoris, ordinatus subdiaconus a sancto Pio urbis Romae episcopo. Qui nihil aliud cum patre suo, nisi jejuniis et orationibus die noctuque vacabat, eleemosynis pauperum semper inserviens. Factum est, ut cum consilio patris sui apud beatum Eutychen, qui tunc morabatur in praediolo suo, via Salaria juxta civitatem habitaret, audiens famam eorum Torquatus comes Tusciae, qui versabatur in civitate 123.0209A| Spoleti, mittens accersivit sanctum Concordium, et dixit ei: Quo nomine vocaris? Respondit sanctus Concordius: Christianus sum. Dicit ei comes: De nomine requiro, non de Christo tuo. Sanctus Concordius respondit: Christianus sum, et Christum confiteor. Cumque impelleretur ad sacrificandum, et ille in fide Christi fortiter perduraret, jussus est fustibus caedi. Sequenti nocte venit ad eum beatus Eutyches cum Anthimo episcopo, et rogaverunt comitem ut aliquot diebus cum eis permitteretur morari. Erat namque Anthimus episcopus amicus comitis, quique beatum virum Concordium fecit illis diebus presbyterum. Peractis aliquibus diebus, revocatus est beatus Concordius, et venit ad comitem. Cui et dixit comes: Quid tractasti circa salutem tuam? Sanctus vir respondit: 123.0209B| Salus mea Christus est, cui quotidie sacrifico sacrificium laudis. Iratus comes, jussit eum suspendi in equuleo. Cruciatus diu, revocatur arctatus ferro in carcerem: ubi meruit consolationem angelicam. Post tres noctes missi sunt ad eum, qui eum aut sacrificantem laxarent, aut nolentem punirent. Venientes autem missi, dixerunt ei: Aut sacrifica Jovi, aut capitalem sententiam accipies. Ferebant autem statunculam Jovis. Beatus Concordius dixit: Gratias tibi, Domine Jesu Christe. Et exspuit in faciem Jovis. Tunc unus de satellitibus evaginato gladio amputavit caput ejus: atque ita in confessione Domini emisit spiritum. Venientes autem duo clerici, cum religiosis viris, tulerunt corpus ejus, et sepelierunt non longe a Spoleto, in loco ubi aquae multae 123.0209C| emanant.
Item Romae via Appia, coronae militum triginta, has sub Diocletiano pro confessione verae fidei percipere meruerunt.
Apud Africam, natalis sancti Fulgentii, Ecclesiae Ruspensis episcopi et confessoris, qui tempore Vandalicae persecutionis, ob catholicam fidem et eximiam doctrinam, ab Arianis multa perpessus, et diu apud Sardiniam exsilio relegatus, tandem ad Ecclesiam suam redire permissus, et vita et triumpho clarus, sancto fine quievit, annum sui episcopatus agens vigesimum quintum, vitae autem totius sexagesimum quintum.
Apud Alexandriam, sanctae Euphrosynae virginis, quae orationibus patris sui Paphnutii de sterili matre 123.0209D| progenita, in puerili aetate constituta, clam se tonderi fecit, et monasticam vitam expetiit; Smaragdi sibi nomen imponens. Post etiam in reclusione viginti et octo annis in omni sanctitate perdurans, tacta aegrotationis incommodo, et mortem sibi adesse cognoscens, manifestavit se religioso et lacrymis multoties quaerenti eam patri.
In territorio Lugdunensi monasterio Jurensium, S. Eugendi abbatis, cujus virtutibus et miraculis plena refulsit.
D. IV NONAS JANUARII. (2 Jan. ) Natalis beati Macarii abbatis.
Et in Ponto civitate Tomis, trium fratrum, Argaei, 123.0210A| Narcissi, et Marcellini pueri, qui sub Licinio inter tyrones comprehensus, cum nollet militare caesus tyrones comprehensus, cum nollet militare caesus ad mortem et diu in carcere maceratus, in mare mersus, martyrium consummavit. Corpus ejus ad littus delatum, et a religiosis viris depositum, magnis coruscat virtutibus.
C. III NONAS JANUARII. (3 Jan. ) (Pontificale, cap. 20). Romae, natalis sancti Anteros papae et martyris, qui vicesimus post beatum Petrum cum duodecim annis, mense uno, diebus duodecim rexisset Ecclesiam, passus est sub Maximino, et in coemeterio Calixti sepultus via Appia. Hic gesta martyrum a notariis diligenter exquisivit, et in ecclesia recondidit.
123.0210B| Apud Parisios, sanctae Genofevae virginis, quae a beato Germano Antisiodorensi episcopo Christo dicata, admirandis virtutibus et miraculis late claruit, et usque octoginta annos in Christi servitute consenuit.
Eodem die sancti Florentii Viennensis episcopi et martyris, octavi ejusdem urbis.
D. II NONAS JANUARII. (4 Jan. ) (Ado, Chron., an. 241, supra Vide libellum de Festivitat. apost. ) Natalis sancti Titi apostolorum discipuli.
Apud Africam, natalis sanctorum Aquilini, Gemini, Eugenii, Martiani, Quinti, Theodeti, Triphonis, 123.0210C| praeclarissimorum martyrum, quorum gesta habentur.
Eodem die apud urbem Romam, sanctorum martyrum Prisci presbyteri, et Priscilliani clerici, atque Benedictae religiosissimae feminae, sub tempore Juliani impiissimi Augusti, qui gladio martyrium compleverunt.
Item apud urbem Romam, beatae Dafrosae, uxoris Fabiani martyris, quae post damnationem beati viri sui primum relegata exsilio, deinde ab impio Juliano capite jussa est puniri.
E. NONIS JANUARII. (5 Jan. ) (Pontificale, cap. 9.) Romae natalis sancti Telesphori, qui septimus post Petrum apostolum pontifex 123.0210D| ordinatus, sedit annos undecim, menses tres, dies viginti unum, illustreque martyrium duxit. Hic constituit ut sex hebdomadibus ante Pascha jejunium celebraretur, et Natali Domini Jesu Christi nocte missae celebrarentur, et hymnus angelicus, id est, Gloria in excelsis Deo, hora sacrificii missae diceretur.
Item apud Antiochiam depositio sancti Simeonis monachi admirandae virtutis viri, qui decimo tertio aetatis anno huic saeculo abrenuntians, monasterii claustra expetiit, ubi mira abstinentia vix septimo die cibum sibi indulgens, Psalterium inter quatuor menses didicit. Deinde nimia domandi corporis intentione, fune palmiceo renes sibi constringens, 123.0211A| duriter laniatus est. Inde in quodam puteo se recludens, et ex eo fratribus violenter ad monasterium reductus, clam fugiens, eremum petiit. Ubi multo commoratus tempore in columna editiori sanctitate fervens se reclusit. Ubi non modo nulli extraneae mulieri, sed nec propriae matri se videre permisit. Et usque hodie basilicam columnae illius feminarum nulla egreditur. Nam quaedam mulier veste induta virili ingredi voluit, et mox ut limen attigit, retrorsum mortua cecidit.
F. VIII IDUS JANUARII. (6 Jan. ) Epiphania Domini.
Eodem die passio sanctae Macrae virginis, quam cum Rictiovarus praeses torqueri et in ignem praecipitari 123.0211B| jussisset, illaesa permansit. Deinde mamillis abscisis, squaloreque carceris afflicta, super testas acutissimas et prunas volutata, orans migravit ad Dominum.
G. VII IDUS JANUARII. (7 Jan. ) Relatio pueri Jesu ex Aegypto.
Item natalis sancti Luciani Antiochenae Ecclesiae presbyteri et martyris, viri doctissimi atque eloquentissimi, qui passus est Nicomediae ob confessionem Christi persecutione Maximini, sepultusque Helenopoli Bithyniae; quam urbem (cum prius Drepana vocatur) in honorem ejusdem gloriosi Martyris, Constantinus imperator instaurans, ex nomine matris suae Helenopolim nuncupavit.
123.0211C| Item apud Antiochiam, beati Cleri diaconi, qui ob confessionem Christi septies tortus, et in carcere diu maceratus, ad ultimum decollatus martyrium consummavit.
A. VI IDUS JANUARII. (8 Jan. ) Apud Neapolim Campaniae sancti Severini confessoris fratris beatissimi Victorini clarissimi viri miraculis. Qui et ipse fratris imitator, post multarum virtutum perpetrationem, sanctitate plenus quievit. Sepultus in loco, ubi primum abstinentissimus, quam ad episcopatum vocaretur, conversatus fuerat.
Belvaci. sanctorum Luciani et Messiani.
B. V. IDUS JANUARII. (9 Jan. ) 123.0211D| In Mauritania Caesariensi, natalis sanctae Martianae virginis et martyris.
Item die apud Antiochiam, natale sancti Juliani martyris, et Basilissae conjugis ejus. Hi itaque sanctissimo voto casti conjuges, aliquot annos pariter vixerunt; carnem suam Christo virginem servantes, monasteria de rebus suis, quia erant parentibus et genere clarissimi, instituerunt, ut ad decem millia monachorum pater beatus Julianus fieret. Basilissa vero multarum mater virginum. Quarum multitudinem cum jam victricem praemisisset ad Dominum, ipsa conversatione vitae, et doctrinae studiis probatissima, 123.0212A| inter verba orationis dulcissimis suspiriis plana reddens Domino spiritum, angelorum consortio in coelo conjunxit. Julianus vero postmodum a Martiano praeside requiritur, quo tempore rabies crudelitatis ad persequendum sanctos Dei sub Diocletiano et Maximiano exarserat, ad quem multitudo sacerdotum et Ecclesiae Christi ministrorum confugerat propter immanitatem persecutionis. Comprehensus itaque cum hac ingenti multitudine ipse praesidis audientiae reservatur; caeteri servi Dei, jussu crudelis judicis ingenti accenso igne, eisque apposito, in quo consistebant loco consumpti sunt. Ubi ad commendandam pretiosam mortem sanctorum, tertiam, sextam, nonam psallentiam chori feruntur audiri, sed et vespertinos, et matutinos hymnos Deo 123.0212B| cecinere. Beatus vero Julianus primum auditus, rigidissimis fustibus caesus est. Cumque caederetur, unus ministrorum praesidi necessarius oculum amisit. Quem beato Juliano orante illico recepit, et Christo credens statim ab insano judice decollatur. Inde beatus Julianus ductus ad fanum daemonum, simulacra cristallina et electrina, atque diversi generis metallo acquisita, ita comminuta atque in pulverem redacta sunt, ut quid fuerint omnino non pareret. Deinde sanctus martyr vinculis ferreis arctatus, per civitatem sub voce praeconis circumducitur. Cumque pervenisset ad locum, ubi filius praesidis in scholis erudiebatur, puer idem Celsus nomine vidit multitudinem albatorum circa sanctum martyrem, et coronam pretiosissimis lapidibus renitentem super caput 123.0212C| ejus. Quae visa cum suis condiscipulis narraret, subito divinitus inspiratus projecit volumina magistrorum, et vestimenta quibus erat indutus, et celeri cursu pervenit ad pedes vincti martyris. Ad quod factum stupens tota pene civitas accurrit; cum reliquis praeses et mater pueri ejulantes adveniunt. Sed cum puerum a societate beata separare non possent, cum beato Juliano imo carceris mancipatur. Ubi divino lumine consolati, et odore mirifico sunt respersi, ita ut milites qui eos servabant, circiter viginti, commoti, et stupore perculsi, Christo Domino crederent. Ad hos itaque visitandos in carcerem fratres septem una cum Antonino presbytero venerunt, officioque sancti Antonini presbyteri, tam puer quam viginti milites baptizati sunt. Quod audiens 123.0212D| praeses, septem fratres diu custodia maceratos, ad ultimum tradi igni praecepit, porro milites gladio trucidari; sicque martyrium victores consummaverunt. Sanctum vero Julianum atque Celsum puerum, sanctumque Antoninum presbyterum sibi praesentatos, necnon et Anastasium, quem beatus Julianus a morte suscitatum participem gratiae Christi fecerat, in cuppas pice et adipe ferventes injecit, sub quibus lignorum et sarmentorum copiam aggregari jussit. Sed beati nihil laesi sub igne, in confessione invicti persistunt. Ducti ergo iterum sunt in custodiam. Cum puero autem mater ipsius Martionilla, ut eum mutare posset, volens inclusa est. Sed dum cupit filium 123.0213A| praedam fieri diabolo, ipsa praedata Christo, ejusque ancilla fidelis facta baptismi gratiam recepit. Quo audito impius conjux piam Christi famulam in ima carceris trusam martyribus sociavit. Quos iterum suis conspectibus praesentari fecit, et ad fanum daemonum, sacerdotibus fani intro exspectantibus, ut sacrificaturi mittuntur. Sed mox sanctis orantibus templo ad solum dejecto, sacerdotum ad mille, cum paganorum multitudine, occisi sunt. Sed iterum ab irato impio praeside sancti retruduntur. Qui divina consolatione nocte sunt mirabiliter confortati. Sequenti vero luce producti sunt de custodia: oleoque infuso liciniis, manus et pedes eorum ligantur, ignisque ita supponitur. Sed cum invicti perdurarent, Juliano et Celso cutem capitis auferri 123.0213B| jubet, Antonino et Anastasio lumina effodi, Martionillae equuleum parari. Haec cum illi fortissime pervicissent, feris intromissis in amphitheatrum ad devorandum eos objecerunt. Sed ferae pedes sanctorum lingebant. Cumque omnia pervicissent, militibus eos ferire jussit. Atque tali certamine palmam adepti, regna mansura perceperunt.
C. IV IDUS JANUARII. (10 Jan. ) Apud Thebaidem, natalis sancti Pauli primi eremitae, qui a sexto decimo aetatis suae anno usque ad centesimum et tertium decimum solus in eremo permansit. Cujus animam inter apostolorum et prophetarum choros ad coelum ferri ab angelis sanctus 123.0213C| Antonius vidit.
S. Hyginii papae, qui sedit Romae annos quatuor. Hic constituit clerum, et distribuit gradus. Sepultus in Vaticano IV Idus Januarii.
Apud Cyprum, beati Nicanoris, qui unus fuit de septem primis diaconibus.
Et adventio sancti martyris Hermetis.
D. III IDUS JANUARII. (11 Jan. ) Apud Alexandriam, natalis sanctorum confessorum, Petri, Severi, Lucii, quorum gesta habentur.
(Possid. in Indic., c. 3 et 9.) In Africa, natalis 123.0214A| sancti Salvii. In hujus natali sanctus Augustinus verbum fecit ad populum Carthaginis.
E. PRIDIE IDUS JANUARII. (12 Jan. ) Apud Achaiam, natalis sancti Satyri martyris, civis Arabiae, qui transiens ante quoddam idolum, cum exsufflasset illud, signans sibi frontem, statim corruit; ob quam causam decollatus est.
(Zeno Veron., sermon. propr. ) Eodem die natalis sancti Arcadii martyris, genere et miraculis clari.
F. IDIBUS JANUARII. (13 Jan. ) Romae, via Lavicana, coronae militum quadraginta, sub Gallieno imperatore.
123.0214B| Pictavis, sancti Hilarii episcopi et confessoris, qui ob catholicam fidem quadriennio apud Phrygiam relegatus. Inter alias virtutes fertur quod mortuum suscitaverit.
Apud Viennam, sancti Veri episcopi, qui praesedit Ecclesiae post sanctum Evantium.
G. XIX KAL. FEBRUARII. (14 Jan. ) Apud Nolam Campaniae, natale beati Felicis presbyteri. Hic a Maximo Nolanae urbis episcopo presbyterii honore praeditus est. Cum autem imperatorum decreta Christianos insequi praecepissent, maximus pontifex jam senio praegravatus, putans se non posse ferre supplicia, silvarum saltus adiit. Quos 123.0214C| dum turbidus de persecutione pererrasset, affectus fame, gelu attritus, solo corruit semivivus. At beatus Felix presbyter captus, et vinculis astrictus, ante praesidem Draccum adductus, cum multa de portentis deorum, quod nihil essent, disputaret, eumque praefectus immolare impelleret, respondit: Inimici estis deorum vestrorum. Ad quaecunque enim me deorum vestrorum templa duxeritis, hoc eis eveniet quod evenit illis ad quae meum fratrem Felicem vos duxisse poenituit. Sed si vultis probare virtutem Domini mei Jesu Christi, me ad Capitolium ire jubete, ut ipsum Jovem, principem daemoniorum vestrorum, ruere faciam. Mox impius judex compressis auribus 123.0215A| suis, jussit eum fustibus caedi, deinde equulei tormentis applicari; inde carceri includitur, in quo non mediocribus vinculis astrictus, cochleis ac testulis suppositis extenditur. Et ecce nocte media angelus Domini, confractis catenis, scissaque trabe qua pedes ejus conclusi tenebantur, ait illi: Surge et egredere, ac require sacerdotem tuum, inventumque reduc ad urbem, et absconde, ne inedia ac fame depereat, donec desinat persecutio. Dumque beatus Felix egressus sacerdotem et episcopum suum requireret, invenit illum solo prostratum, clausis oculis, strictisque dentibus vix spirantem. Et cum anxie requireret quid alimenti defecto seni porrigeret, ecce subito de sentibus uvam pendere miratur: de qua aliquibus granis in os confessoris Christi expressis, 123.0215B| paululum senior refocillatus surrexit. Quem humeris impositum Felix ad civitatem detulit, et sub tugurio cujusdam viduae commendatum, alimentis pavit. Deinde captus, in exsilium deportatur beatus martyr, in monte qui vocatur Circeis, ubi lapides excidebantur, ut ipse cum damnatis pari modo lapidum caesor esset. Ubi Probi cujusdam tribuni filiam a daemonio liberavit, uxoremque ejus ab hydropisi morbo curavit, ipsumque Probum cum uxore et filia, et pluribus aliis, in Christo baptizavit. Post deinde cum regressus esset, crescente persecutione, iterum mittitur persecutor ex numero apparitorum, qui beatum Felicem teneret. Quem cum sollicite requireret, et eumdem Felicem interrogaret si nosset ubi Felix presbyter lateret: Hac, inquit, 123.0215C| Felix parte abiit. Persecutore discedente, Felix latebram petiit. Sed nec mora, persecutor ipse subsequitur. At martyr inter parietes dirutos occulebatur, ubi in ipso primo domus introitu araneorum telae dependentes, intus neminem tunc intrasse, fidem fecerunt. Qua visione delusus inimicus abscessit. Sic martyr ad alium locum demigrans, a muliere quadam per tres menses pastus est; cujus tamen faciem, dum iisdem latibulis celaretur, nullo modo vidit. Postmodum vero apud Nolam pontificem daemoniorum ad Christum convertens, templum Apollonis, prius daemone qui responsa dabat expulso, divina virtute dejecit. Virtutibus itaque adeo illustris, cum vellet universus populus Nolanus ut levaretur episcopus, non consensit, sed alterum in 123.0215D| sede pontificali eligens, ipse post duodecim annos, quos apud Nolam cessante persecutione fecerat, Dominica die mysteriis confectis, data pace omnibus, se in pavimentum oraturus projecit: moxque beati viri anima de carnis ergastulo egressa, post gravia tormenta, quae patienter tulerat pro Christo, felicia regna, ipse vere Felix conscendit. Sepultusque juxta urbem in loco qui dicitur Pincis, ubi claris semper fulget virtutibus, ab Helpidio, venerabili et sancto presbytero. Hic etiam beatissimus martyr et confessor haereticis invictissime restitit.
123.0216A| Apud Viennam sancti Caeldi episcopi (Ado in Chron. anno 686.)
A. XVIII KAL. FEBRUARII. (15 Jan. ) Abacuc et Michaeae prophetarum, quorum corpora sub Arcadio imperatore divina revelatione reperta sunt.
Item beati Macarii abbatis, discipuli beati Antonini, vita et miraculis celeberrimi.
Item beati Isidori sanctitate vitae, fide ac miraculis praeclari.
Apud Bituricas civitatem, translatio Sulpitii episcopi et confessoris, qui a pueritia sacris litteris eruditus et sanctae conversationis luce conspicuus, 123.0216B| etiam laicus virtutibus claruit. Post etiam corona deposita monachorum Pater exstitit; atque inde ad episcopalem provectus cathedram, vita clarus, miraculis gloriosus quievit.
B. XVII KAL. FEBRUARII. (16 Jan. ) Romae via Salaria in coemeterio Priscillae, natalis sancti Marcelli papae, qui, jubente Maximino imperatore, primo fustibus caesus et a facie ejus quem corripiebat expulsus est. Deinde audiens quod domum sanctae Lucinae, quam ipse proscriptione damnaverat, eo quod de facultatibus suis Christianis donaverit, ecclesiam faceret, et in ea missas celebraret, in media civitate jussit in eadem ecclesia plancas sterni ad animalia catabuli publici, et ejusdem 123.0216C| stabuli episcopum ad servitium animalium deputavit cum custodia publica. Ubi etiam post multos annos serviendo, indutus amictu cilicino, defunctus est: et conditus aromatibus a Joanne presbytero ac a beata Lucina, sepultus in coemeterio Priscillae.
Apud Arelatem, sancti Honorati episcopi, cujus vita doctrina ac miraculis illustris refulsit.
C. XVI KAL. FEBRUARII. (17 Jan. ) In Aegypto apud Thebaidem, beati Antonii monachi, qui sine ulla scientia litterarum Scripturas divinas, et memoriter audiendo tenuisse, et prudenter cogitando intellexisse praedicatur. Multorum monachorum 123.0216D| Pater, vita et miraculis praeclarissimus vixit. Cujus corpus sub Justiniano imperatore divina revelatione repertum, Alexandriam delatum est, et in ecclesia beati Joannis Baptistae humatum.
Apud Linguonas, natale sanctorum geminorum Speusippi, Eleusippl et Meleusippi. Qui cum essent viginti quinque annorum, cum avia sua Leonilla, et Ionilla, et Neone, martyrio coronati sunt, tempore Aureliani imperatoris. Gemini quidem in una arbore suspensi, ligatis manibus sursum, et pedibus insum, ita extenti, ut pene putarentur ab ipsa membrorum 123.0217A| compage separari; et post haec in ignem praecipitati, nec tamen laesi, inter verba orationum simul migrarunt ad Dominum. Ionilla hoc videns, confessa est se etiam esse Christianam. Et post comprehensa a turbis, ac capillis suspensa, multisque afflicta suppliciis, cum Christum negare noluisset, cum Leonilla est simul gladio perempta. Neon exceptor gestorum, et ipse Christi nomen confessus, martyrio coronatus est. Docuit autem et baptizavit geminos hos Benignus presbyter, quem misit ab Oriente beatus Polycarpus, Joannis apostoli auditor in Galliam, cum Andochio presbytero et Thyrso diacono. Sepulti sunt autem iidem gemini in secundo milliario ab urbe Linguonum. Turbon autem, scribens victorias confitentium Dominum, non post 123.0217B| multum temporis martyrium perpessus est.
Apud Bituricas, Sepultii episcopi.
D. XV KAL. FEBRUARII (18 Jan. ) Cathedra sancti Petri apostoli, qua primum sedit Romae.
Eodem die, natalis sanctae Priscae virginis et martyris.
Et in Ponto, natalis sanctorum martyrum Mosaei et Ammonii, qui cum essent milites, primo ad metalla deputati, novissime igni traditi sunt.
E. XIV. KAL. FEBRUARII. (19 Jan. ) 123.0217C| In Smyrna, natalis sancti Germanici martyris, qui cum primaevae aetatis venustate floreret, per gratiam virtutis Dei, metum corporeae fragilitatis excludens, sponte praeparatam sibi bestiam, damnatus a judice jam provocavit: cujus dentibus comminutus, vero pani, id est Domino Jesu Christo, pro ipso moriens, meruit incorporari.
Eodem die, natale sancti Pontiani martyris, apud Spoletum, temporibus Antonini imperatoris, sub judice Fabiano. Ante quem adductus, et interrogatus quo nomine vocaretur, respondit: A parentibus nomen mei impositum est Pontianus; majus autem nomen, Christianus. Tunc iratus Fabianus, exspoliari eum et virgis caedi jussit, donec videretur sanguis ipsius in terram fluere. Iterum jussit super 123.0217D| carbones nudis pedibus ambulare. Cui beatus Pontianus: Ego in nomine Domini mei Jesu Christi ambulo super carbones ardentes; tu, si potes, mitte in nomine Jovis manum in aquam calidam. Iratus Fabianus jussit equuleum parari, et uncinos ferreos fieri, et ibi eum suspendi. Sed deficientibus ministris impiis, truditur martyr Dei in ima carceris, ubi a religiosis viris confortatur ad agonem 123.0218A| martyrii. Educitur iterum ad certamen, circumspectante populo in amphitheatro, et dimittuntur ei duo leones. Qui mansuefacti, beatum Pontianum minime tetigerunt. Quod videntes populi, exclamaverunt: Vere magnus est Deus Christianorum, ita ut seditio fieret. Iterum beatus martyr retruditur in carcerem per duodecim dies ut fame deficeret, ubi ab angelo confortatus, et coelesti cibo pastus est. Post duodecim vero dies putantes eum defecisse, ministri venerunt, ut corpus ejus tollerent, et invenerunt eum psallentem et laudes Deo dicentem. Eductus iterum de carcere est, et extensus super lectum ferreum, jubente impio judice, ac plumbo fervefacto dorsum illius perfusum. Sed cum martyr talia parvipendens invictus maneret, confusus Fabianus 123.0218B| dictavit sententiam ut capite minueretur. Sicque ab spiculatore percussus, quievit in pace. Consummavit autem martyrium suum XIX Kal. Februarii. Et sublatum corpus ejus a Christianis sepultum est XV Kal. Celebris vero dies ipsius agitur XIV Kal. Februarii, quando iterum sacrum corpus ejus mutatum est.
F. XIII KAL. FEBRUARII. 20 Jan. ) (Pontificale, c. 21.) Romae, Fabiani episcopi: qui, cum quatuordecim annos, menses undecim, ac duodecim dies Ecclesiae praeesset, passus est martyrium tempore Decii, et in coemeterio Calixti sepultus.
Eodem die, natale sancti Sebastiani martyris, qui 123.0218C| in tantum charus erat imperatoribus Diocletiano et Maximiano, ut principatum ei primae cohortis traderent. Quem Diocletianus ubi Christianum cognovit, nec a fide posse revocari, jussit ligari in medio campo, quasi signum ad sagittam, et sagittari a militibus. Qui cum sagittis plenus staret quasi hericius, putantes eum mortuum, abierunt. Nocte autem veniens quaedam mulier nomine Hirene tollere corpus, invenit eum viventem, et adduxit in domum suam, et curam ejus egit; qui ubi convaluit, multos in fide confortavit. Nec mora, ipsis imperatoribus apparens, hos, prout digni erant, corripuit. Tunc jussit eum Diocletianus in hippodromum palatii duci, et fustigari donec deficeret; quem mortuum in maximam cloacam miserunt. Sed ille apparuit in somnis 123.0218D| sanctae matronae Lucinae, dicens: Juxta circum invenies corpus meum, pendens in unco, hoc sordes non tetigerunt; dum levaveris, perduc ad Catacumbas, et sepelies me in crypta juxta vestigia apostolorum. Quae ipsa nocte cum servis veniens, totum ita complevit.
Eodem die, Romae natalis sanctorum martyrum Marii et Marthae, cum filiis suis, Audifax et Abacuc 123.0219A| nobilium de Persida, qui ad orationem venerant Romam tempore Claudii principis; e quibus post toleratos fustes, equuleum, ignes, ungues, manuum precisionem, Martha in Nympha necata, caeteri decollati, et caetera corpora eorum sunt omnia incensa et dissipata
G. XII KAL. FEBRUARII. (21 Jan. ) Romae natalis sanctae Agnetis virginis et martyris, quae sub praefecto Urbis Symphronio, ignibus injecta, sed his per orationem ipsius extinctis, gladio percussa est.
Item apud Athenas, beati Publii episcopi, ob Christi martyrium coronati.
In Hispaniis, civitate Tarracona, natalis sanctorum 123.0219B| martyrum Fructuosi episcopi, Augurii et Eulogii diaconorum, qui, tempore Gallieni, sub Aemiliano praeside, primo in carcerem trusi, deinde flammis injecti, exustis vinculis, manibus in modum crucis expansis, orantes ut urerentur, obtinuerunt. Et mox unus e fratribus, et filia praesidis quae astabat, viderunt animas sanctorum coelum conscendere coronatas.
Apud Trecas, passio sancti Patrocli martyris.
A. XI KAL. FEBRUARII. (22 Jan. ) In Hispaniis, natale sancti Vincentii diaconi et martyris, qui cum sancto Valerio episcopo suo a Caesaraugusta civitate Valentiam usque gravibus nexus catenis, jubente Daciano, perductus est; ibique 123.0219C| fame et squalore carceris diu maceratus, tormentis equulei et ungularum horrenda laceratione vexatus, a grabato etiam ferreo diutissime ustulatus, arvinae guttis, et crepitanti sale respersus est. Post hoc in teterrimo carcere missus est, divaricatisque in nervo cruribus, super acutissima testarum fragmenta projectus est. Ubi nocte lux ingens apparuit, et virtute Dei solutus martyr, inter angelos, a quibus visitari meruit, hymnum canebat, ita ut ipse custos carceris crederet Christo. Mane autem facto, cum jussisset eum Dacianus in lecto mollissimo reclinari, ut aliquantulum recreatus acrius denuo torqueretur, infatigabilem spiritum Christo reddidit. Tunc Dacianus corpus ejus in campum projici, et feris atque avibus 123.0219D| jussit exponi. Sed mox corvus divinitus ad custodiam ejus datus, non solum alias aves arcebat, sed mox et immanem lupum a sancto corpore repulit. Quod cum Daciano nuntiatum esset, jussit eum insutum culeo, in profundum maris cum gravissimo saxi pondere immergi. Sed prius virtute Dei super undas innatans ad littus delatus et arenis conditus est, quam remiges portum tangere potuissent. Inde autem cum se sanctus martyr cuidam fideli anui revelasset, cessante persecutionis rabie, a Christianis reverenter sublatus, et in basilica conditus est.
123.0220A| Ad aquas Salvias natale sancti Anastasii martyris et monachi de Perside, qui post plurima tormenta carceris, verberum et vinculorum, quae in Caesarea Palaestinae perpessus fuerat, a Persis postremo in Perside multa poena affectus, atque ad ultimum decollatus est a rege eorum Chosroe cum aliis septuaginta. Reliquiae corporis ejus primo Hierosolymis ad monasterium suum, deinde Romam delatae, venerantur in monasterio beati Pauli apostoli quod dicitur ad aquas Salvias.
B. X KAL. FEBRUARII. (23 Jan. ) Romae, natalis sanctae Emerentianae, virginis Christi et martyris, quae erat collectanea sanctae Agnetis; et dum oraret ad sepulcrum ejus, ac simul 123.0220B| orantes a gentilium laesione defenderet, lapidata est ab eis.
In Mauritania, civitate Neocaesarea, natalis sancti Severini et Aquilae uxoris ejus, ignibus combustorum.
Apud Philippos, beati Parmenae diaconi, qui unus fuit de septem diaconibus.
C. IX KAL. FEBRUARII. (24 Jan. ) Apud Ephesum, natalis sancti Timothei apostoli.
Apud Antiochiam, sancti Babylae episcopi, qui persecutione Decii posteaquam frequenter passionibus suis et cruciatibus glorificaverat Dominum, 123.0220C| gloriosae vitae finem sortitus est in vinculis. De quo in decimo ecclesiasticae Historiae libro grande narratur miraculum. Nam cum Julianus imperator, ad idolorum cultum conversus, quodam tempore, Daphnis in suburbio Antiochiae, juxta fontem Castalium litaret Apollini, et nulla ex his quae requirebat responsa susciperet, causasque silentii percontaretur a sacerdotibus, responderunt daemones, Babylae martyris sepulcrum prope assistere, et ideo responsa non reddi. Tunc ille venire Galilaeos (hoc enim nomine nostros appellare solitus erat) et auferre martyris sepulcrum jubet. Mox igitur Christiani convenientes, magna exsultatione succincti, sustulerunt arcam martyris, psallentes in auribus profani principis, per sex millia passuum summis 123.0220D| vocibus et cum exsultatione dicentes: Confundantur omnes qui adorant sculptilia, et gloriantur in simulacris suis (Psal. XCVI).
Item in Neocaesarea civitate, natalis sanctorum martyrum Mardonii, Musonii, Eugenii et Metelli, qui omnes igni traditi sunt, et reliquiae eorum in Axum fluvium dispersae.
D. VIII KAL. FEBRUARII. (25 Jan. ) Conversio sancti Pauli (Act. IX, 22).
Eodem die, natalis sancti Ananiae apud Damascum, qui beatum Paulum baptizavit.
123.0221A| Apud Gabalensem civitatem, sancti Severiani episcopi mirandae sanctitatis et doctrinae viri.
Item natalis sancti Praejecti Arvernensis episcopi.
E. VII KAL. FEBRUARII. (26 Jan. ) Apud Smyrnam, natalis sancti Polycarpi episcopi, qui, beati Joannis apostoli discipulus, et ab eo Smyrnae episcopus ordinatus, totius Asiae princeps fuit. Postea vero regnante Marco Antonino, et Lucio Aurelio Commodo, quarta post Neronem persecutione, Smyrnae sedente proconsule, et universo populo in se acclamationibus incitato, primum compellentibus et deprecantibus eum suis, ad vicinum locum semel et iterum succedit. Deinde comprehensus 123.0221B| ab inquisitoribus, apponi eis mensam jubet, atque eis epulas largius ministrari. Horae unius spatio ab eis orationis gratia impetrato, instante hora progreditur. Cumque interrogaretur a proconsule, si ipse esset Polycarpus, se esse confitetur. Ergo, inquit, habeto aetatis tuae reverentiam, et parcens ultimae senectuti tuae, jura fortunam Caesaris gerens de prioribus poenitudinem, et conclama sacrilegos. Tunc Polycarpus torvo vultu ad populum qui in stadio residebat aspiciens, elevata ad coelum dextera, cum gemitu proclamavit, et dixit: Tolle sacrilegos. Sed insistente proconsule, et dicente: Jura fortunam Caesaris, et dic in Christum convicia, et ego dimitto te. Polycarpus ad haec dixit: Octoginta et 123.0221C| sex annis servio ei, et nihil me laesit unquam: quomodo possum blasphemare Regem meum, qui salutem mihi dedit? Cumque rursus vehementius urgeretur, ut fortunam Caesaris juraret, ait: Si hanc jactantiam quaeritis, ut ego fortunam Caesaris jurem, et quis sim ignorare te simulas, cum omni libertate audi a me, quia Christianus sum. Replebatur igitur confidentia simul et laetitia, ita ut alacritatem vultus ejus, responsionumque constantiam proconsul maximo stupore miraretur. Misso igitur curione ad populum, jubet voce magna protestari Polycarpum tertio confessum Christianum se esse. Quo audito, universa multitudo, tam gentilium quam Judaeorum Smyrnensis civitatis, cum ingenti furore acclamabat: Hic est totius Asiae doctor, et pater 123.0221D| Christianorum, nostrorum autem subversor deorum. Ipse est qui multos docet ne immolent, neve adorent deos. Omnesque pariter conclamabant, ut Polycarpus vivus arderet. Oportebat enim visionem ejus impleri. Viderat siquidem in visione, quod cervical 123.0222A| capitis sui flammis consumeretur. Quae cum dicto citius gererentur, ipsis populis ligna, vel de balneis, vel de publicis quibusque locis, et sarmenta congregantibus, praecipue Judaeis ardentius ad haec ex more ferventibus, cum omni velocitate exstructus est rogus. Tunc depositis senior indumentis, ac zona resoluta, calceamenta quoque de pedibus tentabat educere, quae nunquam nisi a religiosis quibusque, fide et devotione semetipsos invicem praevenientibus, resolvi consueverant. Ita namque in omni reliqua vita sua venerabiliter etiam ab omnibus colebatur. Ut ergo expedita sunt quae ad ignem pertinebant, cum eum vellent rogo impositum, etiam clavis affigere, ait: Sinite me; qui enim dedit mihi ignis ferre supplicium, dabit ut et 123.0222B| sine clavorum affixione, flammas immobiliter perferam. Tunc illi omissis clavis, solis usi sunt vinculis, quibus post tergum manibus revinctis, velut electus aries, et ex magno grege assumptus, acceptabile holocaustum omnipotenti oblatus est Deo. Orationemque ut complevit subjiciunt ignem homines ignis aeterni. Cumque flamma ingens reluxisset, viderunt miracula omnes quibus ea Deus videre concessit. Flamma etenim in modum camerae, curvata specie, quasi velum navis vento sinuatum supra corpus martyris stetit. Quod corpus in medio positum non erat ut caro ardens, sed tanquam si aurum aut argentum in fornace candesceret. Tunc praeterea odorem naribus circumstantes hauserunt, tanquam incensi, vel pretiosissimi unguenti. Ad ultimum videntes 123.0222C| scelerum ministri, corpus igni non posse consumi, jusserunt propius accedere confectores et corpus, cui ignis cesserat, mucrone transfodere. Quo facto, tam largus profusus est sanguis, ut restingueret rogum. Populus autem cum miraculi stupore discessit. Sed aemulus totius boni, satis agere coepit, ut reliquias ejus nemo ad sepulturam deferret, Judaeis in hoc maxime instantibus. Ubi autem vidit centurio obstinatam Judaeorum contentionem, positum in medio ipsum corpus exussit; et ita postmodum adusta ossa, pretiosissimis gemmis cariora, et omni auro probabiliora per ignem facta, a fratribus colliguntur, ac sicut conveniebat, ex more conduntur. Quo in loco, praestante Domino, solemnes aguntur celebresque conventus. Cum eo 123.0222D| etiam alii duodecim ex Philadelphia venientes, apud praefatam urbem martyrio consummati sunt.
Eodem die, sanctorum martyrum Theogenis cum aliis triginta sex, qui contemnentes temporalem mortem, coronam vitae aeternae adepti sunt.
F. VI KAL. FEBRUARII. (27 Jan. ) 123.0223A| Natalis sancti Joannis episcopi Constantinopolitani, qui Chrysostomus appellatur.
Item beati Marii abbatis monasterii Badonensis, cujus vitam plenam virtutibus vir illustris ac patricius Dynamius scribit.
Et apud Bethleem Judae, dormitio sanctae Paulae, matris Eustochii, virginis Christi. Quae cum esset ex nobilissimo senatorum genere, abrenuntians saeculo, et opibus suis in pauperes erogatis, Christi consecuta est paupertatem, et apud praefatum oppidulum Dominica nativitate gloriosum, monasterii virginalis exstitit mater. Hujus vitam virtutibus admirandam sanctus Hieronymus scribens (ep. 27, ad Eustach.), 123.0223B| testatur eam longo coronatam esse martyrio.
G. V KAL. FEBRUARII. (28 Jan. ) 123.0223B| Natali sanctae Agnetis secundo.
Et in civitate Apollonia, Leucii, Thirsi, et Galenici martyrum, qui tempore Decii imperatoris, sub praesidibus Combricio, Sylvano et Baudo, diversis tormentorum generibus excruciati; primus et ultimus abscisione capitis, medius coelesti voce evocatus, spiritum reddens, martyrium consummaverunt in Graecia.
Eodem die apud Alexandriam, beati Cyrilli episcopi, qui catholicae fidei praeclarissimus exstitit propugnator.
Item in monasterio Reomanensi, sancti Joannis 123.0223C| presbyteri viri Dei.
A. IV KAL. FEBRUARII. (29 Jan. ) Romae, natalis Papiae et Mauri militum, tempore Diocletiani. Qui videntes constantiam Saturnini et Sisinnii martyrum, conversi sunt ad fidem, statimque jussum est a Laodicio praefecto Urbis, ut eorum ora quibus Christum confitebantur, lapidibus contunderentur, et retruderentur in carcerem, ubi baptizati erant a beato Marcello papa. Quos post duodecim 123.0224A| dies eductos, jussit sterni in terram, et fustibus caedi; dein levatos de terra, plumbatis percuti donec expirarent. Quorum corpora colligens noctu Joannes presbyter, sepelivit via Numentana ad Nymphas beati Petri, ubi ipse baptizabat. Scriptum est in gestis beati Marcelli papae.
Eodem die Treviri, depositio beati Valerii episcopi discipuli sancti Petri apostoli.
B. III KAL. FEBRUARII. (30 jan. ) Apud Antiochiam, passio sancti Hippolyti martyris, qui Novati schismate aliquantulum deceptus, operante gratia Christi correctus, ad charitatem Ecclesiae rediit: pro qua, et in qua illustre martyrium postea consummavit.
123.0224B| (Euseb., l. IV, c. 5.) Hierosolymis, beatissimi Matthiae episcopi de quo mira et plena fide gesta narrantur; qui multa pro Christo perpessus, ultimo in pace vitam finivit. Hic octavus post Jacobum rexit Ecclesiam.
Item beati Alexandri. Hic Deciana persecutione, pro confessione fidei, judiciis sistitur, et vinculis carceris traditur. Quique cum longaevae aetatis veneranda canitie praefulgeret, postquam frequenter passionibus suis et cruciatibus glorificaverat Dominum, de vinculis ad tribunalia, et a tribunalibus revocaretur ad vincula, inter ipsa vicissim sibi succedentia tormenta, bono fine quievit.
C. PRIDIE KAL. FEBRUARII. (31 Jan. ) 123.0224C| Apud Alexandriam, natalis sancti Metrani martyris quem pagani correptum, jubent impia verba proferre; quod illo recusante, omne corpus ejus fustibus colliserunt, vultumque et oculos acutis calamis terebrantes, extra urbem cum cruciatibus expulerunt, ibique quod in eo supererat spiritus lapidibus ejecerunt.
Item sanctorum Saturni, Thyrsi et Victoris.
Eodem die apud Trientinam urbem, beati Virgilii episcopi et martyris.
LITANIAE INDICENDAE. MENSIS FEBRUARIUS HABET DIES XXVIII; IN BISSEXTILI VERO XXIX; LUNA, XXIX. 123.0223| D. KAL. FEBRUARII. (1 Febr. ) 123.0223D| Apud Smyrnam, natalis sancti Pionii martyris, qui persecutione Antonini Veri, post insuperabilem responsionum constantiam, et squalorem carceris, ubi multos fratrum ad martyrii tolerantiam suis exhortationibus roboravit, ad ultimum cruciatibus multis vexatus, clavis confixus, et ardenti rogo superpositus, 123.0224D| beatum pro Christo finem vitae sortitus est. Passi sunt cum eo et alii quindecim.
Eodem die beatus Ephraem, Edessenae Ecclesiae diaconi.
Eodem die apud Antiochiam, beati Ignatii, episcopi et martyris.
Item apud Scotiam, sanctae Brigidae virginis, cujus vita miraculis claruit; quae cum lignum altaris in 123.0225A| testimonium virginitatis suae tetigisset, viride factum est.
Eodem die sancti Pauli episcopi civitatis Trecassinae, cujus et vita virtutibus claruit, et mors pretiosa miraculis commendatur.
E. IV NONAS FEBRUARII. (2 Febr. ) Hypapante Domini.
Apud Caesaream, beatissimi Cornelii centurionis, quem beatus Petrus baptizavit; quique apud praefatam urbem, episcopi honore sublimatus, quievit.
Eodem die Romae, sancti Aproniani martyris. Qui sub persecutione Maximiani imperatoris cum praesentasset aspectibus Laodicii praefecti beatum Sisinnium diaconum eductum de carcere (erat enim 123.0225B| Commentariensis) et subito factam lucem de coelo vidisset, vocemque pariter hausisset, tremefactus cecidit ad pedes Sisinnii dicens: Adjuro te per Christum, quem confiteris, ne tardes me baptizare, faciasque me pertingere tecum ad coronam. Quem beatus Sisinnius baptizatum ad consignandum sacro chrismate Marcello papae obtulit. Quo praeses comperto, jussit eum capitalem subire sententiam. Perductus itaque via Salaria, milliario secundo, capite truncatus, martyr victorque decessit.
F. III NONAS FEBRUARII. (3 Febr. ) In Africa, beati Celerini diaconi et confessoris. Et sanctorum martyrum Celerinae aviae ejus, et Laurentini, 123.0225C| et Ignatii. Quorum prior patruus, sequens avunculus ipsius fuit. De quorum omnium gloriosis laudibus exstat beati Cypriani epistola, quae de his inter caetera ita loquitur: Avia, inquit, ejus Celerina martyrio coronata est. Item patruus ejus et avunculus Laurentinus et Ignatius, in castris et ipsis quondam saecularibus militantes: sed veri et spirituales Dei milites, dum diabolum Christi confessione prosternunt, palmas Domini et coronas illustri passione meruerunt. Sacrificia pro eis semper (ut meministis) offerimus, quoties martyrum passiones et dies anniversaria celebratione commemoramus, etc. Non invenio quem beatiorem magis dicam, utrumne illos de posteritate tam clara, an hunc de origine gloriosa.
G. PRIDIE NONAS FEBRUARII. (4 Febr. ) 123.0225D| In civitate Aegypti, quae appellatur Thmuis, passio beati Phileae, ejusdem urbis episcopi, et Philoromi tribuni militum Romanorum: cum quibus etiam innumera fidelium multitudo ex eadem urbe, pastoris sui vestigia sequens persecutione Diocletiani, martyrio coronata est. Sedente namque pro tribunalibus saevissimo praeside, offeruntur innumeri fidelium populi. Quos ille singulos per ordinem confessos se Christianos, capite plecti jubet, cumque certatim se et sponte confessione praemissa, gladio subjicerent, 123.0226A| ille inhumanus et crudus, nec multitudinis contemplatione, nec virtutis eorum magnanimitate permotus, duci nihilominus omnes et caedi capite jubet. Verum hi constanter et fortiter cum laetitia et exsultatione mortem praesentem velut aeternae vitae principia rapiebant. Denique cum priores quique jugularentur, reliqui non desidiae aut torpori animos indulgebant, sed psallentes et hymnos Deo canentes, locum quisque sui martyrii exspectabat, ut haec agentes, etiam extremos spiritus in Dei laudibus exhalarent. O vere mirabilis et omni veneratione dignus grex ille beatorum, turma virorum fortium, corona splendoris gloriae Christi! Hanc sane coronam pretiosior omnium lapis, et gemma nobilior adornabat; hanc turmam praeibat ductor illustrior, hunc gregem 123.0226B| pastor nobilior decorabat: Phileas huic nomen est, qui erat episcopus urbis ipsius. Hic nobilitatem primi generis, secundum animi virtutem de coelestibus trahebat: de terrenis vero, quantum ad saeculum pertinet, primis in Romana republica honoribus fructus. Eruditione quoque liberalium litterarum, et omnibus quae ad animi virtutem pertinent exercitiis, apprime eruditus. Hic cum plurimos propinquos et consanguineos nobiles viros in eadem urbe haberet, frequenter ad praesidem ducebatur: ejusque monitis acquiescere, tot et tantis propinquis exorantibus, respectum habere uxoris et contemplationem suadebatur suscipere liberorum, neque in coepta praesumptione persistere. Ast ille velut si saxum immobile unda allideretur, garrientium dicta respuere, animos 123.0226C| ad coelum tendere, Deum in oculis habere, parentes et propinquos sanctos martyres et apostolos ducere. Aderat tunc quidam vir agens turmam militum Romanorum, Philoromus nomine, qui cum videret Phileam circumdatum lacrymis propinquorum, et praesidis calliditate fatigari, nec tamen flecti aut infringi ullatenus posse, exclamat: Quid inaniter et superflue constantiam viri tentatis? Quid eum, qui fidem Deo servat infidelem vultis efficere? Quid eum cogitis negare Deum ut hominibus acquiescat? Non videtis quod aures ejus vestra verba non audiunt, quod oculi ejus vestras lacrymas non vident? Quomodo potest terrenis lacrymis flecti, cujus oculi coelestem gloriam contuentur? Post haec dicta, cunctorum ira in Pholoromum versa; unam eamdemque 123.0226D| sententiam, eum cum Philea subire poscunt. Quibus libenter annuens judex, utrumque plecti capite jubet. Passi sunt hi beati martyres sub persecutione Diocletiani.
A. NONIS FEBRUARII. (5 Febr. ) In Sicilia civitate Catanensium, passio sanctae Agathae virginis, sub imperatore Decio, proconsule Quinctiano, quae post alapas et carcerem, post equuleum et tortiones, post mamillarum abscissionem, sed a Domino sanationem, post volutationem in testulis 123.0227A| et carbonibus, tandem in carcere consummata est.
Viennae, beati Aviti episcopi, cujus fide et industria atque admirabili doctrina, tempore Gundobaldi regis, ab infestatione Arianae haereseos Galliae defensae sunt.
B. VIII IDUS FEBRUARII. (6 Febr. ) Apud Caesaream Cappadociae, natalis sanctae Dorotheae virginis, quae sub Apricio [ al. Sapricio.], provinciae ipsius praeside primum equulei extensione vexata, dein palmis diutissime caesa, ad ultimum capitali sententia punita est. Cumque egrediens de praetorio duceretur ad mortem, Theophilus quidam scholasticus ait ad eam: Eia tu sponsa Christi, mitte 123.0227B| mihi mala de paradiso sponsi tui. Quae statim promisit se esse missuram. Ubi ergo ventum est ad locum in quo jugulanda erat, paulisper oratione facta, protulit orarium suum; et vocato ad se quodam puerulo annorum sex, misit Theophilo, dicens: Dic ei, Dorothea ancilla Dei mittit tibi mala de paradiso sponsi sui Christi. Accipiens ille, et gratias agens quod petitionem ejus implesset, coepit sibi faciem tergere, tantaque repente suavitate perfusus est, ita ut tota mente mutatus cum grandi exsultatione et clara voce saepius replicaret: Benedictum nomen Domini mei Jesu Christi. Ob quam confessionem mox et ipse tentus, ac suspensus in equuleo tanta crudelitate tortus est, ut omnes circumstantes horrescerent; novissime caeso capite martyrium consummavit.
123.0227C| Eodem die, natalis sancti Antholiani, qui apud urbem Arvernam martyrio coronatus est.
C. VII IDUS FEBRUARII. (7 Febr. ) In Britanniis civitate Augusta, natalis sancti Auguli episcopi et martyris.
Item sancti Moysetis venerabilis episcopi, qui primo quidem in eremo vitam solitariam ducens, meritis ac virtutibus et signis, quae faciebat per illum Deus magnifice innotuerat. Qui postmodum petente Mauvia Saracenorum regina, episcopus gentis illius factus, fidei catholicae custodivit intemerata consortia, et gentem cui datus fuerat episcopus, ex grandi parte ad fidem Christi convertit. Sicque perfectus in virtutibus, in pace quievit.
D VI IDUS FEBRUARII. (8. Febr. ) 123.0227D| Apud Armeniam minorem, natalis sanctorum Dionysii Aemiliani et Sebastiani.
Eodem die, apud Alexandriam, natalis sanctae Cointhae martyris. Hanc pagani correptam ad idola perducentes, adorare cogebant. Quae cum illa exsecrans recusaret, vincula pedibus ejus innectentes, et per plateas totius civitatis eam trahentes, horrendo supplicio discerpserunt.
E. V IDUS FEBRUARII. (9 Febr. ) Alexandriae, sanctae Apolloniae virginis; cui persecutores 123.0228A| omnes primum dentes excusserunt, deinde cum minarentur, constructo ac succenso rogo, eam se vivam incensuros, nisi cum eis impia verba proferret, illa paululum, quid ageret, intra semetipsam deliberans, repente de manibus impiorum prorupit, et in ignem quem minabantur, sponte prosilivit.
F. IV IDUS FEBRUARII. (10 Febr. ) Romae, natalis sanctorum martyrum Zotici, Irenae, Hyacinthi et Amantii.
Eodem die in Oriente, sanctae Soteris virginis, quae graviter et diutissime alapis caesa, cum caetera quoque poenarum genera vicisset, gladio martyrium consummavit.
123.0228B| Item Romae via Lavicana, decem militum.
G. III IDUS FEBRUARII. (11 Febr. ) Apud Viennam, sancti Symplidis episcopi, et confessoris.
Item apud Alexandriam, depositio sanctae Euphrasiae virginis, quae in monasterio mira virtute abstinentiae et miraculis claruit.
A. PRIDIE IDUS FEBRUARII. (12 Febr. ) In Hispaniis civitate Barcinona, natalis sanctae Eulaliae virginis et martyris, quae passa est tempore Diocletiani imperatoris, sub praefecto Hispaniarum Daciano, quando sub eodem, apud Barcinonam sanctum 123.0228C| Cucuphatum, et apud Gerundam sanctum Felicem, gloriosas constat martyrii accepisse coronas. Scriptum in passione sanctae Leocadiae. (9 Dec. )
In Africa, passio sancti Damiani militis.
Et in Alexandria, Modesti et Ammonii infantum.
B. IDIBUS FEBRUARII. (13 Febr. ) Natalis S. Agabi prophetae in Novo Testamento, apud Antiochiam: de quo beatus Lucas in apostolicis Actibus ita dicit: Conversantibus nobis Antiochiae, surgens unus ex prophetis nomine Agabus, significabat per spiritum famem magnam futuram in universo orbe terrarum, quae facta est sub Claudio Caesare (Act. XI). Et iterum, cum B. Paulus Hierosolymam Pentecosten facturus pergeret, jamque Caesaream venisset: 123.0228D| Commorantibus, inquit, nobis in Caesarea per dies aliquot, supervenit quidam vir a Judaea propheta, nomine Agabus, et venit ad nos, et tollens zonam Pauli, ligans sibi manus et pedes, dixit: Haec dicit Spiritus sanctus: Virum hunc cujus est haec zona, sic alligabunt eum in Jerusalem Judaei, et tradent in manus nationum.
Item in Melitena civitate Armeniae, natalis sancti Polyeucti martyris, qui Latine interpretatur Multum orans.
C. XVI KAL. MARTII. (14 Febr. ) Romae, natalis S. Valentini presbyteri, qui post 123.0229A| multa sanitatum et doctrinae insignia, fustibus caesus, et sic decollatus est, sub Claudio Caesare.
Eodem die, natalis sancti Valentini Interamnensis episcopi, qui tentus a paganis, ac virgis caesus, et post diuturnam caedem, custodiae mancipatus, cum superari non posset, mediae noctis silentio ejectus de carcere, decollatus est jussu furiosi Placidi, Urbis praefecti. Tunc Proculus, Ephybus et Apollonius discipuli ejus, transferentes corpus ejus ad suam ecclesiam Interamnae urbis, noctu sepelierunt. Ubi cum quotidianis vigiliis incubarent, tenti a gentilibus custodiae sunt traditi, consulante Leontio: quos ille jussit noctis medio suis tribunalibus praesentari; et cum a fide revocari nec blandimentis nec minis possent, jussit capite caedi. Qui non longe sunt a corpore 123.0229B| S. Valentini sepulti.
Item apud Alexandriam, natalis sanctorum martyrum Bassi, Antonii, Protolici, qui in mare mersi sunt.
Item Cyrionis presbyteri, Moyseos, Bassiani lectoris, et Agathonis exorcistae, qui omnes igne combusti sunt.
Item Dionysii et Ammonii, decollatorum.
Eodem die Romae, sanctorum martyrum Vitalis, Feliculae et Zenonis.
D. XV KAL. MARTII. (15 Febr. ) Romae, sancti Cratonis martyris, qui cum haberet filium Chaeremon nomine, scholasticum, qui inciderat in aegritudinem gravissimam, eumque beato 123.0229C| Valentino episcopo ad sanandum obtulisset, sub tali conditione, ut si puer sanaretur, ipse cum omni domo sua fieret Christianus, sanato puero, quod promiserat implevit atque cum uxore et universa domo baptizatus, non multis post diebus, martyrio est consummatus.
Et apud Sebasten civitatem, passio S. Blasii [ ms., Blavii] episcopi, qui multorum patrator miraculorum, sub praeside Agricolao, post diutinam caesionem, post carcerem, atque inde suspensionem in ligno, ubi pectinibus ferreis carnes ejus disruptae sunt, post iterum teterrimum carcerem, post demersionem laci, unde supervadens salvus exivit, jubente iniquissimo judice, capite ad extremum cum duobus pueris truncatur, felicia regna ita cum ipsis ingressus. 123.0229D| Ipso autem adhuc agonizante, septem mulieres beatissimae, quae guttas sanguinis ejus praeterfluentes de beatissimis plagis corporis ipsius colligebant deprehensae quod essent Christianae, post caminum ignis ubi plumbo superfusae sunt, post pectines ferreos, quibus carnes earum disruptae, post aereas tunicas excandentes, novissimae sententia data, percussae gladio, datoque pretio sanguinis, vitam mercantur aeternam.
In Galliis, civitate Vasioni [ al., Wangionensi], depositio S. Quinidii episcopi, cujus mortem in conspectu 123.0230A| Domini pretiosam miracula crebra testantur.
E. XIV KAL. MARTII (16 Febr. ) Natale sancti Onesimi apostoli.
Et in Cumis, natale S. Julianae virginis, quae tempore Maximiani imperatoris, primo a suo patre Africano caesa, et graviter cruciata, deinde et a praefecto Eolasio [Eleusio], quem sponsum habuerat, nuda virginis caesa, et a capillis suspensa, et plumbo soluto a capite perfusa, ac rursum in carcerem recepta, ubi palam cum diabolo conflixit, et rursus evocata, rotarum tormenta, flammas ignium, ollam ferventem superavit ac decollatione capitis martyrium consummavit. Quae passa est quidem in Nicomedia, 123.0230B| sed post paucum tempus Deo disponente in Campaniam translata.
Eodem die apud Aegyptum, Juliani cum aliis numero quinque millibus.
F. XIII KAL. MARTII. (17 Febr. ) In Perside, natalis beati Polychronii, Babyloniae et Ctesiphontis, episcopi, qui praesente Decio persecutore, os lapidibus caesus, manibus extensis, oculos ad coelum elevans, emisit spiritum. Scriptum in passione sancti Laurentii. (10 Aug. )
G. XII KAL. MARTII. (18 Febr. ) Hierosolymis, beati Simeonis episcopi et martyris, 123.0230C| qui traditur propinquus Salvatoris secundum carnem fuisse.
Eodem die sanctorum martyrum Claudii et uxoris ejus Praepedignae, ac filiorum Alexandri et Cutiae et fratris Claudii beati Maximi: qui cum essent praeclarissimi generis, agente fratre eorum Gabinio presbytero, baptizati sunt a beato Caio pontifice Romano, et postmodum tenti sunt, jubente Diocletiano, a judice impio Julio. Et Claudius quidem, cum uxore sua et filiis, deportatus est in exsilium; denique incendio concremati, odoriferum sacrificium martyrii Deo reddiderunt, ac sic postmodum apud Ostiam in rheuma jactati; quorum reliquias Christiani perquisitas, juxta civitatem sepelierunt.
A. XI KAL. MARTII. (19 Febr. ) 123.0230D| Romae, sancti Gabinii, presbyteri, patris beatissimae Susannae qui a Diocletiano diu in custodia vinculis afflictus, pretiosa morte coeli gaudia comparavit.
B. X KAL. MARTII. (20 Febr. ) Apud Tyrum, quae est urbs maxima Phoenicis, beatorum martyrum, quorum numerum solius Dei scientia colligit: quos, jubente Diocletiano, Veturius magister militiae diversis tormentorum generibus 123.0231A| sibi invicem succedentibus occidit. Primo flagris per omne corpus martyres Dei carpebantur, post haec tradebantur ad bestias, adhibebantur leones, ursi, pardi, atque omne ferarum genus; apri quoque, sed et tauri, quibus ferro et igni feritas addebatur. Statuuntur denique Dei cultores, nudatis membris, in medio arenae loco, et bestiae intra caveas incitatae, saevioresque in semetipsis effectae, proruunt claustris, replent subito stadium, circumdant ecclesiam martyrum in medio sitam, circumeunt saepius et oblustrant; ac divinae virtutis adesse eis custodiam sentientes, procul ab eorum corporibus abscedunt. Sed illico furor, qui reprimebatur in belluis, transit in homines: gladiis ergo peragunt quod bestiis nequiverunt, et ut in omnibus ostenderent 123.0231B| se belluis esse nequiores, prohibebant etiam cadavera mandari terrae, sed jubebant fluctibus dari. Horum gloriosissimam multitudinem, coelique exercitum, ducebant, et incitabant ad victoriam beatissimi Tyrannio episcopus et Sylvanus episcopus, qui parvo tempore interposito, bestiarum morsibus martyrium complevit; et Peleus atque Nilus episcopi, qui igne cum plurimis clericis consumpti sunt; Zenobius quoque venerabilis presbyter capite caesus.
Item in Alemania beati Galli abbatis, mirae sanctitatis viri, discipuli sancti Columbani abbatis.
C. IX KAL. MARTII. (21 Febr. ) Apud Siciliam, sanctorum martyrum septuaginta 123.0231C| novem, qui sub Diocletiano per diversa tormenta, confessionis suae coronam, a Christo sibi paratam, percipere meruerunt.
D. VIII KAL. MARTII. (22 Febr. ) Apud Antiocham Cathedra sancti Petri.
Eodem die apud Alexandriam S. Abilii episcopi, qui post beatum Marcum secundus episcopus, tredecim annos sacerdotium ministravit.
Apud Hieropolim, sancti Papiae episcopi, auditoris S. Joannis apostoli.
Item B. Aristionis, qui fuit unus de septuaginta duobus Christi discipulis.
Viennae S. Paschasii confessoris atque pontificis, 123.0231D| admirandae sanctitatis.
E. VII KAL. MARTII. (23 Febr. ) Apud Syrmium, B. Syreni [ al. Syneri] monachi, qui cum tempore Maximiani imperatoris, unius ex 123.0232A| domesticis ejus exorem, hora incongrua in horto, quem ipse sibi excolebat, deambulantem, acrius increpando repulisset, jubente Maximiano tentus, et Christianum se esse confessus, capite caesus est.
Item aliorum sexaginta duorum, qui ibidem passi sunt.
Ipso die sancti Polycarpi presbyteri et confessoris, qui cum beato Sebastiano plurimos ad fidem Christi convertit, atque ad martyrii gloriam exhortando perduxit.
F. VI KAL. MARTII. (24 Febr. ) Natalis S. Matthiae apostoli.
Et inventio capitis Praecursoris, tempore Martiani principis, quando isdem praecursor duobus monachis, 123.0232B| ubi idem caput ejus celatum jaceret, revelavit. Constat autem quia imminente festivitate Paschali fuerit, sicut in Evangelio apparet, decollatus; et anno post hunc sequente, cum denuo tempus Paschale rediisset, mysterium Dominicae passionis esse completum. Et propterea quod in libro Sacramentorum natale IV Kalendarum Septembrium die notatum est, et in Martyrologio, quod Eusebii et Hieronymi vocabulis insignitum est, legitur: Quarto Kalendas Septembris in Emesa civitate Phoeniciae provinciae, natale sancti Joannis Baptistae, quo die decollatus: non specialiter ipsum diem decollationis ejus sed diem potius, quo caput ejus in eadem Emesa civitate repertum, atque in Ecclesia conditum, designat. Siquidem duo monachi Orientales venerant adorare 123.0232C| Hierosolymis et loca sancta videre. Quibus per revelationem assistens idem Praecursor Domini, praecepit, ut ad Herodis quondam regis habitaculum accedentes, caput suum ibi requirerent, et inventum digno honore reconderent. Quod ab eis inventum et assumptum, sed non multo post culpa incuriae perditum, perlatum est Emesam ab illis, et in quodam specu, in urna sub terra non pauco tempore ignobiliter reconditum, donec denuo sese suumque caput ostendit Marcello cuidam religioso presbytero, dum in eodem specu habitaret. Ex quo tempore coepit in eadem civitate beati praecursoris decollatio ipso die, quo caput ejus inventum sive elevatum est, celebrari.
Item apud Caesaream Cappadociae, natalis beati 123.0232D| Sergii martyris, cujus gesta praeclarissima habentur.
G. V. KAL. MARTII. (25 Febr. ) Apud Aegyptum, natale sanctorum Victorini, Victoris, 123.0233A| Nicophori, Claudiani, Dioscori, Serapionis et Papiae, sub Numeriano imperatore, agente Sabino duce. Quorum primus in pilam ex robore cavam, et undique circumforatam missus, ac per singula foramina diutissime transpunctus est; cumque nimius sanguis efflueret, eductus e pila, capite caesus est. Secundus manibus ac pedibus amputatis, in eamdem pilam missus, prioris tormenta sustinuit, et novissime gladio caesus est. Tertius cum ultro in pilam fuisset ingressus, indignatus Judex jussit eum inde produci, et super craticulam prunis substratam aliquantisper assari et inverti: cumque in confessione persisteret, sublatus inde, minutatim gladio concisus spiritum reddidit. Reliquorum quatuor, Claudianus et Dioscorus flammis incensi. Serapion et Papias 123.0233B| gladio consummati sunt.
A. IV KAL. MARTII. (26 Febr. ) In civitate Perge Pamphiliae, natale beati Nestoris episcopi: qui persecutione Decii, cum diu noctuque orationi insisteret postulans ut grex Christi custodiretur, comprehensus a quodam Irenarcho, qui erat princeps curiae civitatis, velut aries sine malitia oblatus est praesidi Pollioni. Et cum nomen Christi mira libertate et alacritate confiteretur, deos autem gentium daemonia pessima esse memoraret, jussus ab eodem praeside suspendi in equuleo, et crudelissime torqueri, laetus psallebat, dicens: Benedicam Dominum in omni tempore, semper laus ejus in ore meo (Psal. XXXIII). Praeses vero stupens super tanta 123.0233C| tolerantia, et volens eum blandis verbis a fide revocare, dixit ei: Vis esse nobiscum, aut cum Christo tuo? Cui sanctus Nestor cum magno gaudio respondit, dicens: Cum Christo meo et eram, et sum, et ero. Tunc indignatus praeses dedit adversus eum sententiam, ut quia Jesum crucifixum sub Pontio Pilato fateretur, tanquam devotus Deo suo illius subiret sententiam, et ligno crucifixus resolveretur a vita. Ille gratias agens Deo cum jam affixus esset patibulo, docebat assistentem populum Christianum, ut persisterent in fide et charitate Christi et libentissime compaterentur, ut et simul glorificarentur. Post haec petens omnem astantem turbam fidelium, 123.0234A| ut genua flectentes orarent cum ipso: cum complesset orationem, et dixissent omnes, Amen, reddidit spiritum: consummavit autem martyrium quinta Sabbati, hora tertia.
Eodem die B. Alexandri, Alexandrinae civitatis episcopi, gloriosi senis, qui post B. Petrum, Arium presbyterum suum, haeretica impietate depravatum, et divina veritate reconvictum, de ecclesia ejecit: et postea inter trecentos decem et octo Patres, eumdem in Nicaeno concilio damnavit.
B. III KAL. MARTII. (27 Febr. ) Apud Hispaniam, civitate Hispali, sancti Leandri, episcopi et confessoris, ad quem beatus Gregorius libros Moralium scribit; cujus praedicatione et industria, 123.0234B| tota Gothorum gens per Reccaredum regem ab Ariana impietate conversa est. Qui etiam fratrem ejus Erminigildum regem, vivente adhuc patre haeretico, ab eadem Ariana haeresi ad catholicam fidem correxit; atque usque ad gloriosam martyrii passionem, suis exhortationibus perduxit.
Item eodem die in Alexandria, natalis sancti Juliani martyris, qui cum ita podagra constrictus esset, ut neque incedere neque stare posset, cum his, qui eum in sellula portabant, judici offertur: quorum unus quidem statim negavit, alter nomine Eunus, cum Juliano sene in Domini confessione perdurat: quique jubentur camelis impositi, per totam circumduci urbem, et flagris, hinc inde inspectante populo, laniari, usquequo finem ipsis verberibus 123.0234C| sortirentur.
Item apud Lugdunum, S. Baldemeris, viri Dei cujus sepulcrum crebris miraculis illustratur.
C. PRIDIE KAL. MARTII. (28 Febr. ) In territorio Lugdunensi locis Jurensibus beati Romani abbatis, qui primus illic vitam eremeticam duxit, et multis virtutibus ac miraculis clarus, plurimorum postea pater exstitit monachorum. Venerabile corpus ejus situm est in finibus Vesuntionum.
LITANIAE INDICENDAE. MENSIS MARTIUS HABET DIES XXXI; LUNA VERO, XXX. 123.0233| D. KAL. MARTII. (1 Mart. ) 123.0233D| Romae, sanctorum martyrum ducentorum sexaginta, temporibus Claudii, qui via Salaria arenam 123.0234D| fodientes, damnati fuerant pro Christi nomine (14 Febr. ); quos jussit Claudius ut in figlina foris muros portae Salariae mitterentur, et eo loco inclusi, in civitatis amphitheatro militum sagittis interficerentur.
E. VI NONAS MARTII. (2 Mart. ) 123.0235A| Romae, via Latina, sanctorum martyrum Jovini et Basilei, qui passi sunt sub Galieno et Valeriano imperatoribus.
Eodem die, martyrum plurimorum, sub Alexandro imperatore passorum, quos diu cruciatos, impius Alexander capitali sententia in extremo damnavit.
F. V NONAS MARTII. (3 Mart. ) Natalis sanctorum martyrum Emiterii et Cheledonii, qui primum apud Legionensem Gallaeciae civitatem milites, exsurgente persecutionis procella, pro confessione nominis Christi plurimis afflicti tormentis, 123.0235B| Calagurrim usque perducti, atque ubi martyrio coronati sunt. Cumque eorum capita lictor incideret, miraculum populis magnum apparuit. Nam unius annulus, orariumque alterius nube susceptum, et in coelos evectum est. (Prud., hymn. 1.) Viderunt haec omnes qui aderant, et usquequo acies oculorum intendere potuit, fulgorem auri, candoremque lintei, attonito sequebantur intuitu. Scribit haec Aurelius Clemens in libro Coronarum.
Apud Caesaream Palestinae, sanctorum martyrum, Marini militis, et Asterii senatoris, sub persecutione Valeriani; quorum prior, cum accusatus fuisset a commilitonibus quod Christianus esset, et interrogatus a Judice Christianum se esse clarissima voce 123.0235C| testaretur, tres illi horae ad deliberandum indultae sunt. Cumque a tribunalibus fuisset egressus, a beato Theotecno, ejusdem urbis episcopo, plurimum in fide confortatus, repetens continuo tribunal judicis, confidentissime respondit: Obedire oportet Deo magis quam hominibus (Act. V). Illico martyrii coronam capitis abscissione suscepit. Cumque praefatus Asterius capite truncatum martyris corpus subjectis humeris et substrata veste, qua induebatur, exciperet, honorem quem martyri detulit, continuo ipse martyr accepit. Scriptum in Historia Ecclesiastica, libro septimo (cap. 14).
G. IV NONAS MARTII. (4 Mart. ) Natalis sancti Lucii papae et martyris, qui persecutione 123.0235D| Valeriani et Galieni, ob fidem Christi exsilio relegatus et postmodum divino nutu ad ecclesiam suam redire permissus, martyrium capitis obtruncatione complevit. Positus est autem via Appia ad sanctum Sixtum. Hic praecepit ut duo presbyteri et tres diaconi in omni loco episcopum non desererent, propter testimonium ecclesiasticum. Sedit autem in episcopatu annos tres, menses tres, atque dies tres.
Item Romae via Appia, sanctorum martyrum noningentorum qui positi sunt in coemeterio ad sanctam Caeciliam.
123.0236A| Eodem, die sancti Caii Palatini, in mare mersi.
A. III NONAS MARTII. (5 Mart. ) Apud Antiochiam, passio sancti Phocae martyris: qui post multas, quas pro nomine Redemptoris est passus injurias, qualiter de antiquo illo serpente triumphaverit, hodieque populis declaratur. Denique si in quempiam in his locis coluber morsum stringens, venena diffuderit, exemplo qui percussus est, ut januam basilicae martyris credens attigerit, evacuata virtute veneni, salvatur.
Item ipso die, sancti Eusebii Palatini, et aliorum novem martyrum.
B. PRIDIE NONAS MARTII (6 Mart. ) 123.0236B| Nicomediae, natalis sanctorum Victoris et Victorini, qui per triennium cum Claudiano, et Bassa uxore ejus, tormentis afflicti, et retrusi in carcerem, ibidem vitae suae cursum impleverunt.
C. NONIS MARTII (7 Mart. ) In Mauritania, civitate Tuburbitanorum, passio sanctarum Perpetuae et Felicitatis martyrum, et cum eis Revocati, Saturnini et Secunduli, quorum ultimus in carcere quievit; reliqui omnes ad bestias traditi, sub Severo principe, die natalis ejus. Quique dum adhuc servarentur in carcere, et Felicitas parturiret, omnium sanctorum commilitonum precibus impetratum est, ut octavo mense pareret. Jam vero 123.0236C| Perpetuae inter alia concessum est, ut ejus mens quodammodo averteretur a corpore, in quo vaccae impetum pertulit, ita ut adhuc futurum exspectaret, quod in se jam gestum esse nesciret.
D. VIII IDUS MARTII. (8 Mart. ) Apud Carthaginem, sancti Pontii, diaconi beati Cypriani episcopi, qui usque ad diem passionis ejus cum ipso exsilium sustinens, egregium volumen Vitae et passionis ipsius reliquit, atque Dominum in passionibus suis semper glorificans, coronam vitae promeruit.
E. VII IDUS MARTII. (9 Mart. ) 123.0236D| Apud Nyssenam civitatem, sancti Gregorii episcopi, fratris beati Basilii Caesareensis, viri doctissimi et eloquentia clarissimi.
Apud Barcinonam, sancti Paciani episcopi, tam vita quam sermone clari, qui optima senectute mortuus est, Theodosii principis tempore in pace.
F. VI IDUS MARTII. (10 Mart. ) Natalis sanctorum martyrum Alexandri et Caii de Eumenia, qui apud Apamiam, persecutione Antonini Veri martyrio coronati sunt. Scribit Apollinaris 123.0237A| Hieropolytanus episcopus, in libro adversum Cataphrygas.
In Perside, natalis sanctorum martyrum numero quadraginta duorum.
G. V IDUS MARTII. (11 Mart. ) Apud Sebasten Armeniae minoris, natalis quadraginta militum, tempore Licinii regis, sub praeside Agricolao. Qui post vincula et carceres creberrimos, post caesas lapidibus facies, missi sunt in stagnum ubi gelu constricta corpora eorum nocte dirumpebantur. Unus autem de numero quadraginta, effectus pusillanimis, refugit ad balneum; et mox ut attigit calorem, statim resolutus reddidit spiritum. Quod 123.0237B| videntes caeteri, in laudes omnipotentis Dei, sancto Spiritu confortati, eruperunt. Et circa horam tertiam noctis resplenduit velut sol lumen fervens super eos, et glacies dissoluta est. Porro qui eos custodiebant, somno gravabantur, clavicularius tantum solus vigilabat. Qui audiens eos orantes, vidensque tantam lucem, atque glaciem solutam, respiciens unde ortum lux ipsa haberet, vidit super sanctos coronas descendentes numero triginta novem. Coepitque cogitare secum, dicens: Quadraginta sunt, unius corona ubi est? Expergefaciens itaque reliquos custodes, projecit vestimenta sua in facies eorum, et exsilivit in stagnum, clamans et dicens: Christianus sum, Christianus sum. Mane autem facto impiissimi tyranni satellites invenerunt clavicularium ipsum connumeratum martyribus, unde unus ceciderat. Cumque 123.0237C| vere fidelem eum comperissent, eosdem omnes tractos ad littus, baculis crura eorum confregerunt, atque ita crurifragio martyrium consummaverunt.
Nomina vero horum martyrum haec sunt: Domitianus, Eunoicus, Sisinnius, Heraclius, Alexander, Joannes, Claudius, Athanasius, Valens, Helian, Meliton, Hecditius, Achatius, Vibianus, Helius, Theodulus, Cyrillus, Flavius, Severianus, Cyrion, Valerius, Chudion, Sacerdon, Priscus, Eutychius, Smaragdus, Philoctimon, Aetius, Micallius, Lisimachus, Domnus, Theophilus, Euthycius, Xantius, Aggius, Leontius, Ysitus, Caius, Gorgonius, Candidus. Quorum unus Meliton nomine cum esset omnium aetate junior, et cruribus fractis adhuc superviveret, timens 123.0237D| beatissima mater ejus, quae martyribus adstabat, ne in cruciatibus deficeret, virili animo hortabatur eum, dicens: Fili, modicum sustine; ecce Christus ad januam stat adjuvans te. Cumque sanctorum corpora birotis, id est plaustris, superposita ferrent ad incendendum ministri diaboli, videns pia mater solum filium relictum, quem ministri ad hoc reliquerant, quia sperabant ejus animum posse culturis daemonum 123.0238A| inclinari si viveret, tollens eum super humeros suos virili gressu sequebatur vehicula. Cumque ferretur puer, inter amplexus maternos animam coelo reddidit. Perveniensque mulier ad locum ubi sanctorum corpora cremabantur, superjecit ossa ipsius super ossa martyrum, ut morte etiam et sepultura martyribus sociaretur. Combusta sunt igitur corpora eorum, et in fluvium projecta. Sed divina dispensatione reliquiae eorum integrae sunt repertae, et honore digno conditae.
A. IV IDUS MARTII. (12 Mart. ) Romae, beatorum pontificum, Gregorii, doctoris et apostoli Anglorum, qui sedit ibi annos tredecim, menses sex, dies decem.
123.0238B| Et Innocentii, qui rexit Ecclesiam annos quindecim menses duos, dies unum et viginti.
Apud Nicomediam, beati Petri martyris, qui unus fuit ex Dorothei et Gorgonii martyrum sodalibus, qui in cubiculo regis erant. Hic jubente Diocletiano, eo quod de immensis martyris sancti nomine suppliciis liberius causaretur, in medium educitur, atque immolare compellitur. Abnuens, imperatur appendi et flagris toto corpore laniari: videlicet ut doloris necessitate faceret, quod praecipiebatur invitus. At ille cum maneret immobilis, visceribus jam pelle nudatis, jubetur aceto et sale perfundi. Cumque etiam id tormenti genus constanter ac fortiter tolerasset, craticula prunis subterstrata poni jubetur in medio, ibique quod reliquum fuerat in verberibus 123.0238C| assumpti corporis superponi; et non ad subitum, sed sensum paulatimque succendi; quo scilicet poena protelaretur in longum. Cumque ministri scelerum, hinc modo corpus, modo inde versantes, per membra singula poenas inciperent, et supplicia renovarent, sperantes ab eo elicere se posse consensum, ille firmus in fide, et quasi in spe consumptis jam et igne resolutis carnibus suis, ultimum spiritum in fide laetus exhalat. Tali Petrus (hoc enim et nomen ejus) martyrio decoratus, vere Petri exstitit et fidei haeres et nominis.
Item Nicomediae, natalis sanctorum Egduni presbyteri et aliorum septem, qui diebus singulis suffocati sunt ut caeteris metus incuteretur.
123.0238D| Eodem die, passio sancti Maximiliani martyris.
B. III IDUS MARTII. (13 Mart. ) Apud Nicomediam, natalis sanctorum Macedonii presbyterii, et Patritiae uxoris ejus, et filiae Modestae.
Nicea civitate, sanctorum martyrum Theusetae et Horris filii ejus, Theodorae, Nymphodotae, Marci, Arabiae, qui omnes igni traditi sunt.
C. PRIDIE IDUS MARTII. (14 Mart. ) 123.0239A| Romae, passio sanctorum martyrum quadraginta et septem qui baptizati sunt a beato Petro apostolo, cum teneretur idem apostolus in custodia Mamurtini cum coapostolo suo Paulo ubi novem menses detenti sunt. Qui omnes sub devotissima fidei confessione, Neroniano gladio consumpti sunt.
D. IDIBUS MARTII. (15 Mart. ) Romae, Zachariae pontificis, qui Romae sedit annos decem.
Apud Thessalonicam civitatem, natalis sanctae Matronae, quae cum esset Plautillae cujusdam viduae ancilla, et occulte Christum colens, quotidie furtivis 123.0239B| orationibus ecclesiam frequentaret, deprehensa a domina sua, et in scamno extensa et ligata, et pene usque ad mortem flagellata, atque ita vincta in scamno, obsignatis diligentissime januis, per noctem relicta, ibi die altero divinitus soluta, ac cum ingenti oris gratia orans inventa est. Rursumque nervis crudis in eodem scamno constricta, et loris quousque obmutesceret caesa est, ibique per triduum obsignatis januis relicta. Facta autem die tertia, iterum soluta divinitus, et orans inventa est. Tunc robustis fustibus usque ad mortem caesa, in confessione Christi incorruptum spiritum reddidit.
E. XVII KAL. APRILIS. (16 Mart. ) 123.0239C| Romae, natale sancti Cyriaci, qui post longam carceris macerationem, quam sub Maximiano pertulit, cum Sisinnio condiacono suo, et Smaragdo, et Largo post multa facta miracula, in quibus filiam Diocletiani Artemiam, ipsius rogatu a daemonio curavit, ac baptizavit; filiam quoque Saporis regis Persarum Jobiam, missus illo pro hoc Diocletiano, aeque liberavit a daemonio, ac baptizavit cum ipso rege et aliis quadringentis: triginta, rediens Romam post mortem Diocletiani, tentus est inter alios Christianos a filio ejus Maximino, et in custodiam missus, eo quod sororem suam Christianam fecisset. Deinde praecepit ut die processionis suae nudus catenisque obligatus, ante rhedam ejus traheretur. Et post hoc, eductus de carcere cum sociis Largo, Smaragdo et 123.0239D| Crescentiano, per Carpasium vicarium, pice reliquata caput ejus perfusum est. Et rursum post dies quatuor, eductus denuo de carcere, in catasta extentus, ac tractus nervis, et fustibus caesus, post dies jubente Maximiano capite truncatus est cum Largo et Smaragdo et aliis viginti. Scriptum est in gestis Marcelli Papae (16 Jan. ). Porro ipso tempore Maximinus interfecit sororem suam Artemiam.
Item apud Viennam, sancti Isicii episcopi.
F. XVI KAL. APRILIS. (17 Mart. ) In Scotia, natale sancti Patricii episcopi et confessoris, 123.0240A| qui primus ibidem Christum evangelizavit.
Eodem die, natalis sanctae Gertrudis virginis.
G. XV KAL. APRILIS. (18 Mart. ) Natalis sancti Alexandri episcopi, qui de Cappadocia civitate sua veniens, cum desiderio sanctorum locorum Jerosolymam pergeret, et Narcissus episcopus ejusdem urbis jam senex regeret Ecclesiam; et ipsi Narcisso, et multis clericorum ejus revelatum est, altera die mane intrare episcopum, qui adjutor sacerdotalis cathedrae esse deberet. Itaque re ita completa, ut praedicta fuerat, cunctis in Palaestina in unum congregatis, adnitente vel maxime Narcisso, Jerosolymitanae ecclesiae cum eo gubernaculum suscepit. Quique persecutione Decii, cum jam longaevae 123.0240B| aetatis veneranda canitie praefulgeret, ductus Caesaream, et clausus carcere, ob confessionem Christi martyrio coronatus est.
A. XIV KAL. APRILIS. (19 Mart. ) Apud Penarensem urbem, natale beati Joannis, magnae sanctitatis viri, qui de Syria oriundus pervenit ad Italiam. Cumque quaereret locum habitationis suae, orationem fudit ad Dominum: Te deprecor, Domine, qui lumen es verum, si prosperum facis iter meum, hoc mihi signum fiat: ubicunque ambulavero, si psalterium meum dedero, et eadem die mihi redditum fuerit, ibi sit permansionis meae locus. Factum est. Recepit eum hospitio matrona 123.0240C| quaedam, cui vir Dei psalterium suum dedit; requisivit, eique mox a muliere redditur. Hoc itaque signo, ut stationem suam ibi vir Dei faceret, confirmatur; ac inde non longe plus minusve quam duarum sagittarum progressus, habuit angelum Dei obvium, qui ei dixit: Serve Dei, hic tibi locus permansionis a Domino parabitur. Erat autem hiems, et sedebat vir Dei sub arbore. Venatores vero cum per locum transitum facerent, viderunt eum sedentem, atque arborem illam juxta illum foliis vestitam. Requirentes autem virum quis esset, ob Domini servitium se de ultramarinis partibus locisve venisse, morarique hic velle respondit. Nuntiantibus igitur illis, famaque vitam beati viri longius spargente, tanta frequentia populi Dei undequaque illuc advenit, ut 123.0240D| monasterio facto congregatio magna servorum Dei simul habitantium ibi fieret. Cui praefuit multis clarus virtutibus beatus Joannes quadraginta quatuor annos requiescens in pace: depositus est sub die XIV Kal. Aprilium in loco ubi praestantur beneficia Dei usque in hodiernum diem.
Eodem die apud Surrentum, sanctorum Quinti, Quintilli, Quartillae, Marci, cum aliis novem.
B. XIII KAL. APRILIS. (20 Mart. ) In Britanniis, sancti Chutberti, qui ex anachoreta, Ecclesiae Lindisfamensis antistes, totam ab infantia 123.0241A| usque ad senium vitam miraculorum signis inclytam duxit. Cujus dum undecim annos maneret corpus humatum, incorruptum post haec, quasi eadem hora defunctum, simul cum veste qua tegebatur, inventum est. Scripsit Beda presbyter de Vita ipsius.
C. XII KAL. APRILIS. (21 Mart. ) Apud Cassinum castrum, natale sancti Benedicti abbatis, cujus vitam virtutibus et miraculis gloriosam, in Dialogorum libris beatus papa scribit Gregorius.
Eodem die, B. Serapionis anachoretae.
Et in territorio Lugdunensi, sancti Lupicini abbatis Jurensium, cujus vita sanctitatis et miraculorum gloria illustris fuit. Corpus ejus in finibus 123.0241B| Vesontionum, apud Laoconense monasterium celebratur.
D. XI KAL. APRILIS. (22 Mart. ) In Galliis civitate Narbona, natale sancti Pauli episcopi et confessoris, discipuli apostolorum.
E. X KAL. APRILIS. (23 Mart. ) In Africa, sanctorum martyrum Victoriani, Frumentii, et alterius Frumentii, et duorum germanorum, qui omnes persecutione Vandalica, sub Hunnerico rege Ariano apud Africam pro constantia catholicae confessionis immanissimis suppliciis excruciati, egregie coronati sunt.
F. IX KAL. APRILIS. (24 Mart. ) 123.0241C| Romae, natale sancti Pigmenii presbyteri. Hic Julianum apostatem et impium a puero nutrivit, et litteris etiam sacris erudivit. Sed factus imperator culturam pietatis postquam reliquit: audito quod corpora sanctorum martyrum, qui ab eo necabantur, idem Pigmenius sepeliret, mandavit ei: Perge quo volueris; hic enim non mercabitur vita tua, tamen servitiis tuis praemium reddo, non tibi. Tunc sanctus Pigmenius perrexit ad Persidem, ubi demoratus annos quatuor factus est caecus. Inde monetur in somnis a Domino, ut reverteretur Romam. Cumque post quatuor menses reversus, clivum Sacrae 123.0241D| viae cum uno puero stipem petendo conscenderet, factum est ut offenderet Julianum imperatorem in rheda aurea sedentem. Qui eminus conspiciens Pigmenium, vocari eum praecepit dixitque ei: Gloria dis deabusque meis, quia te video. Cui vir Dei Pigmenius illico respondit: Gloria Domino meo Jesu Christo Nazareno crucifixo, quia te non video. Ad hanc vocem iratus Julianus, jussit eum per pontem in Tiberim praecipitari. Cujus corpus inventum et collectum, sepultum est in coemeterio Pontiani, non longe a sanctis Abdon et Sennes.
G. VIII KAL. APRILIS. (25 Mart. ) 123.0242A| Apud civitatem Galilaeae Nazareth, Annuntiatio Dominica.
Et in Nicomedia, natalis S. Dulae, ancillae militis, quae pro castitate occisa est.
Romae, sancti Cirini, qui interfectus a Claudio, et in Tiberim jactatus, in insula Lycaonia inventus, et in coemeterio Pontiani conditus est. Scriptum in passione sancti Valentini (14 Febr. )
Et apud Syrmium, natale sancti Irenaei episcopi, qui tempore Maximiani imperatoris, sub praeside probo, primo tormentis acerrimis vexatus, deinde diebus plurimis in carcere cruciatus, novissime abscisso capite consummatus est.
A. VII KAL. APRILIS. (26 Mart. ) 123.0242B| Romae, via Lavicana, in coemeterio ejusdem natalis S. Castuli, qui cum esset zaetarius palatii, et hospes sanctorum, ut in gestis B. Sebastiani legitur (20 Jan. ), a persecutoribus arctatus, et tertio appensus, tertioque auditus, in confessione Domini perseverans, missus est in foveam, et demissa est super eum massa arenaria atque ita cum palma martyrii migravit ad Christum.
Eodem die apud Pentapolim Libyae, Theodori episcopi, Irenaei diaconi, Serapionis et Ammonii lectorum.
Et apud Syrmium, natale sancti Montani presbyteri, qui cum Maxima uxore sua tentus, et in fluvium praecipitatus est; corpora eorum nono ab urbe 123.0242C| lapide inventa et sepulta sunt.
B. VI KAL. APRILIS. (27 Mart. ) Apud Aegyptum, beati Joannis Eremitae, admirandae sanctitatis viri, qui etiam prophetico spiritu plenus, Theodosio imperatori Christianissimo, victorias de tyrannis maximas praedixit.
C. V KAL. APRILIS. (28 Mart. ) Apud Caesariam Palestinae, sanctorum martyrum Prisci, Malchi, et Alexandri: qui persecutione Valeriani, cum suburbanum agellum supradictae urbis habitarent, atque in ea coelestis martyrii proponerentur 123.0242D| coronae: divino fidei calore succensi, ultro judicem adeuntes, cur tantum in sanguinem piorum desaeviret, objurgant. Quos ille continuo, pro Christi nomine, bestiis tradidit devorandos.
Et apud urbem Cabillonensium, depositio Gunthranni regis Francorum, viri religiosi, qui ita se spiritualibus actionibus mancipavit, ut relictis saeculi pompis, thesauros suos ecclesiis et pauperibus erogaret.
Item Sixti papae, qui Romae sedit annos octo. Hic criminatorem suum, Bassum nomine, nutu divino 123.0243A| mortuum manibus suis cum linteaminibus et aromatibus tractans, sepelivit apud beatum Petrum.
D. IV KAL. APRILIS. (29 Mart. ) Depositio abbatis Eustasii, discipuli sancti Columbani, qui pater ferme sexcentorum exstitit monachorum, et vitae sanctitate conspicuus, etiam miraculis claruit.
Eodem die apud Africam sanctorum confessorum Armogastis, Archinimi, et Satyri: qui apud Africam tempore Vandalicae persecutionis, sub Geiserico rege Ariano cum essent lucidissima membra Ecclesiae Christi, et pravitatem Arianorum libertate catholica frequenter arguerent, pro confessione veritatis, multa et gravia perpessi supplicia 123.0243B| atque opprobria, cursum gloriosi certaminis impleverunt.
E. III KAL. APRILIS. (30 Mart. ) Romae, natale sancti Quirini, tribuni et martyris, sub Trajano imperatore: qui cum ex praecepto ejus beatum Alexandrum papam (3 Maii ), et Hermem praefectum in vincula conjecisset, haberetque filiam cujus collum struma circumdederat, auditis exhortationibus beati Hermae de fide Christi, et visis signis, quae Deus in martyribus suis Alexandro et Herme operabatur, ipsam eamdem filiam suam obtulit ad sanandum. Cui dixit B. Alexander: Tolle boiam de collo meo, et impone ei. Quod cum obedienter pater ejus exsequeretur, divino nutu subito sanata est. 123.0243C| Vocabatur autem ipsa Balbina: atque ita pater ejus Quirinus et ipsa, cum universis qui in custodia tenebantur, omnique domo sua, baptizatus est. Quod ut nuntiavit Commentariensis Aureliano judici, iratus jussit adduci Quirinum ad se, et dixit ei: Ego te quasi filium dilexi; tu autem irrisisti me, deceptus 123.0244A| es Alexandro. Dixit ei Quirinus: Ego Christianus sum factus; vis occidere, vis fustigare, vis incendere? aliud non ero. Nam omnes qui erant in carcere, feci fieri Christianos, et dimisi eos, sed noluerunt usquam ire. Iratus Aurelianus, fecit ei linguam abscindi, deinde in equuleo suspendi. Qui dum Aureliani non cederet injuriis, jussit ei manus et pedes abscindi, et sic eum decollari, et canibus projici: sed Christiani corpus ejus raptum, in via Appia sepelierunt, in coemeterio Praetextati.
F. PRIDIE KAL. APRILIS (31 Mart. ) Romae, natale sanctae Balbinae, filiae Quirini martyris. Qui beatus martyr tollens boiam de collo Alexandri 123.0244B| papae secundum jussionem ejus, cum pergeret ut collo filiae suae strumam habentis imponeret, ecce subito puer cum facula apparuit: quem constat angelum Dei fuisse et venit ad puellam, dicens: Salva esto, et in virginitate tua permane, et ego te faciam videre sponsum tuum, qui pro amore tuo sanguinem suum fudit. Perveniens igitur pater ut perficeret, quod de boia ei jussum fuerat, videt subito filiam suam sanam, quae postmodum a sancto Alexandro baptizata est, et instructa in virginitate, plena operibus bonis permansit. Cui saepe osculanti boiam ipsam B. Alexandri dixit sanctus Alexander: Desine hanc boiam osculari, sed potius require Domini mei Petri vincula, et ea osculare. Tunc dedit operam, et summo studio post desiderium magnum 123.0244C| pervenit ad illa tradiditque S. Theodorae religiosissimae feminae, sorori S. Hermetis praefecti et martyris. Ipsa vero virgo Balbina post devictum saeculi hujus cursum, sepelitur juxta patrem suum martyrem Quirinum, via Appia, in coemeterio Praetextati II Kal. Aprilis.
LITANIAE INDICENDAE. MENSIS APRILIS HABET DIES XXX; LUNA VERO, XXIX. 123.0243| G. KAL. APRILIS (1 Apr. ) 123.0243D| Romae, beatissimae Theodorae, sororis illustrissimi martyris Hermetis quam beatus Alexander papa et martyr instruxit, baptizavit, atque in fide Christi docuit. Quae sub Aureliano imperatore martyrizavit. Sepulta juxta fratrem suum martyrem, via Salaria, non longe ab urbe Roma.
Eodem die S. Venantii episcopi et martyris.
Et in pago Wimnoensi, sancti Walarici confessoris, cujus sepulcrum crebris miraculis illustratur.
A. IV NONAS APRILIS. (2 Apr. ) 123.0244D| Natalis S. Nicetii, Lugdunensis episcopi, cujus et vita miraculis claruit, et pretiosa mors nihilominus miraculis commendatur.
Et apud Caesaream Cappadociae, passio sanctae Theodosiae virginis: quae tempore Diocletiani, cum esset annorum octodecim, ultro se sanctis confessoribus in custodia socians, tenta ab Urbano praefecto, et in equuleo cruciata; deinde ferro onusta, et in carcerem trusa: ibi virtute Dei, omnia vincula 123.0245A| ejus disrupta sunt. Post haec saxo alligata, in mare mersa est; sed mox littoribus incolumis reddita, bestiis in amphiteatro projectae, et ab his intacta, martyrium capitis abscisione digne complevit.
B. III NONAS APRILIS. (3 Apr. ) Thessalonicae, natalis SS. virginum Agapis et Chioniae, sub Diocletiano: quae primo in carcere maceratae, post in ignem missae sunt, sed intactae a flammis, post orationem ad Dominum fusam, animas reddiderunt.
Apud Scythiam, civitate Tomis natalis SS. Evagrii et Benigni.
Apud Tauromenium Siciliae, S. Pancratii.
C. PRIDIE NONAS APRILIS. (4 Apr. ) 123.0245B| Mediolani, depositio B. Ambrosii episcopi et confessoris, cujus studio, inter caetera doctrinae et miraculorum insignia, tempore Arianae perfidiae, tota Italia ad Catholicam conversa fidem est.
D. NONIS APRILIS. (5 Apr. ) Thessalonicae, natalis S. Irenis virginis, quae post tolerantiam carceris, sagitta percussa est a Sisinnio comite sub quo et sorores ejus simul Agapes et Chionia martyrizaverunt.
Item apud Aegyptum, natalis SS. Martianae, Nicanoris et Apollonii.
123.0245C| Apud Caesaream Lyciae, natalis S. Amphiani.
E. VIII IDUS APRILIS. (6 Apr. ) Romae S. Sixti papae et martyris, qui rexit Ecclesiam annos decem, menses duos, diem unum. Passus est autem temporibus Adriani imperatoris.
F. VII IDUS APRILIS. (7 Apr. ) Egesippi viri sanctissimi, qui vicinus apostolicorum temporum, omnes a passione Domini usque ad suam aetatem Ecclesiasticorum actuum texens historias, multaque ad utilitatem legentium pertinentia, hinc inde congregans, quinque libros composuit, sermone simplici, ut quorum vitam sectabatur, 123.0245D| dicendi quoque exprimeret characterem. Asserit se venisse sub Aniceto Romam, qui decimus post Petrum episcopus fuit, et perseverasse usque ad Eleutherium ejusdem urbis episcopum, qui Aniceti quondam diaconus fuerat. Isdem quoque Egesippus in libris suis refert de conversatione sua, quam habuit a gentili philosophia. Nam et ego ipse, inquit, sectis platonicis institutus, audiens infamari Christianos, et videns eos impavidos ad suscipiendam mortem, atque omne supplicium tolerandum, considerabam quod impossibile esset in malitia eos et in libidine conversari.
G. VI IDUS APRILIS. (8 Apr. ) 123.0246A| Turonis, sancti Perpetui episcopi, admirandae sanctitatis viri, cujus opera templum super veneranda ossa beati Martini episcopi, perfectum est; cujusque sacrum corpus de loco ubi primum tumulatum fuerat, ad locum ubi nunc condigne veneratur, translatum et reconditum est.
A. V IDUS APRILIS. (9 Apr. ) Apud Sirmium, natalis septem virginum, quae in unum meruerunt coronari quinto Idus Aprilis.
Apud Antiochiam, sancti Prochori diaconi, qui unus fuit de septem primis.
B. IV IDUS APRILIS. (10 Apr. ) 123.0246B| Ezechielis prophetae.
Et apud Romam, beatorum martyrum plurimorum quos beatus Alexander papa et martyr baptizavit cum teneretur in carcere, et ipsi relegati pariter cum illo. Hos omnes Aurelianus imperator, navi vetustae impositos, in altum mare deduci, et illic collo ligatis lapidibus, mergi in profundum maris fecit quarto Idus Aprilis.
C. III IDUS APRILIS. (11 Apr. ) Apud Cretam, urbe Cortynae, beati Philippi episcopi, qui vita et doctrina claruit, temporibus Antonini Veri, et Lucii Aurelii Commodi imperatorum.
D. PRIDIE IDUS APRILIS. (12 Apr. ) 123.0246C| (Pontif. cap. 36.) Romae via Aurelia milliario tertio, in coemeterio Calepodii natale sancti Julii episcopi et confessoris, qui sub Constantio Ariano filio Constantini, decem menses tribulationes et exsilia perpessus: post ejus mortem, cum magna gloria ad suam sedem reversus est.
E. IDIBUS APRILIS. (13 Apr. ) (Euseb. l. IV, c. 14.) Apud Pergamum Asiae urbem, natalis sanctorum Carpi episcopi et Papirii diaconi, et Agathonicae optimae feminae, aliarumque multarum quae probatis confessionibus martyris coronatae 123.0246D| sunt. Cum quibus et vir mirabilis Justinus philosophus, qui habitu quoque philosophorum incedens, pro religione Christi plurimum laboravit, intantum, ut Antonino Pio et filiis ejus, et Senatui, librum contra gentes scriptum daret, ignominiamque Crucis non erubesceret. Cumque jam secundum librum successoribus praefati imperatoris, id est Antonino Vero et Aurelio Commodo, pro religionis nostrae defensione porrexisset, remunerationem linguae fidelis, martyrii munus accepit.
(Id., ibid., c. 8 et 11.) Apud Hispaniam, natalis sancti Herminigildi, quem pater ejus, Leovigildus 123.0247A| Arianus, Gothorum rex, ob fidei Catholicae confessionem, inexpugnabilem videns, in carcerem, et vincula conjecit; ubi nocte sancta Dominicae resurrectionis, jussu perfidi patris, securi percussus in capite, regnum coeleste pro terreno, rex et martyr intravit. Scribit beatus Papa Gregorius (I. III Dial., c. 31).
F. XVIII KALEND. MAII. (14 Apr. ) Romae via Appia, in coemeterio Praetextati, natalis sanctorum martyrum Tiburtii, Valeriani, et Maximi sub Almachio praefecto quorum primi fustibus caesi, et gladio sunt percussi (22 Nov. ), ultimus tam diu ad plumbatas verberatus donec spiritum redderet.
123.0247B| Interamnae, sancti Proculi martyris.
Item sanctae Domnae virginis, cum sociis virginibus coronatae.
Apud Alexandriam, sancti Frontonis abbatis, cujus vita exstitit sanctitate et miraculis gloriosa.
G. XVII KALEND. MAII. (15 Apr. ) In civitate Cordula, natalis sanctorum Olympiadis et Maximi nobilium, qui jubente Decio fustibus caesi, et deinde plumbatis, ad ultimum capita eorum securibus tonsa, donec emitterent spiritum.
Item in Hispaniis (10 Aug. ) civitate Caesaraugusta, natalis sanctorum octodecim martyrum, Optati, Luperci, Successi, Martialis, Urbani, Julii, Quinctiliani, 123.0247C| Publii Frontonis, Felicis, Caeciliani, Evoti, Primitivi, Apodemi, et reliquorum quatuor, qui omnes Saturnini vocati referuntur.
Apud Italiam, natale sanctorum martyrum Maronis Eutychetis, et Victorini: qui cum beata Flavia Domitilla apud insulam Pontiam longum ducentes exsilium, eamque in Christi confessione pio foventes solatio, invidia atque insectatione Aureliani sponsi, et persecutoris ejus, quem illa ob Christum contempserat, postmodum a principe Nerva eidem Aureliano in servitutem traditi sunt. Quos ille primum quasi servos per sua praedia singulos divisit, jussitque eos terram fodere per totum diem, ad vesperam vero cantabrum manducare. Deinde cum plurimos ad fidem Christi converterent, et populum credentium 123.0247D| ampliarent, repletus ira a diabolo, misit qui vario genere poenarum interficerent eos. Nam Eutichen in media via tam diu caedi jussit, donec spiritum exhalaret. Cujus corpus rapuit populus Christianorum. Victorinum vero apud eum locum qui Cotilias appellatur, ubi putentes aquae emanant et sulphureae, capite deorsum per horas tres suspensum teneri jussit. Quod cum per triduum pro nomine Christi passus fuisset, migravit ad Dominum. Cumque una die jussu Aureliani corpus ejus inhumatum jacuisset, venerunt Amiternenses populi Christiani, 123.0248A| et rapientes in suum territorium transtulerunt. Maronem autem, misso amico suo, nomine Turgio, jussit idem Aurelianus duci, et saxo ingenti opprimi. Sed protegente Domino, in nullo eum laedere potuerunt. Quem consularis accepto ab Aureliano praecepto interfecit, corpusque ejus Christianus populus rapuit, et condigno honore sepelivit.
A. XVI KALEND. MAII. (16 Apr. ) Apud Corinthum, Callisti et Carisii cum aliis septem, omnium in mare mersorum.
B. XV KALEND. MAII. (17 Apr. ) Apud Africam, natale S. Mappalici, qui cum aliis 123.0248B| pluribus martyrio coronatus est. Scribit B. Caeprianus in epistola ad martyres et confessores de illo hoc modo: Vox plena Spiritu S. de martyris ore prorupit, cum Mappalicus beatissimus inter cruciatus suos proconsuli diceret: Videbis cras agonem. Et quod ille cum virtutis ac fidei testimonio dixit, Dominus implevit. Agon coelestis exhibitus, et Dei servus in agonis promissi certamine coronatus est. Et post pauca: Hunc igitur agonem per prophetas ante praedictum per Dominum commissum, per apostolos gestum, Mappalicus suo et collegarum suorum nomine, proconsuli repromisit: nec fefellit in promisso suo vox fidelis; pugnam quam spopondit, exhibuit, et palmam quam meruit, accepit. Istum nunc beatissimum martyrem, et alios participes ejusdem congressionis et 123.0248C| comites, in fide stabiles, in dolore patientes, in quaestione victores, ut caeteri quoque sectemini et opto pariter et exhortor: ut quos vinculum confessionis, et hospitium carceris simul junxit, jungat etiam consummatio virtutis, et corona coelestis.
Apud Antiochiam, natalis sanctorum Petri diaconi et Hermogenis.
Apud Viennam, sancti Pantagathi episcopi.
C. XIV KALENDAS MAII. (18 Apr. ) Apud Messanam [ al., Misenam] Apuliae civitatem, natalis sanctorum martyrum Eleutherii episcopi, et Anthiae [ al., Evanthiae.] matris ejus: qui beatus episcopus cum esset et sanctimonia vitae, et miraculorum virtute illustris, sub Adriano principe, in 123.0248D| concessione Christi, lectum ferreum ignitum, craticulam, et sartaginem oleo, pice ac resina ferventem, superans, leonibus quoque projectus, sed ab his illaesus, novissime, una cum matre, gladio jugulatur.
(Euseb., lib. V, c. 20, 21, Ruffini.) Item eodem die Romae, sancti Apollonii senatoris, qui sub Commodo principe a servo proditus quod Christianus esset, imperatus ut rationem fidei suae redderet, insigne volumen composuit, quod in senatu legit. Et nihilominus sententia senatus, pro Christo capite 123.0249A| truncatus est: veteri apud eos obtinente lege, absque negatione non dimitti Christianos, qui semel ad eorum judicium pertracti essent.
In Laubaco monasterio transitus sancti Ursmari, episcopi et confessoris.
D. XIII KALEND. MAII. (19 Apr. ) In Armenia, civitate Militana, natalis sanctorum Hermogenis, Caii, Expediti, Aristonici, Rufi, Galate, una die coronatorum.
Caucoliberi Hispaniae, natalis sancti Vincentii martyris.
Apud Corinthum, sancti Timonis, de illis septem diaconibus primis (Act. VI).
E. XII KALEND. MAII. (20 Apr. ) 123.0249B| Romae, sancti Victoris episcopi, qui tertius decimus post beatum Petrum, rexit Ecclesiam annis decem, et sub Severo principe martyrio coronatur.
Item Romae, sanctorum martyrum Sulpitii et Serviliani, qui praedicatione et miraculis beatae Flaviae Domitillae ad fidem Christi conversi sunt (quae etiam sponsas eorum Theodoram et Euphrosynam ad spem vitae aeternae, et perseverantiam sanctae virginitatis lucrata fuerat) persecutione Taiadi, cum nollent idolis immolare, a praefecto Urbis Aniano capite caesi sunt. Quorum corpora Christiani rapientes, posuerunt in praedio eorum, via Latina, milliario 123.0249C| secundo.
(Greg. Tur. de Gl. confess. cap. 69.) Eodem die in Galliis civitate Ebredunensi, sancti Marcellini primi ejusdem urbis episcopi et confessoris, qui divino jussu, cum sanctis sociis Vincentio et Domnino ex Africa veniens, maximam partem Alpium maritimarum et signis admirandis, quibus usque hodie refulget, ad fidem Christi convertit, ita ut baptisterium, quod ipse apud praefatam urbem condidit, in sacrosanctis Paschalis festi vigiliis, divina virtute, singulis annis aquis subitis inundetur, et per septem ejusdem solemnitatis dies, gratia exuberante permaneat. Venerabiles socii ejus apud Diniensium urbem conditi, gloriosis nihilominus miraculis commendantur.
F. XI KALEND. MAII. (21 Apr. ) 123.0249D| (Cassiod. lib. II Histor. trip.) Apud Persidem, natalis sancti Simeonis episcopi Seleuciae et Ctesiphontis, regalium civitatum: qui persecutione Saporis regis Persarum, jubente eodem tyranno, comprehensus, ferroque onustus, cum, iniquis tribunalibus exhibitus de Domino Jesu Christo voce libera ac constantissima testaretur, primum carcerali ergastulo cum aliis centum, e quibus alii episcopi, alii erant presbyteri, alii diversorum ordinum clerici, longo tempore maceratus est. Novissime, cum 123.0250A| in Christi testimonio immobilis persisteret, jussus est cum omnibus pariter decollari: ita ut cum caeteri jugularentur, astaret, et ipse ultimus trucidaretur. Cumque omnes sub ejus aspectu caederentur, et ille singulos paternis exhortationibus alacriter confortaret, extremo lictoris ictu et ipse occumbens, palmam martyrii adeptus est. Erat autem sexta feria septimanae majoris in qua ante Resurrectionis festivitatem annua Christi Passionis memoria celebratur. Passi sunt cum eo etiam Ustazadis eunuchus nutritius regis et major regiae domus, et Abdella, atque Ananias, venerabiles senes; et Pusitius princeps artificum regalium, eo quod videns praefatum senem Ananiam sub ictu gladii trementem, exclamaverit confidenter, dicens: Paululum, o senex, 123.0250B| claude oculos, et securus esto; mox Christi videbis aspectum. Filia quoque ejusdem Pusitii virgo sacra simul perempta est.
Apud Alexandriam, natalis sanctorum Fortunati, Aratoris presbyteri, Felicis, Silvii, Vitalis, qui in carcere quieverunt.
G. X KALEND. MAII. (22 Apr. ) Romae via Appia, in coemeterio Callisti, sancti Caii papae, qui cum Ecclesiam undecim annos, menses quatuor, dies duodecim rexisset, martyrio coronatus est sub Diocletiano principe. Frater namque ejus beatus Gabinius presbyter, in multis clarissimis passionibus, jam finierat triumphum victoriae 123.0250C| suae, sub eodem impio principe, undecimo Kalendas Martias.
(Cassiod. lib. III Histor. trip. c. 2.), Apud Persidem, sanctorum martyrum plurimorum, qui jubente Sapore Persarum rege, annuo die quo passionis Dominicae memoria celebratur, per totam Persidis regionem tanti, ac pro Christi nomine gladio jugulati sunt. In quo fidei certamine passus est Melisius episcopus, sanctitate et miraculorum gloria insignis; Acepsimas quoque episcopus cum presbrytero suo Jacobo, et Mareas et Bicor nihilominus episcopi, cum clericis fere ducentis, et quinquaginta monachis, et sacratis virginibus plurimis, inter quas et Simeonis episcopi sororem nomine Tarbuam cum pedissequa sua, stipitibus alligantes, serraque findentes, 123.0250D| crudelissime necaverunt.
Eodem die in Cordula civitate, natalis sanctorum Parmenii, Helimenae, et Chrysoteli presbyterorum, et Lucae et Mutii diaconorum de Babylonia. Quorum primus praecisa etiam lingua loquebatur. Omnes primo in equuleo suspensi, et nexibus attracti sunt; dein laminis ardentibus circa latera appositis, ustulati et unguibus lacerati, ac ultimum gladio trucidati sunt, praesente persecutore Decio. Scriptum in passione sancti Laurentii (10 Aug. ).
(Greg. Tur. de Gloria Mart., c. 64.) Et Lugduno Galliae natalis sancti Epipodii martyris, qui persecutione 123.0251A| Antonini Veri, post gloriosos quadraginta octo martyrum agones, qui in eadem urbe passi sunt, cum Alexandro charissimo collega tentus, ipso interim in carcerem truso, primo os diris pugnorum ictibus caesus, deinde equulei extensione vexatus, postremo martyrium capitis abscisione complevit.
Viennae, sancti Juliani episcopi et confessoris.
A. IX KALEND. MAII. (23 Apr. ) (Dist. 15, c. Sancta Eccl. Rom.) In Perside, civitate Diospoli, passio sancti Georgii martyris, cujus gesta passionis etsi inter apocryphas connumeratur scripturas, tamen illustrissimum martyrium ejus inter coronas martyrum Ecclesia Dei venerabiliter honorat.
123.0251B| In Galliis, civitate Valentia, natalis sanctorum Felicis presbyteri, Fortunati et Achillei diaconorum, qui a beato Irenaeo Lugdunensi episcopo et martyre ad praedicandum verbum Dei missi, cum maximam partem supradictae urbis ad fidem Christi convertissent, a duce Cornelio in carcerem trusi; dein durissima nervorum flagellatione diutissime verberati; post etiam revinctis post terga manibus, cruribusque confractis, circa rotarum vertiginem astricti, fumi quoque amaritudine supposita, die ac nocte continuata equulei extensione suspensi, ad extremum gladio consummati sunt.
In Fontanella monasterio, sancti Wulfranni episcopi, praeclari in miraculis et doctrina viri.
B. VIII KALEND. MAII. (24 Apr. ) 123.0251C| Lugduno Galliae, natalis sancti Alexandri, qui tertio post passionem Epipodii die productus e carcere, primo ita laniatus est crudelitate verberantium, ut crate soluta costarum, patefactis visceribus, secreta animae panderentur. Dein crucis affixus patibulo, beatum spiritum exanimatus emisit. Passi sunt cum eo et alii numero triginta quatuor. Sepulti ambo ex utroque altaris latere, in crypta, quae in colle superposito civitati, pulchro et antiquo opere exstructa.
(Beda, l. I Histor. Angl., c. 20 et 30, et l. III, c. 2 et seqq.) Eodem die, depositio Melliti episcopi in Britannia, qui tertius post Augustinum episcopum, 123.0251D| Dorovernensem ecclesiam suscepit, quam rexit annos quinque; sepultus in monasterio, in ecclesia beati Petri octavo Kalendas Martii, anno ab Incarnatione Domini sexcentesimo vigesimo quarto.
C. VII KALEND. MAII. (25 Apr. ) Apud Alexandriam, natale sancti Marci evangelistae, qui martyr defunctus, sepultus est in loco lapidis excisi cum gloria. Ordinaverat autem pro se Alexandriae episcopum Anianum, aliis quoque longe lateque ecclesiis episcopos, presbyteros, diaconos dederat.
123.0252A| Eodem die Romae, litania major, ad sanctum Petrum.
Apud Viennam, sancti Clarentii episcopi et confessoris.
D. VI KALEND. MAII. (26 Apr. ) (Pontificale, cap. 3.) Romae, natalis sancti Anacleti papae, qui secundus post beatum Petrum, cum rexisset Ecclesiam annis duodecim, persecutione Domitiani martyrio coronatus est.
(Pontif., c. 30.) Ipso die, sancti Marcellini papae, qui cum Ecclesiam novem annis et mensibus quatuor rexisset, temporibus Diocletiani et Maximiani, ab eodem Diocletiano, pro confessione verae fidei, 123.0252B| cum Claudio, Cyrino et Antonino, capite truncatus est, et post dies triginta et quinque, sepultus via Salaria, in cubiculo, a Marcello presbytero et a diaconibus cum hymnis. Quo tempore fuit magna persecutio, ita ut intra unum mensem decem et septem millia martyrio coronarentur.
E. V KALEND. MAII. (27 Apr. ) (Pontif., c. 40.) Romae, sancti Anastasii papae, qui sedit annos tres, dies decem.
Apud Nicomediam, natalis sancti Anthimi episcopi et martyris, in memoriis piorum fulgentis in regno Christi. Hic persecutione Diocletiani, ob confessionem Christi, martyrii gloriam capitis obtruncatione suscepit. Quem tanquam bonum pastorem, viam 123.0252C| martyrii praeeuntem, universa pene gregis sui multitudo secuta est; quorum alios praefatus tyrannus, eamdem civitatem tunc temporis residens, gladio obtruncari, alios ignibus conflagrari, alios naviculis impositos pelago immergi fecit. Ipsis fidelium turbis tanto per Dei gratiam fidei igne inflammatis, ut nec interrogari se paterentur, sed ultro in flammas irruerent, vel caedentibus gladiis cervices objectarent. Scriptum est in ecclesiastica Historia lib. VIII (Euseb. VIII, c. 6).
F. IV KALEND. MAII. (28 Apr. ) Apud Ravennam, natale sancti Vitalis martyris, patris sanctorum Gervasii et Protasii: qui militans cum Paulino judice, Ravennam ingressus est. Et 123.0252D| cum videret in conspectu judicis sui Christianum nomine Ursicinum, arte medicum, natione Ligurium, post nimia tormenta capitalem accepisse sententiam, et cum venisset ad palmam et expavisset, exclamavit: Noli, noli, Ursicine medice, qui alios curare consuesti, te ipsum aeternae mortis jaculo vulnerare! Et qui per passiones nimias venisti ad palmam, coronam vis perdere a Domino praeparatam? Utque martyrium consummavit idem Ursicinus, statim beatus Vitalis corpus ejus rapiens intra Ravennatium urbem sepelivit, ad judicem ultra venire contemnens. Tentus itaque a Paulino consulari ob id 123.0253A| maxime, quia praefatum Ursicinum in passionis agone positum suis exhortationibus roborasset, post equulei tormenta jussus est perduci ad palmam. Locus autem ubi decollabantur Christiani hoc habebat vocabulum, eo quod arbores palmae illic essent. Et facta fovea quousque inveniretur aqua, ibi supinus depositus, et terra ac lapidibus oppressus est. Conjux quoque ejus Valeria, cum reverteretur ad urbem Mediolanensium, Sylvano sacrificantes incurrit; cumque eam deponentes de sagmario hortarentur de idolothitis manducare, nec sibi omnino licitum testaretur, quia esset Christiana; nimia ab eis caede mactata est, ut vix seminecem sui homines eam ad Mediolanensem urbem perducerent. Quae infra biduum migravit ad Dominum.
123.0253B| Alexandriae, natale sanctae Theodorae virginis, quae sacrificare contemnens, in lupanar tradita, miro Dei favore erepta est. Astante quippe jam ad ostium cellulae multitudine juvenum impudicorum, repente quidam ex fratribus, Didymus nomine, plenus fide, divinitus inspiratus, sumpto militari habitu, primus lupanar irrupit, et sanctae virgini cur venisset exponens, illi militares imponit exuvias, ipse virginali veste induitur. Sic virgo egressa, et a nullo agnita, ad civitatem fugiens evasit. Didymus praesidi exhibitus, et omne factum constanter exponens, Christianum se esse confessus, absciso capite igni traditus est. Beata quoque virgo, quae pro tuenda virginitate ex lupanari fugerat, amore coronae continuo ad stadium regressa, simul cum Didymo percussa, et simul 123.0253C| est coronata.
Eodem die Aphrodisii, Carilippi, Agapii et Eusebii martyrum.
Item in Pannonia, sancti Pollionis martyris.
G. III KALEND. MAII. (29 Apr. ) Apud Paphum, Tychici apostolorum discipuli (Eph. VI; II Tim. IV).
In Numidia apud Cirthensem coloniam, natalis sanctorum martyrum Agapii et Secundini episcoporum: qui persecutione Valeriani, post longum exsilium apud praefatam urbem, in qua tunc maxime 123.0254A| gentilium caeco furore et officiis militaribus ad tentandam justorum fidem rabies diaboli infestantis inhiabat, ex illustri sacerdotio effecti sunt martyres gloriosi. Passi sunt in eorum collegio Aemilianus miles, Tertufla et Antonia sacrae virgines, et quaedam mulier cum suis geminis.
A. PRIDIE KALEND. MAII. (30 Apr. ) Natalis sanctorum martyrum Mariani et Jacobi, quorum prior lector, posterior diaconus erat. Et cum jampridem infestationes Decianae persecutionis in confessione Christi evicisset Marianus, iterum cum charissimo collega tentus est, apud Cirthensem coloniam. Ubi post dira et exquisita supplicia (ita 123.0254B| ut Marianus per summos apices pollicum suspensus, ut gravi pondere pedibus innexus, crudelissime torqueretur) diu in carcere macerati sunt. Sed divinis revelationibus mirabiliter confortati, deinde Lambesitanam urbem directi ad praesidem, ibi rursum longo tempore carcerali ergastulo mancipati sunt; sed iterum divinis revelationibus allevati, novissime cum multis aliis gladio consummati sunt.
(Gregor. Tur. de Gloria martyr., c. 56.) Eodem die apud civitatem Santonas, natalis sancti Eutropis martyris, qui a beato Clemente episcopo directus in Gallias; ab eodem etiam pontificalis ordinis gratia consecratus, impleto hujus officii ordine, peracta in incredulis praedicatione, insurgentibus paganis, quos auctor invidiae credere non permisit, illiso capite 123.0254C| victor occubuit. Denique post multa annorum spatia, cum Palladius ejusdem urbis episcopus, et cum eo alii viri Dei, corpus ejus, debiti honoris gratia, in basilicam novam transferrent, reserato sarcophago, contemplati sunt cicatricem capitis, qua in parte defixum fuerat securis acumen. Cumque sequenti nocte stravissent sacerdotes membra quieti, apparuit eis per visum, dicens: Cicatricem quam contemplati estis in capite, scitote me per eam martyrium consummasse.
Apud Asiam, passio sancti Maximi martyris, cujus gesta habentur.
LITANIAE INDICENDAE. MENSIS MAIUS HABET DIES XXXI; LUNA VERO, XXX. 123.0253| B. KALEND. MAII. (1 Maii. ) 123.0253C| Jeremiae prophetae.
Et natalis apostolorum Philippi et Jacobi filii 123.0254C| Mariae quae fuit soror matris Domini, unde fratres Domini dicebantur.
In Galliis territorio Vivariensi, in loco qui vocatus est antiquitus gentibus, sancti Aneoli subdiaconi, 123.0255A| quem misit ab Oriente sanctus Polycarpus cum beato Benigno et Andochio preshyteris, et Thyrso diacono, ad praedicandum verbum Dei in Galliam. Cujus praedicatione Caesar Severus comperta, spinosis fustibus crudelissime flagellatum in carcerem trudi praecepit, et alia die productum cum videret superari non posse, jussit ad similitudinem gladii de ligno durissimo ensem fieri, et in crucis modum caput ejus scindi. Quod cum factum fuisset, eliso in terram cerebro, gloriosa morte translatus est.
Item civitate Sedunensi, loco Agauno, passio Sigismundi regis filii Gundebaldi, regis Burgundionum. Qui cum se cerneret non posse Francis resistere, solus fugiens, coma deposita, habitum religionis suscepit, et jejuniis, vigiliis ac orationibus die nocteque 123.0255B| vacans, captus a Francis est cum uxore ac filiis, in puteumque demersus occubuit. Post vero abbati cuidam revelatus, et ab eo reverenter sepultus, etiam miraculis claruit.
C. VI NONAS MAII. (2 Maii. ) (Hieron. de Script. eccl., c. 15. Ruff. l. I, c. 14.) Natalis sancti patris nostri Athanasii, Alexandrinae urbis episcopi et confessoris. Qui multa Arianorum perpessus insidiis, quadragesimo et sexto anno sacerdotii sui, post multos agones, multasque patientiae coronas, quievit in pace. Hic vir acris ingenii, et ecclesiasticis negotiis apprime vigilans fuit. Hujus origo et a puero institutio, tali modo narratur: Tempore 123.0255C| quo apud Alexandriam Petri martyris diem Alexander episcopus agebat, cum post expleta solemnia conventuros ad convivium suum clericos exspectaret, in loco mari vicino videt eminus puerorum super oram maris ludum, imitantium (ut fieri solet) episcopum, atque ea quae in ecclesiis geri mos est. Sed cum intentus diutino pueros inspectaret, videt ab his geri etiam secretiora quaedam et mystica. Perturbatus, illico vocari ad se clericos jubet, atque eis quid eminus ipse videret ostendit. Tum abire eos, et comprehensos ad se adducere omnes pueros imperat. Cumque adessent, quis eis ludus, et quid egissent, vel quomodo percontatur. Illi (ut talis habet aetas) pavidi negare primo. Dein rem gestam per ordinem pandunt, et baptizatos a se quosdam catechumenos 123.0255D| confitentur, per Athanasium, qui ludi illius puerilis episcopus fuerat simulatus. Tum ille diligenter inquirens ab his qui baptizati dicebantur, quid interrogati fuerint, quidve responderint, simul et ab eo qui interrogaverat: ubi videt, secundum religionis nostrae ritum cuncta constare. collocutus cum concilio clericorum statuisse traditur illis quibus integris interrogationibus et responsionibus aqua fuerat infusa, iterari baptismum non debere, sed adimpleri ea quae a sacerdotibus mos est. Athanasium vero atque eos quos ludus iste vel presbyteros visus fuerat vel ministros, convocatis parentibus, sub Dei obtestatione eos tradit Ecclesiae nutriendos. Parvo autem exacto tempore, cum a notario integre, et a 123.0256A| grammatico sufficienter Athanasius fuisset instructus, continuo tanquam fidele Domini commendatum, a parentibus restituitur sacerdoti, ac veluti Samuel quidam in templo Domini nutritur; et ab eo pergente ad patres in senectute bona, ad portandum post se Ephod sacerdotale deligitur. Hujus tanti in Ecclesia pro fidei integritate agones fuerunt, ut etiam de hoc videatur dictum esse illud quod scriptum est, Ego enim ostendam ei quantum pro nomine meo eum pati oporteat (I Reg. I; Act. IX). In hujus etenim persecutiones universus conjuravit orbis, et commoti sunt principes terrae: gentes, regna, exercitus coierunt adversus eum; multasque Arianorum perpessus insidias, toto orbe profugus agitur; nullus tutus ad latendum supererat locus. Tribuni, praepositi, comites, 123.0256B| exercitus quoque ad investigandum eum moventur. (Ruff. lib. I, c. 18 et 19.) Edictis imperialibus praemia delatoribus proponuntur, si quis vivum maxime, sin minus certe caput Athanasii detulisset. Ita totis regni viribus frustra adversus eum (cui Deus aderat) certabatur. Interea sex continuis annis ita latuisse fertur in lacu cisternae non habentis aquam, ut solem nunquam viderit. Sed cum jam sibi nullum locum tutum videret (proditus siquidem fuerat per ancillam, quae sola conscia erat dominorum officiis, qui ei latebras praebuerant), ad Constantem Galliarum principem fugit; a quo satis honorifice religioseque susceptus est. Quique causa ejus, quam fama compererat, diligentius cognita, scribit ad fratrem, pro certo comperisse quod sacerdos Dei summi Athanasius 123.0256C| injuste fugatus, exsilia pateretur. Reversus itaque ad Constantium cum litteris, ad Ecclesiam suam permittitur ire. Et rursus post mortem illius fugatus, usque ad Joviniani imperium latuit; a quo honorifice et officiosissimis litteris requisitus ecclesiarum disponendarum, jam statutus in sede sua accepit potestatem. Moritur Valentiniani et Valentis imperatorum tempore.
Eodem die, natalis sanctorum Saturnini et Neopolis, qui in carcere requieverunt.
D. V NONAS MAII. (3 Maii. ) Jerosolymis, inventio sanctae crucis ab Helena regina, sub Constantino principe, cujus et ipsa exstitit 123.0256D| mater. Inventionis autem pretiosi ligni historia cognitu digna ita se habet: Adrianus, qui undecimus Caesar et imperator Romae erat, existimans se fidem Christianam loci injuria perempturum, in loco passionis simulacrum Jovis consecravit. Et Bethleem Adonidis fano profanata est, ut quasi radix et fundamentum Ecclesiae tolleretur, si in his locis idola colerentur in quibus Christus natus est ut pateretur, passus est ut resurgeret, surrexit ut regnaret, judex vel rex judicaret. In Bethleem quoque ubi agnoverat bos possessorem suum (Isa. I), et asinus praesepe Domini sui, ibi principes hominum inficiati Salvatorem Domini, infames hominum amores moresque coluerunt. Prodita novo sidere regis aeterni 123.0257A| ubi cunabula supplices cum suis opibus adoraverant Chaldaei, ibi barbaras libidines sacraverunt Romani (Ezech. VII). Ubi natum Salvatorem cum exercitu Angelorum concinente, coelesti gaudio salutaverant illustrata nocte pastores, ibi Veneris amasium mistae semiviris planxere meretrices. Proh dolor! quae pietas hominum, hanc impietatem compensare poterit! ubi sacra nati Salvatoris infantia vagierat, illic Veneris lamenta fingentium lascivis luctibus, infamis ritus ululabat; et ubi Virgo pepererat, adulteri colebantur. Mansit hoc saeculi prioris nefas in tempora Constantini, qui princeps ut esset principibus Christianis, non magis sua quam matris Helenae fide meruit. Quae divino, ut exitus docuit inspirata consilio, rogat filium ut sibi facultatem daret cuncta illic 123.0257B| loca Dominicis impressa vestigiis, et divinorum erga nos operum signata monumentis purgare, destructis templis et idolis, ab omni profanae impietatis contagio, et religioni suae reddere, ut Ecclesia tandem in terra originis suae celebraretur. Itaque prompto filii imperatoris assensu, mater augusta, patefactis ad opera sancta thesauris, toto abusa fisco est, quantoque sumptu atque cultu regina poterat et religio suadebat, aedificatis basilicis, contexit omnia et excoluit loca, in quibus salutaria nobis mysteria pietatis suae, incarnationis, et passionis, et resurrectionis, atque ascensionis sacramentis Dominus redemptor impleverat. Mirum vero inter haec, quod in basilica ascensionis, locus ille tantum de quo in nube susceptus ascendit, captivam in sua carne 123.0257C| ducens captivitatem nostram (Eph. IV), ita sacratus divinis vestigiis dicitur ut nunquam tegi marmore, aut paviri [ ms. paveri] receperit, semper excussis, solo respuente, quae manus adornandi studio tentavit apponere (Psal. CXXXI). Itaque in toto basilicae spatio solus in sui cespitis specie virens permanet, et impressam divinorum pedum venerationem calcati Deo pulveris perspicua simul et attigua venerantibus arena conservat, ut vere dici possit: Adoravimus in loco ubi steterunt pedes ejus. Regina illa venerabilis, ut venit Jerosolymam, diligenter et pie locis illic et circa omnibus divinorum curiosa insignium, et oculis haurire gestiens fidem, quam piis auribus litterisque perceperat, crucem Domini studiosissime perquirere adorsa est. Sed quae via 123.0257D| vel ratio inveniendi subesset, cum judex idoneus nemo inveniri posset, uni memoriam et curam religiosae conscientiae vel observantiae, et antiquitas aevi, et superstitionis impiae diuturnitas abolevisset? Verum ipso omnium et terris et animis opertorum conscio et teste Domino, fidelis mulier sanctum Spiritum per affectum pium meruit. Quo aspirante, cum rem ab humana conscientia divinitus remotam frustra diligens requisisset, de loco tantum passionis certior fieri studuit. Itaque non solum de Christianis doctrina et sanctitate plenos viros, sed et de Judaeis peritissimos ut propriae (qua miseri et gloriantur) impietatis indices exquisivit, et accitos in Jerosolymam congregavit. Tum omnium una de 123.0258A| loco testificatione confirmata est. Jussit illico, urgente sine dubio conceptae revelationis instinctu, in ipsum locum operam fossionis accingi; parataque mox civium pariter et militari manu, brevi laborem istius molitionis bausit, et contra spem omnium, sed secundum ipsius tantum reginae fidem, alta egestione reseratis terrae finibus, abditae crucis arcana patuerunt. Sed cum tres pariter cruces, ut quondam fixae Domino et latronibus stererant, repertae fuissent, gratulatio repertarum coepit anxia dubitatione confundi: justo piorum metu, ne forsitan aut pro cruce Domini patibulum latronis eligerent, aut salutare lignum pro stipite latronis abjiciendo violarent. Aderat quidem et titulus ille qui Graecis et Latinis atque Hebraicis litteris a Pilato 123.0258B| fuerat conscriptus, sed nec ipse satis evidenter Dominici prodebat signa patibuli. Respexit pias fideliter aestuantium curas Dominus, et ipsi potissimum, quae tam piae sollicitudinis princeps erat, hujus consilii lumen infudit, ut aliquem recens mortuum inquiri et inferri juberet. Macarius per idem tempus ecclesiae illius episcopus praesens erat. Nec mora, verbum factum, cadaver illatum est. Deponitur jacenti una de crucibus, admovetur et altera, sed eorum ligna mors sprevit. Postremo dominicam crucem prodit resurrectio, et ad salutaris ligni tactum, morte profuga, fumus excussum, et corpus erectum est; tremefactisque viventibus, stetit mortuus; et funebribus, ut Lazarus quondam, vinculis expeditus, illico inter spectatores suos redivivus 123.0258C| incessit. Ergo crux Domini tot operta aetatibus et Judaeis in tempore passionis abscondita, neque gentibus in aedificatione fani, terram sine dubio ad ipsam fabricam egerentibus, revelata, nonne divina manu latuit, ut nunc inveniretur, cum religiose quaereretur? Ita ut crucem Christi decuit, experimento resurrectionis inventa et probata crux Christi est, dignoque mox ambitu consecratur, condita in passionis loco basilica, quae auratis coruscat laquearibus, et aureis dives altaribus, arcano repositam sacrario crucis partem servat, quam thecis argenteis incomparabilis fide regina conditam dereliquit ibi. Namque partem ipsius ligni salutaris detulit filio, quam episcopus urbis ejus quotannis, cum Pascha Domini agitur, adorandam populo, princeps ipse 123.0258D| venerantium promit. Neque praeter hanc diem qua crucis ipsius mysterium celebratur, ipsa (quae sacramentorum causa est) quasi quoddam sacrae solemnitatis insigne profertur: nisi interdum religiosissimi postulent, qui hac tantum causa illo perigrinati advenerint, ut sibi ejus revelatio, quasi in pretium longinquae peregrinationis deferatur; quod solum episcopi beneficio obtineri ferunt. Quae quidem crux, in materia insensata vim vivam tenens, ita ex illo tempore innumeris pene quotidie hominum votis lignum suum commodat, ut detrimentum non sentiat, et quasi intacta permaneat; quotidie dividua sumentibus, et semper tota venerantibus. Sed istam imputribilem virtutem et indestructibilem soliditatem, 123.0259A| de illius profecto carnis sanguine bibit, quae passa mortem, non vidit corruptionem. Clavos quoque, quibus corpus dominicum fuerat affixum, eadem venerabilis regina portavit ad filium. Ex quibus ille frenos composuit, quibus uteretur ad bellum; et ex aliis galeam, nihilominus belli usibus aptam.
(Ruff. lib. I, cap. 8. Pontificale, c. 7.) Eodem die Romae via Numentana, milliario septimo, sancti Alexandri papae, cum Eventio et Theodulo presbyteris sub Trajano principe, Judice Aureliano: qui Romanae Ecclesiae episcopatum, quintus post Petrum, tenuit annos decem, menses duos, dies decem, et sanctitate incomparabilis, fide clarissimus, maximam partem senatorum Urbis convertit ad Dominum. 123.0259B| Qui postmodum, jubente Trajano principe, ab Aureliano comite utriusque militiae, carceri mancipatus, post stupenda et divina miracula, ubi per puerum, qui faculam ferebat ardentem, e carcere nocturno silentio per fenestram eductus, ad domum Quirini tribuni, ubi beatus Hermes praefectus sub custodia tenebatur, perducitur; et postquam sanata est filia ipsius Quirini, Balbina nomine, et ipse Quirinus conversus baptismi gratiam desideravit, postque liberationem et baptizationem eorum, quos vinculis arctatos in carcere Quirinus ipse tenuerat, inter quos duos quoque sanctissimos presbyteros inter reos constrinxerat, Eventium et Theodulum qui de Oriente venerant; post ista omnia, et si qua sunt alia venerabiliter ab eo gesta, Aureliano comiti 123.0259C| iterum, principe adhuc Trajano (siquidem Adrianus nondum imperabat), exhibitus est simul cum ipsis beatis duobus presbyteris; primoque in equuleum levatus, et tortus ungulis, atque lampadibus attractatus gravissime fuit. Cumque nullas daret voces, dixit ei Aurelianus: Quare taces? Sanctus Alexander respondit: Quia tempore orationis Christianus homo cum Deo loquitur. Deposito autem Alexandro, jussit impius judex applicari Eventium et Theodulum, et interrogavit beatum Alexandrum: Qui sunt isti? Beatus Alexander dixit: Ambo viri sancti, ambo presbyteri. Tunc conversus ad beatum Eventium, judex interrogavit eum: Quando factus es Christianus? Cui beatus Eventius: Ante annos septuaginta et annorum undecim sum baptizatus, et 123.0259D| annorum viginti presbyter ordinatus fui, et nunc ago octogesimum et unum aetatis, quem in carcere et vinculis complevi. Et postquam interrogavit etiam Theodulum, et in confessione manentem invenit, jussit furnum incendi fortiter, et beatum Alexandrum atque Eventium ligatos in medium praecipitari. Cum eis et beatus Theodulus sponte in flammas prosiluit, decantans cum ipsis et pariter gratias agens: Igne nos examinasti, et non est inventa in nobis iniquitas (Psal. XVI). Quod cum nuntiatum impio Aureliano esset, fecit beatissimum Alexandrum punctis creberrimis per tota pungi membra, 123.0260A| donec deficeret. Hujusmodi fine vir sanctus martyrium suum complevit. Sancti autem duo presbyteri gladio consummati sunt. Quorum corpora Severa femina religiosa collegit, et beatum Alexandrum atque Eventium in uno sepulcro, sanctum vero Theodulum separatim in alio posuit via Numentana, in praedio suo, V Nonas Maii.
E. IV NONAS MAII. (4 Maii. ) (Euseb. l. VIII, c. 14, et l. IX, c. 6. Ruff.) In Palaestina civitate Gaza, natalis S. Silvani ejusdem urbis episcopi. Qui persecutione Diocletiani cum plurimis clericorum suorum martyrio coronatus est.
Item in metallo Fanensi, sanctorum martyrum 123.0260B| quadraginta qui simul capite caesi sunt.
Nicomediae, natali sanctae Antoniae: quae nimium torta et variis afflicta cruciatibus ab uno brachio tribus diebus suspensa, et in carcerem biennio detrusa, a Priscilliano praeside ad ultimum flammis exusta est.
Eodem die, in Norico Ripensi, loco Lauria, conatalis sancti Floriani, qui praesidis jussu, ligato ad collum saxo, in flumen Anisi praecipitatus est, et mox, omnibus qui circumstabant videntibus, oculi praecipitatoris ejus crepuerunt.
Ipso die, beati Quiriaci episcopi et martyris gloriosi, sub Juliano imperatore.
F. III NONAS MAII. (5 Maii. ) 123.0260C| Apud Alexandriam sancti Euthymii diaconi in carcere quiescentis.
Thessalonicae natalis sanctorum Irenaei et Peregrini et Irenes ignibus combustorum.
In Galliis civitate Arelatensi, sancti Hilarii episcopi, magni, docti et praeclarissimi viri. Qui paupertatis amator, et erga inopum provisionem non solum mentis pietate, sed et corporis sui labore sollicitus erat: nam pro reficiendis pauperibus, etiam rusticationem contra vires suas, homo genere clarus, et longe aliter educatus exercuit. Sed nec in spiritualibus neglexit: nam et in docendo gratiam habuit, et absque personarum acceptione omnibus castigationem ingessit. Inter sua vero opera ingenio immortali, 123.0260D| ad multorum utilitatem necessario opere, Vitam sancti Honorati decessoris sui composuit. Moritur Valentiniano et Martiano imperatoribus.
Item Viennae, beati Nicetii episcopi, venerabilis sanctitatis viri.
Antisiodori, passio sancti Joviniani, lectoris et martyris.
G. PRIDIE NONAS MAII. (6 Maii. ) Natalis sancti Joannis apostoli ante portam Latinam Romae, qui ab Epheso, jussu Domitiani fratris Titi, secunda persecutione, quam ipse post Neronem 123.0261A| exercuit, ad urbem Romam perductus, praesente senatu, ante portam Latinam in ferventis olei dolio missus est, agente hoc impio principe qui Christianorum infestissimus persecutor erat. Sed beatus apostolus tam liber a poena inde exiit quam a corruptionibus carnis fuerat immunis. Tunc in Pathmum insulam relegatur exsilio, ubi Apocalypsim vidit. Ad commendandam ergo ipsius dignam memoriam, et pro fide apostolicam constantiam, Christiani ecclesiam, venerationem ejus gestantem in supradicte loco ante portame Latinam praeclaro et miro opere construxerunt, ubi festivum concursum undecimo. Non Maii usque hodie faciunt.
Eodem die, beati Evodii, Antiochiae episcopi, qui primus ab apostolis ibi est episcopus ordinatus.
123.0261B| Item beati Lucii Cyrenensis, qui apud Cyrenem primus episcopus a sanctis apostolis institutus est, quem in Actibus apostolorum sanctus Lucas commemorat.
A. NONIS MAII. (7 Maii. ) Natalis sancti Juvenalis martyris.
Et beatissimae atque illustrissimae Dei famulae Flaviae Domitillae. Quae cum esset Flavii Clementis consulis ex sorore neptis, et a sancto Clemente sacro velamine ad integritatis perseverantiam consecrata, persecutione Domitiani, anno principatus 123.0261C| ejus quinto decimo ob testimonium quod Christo perhibebat, cum aliis plurimis in insulam Pontiam exsilio deportata, longum inibi martyrium duxit. Novissime, cum ab Aureliano sponso suo, quem pro Christo contempserat, et cujus accusatione exsilio fuerat relegata, translata esset ad Terracinam urbem Campaniae, et doctrina ac miraculis primo Euphrosynam et Theodoram collactaneas et convirginales suas, deinde etiam alios ad fidem Christi convertisset, inter quae magnalia, etiam praedictus Aurelianus infestissimus persecutor ejus, divina virtute exstinctus est; a Luxorio fratre ejus incenso cubiculo in quo simul praefatis cum virginalibus suis clausa morabatur, cursum gloriosi martyrii sui consummavit sub persecutione Trajani; altera namque 123.0261D| die veniens sanctus diaconus nomine Caesarius, invenit corpora sanctarum virginum illaesa; in facies enim suas prostratae, orantes Dominum, recesserunt. Quarum corpora idem sanctus diaconus in sarcophago novo simul condiens, in profundo terrae infodiens sepelivit.
Eodem die apud Nicomediam, passio sanctorum martyrum Flavii, Augustini, et Augustini fratrum.
B. VIII IDUS MAII. (8 Maii. ) 123.0262A| Mediolani, sancti Victoris martyris: qui natione Maurus, et a primaeva aetate Christianus, cum esset in castris imperialibus, miles etiam canitie decoratus, compellente Maximiano ut sacrificaret idolis, in confessione Domini fortissime perseverans, primo graviter fustibus caesus, sed Deo protegente, doloris expers, deinde liquenti plumbo perfusus, sed nihil penitus laesus; novissime gloriosi martyrii cursum capitis abscisione complevit. Erat autem civis sanctorum martyrum Naboris et Felicis, qui in Africa decollati, simul cum Januario et Marino Mediolanum translati sunt.
C. VII IDUS MAII. (9 Maii. ) 123.0262B| In Perside sanctorum martyrum trecentorum decem.
Eodem die apud Nazianzi oppidum, beati Gregorii episcopi, qui theologus dicitur, nobilis Athenis eruditus, collega beati Basilii, Caesareae Cappadociae postea episcopi. Quique, cum se totum Dei servitio mancipasset, tantum de collegae amore praesumpsit, ut sedentem Basilium de doctoris cathedra deponeret, ac secum ad monasterium manu injecta perduceret, ibique per annos tredecim omnium Graecorum saecularium, libris remotis, solis divinae Scripturae voluminibus operam dabant. Igitur apud Nazanzon oppidum in loco patris episcopus subrogatus, haereticorum turbinem fideliter tulit. Reddita vero pace, 123.0262C| Constantinopolim ad ecclesiam docendam venire exoratus, non abnuit. Ubi brevi tempore in tantum ad emendandum populum, vetustis haereticorum infectum venenis, profecit, ut tunc primum Christiani sibi fieri viderentur, et novellam lucem veritatis aspicere. Sed ubi gloriam subsecuta invidia est, obniti quidam et praescriptionibus minus sanis uti coepere, ut ipso ad propria remeante, alius ordinaretur episcopus. Quod ille susurrari tantum et sub dente sentiens ruminari, ipse profert, quia dicere ei nullus audebat. Absit, inquit, ut mei causa, aliqua simultas in Dei sacerdotibus oriatur. Si propter me est ista tempestas, tollite, et mittite me in mare, et desinet a vobis quassatio. Tum regressus, in ecclesia sua quod superfuit vitae tempus exegit. Et 123.0262D| quoniam fessa jam aetate et corpore invalidus erat, successorem sibi ipse delegit, quo ecclesiam gubernante, debilitatis et senectutis otio frueretur.
Constantinopoli, natalis S. Timothei, quando ab Epheso ejus sacra ossa delata sunt.
D. VI IDUS MAII. (10 Maii. ) Job prophetae.
Romae via Latina in coemeterio ejusdem, natalis sanctorum Gordiani et Epimachi; quos Julianus, 123.0263A| imperator apostata, inter multos Christianos, publicis custodiis mancipavit, beatum vero Januarium senem presbyterum comprehensum cuidam Vicario Gordiano ad audiendum tradidit. Qui beatum Januarium patienter audiens, spiritu Dei illuminatus credere coepit. Quem protinus beatus presbyter, cum uxore Marina nomine, et familia promiscui sexus numero quinquaginta et tres, et eo amplius, baptizavit. Quod factum audiens Julianus, plenus ira, damnavit inscriptionibus sanctum presbyterum Januarium; sanctum vero Gordianum similiter damnatum in custodia publica posuit; atque cuidam Clementiano, quem vicarium ejus loco dederat, tradidit. Uxorem porro ejus ad Aquas Salvias [al. Silmas ] manere praecepit in servitio rusticorum. Clementianus 123.0263B| autem pro tribunali residens, beatum Gordianum vinctum catenis sibi praesentari fecit. Ille in confessione Christi fixus, diu plumbatis caeditur; in ultimo capite truncatur. Cujus corpus jussit iniquus judex ante templum Apollonis in Tellude jactari, ut a canibus roderetur. Quod nocturno tempore Christiani rapientes, milliario plus minus uno ab urbe Roma posuerunt in crypta, ubi jam pridem corpus beati martyris Epimachi sepultum fuerat. Hic Epimachus apud Alexandriam cum collega suo Alexandro multo tempore in vinculis et in cruciatibus carceris tortus, cum in frequentibus et diversis suppliciis confectus perpurasset in fide, ignibus postremum consumitur, deinde reliquiae ejus Romam translatae.
123.0263C| Item Romae, natalis S. Calepodii senis presbyteri, sub Alexandro imperatore; qui eum fecit occidi a Laodicio, et corpus trahi per civitatem, atque injactari, die Kalendarum Maii. Quod inventum piscatores levaverunt, et narraverunt hoc Callisto episcopo. Acceptum itaque condivit illud aromatibus et linteaminibus, et sepelivit in coemeterio ejus, milliario ab Urbe tertio, in crypta, VI Idus Maii. Tunc decollatus est ab Alexandro Palmatius consul cum uxore et filiis, et aliis promiscui sexus de domo sua quadraginta duobus. Cum quibus et Simplicius senator cum uxore et filiis suis, et familia sua, fere promiscui sexus sexaginta et octo, et Felix similiter cum uxore sua Blanda, qui per doctrinam Callisti papae et Calepodii presbyteri, nuper fuerant baptizati. 123.0263D| Hic enim Palmatius consul Alexandro imperatori adeo charus, acceperat ab eo potestatem ut Christianos cogeret sacrificare. Erat autem multitudo Christianorum collecta in quodam loco trans Tiberim, inter quos beatus Callistus episcopus Urbis cum clero suo, et senex presbyter beatus Calepodius; ad quos tenendos Palmatius consul milites direxit. Qui ingressi ubi erat sanctorum multitudo, 123.0264A| subito caeci facti sunt. Palmatius hoc videns, timore perterritus, nuntiavit Alexandro, atque milites in conspectu ejus exhibuit. Tunc coepit Alexander clamare: O cives optimi, videtis artem magicam? Respondit Palmatius: Si per magicam istud factum est, ubi sunt virtutes deorum nostrorum? Jubeat itaque pietas vestra offerri et immolari diis, ne pereat respublica per eorum incantationes. Statuitur itaque dies, et praeconis voce jubentur omnes immolare Mercurio, qui in urbe Roma erant. Factum est autem, dum funderetur sanguis porcinus et vitulinus, et sacerdotes virginesque baccharentur per templum daemonis, una ex illis Juliana nomine, arrepta coepit clamare: Deus Callisti, ipse vivus et verus, ipse indignatus est pollutionibus reipublicae vestrae, et 123.0264B| conteret regem mortalem vestrum, quia non adoratis veritatem. Audiens hoc Palmatius, cucurrit ad beatum Callistum trans Tiberim, ubi erat multitudo Christianorum, et cecidit ad pedes ejus: Cognovi, inquit, Dominum Christum Deum esse verum, quem daemones confessi sunt hodie. Per ipsum te conjuro ut liberes me a cultura daemonum, et baptizes me sicut praedicas. Quem B. Callistus, indicto jejunio, catechizavit, et allata aqua baptizavit. Qui baptizatus coepit clamare: Vere vidi Dominum Jesum Christum, lumen verum, qui me illuminavit. Baptizata autem est et omnis domus ejus. Ab eadem die omnem facultatem suam coepit pauperibus Christianis erogare, ubicunque invenirentur, ministrans eis victum et tegumentum. Post dies triginta requiritur ab Alexandro; 123.0264C| nuntiatum enim est ei quod Christianus esset. Tentus igitur a quodam tribuno Torquato, missus est per triduum in custodia Mamurtini [ al., Mamertini], et vinctus praesentatur Alexandro. Quem videns Alexander, jussit solvi, cui et dixit: Sic amens es, Palmati, ut deseras deos, et quaeras hominem mortuum? Inter alia respondit Palmatius: Feci quasi infelix: modo autem cognovi quod verum est. Tunc Alexander tradidit eum cuidam senatori Simplicio, ut revocaret eum ad culturam deorum mollibus verbis. Sed Palmatius jejuniis, orationibus et vigiliis studens, non cessabat lacrymis Deum Patrem omnipotentem et Dominum Jesum Christum Filium ejus deprecari. Veniens autem ad eum quidam Felix nomine, rogabat eum pro uxore 123.0264D| sua, quae a quatuor annis jacebat clinica. Beatus Palmatius, praesente uxore Simplicii et omni familia, cecidit in terram, et cum lacrymis orare coepit: Domine Deus, qui illuminasti servum tuum, et donasti mihi lumen aeternum Dominum Jesum Christum, salva ancillam tuam Blandam, et alleva eam de lecto doloris, ut cognoscant omnes quia tu es Creator omnium rerum. Quae illico sana surrexit. 123.0265A| Quod videntes Simplicius et Felix, et reliqui qui in domo Simplicii erant, coeperunt urgere beatum Palmatium ut baptizarentur. Qui mittens vocavit sanctum Callistum, et baptizati sunt omnes in nomine Domini Jesu Christi.
Item Romae via Latina ad Centum aula, natalis sanctorum Quarti et Quinti.
E. V IDUS MAII. (11 Maii. ) Romae via Salaria milliario vigesimo secundo natalis sancti Anthimi.
Viennae, beati Mamerti episcopi, qui ob imminentem cladem, solemnes ante Ascensionem Domini litanias instituit.
F. IV IDUS MAII. (12 Maii. ) 123.0265B| Romae, in coemeterio Praetextati, natalis sanctorum martyrum Nerei et Achillei fratrum, qui fuerunt eunuchi B. Blaviae Domitillae, quique cum ea apud insulam Pontiam longum pro Christo duxerunt exsilium. Postmodum vero ab Aureliano sponso Domitillae (quem ipsa ob amorem Christi spreverat) primo verberibus gravissimis attrectati, deinde Mommio [ al., Mummio, et Memmio] Ruffo consulari sunt traditi, a quo cum equuleo et flammis compellerentur ad immolandum et dicerent se a B. Petro apostolo baptizatos, nulla ratione posse idolis immolare, capite caesi sunt. Quorum corpora rapuit Auspicius discipulus eorum nutritor sanctae virginis 123.0265C| Domitillae quae etiam naviculae imposita, adduxit, et in praedio Domitillae in crypta arenaria sepelivit, via Ardeatina a muro Urbis milliario uno semis.
Item via Aurelia, milliario secundo, natalis sancti Pancratii martyris: qui cum esset annorum viginti quatuor sub Diocletiano martyrium capitis detruncatione complevit. Cujus reverendum corpus Octavilla illustris femina occulte noctu sublatum, aromatibus conditum sepelivit IV Idus Maii.
Eodem B. Dionysii patrui beati Pancratii, cujus studio idem Pancratius et baptizatus, et in timore Domini confortatus ad martyrium animatus est, ipse cum praemiis coelestibus, charus et dignus Deo, in pace diem vitae hujus clausit.
123.0265D| Sed et tunc temporis passa est virgo sacratissima Soteris nomine, et genere nobilis sub Diocletiano Augusto.
Eodem die apud Cyprum, S. Patris nostri Epiphanii, Salaminae.
G. III IDUS MAII. (13 Maii. ) Natalis S. Mariae ad Martyres. Phoca imperatore, beatus Bonifacius papa in veteri fano quod Pantheon vocabatur, ablatis idololatriae sordibus, ecclesiam beatae semper Virginis Mariae et omnium martyrum dedicavit. Cujus dedicationis sacratissima dies agitur Romae III Idus Maii.
123.0266A| Ipso die, sancti Servatii Tungrensis Ecclesiae episcopi: qui tempore quo Hunni Germaniam vastabant, ne civitatis atque ecclesiae suae videret excidium, Domini revelatione commonitus, transiit ad vicum Trajectensium; ibique defunctus, atque in medio publici aggeris est sepultus. Ob cujus meritum hominibus demonstrandum cum tempore hiemis omnia in circuitu nix repleret, nunquam sepulcrum ejus operuit, donec industria civium basilica super ipsum aedificata est.
A. PRIDIE IDUS MAII. (14 Maii. ) Sancti Patris nostri Pachomii, qui cum esset factis apostolicae gratiae insignis, fundatoque Aegypti 123.0266B| coenobiorum, scripsit monachorum regulas, quas angelo dictante dedicerat, simul et de tempore Paschali.
Ipso die in Syria, natalis Victoris et Coronae, sub Antonino imperatore, duce Alexandriae Sebastiano. Erat autem Victor miles a Cilicia, cui Sebastianus in confessione fidei confringi digitos, et evelli jussit ungues a cute, deinde illum in caminum ignis mitti, ubi triduo permanens, non est laesus. Deinde venenum bibere jussus, non est mortuus, sed veneficum potius ad fidem convertit. Postea jussum est, nervos corporis ejus tolli; deinde oleum bulliens mitti in pudendis ejus. Post hoc jussit lampades ardentes suspenso ad latera applicari: post haec acetum et calceum simul misceri, et dari ei in ore; deinde 123.0266C| oculos erui. Deinde triduo jussit capite jusum [ al., ioum, id est deorsum] suspendi; et dum adhuc spiraret, jussit eum excoriari. Tunc Corona cum esset uxor cujusdam militis, coepit beatificare sanctum Victorem pro gloria martyrii. Et dum hoc faceret, vidit duas coronas de coelo lapsas, unam Victori, et alteram sibi missam. Cumque et hoc cunctis audientibus protestaretur, tenta est a duce; jussumque est duas arbores palmae curvari adinvicem, et canabinis funibus ligari Coronam in utriusque manibus et pedibus, et sic arbores dimitti. Quod dum fieret, divisa est Corona in duas partes, et sic aeternae vitae coronam accepit. Erat autem sexdecim annorum. Tunc quoque Victor decollatus, et ipse victoriae perennis triumphum meruit.
B. IDIBUS MAII. (15 Maii. ) 123.0266D| Natale sanctorum confessorum Torquati, Ctesiphontis, Secundi, Indalecii, Caecilii, Esitii, Euphrasii. Qui Romae a sanctis apostolis episcopi ordinati, et ad praedicandum verbum Dei ad Hispanos, tunc adhuc gentili errore implicatos, directi sunt. Cumque ad civitatem Accitanam venissent, et propter laborem itineris modicum quiescentes, causa victus emendi discipulos in urbem misissent; mox paganorum multitudo, qui tunc forte diis suis festa celebrabant, eos usque ad fluvium persecuta est, in quo pons mirae magnitudinis et firmitatis exstructus, 123.0267A| transeuntibus sanctis, Dei nutu, cum omni persequentium multitudine funditus corruit. Ad quod miraculum caeteri territi, et cujusdam magnae senatricis Ludariae (quae divinitus inspirata eos benigne suscipiens, credidit) exemplum secuti, relictis idolis, Christo Domino crediderunt. Post hoc diversis urbibus evangelizantes, et innumeras multitudines Christi fidei subjugantes, Torquatus Acci, Ctesiphon Vergii, Secundus Abulae, Indalecius Urci, Caecilius Eliberri, Esitius Cartesae [ al., Carcerae], Euphrasius Eliturgi quieverunt. Exstat usque hodie illustre miraculum ad condemnationem pretiosae mortis eorum. Nam eadem solemnitate apud praefatam Accitanam urbem, ad sepulcrum sancti Torquati arbor olivae divinitus florens, maturis fructibus 123.0267B| onustatur.
Apud insulam Chium, natalis sancti Isidori martyris. In cujus Basilica exstat puteus, in quo et fertur injectus. De cujus aqua energumeni, febricitantesque, vel reliqui infirmi saepius potati salvantur.
Apud Lamosacum, passio sanctorum Petri et Andraeae, Pauli et Dionysiae.
C. XVII KAL. JUNII. (16 Maii. ) Apud Isauriam, natalis sanctorum Aquilini et Victoriani, quorum gesta habentur.
Apud Antisiodorum, passio sancti Peregrini, episcopi primi civitatis ipsius.
Et in pago Forojuliensi, vico qui vocatur Calidianus, 123.0267C| sanctae Maximae virginis, quae multis clara virtutibus, in pace quievit.
D. XVI KAL. JUNII. (17 Maii. ) In Tuscia natale sancti Torpetis martyris sub Nerone principe. Hic magnus in officio Caesaris Neronis fuit, et a beato Antonino presbytero baptizatus et in fide Christi eruditus est. Hunc Nero cum cognovisset esse Christianum, tradidit cuidam propinquo suo Satellico, ut impelleret eum sacrificare. Sed cum spiritu Dei confortatus, et in fide fundatus, vir beatus immobilis permaneret, fecit eum Satellicus alapis, caedi et ligatum ad columnam tandiu verberibus affici, quousque sanguis guttatim de corpore 123.0267D| ipsius deflueret. Sed subito dum martyr caederetur, columna cadens oppressit judicem, et quinquaginta cum eo viros. Inde tentus a ministris, positus est in rota. Postea feris objicitur a filio Satellici, nomine Sylvio, sed minime ab his laesus. Cujus constantiam et virtutem quidam consiliarius Neronis Evellius nomine inspiciens, Christo credidit. Ac post paululum baptizatus decollatus est in urbe Roma V Kalendas Maii, martyriique honore coronatus. Sed et beatus Torpes jubente Sylvio foras civitatem Pisanam ductus decollatione martyrium suum complevit III Kalendas Maii. Hujus corpus ministri sceleris impositum pene fractae et cariosae 123.0268A| navi, simulque canem et galium projecerunt in decursum fluminis. Apparens autem angelus Domini cuidam venerabili feminae, cujus nomen Celerina, monuit ut perquireret martyris corpus, et sepeliret. Quod illa celerius complens, inventum cum omni reverentia sepelivit et de facultatibus suis, cessante persecutione, ecclesiam miro opere supra construxit. Agitur festivitas martyris et conventus civium XVI Kalend. Junii.
E. XV KAL. JUNII. (18 Maii. ) Apud Aegyptum, natalis sancti Dioscori lectoris: in quem praeses multa et varia tormenta exercuit, ita ut ungues ejus effoderet, et lampadibus ejus latera inflammaret; sed coelestis luminis fulgore territi 123.0268B| ceciderunt ministri. Novissime laminis ardentibus adustus martyrium consummavit.
F. XIV KAL. JUNII. (19 Maii. ) Romae, natalis sanctae Pudentianae vel Potentianae virginis, quae illustrissimi generis, Pudentis discipuli sancti Pauli apostoli filia fuit; cujus mater Sabinella, soror vero Praxedis; quas piissimus pater earum Pudens in omni religione Christi erudivit, virginesque Christo reliquit. Quae post obitum sancti patris in omni exercitatione pietatis ita excreverunt, ut nocte dieque incessanter hymnis et orationibus cum femina sua Domino inservirent, beatissimo Pio urbis episcopo cum eis in laudibus Dei participante. Remunerationem igitur pro piissimis 123.0268C| laboribus suis percepturae, quos per gratiam Christi fructuose consummaverant; post innumeros agones, post multorum martyrum venerabiliter exhibitas sepulturas, post omnes facultates suas in visceribus pauperum inclusas, Christoque fideliter commendatas, tandem de terris ad Christum migraverunt: Potentiana venerabilis quartodecimo Kalendas Junii, posita in coemeterio Priscillae via Salaria; Praxedis vero virgo aeque sanctissima duodecimo Kalendas Augusti, et ipsa cum sorore juxta patrem sanctum Pudentem posita.
Eodem ipso die, beatissimi Pudentis patris supra nominatarum virginum, qui ab apostolis Christo in baptismo vestitus, innocentem tunicam usque ad coronam vitae immaculate custodivit, et servavit.
123.0268D| Item Romae, natalis sanctorum Caloceri, et Partheni eunuchorum uxoris Decii imperatoris: qui cum essent, unus praepositus cubili, alter primicerius, nolentes sacrificare idolis, a Decio occisi sunt. Corpora eorum juxta viam Appiam posita XIV Kalendas Junii.
G. XIII KAL. JUNII. (20 Maii. ) Romae via Salaria, natalis sanctae Basillae virginis et martyris. Quae cum esset ex genere regio, et haberet sponsum illustrissimum nomine Pompeium, 123.0269A| per beatam Eugeniam et sanctos Dei viros Protam [ al., Protum] et Hyacinthum conversa ad fidem, accusata est a praefato sponso suo quod esset Christiana. Decrevit continuo Gallienus Augustus, qui tunc Christi persequebatur Ecclesiam, ut aut sponsum reciperet, aut gladio interiret. Conventa de hoc respondit, se Regem regum sponsum habere, qui est Christus Filius Dei. Et cum hoc dixisset, gladio transverberata est.
Eodem die in Galliis, civitate Nemauso, natalis Baudelii martyris: qui a paganis deorum suorum sacrifica celebrantibus comprehensus cum sacrificare nollet, et in fide Christi immobilis inter verbera et tormenta persisteret, martyrii palmam pretiosa morte percepit.
A. XII KAL. JUNII. (21 Maii. ) 123.0269B| In Mauritania Caesariensi, natalis sanctorum Timothei, Polii et Eutychii diaconorum; qui apud praefatam regionem verbum Domini disseminantes, pariter coronari meruerunt.
Item apud Caesaream Cappadociae, natalis SS. Polyeucti, Victorii, Donati.
B. XI KAL. JUNII. (22 Maii. ) In Africa, SS. Casti et Aemilii, qui per ignem passionis martyrium consummaverunt. Scribit Cyprianus in libro de lapsis (cap. 6).
Eodem die apud Corsicam, S. Juliae, quae crucis supplicio passa est.
C. X KAL. JUNII. (23 Maii. ) 123.0269C| Apud Lingones, passio sancti Desiderii episcopi, qui cum plebem suam ab exercitu Wandalorum vastari cerneret, ad regem eorum, pro ea supplicaturus exivit: a quo statim jugulari jussus; pro ovibus sibi creditis cervicem libenter tetendit, et percussus gladio, migravit ad Christum. Percussor vero ejus mox amentia correptus interiit. Sepultus est ibidem beatus martyr, in basilica juxta urbis muros, quod fidelium populus a Christo ei commissus, praecipuo ipsius amore, et pia devotione ad tutelam civium fieri procuravit. Passi sunt autem cum eo et plures alii de numero gregis sui, et apud eamdem urbem conditi.
D. IX KAL. JUNII. (24 Maii. ) 123.0269D| Natalis S. Manahen, Herodis tetrarchae collectanei (Act. XIII), doctoris et prophetae sub gratia Novi Testamenti, apud Antiochiam in Christo quiescentis
Item beatissimae Joannae uxoris Chusae procuratoris Herodis, quam commemorant evangelistae (Luc. VIII, et XXIV).
Item in Portu Romano, natalis S. Vincentii martyris.
123.0270A| In Galliis, civitate Nannetis, natalis SS. martyrum Donatiani et Rogatiani fratrum.
In Istria, natalis SS. Joelli, Sirvilii, Sylvani et Dioclis.
E. VIII KAL. JUNII. (25 Maii. ) Romae via Numentana, in coemeterio Praetextati, natalis sancti Urbani episcopi et martyris. Cujus doctrina, sub persecutione Alexandri, multi martyrio coronati sunt.
Mediolani, S. Dionysii episcopi et confessoris. Qui ab imperatore Constantio Ariano apud Cappadociam pro fide catholica damnatus exsilio, ibidem requievit. Reliquias corporis ejus, per sanctum Basilium praefatae urbis episcopum receptas, B. Ambrosius 123.0270B| condigno honore condidit.
Eodem die apud Maesiam, civitate Dorostoro, natalis sanctorum martyrum Passicratis, Valentionis, et aliorum duorum coronatorum.
Romae, Eleutherii papae. Hic accepit epistolas a Lucio Britannico rege, ut per ejus mandatum Christianus fieret. Sepultus est juxta corpus beati Petri apostoli.
F. VII KAL. JUNII (26 Maii. ) Apud Athenas, natalis sancti Quadrati episcopi, discipuli apostolorum.
Item natalis S. Quadrati martyris, in cujus solemnitate S. Augustini sermone habiti inveniuntur.
Romae, B. martyrum Symmetrii presbyteri, et 123.0270C| aliorum viginti duorum, quos Antonius imperator gladio pro Christo puniri fecit: quorum corpora nocte beata Praxedis collegit, et sepelivit in coemeterio Priscillae, sub die septimo Kal. Junii.
Tuder Tusciae, natalis SS. Felicissimi, Heraclii, Paulini.
In territorio Antisiodorensi, passio sancti Prisci martyris cum ingenti multitudine.
In Britanniis, S. Augustini episcopi et confessoris. Qui missus a beato papa Gregorio, primus genti Anglorum Christi Evangelium praedicavit, atque illic virtutibus et miraculis gloriosus in Christo quievit.
G. VI KAL. JUNII. (27 Maii. ) 123.0270D| Apud Maesiam, civitate Dorostorensi, natale sancti Julii qui tempore persecutionis cum esset veteranus, et emeritae militiae, comprehensus ab officialibus, et Maximo praesidi oblatus, nolens sacrificare idolis, et nomen Domini Jesu Christi constantissime confessus, capitali sententia punitus est. Cumque duceretur ad locum caedis implendae, Esychius quidam miles, cum et ipse ob fidem Christi comprehensus detineretur, rogabat eum dicens: Memor esto mei, nam et ego subsequor te. Plurimum etiam saluta Passicratem et Valentionem famulos Dei, qui nos 123.0271A| jam per bonam confessionem praecesserunt ad Dominum. Julius vero osculatus Esychium dixit: Frater, festina venire; mandata enim tua jam audierunt quos salutasti. Sic accepto orario, ligans sibi oculos, martyrii palmam gladio caedente percepit.
In Galliis, civitate Arausica, S. Eutropii episcopi cujus vitam, illustrem virtutibus ac miraculis, Verus episcopus luculento sermone describit.
A. V KAL. JUNII. (28 Maii. ) Natalis sancti Joannis papae, quem (quia orthodoxus erat, et a Justino imperatore orthodoxo Constantinopolim veniens gloriose susceptus fuerat) Theodoricus rex Arianus revertentem in Ravennam, in custodia tantum, ad mortem usque, cum aliis 123.0271B| aeque catholicis viris, perduxit. Hujus meminit S. Gregorius in libro Dialogorum. Cujus corpus, translatum de Ravenna, sepultum est in basilica B. Petri apostoli, quinto Kalendarum Januarii, Olybrio consule.
Eodem die apud Parisium, natalis sancti Germani episcopi et confessoris.
Item apud Sardiniam, sanctorum Aemilii, Felicis, Priami et Luciani.
B. IV KAL. JUNII. (29 Maii. ) Romae, via Aurelia, sancti Restituti.
Via Triburtina, septem germanorum.
Treviris, beati Maximini episcopi, a quo Athanasius 123.0271C| persecutionem Constantii fugiens honorifice susceptus est.
Item passio sancti Cononis martyris, et filii ejus sub Aureliano imperatore, in Iconio, civitate provinciae Isauriae, judice Domitiano. Hic cum esset fide praeclarus, exhibitus judici cum filio suo annorum duodecim, Spiritum sanctum in se habitare veraci confessione manifestaverunt. Primum itaque ignito ferro superpositi; deinde craticulam prunis suppositis et oleo superinfuso constanter superaverunt; inde frixoriam; inde suspensi, et valido igne sub eis adhibito, malleo ad extremum ligneo manus eorum contritae, in laudem omnipotentis Dei, spiritum emiserunt.
Eodem die, natalis sanctorum Sisinnii, Martyrii, 123.0271D| atque Alexandri: qui in Anauniae partibus persequentibus gentilibus viris, martyrii coronam adepti sunt. Hos Vigilius Tridentinae urbis episcopus et martyr ad regionem vicinam (cui vocabulum Anaunia) ad praedicandum misit. Ex quibus unus Sisinnius senex venerabilis, genere Graecus, ex provincia Cappadociae fuit. Igitur dum per aliquod tempus verbum Dei praedicarent, turba gentium indigne ferens, adversus sanctos Dei pugnatura consurgit. Contigit autem, ut secundum gentilem consuetudinem, per quinquennium cultura ruris sui, diabolica pompa semina 123.0272A| sua circumirent, luctuosis ornatibus coronati, Saturno victimas immolaturi. Tunc et ipsi apprehensi a multitudine gentilium immolare jubentur. Quibus reluctantibus, tanta caede sunt mactati, ut vix extremum spiritum traherent. Interim una nocte dilata, mox pervenitur ad coronam martyrii. Nam sanctus Sisinnius tuba aerea percussus in capite, atque securibus confossus, juxta ipsius ecclesiae limina decubuerat. Sanctus vero Martyrius comprehensus stetit immobilis, et agens gratias Deo, vulneratus capite securibus, atque subditus transforatus, ducebatur ad idolum; in quo itinere reddidit spiritum. Multitudo autem gentilium tunc apprehendentes sanctorum corpora, et in collo S. Sisinnii tintinnabulum suspendentes, insultabant dicentes: Modo te 123.0272B| vindicet Christus. Igitur inter corpora sancti Sisinnii et Martyrii vivus Alexander trahendus apponitur, ut per iter asperum membratim corpora disjungerentur. Ubi ergo pervenerunt ad aram Saturni, ignem copiosum factum, sanctorum corporibus immiserunt. Sanctum autem Alexandrum flagellantes, interrogabant, si vellet evadere flammas, ut sacrificaret Saturno. Sed ille contemnens impias voces, gloriosae passionis excepit palmam. Haec cum sexta feria acta fuissent quando Salvator fuerat crucifixus, umbra quaedam nigra proxima terrae, mox totam texit regionem, fulminibus creberrimis discurrentibus, ut et ipsi impii confiterentur terrore perculsi, hoc sanctorum causa fieri. Quorum etiam reliquias cum postmodum Mediolanenses summa devotione 123.0272C| susciperent, quidam caecus ex littore Dalmateno adveniens, tacto loculo lumen recepit, ut sanctus Paulinus scribit in vita S. Ambrosii.
C. III KAL. JUNII. (4 Apr., 30 Maii. ) Romae via Aurelia in coemeterio, natalis sancti Felicis papae. Qui cum annis quinque rexisset Ecclesiam, sub Claudio principe, martyrio coronatus est.
Turribus Sardiniae, natalis sanctorum martyrum Gabinii et Crispuli.
D. PRIDIE KAL. JUNII. (31 Maii. ) Romae, S. Petronillae virginis. Haec fuit filia 123.0272D| beatissimi Petri apostoli, quae post multa miracula sanitatum, cum eam Flaccus comes suo vellet conjugio sociare, tridui, inducias postulans, et cum sancta virgine Felicula collectanea sua continuis jejuniis atque orationibus vacans, tertio celebratis Dominicae oblationis mysteriis, mox ut Christi sacramentum accepit, reclinans se in lectulo, emisit spiritum.
Eodem die apud Aquileiam, natalis sanctorum martyrum Cantii, Cantiani, et Cantianillae fratrum.
Turribus Sardiniae, natalis sancti Crescentiani.
LITANIAE INDICENDAE. MENSIS JUNIUS HABET DIES XXX; LUNA VERO, XXIX. 123.0273| E. KAL. JUNII. (1 Jun. ) 123.0273A| Dedicatio sancti Nicomedis martyris et presbyteri apud urbem Romam, cujus martyrium celebratur XVII Kalend. Octobris.
Apud Caesaream Palaestinae, natalis sancti Pamphili presbyteri, viri admirandae fidei et sanctitatis, qui sub persecutione Maximini martyrio coronatus est. Hujus vitam Eusebius Caesariensis episcopus tribus libris comprehendit. Sed et beatus Hieronymus scribit quaedam volumina manu ejus exarata se reperisse. Quae tanto, inquit, amplector et servo gaudio, ut Craesi opes habere me credam. Si enim laetitiae est unam epistolam habere martyris, quanto magis tot millia ut suum, quae mihi videtur sui sanguinis 123.0273B| signasse vestigiis? Ipso die, S. Caprasii abbatis monasterii Lirinensis.
Apud Viennam, sancti Claudii II episcopi.
F. IV NONAS JUNII. (2 Junii. ) Romae, Marcellini presbyteri et Petri exorcistae, sub Diocletiano, judice Sereno. Factum est dum teneretur beatus Petrus in obscurissimo carcere vinculis ferreis astrictus, ut custos carceris nomine Artemius haberet filiam daemoniacam, quam unice diligebat. Cui vir Dei Petrus dixit: Audi consilium meum, Artemi, et crede unigenitum Filium Dei vivi Dominum nostrum Jesum Christum, qui est liberator omnium in se credentium. Si credideris, salvabitur filia tua. Cui Artemius: Miror imprudentiam consilii 123.0273C| tui. Te Deus tuus liberare non potest, cum illi credas, et quotidie pro ejus nomine plagas et vincula perferas, quomodo poterit filiam meam liberare si ei credidero? Si me vis credere Deo tuo, ecce ego duplicabo super te catenas, et claustra omnia carceris muniam; te autem ipsum in ipsa ima tenebrosa solum includam. Si de his omnibus liberaverit te Deus tuus, credam ei. Cui beatus Petrus assensum dedit, promittens ad domum illius se venturum: Hoc, inquam, faciam non ad libitum tenta tionis tuae, sed ad declarationem divinitatis Domini mei Jesu Christi. Agitans caput Artemius: Iste, inquit, homo nimiis passionibus fatigatus aliena loquitur, et haec dicens abscessit. Narravitque gesta 123.0273D| et dicta uxori suae Candidae. Et ecce subito noctis initio adest homo Dei Petrus Artemio et Candidae, indutus vestibus candidis, tenens in manu sua triumphum crucis. In cujus vestigia corruentes illi clamabant: Vere unus Deus est, et verus Dominus 123.0274A| noster Jesus Christus. Statimque filia eorum, nomine et corpore virgo Paulina, a spiritu immundo vexata, curata est. Et cum hoc fieret, omnes qui in domo Artemii erant, crediderunt. Convenitque multitudo vicinorum amplius quam trecentorum, mulierum vero abundantior numerus, clamantium: Praeter Christum non est alius Deus. Cumque omnes cuperent fieri Christiani, adduxit vir Dei Petrus Marcellinum presbyterum, qui omnes unanimiter baptizavit. Sed Artemius omnes qui in vinculis erant absolvit, qui et omnes baptismi gratiam perceperunt. Audiens hoc judex Serenus, jussit Marcellinum presbyterum et Petrum exorcistam praesentiae exhiberi. Et auditum beatum Marcellinum jussit pugnis caedi in ambabus arteriis. At ubi defecerunt caedentes, 123.0274B| eo Petro separato, jussit ut nudus super vitri fragmenta sterneretur in custodia, et victus ei et lumen negaretur. Petrus conversus ad Serenum dixit: Cum sis nomine Serenus, totum te nubilum et tenebrosum factis ostendis. Tunc et ipsum Serenus jussit in vinculis recipi, et pedes in cippo arctissimo constringi. Factum est dum separati essent, apparuit angelus Domini Marcellino presbytero oranti nudo, et induit eum vestimentis suis, et adduxit eum ubi beatus Petrus erat in cippo et ferro. Sed et ipsum solvit, et ambos perduxit ad domum ubi nuper baptizati orabant. Non post multum vero, cum beatus Artemius cum uxore et filia sententiam capitalem suscepissent, comprehensi et illi ab his qui sanctos Dei martyres punituri erant, alligati 123.0274C| sunt manibus retro ad arborem, usque dum nuntiaretur judici Sereno de eis. Ille jussit eos duci in Silvam Nigram quae hodie in honore sanctorum Silva Candida appellatur, et in eadem ambos pariter decollari. Cumque ventum fuisset in media silva, ipsi sibi manibus suis mundaverunt locum ab spinis, ubi orantes simul, et dantes sibi pacis osculum, genu posito decollati sunt; et qui eos decollavit, vidit animas eorum splendide ornatas ab angelis ferri ad coelos; et poenitentiam agens, sub Julio papa baptizatus est in senectute sua nomine Dorotheus. Quorum, corpora revelantibus se beatis martyribus, tulerunt postmodum Lucilla et Firmina christianissimae feminae, et juxta sanctum Tiburtium in inferiori parte cryptae sepelierunt quinto Kalend. Septemb.
123.0274D| Ipso die Lugduni, sanctae Blandinae cum quadraginta octo martyribus, temporibus Marci Aurelii Veri et Antonini atque Lucii filiorum, ejus, quando per multas Romani orbis provincias ex acclamatione, 123.0275A| et seditione vulgi, persecutiones adversus Christianos durissimae concitatae sunt, ita ut millia multa martyrum per loca singula fierent. Quo tempore apud Lugdunum et Viennam, urbes Galliae, erga Dei servos, supra omne narrationis genus, suppliciorum et cruciatuum modus exhibitus est: ita ut primo domorum illis prohiberetur habitatio; tum deinde usus balnearum: post etiam processus ad publicum: ad ultimum, ne omnino in quolibet loco, domi forisque, publico privatoque, viderentur. Denique quodam astante tribuno et primoribus civitatis pro solis acclamationibus populi correpti, et in carcerem trusi sunt Christiani, usque ad praesentiam praesidis: cuique advenienti offeruntur. In quos ille tanta crudelitate usus est, ut saevitiae ejus species singulas 123.0275B| nemo possit exponere.
Vectus igitur Epagatus, unus e fratribus, zelo divino et fervore spiritus plenus, cum crudelia servis Dei supplicia videret inferri, et contra jus fasque tot poenas humanis visceribus excogitari indignitatem rei ultra non ferens, poposcit se audiri. Erat enim inter suos nobilissimus et eruditissimus. Verum cum defensionem ejus non reciperet obstinatio judicis, inquirit tantum ab eo si et ipse Christianus esset. Utque Christianum se esse clarissima et libera voce testatus est: Tanquam advocatus. inquit, Christianorum et ipse vinctorum numero societur. Ille vero habens in se advocatum pro nobis Jesum, hoc nomine meruit honorari: sancti presbyteri Zachariae (qui erga sanctos plenitudinem charitatis 123.0275C| ostenderat) secutus exemplum. Qui et ipse dum fratribus adest, defensionem libertatis, quae in nostra religione consistit, exsequitur, Dominicum secutus exemplum, animam suam pro ovibus suis posuit, et pro amicis.
Verum beatus Photinus Lugdunensium episcopus, cum nonagenario major esset aetate, et corpore, ut pote illius aevi, invalidus, caetera jam pene mortuus, solo martyrii amore vivebat; ducitur ad tribunalia, imo potius defertur, senio et languore resolutus. Impiae plebis undique clamor attollitur, hunc ipsum esse insonant Christum. Tum vero a praeside interrogatur, quisnam esset Christianorum Deus. Respondit: Si dignus fueris, scies. Hinc vero cunctos velut rabies immensi cujusdam furoris invasit, 123.0275D| ita ut qui prope astabant, pugnis, alii calcibus subigerent senem. Illi vero qui longius erant, quidquid furentibus telis venisset in manibus, eminus jaciebant. In hoc etenim vindicandos deos suos esse credebant. Quem cum seminecem projecissent in carcerem, incontaminatum paulo post reddidit spiritum.
Diaconus quoque Sanctus nomine, etiam ipse supra quam dici potest, et supra quam humanam fas est ferre naturam, acrius insistentibus ministris daemonum, nova genera poenarum pertulit. At ille vir Deo plenus intantum crudelitates eorum risit, et ferinam in quaestione saevitiam, ut nunquam dignatus sit vel quis esset genere, unde domo, vel patria, 123.0276A| vel nomen saltem suum eis fateri. Sed de his singulis interrogatus, nihil aliud in omnibus tormentis, nisi Christianum se esse respondit. Hoc mihi nomen, hoc genus et patria est. Aliud, inquit, omnino nihil sum quam Christianus. Ad ultimum candentes laminas aeris et ferri circa inguinis loca et delicatiora quaeque membrorum instauratis ignibus adhihent. Ex quo carnes quidem ejus adustae igne, defluebant, ipse vero permanebat immobilis, inconcussus, intrepidus; omnibus membris martyr erat, et toto corpore unum vulnus horrebat. Perit in eo formae humanae agnitio, et non solum quis esset; sed et quid esset, tormentorum crudelitas, ne agnosci posset, abstulerat. Christus tamen in eo solus per martyrii gloriam recognoscebatur. Sed artifices scelerum 123.0276B| nequaquam martyris erubuere virtutem. Post paucos etenim dies tormenta rursus inferunt, et denuo jam membra putrefacta vexari incipiunt. Verum (quod vix credi potest) restitutum est in primam speciem corpus per secunda tormenta, ita ut iterata supplicia non ei jam poenam contulerint, sed medelam.
Attalus quoque Pergamenus civis, populi vocibus postulatur. Erat enim valde nobilis, et quod cunctis nobilius est, vir optimae conscientiae, et in fide Christi per omnia exercitia semper martyr. Cumque circumactus fuisset in amphitheatro, titulo se praecedente, in quo scriptum erat, Attalus Christianus: fremere in eum vulgi insanientis furor vehementius coepit. Sed cum praesidi indicatum fuisset, esse eum 123.0276C| Romanae civitatis virum, jubet eum cum caeteris in carcerem recipi. Simul et ad Caesarem refert, ejusque sententiam, quid de eo juberet, exspectat. Ex utraque autem ecclesia, Lugdunensi scilicet et Viennensi, omnes qui studiosi et magni videbantur, et quorum labore et industria regebantur ecclesiae, universi pariter tenebantur. Talibus deinque diabolus machinis oppugnare parabat famulos Dei, quo scilicet afflictione, carceris, et poenalis squalore consumpti, ac septimo (ut dicunt) puncto in nervo pedes, contra quam credi fas est, distenti, in intimo tenebrarum loco, per omnia poenarum genera, quae furentium saevitia excogitare poterat, deperirent. Quam plurimi ergo hoc genere in ergastulis consumuntur, Domino suscipiente eorum hujuscemodi 123.0276D| exitum.
Alcibiades quidam erat in numero eorum, qui pro Christi vincti tenebantur. Hic vitam satis arduam et austeram gerebat, nihil cibi volens accipere, sed tantum sale et pane cum aqua utebatur. Cumque hunc vitae rigorem vellet etiam in carcere positus obtinere, Attalo (post primam confessionem suam, quam in amphitheatro confessus est) revelatur, quia non recte faceret Alcibiades, creaturis Dei et ipse non uti, et aliis formam scandali derelinquere. Quibus cognitis Alcibiades coepit omnia cum gratiarum actione percipere. Igitur cum a Caesare rescriptum fuisset, ut persistentes quidem punirentur, negantes autem dimitterentur; die quodam celeberrimo 123.0277A| tribunal ascendens, praesentari sibi judex Christianos, et introduci ad suppliciorum pompam praebendam cunctis qui aderant, jubet. Rursum itaque cruces, rursum poenae, rursum tormenta reparantur. Producebantur autem beatissimi martyres de suppliciis laeti, et divinum nescio quid in ipsis vultibus praeferentes, vincula sua sicut monilia pretiosa ducebant. Per squalorem carceris, Christi bonus odor effecti (II Cor. II), ita ut viderentur sibi non in ergastulo, sed in myrothecio conclusi. Ingensque ab omnibus gloria Christo conferebatur, pro his qui ante negaverant, et dimitti neque negantes potuerant: siquidem decem ferme numero fuerant, qui lapsu suo luctum illis et ingentem tristitiam reliquerant: nunc vero (cum negantibus venia non praestaretur) 123.0277B| in confessione persisterent, et de perditionis grege revocati in numero martyrum jungerentur. Decernit ergo judex, ut si qui forte cives Romani reperirentur, capite plecterentur: caeteri vero bestiis traderentur.
Igitur cum erga supradictos quaestio haberetur, Alexander quidem genere Phryx, medicus diciplina, VI religiosus, et prudens, et vitae ac morum probitate cunctis charus acceptusque, amore Dei concitatus, cum assisteret tribunali, nutibus hortabatur ad confessionem, in quos quaestio agitabatur; ita ut omnibus qui astabant palam fieret quid animo gereret. Cumque id populi notavissent, indignantes clamaverunt adversus Alexandrum. Qui jussus a praeside in medium statui, et quis esset interrogatus, 123.0277C| Christianum se esse libera professione testatur. Quem continuo praeparandum bestiis condemnavit: et postera die simul cum Attalo producitur. Quem contra praeceptum Caesaris, gratificari populis volens, etiam ipsum tradi bestiis jussit. Sed cum ferarum nulla sanctorum corpora contigisset, omnibus eos verberum caeterarumque poenarum suppliciis cruciari jubet, beato Alexandro in omnibus quae perpessus est poenis, ne unum quidem penitus proferente sermonem.
Attalus vero, cum prunis subterjectis in sella ferrea torreretur, cumque nidor adustae carnis ad nares et ora inspectantis populi perferretur, voce magna clamat ad plebem: Ecce hoc est homines 123.0277D| comedere, quod vos facitis. Nos enim neque comedimus homines, neque aliud quid mali agimus. Siquidem servi eorum comprehensi cum tormenta pertimescerent, daemoniis instinctu, hoc ipsum adversus dominos commentati sunt. Et cum interrogaretur quod nomen haberet Deus, respondit: Qui plures sunt, nominibus discernuntur; qui unus est, non indiget nomine. His igitur optimis et fidelissimis ducibus usus omnis reliquus sanctorum chorus, prompti et alacres, animas suas pro fidei libertate ponebant.
Inter hos Blandina femina beatissima (per quam Christus ostendit, quia ea quae apud homines despecta sunt, et in contemptu habentur, in magna gloria 123.0278A| apud Dominum ducuntur) gloriosissime coronatur. Cui a prima luce ad vesperam tormenta semper innovantes, ad ultimum victos se tortores confitentur. Quae et secundo die pulsata cruciatibus, non superatur. Tertio quoque die religata ad stipitem, atque in crucis modum distenta, bestiis pabulum praeparatur. Quam cum nulla ex bestiis auderet attingere, rursum revocatur ad carcerem. Quarto etiam, verberibus acta, craticulis exusta, et multa alia perpessa, ad ultimum gladio jugulatur.
Tunc et Ponticus puer annorum quindecim, per omnia tormentorum genera cum ipsa circumactus ejus cohortatione roboratus, ante illam martyrium consummavit.
Verum Mathurus, et Sanctus, et Attalus munerum 123.0278B| diebus, innumeris millibus gentium diversarum ad spectaculum congregatis, statuuntur in medio arenae. Et rursum Mathurus, neophytus quidem, sed in fide et patientia robustissimus, cum sancto diacono, quasi nihil prius passi fuissent, ad omnia tormentorum genera renovantur. Certantibus omnimodis adversariis, quatenus eorum patientiam frangerent, et ab ipso (ut ita dicam) vertice coronas eorum diriperent. Sed illis eo magis animas roborabat spes vicinae jam gloriae, quam sibi jamjamque manu contingere, et contrectare dextris videbantur. Cumque et suppliciorum genera, et spectaculorum pene jam tempus esset assumptum, nec moveri ullatenus a sententia potuissent, cum etiam sellae ferreae superpositi, consumptam verberibus carnem 123.0278C| ignis subter ministratus exureret, ad ultimum infatigabiles martyrum spiritus, ferro caesis cervicibus effugarunt. Igitur inaudito saevitiae genere, eorum, qui necabantur in carcere, corpora canibus jubebantur exponi, adhibita simul custodia die noctuque, ne quis collectas reliquias humanitatis intuitu traderet sepulturae. Sed et si quid forte vel bestiis vel igni reliquum ex corporibus martyrum fuerat, ipsaque cum truncis suis capita punitorum, insepulta per custodiam militum servabantur. Neque vero muneribus suadere custodes, neque precibus, aut ullo alio genere copia erat: ita attente et sollicite curabant, ne daretur extremis ossibus sepultura. Haec scripta, in Historia ecclesiastica, 123.0278D| libro quinto.
Nomina vero quadraginta octo martyrum haec sunt: Photinus episcopus, Zacharias presbyter, Epagatus, Macarius, Alcibiades, Silvius, Primus, Ulpius, Vitalis, Cominus, Octuber, Philuminus, Geminus, Julia, Albina, Grata, Rogata, Aemilia, Potamia, Pompeia, Rhodana Biblis, Quartia, Materna, Helpes, quae et Amnas. Hi sunt autem qui bestiis traditi sunt: Sanctus, Mathurus, Attalus Alexander, Ponticus, Blandina. Hi vero qui in carcere spiritum reddiderunt: Aristaeus, Cornelius, Zosimus, Titus, Julius, Zoticus, Apollonius, Germinianus, Julia, Ausonia, Aemilia, Jamnica, Pompeia, Domna, Justa, Trophima, Antonia. Hi omnes famuli Christi sub 123.0279A| praefatis imperatoribus pariter coronati sunt. Reliquiae, eorum a persecutoribus incensae, et in Rhodanum fluvium dispersae. Sed cum Christiani maximum moerorem haberent, quasi deperissent sacrae reliquiae, nocte apparuerunt sancti viris fidelibus, in eo loco quo igni traditi sunt, stantes integri et illaesi. Et conversi ad viros dixerunt eis: Reliquiae nostrae ab hoc colligantur loco, quia nullus periit e nobis. Sed ex hoc translati sumus ad requiem, quam nobis promisit rex coelorum Christus, pro cujus nomine passi sumus. Haec renuntiantes viri illi, gratias egerunt Deo, et confortati sunt in fide; colligentesque sacros cineres, condigno honore sub sancto altari condiderunt. Ubi semper virtutibus manifestis se cum Deo habitare declarant. Harum 123.0279B| festivitatem cives Lugdunensis urbis omnibus undequaque laetanter accurrentibus, per descensum fluminis, cum hymnis et canticis gratulationis concelebrantes, missarumque solemnia in apostolorum ecclesia (ubi sancti cineres eorum conditi servantur) festive Domino reddentes, ex antiquorum traditione, ipsam diem miraculorum appellant. Locus in quo passi sunt, Athanacho vocatur: ideoque dicuntur martyres Athanacenses.
G. III NONAS JUNII (3 Junii. ) Apud Aretiam civitatem Tusciae, natalis sanctorum martyrum Pergentini et Laurentini fratrum, qui persecutione Decii, sub judice Turtio, cum essent 123.0279C| pueri, post dura supplicia tolerata, et magna miracula ostensa, gladio caesi sunt, et apud eamdem urbem conditi.
In Campania, natale beati Erasmi episcopi et martyris sub Diocletiano et Maximiano. Qui jussu impii Diocletiani imperatoris primo plumbatis crudeliter caesus, deinde fustibus diutissime maceratus, post resina, sulfure, plumbo, pice, cera oleoque solutis perfusus, ingenti miraculo illaesus apparuit. Quod cum multi viderent, fidem Christi, rejectis idolis, susceperunt. Inde immenso pondere ferri constrictus, in carcere reclusus est sub dira custodia. De qua angelica visitatione solvitur atque eripitur. Verum postmodum clarissima miraculorum ipsius gesta fama vulgante, tentus est ab altero imperatore 123.0279D| Maximiano, a quo diversis suppliciis tortus fuit, intantum, ut tunica aerea ignita vestiretur. Iterumque in olla, quae plumbo, pice, cera, resina, et oleo fervefacta erat, missus, virtute Domini omnia superans illaesus exinde progreditur. Sicque tandem ad confirmandum caeteros a Domino servatus, Campaniam munitus angelico solatio pervenit. Ubi cum plurimos sive in fide roborasset, sive ad fidem Christi convertisset, vocante Domino, martyrio clarus sancto fine quievit.
A. PRIDIE NONAS JUNII. (4 Junii ). Apud Illyricum civitate Siscia, natalis S. Quirini 123.0280A| episcopi. Qui persecutione Maximiani pro fide Christi, ligato ad manum molari saxo, in flumen praecipitatus est. Et cum circumstantibus diu collocutus, ne ejus terrerentur exemplo; vix precibus ut mergeretur obtinuit. Hujus reliquiae translatae sunt Romam, et positae in Catacumbas.
B. NONIS JUNII. (5 Junii. ) Apud Aegyptum, natalis sanctorum martyrum Mariani, Nicandri, et Apollonii quorum gesta habentur.
Eodem die natale S. Bonifacii martyris sub Diocletiano et Maximiano apud Tarsum civitatem passi, sed Romae, in via quae Latina nuncupatur, sepulti. Qui cum esset procurator rerum cujusdam nobilis 123.0280B| matronae nomine Aglahes et cum in ea stupro misceretur, tandem utrique divino nutu compuncti, consilium habuerunt, ut ad requirendum corpora martyrum Bonifacius mitteretur, si quo modo servientes atque obsequentes eis, per eorum orationes salvari mererentur. Perveniens igitur post dies aliquot Tarsum civitatem, dicit ad eos, qui cum eo erant, Bonifacius: Viri, euntes requirite nobis hospitium, ego autem ibo videre eos, quos valde desidero, martyres certantes. Festinans itaque ad locum, videt beatissimos, alium suspensum per pedes igne subtus posito, alium in quatuor lignis extensum, et diutissime afflictum; alium ungulis exaratum; alium manibus abscisum; alium stipitem in collo 123.0280C| habentem infixum, et a terra elevatum: et sic per diversa supplicia, martyria ab impio carnifice disposita. Cum eminus fervens amore Christi et ipse respiceret, magnum Deum sanctorum martyrum clamare coepit. Et accurrens consedit pedibus eorum deosculans vincula, et dicens: Certate, martyres Christi, calcate diabolum, modicum perseverate; parvus quidem labor, sed multa requies, et ineffabilis postmodum satietas. Aspiciens autem Simplicius judex, jussit eum applicari ad tribunal, cui et dixit: Quis es tu? Sanctus Bonifacius dixit: Christianus sum, et Bonifacius vocor. Tunc iratus judex, jussit eum suspendi, et tandiu corpus ejus ungulis radi donec ossa ejus apparerent? deinde calamos acutos sub ungulis manuum 123.0280D| ejus affigi. Cumque sanctus Dei martyr in coelum aspiciens alacriter dolores toleraret, videns impius judex, jussit aperiri os ejus, et plumbum bulliens infundi. Sanctus autem martyr dicebat: Gratias tibi ago, Domine Jesu Christe, fili Dei. Deinde judex jussit afferri ollam, et eam pice impleri, atque sanctum martyrem verso capite in bullientem picem mitti. Sed cum nihil laesus esset, jussit impius judex, ut gladio caput ejus abscideretur. Quo facto, terraemotus magnus factus est, ita ut multi infideles virtutem Christi in martyre cernentes, crederent. Conservi vero martyris Bonifacii circuibant ubique requirentes eum, et non invenientes, ad invicem dicebant: 123.0281A| Ille modo in adulterio, aut in taberna positus epulatur. Cum ergo inter se colloquerentur, contigit ut obviaret eis unus de commentariensibus, quem interrogaverunt: Vidisti aliquem virum peregrinum Romanum? Ille ait eis: Hesterno die vir peregrinus abscisus est capite in stadio. Et iterum interrogant: Qualis erat aspectus ejus? At ille dixit: Vir quadratus et crassus, robusto capillo, coccinea armelausia indutus. Et dicit eis: Ille quem quaeritis, apud nos hesterno die martyrio est finitus. Aiunt illi: Homo, quem nos quaerimus, adulter est et ebriosus. Dicit eis ille: Venite, videte eum. Cumque ostendisset eis corpus, et pretiosum caput ejus, dixerunt ei: Iste est quem quaerimus; petimus ut des nobis eum. Qui respondit: Ego gratis corpus ejus dare vobis non 123.0281B| possum. Illi autem dantes ei solidos quingentos, acceperunt corpus sancti martyris, et ungentes aromatibus, involventesque linteaminibus pretiosis, posuerunt illud in basterna, et sic revertebantur gaudentes et glorificantes Deum. Angelus autem Domini apparens dominae quondam ipsius, rem factam beati martyris indicavit. Quae confestim cum omni veneratione obviavit sancto corpori, et aedificans ei domum dignam, reposuit illud in ea, ab urbe Roma stadiorum quinque. Martyrizatus est autem sanctus martyr Bonifacius quarto decimo die mensis Maii apud Tarsum metropolim Ciliciae, et sepultus est Romae Nonis Junii. Beata vero Aglahes abrenuntiavit mundo et pompis ejus, distribuens universa quae possidebat egenis ac monasteriis, relaxans universam 123.0281C| familiam suam a jugo servitutis, et tantam gratiam a Domino promeruit ut in ejus nomine virtutum signis claresceret. Supervixit autem in habitu sanctimoniali annos tredecim, et sepulta est apud praefatum martyrem, operibus piis consummata.
Eodem die, sancti Bonifacii qui de Britanniis veniens, et fidem Christi gentibus evangelizans, cum maximam multitudinem in Frisia Christianae religioni subjugasset, novissime a paganis, qui supererant, gladio peremptus, martyrium consummavit cum Eoban coepiscopo, et aliis servis Dei.
C. VIII IDUS JUNII. (6 Junii. ) 123.0281D| Sancti Philippi diaconi qui fuit unus de septem.
Eodem die apud Tarsum Ciliciae, martyrum viginti, sub judice Simplicio, temporibus Diocletiani et Maximiani imperatorum qui per diversa supplicia glorificaverunt Dominum in corporibus suis.
Eodem die Romae natale sancti Artemii cum uxore sua Candida, et filia Paulina. Hic Artemius cum esset custos carceris, et clausum teneret beatum Petrum exorcistam in custodia, essetque illi filia unica daemonio vexata, beati Petri precibus mox ut sanata est, 123.0282A| Christo cum uxore pariter et eadem filia credens, a beato Marcellino presbytero baptizatus est, omnisque domus ejus et multi alii: ita ut absque mulieribus, vivorum fierent trecentorum. Hoc judex Serenus audiens factum, Artemium, Candidam, et filiam ipsorum Paulinam sibi praesentatos, immenso pondere ruderum jussit obrui. Sicque sancti Dei perducti ad passionis locum, beatus siquidem Artemius gladio percussus, sancta vero Candida atque Paulina per limina cryptae praecipitatae, lapidibus sunt obrutae.
D. VII IDUS JUNII. (7 Junii. ) Constantinopoli, natalis sancti Pauli, ejusdem civitatis episcopi, qui tempore Arianae perfidiae, a 123.0282B| Constantino imperatore, apud civitatulam quamdam Cappadociae, Cucusam nomine, ob catholicam fidem pulsus exsilio, Arianorum insidiis crudeliter strangulatus, ad coelestia regna migravit.
In Caesarea Cappadociae, natalis sancti Luciani matyris.
E. VI IDUS JUNII. (8 Junii. ) In Galliis Suessionis civitate, natalis sancti Medardi episcopi et confessoris.
Andegavis, sancti Licinii episcopi et confessoris.
Item eodem die, sancti Carilefi confessoris.
F. V IDUS JUNII. (9 Junii. ) Romae in monte Caelio, natale sanctorum Primi et 123.0282C| Feliciani sub Diocletiano et Maximiano imperatoribus. Qui gloriosissimi martyres in Domino semper viventes, a pontificibus templorum apud imperatores, quod Christiani essent, accusati sunt et inquisiti. Erant enim cives Romani, adductique sunt in conspectu imperatorum, et jusserunt eos ferro vinctos in carcerem recludi, ubi adfuit eis angelus Domini, qui eos consolaretur. Post aliquot vero dies jusserunt eos imperatores suis aspectibus praesentari, et jusserunt militibus, ut ducerent eos ad fanum Herculis et si sacrificare nollent, fortiter eos poenis affligerent. Verum cum nulla possent eos ratione movere, sed pro Christi nomine optarent magis mori, extenderunt eos milites, et virgis fortiter mactaverunt. Et cum renuntiassent imperatoribus milites quae gesta 123.0282D| sunt, irati valde jusserunt eos tradi Promoto praesidi civitatis Numentanae, ut diversis poenis eos interficeret. Et accipientes eos milites, duxerunt in viam, quae dicitur Numentana, milliario decimo tertio ferro vinctos et miserunt eos in carcerem juxta forum civitatis, ubi iterum angelica visitatione relevantur. Post multum vero temporis jussit sibi Promotus praeses in foro civitatis tribunal praeparari. Et cum intromissi fuissent Primus et Felicianus, et jubente praeside fuissent post responsionem ab invicem separati, primo beatum Felicianum jussit praeses cum plumbatis caedi, dicens ei: Ut quid non deponis 123.0283A| istam insaniam pectoris tui, ut eligas dies bonos et jucundos, et diversis tormentis corpus tuum non maceretur? Beatus Felicianus dixit: Octoginta annos vitae habeo, suntque anni triginta quod agnovi veritatem Dei, et nihil de blandimentis hujus mundi cogitans, elegi servire Creatori meo, aeterno omnipotenti Deo. Tunc praeses jussit eum ligari ad stipitem, et aculeos in manibus ejus ac pedibus figi, et diu torqueri. Et per tres dies neque panis neque aqua, neque ullum genus cibi ei ministratum est. Cumque per triduum continuo maneret in Dei laudibus, jussit eum praeses flagellis caedi; et de stipite sic deponi, et in custodia recludi; ac postmodum applicari sibi sanctum Primum. Quem validissimis fustibus caesum, deinde in equuleo levatum, lampades circa latera ejus jussit 123.0283B| apponi, et depositum de equuleo, praecepit reliquari plumbum super beatum martyrem extensum, et bulliens in os ejus infundi. Tunc fecit praesentem esse beatum Felicianum. Sed cum invictissimi persisterent sancti martyres, angustiatus praeses jussit eos ad amphitheatrum duci, et duos leones eis dimitti. Quibus ad pedes sanctorum ruentibus, laxati sunt et ursi ferocissimi: sed et ipsi martyrum virtute saevitiam perdiderunt. Quod videntes hi qui ad spectaculum venerant, pene mille quingenti viri miraculis perculsi, crediderunt in Domino Jesu Christo. Verum praeses cum insuperabiles eos cerneret, gladio animadverti praecepit. Quorum corpora noctu a Christianis fidelibus rapta, sepulta sunt ad Arcus Numentanos, intra arenarium, quinto 123.0283C| Idus Junii, ab urbe Roma milliario quartodecimo.
In Galliis, civitate Aginno, loco Pompeiano, passio sancti Vincentii levitae et martyris.
G. IV IDUS JUNII. (10 Jun. ) Romae via Aurelia, milliario decimo tertio, natalis sanctorum Basilidis, Tripodis, et Mandalis, sub Aureliano imperatore, praeside Platone, et aliorum viginti martyrum.
Eodem die natale beati Getulii martyris, tempore Adriani imperatoribus, sub judice Licinio. Hic in omni lege divina erat doctissimus, et per ejus doctrinam multi in fide Christi erudiebantur. Cujus 123.0283D| famam Adrianus imperator audiens, direxit Cerealem vicarium ad tenendum eum. Qui veniens, sanctum Getulium sedentem, et docentem multos reperit. Fuerat autem idem Cerealis in conspectu Adriani cum fratre beati Getulii Amantio acceptus, Amantius vero tribunus, ob metum Adriani absconsus latebat, quem Cereali beatus Getulius declaravit. Ille, eo viso, gavisus est valde, et instructus diligenter de Domino Jesu ab eis, cum jam fideliter crederet, venerunt ad urbem Romam, et accersito beato Sixto episcopo, assignaverunt ei locum ubi baptizaretur. Quem beatus Sixtus vere Christianam fidem amantem baptizavit. Eodem tempore quidam Vincentius 123.0284A| nomine, nummorum arcarius, comperiens vicarium Cerealem Christianum, iratus valde nuntiavit hoc Adriano. Qui mox Licinium consularem direxit, ut teneret Cerealem: qui, si immolare nollet, incendio cremaretur. Cum quo beatus Getulius, et Amantius, et Primitivus tenti sunt. Licinius consularis Cereali vicario dixit: Sic desperasti de vita tua, ut praecepta principum, qui dominantur in universo mundo contemnere videaris? Cui beatus Cerealis: Et thesauros publicos declinatione perfecta tradidi in publicum, et Domino Jesu Christo servire promitto, et via aeterna me frui credo. Licinius dixit: Si desideras vivere, an mori, dicito. Cui beatus Cerealis: Ego si non desiderarem vivere, Christum non confiterer. Tunc conversus ad sanctum Getulium, Licinius 123.0284B| dixit: Sacrifica deo Jovi et Marti. Cujus verba risit beatus martyr. Licinius vero accensus ira, jussit eos exspoliari, et caedi, deinde in carcerem diebus viginti septem recludi. Et veniens Romam, Adriano de eis iterum innotuit: qui jussit eos incendio tradi. Sanctus vero Getulius cum igne superviveret, fustibus illiso capite martyrium complevit. Consummati sunt beati martyres in fundo Capreolis, via Salaria, ab urbe Roma plus minus milliario decimo tertio, supra fluvium Tiberim, et in partes Aviniensium [ al. in parte Sabinensium]. Quorum corpora collegit beata Symphorosa, uxor beati Getulii martyris. Quae non longe post cum septem suis filiis martyrizavit, videlicet vigesimo septimo die mensis Junii. Et sepulta est in praelio suo, in Arenario, loco et oppido supra nominato.
A. III IDUS JUNII. (11 Jun. ) 123.0284C| Natalis sancti Barnabae apostoli, cujus corpus tempore Zenonis imperatoris ipso revelante repertum est.
Eodem die apud Corinthum, sancti Sosthenis, discipuli sancti Pauli apostoli.
Apud Aquileiam, natale sanctorum martyrum Felicis et Fortunati, sub persecutione Diocletiani et Maximiani imperatorum, praeside Euphemio. Qui cum essent germani fratres fide Christi ferventes, deferente Apamio, qui erat unus ex officio praesidis, vincti ferro, Aquileiam judici Euphemio perducuntur. 123.0284D| Ubi cum Christum constantissime faterentur, ab irato judice primum in equuleo sunt suspensi, ardentibus lampadibus circa latera appositis, sed mox psallentibus martyribus exstinctis, inde per ventrem ferventi oleo superfusi, ad ultimum, cum in confessione Christi durarent, foras civitatem ducti, ad fluvium qui civitati adjacet, capite truncantur. Inde nocte a religiosis viris ejusdem urbis Aquileiae sub aromatibus et linteaminibus involuti, ablati sunt atque sepulti. At cives Vicetiae supervenientes, eorum corpora perducere ad suam civitatem meditabantur. Non permittentibus autem Aquileiensibus, et multum renitentibus, tandem pia contentio ita finita est nutu 123.0285A| divino, ut Felicem Vicetini, Fortunatum haberent Aquileienses: ita tamen, ut caput beati Felicis Aquileia, caput vero Fortunati Vicetia sortiretur. Quod factum in laudem Domini nostri Jesu Christi usque hodie permanet.
B. PRIDIE IDUS JUNII. (12 Jun. ) Mediolani natale sanctorum martyrum Nazarii et Celsi pueri. Beati Nazarii pater Africanus, mater vero Perpetua, beato Petro apostolo baptizati: ipse vero sanctus Nazarius a sancto Clemente instructus et baptizatus est. Quem Anolinus sub rabie persecutionis quae per Neronem excitata est, diu maceratum et afflictum in carcere, et cum eo beatissimum Celsum puerum, quem idem ipse nutrierat, gladio feriri 123.0285B| jussit. Quorum corpora Christiani furati, quinto Kalendas Augusti sepelierunt foris portam, quae dicitur Romana, in propriis hortis. Revelabant autem se beatissimi martyres cuidam Ceratio nomine, cui uxor Fortunata, et per visum monuerant se occultari propter rabiem persecutionis quam Nero impius excitaverat. Latuerunt vero usque ad tempora Honorii et Arcadii imperatorum. Quos beatus Ambrosius Domino revelante reperit. Patefacto autem sepulcro in quo jacebat corpus sancti Nazarii (qui quando passus fuerit, ut scribit sanctus Paulinus, usque tunc temporis ignorabatur), viderunt sanguinem martyris ita recentem qui praesentes erant, quasi eodem die fuisset effusus. Caput etiam ipsius, quod ab impiis fuerat abscissum, ita integrum atque incorruptum, 123.0285C| cum pilis capitis et barba, ut videretur eo tempore, quo levabatur, lotum, atque in sepulcro compositum. Etiam odore tanto repleti sunt, ut omnium aromatum vinceret suavitatem. Quo levato, et lectica composito, statim ad sanctum Celsum martyrem, qui in eodem horto positus erat, ad orationem sanctus episcopus perrexit, et transtulit ad basilicam Apostolorum quae est in Romana. Inventi autem et translati sunt pridie Idus Junii; festivitas vero agitur de martyrio, quinto Kal. Augusti. Commemoratio etiam eorum publica et celebris in die sanctorum Gervasii et Protasii a fidelibus populis frequentatur, et venerabiliter excolitur.
Item beati Basilidis, Cyrini, Naboris.
Sed et Nazarii et Celsi, quos duos passos fuisse 123.0285D| apud Ebredunensem urbem, antiquitas memorando celebrat.
C. IDIBUS JUNII. (13 Jun. ) Romae natalis sanctae Feliculae virginis et martyris. Quam cum Flaccus comes post excessum Petronillae vellet ducere uxorem, atque ad terrendum proposuisset ei, dicens: Unum tibi e duobus elige, aut esto uxor mea, aut diis sacrifica, responsum ab ea accepit: Nec uxor tua ero, quia Christo sacrata sum; nec diis tuis sacrificabo, quia Christiana sum. Tunc Flaccus tradidit eam vicario, qui fecit 123.0286A| eam in tenebroso claudi cubiculo, sine cibo, per septem dies. Inde perseverantem in confessione Christi cum ejecissent, duxerunt eam ad virgines Vestae, ibique per alteros septem dies, sine cibo permansit, eo quod nulla ratione de earum manibus cibum pateretur accipere. Post hoc levata in equuleum clamabat, dicens: Modo coepi videre amatorem meum, in quo amor meus fixus est. Cumque ei tortores dicerent: Nega te Christianam, et dimitteris, illa clamabat: Ego non negabo amatorem meum Christum, qui propter me felle cibatus, et aceto potatus, spinis coronatus, et crucifixus est. Post haec deposita est, et praecipitata in cloacam. Sanctus autem Nicomedes presbyter in speculis positus, occulte levavit eam, et per noctem in birote perduxit ad casellam suam, 123.0286B| septimo ab urbe milliario, via Ardentina, ibique eam sepelivit.
D. XVIII KALEND. JULII. (14 Jun. ) Elisei prophetae, quid apud Samariam Palaestinae, quae postea Sebastea, id est Augusta, in honorem Augusti ab Herode vocari coepit, situs est. Ubi et Abdias propheta requiescit, et quo major inter natos mulierum non fuit Joanne Baptista. Ubi ad sepulcra sanctorum tam tremenda fiunt miracula, ut variis illic daemones rugiant cruciatibus, et homines ab eis obsessi audiantur ululari luporum vocibus, latrare canum, fremere leonum, sibilare serpentium, mugire taurorum. Cernuntur alii rotare cespite, et post tergum terra verticem tangere, suspensisque pedibus 123.0286C| feminis vestes non defluere in faciem. Ubi etiam in monte vicino duae visuntur speluncae, in quibus persecutionis et famis tempore, Abdias centum prophetas aluit pane et aqua (III Reg. XVIII). Scribit beatus Hieronymus in libro de Vita sanctae Paulae.
Suessionis civitate, passio sanctorum martyrum Valerii et Rufini.
Apud Caesaream Cappadociae, sancti Basilii episcopi fratris Gregorii et Petri. Qui cum esset omnibus virtutibus fundatus, et quodam tempore a Valente imperatore in exsilium pro fide cogeretur: exhibitus ad tribunal praefecti, terroribusque (ut illi moris est potestati) et minis maximis agi coepit: et nisi praeceptis principis obediret, interitum sibi lamiamque speraret impendere. Tunc ille intrepidus 123.0286D| et absque ulla animi perturbatione haec sibi minitanti praefecto respondisse fertur: Atque utinam aliquid mihi esset digni muneris quod offerrem huic, qui maturius Basilium de nodo follis hujus absolveret. Cumque daretur ei nox, quae erat media, ad spatium deliberandi: respondisse denuo perhibetur: Ego crastino ipse ero qui nunc, tu te utinam non mutares. Et illa quidem nocte uxor imperatoris velut tortoribus tradita cruciatur. Filius vero, qui eis erat unicus, exstinctus, paternae impietatis solvit supplicia. Ita ut ante lucem missi, qui rogarent Basilium ut precibus suis intercederet pro eis, ne etiam ipsi et 123.0287A| quidem multo justius interirent. Sic accidit, ut cum omnes catholicos expulerit Valens, Basilius usque ad vitae exitum intemerato communionis sacramento in Ecclesia perdurarit.
Viennae, sancti Etherii episcopi.
E. XVII KALEND. JULII. (15 Jun. ) Apud Siciliam, natale sanctorum martyrum Viti, Modesti, et Crescentiae. Qui beatus Vitus in puerili aetate virtutibus maturus, primum a patre suo sacrilego Hila, ut a cultura Dei recederet, tentatus est; deinde a Valeriano judice catomis caesus in confessione permansit. Inde redditus patri. At cum poenis affligere illum pater meditaretur, monitu angeli navem conscendens, comitantibus se Modesto et 123.0287B| Crescentia nutritoribus, ad Tanagritanum territorium devenit. Inde propter filiam Diocletiani imperatoris a daemonio vexatam quaesitus, et adductus ad Diocletianum, ipsam ejus filiam oratione curavit. Sed cum multis donis promissis ei impius imperator suadere vellet ut culturam diis impenderet, ejusque animum de bono proposito mutare non posset, arctissimis vinculis ferreis astrictum, in carcerem teterrimum induci jussit, et cum eo pariter Modestum atque Crescentiam. Deinde circumstante populo in amphitheatro sistuntur. Quos Diocletianus in ollam resina et pice succensam, et plumbo soluto fervefactam, jactari praecepit. Ubi sancti martyres psallentes in modum trium puerorum (Dan. III), hymnum Deo dicebant. Et egressi illaeso vultu de 123.0287C| olla, dimissus est eis leo ferocissimus. Qui mox ad pedes eorum cecidit, et lingua sua pedes martyrum lingere coepit. Ad ultimum victus per omnia sacrilegus imperator, simul et videns multitudinem populi miraculo perculsam, ad Christum verum Deum conversam, catastam parari jussit, et servos Dei superextendi. Cumque caederentur martyres Dei, ossaque discinderentur, tonitruum magnum factum est, coruscationes, atque tam magnus terrae motus, ut templa deorum corruerent, et multos opprimerent. Florentia vero femina illustrissima, corpora sanctorum collegit, et in loco, qui dicitur Marianus, condita aromatibus sepelivit.
Eodem die apud Maesiam civitate Dorostoro, sancti Esychii militaris, qui cum beato Julio comprehensus, 123.0287D| sub praeside Maximiano, postea martyrio coronatus est
F. XVI KALENDAS JULII. (16 Jun. ) Apud Antiochiam, natalis sanctorum martyrum Cyrici et Julittae matris ejus, quorum prior post dira verbera etiam calicem cum aceto et sinapi in os 123.0288A| accepit: deinde pariter clavis confixi, evulsis oculis in carcerem trusi sunt. Post haec decalvati et excoriati, super carbones in lecto aereo assati sunt. Ad ultimum serris attriti, amputatis linguis, martyrii sui cursum obtruncatione capitis impleverunt. Passi sunt cum eis et alii quadringenti quatuor.
Apud urbem Visontionensem, sanctorum martyrum Ferreoli presbyteri et Ferrutioni diaconi, qui a beato Irenaeo Lugdunensi episcopo et martyre ad praedicandum verbum Dei missi, sub Claudio judice ad trochleas extensi et flagellati, deinde in carcerem reclusi, et mane amputatis linguis praedicabant verbum Dei. Post haec subulae triginta utrisque infixae manibus et pedibus et pectore: ad ultimum gladio feriuntur.
123.0288B| Civitate Nannetis, sancti Similiani episcopi et confessoris.
Lugduni, depositio sancti Aureliani episcopi Arelatensis.
G. XV KALENDAS JULII. (17 Jun. ) Romae, sanctorum Martyrum ducentorum sexaginta duorum, qui positi sunt via Salaria veteri, ad clivum Cucumeris.
Eodem die sancti Wultmari confessoris, admirandae sanctitatis et religionis viri.
A. XIV KALEND. JULII (18 Jun. ) Romae via Ardeatina, natalis sanctorum martyrum Marci et Marcelliani, praeclarissimi generis, 123.0288C| Tranquillini et Marciae filiorum, qui primo carcerem pro fide passi, postmodum a Fabiano duce tenti, ad stipitem ligati, in pedibus clavos acutos acceperunt. Quibus cum diceret insanus Judex: Infelices ac miseri, deponite amentiam, et liberate vosmetipsos a cruciatibus imminentibus, responderunt: Nunquam tam bene epulati sumus, modo coepimus esse fixi in amore Christi: utinam nos sic esse, sicut sumus, tandiu permittas, quandiu hujus regimur corporis indumento. Cumque transisset una dies et una nox, et illi in psalmis et hymnis laudantes Christum perseverarent lanceis per latera transfixi, cum gloria martyrii ad sidera regna migraverunt.
B. XIII KALEND. JULII. (19 Jun. ) 123.0288D| Mediolani, natalis sanctorum Gervasii et Protasii martyrum. Qui beatissimi cum per decem annos in uno coenaculo conclusi lectionibus et orationibus atque jejuniis vacassent, undecimo ad palmam martyrii pervenerunt. Tenti ab Astasio comite, qui primum tam diu jussit plumbatis contundi, quam diu exhalaret spiritum; sequentem vero, id est Protasium, 123.0289A| fustibus caesum capite truncari. Quorum corpora Philippus vir religiosus una cum filio suo furtim abstulit, et in domo sua, in arca marmorea sepelivit. Quorum sepulcra multo post tempore Theodosio imperante, Domino revelante, beatus Ambrosius reperit. Et ita incorrupta eorum corpora, ac si eodem die martyres fuissent interempti. Quae cum in urbem introducerentur, quidam diu caecus feretri tactu lumen recepit.
Apud Ravennam, sancti Ursicini martyris, qui sub judice Paulino post nimia tormenta in confessione Domini immobilis permanens, capitis abscisione martyrium consummavit. Sepultusque est in eadem urbe a beato Vitale patre sanctorum Gervasii ac Protasii.
C. XII KALEND. JULII. (20 Jun. ) 123.0289B| Romae, natale sancti Novatis fratris Timothei presbyteri, qui a beatis apostolis eruditi sunt. De quo Novato scribit Pastor in gestis Pudentianae et Praxedis virginum ad praedictum Timotheum germanum ejus. Venerabilis, inquit, virgo Praxedis post transitum germanae suae Potentianae, valde afflicta erat. Ad quam consolandam veniebant multi nobiles Christiani, simul cum sancto Pio episcopo, inter quos germanus vester Novatus, et qui est frater noster in Domino, quique multos Christianos pauperes donis suis reficiebat, et vos frequenter cum beatissimo Pio episcopo ad altare Domini commemorabat. Post annum vero et dies viginti octo, aegritudine detentus est idem Novatus, et absens erat a conspectu virginis 123.0289C| Praxedis. Pio autem episcopo cogitante de omnibus Christianis una cum virgine, requiritur Novatus vir Dei. Et dum auditum fuisset, quia aegritudine detinebatur, contristati sumus omnes: beati Praxedis dixit ad patrem nostrum sanctum Pium: Jubeat sanctitas vestra, ut eamus ad eum, et visitatione nostra una cum orationibus vestris salvabitur. Et facta constitutione, nocte una cum Pio episcopo et virgine Domini perreximus ad virum Dei Novatum. Cumque audisset vir Dei Novatus, omnes congregatos ad se venisse gratias coepit agere Deo, quia meruit a sancto Pio episcopo et virgine Domini, una cum nostra devotione visitari. Et fuimus in domo ejus diebus ac noctibus octo. Factumque est ut tertio decimo die ipse Novatus vir Dei transiret ad Dominum, 123.0289D| regni coelestis gloriam percepturus.
D. XI KALEND. JULII. (21 Jun. ) Apud Siciliam, civitate Syracusis, natalis sanctorum martyrum Rufini et Marciae.
Romae, sanctae Demetriae virginis, quae fuit beati Fausti filia. Haec cum ante impium Julianum pro fide Christi introduceretur, in confessione spiritum emisit. Sepulta a beato Joanne presbytero juxta matrem suam sanctam Daphrosam, et sororem Jovianam, juxta palatium Lucianum.
E. X KALEND. JULII. (22 Jun. ) 123.0290A| In Britannia, natale sancti Albini martyris, qui tempore Diocletiani in Verelamio civitate, post verbera et tormenta acerba, capite plexus est: sed illo in terram cadente, oculi ejus, qui cum percussit, pariter in terram ceciderunt. Passus est cum eo etiam unus de militibus, eo quod eum ferire jussus, noluerit, divino utique perterritus miraculo, quia viderat beatum martyrem sibi, dum ad coronam martyrii properaret, alveum amnis interpositi orando transmeabilem reddidisse. Quo in tempore, persecutio crudelis, Oceani limbum transgressa, etiam Aaron et Julium Britanniae, cum aliis pluribus viris ac feminis, felici cruore damnavit.
123.0290B| Item in civitate Nola Campaniae natalis sancti Paulini episcopi et confessoris, qui se temporibus Wandalorum pro filio cujusdam viduae in servitutem tradens, et terribili visione regi eorum quis esset agnitus, reddita sibi omni captivitate civitatis suae, et oneratis frumento navibus, cum ingenti gloria ex Africa ad propriam sedem reversus est. Claruit autem non solum eruditione, et copiosa vitae sanctitate, sed etiam potentia adversus daemones.
Ipso die, depositio beati Niceae Romatianae civitatis episcopi.
F. IX KALEND. JULII. (23 Jun. ) Vigilia S. Joannis Baptistae.
Eodem die sancti Joannis presbyteri, quem impius 123.0290C| Julianus inauditum via Salaria vetere, ante simulacrum Solis decollari praecepit. Cujus corpus a beato Concordio presbytero collectum, et sepultum est juxta concilia martyrum.
Apud Britanniam, sanctae Edeltrudis virginis et reginae, cujus corpus cum annis undecim esset sepultum, incorruptum inventum est.
G. VIII KALEND. JULII. (24 Jun. ) Nativitas praecursoris Domini.
A. VII KALEND. JULII. (25 Jun. ) Apud Pyrrhiberoeam, sancti Sosipatris discipuli sancti Pauli apostoli.
123.0290D| Item apud Alexandriam, natale sancti Gallicani martyris. Qui cum triumphalibus infulis sublimatus acceptus esset Augusto Constantino et charissimus, filiam ejus sacratissimam virginem Constantiam sibi poscebat uxorem. Constantinus vero Augustus contristari coepit sciens filiam suam positam in sancto proposito facilius occidi posse, quam vinci. Quae cum patris sollicitudinem studio sanctitatis conaretur excludere, certa de Deo, dixit patri: Depone omnem sollicitudinem tuam, et te daturum illi conjugem repromitte, ut si Scytharum superaverit gentem, victor 123.0291A| simul et conjugem me accipiat. Facta sunt omnia sicut virgo disposuit; et veluti subarrationis loco dantur duo fratres eunuchi Joannes et Paulus ex latere Augustae Gallicano, et duae sorores, Gallicani filiae, Attica et Artemia ipsi Augustae traduntur: quas virgo ad Dominum convertit. Igitur Gallicanus a Scythca gente in Thraciarum Philippopoli urbe conclusus, metuens confligere cum eis, quod exigua illi esset militum manus, hostium vero esset innumerabilis multitudo, insistebat sacrificiis, et Martianas victimas offerebat. Quid multa? Ad ultimum crevit obsidio, et universi tribuni ejus ac milites se hostibus tradiderunt. Cumque cuperet fugiendi aditum reperire, Paulus et Joannes, ex quibus praepositus unus, alter primicerius erat Constantiae Augustae, dixerunt ei: Fac votum Deo coeli, quod si te liberaverit, 123.0291B| Christianus fias et eris victor melius quam fuisti. Mox ut votum ore prolatum est apparuit illi juvenis statura excelsus, ferens in humeris crucem, dicens: Sume gladium tuum, et sequere me. Quem dum sequeretur, apparuerunt ei hinc et inde milites armati, confirmantes eum, et dicentes: Nos tibi praebemus officium, tu ingredere hostium castra, et dextra laevaque gladium tenens evaginatum, respice quousque pervenias ad regem ipsorum. Quo cum pervenisset cum eis prostratus rex pedibus ipsius, postulavit nullum penitus ex suis occidi gladio. Quod Gallicanus nec fecit, nec jussit ita universae Thraciae liberatae, et gens Scytharum tributaria facta est. Ipse vero ita Deo se devovit, ut etiam conjugio se promiserit abstinere. Revertens itaque Gallicanus, non prius 123.0291C| ingressus est Romam, quam ad sacra beati Petri apostoli limina perrexisset. Constantinus vero imperator misit se in amplexus ejus postquam cognovit omnia quae Christi pietate circa illum perfecta sunt, referens ei universa quae gesta sunt circa filias ejus, quomodo sunt virgines Christo utiliter consecratae. Tunc cum Augusto intrante palatium Gallicano, occurit Helena cum filia Constantia, et filiabus ipsius Gallicani. Fundebantur lacrymae gaudiis plenae. Qui cum vellet privatus abscedere, rogatus ab Augusto consul processit: et in fascibus positus, quinque millia servorum liberos civesque Romanos fecit. Quibus praedia domosque donavit: cunctasque facultates suas, excepto jure filiarum, distrahi ac donari pauperibus jussit. Et se in Ostiensi urbe manenti cuidam 123.0291D| sancto viro, Hilarino nomine, sociavit. Cujus habitaculum ampliari fecit ad peregrinorum susceptionem, quam ipse plurimis impendebat. Huic adhaeserunt multi ex servis suis, quos liberos fecit. Et divulgata est fama ejus per totum orbem, ita ut ab Oriente et Occidente venientes, viderent virum ex patricio, ex consule, qui erat amicissimus Augusto, lavantem pedes, ponentem memsam, aquam manibus effundentem, languentibus sollicite ministrantem, et exhibentem caetera sanctae servitutis officia. Hic primus in Ostiensi urbe exstruxit ecclesiam et ditavit officia clericorum. Huic se sanctus Levita Laurentius revelavit, adhortans 123.0292A| eum, ut in ejus nomine ecclesiam fabricaret in porta, quae nunc usque Laurentia nuncupatur. Rogatus autem ut ibi levaretur episcopus non consensit, sex ex sua voluntate ipse qui ordinaretur elegit. Tantam namque ei gratiam contulit Deus, ut daemonibus pleni, mox ut visi fuissent ab oculis ejus, protinus mundarentur: multaque in eo erant sanctitatis insignia. Sed cum a Constantio Julianus Caesar factus esset, dedit legem ut Christiani nihil in hoc saeculo possiderent. Tunc Gallicanus habens in Ostiensi pago quatuor casas, quarum pensiones his operibus quibus diximus, ministrabat; ita habere Deum meruit defensorem ut quicunque ingrediebatur in eas malitiose aut ponere titulos fisci, aut exigere pensiones, statim a diabolo repiebatur. Et quicunque actorum ejus esset exactor, leprosus fiebat. Tunc interrogata 123.0292B| daemonia dederunt responsum, quod, nisi sacrificare coactus fuisset Gallicanus, exactores reddituum ejus ista pericula non vitarent. Et quoniam nullus audebat convenire Gallicanum de hoc scelere, mandavit ei Julianus Caesar, dicens: Aut sacrifica diis, aut discede a finibus Italiae. Qui statim relictis omnibus Alexandriam petiit, et ibi junctus est confessoribus Christi per continuum annum. Post etiam secessit in eremum, ibique a Rauciano comite templorum, cum cogeretur sacrificare, et contemneret, percussus gladio in corpore, Christi martyrem fecit, atque ita perrexit ad Dominum gaudens cum triumpho. Cui statim basilicam construxerunt sui nominis: in qua exuberant beneficia martyris ex eo, et nunc usque in saeculum.
123.0292C| Item Romae, sanctae Luciae virginis, cum aliis triginta duobus.
B. VI KAL. JULII. (26 Jun. ) Romae, sanctorm Joannis et Pauli fratrum natale. Quorum primus praepositus, secundus fuit primicerius Constantiae virginis, filiae Constantini. Qui cum omni die turmas Christianorum recrearent ex his opibus, quas sanctissima virgo Constantia reliquerat, pervenit hoc ad Julianum. Et misit qui eos convenirent, dicens debere sibi eos adhaerere. Illi vero responderunt inter alia: Pro iniquitate tua destitimus a tua salutatione, et a societate imperii tui nosmetipsos omnino subtraximus. Sumus enim nos non 123.0292D| falsi, sed veri Christiani. Quibus Julianus mandavit: Considerare debetis, quia vos regia aula nutriti non debetis deesse a latere meo, ut habeam vos primos in palatio meo. Quod si contemptus a vobis fuero, necesse mihi erit agere, ut contemni non possim. Paulus et Joannes dixerunt: Non tibi facimus hanc injuriam, ut praeponamus tibi qualemcunque personam; Deum tibi praeponimus, qui fecit coelum et terram, mare et omnia quae in eis sunt. Et scire te volumus quia nunquam ad salutationem tuam, nunquam ad culturam tuam, nunquam ad palatium tuum veniemus. Quibus Julianus ait: Decem diebus vobis a me dantur induciae: decima transacta Dei sponte ad me venientes: amicos vos habeam, non venientes 123.0293A| vero, tanquam hostes publicos punio. Tunc sancti viri Joannes et Paulus Christianos ad se invitantes, ordinaverunt de omnibus quae relinquere poterant, per totos decem dies incessanter die noctuque eleemosynis insistentes. Die vero undecima sunt constricti intra suam domum. Missus namque est Terentianus compiductor ad eos cum militibus hora coenandi. Qui ingressus, invenit eos orantes, et dixit eis: Dominus noster Julianus statunculum aureum Jovis ad vos misit, ut adoretis illud, et thura incendatis. Quod si non feceritis, ambo modo gladio feriemini. Non enim decet vos intra aulam nutritos, publice occidamini. Joannes et Paulus dixerunt: Julianus si tuus est Dominus, habeto partem cum eo: nobis autem dominus alius non est, nisi unus Deus, Pater et Filius et Spiritus 123.0293B| sanctus, quem ille negare non timuit. Et quia semel a facie Dei projectus est, vult et alios secum in interitum devenire. Tunc Terentianus fecit fieri foveam intra domum eorum, ut sine strepitu famae punirentur: et sic decollari, statimque involvi et reponi jussit; divulgans, quod jussu Caesaris missi fuissent in exsilium. Statim autem ut Julianus in bello Persarum interfectus est, Joviniano facto Christianissimo imperatore, apertae sunt ecclesiae, et coepit religio Christiana gaudere. Daemones autem ex obsessis corporibus intra domum Joannis et Pauli ejiciebantur, confitentes sanctam passionem eorum, ita ut unicus filius Terentiani, qui eos decollaverat, veniret intra domum sanctorum, et clamaret per os ejus daemon, quod Paulus et Joannes incenderent 123.0293C| eum. Tunc Terentianus veniens, prostravit se in faciem clamans, quod nesciens quid faceret homo paganissimus, jussionem Caesaris adimplesset. Unde factum est, ut dato nomine suo, proximo die Paschae perciperet gratiam Christi. Et assidue orans et flens ad locum illum erat, in quo sanctorum corpora requiescunt, donec a sanctis Dei filius ejus emundaretur. Et ab ipso Terentiano descripta est passio horum martyrum. Passi sunt autem VI Kal. Julii.
C. V KAL. JULII (27 Jun. ) Apud Galatiam, B. Crescentis, discipuli S. Pauli apostoli (II Tim. IV), qui ad Gallias transitum faciens, verbo praedicationis multos ad fidem Christi convertit, 123.0293D| Viennae civitate Galliarum per aliquot annos sedit, 123.0294A| ibique Zachariam discipulum pro se episcopum ordinavit. Rediens vero ad gentem; cui specialiter fuerat episcopus datus, Galatas, usque ad beatum finem vitae suae in opere Domini confortavit.
Apud Tiburtinam Italiae civitatem, natale sanctae Symphorosae, beati Getulii martyris uxoris, cum septem filiis, Crescente, Juliano, Nemesio, Primitivo, Justino, Stacteo, Eugenio, cum quibus simul passa est sub Adriano principe: qui ipsam Symphorosam jussit palmis caedi, deinde suspendi crinibus. Sed cum superari nullatenus posset; jussit eam alligato saxo in fluvium praecipitari. Cujus frater Eugenius curiae principalis Tiburtinae, colligens corpus ejus sepelivit. Mane autem facto, imperator jussit septem figi stipites, ibique filios ejus ad trochlear extendi, et 123.0294B| Crescentem in gutture transfigi, Julianum in pectore, Nemesium in corde, Primitivum in umbilico, Justinum per membra distentum scindi per singulos corporis nodos atque juncturas, Stacteum lanceis innumerabilibus, donec moreretur, in terra configi; Eugenium findi a pectore usque ad inferiores partes. Altera autem die Adrianus praecepit corpora eorum simul auferri, et projici in foveam altam. Et posuerunt pontifices sacrorum nomen loci illius: Ad septem Biotanatos. Natale vero SS. martyrum est V Kal. Julii. Quorum corpora requiescunt via Tiburtina, milliario nono.
Eodem die Cordubae in Hispaniis, natalis SS. Zolii et aliorum decem et novem.
Ipso die gesta Septem Dormientium.
D. IV KAL. JULII. (28 Jun. ) 123.0294C| Vigilia apostolorum Petri et Pauli
Ipso die, natalis S. Leonis Papae.
Apud Lugdunum Galliae, natale S. Irenaei episcopi. Qui, B. Photino prope nonagenario ob Christi martyrium coronato, in locum ejus successit. Quem etiam constat beatissimi Polycarpi sacerdotis et martyris fuisse discipulum, et apostolicorum temporum vicinum. Postea vero persecutione Severi cum omni fere civitatis suae populo gloriose coronatur martyrio. Sepultus est a Zacharia presbytero in crypta basilicae beati Joannis Baptistae sub altari. Cui ab uno latere Epipodius, ab altero Alexander 123.0294D| martyr est tumulatus. Hujus cryptae tam reverenda 123.0295A| est claritas, ut meritum martyrium signare credatur.
Eodem die apud Alexandriam, sanctorum martyrum Plutarchi, Sereni, Heraclidis, Herois, item Sereni, Potamioenae, Marcellae, et Catechumenae [ Rhais. ] Herae nomine, baptismum martyrii consecutae. Inter quos praecipue emicuit Potamioena virgo: quae primo immensos et innumeros agones pro virginitate desudans, deinde etiam pro martyrio exquisita et inaudita tormenta perpessa, ad ultimum cum venerabili matre Marcella ignis supplicii consumpta, e terris migravit ad coelum
E. III KAL. JULII. (29 Jun. ) 123.0296A| Romae, natalis SS. Petri et Pauli.
F. PRIDIE KAL. JULII. (30 Jun. ) Natalis et celebratio iterum sancti Pauli apostoli.
Item natalis beatissimae Lucinae, discipulae apostolorum.
Item Lemovico civitate, S. Martialis episcopi et confessoris.
LITANIAE INDICENDAE. MENSIS JULIUS HABET DIES XXX; LUNA VERO, XXX. 123.0295| G. KAL. JULII. (1 Jul. ) 123.0295B| In monte Hor, depositio Aaron sacerdotis primi.
Eodem die, S. Monegundis virginis.
Et in territorio Lugdunensi, loco qui Vallis Vebronna nuncupatur, depositio viri Dei, beatissimi Domitiani abbatis, qui primus illic eremiticam vitam exercuit, ut plurimos sibi in Dei servitio aggregans, monasterium instituit, magnisque virtutibus et gloriosis miraculis valde clarus, collectus est ad patres in senectute bona.
Viennae, B. Martini, tertii ejusdem urbis episcopi, ab apostolis ad praefatam urbem missi.
A. VI NONAS JULII. (2 Jul. ) 123.0295C| Romae, in coemeterio Damasi, natalis sanctorum Processi et Martiniani, qui a B. apostolis Petro et Paulo baptizati et instructi sunt, quorum passio in libello apostolorum supra notata est.
Eodem die, SS. trium militum, qui cum B. apostolo Paulo passi sunt.
Item ipso die SS. martyrum Aristonis, Crescentiani, Eutychiani, Urbani, Vitalis, Justi, Felicissimi, Felicis, Martiae et Symphorosae: qui omnes apud Campaniam glorioso martyrio coronati sunt.
B. V NONAS JULII. (3 Jul. ) Apud Edessam Mesopotamiae, translatio corporis S. Thomae apostoli.
123.0295D| Item ipso die apud Constantinopolim. natalis S. Eulogii.
Apud Laodiciam Syriae, beati Anatolii episcopi.
Item apud Neocaesaream Ponti, natalis sancti Gregorii 123.0296B| episcopi et martyris, beati Antenodori episcopi fratris. Qui Gregorius episcopus, doctrina et miraculis clarissimus fuit. Denique quoddam stagnum erat in Ponti regionibus situm, piscibus copiosum, ex quorum captura praedivites redditus dominis praestabantur. Ista possessio duobus fratribus sorte haereditatis obvenerat, sed pecuniae cupiditas, quae pene omnium corda mortalium superat, etiam fraternam necessitudinem violavit. Caedes ac bella movebantur, humanus sanguinis pro piscibus fundebatur. Sed Dei providentia aliquando affuit: Gregorius videt praelia et mortes virorum, furentesque germanos. Cumque honore adventus sui utraeque partes paulum siluissent, Nolite, inquit, o filioli, rationabiles animas pro mutis animantibus violare, fraternam pacem 123.0296C| quaestus cupiditate dissolvere, Dei leges et naturae pariter jura temerare: et una mecum ad oram stagni exitialis accedite, et ego jam vos per virtutem Domini ab omni certamine cruentae contentionis absolvam. Et cum haec dixisset, in conspectu omnium virgam quam tenebat in manu ad primas littoris undas defigit, et ipse positis genibus palmas tetendit ad coelum, atque Dominum supplicat. Simul ut orandi finem fecit, statim se unda subducens, et cursu velociore refugiens, a conspectu superno jussa discedere, abyssis suis redditur: et arentem campum germanis jam concordibus derelinquit. Sed et in hodiernum frugum ferax esse dicitur. Iterum quodam loco ruris angusti, cum res posceret ecclesiam construi, rupes quaedam vicini montis ex parte 123.0296D| Orientis objecta ex alia vero praeterfluens fluvius, spatium quantum ecclesiae sufficeret denegabat. Et cum alius omnino non esset locus ad construendam ecclesiam, ille fide plenus pernoctasse in oratione 123.0297A| dicitur. Cumque plena fide ac devotione Dominum deposceret, ad lucem coeuntibus populis, inventa est rupes importuna secessisse tantum, quantum spatii ad condendam quaerebatur ecclesiam. Traduntur et hujus beati viri et alia quamplurima, quae fidem et sanctitatem ipsius plurimum commendant. Sed et inter alia quae luculentissime scripsit, etiam catholicae fidei expositionem breviter editam dereliquit. Unus Deus Pater Verbi viventis, sapientiae subsistentis, et virtutis suae et figurae, perfectus perfecti genitor, Pater Filii unigeniti. Unus Dominus solus ex solo Deo, figura et imago Deitatis, verbum penetrans, sapientia comprehendens omnia, et virtus qua tota creatura fieri potuit. Filius verus veri, et invisibilis ex invisibili, incorruptibilis ex incorruptibili, 123.0297B| immortalis ex immortali, sempiternus ex sempiterno. Unus Spiritus sanctus ex Deo substantiam habens. Et qui per filium apparuit imago Filii perfecti perfecta, viventium causa, sanctitas, sanctificationis praestatrix, per quem Deus solus super omnia et in omnibus cognoscitur, et Filius per omnes. Trinitas perfecta, majestate, et sempiternitate, et regno minime dividitur neque abalienatur. Igitur neque factum quid, aut serviens in Trinitate, neque superinductum tanquam ante hoc quidem non subsistens, et quasi postea superingressum. Neque ita defuit unquam Filius Patri, neque Filio Spiritus sanctus, sed inconvertibilis et immutabilis eadem Trinitas semper manet.
C. IV NONAS JULII. (4 Jul. ) 123.0297C| Oseae et Aggaei prophetarum.
Turonis, translatio sancti Martini episcopi, et ordinatio episcopatus ejus, et dedicatio basilicae ipsius.
Eodem die, in Africa, natalis S. Jucundiani martyris in mare mersi.
Et in territorio Bituricae civitatis, vico Justino, natalis S. Lauriani martyris: cujus caput Hispalim ad Hispanias deportatum est.
Apud Syrmium, SS. martyrum Innocent. et Sabbatiae, cum aliis triginta.
D. III NONAS JULII. (5 Jul. ) 123.0297D| Apud Syriam, natalis S. Domitii martyris, qui virtutibus suis multa incolis beneficia praestat.
Item Romae, natalis sanctae Zoae uxoris beati Nicostrati martyris, quae dum ad confessionem beati Petri apostoli oraret, a paganis arctata, ducta est ad patronum regionis Naumachiae: a quo primum in custodiam obscurissimam trusa, et per dies sex omni solatio lucis et victus fraudata, septimo demum die a collo et a capillis in corpore suspensa, adhibito subter horribili fumo, in confessione Domini emisit spiritum.
E. PRIDIE NONAS JULII. (6 Julii. ) 123.0298A| Natalis Isaiae et Joel prophetarum.
Et Octavae apostolorum.
Et primus beati apostoli Pauli ingressus in urbem Romam, anno secundo Neronis imperii. Qui cum jam haec loca et has provincias praedicando perlustrasset, ab Antiochia ipse cum Barnaba praemissus a Spiritu sancto postquam jam in Arabia et Cilicia verbum Dei, aliisque provinciis annuntiaverat, pervenit Seleuciam, Cyprum, Salaminam, Paphos, Pergen Pamphyliae, Antiochiam quae est Pisidiae, Iconium, inde ad civitates Lycaoniae, Lystram, Derben, et universam in circuitu regionem. Inde revertentes Antiochiam Pisidiae, devenerunt Pergen Pamphyliae. 123.0298B| Hinc Antiochiam, unde missi fuerant, revertuntur. Inde propter quaestionem circumcisionis in gentibus Hierosolymam proficiscuntur. Deinde rursus Antiochiam redeunt. Unde cum inter eos dissensio propter Joannem, qui Marcus cognominatus est, accidisset, solus Paulus, assumpto Silea, a fratribus gratiae Dei traditus, has regiones et insulas peragravit praedicans, Syriam, Ciliciam, Derben, Lystram, Phrygiam, et Galatiam regionem, Mysiam, Troadam, Macedoniam, Samothraciam, Neapolim, Philippos, Amphipolim, Apolloniam, Thessalonicem, Beroen, Athenas, Corinthum. Et inde navigavit in Syriam, et venit Ephesum, et inde Caesaream et Antiochiam, et Galatiae regionem, et Phrygiam. Hinc cum vellet 123.0298C| ire Hierosolymam, dixit ei Spiritus sanctus ut reverteretur in Asiam. Et cum peragrasset superiores partes, Ephesum venit. Hinc profectus est in Macedoniam, et accessit Philippos, Troadam, Asson, Mitilenem et contra Chium, Samon, Trogylion, Miletum, Coum, Rhodum, Pataram. Et inde, visa Cypro et relicta ea ad sinistram, transfretavit in Syriam. Et inde venit Tyrum, Ptolemaidem, Caesaream, Hierusalem. Ibi ligatur a Judaeis, et traditur gentibus. Et inde destinatur ad Felicem praesidem Caesareae. Hinc cum appellasset Caesarem, Romam ad eumdem Caesarem, quem appellavit, mittitur, et enavigavit Sidonem, Cyprum, cui juxta erat civitas Thalassa in insula Mitilene, Syracusas, Rhegium Puteoleos, Romam: et biennio in libera manens custodia, post 123.0298D| haec ad praedicandum dimittitur. Quo tempore credibile est eum ad Hispanias perrexisse, necdum Nerone in tanta erumpente scelera quanta de eo narrant historiae.
Romae, natalis sancti Tranquillini, patris martyrum Marci et Marcelliani, qui ad praedicationem beati Sebastiani credens in Dominum Jesum Christum; die Octavarum apostolorum, dum ad B. Pauli confessionem oraret, tentus a paganis, lapidatus, ac martyrium consummavit.
Eodem die, depositio beatissimi Goaris confessoris.
F. NONIS JULII. (7 Julii. ) 123.0299A| Apud Alexandriam, natalis sancti Pantaeni, viri apostolici, et omni sapientia adornati, cujus tantum studii et amoris erga verbum Dei fuit, ut etiam ad praedicandum Christi Evangelium omnibus gentibus quae in Orientis ultimis secessibus reconduntur, fidei, et devotionis calore profectus sit, et usque ad Indiam citeriorem praedicando pervenerit. Ubi reperit Bartholomaeum, de duodecim apostolis, adventum Domini Jesu juxta Matthaei Evangelium praedicasse. Quod Hebraicis litteris scriptum, revertens Alexandriam secum detulit: ubi praeclaram et nobilem vitam beato fine conclusit.
Romae, natalis beatorum martyrum Nicostrati 123.0299B| Primiscrinii, Claudii Commentariensis, Castorii, Victorini, Symphroniani, quos B. Sebastianus credere in Christum docuit, et sanctus Polycarpus presbyter baptizavit. Qui cum corpora sanctorum per ora Tiberina requirunt tenti sunt, et ad Urbis praefectum perducti. Erat judex Fabianus, qui eos hortabatur ad sacrificandum, per decem dies minis et blanditiis cum eis agens, et nullum penitus potuit commovere. Tunc fecit de eis suggestionem imperatoribus: quique jusserunt eos tertio torqueri. Cumque nulla ratione compulsi cederent, jusserunt eos in mare praecipites dari. Immensis itaque arctati ponderibus, pelagi fluctibus dati sunt, ut in loco mundo inter aquas coronam martyrii celebrarent.
Apud Viennam, Evoldi episcopi, cujus industria 123.0299C| delatae sunt reliquiae sanctorum martyrum Thebaeorum ad urbem Viennam.
G. VIII IDUS JULII. (8 Julii. ) Apud Asiam minorem, sancti Aquilae, et Priscillae uxoris ejus de quibus in Actibus apostolorum scribitur: apud quos beatus Paulus apostolus propter artificium (erant enim ejusdem artis, id est scenopegiae, cujus et Apostolus) morabatur et operabatur, postquam ipsi in Achaiam ab urbe Roma venerunt (Rom. XVI; I Cor. XVI; Act. XVIII).
In Palaestina, natalis sancti Procopii martyris, qui ab Scythopoli ductus Caesaream, ad primam responsionum ejus confidentiam irato judice Fabiano, capite 123.0299D| caesus est.
A. VII IDUS JULII. (9 Julii. ) Romae, ad Guttam jugiter manantem sancti Zenonis, et aliorum decem millium ducentorum trium.
In civitate Tyriae, natalis SS. Anatoliae et Audacis, sub Decio imperatore. Quorum Anatolia cum multos in Piceno infirmos, lunaticos, ac daemoniacos curasset, ducta est, jubente Faustiniano, ad civitatem Tyriae, et diversis plagarum generibus vexata. Deinde cum serpente tota nocte inclusa, nihil laesa est: quin et ipsum Marsum, qui serpentem dimiserat, 123.0300A| nomine Audacem, mane a suo serpente devorandum eripuit, et ad Christi martyrium convertit. Nam ipse post haec ob confessionem veritatis in custodiam datus est. Ipsa quoque virgo Christi transverberata, cum staret extensis manibus in oratione, ita ut per dexterum latus gladius missus, per sinistrum exiret. Quae passa est septimo Iduum Juliarum: sepulta autem mane a civibus Tyriensibus. Audax vero quia de Oriente erat, ab uxore sua et filiis illuc translatus est.
Eodem die, natalis sancti Cyrilli episcopi, qui flammis injectus, illaesus evasit, ac stupore tanti miraculi a judice dimissus. Cum rursus verbum Dei alacriter praedicaret, ac plures efficacius ad fidem Christi converteret, judex poenitentia ductus capite 123.0300B| plecti eum jussit, atque optatum martyrii finem consummavit.
In civitate Martulana, sancti Brictii episcopi et confessoris, qui sub judice Martiano, os lapide contusus est et in equuleo crudelissime excruciatus, in Domini confessione perdurans, in carcerem trusus est. Nocte autem terraemotu gravi civitas concussa, inter alios plures, etiam Martianum occidit. Et Christi confessor ab angelo sancto, et a beato Petro apostolo visitatus, atque ad praedicandum Evangelium confortatus, magnas populorum credentium multitudines omnipotenti Deo lucrifaciens, quievit in pace. Cujus animam viderunt adstantes in specie columbae niveae coelo recipi.
Item apud Aegyptum, S. Serapionis episcopi et 123.0300C| confessoris.
B. VI IDUS JULII. (10 Julii. ) Romae, septem fratrum filiorum sanctae Felicitatis, id est Januarii, Felicis, Philippi, Sylvani, Alexandri, Vitalis et Martialis, sub praefecto Urbis Publio, tempore Antonini principis. Primum auditi, deinde per varios judices, ut variis suppliciis laniarentur, missi. E quibus Januarius post verbera virgarum et carcerem ad plumbatas occisus est. Felix et Philippus fustibus mactati, Sylvanus praecipitio interemptus est. Alexander, Vitalis et Martialis capitali sententia puniti.
Eodem die in Africa natalis SS. Januarii, Marini, Naboris et Felicis, decollatorum: quorum corpora 123.0300D| Mediolanum translata sunt.
Romae milliario decimo, natale Rufinae, Secundae, sororum, patre clarissimo genitarum Asterio, matre clarissima Aurelia, sub persecutione Valeriani et Gallieni, judicibus, Junio Donato praefecto, et Archesilao comite. Harum virginum sponsi Armentarius et Verinus a fide Christianitatis recesserunt. Pro qua re volentes beatae virgines declinare eorum persuasiones insanas, ad praediolum suum, quod in Tusciae partibus videbantur habere, basternae pergebant vehiculo. Quod audientes Armentarius et Verinus, comiti Archesilao suggesserunt qua de causa 123.0301A| Urbem tugerent. Tunc sceleratissimus Archesilaus cum militibus suis equestribus iter agens, sanctas Dei virgines in via Flaminia milliario decimo quarto comprehendens, atque revocans ad urbem Romam, Junio Donato praefecto obtulit. Qui jussit eas in custodias redigi a se invicem separatas, et in die tertia in secretarium duci. In quo Rufinam ingredi jubens, dixit ad eam: Cum sis nobilis nata, quid est quod ad ignobilitatem devoluta es, et cupis esse captiva in vinculis, magis quam libera cum marito gaudere? Rufina respondit: Captivitas ista temporalis aeternam captivitatem excludit; et vincula temporalia, perpetua vinculorum ligamenta dissolvunt. Praefectus dixit: Istas vanas fabulas et aniles abjice, et sacrifica diis immortabilibus, ut possis 123.0301B| tuo sponso cum gaudio perfrui, et usque ad senectutem cum gaudio deliciarum attingere. Rufina respondit: Duo sunt inutilia quae persuades, et unum dubium quod promittis. Nam dicis me debere idolis sacrificare ut in perpetuum peream? et post hoc maritum accipere ut gloriam virginitatis amittam. Post ista duo tam contraria promittis, quod usque ad senectutem cum gaudio deliciarum attingam, cum de te ipso incertus sis, an ad diem crastinum attingas. Praeses adduci jussit Secundam, ut Rufina soror ejus in conspectu ipsius flagellis caederetur. Quae cum vidisset sororem suam flagellis caedi, clamare coepit ad judicem: Quid est quod agis, sceleratissime, et regni coelorum invisor? quid est quod sororem meam glorificas et me exhonoras? Dicit ei 123.0301C| praefectus: Ut video, insanior sorore tua es. Secunda respondit: Nec soror mea insana est, nec ego insanio, sed ambae Christianae sumus, et justum est ut simul Christum Dominum confitemur. Et cum libere fidem veritatis faterentur, tunc jussit eas praefectus in tenebroso loco includi et fumum stercorum fieri. Cum hoc fuisset factum, fumus ille quasi thymiama exhalabat, et obscuritas illa quasi die medio vincebatur. Iterum jussae sunt inde tolli, et in suis balneis includi, atque in solio ardente et non temperato jactari. Ubi cum fuissent post duas horas ingressi qui earum corpora tollerent, inveniunt intus solium frigidum et vaporatum. Quod audiens praefectus, obstupuit, et jussit eas duci, et in medio Tiberis mitti, et uno saxo ligato in collo ambarum, 123.0301D| praecipitari. Cum quo post dimidiam fere horam mersae sunt: et quae nudae missae fuerant, in superiore parte fluminis siccis vestibus apparuerunt indutae, Christi gloriam decantantes. Quod cum fuisset judici nuntiatum, dixit Praefectus Archesilao comiti: Istae quas mihi tradidisti, aut magica arte nos superant, aut vere in eis sanctitas regnat. Unde sicut eas mihi tradidisti, ita eas ego tibi reddo, ut tuo arbitrio vel sententiam accipiant, vel evadant. Tunc Archesilaus jussit eas duci in silvam in via Cornelia, ab urbe Roma milliario decimo, in fundo qui vocatur Buxo, et illic eas capite percuti, et sic earum inhumata 123.0302A| corpora derelinquit. Sed Domini gratia non defuit in Christo credentibus nec defunctis. Nam Plautilla matrona, in cujus praedio hoc factum est, vidit eas in visu sedentes gemmatas in thalamo, et dicentes sibi: Plautilla, desine a flagitiis idolorum, et ab incredulitate impia cessa, et credens in Christum veni in rem tuam, et corpora nostra inveniens, ibi sepeli. Exsurgens autem Plautilla, pervenit ad locum, et inveniens sanctarum virginum corpora, adoravit, et credidit, et fabricavit sepulcrum virginum ad laudem Domini Jesu Christi.
C. V IDUS JULII. (11 Julii. ) Translatio S. Benedicti abbatis: postquam enim (sicut ipse vivens praedixerat) monasterium ejus a 123.0302B| gentibus est vastatum, Domino revelante, repertum est corpus, et in Gallias translatum, atque in territorio Aurelianensi, monasterio quod vocatur Floriacum, condigne sepultum; translatum est pariter etiam corpus beatae Scholasticae virginis sororis ejus, atque in partibus Cenomanensium, religiosorum devotione, conditum. Cujus animam idem vir Dei e corpore egressam, vidit in columbae specie coeli secreta penetrare: corpusque ejus secum in uno jussit poni sepulcro, ut quorum mens una semper in Deo fuerat, eorum quoque corpora nec sepultura separaret.
Eodem die in Armenia minore, civitate Nicopoli, natalis sanctorum martyrum Januarii et Pelagiae, qui, in equuleo, ungulis et testarum fragmentis diebus 123.0302C| quatuor cruciati, martyrium impleverunt.
Romae in Vaticano, S. Pii papae, qui sedit in episcopatu annos octodecim. Sub hujus tempore Hermes librum scripsit, qui appellatur Pastor, quia in habitu pastoris ei angelus apparuit.
D. IV IDUS JULII. (12 Julii. ) Apud Aquileiam, natalis sancti Hermagorae, primi ejusdem civitatis episcopi, discipuli beati Marci evangelistae (Act. XXI).
Apud Cyprum, natalis B. Nasonis [ al., Jasonis, vel Mnasonis], antiqui Christi discipuli.
Apud Caesaream, sancti Dii
Mediolani, translatio SS. martyrum Naboris et 123.0302D| Felicis.
Item eodem die, S. Cleti papae, qui Romae sedit annos duodecim. Hic ex praecepto B. Petri apostoli viginti quinque presbyteros in urbe Roma ordinavit: sepultusque est juxta corpus B. Petri.
E. III IDUS JULII. (13 Julii. ) Esdrae et Joel prophetarum.
Item natalis S. Sileae [ al., Silae] apostoli.
Apud Africam natalis sanctorum confessorum Eugenii Carthaginensis episcopi, fide et virtutibus ac miraculis gloriosi, et universi cleri ecclesiae 123.0303A| ejusdem. Qui caede inediaque macerati, fere quingenti, vel eo amplius (inter quos quamplurimi erant lectores infantuli), gaudentes in Domino, procul exsilio crudeli extrusi sunt. In quibus erant nobilissimi, archidiaconus nomine Salutaris, et Muritta secundus in officio ministrorum. Qui plurima pro confessione catholica perpessi supplicia, et tertio confessores effecti, gloriosae in Christo perseverantiae titulo illustrati sunt.
F. PRIDIE IDUS JULII. (14 Julii. ) Apud Pontum, natalis S. Phocae episcopi civitatis Sinopis, qui sub Trajano imperatore, praefecto Africano, carcerem, vincula, ferrum, ignem etiam pro Christo superavit. Cujus reliquiae in basilica 123.0303B| apostolorum in Gallia civitate Vienna habentur.
G. IDIBUS JULII. (15 Julii. ) Nisibi, natalis S. Jacobi episcopi, magnae virtutis viri, ita ut ad ejus preces saepe urbs discrimine liberata sit. Hic unus fuit ex numero confessorum sub persecutione Maximiani, et eorum qui in Nicaena synodo perversitatem Arii homousii oppositione damnaverunt: atque intra muros urbis suae ex praecepto imperatoris Constantini ad tutelam et munimentum sepultus, postea zelo Juliani apostatae extra urbem elatus et conditus. Sed mox eadem civitas, tanti patroni orbata reliquiis, Persarum ditioni succubuit.
123.0303C| Romae in Portu, Eutropii, Zosimae, et Bonosae sororum.
Apud Alexandriam, natalis SS. Philippi, Zenonis, Marsei, et decem infantum.
In Carthagine, Catulini diaconi, Januarii, Florenti, Juliae et Justae, qui sunt positi in basilica Fausti.
A. XVII KAL. AUGUSTI. (16 Jul. ) In Ostia, natalis sancti Hilarini, qui sub persecutione Juliani, cum nollet sacrificare, fustibus caesus, martyrium sumpsit.
Apud Antiochiam Syriae, natalis sancti Eustachii episcopi et confessoris, qui sub Constantio principe ob catholicam fidem in Trajanopolim civitatem Thraciae 123.0303D| pulsus exsilio ibidem requievit.
B. XVI KAL. AUGUSTI. (17 Jul. ) In Carthagine, natalis sanctorum martyrum Scillitanorum, id est Sperati, Narthali, Cythini, Bethurii, Felicis, Aquilini, Lethatii, Januariae, Generosae, Bessiae, Donatae et Secundae, sub Saturnino praefecto. Qui post primam Christi confessionem in carcerem missi, et in ligno confixi, mane gladio decollati sunt. Horum reliquiae cum ossibus beati Cypriani, et capite sancti Pantaleonis martyris, ex Africa in 123.0304A| Gallias translatae, venerantur Lugduni in basilica beatissimi Joannis Baptistae.
C. XV KAL. AUGUSTI. (18 Jul. ) Apud Carthaginem, natalis sanctae Guddenes virginis, quae Plutiano et Zeta [Plautiano et Geta] consulibus, jussu Rufini proconsulis, quater diversis temporibus equulei extensione vexata, et ungularum horrenda laceratione cruciata, carceris etiam squalore diutissime afflicta, novissime gladio caesa est.
Apud civitatem Metensium, S. Arnulphi episcopi, qui sanctitate et miraculorum gratia illustris, eremiticam vitam diligens, beato fine quievit.
I. XIV KAL. AUGUSTI. (19 Jul. ) 123.0304B| Natalis beati Epaphrae.
Item eodem die, S. Patris nostri Arsenii, de quo in Verbis seniorum refertur quia, propter redundationem lacrymarum tergendam, sudarium semper in sinu vel in manu habuerit.
Eodem die Hispali apud Hispaniam, natalis SS. Justae et Rufinae: quae a Diogeniano praeside comprehensae, equulei extensione et ungularum laniatione vexatae sunt, dein trusae sunt in carcerem, inedia et doloribus afflictae. Post haec jussit praeses ut quocunque iret, ipsae nudis pedibus sequerentur. Tandem Justa in carcere spiritum exhalavit. Corpus ejus in puteum projectum, et a Gabino episcopo levatum, in Hispalensi coemeterio conditum est. Rufini 123.0304C| cervix confracta, et corpus ejus igni traditum. Cujus reliquiae a fidelibus curatae sunt.
E. XIII KAL. AUGUSTI. (20 Jul. ) Natalis beati Joseph, qui cognominatus est Justus (Act. I): qui cum beato Matthia, ut numerum duodenum impleret ab apostolis statuitur. Sed Matthia locum Judae proditoris implente, beatus Joseph nihilominus praedicationis et sanctitatis officio inserviens, multamque pro Christi fide persecutionem a Judaeis sustinens, victoriosissimo fine in Judaea quievit. De quo refertur quod venenum biberit, et nihil ex hoc triste pertulerit, propter Domini fidem.
Apud Damascum, natalis sanctorum Sabini, 123.0304D| Maximini, Juliani, Macrobii, Cassii, Paulae, cum aliis decem.
F. XII KAL. AUGUSTI. (21 Jul. ) Danielis prophetae.
Romae, natale S. Paxedis virginis. Haec cum sorore sua Potentiana a sanctissimo patre Pudente, qui fuit edoctus in fide ab apostolo Paulo, in omni castitate et lege divina erudita, post transitum parentis, vigiliis et orationibus atque jejuniis assidue vacans, omne patrimonium suum simul cum praedicta, 123.0305A| beata sorore in sustentatione pauperum et Christi sanctorum erogavit. In titulo vero quem pater earum Pudens, nomine beati Pastoris dedicavit, una cum concilio B. Pii sedis apostolicae episcopi, fontem baptismi construere soror et ipsa studens, ut familia earum die sancto Paschae baptizaretur. Quos ad nonaginta sex numero manumissos, beatus Pius aquis salutaribus abluit. Inde post innumera pietatis opera, post multorum martyrum sepulturas (inter quos beatum Symmetrium presbyterum cum aliis viginti duobus apud Titulum supradictum manibus suis sepelivit), qui per martyrii palmam ad regna coelorum transierant: eadem beatissima virgo migravit ad Dominum, coronam justitiae receptura, XII Kalend. Augusti. Sepulta in 123.0305B| coemeterio Priscillae, via Salaria, juxta sororem suam atque sanctum patrem Pudentem posita.
Eodem die in Galliis, civitate Massilia, natalis S. Victoris. Qui persecutione Diocletiani et Maximiani, cum esset miles, et nec militare, nec idolis sacrificare vellet, primum a tribuno suo Asterio in carcerem trusus, sed omni nocte ad consolandos et visitandos infirmos ab angelo eductus est. Deinde jussu Eutychii praefecti, retortis brachiis, loris subtilibus ligatus, et pedibus fune constrictus, per mediam tractus est civitatem. Post haec fustibus crudelissime caesus, ac suspensus et taureis cruciatus, cum exhibuissent aram in qua sacrificaret, et eam nec respicere sustinens, de manu sacerdotis calce excussisset, pedem ei praeses jussit incidi. Ad ultimum 123.0305C| in confessione persistens, missus est in molam pistoriam, in qua sparsum granum vertigine animalis macerari solet: atque ita contritus, martyrium consummavit. Passi sunt cum eo tres milites, Alexander, Felicianus, et Longinus. Qui dum eum nocturno silentio in carcere custodirent, visitantibus illum angelis sanctis, tanto claritatis fulgore obstupefacti, atque ad ejus genua provoluti, credentes in Christum nocte eadem in mari baptizati sunt; et sequenti die, ante consummationem B. martyris, gladio jugulati. Puer quoque Deutherius, qui dum ad sepulcrum ejus oraret, emisit et spiritum.
G. XI KAL. AUGUSTI. (22 Jul. ) Natalis S. Mariae Magdalenae.
123.0305D| Et beatae Syntyches, quae Philippis dormit sepulta: de qua beatus apostolus Paulus scribit Philippensibus: Evodiam rogo, et Syntychen deprecor idipsum sapere in Domino (Phil. IV).
Ancyra Galatiae, natalis sancti Platonis martyris: cujus gesta habentur.
A. X KAL. AUGUSTI. (23 Jul. ) Apud Ravennam, natale sancti Apollinaris episcopi. Hic Romae ordinatus a beato Petro apostolo, Ravennam directus est. Ubi cum pervenisset, non longe ab urbe Ravenna mansit apud quemdam militem 123.0306A| Irenaeum nomine, cujus filius erat caecus. Quem ad se perductum facto signo crucis illuminavit, at que parentes illius postmodum baptizavit. Matronam vero cujusdam tribuni militum nomine Theclam, quae plurimis annis gravissima tenebatur infirmitate, cum in nomine Domini nostri Jesu Christi, manum apprehendens ejus, de lecto sanatam erexisset, tribunum cum uxore eadem, et filios ac familiam ipsorum in Christum credentes baptizavit. In cujus domo postmodum intra urbem Ravennam missas et baptismata agebat cum discipulis suis per duodecim annos. Ordinavit autem duos presbyteros, Adheretum et Calocerum: Martianum vero nobilissimum virum, et Leucadium philosophum diaconos, et sex clericos statuit, cum quibus die nocteque psalmos 123.0306B| canebat. Nuntiatumque est duci Saturnino. Qui producens eum, statuit ante pontifices capitolii Ravennatis: a quibus nimia caede mactatus, ejectusque ad mare, semivivus relinquitur. Quem discipuli ejus colligentes, adhibuerunt ei curam. Post menses sex Bonifacium nobilissimum virum, qui obmutuerat, sanaturus ad domum ejus veniens, puellam immundum spiritum habentem, deinde Bonifacium, soluto vinculo linguae ejus, sanavit. Ubi quingenti homines Christo crediderunt. Non post multos dies a paganis tentus, et diutissime fustibus caesus est, ac nudis pedibus super prunas impositus, et inde ab urbe pulsus. Sed non longe a muro habebant Christiani tugurium, ubi missas faciebat, in mari vero baptizabat: ibique timentes Deum de facultatibus 123.0306C| suis ministrabant ei. Post plurimos annos etiam ad Aemiliam perrexit verbum Domini praedicare, faciens multas virtutes in nomine Domini nostri Jesu Christi. Tempore quo reversus est, Rufi Patricii filiam a morte corporis suscitavit, quam Christo virginem firmavit, matre cum familia promiscui sexus trecentis quatuor baptizatis. Perventum est autem ad Caesarem de beato viro, et quod domus Rufi Patricii obediret Christo. Et mittens Rufo successorem, scripsit Vicario praefecto praetorii Massalino, ut aut diis inclinaret Apollinarem, aut longe in exsilium traderetur. Quem accersitum Vicarius, post interrogationem exutum veste virgis caedi fecit, et aqua bulliente plagas ejus infundi, et equuleo suspensum torqueri, ac saxo os ejus contundi, et 123.0306D| cum gravissimo ferri pondere oneratum includi in carcere horrifico, atque in ligno extendi: ubi ab hominibus quidem negligitur, sed ab angelo publice pascitur. Quarto die judex de carcere productum, catenatum, in navi positum, in exsilium direxit. Tres autem viri eum de clero secuti sunt, qui et ministrabant ei. Mortuis vero omnibus tempestate maris et naufragio, ipse cum clericis et duobus militibus evasit, quos Christo illico consecravit lotos aqua salutari. Et transitum faciens post Corinthum per Mysiam, leprosum cute mundatum in Christo lavit. Deinde ad ripam Danubii perveniens, multos fide sibi sociavit. Et quaerentibus eum incredulis 123.0307A| occidere, in partes Thraciae deseendit. Et cum ibi dies aliquot fecisset, et in templo Serapis praesentia ipsius obticuisset daemon, tandem rogatus spiritus responsum dedit: Quia discipulus Petri apostoli Jesu Christi huc venit, et ligavit me, hic nisi fuerit ab his locis expulsus, vobis dare responsa non possum. Inquisitus inventus est beatus Apollinaris, et discussus diutissime fustibus caeditur, et usque ad mare perductus a rectore provinciae, navi currenti ad Italiam cum suis hominibus superimponitur. Itaque post tertium annum Ravennam ingreditur: deinde post dies aliquot subita seditione orta in civitate irruentibus paganis, ligatus ad forum perducitur: ibi caesus ac vnlneratus est. Exinde pontifices capitolii egerunt, ut ad templum Apollinis 123.0307B| duceretur. Quo cum pervenisset, data oratione simulacrum solutum, et templum destructum est. Pagani hoc videntes, clamabant: Senex impius interficiatur. Et tradiderunt eum judici, cui nomen erat Taurus, qui habebat filium naturaliter caecum natum, quem in nomine Christi sanctus Apollinaris illuminavit, multis stupefactis, et conversis ad Dominum. Mansit autem in praedio Tauri praesidis annis quatuor. Erat enim ab urbe milliario sexto, ubi concurrebant Christiani, et docebantur ab eo. Et quacunque infirmitate quis detinebatur, ad eum perductus sanabatur. Igitur invidiosa relatio pontificum capitolii cucurrit ad Caesarem adversus beatum Apollinarem. Qui mox edixit, ut si diis quis temerario ore injuriam inferret, aut satisfaciat, aut 123.0307C| urbe privetur. Quae jussio mox percurrit ad Demosthenem patricium. Qui, exquisitione missa, sanctum Apollinarem sibi exhiberi jubet: quem auditum tradidit in custodia cuidam centurioni occulte Christiano cogitans quibus cruciatibus eum perderet. Qui media nocte laxavit eum, ut fugeret. Cumque fuisset paganis cognitum, sequentes eum, non longe a porta apprehenderunt; et tandiu caesus est, quousque aestimaretur mortuus. Exinde collectus est a discipulis, et perductus est in vicum, ubi leprosi morabantur, et septem dies supervixit, admonens semper Ecclesiam, ne a fide Christi descenderet. Ita martyr gloriosissimus Apollinaris in laude Christi defunctus, sepultus est foris murum, et clausum in arca saxea sub terra corpus ejus missum 123.0307D| est. Hic ab Anthiochia secutus apostolum Petrum, et ab urbe Roma ab eodem apostolo missus Ravennam, rexit Ecclesiam annis viginti octo, mense uno, diebus quatuor. Passus ultimum martyrium sub Vespasiano Caesare, et Demosthene patricio, X Kalendas Augusti.
B. IX KAL. AUGUSTI. (24 Jul. ) Eodem die apud Italiam in Tyro, quae est circa lacum Vulsinum, natale sanctae Christinae virginis: quae in Christum credens, deos aureos Urbani patris sui praefecti contrivit, et pauperibus distribuit. 123.0308A| Ob hoc, jubente patre, alapis afflicta, verberibus dilaniata, ferro onusta, in carcerem conjecta est. Post hoc cum diutissime et crudelissime dilaniaretur, de carnibus suis patri in faciem projecit. Cumque alligata rotae, igni supposito, et fuso desuper oleo torreretur, erumpens flamma mille gentilium interfecit. Iterum carceri tradita, angelo visitante, sanata est et refecta. Deinde cum magno saxi pondere in mare, id est in lacum Vulsinum jactata, angelico praesidio liberata est. Quam successor patris ejus Dion multis iterum suppliciis afflixit. Sed, orante illa, simulacrum Apollinis, quod adorare jubebatur, in favillam subito redactum est. Quo miraculo tria millia hominum ad fidem Christi conversa sunt. Novissime successor praedicti Julianus, post fornacem candentem, 123.0308B| ubi quinque diebus illaesa permansit, post serpentes a venefico immissos, sed Christi fide superatos, post abscisionem linguae, sagittis eam configi praecepit. Sicque martyrii cursum consummavit, anno aetatis suae undecimo.
Romae, via Tiburtina, milliario decimo nono, natalis sancti Vincentii.
Apud Emeritam Hispaniae civitatem, natalis sancti Victoris militaris, qui cum duobus fratribus Stercatio et Antinogeno diversis examinatus suppliciis martyrium consummavit.
Eodem die, natalis sanctarum virginum Nicetae et Aquilae: quae ad praedicationem sancti Christophori martyris, ad Christum conversae, martyrii palmam capitis abscisione sumpserunt.
123.0308C| Et apud Amiterninam civitatem, militum octoginta trium.
C. VIII KAL. AUGUSTI. (25 Jul. ) Natalis B. Jacobi Zebedaei apostoli
Eodem die in Lycia, civitate Samo, sancti Christophori, qui virgis ferreis attritus, et a flammis aestuantis incendii Christi virtute salvatus, ad ultimum sagittarum ictibus confossus, martyrium capitis obtruncatione complevit.
In Hispaniis, civitate Barcinona, S. Cucufatis martyris, qui ex civitate Sillitana oriundus fuit, et Barcinonae sub Galerio proconsule, et Maximiano, et Rufino passus. Primo gravissime tortus et caesus, 123.0308D| deinde catenis astrictus in craticula superextensus, aceto et sinapi perfusus assari jussus est. Cum vero ab igne et flammarum globis illaesus apparuisset, ex praecepto impii judicis extra civitem ductus, in ignem copiosum iterum projectus est. Quo divino nutu exstincto, iterum ferro vinctus in custodiam retrusus est, ubi divino splendore consolatur. Iterum cardis ferreis et taureis crudelissime caesus, in ultimo, dictata sententia, Cucufatem rebellem principum, et diis sacrificare nolentem, gladio feriri jubet; octavo milliario a Barcinona perductus ferroque animadversus martyrium consummavit. Cujus corpus a Christianis cum reverentia sepelitur. Unde postmodum translatum, 123.0309A| non longe a Parisiorum civitate, in ecclesia beatorum martyrum Dionysii, Rustici, et Eleutherii, cum honore tumulatum est.
Eodem die Parisiis, depositio sancti Germani episcopi.
Metis, natalis S. Glodesindis virginis.
D. VII KAL. AUGUSTI. (26 Jul. ) Romae in Portu, natale sancti Hyacinthi, sub consulari Leontio, Luxurio primo civitatis Tarracinae tradente. Qui, missus in ignem, nullo modo laedi potuit: inde praecipitatus in validissimum torrentem, incolumis ejectus est ad littus. Nuntiatur hoc consulari Leontio, et misit spiculatorem cum militibus, ut eum comprehensum gladio ferirent. 123.0309B| Tunc quaedam matrona religiosa, nomine Julia, veniens nocte cum servis suis, collegit corpus ejus et cum honore sepelivit in praedio suo juxta urbem Romam, VII Kal. Augusti.
E. VI KAL. AUGUSTI. (27 Jul. ) Apud Nicomediam, natalis sancti Hermolai presbyteri, cujus doctrina beati Pantaleon ad fidem conversus est. Qui tentus a Maximiano, capitali sententia ob confessionem Christi punitus est.
Eodem die, in Sicilia, sancti Simeonis monachi.
F. V KAL. AUGUSTI. (28 Jul. ) Nicomediae, passio sancti Pantaleonis. Qui cum jubente Maximiano artem disceret medicinae, a presbytero 123.0309C| Hermolao ad fidem Christi conversus, multa miracula fecit, patremque suum senatorem Eustorgium Christi fidei subjugavit. Ob quam causam tentus ab eodem Maximiano, equulei poena et lampadarum exustione cruciatus (sed inter haec Domino sibi apparente refrigeratus), tandem ictu gladii martyrium consummavit.
Eodem die, Lugduni, sancti Peregrini presbyteri, cujus beatitudinem miraculorum gloria testatur.
G. IV KAL. AUGUSTI. (29 Jul. ) Romae, via Aurelia, beati + Felicis pontificis sub Constantio filio Contantini. Idem Constantius Augustus, consilium haereticorum, ac Valentis et 123.0309D| Ursacii Arianorum approbans, quia et ipse Arianus erat, ab Eusebio Nicomediensi rebaptizatus, ejecit sanctum felicem Urbis episcopum de sede episcopatus sui. Et facta est persecutio magna in clero, ita ut presbyteri et clerici plures necarentur et martyrio coronarentur. Depositus sanctus ac beatissimus papa Felix, habitavit in praediolo suo, quod est via Portuensi. Et agentibus postmodum haereticis, exinde levatus, ductus est ad civitatem, et capite truncato, martyrio coronatur IV Idus Novembris. Exinde raptum corpus ejus a presbyteris et clericis, et sepultum 123.0310A| in basilica quam ipse construxit via Aurelia, quintodecimo Kalendas Decembris, in milliario secundo. Cujus natalis celebratur quarto Kalendas Augusti. Sedit autem in episcopatu anno uno, mensibus tribus, diebus duobus.
Item eodem die, natale sanctorum martyrum Simplicii, Faustini et Beatricis, temporibus Diocletiani et Maximiani: qui post multa ac diversa supplicia jussi sunt capitalem subire sententiam; et ligato saxo in collo eorum, jactari per pontem, qui vocatur Lapideus, in Tiberinis theumatibus. Quorum corpora Dei nutu inventa sunt a beata sorore eorum Beatrice, et a beatis presbyteris Crispo et Joanne: et sepulta sunt in loco qui appellatur Sextum Philippi, via Portuensi, quarto Kalendas Augusti. Beatrix 123.0310B| autem soror Martyrum cum moraretur apud venerabilem Lucinam, factum est, ut quidam vicinus possessor Lucretius ambiret possessiunculam ejus. Pro hoc itaque fecit teneri sanctam Beatricem, et duci ad sacrificandum. Tunc beata Beatrix, exclamavit: Christiana sum, non sacrifico daemoniis. Ducta est itaque, et carcerali custodiae mancipata. Cumque in Dei nomine libere ageret, fecit eam ambitiosus Lucretius praefocari noctu. Quam venerabilis Lucina juxta sanctos martyres germanos ejus sepelivit, quarto Kalendas Augusti. Post hoc ingressus praedium sanctorum Lucretius, dum ibi epularetur, quaedam mulier infantulum lactabat. Qui infantulus coram omnibus in convivio vocem emisit: Audi, Lucreti; occidisti, et invasisti, ecce datus es 123.0310C| in possessionem inimici: ad hanc vocem invasus est a maligno spiritu ibi in convivio, et per tres horas vexatus, emisit spiritum.
Eodem die, depositio sancti Lupi episcopi de Trecas. Qui cum Germano venit Britanniam et quinquaginta duobus annis sacerdotio functus est. Qui tempore Regis Attilae, Galliam vastabat (sicut in ejus hymno canitur, Dum bella, cuncta perderent ), orando Trecas munivit.
A. III KAL. AUGUSTI. (30 Jul. ) Romae, natale Abdon et Sennes subregulorum, sub Decio imperatore: quos Decius in Cordula civitate Persarum sibi praesentari jussit. Quibus et 123.0310D| dixit: Sic stulti facti estis, ut non recordemini quia, non colentes deos, traditi estis in manus Romanorum et nostras? Cui beatus Abdon: Magis nos victores facti sumus, Deo favente, et Domino Jesu Christo, qui regnat in aeternum. Jubente igitur Decio, vincti catenis reclusi sunt in arcta custodia. Tunc dixit Abdon ad Sennem: Ecce gloria quam semper speravimus. Post menses quatuor veniens Decius Romam, et adducens secum beatos Abdon et Sennem catenis vinctos, jussit omnem senatum convocari, et fecit conventum in Tellude cum Valeriano praefecto V Kalendas 123.0311A| Augusti, et jussit sibi praesentari Abdon et Sennem maceratos diversis poenis. Et dixit ad senatum: Dii deaeque tradiderunt hostes ferocissimos in manus nostras. Ecce inimici Reipublicae et Romani imperii. Et introducti sunt ornati auro et lapide pretioso, vincti catenis: omnisque senatus mirari coepit in aspectibus eorum. Et cum constanter Christum in conspectu eorum faterentur, Decius iratus jussit Valariano praefecto, ut si non adorarent deum Solem, ferarum morsibus interirent. Qui denudavit eos, et duxit ante simulacrum Solis juxta amphitheatrum, ut sacrificarent. Verum illi contemnentes, exspuerunt in simulacrum Solis. Tunc Valerianus jussit ut plumbatis caederentur. Deinde introducti in amphitheatrum, et dimissi sunt eis leones duo, et 123.0311B| ursi quatuor, qui rugientes venerunt ad pedes sanctorum, et nullatenus recedentes custodiebant eos. Valerianus vero, plenus furore, jussit gladiatores introire, et beatos subregulos interficere, et ligare pedes eorum, et ante simulacrum Solis jactare: ubi jacuerunt corpora sanctorum tribus diebus. Post triduum venit quidam Quirinus Christianus subdiaconus, qui manebat juxta amphitheatrum, et collegit noctu corpora, et recondidit in area plumbea in domo sua tertio Kalendas Augusti, ubi latuerunt usque ad tempora Constantini. Tunc se reserantes beati Martyres, levati sunt, et translati in coemeterio Pontiani.
Eodem die apud Africam, civitate: Tuburbo Lucernariae, natale sanctarum virginum Maximae, Donatillae 123.0311C| et Secundae: quae persecutione Gallieni sub Anolino judice passae sunt. Qui interrogatione facta distulit audientiam, et beatas virgines et sorores, Maximam et Donatillam, ad civitatem Tuburbitanam perduci jussit, quibus nec panem nec aquam subministrari praecepit, sed aceto et felle potari. Videns autem beatissimarum fiduciam, exarsit in iram, et jussit ut urgerentur ambulare. Erat quaedam puella in superioribus domus suae constituta, annorum duodecim, nomine Secunda: cui dum multae nuptiarum conditiones offeruntur, omnes contempsit, et unum Deum dilexit. Haec accensa spiritu Dei, cum videret commartyres suas Maximam et Donatillam transeuntes (fuit enim in superioribus domus ejus moenianum, 123.0311D| abi stabat) et sanctarum virginum puchritudinem fidei oculis consideraret, cogitavit et decrevit ad similem gratiam pervenire. Et ne aliquis prohiberet honeste descendere, ut impedimenta vitaret, nec opes, nec nationem suam contemplata est, nec patrem carnalem curavit: sed, relictis omnibus, unum auctorem castitatis Deum quaesivit, quem in aeternum possedit, 123.0312A| et tenuit. Cum ergo egrederentur beatae martyres et procederent, Secunda festina clamabat post eas: Nolite me dimittere, veniam vobiscum. Et simul cum illis civitatem Tuburbitanam ingressa est. Alia die hora tertia Anolinus proconsul pro tribunali consedit, et Maximam et Donatillam sibi praesentari praecepit, et ad tormenta elidi. Et cum caederentur, jussit calcem super plagas earum spargi, et fricari, deinde in equuleo extendi et torqueri, et stativam ab bibendum offerri: deinde in craticulam et ad carbones igneos sterni, et prunas ardentes super capita earum adjici: postmodum in theatro ad delubrum deponi, et ab omnibus conculcari. Tunc ex officio dictum est, esse cum eis puellam aliam, nomine Secundam: quam suo judicio Anolinus proconsul applicari 123.0312B| jussit. Cumque adesset, ait: Christiana es, an pagana? Secunda dixit: Christiana sum. Statim Anolinus ipsam cum Maxima et Donatilla ad bestias damnavit, et eas ferro vinctas ad spectaculum populi adduci praecepit. Quae cum inducerentur, in media arena osculatae sunt se invicem ut martyrium pace complerent. Ursus autem ferocissimus ac saevissimus illico eis laxatus, in mansuetudinem versus, earum vestigia linxit potius quam momordit. Iratus Anolinus, quia se furente bestias mites vidit, locutus cum concilio, sententiam ex tabella recitavit. Maximam, Donatillam et Secundam, in superstitione sua perdurantes, quae diversas poenas pertulerunt, et bestiis objectae sunt, et diis nostris sacrificare noluerunt, gladio animadverti placet. Maxima, Donatilla 123.0312C| et Secunda dixerunt: Deo gratias. Et consummatae sunt tertio Kalendas Augusti.
B. PRIDIE KAL. AUGUSTI. (31 Julii. ) Caesareae passio sancti Fabii martyris. Qui cum ferre vexilla praesidalia recusaret, primum diebus aliquot in carcerem trusus est, deinde productus sistitur ante tribunal. Interrogatus semel et iterum, in Christi confessione perdurat: et mox a furibundo judice capitali sententia condemnatur. Post haec inhumatum corpus custodiri jubetur: quod post triduum reticulo insutum, in maris profunda, seorsum caput, seorsum cadaver immergitur. Sed Domini virtute rescisso reticulo, membra capiti revocantur, 123.0312D| et scapulis cervix cum indiciis passionis adjungitur. Atque ita suae integritati redditum corpus unda blandiore ad [ Al. Cartemianum, vulgo Carternitanum]. Cartenarium litus evectum, condigno cultu a fidelibus tumulatum est.
Antisiodori, sancti Germani, episcopi et confessoris.
LITANIAE INDICENDAE. MENSIS AUGUSTUS HABET DIES XXXI; LUNA VERO, XXIX. 123.0313| C. KAL. AUGUSTI (1 Aug. ) 123.0313A| Romae, ad sanctum Petrum ad Vincula.
Antiochiae, natalis sanctorum Machabaeorum.
Apud Italiam, civitate Vercellis, beati Eusebii episcopi et confessoris, qui ob confessionem fidei a Constantio principe Scythopolim, et inde Cappadociam relegatus, sub Juliano imperatore ad ecclesiam suam reversus est. Novissime persequentibus Arianis martyrium passus.
Apud Arabiam, civitate Philadelphia, SS. martyrum Cyrilli, Aquilae, Petri, Domianiti, Rufi, Menandri, una die coronatorum.
In Hispaniis, civitate Gerunda, natalis sancti Felicis martyris, qui de Scillitana civitate oriundus, cum 123.0313B| persecutiones in Hispaniis adversus Christianos agi coepissent, ascensa mercatorum navi, amore martyrii ocius accurrit. Et cum aliquandiu apud Barcinonam, Empurias, et Gerundam, verbum Dei praedicans plurimos in fide confortasset, et fama ejus longe lateque crebresceret, jubente Daciano, repente a Rufino officiali tentus est. Cumque nomen Christi confidentissime fateretur, primo fustibus caesus, et in ima carceris trusus, deinde manibus pedibusque ligatis, negato cibo et potu, in loco squalido projectus, post hoc etiam catenis gravioribus vinctus, per totas plateas ab indomitis mulis tractus, et pene in frusta discerptus est. Deinde missus in carcerem, nocteque ab angelo visitatus atque sanatus, facto die ad certamina revocatus est. Tunc ungulis excoriatus, capite 123.0313C| inverso ab hora tertia usque ad vesperam suspensus, nullum penitus sensit dolorem. Deinde in carcerem Rufinus eum trudi praecepit, ubi per totam noctem splendor copiosus effulsit. Sed et voces angelorum psallentium auditae sunt. Quod cum nuntiatum fuisset Rufino a custodibus, jussit eum, manibus post tergum ligatis, in maris profundum mergi. Ibi continuo vincula ejus dirupta sunt, et angelis sibi manum tenentibus, super undas deambulans ad littus pervenit. Tunc Rufinus jussit iterum cutem ejus ungulis detrahi, ac deinde usque ad ossa laniari, et tam diu vulnera vulneribus instaurari, usque dum invictum Christo spiritum reddidit. Corpus ejus Gerundae in monumento, quod ipse sibi praeparaverat, conditum est, Nonis Augusti.
D. IV NONAS AUGUSTI. (2 Aug. ) 123.0313D| Romae, in coemeterio Callisti natale sancti Stephani 123.0314A| papae et martyris, sub Valeriano et Gallieno imperatoribus. Qui cum persecutio saeva grassaretur, beatus Stephanus, congregato universo clero suo, hortabatur eos ut pro Christo coronam martyrii alacriter susciperent; ordinaverat autem tres presbyteros, et septem diaconos, et clericos sexdecim, cum quibus de regno Dei assidue docebat. Divina autem gratia procurante, occurrebant multi ex gentilibus et honesti viri, ut baptizarentur ab eo. Inter quos Nemesius tribunus cum omni domo sua, filiaque ipsius nomine Lucilla, quae caeca per beatum Stephanum illuminata fuerat, et Olympius alter tribunus cum uxore sua Exuperia, et filio Theodulo, et quotquot crediderunt in domo Olympii, qui postea gloriosa confessione martyrium meruerunt. Celebrabat 123.0314B| autem missas atque concilia per cryptas martyrum. Factum est autem, ut Valerianus et Gallienus persecutores nominis Christi, summo requirerent studio beatum Stephanum, ut eum et clericos ejus diversis afficerent poenis. Miserunt itaque multitudinem militum, et tenuerunt eum cum multitudine clericorum presbyterorum, et diaconorum. Qui veniens ad tribunal Valeriani, solus introivit. Cui Valerianus: Tu es Stephanus, qui rempublicam conaris evertere, et persuasionibus atque hortationibus malis populum a deorum recedere suades cultura? Beatus Stephanus dixit: Ego quidem non everto rempublicam, sed hortor ut, derelictis daemoniis quae adorantur in idolis, ad Deum vivum et verum redeant creatorem coeli et terrae, et cognoscant Christum Jesum Filium Dei 123.0314C| Deum esse, qui cum Patre et Spiritu sancto solus est sempiternus, ut non pereant cum diabolo in interitum sempiternum. Tunc Valerianus jussit eum duci ad templum Martis, et ibidem dictata sententia capite truncari, si non acquiesceret adorare nefandi Martis simulacrum. Perductus beatus Stephanus a militibus foras muros Appiae portae ad templum, levatis oculis ad coelum, dixit: Domine Deus pater Domini mei Jesu Christi, qui turrim confusionis Babyloniae destruxisti, destrue nunc et hunc locum, ubi diabolica superstitione per idolorum culturam animae pereunt populorum. Et statim facto fragore tonitrui cum terroribus coruscationum, corruit maxima pars templi, et milites pavefacti fugerunt. Beatus vero 123.0314D| Stephanus perrexit cum omnibus Christianis ad coemeterium sanctae Lucinae, et multis eos consolatos sermonibus, obtulit pro eis sacrificium Deo omnipotenti. Quae gesta audiens Valerianus, misit 123.0315A| plurimos militum, qui beatum Stephanum punirent. Qui venientes invenerunt sacrificium Deo offerentem. Quem intrepidum et constantem ante altaris solemnia, et coepta perficientem, in eodem loco in sua decollaverunt sede sub die IV Nonarum Augustarum. Cujus corpus Christiani populi sepelierunt in eadem crypta cum ipsa sede, ubi astans sanguis ejus effusus est in loco, qui appellatur hodie coemeterium Callisti. Sedit autem in episcopatu annos septem, menses quinque, dies duos.
Eodem die, natale S. Theodotae cum tribus filiis suis in provincia Bithyniae urbe Nicaea, tempore Diocletiani, sub consulari Nicetio et comite Leocadio. Qui hanc per multos dies blandimentis et terroribus cogere voluit ut ejus conjugio necteretur. Sed 123.0315B| cum sancta femina nullo modo consentiret, ferro vinctam cum filiis consulari Bithyniae Nicetio destinavit. At ille filium ejus primogenitum Evodium, Christum fiducialiter confitentem, in conspectu matris fecit fustibus caedi. Cui mater pia clamabat: Noli, fili, timere ista verbera; per ipsa enim ad aeterna Christi gaudia pertinges. Tunc consularis Nicetius jussit cuidam Hirtaco, ut apprehendens beatam Theodoten, prius illi illuderet; et postmodum inter publicas meretrices constitueret. Quam ille volens tenere, de naribus ejus coepit sanguis vehementer effluere. Qui clamans dixit Nicetio: Stat juxta eam juvenis pulcher, auratis vestibus indutus, ex cujus manu pugnum accepi in naribus. Consularis ergo Nicetius jussit ignem copiosum accendi, et 123.0315C| beatam Theodoten cum tribus filiis suis immitti. Quae gratias referens Deo, dicebat: Benedictum nomen pietatis tuae, Domine, qui me nec in isto saeculo a filiis meis separasti, nec in tui nominis confessione disjungi passus es, nec in martyrio dividi permisisti. Consummata est igitur cum tribus filiis suis sancta Theodota, sub die quarto Nonarum Augustarum.
E. III NONAS AUGUSTI. (3 Aug. ) Hierosolymis, inventio corporis beatissimi Stephani protomartyris, et sanctorum Gamalielis, Nicodemi, et Abibon, sicut revelatum est a Domino beato presbytero Luciano, septimo Honorii principis anno. Nam dum queisceret in basilica baptisterii 123.0315D| in stratu suo, die sexta feria illucescente, circa horam tertiam noctis, dum adhuc pervigilaret, tanquam in excessu mentis effectus, vidit virum senem, statura procerum, vultu decorum, prolixa barba, in vestitu candido, amictum pallio, in cujus summitatibus erant tanquam aureae cruces contextae; calceatum caligis, in superficie deauratis, et manu tenebat virgam auream, de qua tangens eum, dixit se esse Gamalielem, qui nutrivit apostolum Paulum, et inter alia dixit ei: Summa cum diligentia nostros patefacito tumulos, quia indecenter despecto loco reconditi sumus. Et cum interrogasset, qui essent cum eo: Unus est, inquit, domnus Stephanus, a Judaeis 123.0316A| pro fide Christi Hierosolymis lapidibus oppressus torrentis; jussuque sacerdotum relictus extra portam, via quae mittit Cedar, bestiis ac avibus devorandus. Sed hoc omnino prohibuit ille cui illaesam idem martyr fidem servavit. Quo facto, rarescente Judaeorum perfidia, convocans ascivi mihi religiosorum virorum turbam, conventumque fidelium, ac blandiens, suadensque, affatus sum ita: Obsecro vos, fratres charissimi, ut neminem revereamini, colligentes sanctum pignus B. Stephani, deferte villulae nostrae, quam nomine suo nominaverat Caphargamala, quae vigesimo secundo lapide ab urbe Hierosolyma distat, et more solito, solemni cum funere sepelite. Quod et factum est. Ille vero qui hujus locello jacet contiguus, ipse est 123.0316B| Nicodemus nepos meus, qui ut renasceretur ex aqua et Spiritu sancto a Salvatore audivit; qui a Petro mox et Joanne est baptizatus. Pro quo postmodum indignati principes sacerdotum, subtracto ei principatus honore, conabantur eum tradere morti. Sed nostri gratia nostraeque propinquitatis jure repressi, non fecerunt. Verumtamen expulsum foras urbem diripuerunt omnem supellectilem ejus, multisque afficientes plagis semivivum reliquerunt. Ego nimirum et hunc collegi, et curam ei adhiberi praecepi. Qui paululum fuit instanti superstes vita, ad optatam et ipse quietem migravit; quem exhibitis funeris exsequiis, ad protomartyris pedes jussi tradere sepulturae. Ille autem tertius, qui mecum quiescendi possidet locum, ipse est Abibas filius 123.0316C| meus, qui mecum Christo Jesu, vigesimum agens annum aetatis suae, una credidit, et a praefatis apostolis aeterni fontis unda perfusus. Is, dum esset legis doctrina plene eruditus, templo Dei cum Paulo sedulo vacans, divina meditando praecepta, ab illo vitio, cui se genus maxime subdere solet humanum, protectione tuente superna, exstitit liber, et in hoc castitatis proposito pausavit in pace; cum quibus et ego jaceo. Conjux quoque mea Ethna, et Selemias primogenitus noster, nolentes credere Christo, sed religionis unitati et fidei derogantes, in possessione Capharselemia sunt tumulati. Verumtamen, quo nos repositi sumus cum fodere coeperis, inanes eorum reperies tumulos, quia nobiscum non fuerunt digni tumulari. Cumque venerabilis presbyter praedictum 123.0316D| virum sciscitaretur: Ubi vos, inquiens, inveniemus, Domine? ait ille: In agello nostro, qui Syriace Delamgabrica, necnon Debatthalia vocatur, id est virorum Dei seu beatorum possessio. Quae visio consimilis ei iterum iterumque apparuit. Surgens autem venerabilis presbyter, perrexit in civitatem ad antistitem Joannem, de quo per visionem monitus fuerat. Cumque illi, cleroque ejus particulatim visionis seriem retulisset, ille lacrymis prae gaudio fusis, benedixit Dominum; reque veraciter ut erat per omnia comperta, beatus episcopus sub omni celeritate ad fratres et coepiscopos vicinarum urbium misit. Qui cum occurrissent, et locum praesignatum fodere 123.0317A| coepissent, terrae motu statim facto, immensi odoris suavitas tanta exinde respersa est, quantam nullorum aetas hominum tunc temporis meminerat se sensisse; ita ut putarent se praesentes in amoenitate paradisi sitos. Et in ipsa hora de suavitatis odore septuaginta tres animae sunt curatae a diversis infirmitatibus. Aderant tunc temporis testes miraculorum, cum beato Joanne, Eustominus Sebastenus, et Eleutherius Jericontinus pontifices, cum clericorum sanctissimo comitatu. Qui osculantes beati Stephani pignus, locumque claudentes, cum gaudio ad propria sunt reversi. Post paucos autem dies corpus protomartyris Stephani in Sion ad sanctam ecclesiam, ubi archidiaconus fuerat ordinatus, VII Kalend. Januarii cum psalmis et hymnis detulerunt. Tunc temporis 123.0317B| cum prolixae siccitatis esset immensitas, sufficiens supernae pietatis pluvia descendit, quae sitientem largius terram madefaciens irrigavit. Quod meritis beati martyris Stephani nullus ambigit periclitanti populo concessum fuisse. Hanc revelationem Lucianus presbyter Graeco sermone ad omnium ecclesiarum personam descripsit, quam Avitus presbyter, homo Hispanus, in Latinum vertit, et per Orosium presbyterum Occidentalibus dedit; qui etiam simul reliquias beati Stephani primus Occidenti detulit, ubi ad memorias S. martyris innumera miracula facta sunt. De quibus plurima beatus Augustinus in libris de Civitate Dei memorat.
Constantinopoli, natalis sancti Hermelli martyris.
F. PRIDIE NONAS AUGUSTI. (4 Aug. ) 123.0317C| Natalis beati Aristarchi, discipuli sancti Pauli apostoli.
Item Romae in crypta Arenaria, natale Tertullini martyris, quem beatus pontifex Stephanus baptizavit, et in albis presbyterum consecravit, cui inter caetera monita, praecipue commendavit: Frater, inquit, cura sit tibi diversorum requirere sanctorum corpora martyrum. Qui post biduum ordinationis suae tentus a Marco praefecto, eductus est ad Valerianum imperatorem. Quem ille extensum mactari fustibus jussit. Cumque impie caederetur, clamabat: Gratias ago tibi, Domine Jesu Christe, qui me non separasti a domino meo Olympio servo tuo, qui me praecessit martyrio consummato. Cumque inter caedes hoc diceret, 123.0317D| jussit Valerianus lateribus ejus ignem supponi. Cumque laetus et constans perseveraret, diceretque: Fac, miser, quod facis celerius ut me de hoc incendio, licet peccatorem, tamen pro ejus nomine, Christo offeras sacrificium; jussit Valerianus elevari eum, et tradi praefecto Saprico. Qui primo jussit os ejus lapidibus conquassari, deinde extendi eum in equuleo, et nervis diutius torqueri, deinde ignibus concremari. Cumque perseveranter, Spiritus sancti gratia roboratus, Christum Dominum fateretur, mandavit hoc factum Valeriano tyranno. Cui Valerianus 123.0318A| remandavit, ut, data sententia, ejus caput abscinderetur. Tunc Sapricius depositum de equuleo jussit duci via Latina in secundo milliario, et ibidem decollari. Cujus corpus S. Stephanus pontifex colligens cum clericis, et hymnis redditis Deo sepelivit in eodem loco, in crypta Arenaria, secundo Kal. Augusti. Ubi concursus solemnis fit 11 Nonas Augusti.
Apud Lugdunum, adventus corporis sancti Justi episcopi de eremo. Qui cum aliquot annis in eremo angelis proximam egisset vitam et dignus adesset finis tantis laboribus, regnum scandens coelorum, beato lucro promeruit. Cujus sanctum corpusculum venerabilium civium Lugduni urbis cura requisitum, a remotis terrae partibus cum alacritate et religione reportavit, atque in urbe sacerdotii sui sepelivit.
G. NONIS AUGUSTI. (5 Aug. ) 123.0318B| Apud provinciam Rhaetiae, civitate Augustana, natalis S. Afrae martyris. Quae cum esset pagana et meretrix, per doctrinam S. Narcissi episcopi ad fidem conversa, et cum omni domo sua baptizata, pro confessione Domini igni tradita est.
Augustoduni, natalis S. Cassiani episcopi.
A. VIII IDUS AUGUSTI. (6 Aug. ) Romae, via Appia, in coemeterio Callisti, natale S. Sixti episcopi et martyris. Et in coemeterio Praetextati sanctorum Felicissimi et Agapiti, diaconorum ejusdem, sub Decio imperatore, Valeriano 123.0318C| praefecto; qui tenuit beatissimum senem Sixtum episcopum Romanum cum omni clero suo, et reclusit eos in custodia publica, et fuerunt ibi clausi multis diebus. Factum est autem ut Decius Caesar et Valerianus praefectus juberent sibi beatum Sixtum episcopum cum clero suo praesentari noctu intra civitatem in Tellude. Cui Decius Caesar dixit: Scis cur tentus; et conventione publica nobis praesentatus es? Respondit Sixtus: Scio, et bene scio. Decius dixit: Ergo si scis, fac ut universi sciant, et tu vivas, et clerus tuus augeatur. Beatus Sixtus respondit: Vere feci et facio ut clerus meus augeatur. Cui Decius: Ergo sacrifica diis immortalibus, et esto princeps sacerdotum. Ad hoc sanctus episcopus: Ego semper sacrificavi et sacrifico Deo Patri omnipotenti, 123.0318D| et Domino Jesu Christo Filio ejus, et Spiritui sancto hostiam puram et immaculatam. Tunc ex praecepto Decii duxerunt eum milites ad templum Martis, ut sacrificiis coinquinaretur. Sed contemnentem sacrificare recluserunt eum in custodia privata, cum duobus diaconibus Felicissimo et Agapito. Cumque duceretur, his verbis beatus eum Laurentius archidiaconus coepit compellare: Quo progrederis sine filio, pater? Quo sacerdos sancte sine diacono properas? Tu nunquam sine ministro sacrificium offerre consueveras. Quid in me ergo 123.0319A| displicuit tibi, pater? Num degenerem probasti? Experire certe utrum idoneum ministrum elegeris. Cui commisisti Dominici sanguinis consecrationem, cui consummandorum consortium sacramentorum credidisti, huic sanguinis tui consortium negas? Vide ne periclitetur judicium tuum, dum fortitudo laudatur. Abjectio discipuli detrimentum magistri est. Quid quod illustrius praestantes viri discipulorum certaminibus quam suis vincunt? Denique Abraham filium obtulit (Gen. XXII); Petrus Stephanum praemisit. Et tu, Pater, ostende in filio virtutem tuam; offer quem erudisti, ut securus judicii tui comitatu nobili pervenias ad coronam. Tunc beatus Sixtus ait: Non ego te derelinquo, fili, nec desero, sed majora tibi debentur certamina. Nos quasi senes levioris pugnae 123.0319B| cursum recipimus, te quasi juvenem gloriosior manet de tyranno triumphus. Mox veniens flere desiste, post triduum me sequeris. Inter sacerdotem et levitam hic medius numerus decet. Non erat tuum sub magistro vincere, quasi adjutorem quaereres. Quid consortium passionis meae expetis? totam tibi haereditatem dimitto. Quid praesentiam meam requiris? Elias Eliseum reliquit (IV Reg. II), et virtutem non abstulit. Et dixit beatus Sixtus ad beatum Laurentium: Accipe facultates ecclesiae vel thesauros, et divide pauperibus quibus tibi videbitur. Accepta potestate, beatus Laurentius coepit per regiones curiose quaerere, ubicunque sancti clerici vel pauperes essent absconsi, et portans thesauros, prout cuique opus erat, ministrabat. Igitur post hoc beatus Sixtus 123.0319C| reducitur in Telludem, ut audirent cum eo diaconi Felicissimus et Agapitus. Et sedente Decio ac Valeriano, praesentatus est beatus Sixtus. Ad quem Decius iracundia plenus: Nos, inquit, consulimus senectuti tuae, audi praecepta nostra, et sacrifica. Respondit beatus Sixtus: Miser, tu tibi consule, et noli blasphemare, sed age poenitentiam de sanguine sanctorum, quem effudisti. Tunc monente Valeriano, jussit Decius ut ducerentur ad templum Martis, et si nollent sacrificare, in eodem loco capite truncarentur. Educti ergo foras murum portae Appiae, dixit beatus Sixtus ad templum Martis: Destruat te Christus Filius Dei vivi. Cumque respondissent omnes Christiani, Amen, subito cecidit aliqua pars templi, et comminuta est. Tunc beatus Laurentius 123.0319D| coepit clamare: Non me derelinquas, pater sancte, quia thesauros tuos jam expendi, quos tradidisti mihi. Milites autem audientes de thesauris, tenuerunt beatum Laurentium archidiaconum; sanctos vero, Sixtum, Felicissimum, et Agapitum duxerunt in clivum Martis ante templum, et ibi decollati sunt octavo Idus Augusti. Noctu autem venerunt clerici, et maxima pars Christianorum, et collegerunt corpora sanctorum, et sepelierunt beatum Sextum in crypta in coemeterio Callisti in eadem via. Sanctos vero Felicissimum et Agapitum martyres sepelierunt in coemeterio Praetextati. Decollati autem sunt cum eis et alii quatuor, ut in gestis Pontificalibus 123.0320A| legitur, Januarius, Vincentius, et Stephanus subdiaconi. Passus et cum eis beatus Quartus, ut scribit beatus Cyprianus (ep. 82). Hic beatus Sixtus apud Athenas natus, et doctus, prius quidem philosophus, postea Christi discipulus fuit. Sedit in episcopatu anno uno, mensibus decem, diebus viginti tribus.
Eodem die in Hispaniis, civitate Compluto, sanctorum Justi et Pastoris fratrum. Qui cum adhuc pueri litteris imbuerentur, projectis in schola tabulis, sponte ad martyrium cucurrerunt; et mox a diacono teneri jussi, cum se mutuis exhortationibus constantissime roborarent, extra civitatem producti, et in Campo laudabili, a carnificibus jugulati sunt. Ubi etiam in basilica sui nominis quiescunt.
B. VII IDUS AUGUSTI. (7 Aug. ) 123.0320B| Apud Tusciam, civitate Aretio, natalis sancti Donati episcopi et martyris: qui nutritus a sancto Pigmenio presbytero, in titulo beati pastoris, eruditus est, non solum in divinis, verum in humanis litteris sufficientissime. Cum quo et Julianus crevit, et subdiaconus ordinatus, rejecto postmodum gradu inutilis factus, ad imperium aspiravit. Quo tempore beatum Pigmenium Romae in custodia mancipavit, et sanctos patrem et matrem Donati gladio occidit. Donatus vero lector fuga petiit civitatem Aretium, et habitavit cum Hilarino gloriosissimo monacho, serviens Deo continuis orationibus et jejuniis. Factum 123.0320C| est ut mulier nomine Surana gentilis et pagana, capta oculis, et corde vere caeca, cum unico filio suo Herculeo nomine cellam beati Hilarini, cum quo beatus vir habitabat, requireret; quam fide Christi instructam, ad beatum Satyrum episcopum Hilarinus et Donatus perduxerunt. Qui fidem ipsius ut accepit, gratias Deo agens, indixit ei jejunium, ut humiliaretur in cilicio et cinere. Et sic deinde catechizavit eam, et baptizavit tam ipsam quam filium ejus. Et mox aperti sunt oculi Suranae, coepitque clamare: Vere Deus Christus est, qui illuminavit oculos meos. Quod factum audiens Apronianus, non multo post attulit filium suum daemoniacum ad beatum Donatum. Quo orante simul cum Satyro episcopo et Hilarino, expulsus daemon puerum 123.0320D| sanum reliquit. Sed et non longo tempore post, vir quidam Eustasius, rector Tusciae, et exactor fisci, dum occupatus aliubi teneretur, supervenientibus hostibus, uxor ipsius Euphrosina pecuniam fisci abscondit, et paucis diebus succedentibus, absente adhuc viro, defungitur. Rediens autem postmodum vir ejus, invenit uxorem suam mortuam, et pecuniam fisci sibi celari. Qua de re non parum tristis, simul pro requisita pecunia, cum etiam a principibus curiae supplicia ipsi meditarentur, fugiens idem Eustasius, venit ad beatum Satyrum et Donatum, et indicavit eis anxietatem animi sui. Stans itaque Donatus super sepulcrum uxoris ipsius, voce magna 123.0321A| clamavit: Euphrosina, per Christum crucifixum te conjuro ut dicas nobis quid factum sit de pecunia fisci, quia vir tuus pro ea ab exactoribus valde affligitur. Quae mox de sepulcro respondit: In ingressu domus suffossa latet pecunia quam quaeritis. Recepta igitur est pecunia, liberato Eustasio ab impositione calumniae. Verum recepto beato Satyro cum patribus suis, ejus loco sacerdotium B. Donatus suscepit. Cumque die quadam missas celebrasset populo, et de corpore Christi ac sanguine ipsius populus venerabiliter recrearetur, diaconus quidam nomine Antimus tradebat sacrum sanguinem Christi, et subito paganorum impulsu cecidit, et sanctum calicem comminuit. Unde valde tristis tam ipse quam populus Christi efficitur. Cujus tristitiam Dominus per 123.0321B| beatum illico Donatum revelavit. Nam collecta sunt fragmenta Dominici calicis, et beato viro allata. Quae flens ille suscipiens, oratione facta, vas in pristinam formam restauravit. Quo signo perculsi pagani, simul cum Christianis deitatem Christi confessi sunt, ac circiter septuaginta novem animae in Christum credentes per baptismum salvatae sunt. Multis ergo signis Dominus glorificans sanctum suum ad coronam martyrii provexit. Denique tentus tempore Juliani imperatoris a Quadratiano Augustali, simul et cum eo Hilarinus vir Dei, jubetur idolis sacrificare. Cui fideliter reluctanti, jussit Quadratianus os lapidibus contundi, Hilarinum vero monachum in conspectu ejus tam diu fustibus caedi, donec spiritum emitteret; deinde beatum Donatum in custodia recludi. 123.0321C| Ubi cum innumera miracula Dominus per servum suum operaretur, misit Quadratianus, et gladio percussit, VII Idus Augusti. Cujus corpus Christiani juxta civitatem cum veneratione sepelierunt. Martyris vero Hilarini ossa in Ostia civitate tumulata servantur.
Romae, SS. Martyrum Petri, Julianae cum aliis decem et octo.
Apud Mediolanum, S. Faustini [ al., Fausti], tempore Aurelii Commodi martyrizati.
C. VI IDUS AUGUSTI. (8 Aug. ) Romae via Ostiensi, milliario septimo, natale S. Cyriaci martyris. Postquam Maximinus Augustus jussit ut omnes, qui erant in custodia, una cum 123.0321D| Cyriaco diacono capite truncarentur, et promiscui sexus numero viginti et unus decollati via Salaria intra thermas Salustii foras muros essent, eorum corpora collegit noctu Joannes presbyter, et sepelivit in eadem via, sub die septimo Kalendarum Aprilium. Post dies vero octo, veniens B. Marcellus episcopus cum Lucina matrona Christianissima, corpora sanctorum condivit cum aromatibus et linteaminibus; deinde sustulit ea, et transtulit in praedium suum via Ostiensi, milliario ab urbe Roma septimo; et manu sua recondidit in sarcophagis lapideis, cum 123.0322A| quibus et B. Cyriacum, octavo die mensis Augusti. Carpasius vero vicarius petiit domum beati Cyriaci, quam donaverat ei Diocletianus Augustus, et eam statim Maximinus Augustus concessit. Et ingressus in eam, invenit locum ubi S. Cyriacus fontem aedificaverat, quem consecraverat S. Marcellus episcopus, ubi venientes ad fidem baptizabat S. Cyriacus. In quo loco Carpasius balneum sibi statuit. Et dum lavissent et epulas exhibuissent Carpasius et novemdecim pariter cum ipso, ac deriderent fidem Christianam, subito ceciderunt, et mortui sunt. Beatorum autem martyrum passiones, id est Cyriaci, Largi, et Smaragdi, suis locis in praesenti Calendario notatae sunt XVII Kalendas Aprilis sub Maximino Augusto et Carpasio vicario.
123.0322B| Apud Viennam, Galliae urbem, natalis sancti Severi presbyteri et confessoris: qui, ut ejus gesta testantur, natione Indus, fide Christi fervens, causa Evangelii praedicandi, laboriosissima peregrinatione suscepta, etiam ad praefatam urbem deveniens, ingentem paganorum multitudinem verbo et miraculis ad fidem Christi convertit. Dumque in pace quievisset, conditus in basilica S. Stephani, signis clarus, mira fidelium veneratione colitur.
D. V IDUS AUGUSTI. (9 Aug. ) Vigilia sancti Laurentii.
Eodem die, Romae, sancti Romani militis, qui in confessione sancti Laurentii compunctus, petiit ab eo baptizari, et mox, jubente Decio, cum fustibus exhibitus 123.0322C| ac decollatus est.
E. IV IDUS AUGUSTI. (10 Aug. ) Romae natale sancti Laurentii archidiaconi et martyris sub Decio. Cui beatus Sixtus omnes facultates ecclesiae et thesauros, pergens ad coronam martyrii, tradidit. Hic veniens in Caelium montem, ubi erat quaedam vidua, in viduitate triginta duos annos habens, in cujus domo multi Christiani, et presbyteri, et clerici absconsi manebant, tulit vestes et thesauros Ecclesiae, et coepit erogare, et pedes omnium Christianorum lavare. Ad cujus pedes Cyriaca vidua cadens: Per Christum, inquit, te conjuro ut manus tuas ponas super caput meum, quia multas infirmitates capitis patior. Beatus Laurentius, facto signo 123.0322D| crucis, posuit manus super caput viduae, et linteum de quo extergebat pedes sanctorum. Transiens autem in vicum, qui dicitur Canarius, invenit multos Christianos in domo Narcissi Christiani congregatos, et lavit pedes omnium, et dedit eis de thesauro. Erat in eadem domo homo caecus, nomine Crescentio, qui coepit rogare beatum diaconum, ut poneret manum suam super oculos ejus. Tunc beatus Laurentius lacrymans dixit: Dominus noster Jesus Christus, qui aperuit oculos caeci nati, ipse te illuminet; et facto signo crucis, aperti sunt oculi ejus. Cum jam ergo 123.0323A| duceretur beatus Sixtus cum duobus diaconibus, ut martyrium suum consummaret, et beatus Laurentius clamaret adveniens: Non me derelinquas, pater sancte (Joan. XVII, 24), quia thesauros tuos jam expendi, quos tradidisti mihi, tentus est a militibus et traditus Parthenio tribuno. Qui nuntiavit Decio quod Laurentius, qui haberet thesauros reconditos, archidiaconus Sixti in custodia teneretur. Qui gavisus, fecit eum sibi praesentari, et auditum tradidit Valeriano praefecto, qui et ipse dedit eum in custodiam cuidam Hippolyto; et Hippolytus reclusit eum cum multis. Erat autem ibi homo, Lucillus nomine, caecus, ad quem sanctus Laurentius: Crede, inquit, in Filium Dei Dominum nostrum Jesum Christum, et baptizare, et illuminabit te. Respondit Lucillus: Ego 123.0323B| semper desideravi baptizari in nomine Domini Jesu Christi. Tunc beatus Laurentius cathechizavit eum, et accepta aqua baptizavit, et illuminati sunt oculi ejus. Hoc factum audientes, multi caeci veniebant ad beatum Laurentium, et ponebat manum suam super oculos eorum, et illuminabantur. Videns hoc Hippolytus, credidit, et cathechizatus atque baptizatus est. Itaque ex mandato adductus est beatus Laurentius ante conspectum Valeriani, qui dixit beato Laurentio: Jam depone pertinaciam, et da thesauros, quos apud te cognovimus esse reconditos. Cui sanctus Laurentius: Da mihi inducias biduo aut triduo, et proferam tibi thesauros. Ab eadem die coepit colligere caecos, et claudos, debiles et pauperes, et abscondit eos in domo Hippolyti. Valerianus autem 123.0323C| nuntiaverat Decio, quia promisisset, datis sibi induciis, Laurentius thesauros. Completis igitur tribus diebus, praesentavit se in palatio Salustiano. Et dixit ei Decius: Ubi sunt thesauri, quos pollicitus es praesentare? Beatus Laurentius collectam multitudinem pauperum introduxit in palatium, et voce magna dixit: Ecce isti sunt thesauri aeterni, qui nunquam diminuuntur, nec decrescunt; qui in singulis aspergitur, et in omnibus invenitur. Valerianus praefectus dixit: Quid varias per multa? Sacrifica diis, et obliviscere artes magicas, in quibus confidis. Cui cum dixisset beatus Laurentius: Quare vos coarctat diabolus, ut Christianis dicatis: Sacrificate daemoniis? Decius iratus jussit eum exspoliari, et caedi cum scorpionibus. Qui cum caederetur, dicebat: Ego quidem 123.0323D| gratias ago Deo meo, qui me dignatus est conjungere servis suis; tu, miser, torqueris insania tua, et furore tuo. Tunc Decius, levate (inquit) eum, et date ante conspectum ejus omne genus tormentorum. Et allatae sunt laminae ferreae, et lecti, et plumbati, et cardi. Post vinctus catenis ductus est beatus Laurentius in palatium Tiberii, ut ibi gestis audiretur. Et sedit Decius pro tribunali in basilica Jovis; et praesentato Laurentio cum dixisset: Sacrifica diis, et 123.0324A| noli confidere in thesauris. quos habes absconditos, beatus Laurentius libere respondit: Vere et confido, et securus sum de thesauris meis. Unde iracundia plenus Decius, jussit eum nudum fustibus caedi. Qui cum caederetur, clamabat ad Caesarem: Ecce, miser, vel modo cognosce quia triumpho de thesauris Christi, et non sentio tormenta tua. Adhuc Decius fustes augere, et dare ad latera ejus laminas ferreas ardentes jubet. Beatus vero Laurentius dixit: Domine Jesu Christe, Deus de Deo, miserere mihi servo tuo, quia accusatus non negavi, interrogatus te Dominum Jesum Christum confessus sum. Et cum diutissime cum plumbatis caederetur, dixit: Domine Jesu Christe, qui pro nostra salute dignatus es formam servi accipere, ut, nos a servitio daemonum liberares, 123.0324B| accipe spiritum meum. Et audita est vox: Adhuc multa certamina tibi debentur. Porro extensus in catasta, et scorpionibus gravissime caesus est; qui subridens, et gratias agens, dicebat: Benedictus es, Domine Deus, Pater Domini Jesu Christi, qui nobis donasti misericordiam, quam meriti non sumus. Sed tu, Domine, propter tuam pietatem da nobis gratiam, ut cognoscant omnes circumstantes, quia tu consolaris servos tuos. Tunc unus ex militibus, nomine Romanus, credidit Domino Jesu Christo, et dixit beato Laurentio: Video ante te hominem pulcherrimum stantem cum linteo, et extergentem membra tua; adjuro te per Christum, qui tibi misit angelum suum, ne me derelinquas. Levatus igitur beatus martyr de castata et solutus, redditus est Hippolyto tantum in 123.0324C| palatio. Veniens autem Romanus afferens aquam, misit se ad pedes beati Laurentii ut baptizaretur; qui, benedicta aqua, baptizavit eum. Quod factum audiens Decius, jussit eum sibi exhiberi cum fustibus. Non interrogatus coepit clamare, Christianus sum. Et, jubente Decio, eductus foras muros portae Salariae, decollatus est quinto Idus Augusti. Cujus corpus noctu collegit Justinus presbyter, et sepelivit in crypta, in agro Verano. Decius autem Caesar pergit noctu ad thermas juxta palatium Salustii; et exhibitus est ei iterum sanctus Laurentius, et allata sunt omnia genera tormentorum, plumbatae fustes, laminae, ungues, lecti, batuli; et dixit beato martyri: Jam depone perfidiam artis magicae, et dic nobis generositatem tuam. Cui beatus Laurentius: Quantum ad genus, Hispanus sum, eruditus 123.0324D| ac nutritus Romae, et a cunabilis Christianus, eruditus omnem legem sanctam et divinam. Et Decius: Sacrifica diis; nam nox ista expendetur in te cum suppliciis. Mea, inquit Laurentius, nox obscurum non habet, sed omnia in luce clarescunt. Et cum caederetur lapidibus os ejus, ridebat, et confortabatur, ac dicebat: Gratias tibi ago, Christe, quia tu es Deus omnium rerum. Allatus est autem lectus cum tribus costis; et exspoliatus B. Laurentius vestimentis 123.0325A| suis, extentus est in cratem ferream; et allati sunt batuli cum prunis, et miserunt sub cratem ferream. Qui cum furcis ferreis coarctaretur desuper, dixit Decio: Ego me obtuli sacrificium Deo in odorem suavitatis, quia sacrificium Deo est spiritus contribulatus. Carnifices tamen urgentes ministrabant, carbones mittentes subter cratem, et desuper comprimentes eum furcis ferreis. Sanctus Laurentius dixit: Disce, miser, quanta est virtus Dei mei. Nam carbones tui mihi refrigerium praestant, tibi aeternum supplicium; quia ipse Dominus novit, quod accusatus non negavi, interrogatus Christum confessus sum, assatus gratias ago. Et vultu pulcherrimo dicebat: Gratias tibi ago, Domine Jesu Christe, qui me confortari dignatus es. Et elevans 123.0325B| oculos in Decium, dixit: Ecce, miser, assasti unam partem, regyra aliam et manduca. Gratias igitur agens et glorificans Deum, dixit: Gratias tibi ago, Domine Jesu Christe, quia januas tuas ingredi merui; et emisit spiritum. Mane autem primo adhuc crepusculo, rapuit corpus ejus Hippolytus, et condivit cum linteis et aromatibus; et hoc factum mandavit Justino presbytero. Tunc beatus Justinus et Hippolytus plorantes, et multum tristes, tulerunt corpus beati martyris, et venerunt in via Tiburtina, in praedium matronae viduae Cyriacae in agro Verano, ad quam ipse martyr fuerat noctu, cui et linteum dedit, unde pedes sanctorum exterserat, et illud ibi jam hora vespertina sepelierunt, IV Idus Augusti. Et jejunaverunt agentes vigilias noctis triduo, et 123.0325C| multitudine Christianorum. Beatus autem Justinus presbyter obtulit sacrificium laudis, et participati sunt omnes.
Eodem die Romae, militum centum et sexaginta quinque. Tunc passi sunt Claudius, Severus, Crescentio et Romanus, ipso die quo beatus Laurentius, post tertium post diem passionis sancti Sixti
F. III IDUS AUGUSTI. (11 Aug. ) Romae, inter duas lauros, natalis sancti Tiburtii martyris, filii Chromatii urbis praefecti, quem erudierunt in fide B. Sebastianus et S. Tranquillinus, ac gloriosus presbyter Polycarpus, qui ipsum sacro fonte baptismatis innovavit, et familiam ejus 123.0325D| promiscui sexus mille quadringentos cum eo pariter baptizavit. Hujus etenim filius Tiburtius, cum propter immanitatem persecutionis isdem pater ejus et ingens multitudo Christianorum cum illo in Campaniam ex consilio pontificis Caii perrexisset, amore martyrii flagrans, resedit in urbe Roma. Et cum jejuniis et orationibus ibi cum beato Caio papa occuparetur, quadam die transiens occurrit homini qui de alto lapsus fuerat, et ita caput et omnia membra quassaverat ut de sola sepultura ejus ageretur. Juxta quem ipse accessit, et coepit dicere super vulnera ejus lente orationem Dominicam et Symbolum; et ita factus est homo, solidatis membris, incolumis 123.0326A| quasi nihil mali contigisset ei. Tunc apprehendens parentes ejus, segregavit eos a turbis, et indicavit eis virtutem nominis Christi. Et videns animum eorum fixum fortiter in timore Domini, perduxit eos ad Caium papam. Qui juvenem sanatum Deo gratias referentem, et parentes ejus pariter baptizavit. Interea dum procella persecutionis graviter inundaret, junxit se quidam, simulata fide, beato Caio. Porro hic apostata exstiterat, et erat fraudulentus in omni sermone, et callidus in omni commissu. Qui, dum a beato Tiburtio viro scholasticissimo, et nobili et sancto, frequenter argueretur, quod capillos super apicem frontis tonsoris arte componeret, et quod assidue pasceret, et ludendo pranderet, quod libentius feminarum se aspectibus daret, quod a jejuniis et orationibus 123.0326B| se tolleret, quod somno deditus non interresset pervigil in hymnis Dei; dum, inquam, pro his a beato Tiburtio acrius argueretur, simulabat se aequanimiter monitionem accipere, et egit arte quatenus orantem sanctum Tiburtium pagani comprehenderent; in qua comprehensione seipsum fecit teneri, et simul duci ad secretarium judicis. At ubi introducti sunt, Fabianus dixit ad eum, qui se arte tradiderat: Quis diceris? Ille respondit: Torquatus. Quid profiteris? Christianus sum, inquit. Fabianus dixit: Ignoras quod jusserunt invictissimi principes, ut qui sacrificare diis noluerint diversis suppliciis macerentur? Torquatus ait: Hic magister meus est, et ipse me semper docuit; quod hunc videro facere, necesse est ut hoc faciam. Fabianus conversus ad 123.0326C| Tiburtium ait: Audisti quid Torquatus asserit? Sanctus Tiburtius respondit: Torquatus diu est quod se Christianum esse mentitur; virtus enim ipsa nominis sancti graviter fert et moleste suum nomen non a suis moribus usurpari. Revera enim, vir illustrissime, hoc Christianum vocabulum divinae virtutis est, sectatorum scilicet Christi, qui vere philosophati sunt, qui vere Christiani dicti sunt, qui ad obterendas libidines fortiter militarunt. Ne credas, vir illustrissime, hunc esse Christianum qui in lenocinio sui molliendo capitis fibras omittit [ al., vibras committit, vulgo fimbrias admittit], qui tonsorem diligit, qui in scapulis molliter gestit, qui fluxum gressum improbo nisu distendit, qui viros negligenter agit, feminas diligentius intuetur. Nunquam 123.0326D| tales pestes Christus dignatus est habere servos. Verum hic quoniam me se imitatuturum asserit, hic in tuo conspectu probabis eum mentitum. Hic enim qualis semper fuerit nunc evidenter ostendet. Fabianus dixit: Consultius facies, si saluti tuae consulens, principum decreta non contemnas. Tiburtius respondit: Ego saluti meae melius non consulo quam ut deos deasque contemnens, unum Deum Jesum Christum confitear. Torquatus adjecit: Non solum ipse Christianus crudelis est, verum etiam multis persuadet et decipit, ac cum suis sociis, cum quibus magicas artes exercet, diu noctuque incantationibus occupatur. Sanctus Tiburtius dixit: Falsus testis non 123.0327A| rit impunitus (Prov. XIX): iste quem vides, vir illustrissime, malitiae suae curis aestuans, ad nihil aliud Christianis est junctus, nisi ut cogitaret quomodo se nobis quasi Christanum ostenderet et quomodo aliis se fidelissimum mentiretur. Reprehendebam tamen in eo Cyclopaeam edacitatem, emersum vino putorem, et sepultam divini nominis sanctitatem. Ebrius patiebatur sitim, et esuriem vomens, nec ut Christianus, sed ut Antonianus quondam ille conviva, manducabat, bibebat, vomebat; et nunc Christianos arguit, Christianos accusat; in nos mitem judicem incitat, gladium nolenti judici porrigit, et ut daemoniis cervices nostras inclinemus hortatur. Videmus votum tuum, videmus cruenta consilia, et scelerata arte verborum venena tui pectoris intuemur. 123.0327B| Accingere nunc, o sceleratissime, utere carnificis officio, vindica tibi et ipsius judicis vocem, applica equuleos, appende Christianos, damna, percute, incende, bene nos accipis; si exsilium minaris, hoc philosophantibus totus est mundus. Si supplicium, evadimus mundi carcerem; si ignes, majora his incendia in cupiditatibus vincimus. Decerne quidquid libet. Omnis nobis vilis est poena, ubi pura comes est conscientia. Post haec Fabianus, cum verissime juvenis sanctissimus Christum confiteretur, jussit ante pedes ejus carbones ardentes effundi, dicens ad eum: Elige tibi unum de duobus: aut thura in istis carbonibus adjice, aut pedibus super eos nudis incede. Ille autem faciens signum crucis, constanter super eos nuda ingressus est planta, et 123.0327C| coepit dicere: Depone infidelitatem, et disce quia hic solus est Deus, quem confitemur creaturis omnibus dominari; nam mihi in nomine Domini mei Jesu Christi videtur quod super roseos flores ingrediar, quia creatura ipsa Creatoris famulatur imperio. Cui Fabianus: Quis ignorat artem magicam vos docuisse Christum vestrum? Obmutesce, infelix, exclamat Tiburtius, et noli auribus meis hanc injuriam facere, ut audiam te rabido ore latrantem mellifluum nomen et sanctum nominare. Iratus Fabianus dictavit sententiam, ut gladio animadverteretur. Ductus autem in via Lavicana tertio milliario ab Urbe, uno ictu gladii percussus abscessit. In eodem autem loco a quodam parente Christiano sepultus est tertio Idus Augusti.
123.0327D| Eodem die Romae, natale sanctae Susannae virginis et martyris, sub Diocletiano et Maximiano Augustis, judice Macedonio. Fuit autem filia gloriosi presbyteri et martyris Gabinii, fratris Gaii episcopi et martyris, nobili satis orta progenie, quam pater nutriverat, et divinis litteris imbuerat. Audiens itaque Diocletianus de puella quod pulchritudine et sapientia praecelleret, misit ad Gabinium quemdam qui erat ex genere ejus consobrinum suum, nomine Claudium, et petivit eam Augusto Maximino filio suo in conjugem. Veniens denique Gabinius ad filiam suam Susannam, rogavit interesse Gaium episcopum urbis, avunculum ejus, et narravit eis quomodo Diocletianus Augustus direxisset Claudium 123.0328A| consobrinum eorum, ut Susannam suo filio Maximino in conjugem peteret. Quae Spiritu sancto corroborata, conjugium hujusmodi respuit. Et respondens patri et avunculo, dixit: Pater, scio quia de ore tuo sum erudita, ut castitatem studeam servare, et pudicitiam Domino Jesu Christo exhibere; in ejus ergo timore jam constituta, nunquam coinquinabor virili commistione, sed cui me semel tradidisti ipsi servio, et in ipso confido. Ipse enim novit conscientiam meam. Proinde Claudius ipse respondens ei, et aperiens votum Diocletiani, cum nullo modo ejus animum potuisset inclinare, ut conjungeretur Maximino filio ejus, sed insuper eruditus et instructus in via Dei a beatis Gaio et Gabinio, poenitentiam de sanguine sanctorum quem effuderat, poposcisset, baptizatus 123.0328B| est una cum uxore sua nomine Praepedigna, et filiis Alexandro et Cutia, et in tantum in fide convaluit ut omnes facultates suas venderet, et pauperibus Christianis erogaret; et quoscunque adire poterat, qui in custodia tenebantur, victu et vestimentis relevabat, mittens se ad pedes singulorum atque orationis gratiam ab eis tantum exoptans. Interea dum post mensem unum et dies sexdecim requiritur a Diocletiano, et responsum est ei quod aegritudine teneretur, misitque fratrem ejus ad eum nomine Maximum, comitem rei privatae, ut visitaret eum, et ageret cum illo de puella Susanna. Veniens igitur Maximus invenit Claudium in cilicio orantem, et obstupuit; cumque rem pro qua venerat per ordinem enarrasset, perduxit eum Claudius ad domum 123.0328C| beati Gabinii, et diligenter ei beatus Gabinius et sanctus Gaius viam Domini exposuerunt. Unde compunctus credidit Maximus, et baptizatus est. Ab eadem vero die coepit facultatem suam vendere per quemdam amicum suum nomine Thrasonem Christianissimum rogatum, qui occultus Christianus erat, quem ante multos annos beatus Gaius baptizaverat. Qui circumiens nocturnis horis vicos et carceres, pauperibus Christianis necessaria ministrabat, et gesta eorum colligebat, memoriasque exornabat. Post dies quindecim, nota facta sunt omnia Diocletiano, et misit Julium, qui Claudium, et Maximum, Praepedignam, Alexandrum atque Curiam puniret; Gabinium vero et Susannam vinculis constringeret. Et post dies quinquaginta quinque 123.0328D| jussit Diocletianus ut beata Susanna adduceretur ad Serenam uxorem suam, quae occulte Christiana erat. Cum itaque hymnis et orationibus cum ea vacaret, et die noctuque in laude Dei psalmos recineret, nuntiatum est hoc Diocletiano. Tunc idem dixit Maximino filio suo ut revocaretur Susanna ad patris sui Gabinii domum, et ibi abuteretur ea, ut ipsi liberet. Ipsa vero nocte, postquam revocata est, ingressus Maximinus in domum, ubi orabat Susanna, vidit nimiam claritatem super ipsam, et extimuit, et cursim rediit ad palatium. Diocletianus vero hoc arti magicae deputans, misit Macedonium, qui eam constringeret infra domum ejus, ut sacrificaret. Qui dum vellet eam flectere, ut diis immolaret, exspolians 123.0329A| eam coepit fustibus caedere. Beata vero Susanna dicebat: Gloria tibi, Domine. Sicque beata virgo permanens in confessione Domini, gladio percussa est intra domum suam, et spiritum incontaminatum Deo reddidit. Ejus corpus collegit Serena Augusta noctu, et manibus suis cum linteaminibus et aromatibus ornavit, et posuit juxta corpora sanctorum in coemeterio Alexandri in arenario, in crypta, juxta sanctum Alexandrum, tertio Idus Augusti. Sanguinem vero martyris, qui effusus fuerat in loco domus suae, velamine detersit, et posuit in capsa argentea in palatio suo, ubi die noctuque furtivis orationibus semetipsam Domino effundebat. Passa est autem III Idus Augusti.
G. PRIDIE IDUS AUGUSTI. (12 Aug. ) 123.0329B| In Sicilia, civitate Catanensi, natale sancti Eupli diaconi, Diocletiano et Maximiano Augustis. Cum enim esset extra velum secretarii beatus Euplus, Christianum se confessus, intromissus est, jubente Calvisiano consulari, in auditorium. Et cum ibi fidem suam profiteretur, Calvisianus dixit: Torqueatur Euplus quousque confiteatur deos veros, omnipotentes, Martem, Apollinem, et Asclepium. Beatus Euplus respondit: Bene dixisti, Calvisiane, ut adorarem Trinitatem inseparabilem, unum Deum. Audiens Calvisianus, putavit eum de diis suis dixisse, et gaudio repletus, ait: Ergo sacrifica. Cui beatus martyr: Ego sacrifico et immolo me ipsum Patri, et Filio, et Spiritui sancto. Audiens hoc impius judex, 123.0329C| commotus ira, jussit eum amplius torqueri. Et ultimo dedit sententiam, dicens: Jubemus Euplum justo judicio nostro gladio interfici. Beatus vero Euplus gratias egit Domino nostro Jesu Christo. Et cum duceretur, repletus Spiritu sancto canebat: Magna est gloria tua, Domine, in servis tuis, quos ad te vocare dignatus es. Flectens itaque genua sua, finita oratione, paravit cervicem, et decollatus est IV Idus Augusti. Sepultum est corpus ejus conditum aromatibus, in loco venerabili Catanensis civitatis, II Idus Augusti.
Eodem die, sanctae Hilariae, matris sanctae Afrae martyris, quae cum ad sepulcrum illius excubaret, ibidem pro fide Christi a persecutoribus igni tradita est cum Digna, et Eumenia, et Euprepia, quae 123.0329D| fuerant puellae sanctae Afrae.
In Syria natalis sanctorum Macarii et Juliani.
A. IDIBUS AUGUSTI. (13 Aug. ) Romae, sancti Hippolyti martyris, sub Decio imperatore, Valeriano praefecto. Hunc beatum Hippolytum vicarium sanctus Laurentius, cum apud eum esset in custodia, baptizavit. Qui de sanctis exsequiis martyris, post tertium diem ad domum suam rediens, dedit pacem omnibus servis suis et ancillis; et communicavit de sacrificio altaris beati Laurentii martyris. Et posita mensa, priusquam cibum 123.0330A| sumeret, venerunt milites et tenuerunt et perduxerunt ad Decium. Quem ut vidit, subridens dixit ei: Nunquid et tu magus effectus es, quia corpus Laurentii abstulisse diceris? Sanctus Hippolytus respondit: Hoc feci non quasi magus, sed quasi Christianus. Decius furore repletus, jussit ut cum lapidibus os ejus contunderetur. Et exspoliavit eum veste qua induebatur habitu Christiano, et dixit ei: Sacrifica, et vives; sin aliter peries per tormenta sicut Laurentius. Sanctus Hippolytus dixit: Exemplum merear beati Laurentii martyris fieri, quem tu, miser, ausus fuisti ore polluto nominare. Extensus igitur, fustibus et cardis diu caesus est, donec caedentes deficerent. Inde levatus est a terra, et jussit eum Decius vestiri militari veste, qua gentilis utebatur, 123.0330B| et dixit ei: Recole militiam, et esto noster amicus, et in conspectu nostro utere militia pristina quam semper habuisti. Cumque beatus martyr dixisset: Militia mea haec est, Christianum firmum militare, unde cupio ad celerem palmam cum fructu venire; iracundia plenus Decius dixit Valeriano: Accipe omnes facultates ejus, et interfice eum crudeli exanimatione. Valerianus itaque, exquisita omni facultate ejus, invenit in domo Hippolyti omnem familiam Christianam, quam conspectui suo praesentari fecit. Et jussit beatum Hippolytum foras muros portae Tiburtinae cum familia sua duci. Beatus vero Hippolytus confortabat omnes, dicens: Fratres, nolite metuere, quia ego et vos unum Deum habemus. Et decollati sunt promiscui sexus numero 123.0330C| decem et novem. Beatus vero Hippolytus ligatus pedes ad colla indomitorum equorum, sic per carduetum et tribulos tractus, emisit spiritum. Nocte venit beatus Justinus presbyter, et collegit corpora, et sepelivit in campo eodem juxta Nympham, ad latus agri Verani, Idibus Augusti.
Eodem die natale sanctae Concordiae, nutricis ejusdem beati Hippolyti. Cum Valerianus ad familiam beati Hippolyti sibi praesentatam dixisset: Considerate aetates vestras, ne simul pereatis cum Hippolyto domino nostro; rsepondit beata Concordia: Nos desideramus potius cum domino nostro pudice mori quam impudice vivere. Ad hoc Valerianus: Genus, inquit, servorum nisi cum suppliciis non emendatur. Et jussit ut beata Concordia cum plumbatis 123.0330D| caederetur. Et cum caederetur emisit spiritum, corpusque ejus est in cloacam projectum. Cumque diu quaereret illud sanctus Justinus, et non inveniret, ita tristis redditur ut non cessarent flere oculi ejus. Tertio decimo vero die post passionem sancti Hippolyti, venit quidam miles Porphyrius nomine, ad Irenaeum cloacarium, qui occulte Christianus erat, et dicit ei: Si secretum possis custodire, divulgabo arti tuae multum ad quaestum. Ante hos dies jussit Valerianus praefectus in conspectu suo quamdam creditariam Hippolyti plumbatis deficere, et corpus ejus in cloacam jactari. Haec in vestibus 123.0331A| suis spero quod margaritas habet absconsas, vel aurum. Audiens haec Irenaeus, intimavit secreto beato Justino presbytero. Qui flectens genua gratias egit Deo. Porphyrius autem noctu veniens cum Irenaeo invenit corpus sanctum. Sed in vestimentis nihil invenerunt. Beatus autem Irenaeus vocavit ad se quemdam Christianum Abundium nomine, et tulerunt corpus ejus, et perduxerunt ad beatum Justinum. Qui gratias agens Deo, illud suscepit, et juxta corpora martyrum Hippolyti et aliorum sepelivit, VIII Kalendas Septembris.
Eodem die in Foro Syllae; natale sancti Cassiani, qui cum adorare idola noluisset, interrogatus a persecutore quid artis haberet, respondit quia pueros notas doceret. Et mox, spoliatis vestibus, ac manibus 123.0331B| post terga revinctis, statuitur in medio. Vocatisque pueris, quibus docendo exosus fuerat factus, data est facultas eum perimendi. At illi, quantum doluerant discentes tantum se ulcisci gaudentes, alii eum tabulis ac buxis feriebant, alii stylis vulnerabant. Quorum quanto infirmior erat manus, tanto graviorem martyrii poenam dilata morte faciebat. Scripsit Prudentius poeta (hymn. 9).
B. XIX KAL. SEPTEMBRIS. (14 Aug. ) Vigilia Assumptionis sanctae Mariae.
Eodem die, natale sancti Eusebii presbyteri et confessoris. Qui, praesente Constantio, cum fidem Catholicam constantissime defenderet, et Liberium papam doleret Arianae perfidiae consensisse, ab irato 123.0331C| Constantio imperatore Ariano includitur in quodam cubiculo domus suae, habente in latitudine pedes quatuor, ubi multis diebus in oratione constanter perseveravit. Et nonodecimo Kalendas Septembris, post menses septem, adhuc tamen inclusus, dormitionem accepit. Cujus corpus collegerunt Gregorius et Orosius presbyteri, et sepelierunt in crypta, juxta corpus beati Sixti martyris et episcopi, via Appia in coemeterio Calixti. Ubi et titulum ipsius scribentes, posuerunt ita: Eusebio homini Dei. Audiens autem Constantius quod Gregorius et Orosius sepelissent corpus beati Eusebii, in eadem crypta ubi illum condiderant praecepit vivum includi Gregorium. Hunc semivivum noctu Orosius presbyter excepit inde. Et post paululum defunctum juxta 123.0331D| corpus sancti Eusebii presbyteri sepelivit. Factaque est gravissima persecutio in catholica Ecclesia ab Arianis, sedem apostolicam tunc tenente Liberio.
C. XVIII. KAL. SEPTEMBRIS. (15 Aug. ) Sanctae Mariae dormitio.
Eodem die sancti Tharsitii acolythi et martyris. Quem pagani cum invenissent Christi corporis sacramenta portantem, coeperunt discutere quid gereret. At ille indignum judicans porcis prodere margaritas, tam diu fustibus ac lapidibus mactatus est, quousque 123.0332A| exhalaret spiritum. Et revoluto ejus corpore, sacrilegii discussores nihil potuerunt in ejus manibus vestimentisque invenire sacramentorum Christi. Christiani autem collegerunt corpus martyris, et sepelierunt in coemeterio Calixti, via Appia.
D. XVII KAL. SEPTEMBRIS. (16 Aug. ) In Nicaea Bithyniae, natalis sancti Ursatii confessoris sub Licinio persecutore. Qui, derelicta militia, solitariam vitam in quadam turre praefatae urbis egit, tantisque virtutibus claruit ut et daemones expulisse, et ingentem draconem orando interemisse legatur. Scriptum in libro quinto historiae Ecclesiasticae tripartitae ( c. 33).
123.0332B| Romae, sanctae Serenae, uxoris quondam Diocletiani Augusti.
E. XVI KAL. SEPTEMBRIS. (17 Aug. ) Apud Africam, natale sanctorum martyrum, Liberati abbatis, Bonifacii diaconi, Servi et Rustici subdiaconorum, Rogati et Septimii monachorum, et Maximi pueri. Qui persecutione Wandalica, jussu crudelissimi atque impiissimi regis Hunerici, de territorio Capsensis civitatis, ex habitaculo monasterii abstracti, atque ad urbem Carthaginensem perducti sunt, ubi pro confessione Catholicae fidei, et unici baptismatis defensione, primo carcerali custodiae mancipati, et crudelibus ferri ponderibus arctati, tenebrosis deputati sunt locis. Ubi cum die ac nocte 123.0332C| Christianum populum in fidei constantia roborassent, jussit tyrannus furore succensus, navem lignorum manipulis adimpleri, atque omnes pariter alligatos in pelago, igne supposito, adcremari. Cum autem provoluntate infandi regis, vel crudelium ministrorum, extensis eorum manibus, et pedibus elevatis, lignis ignis fuisset injectus, statim imperio divino, videntibus cunctis, exstinctus est; et dum saepius renovaretur, iterum atque iterum exstinguebantur globi flammarum. Unde magis tyrannus furore simul et pudore repletus, jussit eos remorum vectibus enecari, et ita singulos in modum canum, cerebris comminutis, perimi. Sicque speciosum cursum certaminis sui, coronante Domino, perfecerunt. Corpora eorum 123.0332D| in mare jactata, sub eadem hora illaesa littoribus reddita, a Christiano populo reverenter sublata, praeeunte clero, cum hymno solemnibus condita sunt in monasterio contiguo basilicae, quae dicitur Celerinae. Scribit beatus Victor Africanus episcopus in historia ejusdem Wandalicae persecutionis ( l. 3), quam et ipse cum caeteris sustinuit, et fideli atque illustri stylo digessit.
Apud Caesaream Cappadociae, natalis sancti Mammetis martyris, qui passus est, imperante Aureliano, sub Alexandro praeside.
F. XV KAL. SEPTEMBRIS. (18 Aug. ) 123.0333A| Apud Praenestinam civitatem, milliario ab urbe trigesimo tertio, natalis sancti Agapiti martyris, sub Aureliano imperatore, praeside Antiocho. Cum esset annorum quindecim, et amore Christi martyrio ferveret, jussu imperatoris tentus, et primo nervis crudis diu caesus est, deinde praesidi ut impelleretur sacrificare traditus. Qui in durissimo atque obscurissimo carcere eum reclusit, et per quatuor dies cibum omnem negavit; inde de carcere exhibitus est praesidi, qui prunas ardentes super caput ejus jussit imponi. Et cum gratias Deo martyr ageret, flagellis est caesus, et nudus suspensus, capite deorsum verso, acri subter fumo facto. Et cum diceret praesidi: Sapientia 123.0333B| tua et vanitas tua in fumo laborat, iterum flagellis caeditur a quatuor sibi invicem succedentibus; deinde bullientem aquam super ventrem ejus ministri diaboli effuderunt, et maxillas ejus confregerunt. Interea judex de tribunali suo cadens, collectus a ministris in lecto reclinatur, et sentiens Dei virtutem in martyre, post modicum tristem animam emisit. De beato vero Agapito renuntiatum est imperatori, qui beatum virum jussit leonibus subjici; sed mansuetae factae ferae, pedibus martyris ad lambendum se inclinaverunt. Hoc videntes sceleris ministri, tulerunt de medio sanctum martyrem, et venerunt contra civitatem Praenestinam, ubi sunt duae columnae, et ibi eum gladio percusserunt, sub die XV Kalendas Septembris. Corpus ejus noctu sublatum est a Christianis, 123.0333C| et positum milliario primo a civitate in agro, in sarcophago novo nutu divino ibi invento.
Eodem die Romae, in Sexto Philippi, natalis beatorum presbyterorum Joannis et Crispi, qui persecutione Diocletiani et Maximiani multa sanctorum corpora officiosissime sepelierunt. Quorum meritis et ipsi postmodum sociati, gaudia vitae meruerunt.
G. XIV KAL. SEPTEMBRIS. (19 Aug. ) Natalis sancti Magni, seu sancti Andreae martyris, cum sociis suis duobus millibus, quingentis nonaginta septem.
In Galliis, pago Sigisterico in monte qui dicitur Jura, natale sancti Donati presbyteri. Qui ab ipsis 123.0333D| infantiae rudimentis mira Dei gratia praeditus, ex urbe Aurelianensi ad praefatum locum, ut soli Christo vacaret, adveniens, anachoreticam illic vitam multis annis exegit, tanta miraculorum gloria clarus, ut inter caetera gesta magnifica etiam draconem immanem atque terribilem suis exinde orationibus effugatum exstingueret. Cumque dies vocationis ejus instaret, adveniente sancto abbate Mario, cui ita fuerat revelatum, inter verba orationis migravit ad Christum, sepultusque est ab eodem patre in loco suo.
Romae, natale beati Julii senatoris et martyris, sub Commodo imperatore, judice Vitellio. Hunc docuerunt beati martyres Eusebius et Vincentius, Peregrinus 123.0334A| et Pontianus. Per quorum manus etiam facultates suas pauperibus distribuens, a beato Rufino presbytero baptismi gratiam percepit. Quod audiens Commodus, iratus jussit eum teneri, et cuidam Vitellio magistro peditum tradi, ut omnes facultates ejus requireret, et ad sacrificandum impelleret. Qui conjecit eum in carcerem, et post triduum catenis vinctum fecit sibi praesentari. Et auditum jussit tam diu fustibus caedi, donec emitteret spiritum. Cujus corpus collegerunt noctu beatus Eusebius, Pontianus, Peregrinus atque Innocentius, et sepelierunt in coemeterio Calepodii, sub die XIV Kalendas Septembris.
A. XIII KAL. SEPTEMBRIS. (20 Aug. ) 123.0334B| Natale Samuelis prophetae. Cujus sacra ossa imperator Arcadius de Judaea transtulit in Thraciam, portantibus episcopis, et omnium ecclesiarum populis tanta laetitia occurrentibus, quasi praesentem viventemque cernerent atque susciperent, ut de Palaestina usque Chalcedonem jungerentur populorum examina, et in Christi laudes una voce resonarent. Scribit sanctus Hieronymus in libro contra Vigilantium (cap. 2).
Eodem die, beati Porphyrii hominis Dei, qui sanctum martyrem Agapitum erudivit in fide et doctrina Christi.
B. XII KAL. SEPTEMBRIS. (21 Aug. ) In territorio civitatis Gavalitanae, vico Minatensi, 123.0334C| natalis sancti Privati episcopi et martyris, qui passus est sub persecutione Valeriani et Galieni.
Eodem die natalis sanctorum martyrum Bonosi et Maximiani, quorum gesta habentur.
Et in civitate Salona, natalis Anastasii martyris. Qui cum videret sanctum Agapitum inter tormenta fortius Christum confitentem, exclamavit: Magnus est Deus; et non est alius praeter eum. Erat autem cornicularius miles. Ad quem praeses: Sicut video, inquit, seductus es. De quo praeses imperatori Aureliano renuntiavit. Qui mox perire illum jubet, et ita martyr factus migravit ad Dominum.
C. XI KAL. SEPTEMBRIS. (22 Aug. ) 123.0334D| Romae via Ostiansi in coemeterio ejusdem, natalis sancti Timothaei. Qui Antiochia veniens Romam, sub Melchiade papa, susceptus est. Quique cum annum totum et aliquot menses ibi praedicans, multos ad fidem Christi convertisset, tentus a Tarquinio Urbis praefecto, et longa carceris custodia maceratus, cum sacrificare idolis noluisset, tertio caesus, et gravissimis suppliciis attrectatus, ad ultimum decollatus, et juxta beatum apostolum Paulum sepultus est. Scriptum invenitur in historia sancti Silvestri.
Eodem die Augustoduni, natalis sancti Symphoriani (31 Dec. ), qui tempore Aureliani imperatoris, sub Heraclio consulari, cum idolis sacrificare nollet, 123.0335A| primo verberibus affectus, dein carceri mancipatus, ad ultimum caeso capite martyrium consummavit.
In Portu Romano, natalis sanctorum peregrinorum martyrum Martialis, Epicteti, Saturnini, Aprilis, et Felicis, cum sociis eorum.
Item Romae, natale beati Antonii martyris, qui cum esset carnifex, vidit stantem juvenem cum spongia, et detergentem latera sanctorum martyrum Eusebii, Pontiani, Peregrini, atque Vincentii, cum suspensi in equuleo caederentur, et mox clamare coepit: Vere Deus Christus, quem hi praedicant. Fugiens occulte, a Rufino praesbytero baptizatus est. Et reversus ad Vitellium, cum se Christianum libere fateretur, capitis sententia damnatus, via Aurelia, juxta formam Trajanam, XI Kalendas Septembris 123.0335B| sepultus est.
D. X KAL. SEPTEMBRIS. (23 Aug. ) Natalis sanctorum martyrum Donati, Restituti, Valeriani, Fructuosae, cum aliis duodecim, qui praeclarissimo confessionis honore apud Antiochiam coronati sunt.
Eodem die, beati Theonae apud Alexandriam, venerabilis et vere Deo digni, qui beatum Petrum episcopum, post et martyrem, nutrivit, in omni puritate et animi virtutibus clari.
Eodem die, beati Zacchaei episcopi, qui quartus a Jacobo Jerosolymorum Ecclesiam clarissime rexit.
Lugduno Galliae, natalis sanctorum martyrum Minervii et Eleazari cum filiis octo, quorum corpora 123.0335C| in crypta, quae urbi ab occidente imminet, condita habentur.
In Portu urbis Romae, natalis sancti Hippolyti, Quiriaci, et Archillai.
Eodem die, natalis sanctorum Timothaei et Apollinaris, qui apud Rhemensium urbem consummato martyrio, coelestia regna meruerunt.
E. IX KAL. SEPTEMBRIS. (24 Aug. ) In India, natalis beati Bartholomaei apostoli.
Eodem die apud Carthaginem, sanctorum martyrum Massae candidae, qui passi sunt tempore Valeriani et Gallieni. Ferunt enim, inter alia supplicia tunc a praeside clibanum calcis accensum, et in ora 123.0335D| illius prunas cum thure exhibitas, et praesidem dixisse Christianis: Eligite a duobus unum: aut thura super his carbonibus offerte Jovi, aut in calcem demergimini. Tunc trecenti viri fide armati se ictu rapidissimo Christum Dei Filium Deum fatentes, jecerunt in ignem, et inter vapores calcis pulverei sunt demersi. Ex quo etiam candidatus ille exercitus beatorum, Massa candida meruit nuncupari.
F. VIII KAL. SEPTEMBRIS. (25 Aug. ) Romae, natale sancti Genesii martyris: qui prius 123.0336A| in Urbe mimus Themelae artis magister fuit. Et quadam die cum vellet Diocletiano imperatori, cui Christiani, utpote saevissimo, exosi erant, de mysteriis Christianae observantiae ludum exhibere, et hujus rei gratia spectante imperatore et omni populo, in medio theatri quasi aegrotus decumbens se posceret baptizari, mimum in haec verba proposuit: Eia nostri, gravem me sentio, levem me fieri volo. Illi responderunt: Quomodo te levem facimus si gravis es? Numquid nos fabri sumus, et ad runcinam te missuri sumus? Haec verba exhibuerunt populo risum. Genesius iterum: Vesani, Christianus desidero mori. Quare? inquiunt. Quibus Genesius: Ut in illa die veluti fugitivus in Deo inveniar. Evocato autem presbytero et exorcista, repente a Deo inspiratus 123.0336B| credidit. Nam illi juxta lectum ipsius quasi aegrotantis cum resedissent, dicunt ei: Quid ad nos misisti, filiole? Genesius autem non simulate ac ficte, sed ex puro corde respondit: Quia accipere cupio gratiam Christi, per quam renatus liberer a ruina iniquitatum mearum. Cumque sacramentorum mysteria complessent, et indutus esset vestibus albis, veluti per ludum a militibus raptus, et ad similitudinem sanctorum martyrum de Christi discutiendus nomine imperatori fuisset exhibitus, stans in editiori loco ita concionatus est: Audi, imperator, et omnis exercitus, sapientes et populi hujus urbis. Ego quotiescunque Christianum vel nominatum audivi, exhorrui, et in confessione permanentibus insultavi. Ego etiam parentes meos, et affines causa nominis Christiani 123.0336C| execratus sum, et in tanta derisione habui christianos, ut mysteria eorum diligenti examinatione perquirerem, et ex eorum sanctificatione ludum vobis exhibere vellem. At ubi me aqua nudum tetigit, et interrogatus, credere me respondi, vidi super me manum coelitus venientem, et angelos Dei radiantes juxta me stetisse, qui omnia peccata, quae ab infantia feci, recitarunt de libro, quem mox in ipsa aqua laverunt, in qua ego in conspectu vestro perfusus sum, et mihi candidiorem nive postmodum ostenderunt. Nunc igitur, inclyte imperator, et vos omnes populi, qui de his mysteriis nescitis, mecum credite Deum verum esse Christum, hunc esse lumen, hunc veritatem, hunc esse pietatem, et per ipsum vos ad indulgentiam posse pertingere. Ad haec imperator 123.0336D| Diocletianus vehementissime indignatus, statim eum fustibus crudelissime caesum Plutiano praefecto tradidit ad sacrificia compellendum; a quo in equuleo suspensus, et ungularum diutissima laceratione vexatus, lampadibus etiam inflammatus, cum in fide persisteret, dicens: Non est rex praeter illum quem ego vidi, et adoro, et colo, pro cujus cultura si millies occidar, ipse ero ut coepi. Christum mihi de ore, Christum mihi de corde auferre tormenta non poterunt; valde etenim poeniteo quod ante nomen sanctum, et in hominibus sanctis exhorrui, et satis 123.0337A| tardius ad adorandum verum Regem superbus miles accessi. Martyrii coronam capitis obtruncatione promeruit VIII Kalendas Septembris.
Ipso eodemque die, natalis sancti Genesii, Arelatensis, qui ante tribunal judicis exceptoris functus officio, cum impia, quibus Christiani puniri jubebantur, edicta nollet excipere, projectis in publico tabulis, se Christianum esse testatus abscessit. Et post modicum intervallum deprehensus ab apparitoribus, atque in ripa fluminis Rhodani decollatus, martyrii gloriam, proprio cruore baptizatus, accepit.
Eodem die Romae, natale sanctorum quatuor martyrum, Eusebii, Pontiani, Peregrini atque Vincentii, imperante Commodo, Vitellio judice. Hi primo facultates suas omnes pauperibus disperserunt, ac deinde 123.0337B| praedicationibus suis Julium quoque senatorem et omnem domum ejus ad fidem Christi conversos, per beatum Rufinum presbyterum ad baptismi gratiam perduxerunt. Qui non multo post martyr factus, ab iisdem etiam sepultus est. Pro quo maxime, ipsi a Vitellio tenti, et in equuleo levati, nervis quoque distenti, ac deinde fustibus caesi sunt; quibus et flammae ad latera eorum postmodum appositae. Sed cum in laude Christi fidelissime persisterent, tandem depositi ab equuleo sunt. Et cum nihilominus in confessione Christi permanerent, iratus Vitellius Eusebio jussit linguam radicitus abscidi, quam tamen beatus Faustus colligens in sinu suo abscondit, et fugit. Praecisa lingua, clamabat Eusebius: Gloria tibi, Domine Jesu Christe, qui dignatus 123.0337C| es me cum servis tuis ad gloriam connumerare. Reclusi in carcerem cum hymnis Dei die noctuque personarent, venit quidam jam quatuor annis caecus sacerdos Capitolii, nomine Lupulus, ad eos; et credens, illuminatus, baptismi gratiam percepit. Hoc factum custos carceris Simplicius nomine videns, et ipse, rejectis idolis, baptizatus est. Quae gesta Vitellius Commodo cum renuntiasset, jussit eos puniri. Et post triduum de carcere educti, ad Petram sceleratam, plumbatis usque ad emissionem spiritus mactati sunt. Quorum corpora collegit beatus Ruffinus presbyter, et sepelivit ab urbe Roma milliario sexto, inter viam Aureliam et Triumphalem, octavo Kalendas Septemb. Sed multo post tempore beatorum martyrum Eusebii et Pontiani (largitione papae Nicolai) 123.0337D| membra ad Gallias translata in monasteriis sancto apostolo Petro voto religioso collatis, reverenter tumulata venerantur.
G. VII KAL. SEPTEMBRIS. (26 Aug. ) Romae, sancti Zephyrini papae, qui rexit Ecclesiam annos octo, menses septem, dies decem.
Item natalis sanctorum Irenaei et Abundi, Romae; quos Deciana persecutione jussit Valerianus incloacari, eo quod corpus beatae Concordiae in cloacam missum levaverunt. Et ipsorum quoque corpora 123.0338A| levavit Justinus presbyter, et sepelivit in crypta juxta beatum Laurentium.
Apud Victimilium castrum Italiae, natalis beati Secundi martyris, viri spectabilis, et ducis ex legione sanctorum Thebaeorum, qui ante beatum Mauritium et caeteros, post vincula et carceres martyrium capitis abscisione complevit.
Apud urbem Italiae, quae Bergamis dicitur, natalis sancti Alexandri martyris, sub Maximiano Caesare; qui cum esset miles unus ex legione Thebaeorum, Christianus factus est. Audiens hoc Maximianus post dies quindecim, mittens accersivit eum, dicens ei: Pro nulla re alia evocavi te nisi ut sacrifices. Comperi enim te derelinquentem deos nostros, Christianum esse factum. Et hoc dicens, petit sibi 123.0338B| mensam. Eaque apposita, et linteamine cooperta, coepit agere cum beato Alexandro ut sacrificaret. Sanctus Alexander in coelum aspiciens, dixit: Atque utinam tantam mihi Deus gratiam daret, qui cuncta per Jesum Christum postulantibus praestat, ut possem et tuam voluntatem ad Dei agnitionem convertere, et vanissimam istam incredulitatem a te avertere! Sed tu quidem insanabile habes malum; ex vetustate huic vanitati adhaerens, credere non vis. Me autem vocavit ille qui ex gentibus ad suam gratiam olim vocare promisit. Parce consiliis tuis diabolicis, plange, et cognosce actus tuos malos, et crede in Deum vivum, qui fecit omnia. Tunc Maximianus, ad tantam ejus fiduciam commotus, jussit astantibus ut de apposito sacrificio invito ei offerrent, applicitis 123.0338C| armatis econtra; at ille beatissimus, confundens regiam iniquitatem, et ejus praecepta fide armatus contemnens calce mensam percussit, evertens eam cum omnibus suprapositis. Iracundia repletus Maximianus jussit tradi uni ex ministris. Qui, evaginato gladio, stetit stupidus, ferire non audens. Cui Maximianus: Adhuc stas, male miles? At ille respondit: Caput ejus sicut mons est ante me, unde totus contremisco. Tunc Maximianus tradidit eum aliis ut occideretur. Gaudio itaque repletus martyr, aquam petiit et manus suas lavit, flectensque genua, et cervicem in terra humilians, oratione fusa ad Dominum, animadversus est. Post aliquot dies quaedam matrona castissima, nomine Gratia, collegit corpus ejus, et posuit illud in praediolo suo, non longe a muro civitatis 123.0338D| Bergamensis. Cujus passio completa est 7 Kal. Septembris.
A. VI. KAL. SEPTEMBRIS. (27 Aug. ) Apud Capuam, natalis sancti Rufi martyris, quem docuit et baptizavit beatus Apollinaris, Petri apostoli discipulus, cum esset idem Rufus patriciae dignitatis.
Tomis, natalis sanctorum martyrum, Marcellini tribuni, et uxoris ejus Manneae, et filii ipsius Joannis, et Serapionis clerici, et Petri militis.
123.0339A| In Galliis, civitate Arelatensi, sancti Caesarii episcopi et confessoris, mirae sanctitatis, pietatis et studii viri.
Apud Augustodunum, S. Syagrii episcopi et conf.
B. V KAL. SEPTEMBRIS. (28 Aug. ) Romae, natale beatissimi Hermetis martyris. Hunc illustrissimum virum beatus Alexander pontifex et martyr (3 Maii), cum esset praefectus urbis Romae, baptizavit cum uxore, et filiis, ac sorore Theodora, cumque eo pariter mille ducentos quinquaginta servos ejus, uxores quoque et filios eorum, prius ingenuitate illis concessa. Et non multo post ab Aureliano imperatore trusus in carcerem, beato etiam Alexandro 123.0339B| in custodia posito, tribuno Quirino commendatur. Qui dixit ad beatum Hermem: Quae ratio est, vir illustris, ut vice sacra judicans, non solum ad istam injuriam te redigi velis, verum etiam praefecturae honore exspoliatum, in vinculis te tanquam privatum trudi aequanimiter feras? Sanctus Hermes ait: Praefecturam non perdidi, sed mutavi. Nam dignitas terrena a terris tollitur, ac mutatur; dignitas vero coelestis aeterna sublimitate subsistit. Dicit ei Quirinus: Miror te prudentem virum ad tantam stultitiam devenisse, ut credas extra istam vitam te aliquid habiturum, postquam cineres humani corporis ita ad nihilum redigantur ut nec ossa ipsa subsistant. Cui beatus Hermes Et ego ante hos annos illam deridebam, et istam carnalem vitam utilem esse dicebam. 123.0339C| Et Quirinus: Fac et me probare, ut si ita est sicut tu credidisti, et ego credam. Beatus Hermes dixit: Sanctus Alexander, qui habetur in vinculis, haec me docuit. Audiens haec Quirinus coepit maledicere Alexandro, et dixit ad Hermem: Ego te rogavi dicens: fac me probare juste te credidisse; et tu mihi nominasti hominem magnum, quem in vinculis habeo, et in carceris ima conclusum. Si verum est ergo quod dicis, vado ad eum ipse, et triplicabo illi vincula et custodes; si potuerit hora coenandi ad te venire, credam quae docuerit. Ivit, triplicavit vincula, custodes apposuit. Primo igitur noctis initio, venit puer, qui videbatur esse non amplius quam quinque annorum, ferens faculam ardentem in carcere; et flectens genua sua, cum beato Alexandro 123.0339D| oravit, dicens orationem Dominicam, et apprehendens manum ejus eduxit per fenestram, et perduxit eum ad beatum Hermem in domum Quirini. Quirinus factum hoc ut vidit, exterritus est. Cui post alia beatus Hermes dixit: Ecce nos vides in unum, quos custodiis mancipasti. Causa cur ego sancto Alexandro crediderim ista est: Unicus cum mihi esset filius in nimio languore positus, qui adhuc ambulabat ad litterarum studia, hicque in Capitolium cum esset ductus a me et matre sua, et sacrificassemus diis, et pontificibus praemia dedissemus mortuus est. Tunc increpare me coepit nutrix ejus, dicens: Si eum ad limina sancti Petri duxisses, et credidisses 123.0340A| Christo, filium tuum incolumem haberes. Cui ego respondi: Dum tu ipsa caeca sis facta et non sis curata, quomodo filium meum reddet incolumem? Si ante istos, inquit, quinque annos credidissem Christo, redditi mihi essent oculi. Cui dixit: Vade et crede; et si tibi oculos aperuerit Alexander, credam quod et mihi reddat filium meum. Abiit ad ipsum caeca, et ecce reversa est ad me sana, imponensque humeris suis filium meum mortuum, cucurrit, et jactavit eum ante pedes beati Alexandri. At ille, oratione facta, resuscitavit eum. Ego confestim misi me ad pedes ejus, et rogavi me fieri Christianum. Patrimonium vero matris ejus ipsi contuli; aliquanta etiam de meo addidi. Caetera vero aut pauperibus erogavi, aut servis meis, qui mecum facti sunt Christiani, 123.0340B| dedi. Haec et his similia cum egisset circa Quirinum beatus Hermes, credidit Quirinus cum omni domo sua, et baptizatus est. Aurelianus cuncta haec audiens, dictavit in ultimo sententiam ut beatus Hermes gladio puniretur. Qui decollatus, a beata sorore sua Theodora collectus, in Salaria vetere non longe ab urbe Roma sub die quinto mense Septembris sepultus est.
Ipso die in Africa, depositio sancti Augustini episcopi. Ex provincia ergo hic Africana, civitate Tagastensi, de numero curialium parentibus honestis et Christianis progenitus, alitusque est ac nutritus eorum cura ac diligentia, impensisque saecularibus artibus eruditus apprime, omnibus videlicet disciplinis imbutus, quas liberales vocant. Nam et Grammaticam 123.0340C| prius in sua civitate, et Rhetoricam in Africae capite Carthagine postea docuit; consequenti etiam tempore trans mare in Roma, et apud Mediolanum. In qua urbe tunc episcopatum administrabat acceptissimus Deo, et in optimis viris praeclarissimus sacerdos Ambrosius. Hujus interea verbi Dei praedicatoris frequentissimis in Ecclesia disputationibus astans in populo, intendebat suspensus atque affixus. Et factum est, divina praestante opitulatione, ut per illum talem tantumque antistitem Ambrosium, et doctrinam salutarem Ecclesiae catholicae, et divina perciperet Sacramenta. Moxque ex intimis cordis medullis spem omnem quam habebat in saeculo dereliquit. Jam vero non uxorem, non filios, non carnis divitias, non honores saeculi quaerens, Deo cum suis 123.0340D| servire statuit. Unde cum his qui eidem adhaerebant Deo vivebat jejuniis, orationibus, bonis operibus in lege Domini meditans die ac nocte. Et de his, quae sibi Deus cogitanti atque oranti intellecta revelavit, et praesentes et absentes sermonibus ac libris docebat. Factumque est ut ordinaretur presbyter in Ecclesia Hipponensi, omnibus id uno consensu et desiderio fieri perficique petentibus, magnoque studio et clamore flagitantibus. Mox sibi monasterium intra ecclesiam instituit, et cum Dei servis vivere coepit secundum modum et regulam sub sanctis apostolis constitutam: maxime ut nemo quidquam proprium in illa societate haberet, sed essent omnia communia, 123.0341A| et distribuerentur unicuique, sicut opus erat. Interjecto autem tempore, sancto episcopo Valerio id agente, omnibus gratulantibus, atque id fieri ingenti desiderio clamantibus, episcopatum suscipere, suo vivente episcopo, coactus est. Atque ita factum est ut episcopus multo instantius ac ferventius majore auctoritate verbum salutis aeternae alacriter pullulanti atque crescenti Domini ecclesiae praedicaret. Vixit in clericatu vel episcopatu annis ferme quadraginta, aetatis vero illius anni septuaginta sex. Verbum Dei usque ad extremam aegritudinem impraetermisse, alacriter et fortiter sana mente, sanoque consilio in Ecclesia praedicavit. Membris omnibus sui corporis incolumis, integro aspectu atque auditu, et astantibus, et videntibus, et orantibus fratribus, 123.0341B| obdormivit cum patribus suis, enutritus in senectute bona. Testamentum nullum fecit, quia unde faceret pauper Dei non habebat. Tertio obsidionis mense (nam civitas ejus quatuordecim mensibus conclusa et obsessa est a Wandalis, Alanis, aliisque commistis gentibus) decubuit febribus, et illa ultima exercitatur aegritudine. Hic beatus episcopus spiritu divino tactus, in sancta Ecclesia catholica ad instructionem animarum fecit libros, tractatus, epistolas numero mille triginta, exceptis qui numerari non possunt, quia nec numerum designavit eorum. Hujus corpus venerabile, primo de sua civitate propter barbaros et Sardiniam translatum, nuper a Leutprando rege Longobardorum, dato magno pretio, Ticinis relatum, et honorifice conditum est.
123.0341C| Brivate, natale sancti Juliani martyris. Qui tempore persecutionis hortatu beati Ferreoli, cujus in militia comes erat, ex Viennensi urbe clandestino discessu ad praefatum Arvernae urbis territorium commigravit. Ubi ab insequentibus persecutoribus tentus, desecto gutture, morte horribili necatus est.
Constantinopoli, sancti Alexandri episcopi et confessoris gloriosi senis: cujus virtute orationis Arius divino judicio condemnatus, crepuit medius, et effusa sunt viscera ejus. Dormivit vero idem beatus pontifex vitae suae anno nonagesimo octavo, episcopatus trigesimo tertio.
Eodem die apud Santonas, sancti Bibiani [al Viviani ] episcopi et confessoris.
C. IV KAL. SEPTEMBRIS. (29 Aug. ) 123.0341D| Romae in Aventino in oppido Vindinensi ad Arcum Faustini, natale beatissimae et illustrissimae Sabinae martyris, quae fuit uxor praeclarissimi quondam Valentini, et Filia Herodis Metallarii, quae passa est, Adriano imperante, sub praefecto Helpidio. Hanc beata virgo Seraphia, cum in domo conversaretur, persuasit in fide Domini nostri Jesu Christi. Quae postmodum eamdem virginem usque ad locum passionis secuta est, et cum ei praeses Berilus diceret: Quid tibi ipsa derogas, aut quare temetipsam 123.0342A| vilem reddis, aut quare non consideras quae es, aut cujus filia es? Conjunxisti enim te Christianis, et oblita es natales tuos, et memoriam tanti viri, cujus fuisti; et deorum, quorum iram vereor ne incurras. Revertere magis ad domum tuam, et dimitte hanc nefandam, quae maleficiis te et plures demutavit a deorum cultura. Beata Sabina respondit: Illius sanctae puellae, de qua dicis, maleficiis utinam et tu suadereris, sicuti et ego suasa sum, ut ab immundis recederes idolis, et verum et certissimum agnosceres Deum, qui bonos ad aeternam vocat vitam, et malos in poenam relinquit perpetuam. Quod praeses audiens, reveritus illam dimisit. Ut vero beata Seraphia gloriosissimo martyrio coronata est, illustrissima Sabina colligens reliquias 123.0342B| ejus, celebratis venerabilibus exsequiis, thesaurum sempiternum vel pretiosam margaritam reposuit in monumento suo, quod ipsa sibi cum summo studio et ornatu fecerat. Deinde, interpositis aliquot diebus, comprehensa judici Helpidio praesentatur. Quam ille videns: Tu es, inquit, Sabina uxor quondam Valentini illustrissimae memoriae, et filia Herodis? Cui sancta matrona respondit: Ego sum et gratias ago Domino meo Jesu Christo, qui me peccatricem per sanctam famulam suam Seraphiam de multis sordibus et potestate daemonum liberare dignatus est. Commotus postmodum praefectus, cum videret in confessione Christi constantiam ejus, dictavit sententiam dicens: Sabinam diis inobedientem, dominos quoque et Augustos nostros blasphemantem, gladio 123.0342C| percuti decrevimus, atque omnes facultates ejus publicis titulis praesignari. Passa est autem beata famula Christi Sabina quarto Kalendas Septembris; et a Christianis sublatum corpus ejus sepultum est in monumento, ubi ipsa venerabiliter reposuerat magistram fidei suae virginem Seraphiam, ad arcum Faustini, juxta aream Vindiciani, in oppido Vindinensi.
Eodem die veneratur decollatio sancti Joannis Baptistae, qui primo in Samaria est conditus, nunc in Alexandria. Porro caput de Jerosolymis ad Phoeniciae urbem Emesam delatum est.
D. III. KAL. SEPTEMBRIS. (30 Aug. ) Romae, via Ostiensi, milliario secundo ab Urbe, 123.0342D| natale beatissimorum martyrum Felicis et Adaucti, sub Diocletiano et Maximiano imperatoribus, praefecto et judice Draco. Fuere autem duo fratres nomine et opere Felices ambo presbyteri. Horum senior Felices ambo presbyteri. Horum senior Felix ex jussione imperatorum cum ad secretarium judicis esset perductus juxta templum Serapis, dum cogeretur ad sacrificandum, exsufflavit in faciem statuae aereae, et statim cecidit. Item ductus ad Mercurii statuam in aliam aediculam, simili modo in illam exsufflavit, et mox cecidit. Item ad simulacrum Dianae, quod pari modo dejecit. Reductus ad praefectum imponitur 123.0343A| equuleo, et inquisitus quibus haec maleficiis fecisset, beatus Felix respondit: Non maleficiis diaboli, sed beneficiis omnipotentis Dei hoc egi. Furore itaque accensus praefectus, jussit eum duci extra Urbem via Ostiensi, quia illic arbor excelsissima stabat daemonibus consecrata, juxta quam erat templum, ut ibi ad sacrificandum impelleretur. Quo perductus, oratione facta, dixit ad arborem: Praecipio tibi in nomine Domini mei Jesu Christi, ut radicitus corruas, et templum ac simulacrum, vel aram ejus funditus comminuas, ut amplius cultu tuo animae non decipiantur. Quae statim ad verba ipsius ita eversa est ut et templum ac simulacrum comminueret, et quod fuerat, non pareret. Quod cum nuntiatum fuisset praefecto, statim jussit eum decollari, et corpus 123.0343B| ejus inhumatum canibus et lupis derelinqui. Data sententia, obvius fuit ei quidam vir Christianus, hominibus quidem absconsus, Deo vero manifestus. Hic cum didicisset quod beatus Felix duci fuisset jussus, coepit clamare et dicere: Et ego ex eadem lege sum, et ipsum quem hic sanctus presbyter confitetur Dominum Jesum Christum colo. Mox et ipse ab officio praefecti comprehensus, pariter dato sibi osculo, cum beato Felice decollatus est; hujus nomen quia non innuerunt Christiani, post modum 123.0344A| Adauctum eum appellaverunt, quod sancto martyri Felici auctus sit ad coronam, ipsique pro fidei confessione corona martyrii aucta. Christiani itaque noctu venientes, in eodem loco ubi arbor steterat, quae cadens nimiam terrae altitudinem aperuerat, eos sepelierunt. Quorum corpora volentes pagani exinde effodere, quicunque manus apposuerunt a diabolo correpti sunt. Ubi postea pacis tempore basilica fabricata est, et martyrum memoria digne exculta. Compleverunt autem martyrium suum III Kal. Septembris.
E. PRIDIE KAL. SEPTEMBRIS. (31 Aug. ) Treviris natalis sancti Paulini episcopi confessoris, qui tempore Arianae infestationis, a Constantio 123.0344B| imperatore, ob catholicam fidem exsilio relegatus, et usque ad mortem, etiam extra Christianum nomen mutando exsilia fatigatus, ad ultimum apud Phrygiam defunctus, beatae passionis coronam percepit a Domino.
Eodem Die apud Athenas, beati Aristidis, fide, sapientiaque clarissimi. Qui Adriano principi de religione Christiana libros obtulit, et quod Christus Jesus solus esset Deus, praesente ipso imperatore, luculentissime peroravit.
LITANIAE INDICENDAE. MENSIS SEPTEMBRIS HABET DIES XXX; LUNA VERO, XXIX. 123.0343| F. KAL. SEPTEMBRIS. (1 Sept. ) 123.0343C| Jesu nave et Gedeon prophetarum.
Apud Capuam, via Aquaria, natalis sancti Prisci martyris, qui unus fuit de illis antiquis Christi discipulis.
Eodem die natalis Annae prophetissae:
Item eodem sancto die apud Senonas, beati Lupi episcopi, sanctitate et signis miraculorum illustravit.
Item apud Caesaream Cappadociae, beati Longini militis et martyris; quem tradunt illum esse qui lancea latus Domini Jesu Christi pendentis in cruce aperuit (Joan. XIX). Hic postmodum baptisatus ab apostolis, cum apud Cappadociam sanctitate praecipuus degeret, tandem ab Octavio praeside comprehensus, post confessionem fidei, lingua abscisa, et dentibus excusis, capite truncatus est. Simul cum eo coronatus est Aphrodisius Commentariensis, cui et praeses linguam abscidi jusserat; quique post abscisionem expedite Christum clara voce loquebatur.
G. IV NONAS SEPTEMBRIS. (2 Sept. ) Natale sancti Justi Lugdunensis episcopi, mirae 123.0344C| sanctitatis et prophetici spiritus viri. Hic clam episcopatum suum relinquens, ascensa nave, comitante se uno tantum puero, qui officio lector erat in ecclesia, nomine Viator, pervenit ad Aegyptum. Ubi per aliquot annos, sanctis monachis coelum tantum spectantibus consociatus, humilitate ac sanctitate vitae incomparabilis vixit. Cursu itaque temporis consummato, ipse quoque virtutibus consummatus, repositam sibi coronam justitiae percepturus migravit ad Dominum pridie idus Octobris. Corpus ejus religiosis civibus Lugdunum cum ossibus beati Viatoris ministri ejus relatum, et condigno cultu in basilica beatorum septem fratrum Machabaeorum martyrum gloriosissimorum conditum est quarto nonas Septembris.
Eodem die, beati Helpidii episcopi apud praefatam urbem venerabilis depositio. Cujus sacrum corpus honorifice sepultum, in ipsa eademque ecclesia, ubi sancti confessoris Justi tumulata sunt sacratissima membra, quiescit.
Apud Apamiam, beati Antonini martyris.
A. III NONAS SEPTEMBRIS. (3 Sept. ) Natalis sanctae Phaebes.
123.0345A| Romae, passio et natalis beatae Seraphiae virginis, sub Adriano imperatore, judice Berillo. Haec Antiochena genere, cum in domo Sabinae praeclarissimae feminae apud urbem commaneret, rapta ab officio praesidis, exhibita est in conspectu ipsius. Cui praedixit: Sacrifica diis immortalibus quibus sacrificant domini imperatores. Beata Seraphia respondit: Timeo, et colo omnipotentem Deum, qui fecit coelum et terram, et omnia quae in eis sunt. Nam dii quos jubes adorare non sunt dii, sed sunt daemonia; et ideo non licet mihi adorare eos, quia Christiana sum. Cumque perseverantissime fidem veritatis prosequeretur, jussit eam praeses duobus juvenibus lascivis tradi, ut ei nocturno furto insultarent. A quibus perductam in cubiculum obscurissimum cum vellent 123.0345B| eam tangere, subito terrae motus factus est magnus, cecideruntque exanimes in terram, membris omnibus resoluti. Diluculo autem cum venissent a praeside missi, qui requirerent, seu de juvenibus, seu de virgine; ingressi invenerunt sanctam Dei orantem, juvenes vero impudicos velut mortuos terrae prostratos. Itaque ad rei factum cum plurimi concurrerent, iterum praeses jussit pro tribunali eam sibi adduci. Et imperante praeside deportati sunt iidem juvenes, et positi ante conspectum ipsius. Ad quos beata virgo, facta oratione, accedens tetigit illos dicens: In nomine Domini mei Jesu Christi erigite vos in statu vestro; ad cujus vocem illi steterunt super pedes suos. Quos praeses interrogavit: Quid faciendo haec mulier dementes vos fecit et resolutos? Ingressus est, 123.0345C| inquiunt, quidam juvenis decorus, miraeque magnitudinis, qui totus splendebat sicut sol, stansque inter nos et puellam hanc, tremore et defectione claritate sua concussit. Praeses ad beatam Seraphiam conversus: Sacrifica diis, inquit, ne morte plectaris. Cui virgo: Non facio voluntatem patris tui Satanae, quia Christiana sum. Tunc praeses jussit lampades ardentes lateribus ejus apponi, sed statim qui eas tenebant, ceciderunt retrorsum. Praeses vero iterum beatae virgini dixit: Biothanata et malefica, audi imperiale praeceptum, sacrifica diis immortalibus, et libera te de cruciatibus et morte. Beata Seraphia hoc illi redidit: Biothanati et malefici vos estis, qui negatis Deum vivum et verum, et daemonia adorando, cum ipsis pariter estis morituri; Deo autem 123.0345D| immortali ego memetipsam offero sacrificium, si me dignatur suscipere licet peccatricem, tamen Christianam. Tunc fustibus caeditur: et ecce subito terraemotus factus est magnus. Et excussa de fuste, de quo caedebatur virgo, Dei astella exsilivit in oculum praesidis, quem post dolorem luscum fecit. Et iratus dictavit sententiam: Seraphiam imperialis praecepti contemptricem, et in tantis meleficiis deprehensam gladio percuti jubemus. Passa est autem quarto Kalendas Augusti, et sepulta juxta aream Vindiciani in monumento illustris martyris Sabinae, II Kalendas Augusti. Compositum vero et ornatum est venerabile sarcophagum ambarum, et locus orationis condigne 123.0346A| dedicatus tertio nonas Septembris, quando et memoria passionis ejus celebrior agitur.
Apud Capuam, natalis sanctorum martyrum Antonini pueri, annorum viginti, et Aristei episcopi quorum gesta habentur. Eodem die depositio sancti Remacli episcopi et confessoris; et beatissimi Mansueti Confessoris atque pontificis Tullensis.
B. PRIDIE NONAS SEPTEMBRIS. (4 Sept. ) Moysis prophetae.
Et apud Ancyram Galatiae natalis sanctorum martyrum trium puerorum, Rufini, Sylvani, et Vitalicae.
Cabilone natale sancti Marcelli qui temporibus 123.0346B| Antonini Veri, ex numero quinquaginta martyrum qui Lugduni in ergastulum trusi fuerant, cum Valeriano patefactis custodiae, cui mancipati erant, divinitus claustris aufugit. Et cum Latinum quemdam, a quo hospitio susceptus erat, cum omni domo sua ad fidem Christi convertisset, Cabilonensium expetens civitatem Priscum quemdam praesidem, diis suis immolantem incurrit. Cumque ab eo ad profanum convivium fuisset invitatus, et ipse hujusmodi exsecrans epulas, omnes qui aderant, cur idolis deservirent, libera increpatione corriperet, inaudito crudelitatis genere, defodiri eum cingulo tenus erectum praeses jussit: sicque sanctus Dei martyr tertio die in Dei amore a laudibus perseverans, in secundo ab oppido Cabilonensi milliario incontaminatum reddidit spiritum.
C. NONIS SEPTEMBRIS (5 Sept. ) 123.0346C| In suburbano Romae natale beati Victorini martyris. Fuerunt autem duo fratres Victorinus et Severinus. Hi post utriusque parentis obitum se invicem paedagogantes pari custodia se mutuis obsequiis aemulantes germanitatis vinculo probabiles, Deo seipsos hostiam vivam obtulerunt. Cumque in tantum excrevissent, ut sua omnia perfectionis intuitu relinquerent, et vendentes res suas, censum earum pauperibus erogassent Deo expeditius servituri, nudi facultatibus omnibus remanserunt. Alter itaque serviens alteri, mutua vice, et aemula charitate serviebat. Imperium, libertas. Nihil deerat illis cum 123.0346D| nil haberent. Igitur Victorinus spirans altius, et idipsum quod sibi parebant, imperfectum computans, nec satis sibi factum, si alteri liceret in altero, aut alter alteri servitium exhiberet: Eremum ingreditur, seditque in specu excelsae rupis, quam subterfluentis aquae geminum sinuarat abruptum uni tantum hospitium viro ut sedens somnum caperet, vel si reciperet alterum, stans oraret. Texerat ostiolum vimine: assiduus in lectione et oratione manebat. Cernit interim invidus omnis boni profectum viri, et ferre non valens, simulat se puellam et ante fores viri verba gementia ingeminat: Heu, inquit, me miseram, silvis errare, et tenebris vagam, locus non 123.0347A| agnoscitur, iter quaeritur. Quisquis es loci hujus incola, coelum undique et silvae famam virtutum tuarum opusque ferunt; eripe me a frendentibus apris, eripe a saevientibus lupis, et a rictibus ursorum. Quod victura sum tuum erit, si moriar tuum. Satis superque sufficiat operiri limine tuo. Non longum quaero habitaculum: unius tantum noctis hospes ero. Reserat Victorinus cellam, et hostem, dum miseretur secum includit. Vix horae spatium intercesserat, dum inter molimina, et assiduum corporis motum protenso pede tetigit hominem Dei, et velut compungens vulnere noxio calore succendit. Addit igniculum dulcedo sermonis, urget facinus solitudo. Quid moror? facit casum columna arboris alta radice quae diu fundata steterat. Furtivus amor scelus perficit. Exclamat 123.0347B| jam victor Victorini diabolus: Quid agis, inquit, vir perfectissime, cui etiam frater gravis fuit? Jam jungeris alteri qui recessisti a tuo. Quid agis, qui novum dogma silvis constituens suadebas scopulis castitatem? Haec jactans ex oculis decepti velut fumus evanuit. At is qui ceciderat, velut exsanguis jacuit. In se autem aliquando reversus silvas deseruit, ad fratrem Severinum repedavit; pudore diu vocem supprimens, tandem causam facti exposuit: ipse poenam sibi statuens. Findens namque arborem manusque per fissuram inferens, praeduratam cuneis pessulans, cicatricem arboris claudit. Sed mox Severinus factum poenamque fratris episcopo suo nuntiat. Ille veniens primum eum solvere tentat; sed ut repugnantem vidit, orat, benedicit, consolatur, 123.0347C| discedit. Vir autem Domini, qui se gravissima poenitentia damnaverat, Dominica tantum die modicum panis et aquae coactus a fratre percipiebat, qui etiam se simili cibo et jejunio macerabat. Igitur in hujusmodi constructione, triennium volvitur. Cumque jam omnes pene movisset ejus in Christo imitanda humilitas, episcopus civitatis rediens, vix agere potuit, ut sese a poena, qua ille memor tremendi judicii se damnaverat, absumptis pene carnibus, permitteret resolvi. Quantae autem sanctitatis postea fuerit, quamque potens in miraculis, non facile lingua alicujus explicabit. Electus deinde ab universo populo Amiterninae urbis sacerdotium adipiscitur. Inde postmodum sub imperatore Nerva, cum aliis Dei servis Euthyche et Marone, ab Aureliano judice 123.0347D| primo relegatus in sexagesimo milliario ab urbe via Salaria: deinde apud eum locum qui Cotilias appellatur, ubi putentes aquae manant et sulphureae, in ipsis capite deorsum per horas tres suspensum teneri, ab impio judice jussum est. Quod cum per triduum pro Christi nomine passus fuisset, gloriose coronatus migravit ad Dominum. Cumque una die jussu Aureliani corpus ejus inhumatum jacuisset, venerunt Amiternenses populi Christiani, et rapientes in suum territorium transtulerunt, et honorifica sepultura condiderunt nonis septembris.
Item Romae in portu, natali sancti Herculani.
123.0348A| Capuae natalis sanctorum martyrum Quinti, Arcontii et Donati.
D. VIII IDUS SEPTEMBRIS. (6 Sept. ) Zachariae prophetae.
Item natalis sancti Onesiphori apostolorum discipuli.
Et apud Africam, beatissimorum confessorum et episcoporum, Donatiani, Praesidii, Mansueti, Germani, Fuscoli, qui persecutione Vandalica apud Africam jussu Hunnerici regis Ariani, pro assertione catholicae veritatis, durissime fustibus caesi, et exsilio damnati sunt. Inter quos etiam episcopum nomine Laetum, strenuum ac doctissimum virum, post diuturnos carceris squalores, incendio concremavit. 123.0348B| Tunc etiam decreto publico per diversas provincias exsecutores dirigens, episcopis quasi ad concilium Carthagine congregatis, una die universas ecclesias Africae clausit, universamque substantiam episcoporum et ecclesiarum suis episcopis condonavit.
E. VII IDUS SEPTEMBRIS. (7 Sept. ) Natalis beati Joannis apud Nicomediam sub Diocletiano imperatore. Qui de nobilibus ortus honore et dignitate illustris, ut vidit adversus cultores Dei in foro crudelia edicta pendere, calore nimis fidei ignitus, publice populo inspectante injecta manu, librum iniquae legis detraxit, ac minutatim discerpsit, Augusto Diocletiano in eadem urbe simul cum Maximiano 123.0348C| Caesare constituto. Ad quos cum relatum esset religiosi et illustris viri factum, continuo omni in eum crudelitatis genere desaevientes, ne hoc quidem solum efficere quiverunt, ut eum moestum aliquis videret in poenis: sed laeto atque hilari vultu, cum jam viscera in suppliciis defecissent, spiritus tamen laetabatur in vultu. Ex quo tortores sui gravius cruciabantur, quod omnia suppliciorum genera consumebant in eum, quem ne tristem quidem ex his reddere poterant.
F. VI IDUS SEPTEMBRIS. (8 Sept. ) Nativitas sanctae Dei Genitricis.
Eodem die apud Nicomediam, natale sancti Adriani 123.0348D| martyris cum aliis tribus et viginti. Maximianus cum gravissime persequeretur Christianos, apud Antiochiam oblati sunt ei quidam Christiani, fide ac religione insignissimi, quos ille post veritatis confessionem extensos lignis et nervis crudis caedi jussit, ac deinde lapidibus ora ipsorum contundi, et linguas eorum praecidi. Haec omnia cernens Adrianus, qui erat prior officii, dixit ad eos: Adjuro vos per Deum vestrum, pro quo haec patimini, dicite mihi in veritate, quae est remuneratio vestra, quam exspectatis pro his tormentis? videtur enim mihi magna et mirifica esse. Cui viginti tres martyres dixerunt: Exspectamus quod nec oculus vidit, nec 123.0349A| auris audivit, nec in cor hominis ascendit, inenarrabile bonum, quod praeparavit Deus his qui diligunt eum (Isa. LXIV; I Cor. II). Audiens haec Adrianus, statim exsiliens stetit in medio eorum, et dixit his qui gerebant exceptoris officium: Annotate confessionem meam cum his sanctis et athletis Dei: quia et ego Christianus sum. Post non multum spatium, cum audisset Maximianus nomen ejus recitari inter nomina sanctorum martyrum, evocato ad se dixit ei: Insanis, Adriane? nunquid et tu vis tam male perire? Adrianus respondit: non insanio, sed de multa insania ad sanam mentem revertor. Cumque perseveranter quae sunt fidei et veritatis prosequeretur, furore repletus Maximianus, jussit eum ferro vinctum cum reliquis sanctis martyribus ad 123.0349B| carcerem pertrahi. Erat autem juvenis annorum viginti octo. Et fama celeriter currente, didicit uxor illius Natalia cuncta quae circa Adrianum maritum provenerant. Et gaudio plena, quia erat mulier Christianissima, cucurrit ad carcerem, procidensque ad pedes viri sui osculabatur vincula ejus, dicens illi: Beatus es, domine meus Adriane, quia invenisti divitias, quas tibi non dimiserunt parentes tui. Vere jam securus pergis ad Christum, bene recondens in ipso divitias, quas invenies in tempore necessitatis, ubi de poenis damnatorum neminem quisquam liberabit: non pater filium, non mater filiam, non divitiae transeuntes, non ulla servorum ambitio et patrimonii amplitudo, ad extremum nec amicus amicum. Omnes enim tunc propria sarcina 123.0349C| comitabitur. Tu, domine meus, tecum habens Christum, in quo omnia tua reposuisti, perge fiducialiter, perge ne timeas ut percipias promissa ipsius. Non revocet te ullus intuitus rerum velut umbra transeuntium, non affines, non parentum gemitus, non pulchritudo ipsa corporis tui, exsecra seductorum adulationes amicorum; non te terreant species tormentorum. Horum qui tecum sunt martyrum constantiam et patientiam aspice, his solis intende. Haec postquam gloriosissima femina prosecuta est, singulorum martyrum vincula deosculans: Rogo vos, inquit, servi Christi, confortate hunc Adrianum beatissimis monitis, et lucrifacite animam ejus in Christo: vos sitis ei patres, per vos nascatur aeternae vitae. Ad quam beatus Adrianus dixit: Perge nunc, 123.0349D| soror mea, in domum tuam, et cum agnovero fieri interrogationem nostram, accersam te, ut videas finem rei. Post aliquot dies cum quaestio immineret, beatus Adrianus dato pretio custodibus, et datis fidejussoribus, perrexit ad domum suam vocare beatam Nataliam. Cumque pergeret, vidit eum qui bene illum noverat, et praecurrens domum, nuntiavit eum venire. Quod uxor audiens, primo non credidit. Quis, inquit, potuit eum absolvere de vinculis illis? Non mihi contingat, ut absolvatur, nequando separetur a sanctis illis et cum puer domesticus superveniens affirmaret eum dimissum, suspicata illa, quod martyrium refugisset, contristata flebat amarissime. Et cum jam videre Adrianum inciperet, 123.0350A| projecit quae erant in manibus, et accurrens clausit ostium domus, clamans et dicens: Longe efficiatur a me hic qui corruit, et mentitus est Domino Deo suo. Non loquatur mihi, nec audiam linguam, quae dolose egit in conspectu Factoris sui. Et conversa dicit in eum: O sine Deo prae omnibus hominibus, quis te coegit apprehendere opus, quod non potuisti perficere; quis te separavit a sanctis, aut quis te seduxit, ut recederes a conventu pacis vel repausationis? Dic mihi, quare in fugam conversus es antequam fieret pugna? quare projecisti arma, antequam videres hostem tibi repugnantem? Quomodo vulneratus es, necdum emissa sagitta? Quid faciam infelicissima, quae conjuncta sum impio? Non est mihi concessum ut vocarer uxor martyris, sed ut 123.0350B| dicerer conjux transgressoris. Ad horam fuit exsultatio mea, et ecce per saecula erit opprobrium meum. Cui beatus Adrianus pro foribus stans dicebat: Aperi mihi, soror mea Natalia, quia non sicut tu aestimas effugi martyrium. Veni autem propterea, quia instat tempus quaestionis nostrae, ut sicut promisi praesens fias. At illa non credens: Vide, inquit, quomodo me seducit transgressor? Ecce quomodo mentitur alter Judas? Recedas a me, homo; nam ante me ipsam interficiam, quam tibi socier. Cumque beatissimus martyr de zelo piae conjugis laetus, sermonibus suis ei satisfaceret, et nisi citius aperiret, moras se facere non posse assereret, tandem ei illa aperiens, provolvitur pedibus ejus. Inde vero citius exeuntes, properabant ad confessionem, ut in 123.0350C| numero coronatorum Adrianus inveniretur. Cumque adhuc essent in via, dixit beatus Adrianus: Soror mea, dic quomodo ordinasti substantiam tuam? Cui illa: Noli, inquit, domine meus, noli memorare quae sunt mundi hujus, ne attrahant animum tuum: auferantur ab animo tuo omnia corruptibilia, solummodo illa festina videre, quae reposita sunt tibi et sanctis, cum quibus ambulas in via Dei. Completa itaque die ut produceretur, exhibiti sunt beatissimi martyres in conspectu Maximiani, putrefactis ita jam carnibus eorum prae acerbitate tormentorum, ut vermes de ulceribus eorum scaturirent. Natalia vero applicans se beato Adriano, dicebat: Vide, domine meus, ut solummodo ad Deum fiat mens tua; nec tuum cor in aliquo trepidet, dum videbis tormenta 123.0350D| tibi proposita. Labor quidem nunc modicus, sed in saecula saeculorum aeterna repausatio. Maximianus respiciens Adrianum, ait: Adhuc tu permanes in insania! Beatus martyr respondit: Pro hac amentia et insania paratus sum hanc vitam finire. Iratus post piam confessionem ipsius tyrannus, jussit eum tam crudeliter invicem sibi succedentibus flagellatoribus caedi, donec apertis costis viscera patefierent. Iterum constrictus ferro in carcerem mittitur. Et cum aliquibus diebus cum reliquis sanctis Dei clausus ibi fuisset, tandem reductus, simul et cum eo alii, quos immensitas poenarum pene absumpserat, sistitur Maximiano. Quos ille jam videns irrevocabiles, jussit ut vecte magno ferreo confringerentur tibiae 123.0351A| ipsorum. Confractis itaque cruribus, ac pedibus incisis, insuper beato Adriano manu incisa, orantes et gratias agentes Domino, emiserunt spiritum. Corpora eorum jussit tyrannus incendi. Sed subito factae sunt coruscationes, tonitrua, ac pluviae, et exstinctus est ignis. Plurimique de apparitoribus fulminibus percussi, pauci fuga vix evaserunt. Accurrentes interea Christiani, rapuerunt ex igne jam exstincto reliquias martyrum, et ascensis navibus fugerunt, perveneruntque Byzantium, et reverenti honore sepelierunt eas ibi. Non longo post tempore beati Adriani corpus Romam etiam translatum honorabili quoque templo exornatum est. Natalia vero ipsa de Nicomedia sanctorum martyrum amore Byzantium enavigans, post paucos dies adventus sui, 123.0351B| dormitionem accepit in Domino, et juxta sanctorum corpora sepulta est Kalendis Decembris. Passio horum martyrum sexto Idus Septembris celebratur.
G. V IDUS SEPTEMBRIS. (9 Sept. ) Passio beatorum martyrum Dorothei et Gorgonii, apud Nicomediam, sub Diocletiano imperatore. Horum prior Dorotheus magister in officiis quae intra palatium exhibebantur, erat cubiculi regii praepositus, habens secum officio, fide, et magnanimitate parem Gorgonium. Quorum institutionibus optimis omnes pene cubiculi ministri in fide Dei vigilanter et libere persistebant. Hi denique cum viderent 123.0351C| quemdam martyrem crudelibus atque immanibus suppliciis cruciari, constanter et libere aiunt: Cur, imperator, in hoc solo punis sententiam, quae in nobis omnibus viget? ut quid in illo crimine ducitur, quod a nobis omnibus confitetur? Haec nobis fides, hic cultus, et unanimis eademque sententia. Quos ille cum in medium nihilominus venire jussisset, jussit eos appendi, et flagellis toto corpore laniari et visceribus jam pelle nudatis jubentur aceto et sale perfundi. Cumque etiam hoc tormenti genus constanter et fortiter tolerassent, craticula prunis subterstrata poni jubetur in medio, ibique quod reliquum fuerat in verberibus absumpti corporis superponi, et non ad subitum, sed sensim paulatimque succendi. Ad ultimum laqueo appensos jussit 123.0351D| necari. Interjecto tempore beatus Gorgonius Romam transfertur, positusque est venerabiliter via Latina inter duas lauros. Compleverunt autem martyrium suum quinto Idus Septembris.
In Sabinis milliario ab urbe tricesimo, natalis sanctorum Hyacinthi, Alexandri, Tiburtii.
A. IV IDUS SEPTEMBRIS. (10 Sept. ) Apud Africam, natalis sanctorum episcoporum, Nemesiani, Felicis, Lucii. Item Felicis, Litei, Poliani, Victoris, Jaderis et Dativi: qui, sub Decio et Valeriano exsurgente persecutionis rabie, ad primam 123.0352A| confessionis Christi constantiam graviter fustibus caesi; deinde compedibus vincti, et ad fodienda metalla deputati, gloriosae confessionis agonem consummaverunt. Quorum etiam exempla secuta multiplex plebis portio, cum eis confessa pariter est et coronata. Exstat epistola beati Cypriani ad ipsos (epist. 77), et de ipsis scripta.
Eodem die in Chalcedonia, natalis sanctorum Sosthenis, et Victoris: qui, cum beata Euphemia sub Prisco consule pro Christi nomine decertaret, apertis sibi divinitus oculis, viderunt circa illam angelorum praesidia, sanctarumque virginum chorum. Atque hoc viso ad Christum conversi, ob insuperabilem fidei confessionem trusi in carcerem, et inde producti, ad stipites religati sunt; quibus 123.0352B| primum ursi, ac deinde ferocissimus leo, dimissi, cum in nullo eos laederent, misit proconsul ad deferendam cupam, in qua eos pariter concremaret. Illi vero interea incumbentes orationi, vocati de coelo, datoque sibi mutuo pacis osculo, spiritum emiserunt.
B. III IDUS SEPTEMBRIS. (11 Sept. ) Romae via Salaria vetere, in coemeterio Basillae, natale sanctorum Proti et Hyacinthi, qui erant eunuchi beatae Eugeniae virginis cum qua ab Heleno episcopo baptizati, aliquanto tempore divinis solum eruditionibus vacantes, in sancto proposito perstiterunt, atque in servorum Dei monasterio mira humilitate conversati sunt; et hoc apud Aegyptum. 123.0352C| Inde cum beatissima virgine Romam reversi, sub Gallieno imperatore, quod essent Christiani, comprehensi, coguntur sacrificare. Sed non consentientes dirissime verberantur. Cumque Deo fidem servantes gauderent, pariter decollantur tertio Idus Septembris. Post haec tenetur sancta Eugenia, et jubetur a praefecto urbis Nicetio, Dianae sacrificia exhibere. Quae stans ante templum, extensis manibus fudit orationem. Qua orante, ita simulacrum Dianae comminutum est, ut sola pulveris ejus indicia remanerent. Sed magicis artibus hoc reputantes, ingenti saxo circa scapulas ejus constricto, Tiberi eam praecipitem dederunt. Quomodo autem agonem passionis suae compleverit, breviter supra notatum est VIII Kalendas Januarii.
C. PRIDIE IDUS SEPTEMBRIS. (12 Sept. ) 123.0352D| Apud Ticinum urbem, quae et Papia dicitur, natale sanctorum Syri et Evantii. Qui a beato Hermagora Aquileiensi pontifice, discipulo sancti Marci evangelistae, ad praefatam urbem directi, primi illic Christi Evangelium praedicantes, et magnis virtutibus ac miraculis coruscantes, etiam vicinas urbes, Veronensem scilicet, Bryxenam, et Laudensem divinis operibus illustrarunt. Sicque in pontificali honore, fundata et confirmata fide credentium populorum, glorioso fine quieverunt in pace.
D. IDIBUS SEPTEMBRIS. (13 Sept. ) 123.0353A| Apud Aegyptum, civitate Alexandria, natale B. Philippi episcopi et martyris qui praefectus primum fuit, deinde baptismi gratia sanctificatus, episcopi dignitatem, suffragium ferentibus Christianis populis, assequitur. Et sub Volusiano et Gallieno imperatoribus dirigitur Perennius praefectus Alexandriam, cui imperatum est ut Philippum occideret. Sed cum hoc implere non posset, quia omnis populus civitatis Philippo veluti quibusdam vinculis amoris videbatur astrictus, immisit quosdam in ecclesiam, qui se fingerent Christianos. Quique ingredientes, percusserunt eum in oratione constitutum. Sepultus modo est in Nitria, basilica condigna martyri supra 123.0353B| corpus ejus fabricata. Sedit autem in episcopatu anno uno, mensibus tribus. Passus est Idibus Septembris.
Item sancti Amati presbyteri, abbatis monasterii S. Romerici: qui mirae abstinentiae, et anachoreticae vitae sectator, virtutum et miraculorum gratia illustrem conversationem duxit.
E. XVIII KAL. OCTOBRIS. (14 Sept. ) Romae via Appia, in coemeterio Callisti, natale sancti Cornelii episcopi: qui sub persecutione Decii cum presbyteris et diaconibus Centumcellis exsilio deputatur. Ad quem confortandum multi Christianorum veniebant. Quo tempore beatus Cyprianus 123.0353C| scripsit ei de Calerino lectore, quanta pro fide et confessione Christi sustinuerit. Decius Caesar audito quod multi ei scriberent: et de beato Cypriano rogavit eum sibi exhiberi. Exhibitus Decio interroganti, cur a Cypriano contra Rempublicam litteras accepisset, respondit: Ego de corona Domini litteras accepi, non contra Rempublicam. Iratus Decius, jussit ut os ejus cum plumbatis caederetur, deinde ad templum Martis, ut sacrificaret, duceretur. Quod si contempsisset, illic capite puniretur. Cumque duceretur, unus ex militibus nomine Cerealis, rogare coepit beatum papam, ut visitaret uxorem ejus, quae annis quinque paralytica jacebat. Ingressus autem domum ejus, tenuit manum Salustiae, et erexit eam, dicens: In nomine Jesu Christi Nazareni, surge, 123.0353D| et sta super pedes tuos. Quae protinus erexit se, clamans et dicens: Vere Christus est, Dei filius. Et dixit beato Cornelio: Baptiza me, per Christum te conjuro; et currens implevit vas aqua, et attulit ei. Tunc miserunt se omnes milites ad pedes ejus orantes se baptizari. Quos ut baptizavit, obtulit pro eis sacrificium laudis: et participati sunt omnes corpore et sanguine Domini nostri Jesu Christi. Audiens haec Decius, mittens tenuit omnes eos, et jussit ut cum beato Cornelio ducerentur ad sacrificandum, et si nollent parere, capite plecterentur. Ducti autem foras muros portae Appiae, expuentes id templum, decollati sunt una cum beatissimo papa numero 123.0354A| viginti unus. Sed et Cerealis cum uxore sua Salustia sub die XVIII Kalend. Octobris. Eadem vero nocte venit beata Lucina cum clericis et familia sua, et rapuit martyrum corpora, et sepelivit ea in agro suo in crypta, in coemeterio Callisti. Hujus beatae Lucinae rogatu idem beatus Cornelius corpora apostolorum de catacumbis levavit noctu, et posuit, Pauli quidem via Ostiensi, ubi decollatus est, Petri autem juxta locum nbi crucifixus est, inter corpora sanctorum episcoporum in templo Apollinis, in monte aureo, in Vaticano palatii Neroniani, III Kalendas Julias.
Item apud Africam, natale beati Cypriani episcopi, Valeriano et Gallieno imperatoribus, Galerio Maximo proconsule. Qui agentibus et elaborantibus gentilibus 123.0354B| comprehensus est ex praecepto Aspasii Paterni consulis, et in exsilium in civitate Corubitana missus est. Habitavitque ibi suspensa ad coelum mente, tantum ad calcandas passiones hujus temporis amore Christi animatus. Quo conveniebant ad eum plures egregii clarissimi ordinis et sanguinis, sed et saeculari nobilitate gloriosi: qui propter amicitiam ejus antiquam, secessum subinde suaderent, et ne parum esset nuda suadela, etiam loca, in quae secederet, ei offerebant. Post dies autem multos regressus de exsilio habitabat in hortis suis. Et cum illic moraretur, venerunt ad eum principes duo ex officio consulis Galerii Maximi, qui Aspasio Paterno successerat, et levantes eum in curriculo, duxerunt ad proconsulem in locum Sexti, ubi pro reparanda 123.0354C| sanitate degebat, collectusque ab astatore officii, secessit in hospitium ejus in vicum Saturni. Convenit autem ad eum omnis populus fratrum. Quod cum comperisset beatissimus martyr, praecepit custodiri puellas quae advenerant audire verbum Dei, quoniam ante ostium manebant principis ob amorem martyris gloriosi. Altera die XVIII Kalendas Octobris mane Galerius Maximus sanctum Cyprianum episcopum offerri sibi praecepit in atrio secutiolo. Cui inter alia cum dixisset proconsul: Jusserunt te sacratissimi principes caeremoniari. Sanctus Cyprianus dixit: Non faciam. Maximus proconsul dixit: Consule tibi. Sanctus Cyprianus dixit: Fac quod tibi praeceptum est; nam in re tam justa nulla est consultatio. Maximus proconsul dixit: Diu sacrilega mente vixisti, et 123.0354D| nefarios tuae conspirationis homines aggregasti, et inimicum te diis Romanis et sacris religionibus constituisti, nec te pii imperatores ad sectam caeremoniarum suarum evocare potuerunt: cum sis nequissimi criminis auctor et signifer deprehensus, eris ipse documento cum his quos scelere tuo tecum aggregasti, sanguine tuo sanctientur disciplinae. Et his dictis, decretum ex tabella recitavit: Tascium Cyprianum gladio animadverti placet. Sanctus Cyprianus, hoc audiens, dixit: Deo gratias ago. Et cum duceretur, populus fratrum plangens dicebat - Et nos cum eo decollemur. Et ita perductus gloriosus martyr post praetorium in agrum Sexti, exuit se lacerno 123.0355A| birro, et complicans posuit ad genua sua, dehinc dalmaticam tunicam tulit, et diaconibus tradidit, et stans in linea, sustinebat spiculatorem, cui et viginti quinque aureos dari praecepit. Fratres vero, flentes, linteamina et oraria ante eum ponebant, ne sanctus cruor defluens absorberetur a terra. Qui cum lacinias manuales sibi ligare non potuisset, Julius presbyter et Julianus subdiaconus ipsi ligaverunt. Ipse autem sibi manu propria oculos texit, et genua in terra posuit, orationemque ad Dominum fudit, et sic gladio percussus migravit. Corpus ejus propter gentilium curiositatem in proximo collocatum est. Sed ne a gentilibus tolleretur, nocte adveniente ex eodem loco, ubi positum fuerat, sublatum est. Et inde cum cereis et scolacibus, in area cujusdam 123.0355B| Candidi procuratoris, in via Mappaliensi juxta piscinas cum magno triumpho sepultum est.
Post multa vero curricula annorum, gloriosissimo Carolo Francis imperante, contigit, legationem Francorum ferentibus, illustres ac sapientia circumspectos legatos transitum per Africam fecisse. Hi cum Carthaginem dirutam et loca venerabilia sanctorum martyrum revertentes a rege Persarum Aaron, qui, excepta India, totum pene tenebat Orientem, vidissent, facile sibi conciliato principe, ac favorem in re tali praestante, pro magno munere rogaverunt, ut ossa B. Cypriani eis ferenda permitteret. Quod ille, non magni ducens, continuo postulata concessit; utque pio imperatori, cujus gratiam omnium qui in toto terrarum orbe erant regum ac principum amicitiae 123.0355C| praeponeret, ipsi ea ferrent, libenter assensit. Cumque venerabiles legati ingentia dona, martyrum scilicet reliquias ferentes (nam et beati Sperati martyris membra, qui unus fuit ex illis duodecim praeclarissimis martyribus Scillitanis, caput etiam martyris gloriosi Pantaleonis secum cum beatis ossibus Cypriani habebant) reverterentur, prosperis usi velis, tandem pervenerunt Arelaten. Ubi sacra martyrum membra signata interim relinquentes, legationem suam glorioso imperatori renuntiare festinarunt, et, ut animum regis amplius sibi de legatione strenue perfecta conciliarent, inter alia de sanctorum reliquiis ab Africa deportatis ejus animos attollunt. Unde ille plurimum laetus, eas tam diu apud Arelaten digna veneratione reservari jussit, donec 123.0355D| ipse magno aliquo opere in regno suo templum conderet, ubi tam pretiosum pignus ingenti cultu et ornatu reponeret. Sed, emergentibus causis, dum opus tardius construitur, occasionem nactus Leidradus, 123.0356A| venerabilis Lugdunensis episcopus, gloriosum imperatorem rogavit, ad civitatem suam deferre beata ossa martyrum ei liceret. Annuit imperator. Sed et isdem ocius votum suum pius perficit: cum honore infra civitatem Lugduni deportata sunt, ibique in majori ecclesia beati Joannis Baptistae ac sancti martyris Stephani aliquanto tempore custodita: et ad defensionem civium, Deo id misericorditer operante, et imperatore jam votum suum de aedificatione templi in longe alia transferente, sanctus episcopus beatissimas reliquias gloriosorum martyrum in praedicta ecclesia post venerabile et sacrum altare decentissima sepultura recondidit, ac posteris civibus suis profuturas honorabiliter commendavit.
Sed post, interposito tempore, regnante glorioso 123.0356B| rege Carolo Ludovici imperatoris filio, iterum reliquiae B. Cypriani ad monasterium novum, quod idem rex augusto opere construxit, in compendio palatio suo, eo jubente, translatae sunt.
Referuntur autem cum beato Cypriano passi, Crescentianus, Victor, Rosula et Generalis.
Eodem die, Exaltatio sanctae crucis, quae ab Helena Constantini matre inventa, ita per medium est secta, ut et crux Constantinopolim sit portata, et crux Hierosolymis thecis argenteis sit reservata. Multorum itaque annorum labente curriculo, Phoca Romanis imperante, Persae adversus rempublicam, Chosdroe rege, gravissima bella gerentes, multas Romanorum provincias, et ipsam Hierosolymam invadunt. Et destruentes ecclesias, sancta quoque loca 123.0356C| profanantes, inter ornamenta sacra, quae abstulerunt etiam vexillum Dominicae crucis abducunt. Fecerat namque Chosdroe rex eorum turrim argenteam, in qua interlucentibus gemmis thronum exstruxerat aureum, ibique solis quadrigam et lunae vel stellarum imaginem collocaverat, atque per occultas fistulas aquae meatus adduxerat, ut quasi Deus pluviam desuper videretur infundere. Et dum subterraneo specu equis in circuitu trahentibus, circumacta turris fabricata moveri videbatur, quasi quodam modo rugitum tonitrui, juxta possibilitatem artificis, mentiebatur. In hoc itaque loco sedem sibi paraverat, atque juxta eam, quasi collega Dei sibi crucem Dominicam posuit, filioque suo regno tradito, ipse in fano hujuscemodi residebat. Mortuo vero Phoca, Heraclius 123.0356D| imperator creatur, vir strenuus et armis exercitatus. Qui adversus Persas bellum aggressus, occiso Chosdroe, quem in turre jam dicta sedentem invenit, Persas in deditionem recepit, lignumque gloriosissimae 123.0357A| crucis exinde repedans secum tulit, et Hierosolymam, unde sublatum fuerat, cum magna veneratione restituit. Et renovante Deo antiqua miracula, inter alia mira quae tunc coelitus ostensa fuerunt, die eodem mortuus unus recepit vitam, paralytici quatuor sanati sunt, leprosi decem mundati, caeci quindecim illuminati, plurimi quoque a daemonio erepti, multique a variis infirmitatibus liberati. Offerens igitur imperator ecclesiis Dei multa donaria, ex regiis sumptibus eas reparari fecit. Simul et decreto statuit omnibus episcopis id assentientibus, ut dies relationis et exaltationis sanctae ac venerabilis Dominicae crucis, in omni imperio suo ab omnibus fidelibus populis per singulos annos solemniter ageretur. Sed et procurrentibus annis, Leone Romanis imperante, 123.0357B| apud urbem Romam Sergius in sacrario B. Petri apostoli capsam argenteam in angulo obscurissimo diutissime jacuerat, et in ea crucem diversis ac pretiosis lapidibus adornatam, Domino revelante, reperit. De qua tractis quatuor petalis quibus gemmae inclusae erant, mirae magnitudinis portionem ligni salutiferi Dominicae crucis interius repositam inspexit. Quae ex tempore illo omnibus annis in basilica Salvatoris, quae appellatur Constantiniana, die exaltationis ejus, ab omni osculatur et adoratur populo.
F. XVII KAL. OCTOBRIS. (15 Sept. ) Natale sancti Nicomedis martyris. Quem Flaccus comes, cum ad eum perlatum fuisset, quod corpus 123.0357C| sanctae virginis Feliculae, quam ipse pro Christo punierat, sepelisset, fecit teneri, et duci ad sacrificandum. Qui cum diceret: Ego non sacrifico, nisi Deo omnipotenti, qui regnat in coelis: non his excisis lapidibus, qui in templis quasi in carceribus clausi custodiuntur, plumbatis diutissime caesus, migravit ad Dominum. Corpus ejus in Tiberim praecipitatum est. Quod a clerico ipsius nomine et opere Justo collectum, perductumque ad horticellum suum, sepultum est juxta muros via Numentana.
Eodem die, in territorio Cabilonensium, castro Trenortio, natale sancti Valeriani martyris, qui unus fuit ex numero sanctorum quinquaginta qui temporibus Antonini Veri Lugduni in carcerem trusi fuerant, quique cum B. Marcello, patefactis custodiae, 123.0357D| qua detinebatur, divinitus claustris, aufugit. Cumque ad praefatum castrum pervenisset, et Domini Jesu Christi nomen praedicans, plurimos ipso inspirante, ad ejus fidem convertisset, revertenti ab urbe Cabilonensium, ubi Priscus B. Marcellum martyrem necaverat pro Christi nomine, Praesidi Prisco delatus est. Quem ille suis faciens conspectibus praesentari, primum minis et terroribus frangere conatus est; deinde suspensum, et gravi ungularum laceratione cruciatum, cum in Christi confessione videret immobilem, ac laeto animo in ejus laudibus permanentem, protinus in eo loco, ubi nunc sacrum ipsius 123.0358A| corpus debita veneratione excolitur, gladio animadverti fecit.
Eodem die, depositio beatissimi Apri Tullensis episcopi et confessoris.
G. XVI KAL. OCTOBRIS. (16 Sept. ) Natale sanctae Euphemiae virginis: quae martyrizata est sub Diocletiano imperatore, proconsule autem Prisco in civitate Chalcedona. Quae, deferente iniquissimo Apelliano, cum aliis quadraginta novem, tradita est proconsuli Priseo. Cui Priscus dixit: Honora teipsam et generis tui dignitatem ne amittas, et immola deo Marti. Beata Euphemia ejus iniquam suasionem contemnens, pectus suum signaculo crucis muniens, imperterrita stetit. Priscus iratus, ut eam 123.0358B| superare posset, post tormenta et carceres, etiam verbera et argumenta rotarum, ignes et pondera lapidum angularium, bestias et plagas virgarum, secures et sartagines igneas ei adhibuit; ad ultimum in theatrum duci et leones ac bestias ei laxari jussit. Tunc beata virgo fundens orationem ad Dominum, dixit: Tu, Domine, notus omnibus, qui te invocant fide pura et integra, suscipe animam ancillae tuae. Et sicut suscepisti sacrificium patris nostri Abrahae, ita suscipere digneris sacrificium humilitatis meae, quod tibi ob confessionem laudis tuae immolatur. Tunc una solummodo de bestiis accurrens, morsum sancto corpori ejus infixit, et immaculatum spiritum virgo Domino reddidit. Veniens autem mater ejus Theodora, et Philosophron pater ejus, curatum 123.0358C| corpus ipsius sepelierunt, quasi mille passus a civitate Chalcedona. Completum est autem martyrium ejus, decimo sexto die mensis Septembris.
Eodem die, Romae, natalis sanctorum Luciae et Geminiani, imperatore Diocletiano, judicibus Apofrasio et Megasio. Manserat autem beata Lucia in viduitate annos triginta sex. Totius autem vitae ejus fuerunt anni septuaginta quinque. Quae accusata a filio suo Euprepio, quod Christiana esset, jussit eam Diocletianus imperator sibi adduci, et dixit ei: Audio quia reum illum crucifixum confiteris, et deos nostros derides. Nunc ergo si parata es vivere, parati sunt dii omnipotentes, ut eis offeras thura, ut possint tibi esse propitii, et vivas. Sancta Lucia respondit: Nec sibi sunt propitii, nec cultoribus suis; 123.0358D| nam mihi propitiabitur Dominus meus Jesus Christus pro cujus amore parata sum ignem, vincula, et quas volueris poenas sufferre. Audiens Diocletianus constantiam fidei ejus, jussit eam trahi ad carcerem, ubi consolationem divinam promeruit. Reducta autem iterum ante Diocletianum sedentem pro tribunali, extensa est gloriosa femina, et fustibus diutissime verberata. Et ecce terraemotus subito factus est, et templum Jovis ita subrutum, ut nec lapis super lapidem aedificii remanserit. Diocletianus autem ollam aeream adduci fecit, eamque pice et plumbo jussit impleri, et in circuitu ligna aggregari, et succendi, 123.0359A| sanctamque Luciam infra ollam demergi: ubi sancta Dei psallens, triduo vixit. Mittens vero Diocletianus, qui renuntiaret ei si tota jam in cineres esset resoluta, is qui missus fuerat, intimavit rediens imperatori, quod absque ulla laesione sana viveret. Tunc impius, tanto miraculo nullo modo ad credendum Christo incitatus, jussit ut onerata ferro et plumbo per civitatis plateas duceretur. Pervenit autem ante domum hominis praepotentis, nomine Geminiani, in cujus domo daemonum innumera simulacra erant. Dumque sancta Lucia domum ipsam pertransisset, subito columba alba velut nix descendit de coelo, et super caput Geminiani tertio figurans crucem resedit; Geminianus respiciens, vidit sibi patere coelum, et statim arripiens cursum pervenit 123.0359B| ad locum ubi jam sancta Dei torquebatur. Et prosternens se pedibus ejus, coepit narrare quod viderat, et baptismi lavacrum expetere. Reducta est igitur beata Lucia in carcerem. Erat vero quidam sacerdos Protasius nomine, cui nocte apparens angelus Domini, monuit ut iret ad carcerem, et Geminianum, qui fontem salutis requirebat, baptizaret. Qui cum evigilasset, festinus abiit, et beatum virum aqua salutari lavit. Post diem tertium exhibita est S. Lucia Diocletiano, et cum ipsa Geminianus, de quo jam imperator audierat. Quos ille poenis gravissime afflictos, diuque tortos, tradidit cuidam perversissimo judici, ut quod deerat poenarum, ipse suppleret. Qui primo jussit cervices eorum fustibus contundi, et mox terraemotu facto, camera domus judiciariae cecidit, 123.0359C| et judicem impium oppressit. Deinde sancti martyres exhibiti sunt Apofrasio, sub quo et septuaginta quinque martyrium implevere, qui visis miraculis, quae circa sanctos suos Dominus operabatur, crediderant. Hic judex impiissimus, post sanctorum horum martyrum necem, a diabolo equum ejus incitante, de Lapideo ponte praecipitatus in flumen est. Corpus ejus postea nullo loco repertum. Deinde beata Lucia et sanctus Geminianus, a Megasio viro consulari arctati, post laudabilem victoriam martyrii gladio animadversi sunt sub die sexto decimo Kalend. Octobris. Quorum corpora rapuit quaedam mulier Christiana, nomine Maxima, et, ut decuit, martyres sepelivit.
A. XV KAL. OCTOBRIS. (17 Sept. ) 123.0359D| In Britanniis, sanctorum Socratis et Stephani.
Nividuno, natalis sanctorum martyrum Valeriani, Macrini, et Cordiani.
Item Romae via Tiburtina, ad sanctum Laurentium, natale B. Justini presbyteri, quem beatus Sixtus ordinavit. Ad quem beatus Laurentius in vico Patricii in crypta Nepotiana nocte venit, ut thesauros sibi a sancto Sixto commendatos pauperibus erogaret. Cui 123.0360A| et dixit: Comple votum meum, ut laventur pedes sanctorum et vestri per manus meas. B. Justinus respondit: Hoc Dominicum praeceptum est; fiat voluntas Domini nostri Jesu Christi. Et posita pelve, misit aquam, et lavit omnium virorum pedes. Veniens autem ad beatum Justinum coepit primo osculari pedes ejus et lavare. Et ubi lavit omnium pedes commendavit se beato Justino. Hic ejusdem martyris corpus honorifice sepelivit in praedio Cyriacae viduae. Quam idem martyr facto signo Christi, et posito super caput ejus linteo, de quo exterserat sanctorum pedes, ab infirmitatibus capitis sanavit. Hic sanctum Hippolytum et Concordiam, Irenaeum, Abendium, Cyrillam filiam Decii Caesaris, martyres, et alios plurimos sepulturis condivit. Et persecutione 123.0360B| Decii, Galli et Volusiani, confessionis gloria insignissimus fuit.
Romae in Crypta arenaria, sanctorum martyrum Narcissi et Crescensionis.
Tungrensi dioecesi, in Leodio [ ms., Leogio], villa publica, natalis S. Lamberti episcopi. Qui dum regiam domum zelo religionis accensus increpasset, cum rediens orationi incumberet, ab iniquissimis viris de palatio regio missis, improvise conclusus intra domum ecclesiae, occiditur. Cujus sepulcrum creberrimis miraculis illustratur, ac mors ejus nihilominus pretiosa in conspectu Domini commendatur.
B. XIV KAL. OCTOBRIS. (18 Sept. ) Natalis S. Methodii, Olympi Lyciae, et postea 123.0360C| Tyri episcopi, qui sub Diocletiano in Chalcide Graeciae martyrio coronatus est.
Viennae, natale sancti Ferreoli. Qui persecutionis tempore, cum esset tribunitiae potestatis, jussu impiissimi praesidis tentus, primo crudelissime verberatus, dein gravi catenarum onustus pondere, in teterrimum carcerem trusus est. Unde solutis Dei nutu vinculis, et januis patefactis carceris, aggerem publicum ingressus, usque ad Jarem fluvium pervenit. Ubi denuo tentus, vinctis post tergum manibus, ad territorium usque Brivatense perductus est, atque ibi martyrii palmam capitis obtruncatione percepit. Corpus ejus cum capite beati Juliani ad urbem Viennensium relatum est, et condigno cultu in basilica conditum, quam Castulus, vir praecipui nominis 123.0360D| de primoribus urbis Viennensis: adhuc catechumenus, in honore ejusdem martyris condiderat, tanto opere, quanta et fide, in ripa ulteriore Rhodani.
C. XIII KAL. OCTOBRIS. (19 Sept. ) In Neapoli Campaniae, natale sanctorum Januarii, Beneventanae civitatis episcopi, cum Sosio diacono Mesenatae civitatis, et diacono suo Festo, et lectore suo Desiderio. Qui post vincula et carceres capite 123.0361A| caesi sunt in civitate Puteolana, sub Diocletiano principe, judice Dracontio. Qui cum ducerentur ad mortem, viderunt inter alios Proculum, Puteolanae civitatis diaconum, et duos laicos Eutychem et Acutum, et interrogaverunt quare justi juberentur occidi. Quos judex ut vidit Christianos jussit decollari cum illis. Sic omnes septem pariter sunt decollati. Tulerunt autem corpora Christiani. Neapolitani Januarium posuerunt juxta civitatem in basilica: Mesenates, Sosium aeque in basilica; Puteolani, Proculum, Eutychem et Acutum, juxta basilicam sancti Stephani; Festum vero et Desiderium Beneventani collegerunt.
Eodem die in Palaestina, natalis sanctorum martyrum Pelei et Nili episcoporum, qui persecutione 123.0361B| Diocletiani, cum plurimis clericis, pro Christo igni consumpti sunt.
Apud Nuceriam, natalis sanctorum martyrum Felicis et Constantiae, qui sub Nerone passi sunt.
In territorio Linguonicae civitatis, sancti Sigonis presbyteri.
D. XII KAL. OCTOBRIS. (20 Sept. ) In Cyzico, natale sanctorum Faustae virginis, et Evilasii sub Maximiano imperatore. Quam idem Evilasius, cum esset primus palatii, jussit decalvari et radi ad turpitudinem, dein suspendi ac torqueri. Quo tempore coruscatio de coelis multos ministrorum percussit. Dein jussit loculos afferri, et eam immissam ac fixam quasi lignum secari mediam. 123.0361C| Sed non eam carnifices serris suis laedere valebant. Quae inter stupens Evilasius Christo credere coepit. Et hoc ubi imperatori nuntiatum est, misit praefectum, qui eum suspensum fortiter torqueret. Qui etiam jussit Faustam nudam, et sine mavorte educi de carcere, et ei caput terebrari, ac clavis infigi. Cui postmodum non solum caput et facies, sed pectus ac totum corpus, usque ad tibias clavis impletum est. Post hoc, sartaginem jussit igniri, sed haec, illa psallente, refriguit. Haec interveniens vox de coelo, vocavit eos, et sic tradiderunt spiritum. Erat autem Fausta annorum viginti trium; Evilasius octoginta.
E. XI KAL. OCTOBRIS. (21 Sept. ) 123.0361D| Natalis sancti Matthaei apostoli et evangelistae.
Eodem die, passio S. Alexandri episcopi, sub Antonino imperatore.
F. X KAL. OCTOBRIS. (22 Sept. ) In Galliis, civitate Seduno, loco Agauno, natale sanctorum martyrum Thebaeorum, Mauritii, Exuberii, Candidi, Victoris, Innocentii, Vitalis cum sociis suis, qui sub Maximiano passi pro Christo, gloriosissime coronati sunt. Ut igitur beatissimae passionis eorum causa breviter loquamur, sub Maximiano, qui Romanae Reipublicae cum Diocletiano collega imperium tenuit, per diversas fere provincias laniati sunt atque 123.0362A| interfecti martyrum populi. Idem namque Maximianus erga Dominum coeli profanus impietatem suam ad exstinguendum Christianitatis nomen armaverat. Si qui tunc veri Dei cultum profiteri audebant, sparsis usquequaque militum turbis, vel ad supplicia, vel ad necem rapiebantur. Erat eodem tempore in exercitu legio militum, qui Thebaei appellabantur. Legio autem vocabatur, quae tunc sex millia ac sexcentos viros in armis habebat. Hi in auxilium Maximiano ab Orientalibus partibus accersiti venerant. Viri in rebus bellicis strenui, virtute nobiles, sed fide nobiliores; erga imperatorem fortitudine, erga Christum devotione certabant. Itaque cum hi, sicut et caeteri milites, ad dilaniandam Christianorum multitudinem destinarentur, soli crudelitatis 123.0362B| ministerium detrectare ausi sunt, atque hujusmodi praeceptis se obtemperaturos negant. Maximianus non longe aberat: nam se circa Octodorum itinere fessus tenebat. Igitur, cognito Thebaeorum responso, praecipiti ira fervidus, ob neglecta imperia decimum quemque ex eadem legione gladio feriri jubet, quo facilius caeteri, rebus certis territi, metu cederent. Redintegratis mandatis, edicit ut reliqui in persecutionem Christianorum cogantur. Ubi vero ad Thebaeos denuntiatio iterata pervenit, cognitumque ab eis est injungi sibi rursus exsecutiones profanas, vociferatio passim ac tumultus in castris exoritur, affirmantium nunquam se ulli in haec tam sacrilega ministeria cessuros. His deinde compertis, Maximianus, omni bellua 123.0362C| cruentior, rursus ad ingenii saevitiam redit, atque imperat ut iterum decimus eorum neci detur; caeteri nihilominus ad haec quae spernerent compellerentur. Quibus jussis denuo in castris perlatis, segregatus est atque percussus qui decimus sorte obvenerat. Reliqua vero se militum multitudo mutuo sermone instigabat, ut in tam praeclaro ordine persisteret. Incitamentum tamen maximum fidei penes S. Mauritium fuit primicerium legionis ejus, qui cum Exuperio (ut in exercitu appellant) campiductore, et Candido senatore militum, accedebat exhortando singulos et monendo, fidelium commilitonum etiam martyrum exempla ingerens. His itaque primoribus suis atque auctoribus animati beatissimi viri, Maximiano, adhuc insania aestuanti, mandata 123.0362D| mittunt sicut pia, ita et fortia: Milites, inquiunt, sumus, imperator, tui; sed tamen servi, quod libere confitemur, Dei; tibi militiam debemus, illi innocentiam. A te stipendium laboris accipimus, ab illo vitae exordium sumpsimus. Sequi imperatorem in hoc nequaquam possumus, ut auctorem negemus Deum; utique auctorem nostrum Dominum ac auctorem, velis nolis, tuum. Si non ad tam funesta compellimur, ut hunc offendamus, tibi, ut fecimus hactenus, adhuc parebimus; sin aliter ipsi parebimus potius quam tibi. Offerimus nostras in quemlibet hostem manus, quas sanguine innocentium cruentare nefas ducimus. Dexterae ipsae pugnare 123.0363A| adversus impios et inimicos sciunt, laniare pios et cives nesciunt. Meminimus nos pro civibus potius quam adversus cives arma sumpsisse. Pugnavimus semper pro justitia, pro pietate, pro innocentium salute: haec fuerunt hactenus pretia periculorum. Pugnavimus pro fide; quam quoquo pacto conservemus tibi, si hanc Deo nostro non exhibemus? Juravimus primum in sacramenta divina, juravimus inde sacramenta regia. Nihil nobis de secundis, credas, necesse est, si prima perrumpimus. Christianos ad poenam per nos requiri jubes, jam tibi ex hoc alii requirendi non sunt. Habes nos hic confitentes Deum Patrem auctorem omnium, et Filium ejus Jesum Christum Dominum credimus. Videmus laborum periculorumque nostrorum socios, nobis quoque eorum 123.0363B| sanguine aspersis, trucidari ferro, et sanctissimorum commilitonum mortes, et fratrum funera non flevimus, non doluimus, sed potius laudavimus, et gaudio prosecuti sumus quia digni habiti essent pati pro Domino Deo eorum. Non nos vel haec ultimae vitae necessitas in rebellionem cogit. Non nos adversum te, imperator, armavit ipsa saltem, quae fortissima est in periculis, desperatio. Tenemus ecce arma, et non resistimus; quia mori quam occidere malumus, et innocentes interire quam noxii vivere praeoptamus. Si quid in nos ultra statueris, si quid adhuc jusseris, si quid admoveris, ignem, tormenta, ferrum subire parati sumus. Christianos nos fatemur: persequi Christianos non possumus. Cum haec talia Maximianus audisset, obstinatosque in fide Christi cerneret animos 123.0363C| virorum, desperans gloriosam eorum constantiam posse revocare, una sententia interfici omnes decrevit, et rem confici, circumfusis militum agminibus, jubet. Qui cum missi ad beatissimam legionem venissent, stringunt in sanctos impium ferrum mori non recusantes vitae amore. Caedebantur itaque passim gladiis, non reclamantes saltem aut repugnantes, sed et, depositis armis, cervices persecutoribus praebentes, et jugulum persecutoribus vel intectum corpus offerentes. Victor autem martyr nec legionis ejusdem fuit, nec miles, sed emeritae jam militiae veteranus. Hic cum iter agens subito incidisset in hos qui passim epulabantur laeti martyrum spoliis, atque ab his ad convescendum invitatus, prolatam ab exsultantibus per ordinem causam 123.0363D| cognoscens, detestatur convivas, detestatusque convivium refugiebat; requirentibusque ne et ipse forsitan Christianus esset, Christianum se, et semper futurum esse respondit. Ac statim ab irruentibus interfectus, caeteris martyribus sicut morte, etiam honore conjunctus est. Quid deinde circa Maximianum tyrannum sit consecutum, brevi colligere placuit. Cum, dispositis insidiis, genero suo Constantino mortem moliretur, deprehenso dolo, apud Massiliam captus est. Nec multo post strangulatus, teterrimoque supplicio affectus, impiam vitam digna morte finivit. At vero beatissimorum martyrum corpora post multos passionis annos sancto Theodoro episcopo revelantur, et in eorum honorem basilica 123.0364A| honeste componitur. Sed et per longum temporis tractum beati Innocentii martyris membra Rhodanus revelavit. Quae non ideo a sinu terrae protulit ut in gurgitis sui procella demergeret, sed ut caeteris martyribus sepultura venerabiliter sociaretur.
G. IX KAL. OCTOBRIS. (25 Sept. ) Natale sancti Sosii diaconi Mesenatae civitatis in Campania. Qui cum esset annorum triginta, martyrium cum beato Januario Beneventi episcopo, capitis decollatione suscepit, tempore Diocletiani imperatoris. Is, cum tempore quodam Evangelium legeret in ecclesia Mesenatae civitatis, praesente episcopo Januario (frequenter enim eum pro sanctitate 123.0364B| et prudentia ejus visitare consueverat), vidit subito idem episcopus de capite ejus flammam exsurgere, quam nemo alius vidit: pronuntiavit eum martyrem futurum. Et post non multos dies diaconus tentus, et in carcerem missus est. Ad quem visitandum cum venisset episcopus cum diacono Festo, et lectore suo Desiderio, et ipse cum eis simul tentus, ac pariter omnes cum aliis tribus occisi sunt.
Eodem die natale sanctae Theclae virginis, apud Seleuciam quiescentis: quae de civitate Iconio a beato Paulo apostolo instructa est. Quam mater ejus cernens Christianam, et nuptum repudiare, malentem Christo sponso adhaerere quam corruptioni carnis subjacere, pergens ad judicem, accusavit virginem filiam suam esse Christianam, dicens vivam 123.0364C| eam, ut caeterae mulieres terrerentur, debere ardere. Quam sibi cum jussisset judex adduci, et propositum castitatis ejus perdidicisset, rogum fecit parari, ut illam incenderet. Rapta igitur ab apparitoribus ut in focum jactaretur, sponte pyram ascendit, et signo crucis facto, virili animo inter medias flammas stetit, subitoque facta inundatione pluviarum, ignis exstinctus est, et beata virgo illaesa virtute superna eripitur. Iterum cum jejuniis, vigiliis et orationibus vacaret, a quodam viro potente comprehensa, perducta est ad praesidem, quod se Christianam diceret. Quam idem proconsul interrogans si vere esset quod accusabatur, respondit omnino Christianam se esse. Quam continuo praeses ad bestias damnavit. Interim tamen quo subrigeretur, commendatur cuidam 123.0364D| nobili feminae, quae propinqua Caesaris erat, nomine Triphena. Sequenti die productae sunt bestiae de caveis; sistitur beata Thecla in arenis mediis, stupente populo, quod eam bestiae minime tangerent. Reducitur beata Thecla ad domum Triphenae, ut in crastinum iterum feris objiceretur. Quam ministri cum de domo repeterent, Triphena doloris plena sequitur eam usque ad spectaculum, ubi clamor vulgi et tumultus erat immensus beatam Theclam spectantium. Nudata vero beata virgine, dimittuntur ei leones pariter et ursi. Sed nulla ferarum eam laedere praesumpsit. Deinde in fossam aqua plenam, ubi serpentes adunati et collecti fuerant, a furentibus populis cum urgeretur, signo crucis munita insiluit; 123.0365A| sed nec ab eis ullo pacto laesa. Iterum atrociores bestiae parantur, sed ullo modo tangere eam non sunt permissae. Verum nec adhuc sibi crudelitas modum ponit. Alligatur duobus tauris ferocissimis, ferro candente stimulatis, ut eam discerperent. Qui, funibus diruptis, vagabundi huc illucque discurrunt, ac martyrem nullius mali passam relinquunt. Accersitam denique proconsul eam requirit, quae aut unde esset, quia nulla bestiarum eam laedere potuisset. B. Thecla respondit: Dei vivi tantum sum ancilla. Territus autem proconsul, quod tantae virtutis esset, induens eam vestibus, edixit sententiam: Theclam, inquit, pietatis ac Dei cultricem relaxo. Dimissa vero, reversa est in domum Triphenae, ubi requievit paucis diebus, docens Triphenam et domum 123.0365B| ejus in fide Domini nostri Jesu Christi. Inde egressa, venit Seleuciam, ibique exemplo et conversatione vitae atque etiam doctrina plurimos erudiens, post mula certamina duplicis coronae, virginitatis et martyrii, requievit in pace.
A. VIII KAL. OCTOBRIS. (24 Sept. ) Conceptio S. Joannis baptistae Domini.
Et in Augustoduno, natalis S. Andochii, presbyteri, Thyrsi diaconi, et Felicis. Qui a sancto Polycarpo episcopo ab Oriente directi ad docendam Galliam, sub Aureliano principe sunt gloriosissime coronati. Siquidem flagellis caesi, in ultimo, toto die inversis manibus suspensi, et in ignem missi, sed non combusti, tandem vectibus colla feriuntur, atque 123.0365C| ita martyrium suum gloriosissime compleverunt, octavo Kalendas Octobris.
B. VII KAL. OCTOBRIS. (25 Sept. ) Natalis B. Cleophae, cui Dominus post resurrectionem in via apparuit.
Lugduni, sancti Lupi episcopi ex anachoreta.
C. VI KAL. OCTOBRIS. (26 Sept. ) Natale sanctorum martyrum Cypriani episcopi et Justinae: qui passi sunt sub Diocletiano imperatore, judice Eutolmio. Justinae pater erat Dusius apud civitatem Antiochiam. Qui viam religionis a diacono nomine Prohelio audientes, baptizati sunt a sancto 123.0365D| episcopo Optato. Virgo autem Justina, Domino serviens, frequentabat ecclesiam. Hanc Agladius scholasticus videns, exarsit ob amorem ejus. Et cum nullo modo posset pertingere ad illam, rogavit Cyprianum magum, promisitque ei duo talenta auri, si virginem Justinam in amorem ejus excitare posset. Cyprianus autem magus, vocatis daemonibus, coepit agere ut virginem Christi ei adducerent. Qui semel, bis et tertio venientes ad beatam Justinam, nihil apud illam suis deceptionibus valuerunt; sed, signo crucis repulsi, victi recesserunt. Cyprianus vero cum illorum virtutem adversus virginem haud quaquam valuisse videret, dicit ad diabolum: Dic 123.0366A| mihi, quemadmodum victi estis a virgine Justina? Cui diabolus: Dicere tibi non possumus, nisi prius jures mihi. Cumque Cyprianus illi jurasset, ait diabolus: Vidi signum Crucifixi, et extimui. Cyprianus dixit: Ergo. Crucifixus major te est? Dicit ei diabolus: Etiam, major enim est omnium. Quod audiens Cyprianus, contemnens virtutem diaboli, et currens venit ad episcopum Anthimum, ceciditque ad pedes ejus, rogans ut doceret eum, et baptismo Christi consignaret. Beatus autem episcopus, gratias agens Deo, catechizavit eum. Et revertens Cyprianus in domum suam, omnia idola confregit. Tunc rediens ad ecclesiam, diligenter salutis verbum auscultare coepit. Hora deinde residens, qua catechumeni foras mittebantur ecclesiam, monitus est a diacono ut 123.0366B| cum reliquis catechumenis egrederetur. Conversus vero ad diaconum, dicit ei: Servus factus sum Christi, et foras me mittis? Dicit ei diaconus: Factus es perfectus servus Dei? Cyprianus dixit: Vivit mihi Christus qui daemones confudit, et mihi misertus est, quia non exeo hinc nisi perfectus fuero servus Christi. Diaconus vero Anthimo episcopo haec renuntiavit; qui secundum ordinem instructum baptizavit eum, et non multo post etiam diaconum ordinavit. Qui doctrina et moribus, plusquam dici possit, excrescens miraculorum gratia praeclarissime floruit. Verum, non multo interjecto tempore, factus est episcopus, sanctamque Justinam matrem virginum constituit. Quorum virtutem non ferens diabolus, per satellites suos apud Eutolmium comitem 123.0366C| Orientis egit ut comprehenderetur Cyprianus episcopus, et virgo Christi Justina. Cujus ante conspectum vinculis ligati, cum fuissent adducti, comes dixit ad beatum Cyprianum: Tu es Cyprianus doctor Christianorum, qui per maleficia multos errare fecisti? Beatus Cyprianus dixit: Aliquando in perditione daemonum positus, multos luxuriosos feci: sed salvavit me Deus per virginem Justinam, dum eam per daemonia tentare vellem, quae illa fide Christi armata per omnia contempsit. Comes iniquus jussit sanctum episcopum post haec suspendi, et exungulari; beatam vero Justinam post alapas, crudis nervis immaniter caedi; deinde sanctum episcopum in carcere recludi, et sanctam virginem in domo cujusdam matronae custodiri. Qui post aliquot dies in sui 123.0366D| praesentiam reductos, in sartagine ferrea jussit torreri, picem, adipem et ceram desuper ministris infundentibus. Et cum ibi laudem omnipotenti Deo dicerent, Athanasius sacerdos idolorum postulavit comitem, dicens: Jubeat claritas tua, et in nomine deorum vincam virtutem Christianorum. Et cum appropinquasset ad sartaginem, erupit flamma et consumpsit illum. Comes, acceptis tot miraculis, quae Christus in servis suis operabatur, scripsit imperatori quid super eis juberet. Qui rescripsit ut dirigerentur Nicomediam, et ibi gladio ferirentur. Perducti igitur ad locum sunt decollationis, et vidit eos quidam Christianus Theognitus [Theognidus], et accurrens 123.0367A| osculatus est Cyprianum. Quod cernens Servius cognatus regis, iratus egit ut cum sanctis Cypriano et Justina Theognitus decollaretur. Et jacuerunt corpora sanctorum projecta feris sex diebus insepulta. Quidam autem nautae Christiani nocte rapuerunt ea, et navigantes deportaverunt ad urbem Romam. Et matrona venerabilis Rufina, reverenter excipiens illa, sepelivit in praedio suo. Passi sunt autem sexto Kalendas Octobris.
D. V KAL. OCTOBRIS. (27 Sept. ) Apud Aegaeam civitatem, natale sanctorum martyrum Cosmae et Damiani, persecutione Diocletiani, sub praeside Lysia. Hi venerabili matre geniti, sacris 123.0367B| litteris eruditi, professione artis medici, virtutibus erant clarissimi. Horum religionem audiens praeses Lysias, misit apparitores, qui eos adducerent. Quos aspiciens interrogavit ex qua provincia, aut quae essent eorum nomina. Beatus Cosmas et Damianus responderunt ei: Ex Arabia sumus. Nomina nostra Cosmas et Damianus; Christiani sumus; sunt nobis et alii fratres, Anthimus, Leontius, Eutropius. Quos, misso officio, jussit sibi praeses illico praesentari, et coepit agere ut sacrificarent. Et cum nulla ratione fundatos animos eorum supra petram Christum movere posset, manibus et pedibus vinctos jussit eos fortiter torqueri, deinde sicut erant concatenati in mare mergi. Quibus statim angelus Domini affuit, et diruptis vinculis, e pelago liberavit. Hoc videntes 123.0367C| milites renuntiaverunt praesidi. Ille mox, eis ad se reductis: Docete, inquit, me maleficia vestra, et ego sequor vos, communicans operibus vestris. Sancti vero responderunt: Christiani sumus, maleficia nescimus, et in Christi nomine maleficiorum virtutem contemnimus. Recepti sunt, jubente praeside, in carcerem. Et sequenti die proconsul, sedens pro tribunali, fecit copiosum ignem parari, et beatos martyres de carcere productos in medio jactari. Sed, orantibus sanctis, ignis virtutem suam amisit. Superatus praeses, et quae circa martyres Dei provenerant magicis artibus designans, suspendi ac torqueri eos iterum jubet. Sed cum grato et hilari vultu superiores tormentis persisterent, paratis crucibus, impius proconsul gloriosos martyres suspendi atque 123.0367D| extendi, ac lapidibus in cruce levatos persequi jubet. Sed cum ictus lapidum in jacientes retorquerentur, praeses, furore succensus, sagittis eos aggredi jussit, ut saltem leviori volatu ferrum eis infigeretur. Verum cum nec in aliquo sanctos laesissent, plurimi mittentium ac circumstantium vulneribus earum defecerunt. Cernens itaque praeses malitiam suam virtute divina superari, gladio animadverti illos jubet. Martyrizati autem sunt beati Cosmas et Damianus, Anthimus, Leontius, et Eutropius, XXVII die mensis Septembris. Quorum corpora religiosi viri sepelierunt in loco venerabili, non longe a civitate Aegaea. Duorum autem fratrum Cosmae et Damiani memoriam 123.0368A| Roma etiam, templo praeclaro opere nomini eorum aedificato, solemniter agit.
E. IV KAL. OCTOBRIS. (28 Sept. ) In Hispaniis, civitate Corduba, natale sanctorum Fausti, Januarii et Martialis: qui primo equulei poena cruciati, deinde rasis superciliis et auribus ac naribus praecisis, dentibus quoque superioribus evulsis deturpati, ad ultimum ignis passione martyrium consummaverunt.
F. III KAL. OCTOBRIS. (29 Sept. ) In monte Gargano, venerabilis memoria beati archangeli Michaelis, ubi ipsius consecrata nomini habetur 123.0368B| ecclesia, vili facta schemate, sed coelesti praedita virtute. Vertice siquidem montis excelsi posita, de corpore ejusdem saxi, speluncae instar praecavato, ostenditur. Est autem locus in Campaniae finibus ubi inter sinum Adriaticum et montem Garganum civitas. Sipontus posita est, qui a moenibus civitatis a duodecim millibus praeerectus, in cacumine suo supremo hanc toto orbe venerandam gestat ecclesiam. Quae hoc modo mortalibus cognita est. Quidam vir praedives, nomine Garganus, qui ex adventu suo monti vocabulum indidit, infinita pecorum multitudine pollebat. Contigit autem taurum armenti gregis consortia spernentem, singularem incedere solitum, et ad extremum redeunte pecore domum non reverti. Quem dominus per devia quaeque requirens invenit 123.0368C| tandem in vertice montis foribus cujusdam assistere speluncae, quem cum sagitta appetiisset, illa velut flamine venti retorta, eum a quo jactata est mox reversa percussit. Turbati cives et stupefacti, qualiter res fuerit effecta (non enim accedere propius audebant) consulunt episcopum, quid facto opus sit. Qui, indicto jejunio triduano, a Deo monuit esse quaerendum. Quo peracto, sanctus Michael angelus apparuit episcopo per visionem, dicens: Ego sum Michael archangelus qui in conspectu Dei semper assisto; ipsius loci esse me custodem, atque omnium quae ibi geruntur inspectorem hoc volui indicio probare. His revelatione compertis, consuetudine fecerunt cives hic Deum precibus, sanctumque intercessorem poscere Michaelem. Duas quidem januas 123.0368D| ibi cernentes, quarum Australis, quae et major erat, aliquot gradibus in Occasum vergentibus adiri poterat. Sed nec ultra cryptam intrare ausi, prae foribus quotidie orationi vacabant. Interea Neapolitae Beneventanos bello lacessere tentant. Qui antistitis sui monitis edocti, triduanum jejunium agunt: et ecce nocte ipsa quae belli praecedebat diem, idem in visione sanctus Michael apparens antistiti, preces dixit eorum exauditas, spopondit victoriam, seque eis affuturum. Quod mox veritas facti demonstravit; domumque victores reversi, vota Domino gratiarum ad templum festinant referre, videntque mane juxta januam septentrionalem, instar posterulae pusillae, 123.0369A| quasi hominis vestigia marmori arctius impressa, agnoscuntque beatum Michaelem praesentiae suae signum voluisse monstrare; ubi postea culmine apposito, et altari imposito, ipsa ob signa vestigiorum Appodonia est vocata. Et postmodum collatione facta Sipontini, ad Orientem loci illius, B. Petri apostolorum principis nomine condunt ecclesiam. Iterum Romano pontifice et Sipontino episcopo de consecratione loci ipsius quaerentibus, ac propterea triduanum jejunium cum civibus suis celebrantibus, nocte jejunii suprema sanctus Michael episcopo Sipontino per visionem apparens, monuit ut intrarent ecclesiam, quam ipse dicavit, et missas juxta morem ibi agerent. Meum, inquit, erit ostendere quomodo per memetipsum locum consecraverim. Adveniunt 123.0369B| mane cum oblationibus, et magna instantia precum intrant regiam Australem. Et ecce longa porticus in Aquilonem porrecta, atque illam attingens posterulam, extra quam vestigia marmori diximus impressa. Sed priusquam huc venirent, apparet ad Orientem basilica pergrandis, qua per gradus ascenditur. Haec cum ipsa porticu sua quingentos fere homines capere videbatur, altare venerandum, rubroque coopertum palliolo, prope medium parietis Meridiano ostendens. Erat autem ipsa domus angulosa, non in morem operis humani parietibus erectis, sed instar speluncae praeruptis, et saepius eminentibus asperata scopulis. Culmine quoque petroso diversae altitudinis; quod hic vertice tangi, alibi manu vix possit attingi: credo, docente archangelo, Dominum 123.0369C| non ornatum lapidum, sed cordis quaerere et diligere puritatem. Nullus autem huc nocturno est tempore ausus ingredi; sed aurora transacta, matutinos ibidem cantant hymnos. Ex ipso autem saxo, quo sacra contegitur aedes ad Aquilonem altaris, dulcis et nimium lucida guttatim aqua dilabitur, quam incolae Stillam vocant. Ob hoc vitreum vas ejusdem receptui praeparatum. Denique nonnulli post longas febrium flammas, hac hausta stilla, celeri confestim refrigerio potiuntur salutis. Innumeris quoque et aliis modis ibi et crebro sanantur aegroti; et multa, angelica tantum illic potestate, geri miracula comprobatur. Sed non multo post Romae venerabilis etiam Bonifacius pontifex ecclesiam sancti Michaelis nomine constructam dedicavit, in summitate Circi 123.0369D| cryptatim miro opere altissime porrectam. Unde et idem locus in summitate sua continens ecclesiam, Internubes situs vocatur.
G. PRIDIE KAL. OCTOB. (30 Sept. ) In Galliis, castro Solodoro, quod est super [Aurulam] Arulam fluvium, passio sanctorum martyrum Victoris et Ursi, ex gloriosa legione Thebaeorum. Qui cum illuc furorem Maximiani tyranni declinantes secessissent, ipsius jussu tenti ab Hyrtaco exsecutore, primo diris suppliciis excruciati; sed coelesti super eos lumine coruscante, ruentibus in terram 123.0370A| ministris erepti, deinde in ignem missi sunt. Veniente autem mox pluvia vehementi, exstincta pyra in nullo penitus laesi, novissime gladio consummati sunt. E quibus sanctus Victor ad urbem Janavensium translatus, miraculorum gloria et veneratione fidelium celebratur.
Item apud Bethlehem Judae, depositio sancti Hieronymi presbyteri. Hic natus in oppido Stridonis, quod Dalmatiae quondam Pannoniaeque confinium fuit, patre Eusebio, vestem Christi puer Romae suscepit, ibique litteris Graecis ac Latinis a primaevo eruditus est. Postquam autem omne mundanarum studium litterarum adeptus est, probatissimorum quoque monachorum habitum factumque imitatus est, Romanae Ecclesiae presbyter postmodum ordinatur. 123.0370B| Dumque per triennium continuum charus acceptusque populis veneraretur, omniumque judicio dignus esse summo sacerdotio decerneretur, quidam ex clericorum monachorumque ordinibus, pro petulantia, proque ingluvie discursantes, ad effugandum Urbe Hieronymum, qui utrumque eorum scribens vitium deprehenderat, insidias paraverunt. Verum ipse propter coelorum regna, domum, parentes, sororem, cognatos, Roma egressus, dereliquit, et Hierosolymam militaturus Deo pergens, primo ad Gregorium Nazianzenum, tunc Constantinopolitanae urbis episcopum, supplex docilisque discipulus accessit, ut sanctarum Scripturarum studiis erudiretur. Inde in Syriam perrexit, in possessione Evagrii presbyteri aliquantulum commoratus. Ad deserta 123.0370C| deinde loca ita laetus accinctusque accessit, ut volasse eum magis quam measse crederes. Quadriennium itaque in illa vasta solitudine, quae exusta solis ardoribus horridum monachis praestat habitaculum, exegit; indeque ad Bethlehem oppidum remeavit, ubi prudens animal ad praesepe Domini se obtulit permansurum. Bibliothecam sane suam, quam sibi summo studio ipse condiderat, omniumque librorum orationes, quas pene memoriter retinebat, iterum relegens, diem jejuniis ducebat ad vesperam. Plures ad eum religiosorum, quibus vita ejus fama comperta est, protinus confluxerunt, bonumque doctorem, parvo adhuc sub tugurio, boni observavere discipuli. Nec multo post cellulas ibi ob discipulorum suorum copiam, et propter frequentiam adventantium, ad 123.0370D| Bethlehemiticam portam, quae ad Occidentem conspicit, et egredientibus ad Septentrionem videtur, parvulum habitationis locellum construxit. Quibus vero nisibus, quantisve laboribus Hebraicam linguam atque Chaldaicam, litterasque Hebraeas didicerit, verbis ejus edicam. Dum essem, inquit, juvenis, et solitudinis me deserta vallarent, incentiva vitiorum ardoremque naturae ferre non poteram. Quam cum crebris jejuniis frangerem, mens tamen cogitationibus aestuabat. Ad quas edomandas, cuidam fratri, qui ex Hebraeis crediderat, me in disciplinam dedi; ut post Quintiliani acumina, et Ciceronis fluvium, gravitatemque Frontonis, et lenitatem Plinii, alphabetum discerem, 123.0371A| ac stridentia anhelantiaque verba meditarer. Quid ibi laboris sumpserim, quid sustinuerim difficultatis, quoties desperaverim, et contentione discendi rursus inceperim, testis est conscientia mea. Armatus itaque fide, gratiamque Christi adeptus, Hebraeorum volumina, quae in Canone continentur, de Hebraeo in Latinam linguam vertit, eaque pene omnia commentatus est. Ut ergo opera ejus valde utiliter confecta breviter commemoremus, scripsit Vitam Pauli monachi, Epistolarum ad diversos librum unum, ad Heliodorum exhortatoriam; Altercationem Luciferiani et Orthodoxi, Chronicon omnimodae historiae; in Jeremiam et Ezechielem Homilias viginti octo quas de Graeco in Latinum vertit. De Seraphin, de Osanna, de frugi et 123.0371B| luxurioso filio, de tribus quaestionibus Legis veteris, Homilias in Cantica canticorum duas, adversus Helvidium de Mariae virginitate perpetua, ad Eustochium de virginitate servanda, ad Marcellam Epistolarum librum unum, Consolatoriam de morte filiae ad Paulam, in epistolam Pauli ad Galatas commentariorum libros tres, in epistolam ad Titum librum unum, in Epistolam ad Philemonem librum unum, in Ecclesiasten commentarios, Quaestionum Hebraicarum in Genesim librum unum, de Locis librum unum, Hebraicorum nominum librum unum. De Spiritu sancti Dydimi, quem in Latinum transtulit, 123.0372A| librum unum, in Lucam homilias triginta octo, in psalmos a decimo usque ad sextum decimum tractatus septem, Captivum monachum, Vitam beati Hilarionis, Novum Testamentum Graecae fidei reddidit; Epistolarum autem ad Paulam et Eustochium incertus est numerus. Sexdecim prophetarum volumina quatuor et septuaginta libris editis commentatus est. Inter has itaque numerosas operis sui paginas, centum et triginta quinque virorum illustrium ecclesiasticorum scriptorum nomina, a passione Christi usque ad quartum decimum Theodosii imperatoris annum ordine digessit. Item contra Jovinianum libros duos, Apologeticum ad Pammachium, in Matthaeum commentariorum libros quatuor, Enchiridion in psalterium. Adversus Vigilantium 123.0372B| contraque Pelagium luculentissima volumina edidit. De mansionibus quoque filiorum Israel, et alia quamplurima ad aedificationem Ecclesiae catholica pietate composuit. Tanta denique lassitudine fatigatus est ut etiam in stratu suo jacens, funiculo trabe suspenso supinus apprehenso erigeretur, ut scilicet officium monasterii prout poterat, exhiberet. Tandem, post perfectam placitamque Deo conversationem, nonagesimo octavo aetatis anno, apud Bethlehem oppidum in pace quievit pridie Kalendas Octobris, duodecimo Honorii imperatoris anno. Libros suos per quinquaginta et sex annos confecit.
LITANIAE INDICENDAE. MENSIS OCTOBER HABET DIES XXXI; LUNA VERO XXIX. 123.0371| A. KAL. OCTOBRIS. (1 Oct. ) 123.0371C| Apud Antisiodorum, natalis sancti Germani episcopi, qui multis virtutibus, doctrina et continentia clarus exstitit. Qui ad confirmandam fidem gratiae coelestis, Britannias venire, judicio omnium Gallicanorum antistitum compulsus est, adjuncto sibi beato Lupo Trecassinae civitatis episcopo. Siquidem haeresis Pelagiana fidem Britannorum foeda peste commaculaverat. Dum per medium sinum, quo a Gallico Britannias usque tenditur, secundis flatibus ferretur, subito inimica vis ventorum concitavit procellas, coelum diemque nox nubium subduxit, et casu ipse pontifex fractus corpore, lassitudine ac sopore resolutus, nave jacebat. Tum beatus Lupus 123.0371D| omnesque turbati, excitant seniorem. Qui confestim Christum invocat, et assumptum in nomine sanctae Trinitatis oleum misit in mare, fluctusque saevientes opprimit, ac tranquillam serenitatem reddit. Decursis vero spatiis pelagi, optati littoris sacerdotes Dei quiete potiuntur, ac mox Britannorum insulam, opinione, praedicatione, virtutibusque impleverunt, ita ut passim et fideles catholici firmarentur, et depravati viam correctionis agnoscerent. Interea quidam tribunitiae potestatis filiam decem annorum caecam sacerdotibus curandam offert. Nec mora, beatus 123.0372C| Germanus invocato Domino, adhaerentem lateri suo capsulam cum sanctorum reliquiis collo avulsam manibus comprehendit, eamque in conspectu omnium puellae oculis applicuit, quae statim lumen recepit. Beatus praeterea vir dum aliquandiu uno loco infirmitatis necessitate teneretur in vicina qua manebat casula, exarsit incendium; sed hospitium sancti viri expavescens flamma, haudquaquam ausa tangere transilivit, et inter globos flammantis incendii incolume tabernaculum, quod habitator inclusus servabat, emicuit. Et cum idem ipse nihil remedii debilitati suae pateretur adhiberi, quadam nocte candentem niveis vestibus vidit sibi adesse personam, quae manu extensa, jacentem videbatur attollere, eumque consistere firmis vestigiis imperabat. Post 123.0372D| horam itaque, fugatis doloribus, recepit pristinam sanitatem ut, die reddito, itineris laborem subiret intrepidus. Sed et bellum, Saxonum Pictorumque ad Britones eo tempore junctis viribus, susceptum divina virtute retunditur, cum Germanus ipse dux belli factus, non tubae clangore, sed clamore Alleluia, totius exercitus voce ad sidera levata, hostem immanem in fugam convertit. Composita vero insula, reditum moliuntur pontifices, fitque ut tranquilla navigatione suorum desideriis felix carina eos restitueret; nec multo interposito tempore, nuntiatur ex 123.0373A| eadem insula, Pelagianam perversitatem iterato paucis auctoribus dilatari. Rursusque ad beatissimum virum preces sacerdotum omnium deferuntur, ut causam Dei, quod prius obtinuerat, tutaretur. Quorum petitioni festinus obtemperat. Namque adjuncto sibi Severo, totius sanctitatis viro (qui erat discipulus beatissimi patris Lupi, Trecassenorum episcopi, et tunc Treviris ordinatus episcopus, gentibus primae Germaniae verbum praedicabat), mare conscendit, et consentientibus elementis, tranquillo navigio Britannias petit; expulsisque pravitatis auctoribus, compositisque omnibus, beati sacerdotes ea qua venerant prosperitate redierunt. Porro Germanus post haec ad Ravennam pro pace Armoricanae gentis supplicaturus advenit, ibique a Valentiniano et Placida 123.0373B| matre ipsius summa reverentia susceptus, post aliquot dies migravit ad Christum. Cujus corpus honorifico agmine, comitantibus virtutum operibus, suam defertur ad urbem.
Tomis civitate, sanctorum Prisci, Crescentii et Evagrii.
Rhemis civitate, sancti Remigii episcopi et confessoris, viri praeclarissimae virtutis et sanctitatis. Hic gentem Francorum, idolorum culturis deditam, convertit ad Christum, rege ipsorum sacro fonte baptismatis et sacramentis fidei prius initiato. Septuaginta et eo amplius in episcopatu annos explevit. Hic, inter caetera facta, puellam a morte corporis suscitavit.
B. VI NONAS OCTOBRIS. (2 Oct. ) 123.0373C| Apud Nicomediam, natalis sancti Eleutherii martyris, sub Diocletiano. Cujus tempore contigit aliquam partem palatii incendio conflagrari. Hoc imperator a Christianis factum falsa suspicione praesumpsit. Ex quo inaestimabili furore succensus, jubet omnes Christianos acervatim collectos alios quidem gladio obtruncari, alios ignibus conflagrari. Horum primus, et qui omnes hortaretur pro Christo fortiter animas ponere, erat Eleutherius. Denique cum assistentes ministri rogarent singulos, si forte sacrificaturi vellent dimitti, tam viri quam mulieres ne interrogari se quidem patiebantur, sed ultro vel flammis irruere, vel caedentibus gladiis certatim objectare cervices. Cumque jam illis ipsis spectatoribus nimietas crudelitatis horresceret, ministri 123.0373D| scelerum partem populi naviculis injectam in medium pelagus abducunt, ibique in sententia fidei persistentes praecipitant in profundum. In tantum vero rabies crudelitatis apud eos exarsit, ut regios pueros martyres effectos, cum secundum humanitatis ordinem fuissent sepulturae mandati, effoderent denuo, et corpora eorum projicerent in mare, dicentes: Ne forte efficiantur dii Christianorum. Verum beatus Eleutherius, immanissimis tormentis diu excruciatus, cum ipse per singula tormenta validior redderetur, martyrium victoriae suae, ignibus 123.0374A| velut aurum examinatus, complevit. Cujus reliquias furtim Christiani auferentes, Nicomediae sepultura venerabili reposuerunt.
In Atrebatis, villa Siricinio, passio sancti Leodegarii, Augustodunensis episcopi, quem variis injuriis et diversis suppliciis pro veritate afflictum, Ebroinus major domus regiae interfecit. Cujus sacrum corpus in dioecesi Pictavorum translatum, in monasterio beati Maxentii honorifice est humatum.
C. V NONAS OCTOBRIS. (3 Oct. ) Natalis sancti Dionysii Areopagitae, qui ab apostolo Paulo instructus credidit Christo, et primus apud Athenas ab eodem apostolo episcopus est ordinatus, et sub Adriano principe, post clarissimam confessionem 123.0374B| fidei, post gravissima tormentorum genera, glorioso martyrio coronatur, ut Aristides Atheniensis, vir fide sapientiaque mirabilis, testis est in eo opere quod de Christiana religione composuit. Hoc opus apud Athenienses summo genere colitur, et inter antiquorum monumenta clarissimum tenetur, ut peritiores Graecorum affirmant.
Apud antiquos Saxones, natalis sanctorum Ewaldorum duorum presbyterorum, qui cum sancto Willibrordo episcopo venientes in Germaniam, transierunt ad Saxones, et cum praedicare ibi Christum coepissent, comprehensi a paganis occisi sunt. Ad quorum corpora noctu multa diu lux apparens, et ubi essent, et cujus essent meriti declaravit.
D. IV NONAS OCTOBRIS. (4 Oct. ) 123.0374C| Apud Corinthum, natalis sanctorum Crispi et Caii, quorum meminit beatus apostolus Paulus Corinthiis scribens.
Apud Aegyptum, natalis sanctorum martyrum Marci et Marciani fratrum, et cum eis innumerabilium aliorum non inferioris gloriae, tam virorum quam feminarum. Sed et pueri et senes, pro fide Domini nostri Jesu Christi, praesentem vitam parvipendentes, futurae gloriae beatitudinem quaesiere. Quidam ex ipsis post verbera, post ungulas, post flagella, aliosque diversi generis horribiles cruciatus, flammis traditi sunt, alii in mare praecipitati, nonnulli inedia consumpti, nonnuli etiam capite caesi, ita ut sponte cervices suas securibus darent; alii patibulis affixi, 123.0374D| ex quibus nonnulli more perverso capite deorsum presso, ac pedibus in sublime sublatis, passionis beatissimam coronam promeruerunt.
E. III NONAS OCTOBRIS. (5 Oct. ) Apud Siciliam, natalis sanctorum Placidi, Eutychii et aliorum triginta.
In Galliis, civitate Valentia, sancti Apollinaris episcopi, cujus et vita virtutibus insignis fuit, et mors nihilominus signis ac prodigiis decoratur.
123.0375A| Apud Eumeniam, beati Thraseae episcopi apud Smyrnam martyrio consummati, qui unus ex antiquis, quasi ex traditione priorum se accepisse asseruit: Salvatorem praecepisse apostolis suis, ut ante duodecimum annum ab Jerosolymis ne discederent.
F. PRIDIE NONAS OCTOBRIS. (6 Oct. ) Apud Capuam, natalis sanctorum Marcelli, Casti, Aemilii et Saturnini.
In Galliis, civitate Agenno, natalis sanctae Fidis, virginis et martyris, cujus exemplo beatus Caprasius ad agonem martyrii animatus est.
Eodem die, beati Sagaris, martyris et episcopi Laodicensis, qui unus fuit de antiquis sancti Pauli apostoli discipulis.
G. NONAS OCTOBRIS. (7 Oct. ) 123.0375B| Romae, via Appia, natalis S. Marci, papae et confessoris, qui sedit in episcopatu annos duos, menses novem, dies viginti. Sepultus in coemeterio Balbinae, via Ardeatina, quod ipse insistens fecit.
Eodem die natale sanctorum martyrum Juliae, Sergii et Bacchi, sub Maximiano imperatore. Cujus honoribus sublimati, in palatio ejus clari habebantur. Nam Sergius erat primicerius, Bacchus vero secundicerius scholae gentilium. A quibusdam ergo apud imperatorem accusati, quod essent Christiani, vocati sunt ab imperatore, ut sacrificantes Jovi, de sacrificiis oblatis cum eo degustarent. Ingressus imperator templum, gustavit de sacrificiis, et circumspiciens, 123.0375C| non vidit Sergium et Bacchum: neque enim ingressi fuerant templum. Mittens igitur milites de adstantibus sibi imperator, jussit eos introduci. Quibus et dixit: Ut video, facti estis deorum inimici. Accedite ad aram Jovis magni, et sacrificate, ac de sacrificiis ejus sicut et caeteri manducate. Responderunt beati Sergius et Bacchus: Habemus regem verum aeternum in coelis, Jesum Christum Filium Dei. Huic per singulos dies offerimus sanctum vivumque sacrificium, atque rationabilem culturam; lapides autem et ligna non adoramus. Imperator tunc indignatus jussit exutos chlamyde indui eos muliebri colobio, et per mediam civitatem ad palatium pertrahi, catenis in cervicibus positis. Et cum pervenissent ad palatium, dixit eis imperator: 123.0375D| Sceleratissimi, scitis quia quem colitis Christum fabri filius fuit, et antequam nuptiae legitimae fierent, de adulterio facto mater eum procreavit? Cui milites Christi responderunt: Erras, imperator; nam quem colimus Deus verus est, et vita aeterna, qui fecit coelum et terram et quae in eis sunt. Amplius igitur veris prosecutionibus eorum iratus Maximianus, jussit eos Antiochio duci tradi, ut constringeret eos in cippo. Et facto mane, sedit in praetorio. Et adducti sunt ante illum Sergius et Bacchus. Et cum nec blanditiis, nec minis eos a proposito incurvare posset, beatum quidem Sergium 123.0376A| iterum jussit in custodia recipi, Bacchum vero extensum nervis crudis tam diu caedi quousque caedentes lassi deficerent. Et vicissim succedentibus sibi caesoribus, martyr gloriosus in confessione Christi, totus corpore discissus, emisit spiritum, et relicto corpore avibus et feris, abiit Antiochus. At Christiani furtim venientes tulerunt corpus martyris, et in spelunca quadam sepelierunt. Sequenti vero die beatus Sergius eductus de custodia, praesentatur Antiocho; qui cum verbis eum flectere non posset, primo cothurnos confixos clavis vestiri eum fecit, et novem millibus ante se currere. Postmodum in sententia fixum manere videns, decollari jussit, quem tunc Christiani in eodem loco sepelierunt. Parvo autem tempore interposito, beatum quoque 123.0376B| Bacchum a loco quo tumulatus fuerat elevantes, honorabili Martyribus loco juxta sanctum Sergium composuerunt. Ubi et virgo Julia, quae sub Martiano praeside martyrium consummavit, sociata Martyribus sepulta quiescit.
Eodem die, sanctorum martyrum marcelli et Apulei, qui quidem primo adhaeserunt Simoni mago; sed videntes mirabilia quae Dominus operabatur per apostolum suum Petrum, relicto Simone, doctrinae apostolicae se tradiderunt. Et post martyrium apostolorum, confessione Christi et ipsi decorati, Aureliano consulari viro sententiam ferente, martyrii coronam reportarunt. Sepulti non longe ab urbe Roma.
A. VIII IDUS OCTOBRIS. (8 Oct. ). 123.0376C| Apud Cretam, urbe Gortinae, beati Philippi episcopi, magnis virtutibus et optimis studiis praediti viri.
Thessalonicae, S. Demetrii martyris.
Et beatissimi senis Simeonis.
B. VII IDUS OCTOBRIS. (9 Oct. ) Abrahae Patriarchae.
Apud Parisium, natalis sanctorum martyrum Dionysii episcopi, Eleutherii presbyteri, et Rustici diaconi: qui beatus episcopus a pontifice Romano ad Gallias directus, ut praedicationis operam populis a fide Christi alienis exhiberet, tandem Parisiorum civitatem devenit, et per aliquot annos sanctum opus fideliter et ardenter exsecutus, a praefecto Fescennino 123.0376D| Sisinnio comprehensus, et cum eo sanctus presbyter Eleutherius et Rusticus diaconus, gladio animadversi martyrium compleverunt.
C. VI IDUS OCTOBRIS. (10 Oct. ) Apud Coloniam Agrippinam, natale sanctorum martyrum Gereonis, et aliorum trecentorum octodecim, quos ferunt Thebaeos fuisse, et cum legione illa beati Mauritii, inde jussu Maximiani imperatoris in Gallias transitum fecisse, atque circa Rheni littora consedisse, et funestum tyranni imperium respuendo, pro vera pietate colla patienter gladiis subdidisse.
123.0377A| Loth prophetae.
Apud Cretam, beati Pinyti, inter episcopos nobilissimi, qui in scriptis suis velut in quodam speculo viventem sui reliquit imaginem.
Item apud Agrippinensem urbem, natalis sanctorum martyrum Mallosi et Victoris: quorum prior, cum longo tempore ubinam sepultus fuerit latuisset, sancto episcopo ejusdem loci ex divina revelatione manifestatus est. Cumque corpus ejus ex loco abdito levaretur, tanta odoris suavitas emanavit, ut astantes fideles velut immensi aromatis fragrantia replerentur.
Ita Britannia, sancti Paulini episcopi Eboraci, qui ordinatus episcopus a beato Justo, qui a sancto Augustino, quem beatus Gregorius ad praedicandum Anglorum genti direxerat, consecratus episcopus 123.0377B| fuerat, gentem Nordanhumbrorum, hoc est eam nationem Anglorum, quae ad aquilonem Umbri fluminis habitabat, cum rege suo Eduino, verbum fidei praedicando convertit. Et clarus vita, doctrina, et miraculis, VI Idus Octobris in pace quievit.
D. V IDUS OCTOBRIS. (11 Oct. ) Apud Tarsum metropolim Ciliciae, natale beatissimorum martyrum Tharaci, Probi et Andronici: qui persecutione Diocletani sub Maximo praeside, longo tempore carcerali squalore afflicti, et tertio diversis tormentis et suppliciis examinati, in confessione fidei triumphum gloriae adepti sunt. Nam nervis crudis graviter caesi, et testis asperrimis defricati, etiam papyro ardenti circa ventrem et latera adusti, post 123.0377C| maxillarum confractionem, post tormenta tibiarum, post aceti et sinapis naribus infusionem, post obeliscos ignitos, post confixionem digitorum clavis acutissimis, post oculorum transpunctionem, ac linguae abscissionem, novissime in amphitheatro ursis et leonibus projecti sunt. Sed cum nulla ex bestiis sanctorum corpora auderet attingere, Maximus, ira accensus, jussit eos gladio jugularii et corpora eorum inter corpora gladiatorum projici. Noctu autem venientes fideles, et deprecantes Dominum ut eis ostenderet sanctorum reliquias, viderunt subito velut stellam splendidam de coelo missam super singula sanctorum corpora residentem. Sicque cum ingenti gaudio rapientes ea, praecedente se ejusdem stellae splendore, gloriosos Christi athletas loco aptissimo 123.0377D| condiderunt.
E. IV IDUS OCTOBRIS. (12 Oct. ) Apud Ravennam via Laurentina, natalis sancti Edistii.
Apud Africam, sanctorum confessorum et martyrum quatuor millium nongentorum septuaginta sex, qui persecutione Vandalica, apud Africam, cum essent ecclesiarum Dei episcopi, presbyteri et diacones, associatis sibi turbis fidelium populorum, jussu Hunnerici regis Ariani, pro defensione catholicae 123.0378A| veritatis, in horribilis eremi exsilium trusi, et inter Mauros ferocissimos deputati sunt; inter quos erant Cyprianus et Felix praecipui Domini sacerdotes. E quibus plurimi cum crudeliter minarentur, et hastilium cuspidibus ad currendum ac lapidibus tunderentur, sive ligatis pedibus, velut cadavera per dura et aspera loca traherentur, tam diro supplicio per singula membra discerpti, dum per gladios acutos petrarum huic caput conterebatur, aliis latera findebantur, inter manus trahentium spiritum exhalabant. Exstat per totum aggerem publicum, tumulis loquentibus, visis sepultura sanctorum.
F. III IDUS OCTOBRIS. (13 Oct. ) Natalis beati Carpi, discipuli Apostoli, Pauli apud 123.0378B| Troadam.
Apud Antiochiam, beati Theophili, qui sextus ab apostolis Ecclesiae pontificatum tenuit, viri eruditissimi.
G. PRIDIE IDUS OCTOBRIS. (14 Oct. ) Natalis sancti Callisti papae, qui sedit in episcopatu annos septem, menses duos, dies decem, et sub persecutione Alexandri imperatoris martyrii gloriam adeptus est. Postquam enim Palmachium proconsulem, cum omni domo sua baptizavit, et senatorem Simplicium ad domum ejus, et Felicem cum uxore Blanda, quam a paralysi curavit, et iidem ipsi ab Alexandro universi occisi, gloriam martyrii consecuti sunt; sed et postquam Calepodius presbyter 123.0378C| ejus gladio martyrium sumpsit, tentus est ab Alexandro, et diutissime fame cruciatus, et quotidie fustibus caesus; atque prohibitum fuit ne quis ad eum veniret; si vero aliquis venire noctu auderet, comprehensum occiderent. Qui cum multis diebus esset in custodia, venit ad eum beatus Calepodius per visum, et consolabatur eum, dicens: Firmus esto, pater, quia corona tua jam perfecta est. Erat ibi miles quidam nomine Privatus, ulceribus plenus, qui doloribus continuis cruciabatur. Hic misit se ad pedes sancti Callisti, rogans ut sanaret eum ab ulceribus et doloribus suis; quem mox sanctus pontifex ab ulcerum dolore ac foeditate, simul et ab infidelitate in nomine sanctissimae Trinitatis baptizatum curavit. Quod audiens Alexander, ipsum quidem militem 123.0378D| fecit plumbatis deficere; beatum vero Callistum per fenestram domus praecipitari, et ligato ad collum ejus saxo, in puteum demergi, et in eum per rudera cumulari. Post dies vero decem et septem presbyter ejus Asterius cum clericis noctu veniens, levavit corpus ejus, et sepelivit in coemeterio Calepodii, via Aurelia, pridie Idus Octobris.
Eodem die, transitus sancti Justi in eremo: qui cum aliquot annis in eremo Angelicam egisset vitam, et dignus adesset finis, tantis laboribus regnum spondens coelorum atque illis jam extremis sanctae commigrantis 123.0379A| animae, flens et consternatus mente Viator astaret dicens: Cur me, Domine, derelinquis? respondisse dicitur, ne conturbaretur quasi destitutus solatio, quia brevi se illo quoque ipse sequeretur. Quam utique prophetiam ac revelationem cito transitu sanctissimi invenis ministri ejus qui solus ardore fidei eum episcopatum fugientem et latere cupientem secutus fuerat, constat fuisse completam.
A. IDIBUS OCTOBRIS. (15 Oct. ) In Galliis, apud Coloniam Agrippinam, sanctorum Maurorum de militibus S. Gereonis. Qui ex legione sacra Thebaeorum, cum essent numero quinquaginta, apud eamdem urbem martyrium consummantes, conditi sunt in basilica, quae admirabili opere 123.0379B| exmusivo quodammodo deaurata resplendet; unde et incolae sanctos aureos eos vocitare consueverunt.
Eodem die apud Lugdunum, natale beati Antiochi episcopi, qui cum adhuc presbyter Lugdunensis esset, pio incitatus officio, usque ad visendum episcopum suum, in eremo jam morabatur, nomine et actione vere Justus, pergere animo intendit. Vir districtione praecipuus, et qui non immerito, tempore interjecto ad ejusdem pontificii culmen assumptus est. Quo strenue administrato, regnum coeleste adeptus est. Sepultus in ecclesia martyrum Machabaeorum, in qua et sanctus Justus tumulatus quiescit.
B. XVII KALEND. NOVEMB. (16 Oct. ) 123.0379C| In Africa, natale sanctorum martyrum CCLXX pariter coronatorum, et sanctorum martyrum Martiani et Satyriani, cum duobus fratribus eorum, et egregiae Christi ancillae Maximae virginis. Qui tempore Wandalicae persecutionis, sub Geiserico rege Ariano, pro constantia fidei Catholicae primum nodosis fustibus caesi, et usque ad ossa laniati, cum multo tempore talia paterentur, sequenti die semper incolumes reddebantur. Post etiam dura carceris custodia damnati, cum fuissent arctati in nervum, mira Dei virtute, ingentium lignorum putrescens soluta est fortitudo. Ad quod miraculum Maxima Christi famula suae libertati dimissa, mater postmodum multarum virginum Dei effecta, in veritatis confessione gloriosa consenuit. Reliqui inter ferocissimos 123.0379D| Mauros exsilio relegati, cum praedicatione sua multitudinem barbarorum Christo Domino lucrati fuissent, jussu impii Geiserici, ligatis pedibus, post terga currentium quadrigarum, inter spinosa loca silvarum pariter jussi sunt interire. Cumque ducta atque reducta dumosis lignorum aculeis innocentium corpora carperentur, vicino currentibus indomitis equis, vale sibi invicem his verbis dicebant: Frater, ora pro me; implevit Deus desiderium nostrum. Taliter pervenitur ad regnum coelorum. Sicque orando et psallendo, gaudentibus angelis, pias 123.0380A| animas emisere. Ubi usque in hodiernum diem non desinit ingentia mirabilia Jesus Christus Dominus operari.
C. XVI KALEND. NOVEMBRIS. (17 Oct. ) Marthae sororis Lazari.
Item beati Aristionis, qui fuit unus de septuaginta Christi discipulis.
Item beati Heronis, de quo beatissimo Ignatio pergenti ad passionem revelatum est quod Antiochenam post eum recturus esset ecclesiam. Erat enim hic beati martyris Ignatii tunc diaconus; episcopus factus, viam magistri pius imitator sequitur, et pro commendato grege amator Christi occubuit.
In Galliis, civitate Arausica, sancti Florentii episcopi, qui multis clarus virtutibus in pace quievit.
D. XV KALEND. NOVEMBRIS. (18 Oct. ) 123.0380B| Natalis S. Lucae Evangelistae.
Eodem die, sancti Asclepiadis Antiocheni episcopi, qui unus fuit ex praeclaro confessorum numero, qui sub Decio gloriose passi sunt.
Item Romae sanctae Triphoniae uxoris Decii Caesaris. Quae, viro suo post interfectionem beatorum Sixti et Laurentii divinitus punito, petiit baptizari cum filia Decii Cyrilla, a Justino presbytero; et alia die defuncta est, ac juxta sanctum Hippolytum in cripta sepulta, quinto decimo Kal. Novembris.
E. XIV KALEND. NOVEMBRIS. (19 Oct. ) 123.0380C| Apud Antiochiam Syriae, natalis sanctorum Beronici, Pelagiae, et aliorum quadraginta novem.
Item ipsa die, beati Ptolomaei, sed et beati Lucii martyrum. Qui beatus Ptolomaeus, comprehensus a quodam centurione, interrogatur si Christianus esset. Hoc Ptolomaeus tanquam amator veritatis, nequaquam gloriam suae professionis occultans, percontanti Christianum se esse confessus est. Hunc continuo centurio in vincula conjecit, et multo tempore squalore carceris maceratum ad ultimum Urbicio judici obtulit. A quo simili modo hoc solum interrogatus est si esset Christianus; qui rursum tanti boni sibi conscius, divinam religionem prae se tulit, et de Christi magisterio ac totius boni institutionibus publica confessione testatus est. Qui enim negat quod 123.0380D| est sine dubio culpabile judicat esse quod negat. Continuo ergo post confessionem ab Urbicio duci jubetur. Lucius autem quidam Christianus vir, videns tam temere latam sententiam, ait ad Urbicium: Quid, quaeso, causae est, quod neque adulterum, neque corruptorem, aut homicidam, vel latronem, raptoremve, aut alterius cujuslibet facinoris reum, sed tantum pro nomine Christiano, quod hoc se vocabulo confessus est nuncupari, ad mortem hominem duci praecepisti? Non sunt haec digna pio imperatore, nec sapientissimo puero filio ejus, neque sacro senatu 123.0381A| quae agis, Urbici. At ille nihil aliud inquirens, ait ad Lucium: Videris mihi et tu Christianus esse. Cumque Lucius respondisset: Hoc plane sum, etiam ipsum duci jussit ad mortem. Ille, gratias, inquit, ago, quod me nequissimis dominis absolutum ad bonum et optimum Patrem, et Regem omnium Dominum remittis. Sed et tertius quidam, pari modo libertate usus, pari quoque sententia punitus est. Passi sunt autem sub Antonio, cognomento Pio, et filio ejus, hi beati martyres, et sepulti apud Alexandriam metropolim Aegypti.
F. XIII KALEND. NOVEMBRIS. (20 Oct. ) In Galliis, civitate Agenno, sancti Caprasii martyris: qui cum rabiem persecutionis declinans lateret 123.0381B| in spelunca, audiens beatam Fidem virginem pro Christo fortiter agonizare, animatus ad tolerantiam passionum, oravit ad Dominum ut si pro certo eum dignum gloria martyrii judicaret, ex lapide speluncae illius aqua limpidissima emanaret. Quod cum Dominus continuo praestitisset, ille securus ad aream certaminis properavit, et palmam martyrii fortiter dimicando promeruit.
G. XII KALEND. NOVEMBRIS. (21 Oct. ) Apud Nicomediam, natalis SS. martyrum Dasii, Zotici, Caii, cum duodecim militibus.
Eodem die, sancti patris nostri Hilarionis, cujus vitam Hieronymus virtutibus plenam scribit. Hic 123.0381C| ortus vico Thabata, qui circiter quinque millia a Gaza urbe Palaestinae ad Austrum situs est, cum parentes haberet idolis deditos, rosa, ut dicitur, de spinis floruit. A quibus missus Alexandriam, grammatico traditus est, ibique quantum illa patiebatur aetas, magna ingenii et morum documenta praebuit. Brevi, charus omnibus, et loquendi arte gnarus; quodque his majus est omnibus, credens in Domino Jesu; tota illi voluntas in Ecclesiae congregationibus erat. Audiens autem celebre nomen Antonii, quod per omnes Aegypti populos ferebatur, incensus visendi eum studio, perrexit ad eremum; et statim ut eum vidit, mutato pristino habitu, duobus mensibus juxta eum mansit, contemplans ordinem vitae ejus, morumque gravitatem; quam crebrer in oratione, 123.0381D| quam humilis in suscipiendis fratribus, severus in corripiendis, alacer in exhortandis esset, et ut continentiam cibique ejus asperitatem nulla unquam infirmitas frangeret. Reversus autem cum quibusdam monachis ad patriam, parentibus jam defunctis, partem substantiae fratribus, partem pauperibus largitus est, nihil sibi omnino servans. Erat autem tunc annorum quindecim. Sic nudus et armatus in Christo solitudinem ingressus est, sacco tantum coopertus, et pelliceum habens ependyten, et tenattem quem illi beatus Antonius proficiscenti dederat, sagumque rusticum; quindecim tantum caricas post solis occasum comedens. Igitur a sextodecimo usque ad 123.0382A| vigesimum aetatis suae annum, aestus et pluvias brevis tuguriunculo declinavit, quod junco et carice texerat. Structa deinceps brevi cellula, quae usque hodie permanet, latitudine pedum quatuor, altitudine pedum quinque, hoc est statuta sua humiliore, porro longitudine paulo ampliore quam ejus corpusculum patiebatur, ut sepulcrum potius quam domum crederes. Capillos semel in anno Paschae die totondit. Super nudam humum in stratu junceo usque ad mortem cubitavit. Saccum quem semel fuerat indutus, nunquam lavans; nec mutavit alteram tunicam, nisi cum prior penitus scissa esset. Scripturam quoque sanctam memoriter tenens, post orationes et psalmos quasi Deo praesente recitabat. A vigesimo primo anno usque ad vigesimum sextum, 123.0382B| tribus annis dimidium lentis sextarium madefactum aqua frigida comedit; aliis tribus, panem aridum cum sale et aqua. Porro a vigesimo septimo usque ad trigesimum, herbis agrestibus et vigultorum quorumdam radicibus crudis sustentatus est. A tricesimo autem primo usque ad tricesimum quintum, sex uncias hordeacei panis, et coctum modicum olus absque oleo in cibo habuit. Sentiens autem caligare oculos et totum corpus impetigine et pumicea quadam scabredine contrahi, ad superiorem victum adjecit oleum, et usque ad sexagesimum tertium vitae suae annum, hoc continentiae cucurrit gradu, nihil extrinsecus aut pomorum, aut leguminis, aut cujuslibet rei gustans. Hinc cum se videret corpore defatigatum, et propinquam putaret 123.0382C| imminere mortem, a sexagesimo quarto anno usque ad octogesimum pane abstinuit, incredibili mentis fervore, ut eo tempore quasi novus accederet ad servitutem Domini quo solent caeteri remissius vivere. Fiebat autem ei de farina et comminuto olere sorbitiuncula, cibo et potu vix quinque uncias appendentibus. Sicque complens ordinem vitae nunquam ante solis occasum, nec in diebus festis nec in gravissima valetudine solvit jejunium. Igitur potentissimus in miraculis, et sanctitate incomparabilis, octogesimo aetatis suae anno, cum absens esset Hesychius (qui eum semper familiarissime colebat) quasi in testamenti vicem, brevem manu propria scripsit epistolam, omnes divitias suas ei derelinquens: Evangelium scilicet et tunicam saccinam, 123.0382D| cucullum et palliolum. Itaque modicus calor tepebat in pectore, nec praeter sensum quidquam vivi hominis supererat, et tamen apertis oculis loquebatur: Egredere, quid times? Egredere, anima, quid dubitas? Septuaginta prope annis servisti Christo, et mortem times? Inter haec verba exhalavit spiritum, statimque humo obrutus, quia ipse sic omnes, qui ad aegrotantem venerant, adjuravit ne puncto quidem horae post mortem reservaretur. Quod postquam Palaestinae sanctus vir Hesychius audivit, perrexit Cyprum, et cum ingenti vitae suae periculo, post decem ferme menses, corpus ejus furatus est. Quod Majumam in Palaestina deferens, totis monachorum 123.0383A| et oppidorum turbis prosequentibus, in antiquo monasterio condidit; illaesa tunica, cucullo et pallio, et toto corpore, quasi adhuc viveret, integro, tantisque fragrante odoribus ut delibutum unguentis putares.
Eodem die, natalis sancti Asterii, presbyteri Callisti; qui cum corpus ejus levatum de puteo sepelisset, post dies sex audiens hoc imperator Alexander, praecepit eum per pontem praecipitari. Cujus corpus inventum est et a quibusdam Christianis in eadem civitate sepultum. Scriptum in passione sancti Callisti papae (14 Oct. ).
Et ipso die, transitus sancti Viatoris lectoris, in eremo comitis sancti Justi.
A. XI KAL. NOVEMBRIS. (22 Oct. ) 123.0383B| Jerosolymis, natalis beati Marci (qui primus Jerosolymis ex gentibus, post episcopos ex circumcisione, sacerdotium civitatis illius accepit) clarissimi et doctissimi viri, ac non multo post martyrio consummati.
Item beatae Salomae, quae in Evangelio (Matth. XV, XVI) legitur cum reliquis sanctis feminis circa Domini sepulturam sollicita.
Apud Adrianopolim Thraciae, natalis sanctorum Philippi episcopi, Eusebii et Hermetis.
B. X KAL. NOVEMBRIS. (23 Oct. ) Apud Antiochiam Syriae, natale sancti Theodoreti presbyteri, qui persecutione Juliani impii, sub praefecto et avunculo ejus Juliano, cum ab eo Antiochenorum ecclesia spoliata, et religiosi quique 123.0383C| fuissent ejus terrore dispersi, in Ecclesia spoliata mansit intrepidus, atque ab eo teneri jussus, post equulei poenam, ac multos ac durissimos cruciatus, etiam lampadibus circa latera appositis, inflammatus est. Sed his divina virtute restinctis, cum milites, qui eas tenebant, angelorum aspectu territi ruissent in faciem, et credentes in Christo, impium ministerium recusarent, jussit eos Julianus pelago immergi. Quibus beatus Theodoretus ait: Praecedite, fratres; ego vos superans inimicum sequar ad Dominum. Sicque in confessione persistens, et prophetico spiritu repletus, Juliano Apostatae, quem apud Persidem divina ultione incurrit, praedicens interitum, occisione gladii martyrium consummavit.
In Hispaniis, natalis sanctorum Servandi et Germani: 123.0383D| qui post verbera squalorem carceris, et sitis ac famis injuriam, et longissimi itineris laborem, quem jubente Viatore praeside, ferro onusti pertulerunt; novissime martyrii sui cursum, ferro caesis cervicibus, impleverunt. Ex quibus Germanus Emeritae juxta beatam Eulaliam sepultus; Servandus vero Hispalim translatus, circa sanctas Justam et Ruffinam conditus est.
C. IX KAL. NOVEMBRIS. (24 Oct. ) In Venusia, civitate Apuliae, natalis sanctorum Felicis episcopi civitatis Tubzocensis, et Audactis et 123.0384A| Januarii presbyterorum, et Fortunatiani et Septimi lectorum. Qui temporibus Diocletiani, in sua civitate tenti, a Magnelliano procuratore, inde multis diu vinculis et carceribus macerati, et in Africa, et in Sicilia, tandem in occisione gladii consummati sunt. Sunt autem honorifice sepulti inter Carthaginem et Uticam. Felix quinquaginta sex annorum obiit virgo.
D. VIII KAL. NOVEMBRIS. (25 Oct. ) In Galliis, civitate Suessionensi, natalis sanctorum Crispini et Crispiniani, qui persecutione Diocletiani et Maximiani, ad trochleas extenti, et fustibus caesi, postquam digiti eorum subulis transfixi sunt, et de dorso eorum lora praecisa, ad ultimum gladio trucidati, coronam martyrii consecuti sunt.
123.0384B| Eodem die Petragoricas civitate, natalis sancti Frontonis episcopi, qui Romae a beato Petro ordinatus, cum Georgio presbytero ad praedicandum Evangelium missus est. Cumque tertio die itineris idem Georgius esset mortuus, moerens Fronto reversus est ad Apostolum, acceptoque ejus baculo, et super corpus defuncti posito, socium de morte recepit. Sicque ad praedictam civitatem veniens, magnam gentis illius multitudinem ad Christum convertit, et multis miraculis clarus, in pace quievit.
Ipso die Romae, via Salaria, natalis, quadraginta et octo militum, qui simul baptizati a beato Dionysio papa, et mox, jubente Claudio, imperatore decollati sunt. Quorum corpora noctu collegerunt beatus Justinus presbyter et Joannes, et sepelierunt in crypta 123.0384C| cum multitudine Christianorum, in via Salaria in clivum Cucumeris, VIII Kal. Novembris, ubi positi sunt et alii martyres centum viginti et unus. Inter quos fuerunt quatuor milites Christi, Theodosius, Lucius, Marcus et Petrus. Hi videntes ad se venire armatos, rogabant ut primi decollarentur. Scriptum in passione sanctorum martyrum Sixti, Laurentii et Hippolyti.
E. VII KAL. NOVEMBRIS. (26 Oct. ) Apud Africam, natalis sanctorum martyrum Rogatiani presbyteri, et Felicissimi, qui persecutione Decii et Valeriani, illustri sunt martyrio coronati. De quibus etiam scribit beatus Cyprianus in Epistola ad confessores, his verbis: Ut sequamini, inquit, in omnibus Rogatianum presbyterum gloriosum senem, 123.0384D| viam vobis ad gloriam temporis nostri religiosa virtute et divina dignatione facientem, qui cum Felicissimo fratre nostro quieto semper et sobrio excipiens ferocientis populi impetum, primum vobis hospitium in carcere praeparavit, et metator quodammodo vester nunc quoque vos antecedit.
Commemoratio agitur ipsa die sanctorum episcoporum Vedasti et Amandi, quorum vita et mors plurimis existit miraculis gloriosa.
F. VI KAL. NOVEMBRIS. (27 Oct. ) In Hispaniis, Abela civitate natalis sanctorum Vincentii, 123.0385A| Sabinae et Christetes, qui primo adeo in equuleo sunt extenti ut omnes compages membrorum eorum laxarentur; deinde capita eorum lapidibus supposita, usque ad excussionem cerebri validis vectibus sunt contusa; atque ita martyrium compleverunt, agente praeside Daciano.
Eodem die apud Tyle castrum, natale sancti Florentii martyris.
Romae, Evaristi papae, qui sedit in episcopatu annos novem, et sub Trajano martyrio coronatus, sepultus est in Vaticano.
Eodem die, vigilia apostolorum Simonis et Judae.
G. V KAL. NOVEMBRIS. (28 Oct. ) Natalis sanctorum Simonis et Judae.
123.0385B| Romae, sanctae Cyrillae, filiae Decii Caesaris, quae sub Claudio principe jugulata et necata est gladio, ac sepulta a Justino presbytero cum matre sua, juxta sanctum Hippolytum.
A. IV KAL. NOVEMBRIS (29 Oct. ) Natalis beati Narcissi Hierosolymorum episcopi, viri sanctitate, et patientia, ac fide laudabilis. Accidit aliquando in die solemni vigiliarum Paschae, oleum desse luminaribus; cumque id per ministros innotuisset, moeror populi maximus fuit; sed Narcissus in fide confidens, ministris imperat haurire aquam, sibique deferre; cumque tulissent, oravit, et benedixit aquam, et infundi luminaribus praecepit. 123.0385C| Tunc repente miro et saeculis inaudito genere virtus, natura in pinguedinem olei versa, splendorem luminum etiam solito reddidit clariorem. Ad fidem autem rei, a plurimis religiosorum fratrum ex eodem oleo, quod versum de aqua fuerat, reservatum est. Is namque cum inter caetera virtutum suarum bona esset valde constantis animi, et justi rectique indeclinabiliter tenax quidam homunculi nequam male sibi conscii, metuentes ne criminum suorum si arguerentur, non possent effugere vindictam, praeveniunt factionibus et circumvenire parant eum, cujus judicium verebantur. Concinnant igitur adversus eum infame satis et noxium crimen. Conveniunt auditores; testes ex semetipsis producunt, qui sub sacramenti juramento, quae objiciebantur confirmarent. 123.0385D| Quorum unus testis ita, ne igni consumeretur, vera se dicere testabatur. Alius ita, ne regio morbo corrumperetur. Tertius ita, ne luminibus orbaretur. Et quamvis nec juramentis quidem istis quisquam fidelium et Dominum timentium crederet, eo quod vita Narcissi et institutio, ac pudicitia, ab omnibus nosceretur; ipse tamen eorum quae mota sunt indignitatem ac molestiam non ferens, simul et secretam ac philosophicam vitam semper habere desiderans, subterfugit ecclesiae multitudinem, et in 123.0386A| desertis locis atque agellis secretioribus delitescit annis quam plurimis. At non ille magnus divinae providentiae oculus quiescit in longum, sed in impios ultionem per ea ipsa quae sibi in perjuriis statuerant maledicta molitur. Primus namque ille testis, parva ignis scintilla noctis tempore domo sua succensa, cum omni genere et omni familia flammis ultricibus conflagratur. Alius repente ab imis pedibus usque ad summum capitis verticem, morbo regio, quo fuerat imprecatus, repletur atque consumitur. Tertius autem priorum exitium videns, et oculum divinum non latuisse perspiciens, prorupit in medium, et audientibus cunctis, sera poenitentia, universum concinnati sceleris ordinem pandit. Tantis autem lacrymis immanis commissi facinus deflet, et in tantum 123.0386B| die noctuque perdurat in fletibus, usquequo luminibus orbaretur. Hi igitur figmenti sui hujuscemodi poenas dederunt. Narcissus vero cum ita desertum petiisset, ac locis secretioribus se abdidisset, ut ubi jam degeret, nullus agnosceret; necessarium visum est episcopis ut alium pro ipso ordinarent, cujus nomen erat Dius, cuique (cum parvo tempore praefuisset Ecclesiae) succedit Germanio, et Germanioni Cordius; cum ecce subito velut redivivus coeloque redditus ex improviso apparuit Narcissus; et rursus a fratribus ad praesidendum rogatur ecclesiae. Verum cum ipse jam senio fessus, pontificatus ministerio sufficere non posset, Alexandrum qui jam episcopus esset alterius loci, divina dispensatio in adjutorium senis evidentissimis revelationibus vocavit. Expletis 123.0386C| autem centum et sedecim annis, relicta sede ipsi Alexandro, fructum laborum suorum a Domino recepit.
Ipso die, apud Sidonem urbem, natalis sancti Zenobii presbyteri, qui persecutione Diocletiani martyrio coronatur.
In Gallia, Vienna civitate, depositio sancti ac beatissimi Theodarii, abbatis et confessoris; et translatio ipsius in loco ubi dicitur vallis Rupiana, IV Kalendas Novembris.
B. III KAL. NOVEMBRIS. (30 Oct. ) Civitate Tingitana, passio sancti Marcelli centurionis, qui capitis abscisione martyrium consummavit, 123.0386D| sub Agricolao agente vices praefectorum praetorio.
Apud Africam, natalis martyrum numero ducentorum et viginti.
Apud Antiochiam, beati Serapionis episcopi, eruditi viri et fide clarissimi.
C. PRIDIE KAL. NOVEMBRIS. (31 Oct. ) Romae, natale beati Nemesii diaconi, et Lucillae filiae ejus quos sanctus pontifex Stephanus baptizavit; 123.0387A| quippe ipsum Nemesium diaconum constituit, temporibus Valeriani et Gallieni; qui decreverunt ut ubicunque inventus fuisset Nemesius, sine audientia puniretur. Nemesius autem Christi gratia roboratus, circuibat cryptas, et concilia martyrum, ut ubicunque reperisset Christianum aliquem egentem, prout poterat, de facultatibus suis ministraret. Veniens vero in via Appia noctis silentio juxta templum Martis, comperit Valerianum et Maximum in templo Martis sacrificare. Flexis itaque genibus, oravit Dominum, dicens: Domine, Deus creator coeli et terrae, dissipa consilia artis diabolicae in nomine Domini nostri Jesu Christi Filii tui, quem misisti in hunc mundum, ut resipiscant hi infelices a laqueis diaboli. Statim igitur Maximus consul a diabolo arripitur, 123.0387B| et magna voce clamare coepit Nemesius Christianus me incendit, ejus oratio me affligit. Egressi vero quidam de templo, tenuerunt Nemesium, et dum contumeliis eum afficerent, subito Maximus exspiravit. At illi tenentes Nemesium duxerunt ad Valerianum. Dicitque ei Valerianus: Nemesi, ubi est prudentia tua, quam semper cognovimus, et in consilio, et in actibus? Nos te hortamur, cogita veritatem, non deseras deos quos semper ab ipsis cunabulis coluisti. Nemesius diaconus plenus lacrymis respondit: Ego quidem infelix atque peccator 123.0388A| semper deserui veritatem, et effudi sanguinem innocentem, et jam nimis oneratus atque cumulatus peccatis, licet sera poenitudine cognoverim Creatorem meum, misericordiam Christi Filii Dei adeptus; hunc timeo, ipsum adoro, ipsi cultum meae servitutis offero; nam omnia idola lapidea atque aerea manufacta abjicio. Iratus Valerianus, jussit eum in privata custodia mancipari; et post tertium diem exhibetur Valeriano et Gallieno, et filia ejus Lucilla quam ante patris interrogationem fecerunt puniri, credentes quod sic potuissent animum beati Nemesii emollire. Sed ipse, cujus interiora possidebat Spiritus sanctus, laetior de martyrio filiae factus, in confessione Christi ardentior efficitur. Et cum nullo modo a fide Christi flecti eum posse viderent, jusserunt eum duci 123.0388B| ad supplicium. Decollatus vero est via Appia ante templum Martis, VIII Kalendas Septembris; ejusque corpus a beato quidem Stephano papa in eodem loco sepultum, sed a beato Sixto pontifice postea levatum, pridie Kalendas Novembris juxta eamdem viam Appiam in crypta venerabilius curatum.
In Galliis, oppido Virmandensi, natalis Quintini martyris: qui sub Maximiano imperatore martyrium passus est; et post annos quinquaginta quinque inventum est, revelante angelo, corpus ejus et sepultum octavo Kalendas Julias.
LITANIAE DICENDAE. MENSIS NOVEMBER HABET DIES XXX; LUNA VERO, XXX. 123.0387| D. KAL. NOVEMBRIS. (1 Nov. ) 123.0387C| Festivitas sanctorum omnium. Petente namque papa Bonifacio, jussit Phocas imperator in veteri fano, quod Pantheon vocabatur, et a Domitiano prius factum erat, ablatis idololatriae sordibus, ecclesiam beatae semper virginis Mariae, et omnium martyrum fieri: ut ubi quondam omnium, non deorum, sed daemoniorum cultus agebatur, ibi deinceps omnium fieret memoria sanctorum; quae ab illo tempore Kalendis Novembris in urbe Roma celebris et generalis agitur. Sed et in Galliis, monente sanctae recordationis Gregorio pontifice, piissimus Ludovicus imperator, omnibus regni et imperii sui episcopis consentientibus, statuit ut solemniter festivitas 123.0387D| omnium sanctorum in praedicta die annuatim perpetuo ageretur. Quam sanctam constitutionem reverenti amore suscepit omnis Ecclesia.
Et in castro Divione, natale S. Benigni presbyteri. Qui cum Andochio compresbytero, et Thyrso diacono, missus est in Galliam ab Oriente, a sancto 123.0388C| episcopo Polycarpo. Cujus praedicatione comes Terentius comperta, vinctum eum et caesum ad se adduci praecepit. Et rursum audita sermonum ejus constantia, nervis durissimis caedi fecit. Post haec ad trochleas extensus et caesus, ac rursum carceri mancipatus, mane idola orando destruxit, et reductus est in carcerem. Cui subulas decem calentes in manibus infixerunt, et cum plumbo remisso pedes in lapide perforato fixerunt, et canes duodecim feroces cum eo incluserunt per sex dies; et attulit ei angelus panem coelestem, subulas abstulit, et eum de plumbo ac ferro eripuit. Ad ultimum collum ejus vecte ferreo tundi, et corpus lancea forari jubetur. Quo facto, columba nivea de carcere, Christianis aspicientibus, ad coelos ascendit, et odor suavissimus 123.0388D| quasi paradisi secutus est. Venit autem beata Leonilla, et conditum aromatibus corpus non longe ab ipso carcere sepelivit.
Eodem die, natale sancti Caesarii diaconi, et Juliani presbyteri. Qui videlicet Caesarius tempore Claudii veniens ex Africa ad Tarracinam Campaniae 123.0389A| civitatem, dum contra idololatras proclamaret in publico, tentus est a Firmino pontifice, et in custodiam reclusus. Ubi diebus multis maceratus, deinde traditus est Leontio consulari Campaniae. Quem ille cum verbis superare nequiret, jussit ante carpentum suum duci, ligatis manibus, vinctum, et nudum usque ad templum Apollinis. Quo cum pervenisset, ad orationem ejus corruit templum, et occidit pontificem Firminum. Post hoc reclusus in carcere a Luxurio primo civitatis, fuit ibi anno uno, et mense uno. Deinde eductus in forum ab eo, dum oraret, coelesti est luce circumdatus, ita ut ipse Leontius crederet, et Caesarium qui erat nudus, sua chlamyde indueret, et ab eo baptizaretur, et corpus et sanguinem Domini acciperet de manu Juliani presbyteri. Nec 123.0389B| mora, dicta super eum oratione, tradidit spiritum III Kalendas Novembris. Tunc Luxurius jussit Julianum et Caesarium mitti in saccum et praecipitari in mare. Qui eo die rejecti sunt ad littus, et sepulti ab Eusebio servo Dei, juxta urbem Terracinam. Et idem Eusebius postea martyrium passus est cum Felice presbytero
Item eodem die, depositio S. Severini monachi, de Tiburtina civitate.
Item natale S. Mariae virginis: quae cum esset ancilla, et die natalis filii domini sui jejunaret, nec ullo modo flecti potuisset ut manducaret de idolothytis; primo duris verberibus afflicta, dein longa carceris custodia, equulei extensione, et ungularum laniatione vexata, martyrium consummavit.
E. IV NONAS NOVEMBRIS. (2 Nov. 123.0389C| Natalis sancti Victorini, Pitabionensis episcopi, qui persecutione Diocletiani martyrio coronatus est.
Apud Laodiciam, natale beati Theodori episcopi, viri non solum verbis, sed etiam rebus et virtutibus ornati. Hic arte medicus quidem fuit, sed ad animarum a Domino translatus est medicinam. Vere incomparabilis, qui super omnes pene homines fide, misericordia, studio, vigilantia, atque omnibus optimis institutionibus claruit. In Scripturis quoque divinis laborem quamplurimum gessit; quievit autem in senectute bona.
Eodem die, natale S. Ambrosii, abbatis monasterii Agaunensis, qui prius apud Lugdunum monasterii 123.0389D| insulae Barbarae pater, et magnis virtutibus clarus, cum illuc ob religionis egregiae normam translatus fuit, beato fine ante in Domino requievit.
F. III NONAS NOVEMBRIS. (3 Nov. ) Natalis S. Quarti, discipuli apostolorum.
Apud Caesaream Cappadociae, natalis SS. Germani, Theophili, Caesarii, et Vitalis: qui optime duxerunt martyrium, sub Deciana persecutione.
Eodem die, depositio S. Huberti episcopi.
G. PRIDIE NONAS NOVEMBRIS. (4 Nov. ) 123.0390A| Apud Alexandriam, beati Hierli presbyteri, viri acris ingenii, in divinis Scripturis hobiliter eruditi, vita purissimi, atque ad Christianam philosophiam nudi penitus et expediti, doctoris Ecclesiae incomparabilis, privatim et publice mirabiliter disputantis. Hic quievit tempore Philippi imperatoris.
In Galliis, civitate Rotenus, natalis S. Amantii episcopi, cujus vita sanctitate et miraculis exstitit gloriosa.
A. NONIS NOVEMBRIS. (5 Nov. ) Zachariae prophetae, patris Joannis Baptistae.
In Terracina, civitate Campaniae, natalis SS. 123.0390B| Felicis presbyteri, et Eusebii monachi, temporibus Claudii imperatoris. Qui videlicet Eusebius, cum sepelisset sanctos martyres Julianum et Caesarium, et ad sepulcra eorum orans et jejunans multos converteret ad fidem, quos Felix presbyter baptizabat, tenti sunt ambo a Leontio filio Leontii consularis, ob eam maxime causam quia Caesarius patrem ejus Christianum fecisset. Et ad forum ejus ducti, nec superati, inde carcere reclusi, et nocte eadem, cum sacrificare nolent, decollati sunt, atque in fluvium jactati. Quorum corpora venerunt usque ad mare, et rejecta sunt ad littus, atque a presbytero quodam de Capua, nomine Quarto, inventa. Qui ea mox imposita vehiculo duxit in casam suam, et curiose quaerens etiam capita invenit; adjunctaque 123.0390C| corporibus sepelivit juxta S. Caesarium.
B. VIII IDUS NOVEMBRIS. (6 Nov. ) Tonza Africae, natalis S. Felicis. In hujus solemnitate quemdam psalmum beatus Augustinus videtur exponere ad populum (Psal. CXXVII), ubi inter caetera, de ejus passione loquitur, dicens: Felix martyr, vere felix et nomine et corona, cujus hodie dies est. Noveritis autem, fratres, non eum passum mortem quam alii martyres passi sunt: confessus enim, dilatus est ad tormenta; alio die inventum est corpus ejus exanime. Clauserant enim illi carcerem corpori, non spiritui: quem illic parabant torquere carnifices absentem invenerunt: perdiderunt saeviliam suam. Jacebat exanimis, sine sensu, illis ne torqueretur; cum sensu 123.0390D| apud Dominum, ut coronaretur.
In Oriente, civitate Theophili, SS. decem martyrum, qui sub Sarracenis passi leguntur in gestis sanctorum quadraginta.
C. VII IDUS NOVEMBRIS. (7 Nov. ) Apud Alexandriam, Achillae episcopi, eruditione, fide, conversatione, et moribus insignis.
Eodem die natalis S. Amaranti martyris, qui apud Albigensem urbem, exacto agonis fidelis cursu, 123.0391A| sepultus vivit in gloria. Cujus sacrum sepulcrum, virtute Christi, miraculis frequentibus illustratur.
Apud Perusinam Italiae urbem, natalis S. Herculani, episcopi et martyris.
D. VI IDUS NOVEMBRIS. (8 Nov. ) Romae, natalis SS. martyrum Claudii, Nicostrati, Symphroniani, Castorii, et Simplicii, imperantibus Diocletiano et Maximiano. Hi cum essent artifices insignissimi, et marmorum caesores probatissimi, imperatori Diocletiano valde facti sunt accepti. Cum itaque tempore quodam essent quadraturis marmorum intenti, et artem suam signo crucis munirent, et ad voluntatem ipsorum artificium fieret, horum 123.0391B| unus Simplicius, qui adhuc pagano errore tenebatur, dixit ad quatuor reliquos: Adjuro vos per deum Solem, ut quis iste Deus sit dicatis mihi, in cujus nomine vos tam bene operamini. Cui Symphronianus: Si potes credere, dicemus tibi, et mox artem consequeris, sed et vitam aeternam habebis. Quem cum in fide sociatum beato Cyrillo episcopo consignassent, isdem episcopus baptizavit eum, et Christo Domino credere informavit. Non multo post accusati a philosophis quod Christiani essent, et quod deum Aesculapium fingere, sicut praeceperat imperator, ex marmore porphyretico et proconisso noluissent, Diocletianus jussit cuidam tribuno nomine Lampadio, sub moderatione verborum eos audiri. Quibus isdem Lampadius dixit: Adorate deum Solem, ut destruatis 123.0391C| consilium philosophorum. Qui respondentes dixerunt: Nos nunquam adoramus facturam manuum nostrarum, sed adoramus Deum coeli et terrae, qui imperat in aeternum, Jesum Christum Filium Dei. Reclusi sunt igitur in custodia publica. Inde cum mutari a fide Christi non possent, jubente Lampadio, exspoliantur, et scorpionibus gravissime caeduntur; mox Lampadius a daemonio correptus exspiravit. Hoc factum cum audisset Diocletianus, nimio furore plenus jussit cuidam Nicetio togato ut in loculis plumbeis vivi includerentur, ac sic in fluvium praecipitarentur. Post dies autem quadraginta duos venit quidam Nicodemus Christianus, et levavit cum ipsis loculis corpora martyrum, et in domo sua honorifice posuit. Passi vero sunt VI Idus Novembris.
123.0391D| Eodem die, natale sanctorum quatuor Coronatorum, id est Severi, Severiani, Carpophori et Victorini. Hi cum impellerentur ad sacrificandum, reluctantes, nec consensum impiis praebentes, perstiterunt in fide. Nuntiatum est autem Diocletiano imperatori, qui illico jussit ut ante simulacrum 123.0392A| Aesculapii ictibus plumbatarum caesi deficerent. Quorum corpora jussit in platea canibus jactari, et jacuerunt ibi diebus quinque. Tunc pii Christiani venerunt, et collecta corpora sepelierunt in via Lavicana, milliario ab urbe tertio, in arenario, juxta corpora sanctorum martyrum Claudii, Nicostrati, Symphroniani, Castorii et Simplici. Passi sunt autem sexto Idus Novembris, post duos tamen annos passionis horum quinque martyrum. Cum autem nomina eorum minime reperirentur, statuit beatus Melchiades episcopus ut anniversaria quatuor Coronatorum dies sub nominibus sanctorum quinque martyrum recoleretur. Intercurrentibus tamen annis, cuidam sancto viro etiam nomina eorum revelata sunt. Festivitas vero ut fuerat statuta, celebris in 123.0392B| aliorum martyrum festivitate permansit, ac locus quatuor Coronatorum nomine insignis.
E. V IDUS NOVEMBRIS. (9 Nov. ) Natale sancti Theodori martyris, temporibus Maximiani et Maximini imporatorum. Qui cum esset miles, et vere Christianus, adductus est ad Brincam praepositum legionis, a quo dilatione accepta ut sententia irrevocabiliter permaneret, judici Popilio sistitur, qui jussit eum mitti in carcerem, et signari ostium carceris; ubi divina consolatur visitatione. Post aliquot dies iterum adductus ante praesidem, suspensus est in ligno, et ungulis ferreis latera ejus rasa, quousque costae ipsius nudarentur. Deinde dictavit sententiam, dicens: Theodorum non 123.0392C| obtemperantem praeceptis invictissimorum imperatorum, potentiaeque deorum, credentem vero Jesum Christum crucifixum, jubeo ignibus tradi. Igitur beatus martyr signaculo crucis munitus, manibus post tergum ligatis, in focos propellitur. Et prospiciens videt in turba lacrymantem Cleonicum, qui cum eo tyro adductus fuerat. Et exclamans dixit: Cleonice, exspecto te; festina, et sequere me. Et cum jam flammarum globis undique vallaretur beatus martyr, orationem fudit, laudans et glorificans Patrem, et Filium, et Spiritum sanctum. Sicque sanctam animam Christo reddidit V Idus Novembris. Quaedam autem mulier, Eusebia nomine, collegit corpus ejus, et sindone munda involvens transtulit in possessionem suam, in locum qui appellatur Euchaita.
123.0392D| Item eodem die apud Bituricas, S. Ursicini, qui Romae ordinatus a successoribus apostolorum primus eidem urbi destinatur episcopus.
F. IV IDUS NOVEMBRIS. (10 Nov. ) In territorio Agathensi, in Cessatione, natalis SS. 123.0393A| martyrum Tiberii, et Modesti, et Florentiae: qui tempore Diocletiani variis tormentis cruciati, martyrium compleverunt.
Item eodem die S. Martini papae: qui ob fidem catholicam, ab imperatore Constantino haeretico, per Theodorum exarchum de ecclesia raptus, ac perductus Constantinopolim, relegatus apud Chersonam Lyciae provinciae, ibidem vitam finivit, multis in eodem loco virtutum signis usque hodie refulgens.
G. III IDUS NOVEMBRIS. (11 Nov. ) In Galliis, Turonis civitate natalis sancti Martini episcopi et confessoris.
Eodem die in Scythia, metropoli Phrygiae Salutariae, 123.0393B| passio sancti Mennae martyris: qui persecutione Diocletiani et Maximiani, cum esset miles nobili genere, ex Aegyptiorum provincia ortus, abrenuntians terrenae militiae, primum coelesti Regi secreta conversatione in eremo militavit. Deinde natalitiis praefatorum imperatorum procedens ad publicum, ac se Christianum libera coram ipsis voce declarans, traditus est Pyrrho duci torquendus; qui jussit eum in carcerem includi, quandiu imperatorum natalitia celebrarentur. Peracta igitur festivitate, ac sedente eo pro tribunal, jussit eum suis aspectibus praesentari; cui et dixit: Hesterna die infauste et temerarie ausus es theatrum introire, et vanissimis, nescio quibus, eloquiis profanare, maxime cum de te asseratur nostrae fuisse malitiae. 123.0393C| Sacrifica diis, ut omnia tibi quae per ignorantiam gessisti ignoscantur, et ad honorem pristinum reformeris. Ad haec beatus Mennas cum respondisset: Ego hoc saeculi honore non delector, sed Christi Domini discipulus effici cupio; jubente duce, extensus, et nervis bubulis manibus ligatus, tandiu a militibus virgis caesus est, donec sanguine ipsius plateae locus repleretur. Deinde in equuleo exungulatus, et lampadibus circum latera adustus, cilicioque plagae a militibus fricatae, et carbones ignis super eas impositi, per tribulos quoque et sudes ferreas, ligatis manibus ac pedibus, tractus, plumbatis etiam collo et maxillis graviter contusus, in laude et confessione omnipotentis Dei immobilis permansit. Novissime Pyrrhus dux sententiam ex tabella recitari praecepit: 123.0393D| Mennatem ex milite omnium Christianorum auctorem, nolentem acquiescere praeceptis imperatorum, neque volentem sacrificare diis, gladio animadverti placet, et corpus ejus igni comburi. Furtim itaque a Christianis corpus ejus e medio ignis ereptum est, et mundis linteaminibus aromatibusque conditum, 123.0394A| debita veneratione in coemeterio III idus Novembris curatum. Cujus deinde sacrum corpus Constantinopolim translatum, civitate regia digno honore veneratur.
Item Lugduni, sancti Verani episcopi, cujus vita fidei et virtutum meritis illustris fuit.
A. PRIDIE IDUS NOVEMB. (12 Nov. ) Apud Africam, commemoratio SS. Arcadii, Probi, Paschasii et Eutychiani: qui ex Hispania oriundi, cum apud Sigericum [ al., Geisericum.] Wandalorum regem merito sapientiae et fidelis obsequii chari clarique haberentur, nec in Arianam perfidiam, cui ipse deditus erat, ullatenus declinari paterentur, excitato in rabidissimam iram barbaro, 123.0394B| primum proscripti, deinde in exsilium acti, tum atrocissimis suppliciis excruciati, postmodum diversis mortibus interempti, illustri martyrio mirabiliter occubuerunt. Puer autem Paulillus nomine, frater Eutychiani et Paschasii, cum a professione atque amore catholicae fidei nullis minis deturbari posset, fustibus diu caesus, et ad infimam servitutem damnatus est; ideo, ut apparet, non occisus, ut de superata saevitia impii etiam illa aetas gloriaretur.
Eodem die, sancti Melanii, Redonicae civitatis episcopi: qui post innumerabilium signa virtutum, jugiter intentus coelo, emigravit a saeculo.
B. IDIBUS NOVEMB. (13 Nov. ) Ravennae, natans SS. Martyrum Valentini, Solutoris, 123.0394C| et Victoris.
Turonis, S. Brictii episcopi.
In Provincia, apud civitatem Aquis, B. Mitrii clarissimi martyris.
C. XVIII KAL. DECEMB. (14 Nov. ) Apud Thraciam, civitate Heraclea, natalis Sanctorum martyrum Clementini, Theoditi, et Philumeni.
Apud Alexandriam, beati Serapionis, quem persecutores sub Decio, in domo sua repertum, crudelissimis affecerunt suppliciis, ita ut omnes ei juncturas membrorum prius solventes, de superioribus eum praecipitarent, ac sic Christi martyr 123.0394D| efficeretur.
D. XVII KAL. DECEMB. (15 Nov. ) Natalis sancti Felicis episcopi, qui a quindecimo aetatis suae anno miraculorum gloria insignis fuit, et Martiano praeside, cum aliis triginta martyrium 123.0395A| complevit. Corpus ejus Elpidius presbyter in Nolensi ecclesia sepelivit.
E. XVI KAL. DECEMB (16 Nov. ) Natalis S. Eucherii Lugdunensis episcopi, admirandae fidei, vitae et doctrinae viri. Qui ex nobilissimo senatorum ordine ad religiosam vitam habitumque conversus, diu in agro suo super fluvium Druentiam intra septa speluncae sponte conclusus, Christo servivit, jejuniis et orationibus vacans. Defuncto autem pontifice Lugdunensi, cum universa Ecclesia juxta morem a se antiquitus observatum, triduanis jejuniis et obsecrationibus, qui gubernationem ejusdem ecclesiae suscipere deberet, sibi posceret 123.0395B| a Domino revelari, cuidam puero apparens in visu angelus Domini: Est, inquit, senator quidam, Eucherius nomine, super fluvium ( al., Durentiam] Druentiam retrusus in specu, qui, relictis omnibus quae possidebat, secutus est Dominum; ad hunc deducendum pergite, et vobis pastorem illum constituite, quoniam a Deo electus est. Quod cum puer senioribus diluculo retulisset, omnipotenti Deo, cunctis fratribus convocatis, gratias egerunt; missoque cum clericis ad praefatum locum archidiacono, qui tunc ecclesiae curam gerebat, invenerunt eum, sicut Dominus revelarat. Cumque illi archidiaconus rem propter quam venerat retulisset, coepit cum juramento dicere se voluntarie de specu non egressurum, nec cum eo, nisi ligatus duceretur, iturum. 123.0395C| Cumque diu talia repeteret, archidiaconus, effracto muro speluncae, eduxit eum, et juxta quod ipse juraverat, vinctum perduxit Lugdunum. Quem pari animo, unoque consensu clerus et populus sibi eligens sacerdotem, in pontificali cathedra solemniter collocavit. Hujus uxor Galla, in sancto habitu Deo serviens, speluncam ejus ingressa, omne illic vitae suae tempus in studio religionis exegit. Duae ipsorum filiae, quarum una Consortia, altera Tullia vocabatur, virginitatis gratia et signorum gloria claruerunt.
F. XV KAL. DECEMB. (17 Nov. ) Apud Alexandriam B. Dionysii episcopi, in multis saepe confessionibus satis clari, et pro passionum 123.0395D| tormentorumque diversitate magnifici, temporibus imperatorum Valeriani et Gallieni. Denique refertur, insectantibus se persecutoribus cum ipse astaret judici, respondisse: Quid insectando laboratis? Caput meum pro quo magnopere fatigamini, avulsum cervicibus sumite et donum magnum ad tyrannum et imperatorem vestrum ferte. Praeses autem Aemilianus erat. Ante quem cum Dionysius unum solum Deum prosequeretur, qui coelum fecisset et terram, huncque diceret adorandum, caeteros 123.0396A| autem neque esse deos, neque adorari debere; in castrum quoddam deserti, quod Cefro appellatur, in exsilium truditur, ob hoc praecipue electum quod loci incolae gentiles erant, et idolorum superstitionibus satis dediti. Qui exsulem Dionysium primo hostili animo et satis adversa mente suscipiunt; post vero cum paulatim per Domini gratiam verbum Dei his seminare coepisset, pars maxima trucis et barbari populi, relictis idolis, conversa est ad Deum verum, Christoque subjecta. Quo comperto, rursus eum ad alium locum, vicinum quidem Alexandriae, sed incolis desertum, ac pene habitatoribus vacuum transtulerunt. Sed et ibi cum pro urbis vicinitate nostrorum populus eum frequentaret, et tanquam pastore recepto grex laetior et constantior 123.0396B| agonibus redderetur, rursum missis cum centurione militaribus viris, ipsum Dionysium, et cum eo Gaium et Petrum catenis constrictos, et diversis cruciatibus afflictos, in desertum quoddam Libyae pertraxerunt, ibique eos in loco squallidissimo, et omni usu humanitatis carente, a Paraetonio trium dierum itinere in desertum protento, nexos vinculis reliquerunt. Tunc temporis etiam Maximus presbyter, et Dioscorus, Demetrius quoque et Lucius, necnon Faustinus atque Aquila, satis clari et insignes titulo confessionis effecti sunt. Interea beatus Dionysius regressus Alexandriam, senio gravatus quievit in pace, decem et septem annis functus sacerdotio.
Eodem die, civitate Corduba in Hispaniis, passio 123.0396C| sanctorum martyrum Asciscli et Victoriae: ubi ob commendationem pretiosae mortis eorum eodem die rosae ortae divinitus florentes colliguntur.
Aurelianis, sancti Aniani episcopi.
G. XIV KAL. NOVEMB. (18 Nov. ) Antiochiae, natale sancti Romani, qui temporibus Diocletiani, cum Asclepiades praefectus ecclesiam irrumpere, eamque funditus conaretur evertere, caeteros Christianos hortatus est ut ei contradicerent. Unde eum protinus vinctum sibi exhiberi jussit, et Christum constantissime confitentem primum extendi equuleo, deinde plumbatis graviter et fustibus caedi; post haec etiam novacula acutissima 123.0396D| maxillas ei radi fecit. Tunc ad petitionem ejus puerum parvulum induci praecepit: quem Romanus Christi nomen invocans, utrum unum an plures deos melius esset colere interrogavit, ut ex ejus confessione praefectus confunderetur. Cumque puer unum Deum solum credendum esse dixisset, indignatus Asclepiades, catomo suspendi eum ac verberari, et postremo etiam decollari jussit. Erat autem nomen puero Baralas. Romanus vero rursus equuleo suspensus, ungulisque exaratus, ad rogum 123.0397A| ardentem, in quem praecipitaretur, perductus est. Sed, orante eo, venit repente imber inundans, et exstinxit ignem. Post hoc jussit ei linguam abscindi. Quo facto, cum Christum voce clarissima collaudaret, reclusus in carcerem, ad extremum laqueo strangulatus est.
Eodem die in eadem urbe natalis sancti Hesychii, qui sub praefato imperatore cum esset miles, et praeceptum audisset, ut quisquis non sacrificaret idolis cingulum militiae deponeret, repente cingulum solvit. Ob hanc causam imperator colobio indutum, primo in gyneceum eum dedit; deinde, ligato in dextera ejus saxo ingenti, in fluvium praecipitari jussit.
A. XIII KAL. DECEMB. (19 Nov. ) 123.0397B| Romae, via Appia, natalis sancti Maximi presbyteri et martyris, qui persecutione Maximini passus, positus est ad sanctum Sixtum.
Apud Viennam, sanctorum martyrum Severini, Exuperii et Feliciani: quorum corpora post multa annorum curricula, ipsis revelantibus, inventa, et a pontifice urbis clero et populo honorifice sublata, in basilica sancti Romani, quae jam dictae civitatis parte orientali sita est, condigno honore condita sunt.
Die eodem natale sancti martyris. Huic tantum fiduciae et magnanimitatis per Dei gratiam datum est, ut cum ad eos qui in carcere tenebantur fratres nemo prorsus humanitatis et ministerii 123.0397C| causa permitteretur accedere, iste una cum collega suo Eusebio indesinenter et reviseret, et necessaria ministraret. Et cum per dies singulos praesidis furor cresceret, jugulando alios, alios suppliciis et diversis cruciatuum generibus affligendo, squalore carceris et catenarum ponderibus enecando, et super omnia praecipiendo ne quis ad eos prorsus accederet, ut et inedia quasi aliud tormenti genus adhiberetur; concessit tamen Deus huic diacono, et collegae ejus gratiam, ut invitis omnibus, eis ad confessores Christi non negaretur accessus. Grandaevus igitur et plenus dierum confessor perdurans, perfecto martyrio B. Faustus obtruncatione capitis consummatus est.
B. XII KAL. DECEMB. (20 Nov. ) 123.0397D| Romae, natalis sancti Pontiani papae. Qui, Maximino adversus ecclesiarum sacerdotes persecutionem commovente, cum [ al., Philippo] Hippolyto presbytero Sardiniam deportatus, ibique fustibus mactatus, martyrium consummavit. Corpus ejus a beato Fabiano papa relatum, atque in coemeterio Callisti sepultum est. Sedit autem in episcopatu annos novem, menses quinque, dies duos.
Apud Siciliam, civitate Messana, sanctorum Ampeli et Caii.
Apud Cabilonem, beatissimi Sylvestri, episcopi 123.0398A| et confessoris, qui quadragesimo secundo anno sacerdotii sui plenus dierum atque virtutum migravit ad Dominum.
C. XI KAL. DECEMB (21 Nov. ) Natalis beatissimi Rufi, de quo apostolus Paulus ad Romanos scribit: Salutate Rufum electum, et matrem ejus et meam (Rom. XVI).
In Italia, monasterio Bobio, sancti Columbani abbatis, qui multorum coenobiorum fundator, et innumerabilium pater exstitit monachorum, multisque virtutibus clarus, quievit in senectute bona.
D. X KAL. DECEMB. (22 Nov. ) Romae natalis sanctae Caeciliae virginis, quae sponsum 123.0398B| suum Valerianum et fratrem ejus Tiburtium ad credendum Christo perdocuit, ac deinde ad martyrium incitavit. Hanc Almachius post martyrium eorum teneri fecit, et ut thura daemonibus poneret impelli. Apparitores vero attendentes nimium decorem et prudentiam ejus, rogabant eam ne tale decus amitteret, et tantam pulchritudinem in mortem daret. At illa consilium pietatis sufficienter insinuans, et de gratia omnipotentis Dei eos informans, cum ad credendum Christo permotos cerneret, dicit eis: Ite, dicite infelici Almachio quod ego indicias petam, ut hic intra domum meam faciam venire, qui vos omnes faciat vitae aeternae participes. Veniens igitur papa sanctus Urbanus, baptizavit plus minus 123.0398C| quam quadringentos promiscui sexus nomines, inter quos unus clarissimus vir erat nomine Gordianus. Iterum Almachius beatam Caeciliam sibi praesentari jussit. Et cum insuperabilem eam in confessione fidei permanere videret, jubet ut ad domum suam duceretur, et ibi flammis balnearibus concremaretur. Ubi inclusa die integro et nocte, quasi in loco frigido integra perstitit sanitate, cum semper incendia lignis congestis ministrarentur. Quod audiens Almachius misit qui eam decollaret. Quam spiculator tertio ictu percussit, sed caput ejus amputare non potuit; supervixit autem triduo. Tunc S. Urbanus corpus ejus auferens nocte, sepelivit inter collegas suos episcopos. Passa est autem beata virgo Marci Aurelii et Commodi imperatorum temporibus.
E. IX KAL. DECEMB. (23 Nov. ) 123.0398D| Natalis sancti Clementis, qui sub persecutione Trajani, martyrio coronatur
Tunc etiam illustrissima et beatissima Dei famula Flavia Domitilla, quae fuit Flavii Clementis consulis ex sorore neptis, et a sancto Clemente sacro velamine ad integritatis perseverantiam traditur consecrata, ob testimonium quod Christo perhibebat, cum aliis plurimis in insulam Pontiam exsilio deportata, longum inibi martyrium duxit.
Eodem die, natale sanctae Felicitatis, matris septem 123.0399A| filiorum martyrum, quae, jubente Antonino, decollata est pro Christo. Idem enim imperator injunxerat praefecto urbis Publio, ut eam compelleret cum filiis suis deorum sacrificiis inclinari. Qui blando alloquio ad sacrificium eam provocans, minatur poenarum interitum. Cui beata Felicitas: Nec blandimentis tuis resolvi potero, nec terroribus frangi; habeo enim Spiritum sanctum, qui me non permittet vinci a diabolo, et ideo secura sum quia viva te superabo; et si interfecta fuero, melius te vincam occisa. Deinde alia die sedit praefectus in foro Martis, jussitque eam adduci cum filiis suis; cui et dixit: Miserere filiis tuis, juvenibus bonis, et flore primae juventutis florentibus. Beata Felicitas respondit: Misericordia tua impietas est, et exhortatio 123.0399B| tua crudelitas est. Et conversa ad filios suos dixit: Videte, filii, coelum, et sursum aspicite ubi vos exspectat Christus cum sanctis suis. Pugnate pro animabus vestris, et fideles vos in amore Christi exhibete. Audiens hoc Publius, jussit eam alapis caedi. Tunc convocans filios ejus, coepit cum eis agere ut sacrificarent. Januarius respondit: Stulta suades, nam sapientia Domini me conservat, et faciet me omnia tormenta superare. Statim judex jussit eum virgis caedi, et in carcerem recipi. Felix dixit: Unus est Deus, quem colimus, cui sacrificium piae devotionis offerimus: unde tu ne credas, aut me aut aliquem fratrum meorum a Domini Jesu Christi amore recedere; et si immineant verbera, fides nostra nec vinci potest nec mutari. Philippus dixit: Isti de 123.0399C| quibus dicis nec dii sunt, nec omnipotentes; sed sunt simulacra vana et misera et insensibilia, et qui eis sacrificare voluerit in aeternum peribit. Sylvanus dixit: Nos, si transitorium timuerimus interitum, aeternum incurremus supplicium; et quoniam vere novimus quae praemia sunt parata justis, et quae poena sit constituta peccatoribus, idcirco Romanas leges contemnimus, ut jussa divina servemus. Alexander dixit: Ego servus Christi sum; ore confiteor illum, corde teneo, incessanter adoro. Infirma aetas quam vides, canam habet prudentiam. Vitalis dixit: Melius vivit qui verum Deum colit, quam qui daemonia optat habere propitia. Martialis dixit: Omnes qui non confitentur verum Deum esse in aeternum incendium erunt. Judex gesta 123.0399D| omnia scriptis Antonino innotuit. Quos ille jussit diversis suppliciis interire, matre novissime consummata.
F. VIII KAL. DECEMBRIS. (24 Nov. ) Romae, natale S. Chrysogoni martyris, qui per biennium jussu Diocletiani conjectus est in vincula, ubi multa perpessus, S. Anastasiae alimoniis fovebatur. Cum igitur beatam Anastasiam zelans vir ejus Publius, custodibus adhibitis, ita clausisset, ut nec cujuscunque fenestellae aditum aspectaret, ad hunc confessorem Chrysogonum, qui eam in Christo erudierat, talia scripta dirigit: « Sancto confessori 123.0400A| Christi Chrysogono, Anastasia. Licet pater meus cultor fuerit idolorum, mater tamen Fausta Christianissima semper vixisse probatur et casta. Haec me inter ipsa cunabula fecit fieri Christianam. Post cujus excessum sacrilegi jugum mariti suscepi. Cujus, Deo miserante, thorum mentita infirmitate declinans, die noctuque Domini nostri Jesu Christi amplector vestigia. Cum iste patrimonium meum, ex quo illustratur, cum indignis et turpibus idololatris exhauriat, me quoque veluti magnam atque sacrilegam custodiae tam gravissimae mancipavit, ut vitam me corporalem amittere suspicer. Nihil enim superest, nisi ut, emisso spiritu, succumbam; in qua morte licet glorier de confessione Domini nostri Jesu Christi, tamen in eo mens mea valde conteritur, 123.0400B| quod opes meae, quas ego ex asse Deo voveram, alienis a Deo et turpibus inserviunt. Et idcirco deprecor te, homo Dei, ut instanter Dominum depreceris, ut aut, ad fidem suam venturum si praevidet Publium, sinat vivere; aut, si praevidet eum in hac incredulitatis perversitate mansurum, jubeat eum dare locum suis cultoribus. Melius est enim ei exhalare spiritum quam Dei Filium denegare et eum confitentes impedire. Etenim omnipotens testis est Christus, quoniam, si liberata fuero, sanctorum vestigiis adhaerebo, et curas omnium sollicite exercebo, ut coeperam. Vale, vir Dei, et memento mei. » Cum hanc epistolam legisset Chrysogonus, oratione facta cum multis confessoribus, ita rescripsit: « Fluctuanti tibi inter procellas et turbines mundi, cito 123.0400C| super undas deambulans Christus adveniet, et diaboli adversum te flantem spiritum uno jussionis suae sermone compescet. Patienter, et quasi in medio mari posita, crede ad te Christum esse venturum, et ad temetipsam conversa, exclama cum propheta, dicens: Quare tristis es anima mea, et quare conturbas me? Spera in Deo, quoniam adhuc confitebor illi: salutare vultus mei, et Deus meus (Ps. XLI). Geminum divini muneris probatur indicium, cum tibi et terrena reddentur, et donabuntur coelestia. Deus enim beneficium suum ad hoc extremitatibus protrahit, ut non sit nobis vile quod praestat. Vide ne turberis in hoc quod pie viventi tibi inferantur adversa. Non enim deciperis, sed probaris. Non est tuta defensio quam per hominem putas posse constare. Audi Scripturam 123.0400D| dicentem: Maledictus homo qui spem suam ponit in homine; et benedictus homo qui spem suam ponit in Deo (Jer. XVII). Cave fortiter, vigilanter, strenue universa peccata, et a Deo solo quaere solatium, cujus jussa conservas. Cito enim ad te placidum tempus convertetur, et quasi post noctis tenebras floridum dies lumen aspicies; atque post glaciale frigus hyemis transeuntis, aurea tibi tempora et serena succedent, ut omnibus, qui pro Christi amore affliguntur, praebeas temporalem laetitiam, per quam sine dubio consequeris aeternam. Vale in Domino, et ora pro me. » Hanc epistolam legens Anastasia, fortiores fidei vires accepit, tantum de virtute patientiae 123.0401A| gloriari incipiens, quantum prius de oppressione infidelissimi viri se causabatur affligi. Igitur beata Anastasia, cum ita in custodia stringeretur, ut vix ei aqua daretur, aestimans se in ipsa tribulatione deficere, scripsit epistolam: « Beato martyri et confessori Christi Chrysogono, Anastasia. Finis venit corporis; memento mei, ut egredientem animam meam ipse suscipiat pro cujus amore ista sustineo, quae ex ore hujus vetulae recognoveris. » Ad haec sanctus Chrysogonus talia remisit scripta: « Chrysogonus Anastasiae. Semper est ut lumen tenebrae antecedant. Sic etiam post infirmitatem salus revertitur, et vita post mortem promittitur. Uno fine concluduntur et adversa hujus mundi, et prospera, ne vel tristibus desperatio, vel laetis elatio 123.0401B| dominetur. Unum mare est, in quo naviculae corporis nostri velificant, et sub uno corporis gubernatore animae nostrae nautico funguntur officio. Quorumdam igitur naves, fortissimis carinarum nexibus solidatae, tenebrosi aequoris concitatos fluctus illaesae praetereunt. Quorumdam vero fragili junctura lignorum etiam in tranquillo vicinum morti conficiunt cursum. Prope est enim ut pereant qui non cogitant qualiter ad salutis portum pertingant. Tu autem, o Christi irreprehensibilis famula, crucis Christi tropaei in tota mente consurge, et teipsam ad opus Dei praepara. In quo ejus desideriis dum parueris, cum martyrii palma ad Christum pertinges. » Igitur Diocletianus in Aquileiae partibus positus, interficiens Christianos, jussit sibi adduci Chrysogonum. Cui 123.0401C| cum diceret: Accipe praefecturae dignitatem, sume etiam consulatum generis tui, tantum ut adores deos; beatus Chrysogonus respondit: Unum Deum mente adoro, corde colo, sinceris actibus veneror; istorum autem deorum vestrorum simulacra, quia omnino daemonum theno ( sic ) novi esse, exsecror, atque abjicio. Tunc jussu Diocletiani ductus est ad aquas Gradatas, et ibidem decollatus. Corpus ejus in mare projectum, post modicum in possessione quae dicitur ad Saltus, inventum est. Quod sanctus Zoilus, senex presbyter collegit, et in locello subterraneo in cubiculo suo posuit. Cui etiam caput ejus revelatum est, ita recens quasi eadem die fuisset abscissum, quod corpori ejus compaginavit. Passus est autem B. Chrysogonus VIII Kal. Decembris, 5 Kalend. 123.0401D| ejusdem mensis conditus. Sanctus vero Zoilus tricesimo die passionis ejus, apparente sibi S. Chrysogono, perrexit ad Dominum.
G. VII KAL. DECEMBRIS (25 Nov. ) Natale sancti Petri Alexandrini episcopi. Hic duodecim annos in episcopatu illius verbis exigit: quorum tres ante persecutionem, reliquos vero novem sub diversis tentationum generibus duxit. Cumque se semper, in omni agone persecutionum positus, arctioribus vinculis continentiae distringeret, et ad utilitatem atque instructionem Ecclesiae in verbo 123.0402A| Dei nobiliter insisteret, satisque vigilanter erga omnem sacerdotii curam diebus sudaret ac noctibus, nono persecutionis anno, episcopatus vero sui duodecimo, martyrii coronam capitis obtruncatione promeruit. Ad hunc namque comprehendendum Maximinus tyrannus tribunum quemdam direxit. Qui ingressus Alexandriam, reperit eum cum multitudine populi, sanctorum apostolorum commemorationem celebrantem; quem comprehensum, et vinculis alligatum posuit in custodia carceris. Et post dies aliquot Maximinus tyrannus litteris admonuit tribunum, ut quam celerius eum puniret. Interea dum in carcere servaretur, et universus populus urbis Alexandriae, fores carceris observaret amore pastoris sui, Arius infelix, qui a beato Petro excommunicatus 123.0402B| et degradatus propter dogma erroris habebatur, cognita sententia Maximini adversus beatum Petrum, festine pervenit ad ecclesiam, obsecrans ut pro eo clerus et populus apud episcopum intercederet, putans quod post discessum ejus ipse levaretur episcopus. Venientes igitur qui rogati fuerant, coeperunt pro Ario beatum episcopum supplicare. Quibus sanctus episcopus magno suspirio respondit quod jam Arius, Deo mortuus, a facie Dei projectus esset, quia graviter in essentiam deitatis blasphemasset, dogmatizans Patrem et Filium et Spiritum sanctum non esse unius essentiae et naturae. Et apprehendens duos presbyteros Achillam et Alexandrum de turba seorsum, ait illis secrete: Ego quidem etsi peccator sum, tamen scio me vocatione 123.0402C| coelesti ad hunc agonem martyrii esse vocatum. Vobis igitur pium est confiteri mysterium Dei, quod mihi revelatum est, quia vos post martyrium meum, sedem et episcopatum meum consecuturi estis. Et tu quidem primus Achilla; post te vero Alexander. In hac hora denique noctis, ut vobis totum de Ario aperiam, cum solemni consuetudine Deo sacrificium orationum consummassem, ecce subito apparuit mihi in habitu pueri Christus Dominus meus, ad cujus praesentiam splendore nimio illustratus, vultum majestatis ejus non valebam aspicere. Erat autem indutus colobio lineo candido nimis, conscisso a summo usque deorsum, et ambabus manibus conjungebat eum circa pectus suum, quodammodo cooperiens nuditatem suam. Quem ut vidi, timore nimio 123.0402D| correptus, tandem confortatus, aio ad eum: Quid est, Domine, quod video tunicam tuam scissam a summo usque deorsum? Qui respondens, dixit mihi: Quotidie inde tractas, et nescis quomodo scissa est? Arius namque hoc fecit, qui separavit a me populum haereditatis meae, comparatum sanguine meo. Praecipio nunc et moneo ne recipias eum in communionem, nec rogantibus his qui venturi sunt ad te, quos ille direxit, veniam ei praestes. Haec quae tibi manifestavi duobus presbyteris nota facias, ut ipsi post te, eum anathematizando abjiciant, ne illius errore populi decipiantur. Exhortationis igitur sermonem eis faciens, et ut in catholicae fidei unitate 123.0403A| manerent, commendans eos Domino in quem crediderant, dimisit in pace. Nimio vero amore illius cum populi circa carcerem detinerentur, et aperte de carcere educi beatus Petrus non posset, noctis medio tribunus una cum militibus, rupto pariete carceris, per modicum foramen ad locum ubi decollandus erat eum perduci fecit. Sanctus itaque Petrus, oratione facta ad sepulcrum beati Marci evangelistae, et sanctorum successorum ejus Aniani, Demetrii, Eraclii et Theonae, inclinans genua sua, et gratias agens Deo qui eum martyribus suis sociasset, extendit cervicem suam gladiatori, atque ita percussus, martyrii palmam adeptus, occubuit. Et reverenter inde a Christianis sublatus, in locum qui dicitur Leocados, in coemeterio quod ipse aedificaverat, 123.0403B| ad Orientem civitatis Alexandriae, sepultus est. Hic quotiescunque ingrediebatur in Thysiasterium, et ascendebat ad superioris pulpiti locum, oratione facta, et pace data populo, videbat ignis splendorem quasi egredientem de sede. Ad cujus fulgorem, ejus mens in nimium amorem contemplationis Dei rapiebatur, tantaque (virtutem antecessorum suorum considerans) humilitate tunc se deponebat, ut nunquam in throno eminentiori, ubi ipsi resederant, sed sub scabello pedum illorum sederet. Passus est autem hic beatissimus episcopus tempore Maximi imperatoris, qui decimam persecutionem a Diocletiano et Maximiano coeptam in Orientis partibus exercuit. Cum quo simul et alii plures ex Aegypto episcopi trucidantur cum clericis et laicis fere sexcentis 123.0403C| sexaginta.
A. VI KAL. DECEMBRIS. (26 Nov. ) Natalis sancti Lini papae, qui post apostolum Petrum, primus Romanam Ecclesiam tenuit annis duodecim, mensibus tribus, ac duodecim diebus; et martyrio coronatus, sepultus est in Vaticano. Hujus Lini Paulus in Epistola ad Timotheum meminit (II Tim. IV).
Apud Alexandriam, SS. Martyrum Fausti presbyteri, et Dii, et Ammonii: qui cum beato Petro ejusdem urbis episcopo, jubente Maximino, trucidati sunt.
Eodem die, B. Alexandri; episcopi et martyris, sub Antonino imperatore. Cui beato episcopo, cum 123.0403D| esset famosissimus in miraculis, quodam tempore delatus est quidam mortuus; cujus parentes cum hortaretur sanctus vir ut crederent in Christum, spoponderunt se facturos, si isdem mortuus suscitaretur. Tunc sanctus vir, oratione facta, conversus ad corpus, dixit: In nomine Patris, et Filii, et Spiritus sancti, surge. Qui statim surgens clamare coepit: Audite, parentes, et populus universus. Ductus a duobus Aegyptiis vultu teterrimis, iraque plenis, positus sum in obscurissimo loco ubi erat puteus; subitoque veniente quodam juvene, nimio splendore corusco, totus ille locus contremuit, et exclamavit juvenis ille splendidissimus: Remittite puerum, quia 123.0404A| vocatur a famulo Dei Alexandro. Et ecce reductus sum in corpore. Nunc, domine Alexander, baptiza me in nomine Dei tui, ne ultra videam quod hodie vidi. Vocabatur is Luceius, cum quo baptizati sunt alii centum viginti quinque. Cumque rumor B. Alexandrum ubique spargeret, Antoninus direxit Cornelianum praesidem, ut Alexandrum episcopum ei exhiberet; qui invenit eum die Dominica in ecclesia docentem, et missas agentem; et sicut imperator jusserat, apprehensum perduxit Romam. Secuti sunt autem eum Crescentianus presbyter, Bonifacius, et Vitalio. Praeses vero, ligatis manibus ejus retro, obtulit eum Antonino; a quo interrogatus, cum de Christo constantissime peroraret, fustibus jussus est mactari, et gravissime caedi, deinde in custodiam 123.0404B| claudi. Quo cum a militibus duceretur, Antoninus post illum clamavit: Quatuor dierum a me tibi dantur induciae, ut, deposito cultu vanitatis tuae, ultroneus advenias. Cui sanctus Martyr respondit: Quatuor dies jam aestima praeterisse; quod desideras, hodie comple. Misso igitur illo in custodiam, B. Crescentianus sedens sub arbore, coepit plorare, et prae tristitia soporatus dormire. Cui visus est Angelus Domini, et dixit ei: Jam fui ad Alexandrum, et solvi vincula ejus, et confortavi eum; et nunc ne sedeatis sub hac arbore, ne forte tyranno nuntiemini. Eductus igitur de custodia beatus Alexander, iterum sistitur Antonino, et suspensus in equuleo, jubente impio, lampades ardentes circa latera ei appositae sunt, ac ungulis corpus illius abrasum. 123.0404C| Deinde ex equuleo depositus, ductus est ad templum Apollinis. In quo ingressus, statim ut oravit, pars aliqua templi, et simulacrum Apollinis cecidit. Antoninus vero hoc factum magicis artibus deputans, sedens pro tribunali, sanctum episcopum ad bestias damnavit. Et cum nulla eum tetigisset, fornacem igneam parari jussit, et beatum virum in eam jactari. Ut autem sanctus martyr, expansis manibus, in medio fornacis oravit ad Dominum, totus ignis ita exstinctus est, ut nec vestigium caloris remaneret. Tunc Antoninus de fornace sanctum virum eductum decollari praecepit. Cumque jam duceretur a militibus, quidam juvenis ex officio Antonini, Herculanus nomine, exclamavit, dicens: Antonine, insensate tyranne, cur caecus et surdus perduras? Ecce famulus 123.0404D| Dei post virgas, post equuleos tuos, et lampades, atque ungularum attactus, post templi et idoli tui ruinam, post leonum et ursorum rabiem devictam, post fornacis ignem exstinctum, nunc ad decollandum gaudio repletus vadit. Quis dubitet verum Deum esse qui ita suos confortat? Antoninus haec audiens: Infelix, inquit, juvenis, quid tibi factum est, ut tales sermones loquaris? Et iratus jussit juvenem teneri, quem cum diversis cruciatibus afflixisset, gladio consummavit. Beatus vero Alexander cum duceretur, obviavit ei quaedam vidua quam beatus martyr rogavit, dicens: Commoda mihi orarium. At illa praestitit ei. Officiales autem dixerunt 123.0405A| mulieri: Perdidisti orarium tuum. Facto itaque signo crucis, exspoliavit se beatus Martyr tunica, et in linea stans, texit sibi de orario oculos, dein, positis genibus, suscepit gladium via Claudia, vigesimo milliario ab Urbe. Et factus est terraemotus, et vicus et thermae ceciderunt. Sanctus autem Crescentianus, et hi qui cum illo erant, revelante martyre, tulerunt sanctas reliquias ejus, et sepelierunt in loco ubi orans fornacis ignem exstinxerat. Et posuit supra scriptum marmor continentes: Hic requiescit sanctus et venerabilis martyr Alexander episcopus. Cujus depositio celebratur undecimo Kalendas Octobris. Cui papa Damasus postmodum cryptam condignam faciens, illic eum sexto Kalendas Decembris transposuit, quando et festivitatem ei dicavit. Orarium 123.0405B| porro illud sibi praestitum unde sibi martyr oculos texerat, mox ut decollatus est, mulieri per quemdam puerulum quem angelum fuisse non est dubium, reformatum est. Quod illa non sine grandi stupore recepit, et vere martyrem confessa Alexandrum Christo credidit.
B. V KAL. DECEMBRIS. (27 Nov. ) Natalis sanctorum martyrum Vitalis et Agricolae, qui apud Bononiam Italiae urbem, post alia tormenta ultimo crucifixi martyrium compleverunt. Quorum corpora postmodum, cum essent posita inter sepulcra Judaeorum, et populo Christiano prorsus incognita, beatus Ambrosius (ipsis sanctis martyribus revelantibus) apud Bononiensem civitatem reperit; 123.0405C| quaeque exstructa ecclesia, cum magna fidelium laetitia et daemonum poenis confitentium merita martyrum, sub altari deposuit.
In Galliis, civitate Regiensi, natalis sancti Maximi episcopi, qui a primaeva aetate virtutum omnium gratia praeditus, primum Lirinensis coenobii pater, deinde Regiensis Ecclesiae episcopus, signis et prodigiis inclytus exstitit. Denique inter alia gesta magnifica, tres mortuos vivens; unum tactu (quod ad sepulcrum vehebatur) loculi, mortuus suscitavit.
C. IV KAL. DECEMBRIS. (28 Nov. ) Natalis sancti Sosthenis, apostolorum discipuli (Act. XVIII; I Cor. I).
123.0405D| Eodem die, sancti Rufi martyris, quem Dominus noster Jesus Christus, cum omni domo sua, per Chrysogonum martyrem lucratus est; quem, cum omni domo suo Diocletianus punitum, Christo martyrem fecit.
Eodem die apud Africam, natalis sanctorum martyrum Papinii et Mansueti episcoporum, qui tempore Wandalicae persecutionis, sub Geiserico rege Ariano, pro fidei catholicae defensione, candentibus ferri laminis toto corpore adusti, gloriosum agonem consummaverunt. Quo tempore etiam alii sancti episcopi, videlicet Quodvultdeus Carthaginiensis, 123.0406A| Valerianus, Urbanus, Crescens et qui vocabatur Habetdeum, et Eustachius, Crescentianus et Crescenius, et Felix, et Hortolanus, et Florentianus, propter eamdem praedicationis veritatem, gravissimo damnati exsilio, in confessione pietatis, cursum vitae suae consummaverunt
D. III KAL. DECEMBRIS. (29 Nov. ) Vigilia sancti Andreae apostoli.
Et Romae, natalis sancti Saturnini martyris, Sennis et Sisinnii diaconorum, sub Maximiano: a quo primo inter alios servos Dei damnati sunt ad fodiendam arenam, ad faciendas thermas Diocletianas; quorum unum Sisinnium praesentatum sibi, cum 123.0406B| interrogasset idem Maximianus qui vocaretur, respondit: Ego peccator Sisinnius, servus servorum Domini Jesu Christi. Cui cum post alia diceret Maximianus: Aut sacrifica deo Herculi, aut carnes tuas ignibus cremabo, respondit: Et ego quidem semper hoc optavi (verumtamen si meritus fuero) ut desideratam coronam accipiam. Traditus igitur Laodicio praefecto, missus est in custodiam decem et septem diebus. Inde exhibitus est ab Aproniano commentariensi aspectibus Laodicii. Et subito lux de coelo facta est, et vox cum luce audita est: Venite, benedicti Patris mei, percipite regnum quod vobis paratum est a constitutione mundi (Matth. XXV). Tunc Apronianus tremefactus cecidit ad pedes Sisinnii diaconii, dicens: Adjuro te per Christum 123.0406C| quem confiteris, ne tardes me baptizare, et facias me tecum pertingere ad coronam. Qui baptizatus, statim obtruncatione capitis coronam martyrii invenit. Retruditur iterum in custodiam Sisinnius, et senex Saturninus cum illo, ubi multos gentiles venientes ad se docebant, et baptizabant. Post quadraginta duos dies, vincti catenis, ac nudis pedibus educti denuo ante praefectum; delata est tripoda ut sacrificarent. Tunc beatus Saturninus dixit: Conterat Dominus deos gentium. Et continuo soluta est tripoda aerea velut lutum. Quod videntes duo milites, Papias et Maurus, crediderunt Christo. Et comprehensi a Laodicio, non multo post martyrio coronati sunt. Deinde Laodicius beatum senem Saturninum et Sisinnium in equuleo jussit levari, et attrahi nervis 123.0406D| ac fustibus, et scorpionibus caedi. Quibus etiam postmodum flammas ad latera jussit apponi, et depositos equuleo, ductosque milliario secundo, via Numentana, capite truncari. Quorum corpora cum Joanne presbytero colligens Thrason, vir Christianissimus, qui de facultatibus suis martyribus multa ministraverat, sepelivit in praediolo suo, via Salaria, sub die tertio Kalend. Decemb.
Eodem die apud Tolosam, natalis sancti Saturnini episcopi: qui temporibus Decii, in Capitolio ejusdem urbis a paganis tentus, eo quod ad ejus praesentiam omnes ipsorum dii obmutefacti, nullum 123.0407A| sacrificantibus ex more possent dare responsum; tauro ad victimam praeparato funibus religatus est. Quo vehementius stimulato, a summa Capitolii Arce per omnes gradus praecipitatus, capite colliso, excussoque cerebro, et universo corpore dilaniato, dignam Christo animam exhalavit. Cujus nunc sacrum corpus in Ecclesia condigno honore veneratur.
E. PRIDIE KAL. DECEMBRIS. (30 Nov. ) 123.0408A| Natalis sancti Andreae apostoli.
Ipso die, natalis sancti Trojani episcopi, apud Santonas, magnae virtutis et sanctitatis viri: qui sepultus terris, coelo se vivere multis virtutibus manifestat.
LITANIAE INDICENDAE. MENSIS DECEMBER HABET DIES XXXI; LUNA VERO, XXIX. 123.0407| F. KAL. DECEMBRIS. (1 Dec. ) 123.0407B| Natale sanctorum martyrum Chrysanthi et Dariae, qui tempore Numeriani, sub judice Celerino Romae passi sunt. Chrysanthi pater Polemius, vir illustris fuit, Alexandrinus genere. Hic filium suum cuidam virgini elegantis pulchritudinis conjunxit, quam ex nobilissimis Romanis fuisse constat. Hanc Chrysanthus a beato Carpophoro presbytero in divinis litteris satis fideliter eruditus, ad fidem Christi convertens, et praedicatione sua ut virginitatem suam Deo servaret instituens, et ut pariter nomen conjugii habentes caste viverent efficiens, baptizari fecit. Factumque est ut per Chrysanthum multitudo virorum, et per Dariam (sic enim vocabatur) innumerabiles 123.0407C| feminae ad Christi gratiam confluerent. Igitur post aliquod tempus orta est seditio adversus eos, quod essent Christiani, Celerino tunc praefecto urbis. Qui utrosque comprehensos tradidit tribuno Claudio, ut diversis poenis eos interficeret. Claudius vero tribunus septuaginta militibus ad torquendum Chrysanthum dedit. Qui nervis crudis eum astringunt, sed mox ligamenta omnia resoluta sunt. Deinde in cippo nodosissimo, ita ut in tertio puncto ejus tibiam coarctarent, eum mittunt; moxque totum lignum cippi in cinerem resolvitur. Deinde perfundunt eum lotio humano purentissimo, ut malefica, inquiunt, tua amittas; sed foetor in suavem odorem mutatus est. Deinde in corio recenti vitulino constringunt nudum, et ad solem ferventem 123.0407D| componunt; sed virtute divina corium ut erat molle permansit. Deinde collum, manus, ac pedes catenis constringentes ferreis, claudunt eum in obscurissimo loco; sed statim catenae resolutae sunt, et tanta lux infulsit, ut putarent illic innumeras lampades fulgere. Milites ergo renuntiaverunt haec omnia tribuno, qui jussit eum sibi exhibitum fustibus caedi. Sed allatae virgae rigidissimae, illico coeperunt in manibus caedentium mollescere. Quod videns Claudius, jubet eum erigi, et vestimentis indui: et genibus ejus provolutus, cum universis militibus orabat se 123.0408B| fieri Christianum. Quid mora? catechizatus baptismi gratiam percepit; cum illo et Hilaria uxor, duo filii ejus Jason (3 Dec. ) et Maurus, amici et familiares ejus, septuaginta milites cum universis suis. Quod factum imperator audiens Chrysantium et Dariam jussit in carcere Tulliano recludi, unde putor horribilis ascendebat, qui domorum et civitatis stercora per cloacarum cuniculos jugiter illuc decurrebant. Exinde Daria in publico meretricum lupanari ponitur. Sed Chrysantho lux divina et odoramenta suavia praestantur: Dariae vero leo de cavea fugiens Domini virtute ad tutelam donatur; qui ingressus cellulam, in qua sancta Dei in oratione prostrata jacebat, juxta eam prosternitur, ut venientes et ingredi volentes vi sua repelleret. Cumque 123.0408C| plures, hoc miraculo perculsi, Christi potentiam venerentur, Celerinus praefectus jussit ignem copiosum in ingressu cellae, ubi beata Daria cum leone erat, accendi. Tunc cum jam leo paveret, ac rugitum daret, ait beata Daria: Egredere securus, et vale, quia ille quem in me honorasti, ipse te liberat. Exhibitis iterum, jubente imperatore, Chrysantho et Daria Celerino praefecto, Chrysanthus equuleo ingenti suspenditur; sed statim omnia ligna equulei comminuta, ac vincula dirupta sunt, lampades quoque applicatae lateribus ejus exstinctae. Hoc Celerinus praefectus vehementer expavescens, nuntiavit imperatori. Ille hoc maleficiis deputans, jussit eos duci via Salaria in arenario, et vivos deponi, ac terra et lapidibus obrui. Passi sunt autem 123.0408D| die Kalendarum Decembrium. Ad quorum venerandam memoriam cum multa beneficia Deus praestaret, contigit ut ad diem natalis eorum infinita populi multitudo concurreret. Hoc nuntiatur imperatori, qui jussit ut in introitu cryptae paries levaretur. Ac sic factum est, ut omnes pariter dum sacramenta Christi perciperent, martyrii gloriam celebrarent. Inter quos erat Diodorus presbyter, et diaconus Maximianus, et plurimi clericorum.
Ipso die beati Eligii episcopi Noviomensis, gloriosi in miraculis.
G. IV NONAS DECEMBRIS. (2 Dec. ) 123.0409A| Natale sanctae Vivianae [ al., Bivianae] martyris, beatorum martyrum Fausti et Dafrosae filiae. Quae, jubente imperatore sacrilego, tam diu plumbatis caesa est, donec spiritum redderet. Cujus corpus biduo jussu imperatoris in foro jacuit; tandem raptum a Joanne presbytero, sepultum est in domo ubi mater et soror ejus Demetria jam sepultae erant, juxta palatium Licinianum Romae, IV Nonas Decembris.
A. III NONAS DECEMBRIS. (3 Dec. ) Tingi metropoli Mauritaniae Tingitanae, natalis sancti Cassiani martyris gloriosi.
123.0409B| Item, natale sanctorum martyrum Claudii tribuni, et uxoris ejus Hilariae, ac filiorum Jasonis et Mauri, et septuaginta militum, qui omnes ad praedicationem beati Chrysanthi crediderunt in Christo. Quod ut nuntiatum est Numeriano imperatori, jussit Claudium tribunum ingenti saxo alligatum praecipitari in medio mari; milites vero septuaginta ac Jasonem et Maurum, filios Claudii, capitali sententia puniri. Erat autem in loco ubi decollati sunt, cuniculus antiquus. Hunc emundantes noctanter Christiani simul in unum omnia corpora sepelierunt, non longe ab urbe Roma, via Salaria. Corpora autem filiorum suorum Jasonis et Mauri collegit sancta Hilaria, relicta martyris Claudii. Quae dum assiduis obsequiis ad sanctorum confessionem oraret, 123.0409C| a paganis tenta est. Quam dum traherent, rogavit eos dicens, obsecro vos, permittite me prius orationem meam complere. Et dum fixisset gradum, accepit sacramentum Domini, et expandens manus suas, projecit se in orationem, et dum oraret, emisit spiritum. Qui tenuerant eam, dolentes super repentinum obitum ejus, reliquerunt duas ancillas ejus quae cum ea erant; quae sepelierunt eam diligentissime in hortis suis, et super eam brevissimam ecclesiam fabricaverunt.
B. PRIDIE NONAS DECEMBRIS. (4 Dec. ) Romae, natale sanctorum martyrum Symphronii et Olympii temporibus Valeriani et Gallieni imperatorum. 123.0409D| Horum unum Symphronium, creditarium beati Nemesii, sibi praesentatum Valerianus jussit tradi Olympio tribuno, ut ab eo facultates Nemesii requireret, sub poenarum examinatione. Praesentatus ergo Olympio, et ab eo interrogatus, respondit: Si facultates quaeris Nemesii domini mei, jam eas Christo tradidi, quoniam ipsius fuerant et erunt. Si autem sacrificium offerre me compellis, sacrifico, sed Christo Jesu Domino meo sacrificium laudis et confessionis, cui se obtulit et dominus meus Nemesius. Tunc ira repletus Olympius, fecit eum extendi 123.0410A| in catasta, atque fustibus mactari, deinde simulacrum Martis aureum una cum tripoda deferri. Quod statim ad verba Symphronii resolutum est. Videns autem Olympius, coepit admirari, et veniens ad uxorem suam Exuperiam, indicavit ei quomodo in nomine Dei sui Symphronius simulacrum Martis liquefecisset. Eadem vero nocte venientes cum filio unico nomine Theodulo, prostraverunt se ad pedes Symphronii, agentes poenitentiam, et baptismum salutis exposcentes. Evocatus itaque beatus Stephanus pontifex, venit noctu ad domum Olympii, et catechizatum baptizavit, uxoremque ejus Exuperiam ac filium Theodulum, et quotquot crediderunt in domo Olympii. Quod ut audierunt Valerianus et Gallienus, nimio furore accensi, jusserunt Symphronium 123.0410B| sibi praesentari, missisque militibus, adduxerunt eum vinculis ferreis oneratum, nudumque ac capistratum, simul et Olympium cum uxore sua, et filio Theodulo. Gallienus itaque dixit Olympio: Adhuc quidem differo poenarum tibi inferre supplicia, qui de tua conscientia dubius non sum, quod nequaquam deseras deos quos semper adorasti, et alios compellebas adorare; nam et tormentis multis persequebaris, usque ad effusionem sanguinis, qui non praeberent consensum sacrificare diis nostris. Olympius respondit: Ego quidem feci non quasi Olympius, sed quasi impius et crudelis. Pro quibus commissis poeniteo, et effundo lacrymas amaritudinis in conspectu ejus cui credo, Deo vivo et vero, Patri, et Filio, et Spiritui sancto, ut dignetur mihi remittere 123.0410C| iniquitatem quam exercui in sanguine sanctorum ejus, quem feci effundi. Tunc data est sententia ut igne consumerentur. Ducti sunt itaque ante statuam Solis juxta amphitheatrum, fixisque stipitibus, et ligatis manibus devincti sunt, et in sarmentorum spinarumque congerie ignis suppositus. Statimque in ipso ignis initio, gratias Christo Domino decantantes, emiserunt spiritum. Relictis autem corporibus eorum, milites abierunt. Adveniens autem sanctus Stephanus episcopus cum clericis ac religiosis, et hymnis ex more redditis, abstulerunt corpora martyrum Symphronii, Olympii, Exuperiae ac Theoduli, et sepelierunt juxta viam Latinam, milliario primo, sub die septimo Kalendarum Augusti. Translata vero a beato Sixto pontifice, celebrem 123.0410D| diem fecerunt secundo Nonas Decembris.
C. NONIS DECEMBRIS. (5 Dec. ) In Africa apud Coloniam Thebestinam, natalis sanctae Crispinae, quae temporibus Diocletiani et Maximiani, cum sacrificare noluisset, jussu Anulini proconsulis decollata est.
Eodem die, natale sancti Dalmatii martyris.
Item ipsa die Treviris, sancti Nicetii episcopi, totius sanctitatis viri, qui in basilica beati Maximini episcopi sepultus quiescit.
D. VIII IDUS NOVEMBRIS. (6 Dec. ) 123.0411A| Sancti Nicolai Mirorum Lyciae episcopi
Apud Africam, sanctorum Dionysiae, Dativae, Leontis, et Aemiliani medici, et religiosissimi viri nomine Tertii, et Bonifacii, et Servilii, et Victricis, et Majorici adolescentis: qui omnes in persecutione Wandalica, sub Hunnerico rege Ariano, pro confessione fidei catholicae, apud Africam, et ne ab Arianis rebaptizarentur, gravissimis et innumeris suppliciis excruciati, confessorum Christi numero sociari meruerunt. E quibus praedictus venerabilis adolescens Majoricus, Dionysiae matris exhortationibus roboratus, in certamine confessionis spiritum reddens, cursum palmiferum consummavit.
E. VII IDUS DECEMBRIS. (7 Dec. ) 123.0411B| Apud Alexandriam, natalis beati Agathonis martyris, sub Decio imperatore. Qui cum esset militaris, et assisteret ubi beatissimi martyres cruciabantur (inter quos Julianus et Eunus, in Domini Jesu Christi confessione perdurantes, admiranda spectacula martyrii sui angelis et hominibus praebuerunt), et quosdam volentes etiam mortuis illudere cadaveribus martyrum prohiberet, clamor repente totius vulgi adversus eum extollitur. Offertur judici fortissimus miles jam Domini, et nusquam se inferior factus, in confessione persistens, capite pro pietate damnatur. Passus VII Idus Decembris.
Apud Sanctonas, beati Martini abbatis, discipuli 123.0411C| sancti, Martini, Turonicae urbis episcopi qui in monasterio quod ipse aedificavit, in pace quiescit. Ad cujus tumulum creberrima divinitus fiunt miracula.
F. VI IDUS DECEMBRIS. (8 Dec. ) Romae, natalis sancti Eutychiani papae, qui rexit Ecclesiam anno uno, et sub Aureliano imperatore martyrio coronatus, sepultus est in coemeterio Callisti, qui et ipse per diversa loca trecentos et quadraginta duos martyres manu sua sepelivit.
Ipso die apud Alexandriam, sancti Macharii sub Decio, qui gente Libycus, cum multis verbis a judice ad negandum suaderetur, et eo majore constantia fidem suam profiteretur vivus ad ultimum jubetur exuri.
G. V IDUS DECEMBRIS. (9 Dec. ) 123.0411D| Natalis sanctae Leocadiae virginis, quae tempore Diocletiani et Maximiani, a praefecto Hispaniarum Daciano, apud Toletum dira carceris custodia macerata est. Ubi cum gravissimos beatae Eulaliae et reliquorum martyrum qui a Daciano interficiebantur, vidisset cruciatus, genibus in oratione positis impollutum spiritum Christo reddidit.
123.0412A| Item eodem die, Cypriani abbatis Petragorici, magnificae sanctitatis, et clarissimi in miraculis viri.
A. IV IDUS DECEMBRIS (10 Dec. ) Apud Emeritam Hispaniae civitatem, natale S. Eulaliae virginis. Quae cum esset annorum tredecim, jussu Daciani praesidis plurima tormenta perpessa, novissime in equuleo suspensa, et exungulata, faculis ardentibus ex utroque latere appositis, hausto igne spiritum reddidit, et cernentibus Christianis, in specie columbae niveae coelum petiit. Cujus beatum corpus per triduum, jussu praesidis, pependit in ligno. Sed cui humana fuerant obsequia denegata coelestia fuerunt munera concessa: nam nix desuper 123.0412B| corpus puellae aspersit, ut quod ab utraque parte appositus ignis ardoris sui incendio confragraverat, nivali candore coopertum divina gratia dealbaret. Sicque a Christianis reverenter ablata, et devotione debita, sub sacro altari deposita, miraculorum gloria illustratur.
Eodem die, apud praefatam urbem, passio sanctae Juliae, quae fuit convirginalis sanctae Eulaliae, illique ad passionem properanti individua comes et sodalis adhaesit.
Item apud Hispontanam [ al., Spoletanam] civitatem, sanctorum martyrum Carpophori presbyteri, et Abundii diaconi, qui persecutione Diocletiani, sub judice Martiano, in confessione Christi primo fustibus crudelissime oaesi, deinde in carcerem, negato 123.0412C| cibo et potu, retrusi; unde per angelum educti, et verbum Dei praedicantes, iterum tenti, et ora ipsorum lapidibus contusa sunt, rursumque equuleo torti, et post haec carcere diu macerati, novissime gladio percussi sunt.
B. III IDUS DECEMBRIS. (11 Dec. ) Danielis prophetae.
Romae sancti Damasi papae, qui rexit Ecclesiam annos octodecim, menses tres, dies duos.
Et natalis sanctorum Pontiani, Praetextati, atque Thrasonis martyrum. Qui Thraso, cum esset potens et locuples, ac christianissimus, de facultatibus suis sanctis martyribus in carceribus et metallis 123.0412D| damnatis victum ministrabat, per beatos Sisinnum et Cyriacum, quos beatus Marcellus ad hoc opus diaconos consecrarat. Non multo post, et ipse tentus a Maximino, martyribusque sociatus, palmam martyrii cum duobus aliis praenominatis percipere meruit.
In Galliis, civitate Ambianis, natalis sanctorum martyrum Victorici et Fuscani, qui gloriosissimam fidei suae confessionem sanguine passionis decoraverunt.
123.0413A| In Hispaniis, sancti Eutychii, cujus gesta habentur.
C. PRIDIE IDUS DECEMBRIS. (12 Dec. ) Natale sanctorum martyrum Hermogenis, Donati, et aliorum viginti duorum.
Apud Alexandriam, beatorum martyrum Epimachii et Alexandri: qui multo tempore, cum in vinculis et cruciatibus carceris torti, etiam frequenter et divisis suppliciis confecti, perdurassent in fide, ignibus postremo consumi jubentur.
Eodem die, natale sanctarum quatuor mulierum Ammonariae, Mercuriae, Dionysiae, item Ammonariae. Adversus primam virginem Ammonariam judex summa contentione utebatur, et immensis eam 123.0413B| atque exquisitis cruciatibus affligebat, et maxime, quod ejus sententiam vincere cupiebat, quia laudabili voce decreverat nihil se prorsus eorum quae sibi contra fas imperabatur, acturam; quae statuti sui tenax ad ultimum capite punitur. Secunda vero, Mercuria, anus venerabilis et fecundissima in filiis, sed quos non praetulit Christo. Tertia, sancta Dionysia, et alia Ammonaria, quarta; dum nimia utuntur constantia apud judicem, et ille vinci erubescit a feminis, inauditis tormentorum generibus tolerat, finem omnium, ferro cedente, suscipiunt, gloriose et venerabiliter apud Alexandriam sepultae. Scribit beatus Dionysius in libro de Martyribus.
D. IDIBUS DECEMBRIS. (13 Dec. ) 123.0413C| Apud Syracusam, Siciliae civitatem, natale sanctae Luciae, virginis et martyris, quae passa est persecutione Diocletiani et Maximiani, sub Paschasio consulari. Haec nobilissima Syracusanorum, postquam omnia sua (quae de parentibus ei remanserant) pauperibus, viduis, orphanis, peregrinis et Deo servientibus distraxit, a sponso suo, quod esset Christiana, Paschasio judici delata, et contra leges Augustorum vivere, impellebatur ad sacrificandum daemonibus. Tunc beata Lucia Paschasio respondit: Sacrificium verum et immaculatum apud Deum et Patrem hoc est, visitare viduas et orphanos in tribulatione eorum (Jac. I). Ego per istos tres annos nihil aliud egi nisi sacrificavi Deo vivo; et nunc quia aliud nihil 123.0413D| superest, me ipsam offero in sacrificium Deo. Cui Paschasius post talia dixit: Cessabunt verba, cum fuerit perventum ad verbera. Lucia respondit: Dei verba cessare non poterunt; ipse enim dixit: Cum steteritis ante reges et praesides, nolite cogitare quomodo aut quid loquamini (Matth. X). Non enim vos estis qui loquimini, sed Spiritus sanctus qui loquitur in vobis (Marc. XIII). Paschasius iterum dixit: In te ergo est Spiritus sanctus? Ad haec Lucia respondit: quod caste et pie viventes templum Dei sunt, et Spiritus sanctus habitat in eis, testatur Apostolus. Et cum Paschasius iterum dixisset: Ego 123.0414A| faciam te ad lupanar duci, ut dum fueris scortata, fugiat a te Spiritus sanctus. Beata virgo respondit: Nunquam coinquinatur corpus nisi de consensu mentis (I Cor. III): nam et si in manu mea thura ponas, et per manum meam facias sacrificium, Deus haec attendit, et ridet; de sensibus enim et voluntatibus judicat. Sic patitur violatorem castitatis, sicut latronem, sicut barbarum, sicut serpentem: nam si me invitam violari feceris, castitas mihi duplicabitur ad coronam. Post haec Paschasius tradidit eam lenonibus, dicens: Invitate ad castitatem ejus populos, et facite eam tam diu illudi donec mortua nuntietur. Quam lenones nullatenus movere potuerunt, cum simul ex officio impellentes accessissent, nec funibus additis [ al. aditus.) aut boum 123.0414B| paribus plurimis. Tunc praecepit Paschasius ministris ut ignem copiosum circa eam accenderent, picem vero et resinam, et fervens oleum super eam jactarent. Sed illa in nomine Domini Jesu Christi immobilis stetit, dicens: Ego rogavi Dominum meum Jesum Christum ut ignis iste non dominetur mihi, quatenus tibi insultem plaudens in Domino, et impetravi ab eo inducias martyrii mei, ut credentibus timorem tolleret passionis, et non credentibus vocem insultationis auferret. Tandem, gladio in gutture merso percussa, quandiu voluit oravit, quandiu voluit turbam circumstantem allocuta est. Nec omnino mortua est, donec venientibus sacerdotibus, communionem Dominici corporis et sanguinis acciperet. Passa est autem Idibus 123.0414C| Decembris, et in loco ubi percussa est sepulta; basilica super corpus ejus postmodum fabricata. Paschasius vero Romam perductus, eo quod a Siculis fuisset accusatus quod depraedasset provinciam, ab omni senatu auditus, accepit capitalem sententiam.
E. XIX KAL. DECEMBRIS. (14 Dec. ) Apud Antiochiam, natalis sanctorum martyrum, Drusi, Zosimi, et Theodori.
Apud Alexandriam, natale sanctorum martyrum Heronis, Arsenii, et Isidori, atque Dioscori. Hi postquam judici oblati sunt, judex primo omnium puerulum Dioscorum, tanquam pro aetate facilem 123.0414D| flecti (erat enim quindecim annorum) ante verbis, post etiam verberibus agit. Quem cum in nullo sibi cedere videret, ferocius eum cruciare contendit. Tum deinde caeteros variis tormentis dilanians, cum pari modo constantia fidei videret armatos, tradi ignibus jubet. Dioscorum vero puerum, quod sibi constanter et sapienter in omnibus respondisset, admiratus judex, differri praecepit, sperans eum pro aetate poenitudinem acturum. Sed ille confessionis gloria illustratus, divino nutu ad consolationem fidelium dimissus est. Acta haec sub Deciana persecutione.
123.0415A| Apud Cyprum, natalis sancti Spiridionis episcopi, admirandae beatitudinis viri, qui unus fuit ex illis confessoribus quos Maximianus, dextris oculis effossis, et sinistro poplite succiso, per metalla damnaverat. Quique cum propheticam vitam duceret, etiam signorum gloria inclytus fuit.
F. XVIII KAL. JANUARII. (15 Dec. ) Apud Africam, sancti Valeriani episcopi et confessoris natale. Qui tempore Wandalicae persecutionis (cum ex praecepto Geiserici regis Ariani, ad tradendum ministeria divina et libros arctarentur cuncti Domini sacerdotes, ita ut iidem impii Ariani etiam de ipsis palliis altaris sibi camisias et femoralia facerent) viriliter, ne sacramenta divina traderet, 123.0415B| dimicans, extra civitatem singularis expelli jussus est; et ita praeceptum ut nullus eum neque in agro permitteret habitare. Cumque esset plus annorum octoginta, in strata publica multo tempore jacuit nudus sub aere. Sicque in confessione catholicae veritatis, et defensione sanctimonii cursum beatae vitae implevit.
Aurelianis, beati Maximini presbyteri, venerabilis sanctitatis viri.
G. XVII KAL. JANUARII. (16 Dec. ) Martyrium trium virorum sanctorum, Ananiae, Azariae et Misaelis (Dan. III).
In Tuscia, natale sanctae Barbarae, virginis et 123.0415C| martyris, sub Maximiano imperatore. Haec primum a patre suo Dioscoro diu afflicta sub dira custodia, dein tradita praesidi Martiano, exspoliata, nervis et taureis valde caesa, discerpta est, et cilicio plagae ejus defricatae. Inde reclusa in carcere, ubi luce divina consolata est, mox circa latera ejus lampades ardentes applicatae, et caput ejus malleis caesum, et mamillae ejus praecisae. Deinde nuda per plateas ducta, et flagellis diutissime afflicta est. Ad extremum gladio data martyrium consummavit XVII Kalendas Januarii.
A. XVI KAL. JANUARII. (17 Dec. ) Translatio sancti Ignatii, episcopi et martyris, qui tertius post beatum Petrum apostolum, Antiochenam 123.0415D| rexit ecclesiam.
Item eodem die, beati Lazari, quem Dominus Jesus in Evangelio (Joan. XI) legitur resuscitasse a mortuis; item beatae Marthae sororis ejus, quorum venerabilem memoriam exstructa ecclesia non longe a Bethania (ubi e vicino domus eorum fuit) conservat.
In Oriente, apud Eleutheropolim civitatem, sanctorum martyrum quinquaginta, qui sub Saracenis passi sunt.
B. XV KAL. JANUARII. (18 Dec. ) 123.0416A| Natalis beatorum martyrum Rufi et Zosimi, qui de illis primis discipulis fuerunt per quos primitiva Ecclesia in Judaeis et Graecis fundata est. Hi requiescunt apud civitatem Macedonum Philippis.
Apud Africam, natalis sancti Moysetis martyris.
Turonis, sancti Gratiani episcopi, qui ad ipsam urbem primus ab urbe Roma episcopus transmissus, multis clarus miraculis, ibi quiescit in pace.
C. XIV KAL. JANUARII. (19 Dec. ) Apud Aegyptum, natale beati martyris Nemesii: qui primo per calumniam quasi latro judici delatus 123.0416B| est Aemiliano. Quo crimine absolutus, post hoc Christianus esse defertur. In hoc vero nulla a judice moderatio reservatur; sed geminatis suppliciis excruciatum cum latronibus jussit incendi, ignorans quod crudelitate sua optimo martyri Salvatoris similitudinem detulit, qui pro salute humani generis una cum latronibus pertulit crucem (Isa. LIII; Joan. XIX).
Aurelianis, sancti Aviti abbatis, qui spiritu prophetiae illustris fuit, et honorifice in eadem urbe tumulatus est.
D. XIII KAL. JANUARII. (20 Dec. ) Natalis beatissimorum martyrum Ammonis, Zenonis, 123.0416C| Ptolomaei, Ingenui et Theophili, qui tribunalibus apud Alexandrum astantes, cum quidam Christianus a judice torqueretur, et jam pene ad negandum declinaret, disrumpebantur intra semetipsos, et vultu, oculis ac nutibus velut erigere conabantur illum qui in suppliciis positus trepidabat. Interdum etiam manus protendere, ac totius reliqui corporis moribus et habitu diverse inclinati, tanquam sublevare lapsantis animum gestiebant. Conversi vero ad eos omnes, et quid de semetipsis profiterentur ex eorum motibus agnoscentes, priusquam in eos vulgus clamoribus insiliret, ipsi in medium prorumpunt, ac sese Christianos esse testantur. Pro quorum victoria, gloriosissime Christus de antiquo generis humani inimico triumphavit, et versa vice, ex 123.0416D| eorum confidentia, persecutoribus terrorem, suis constantiam animi dedit.
E. XII KAL. JANUARII. (21 Dec. ) Apud Edissam Mesopotamiae civitatem, natalis sancti Thomae apostoli.
Catalaunis, sancti Memmii, episcopi primi illi civitati ab urbe Roma directi, qui inter alia miracula mortuum suscitavit, cujus nunc sepulcrum creberrimis miraculis illustratur.
123.0417A| Item in Tuscia, natalis sanctorum Joannis et Festi.
F. XI KAL. JANUARII. (22 Dec. ) Romae, via Lavicana inter Duas Lauros, natalis triginta martyrum, qui omnes uno die persecutione Diocletiani coronati sunt.
Apud Alexandriam, natale beati Iscnyrionis martyris. Is namque cum rem cujusdam potentis sub mercede procuraret, jubetur ab eo idolis immolare. Recusans cogebatur ab eo idolis immolare. Recusans cogebatur injuriis, persistens rursum blanditiis mulcebatur. Cum vero utrumque contemneret, praeacuta sude validissime transverberatus per media viscera neci traditur.
123.0417B| Ipso die, aliorum quamplurimorum martyrum, qui in desertis et montibus apud Aegyptum oberrantes, fame, siti, frigore, languore, latronibus, bestiisque consumpti sunt; qui omnes imitati electos Dei prophetas, gloria martyrii coronati sunt. Inter quos et venerandus senex Chaeremon (episcopus hic erat urbis Aegypti quae dicitur Nilopolis) cum ad Arabicum montem una cum grandaeva conjuge discessisset, nulli ultra apparuit.
G. X KAL. JANUARII. (23 Dec. ) Romae, natalis sanctae Victoriae, virginis et martyris, persecutione Decii imperatoris. Haec desponsata Eugenio viro pagano, rogante Tito Aureliano, 123.0417C| qui sponsam Anatoliam virginem habebat, ad suadendam eam ut ei nuberet, perrexit. Cui et dixit: Audi me, domina soror Anatolia; et ego Christiana sum, et novi quia Deus nuptias non condemnat. Prophetae et patriarchae conjuges habuerunt, et posteritas eorum a Deo benedicta est. Nunc ergo audi me, et accipe virum qui te non prodat quod sis Christiana; sed per maritalem gratiam fiet ut ipse Christianis consentiat. Haec dicenti Victoriae virgo Anatolia respondit: O Victoria, vince diabolum et esto vera victoria. Tunc quando tota terra vacua erat, dixit Deus hominibus: Crescite et multiplicamini, et replete terram: nunc plenae terrae. Postquam Filius Dei de coelo descendit, quotidie clamat: Crescite in fide, multiplicamini in charitate, et replete 123.0417D| coelos; quia appropinquavit regnum coelorum. Iterum inter alia et post alia, sancta Anatolia intulit: Ego die qua explicui pretium ornamentorum 123.0418A| meorum in pauperes Christi, vidi per visum juvenem auro diadematum, splendidum in vestibus purpureis atque gemmatis, qui grata facie et laeto vultu me inspiciens, ait: O virginitas, quae morte non vinceris, quae a morte perpetua liberas! O virginitas, quae non in operibus tenebrarum sed semper in lumine versaris! Haec ego audiens, evigilavi, et coepi flere, et projiciens me in pavimento, rogavi Dominum ut is qui mihi loquebatur dulcissimos sermones iterum prosequeretur. Sic mihi oranti et prostratae idem qui ante loquebatur talia mihi subsequitur: Virginitas purpura regalis est; quam qui induit reliquis fit eminentior. Virginitas gemma est pretiosa. Virginitas thesaurus est regis immensus. Huic fures insidias tendunt. Hanc tu evigilans sollicite custodi, 123.0418B| quantumque te plus habere cognoscis, instantius custodi, ne perdas. His et similibus verbis et factis incitata Victoria, omne pretium ornamentorum suorum et ipsa distraxit pauperibus. Sicque factum est, ut agentibus sponsis earum Aurelio et Eugenio, quia nubere illis virgines Christi noluerunt, a Decio imperatore urbe Roma pulsae, ad praedia sponsorum ducerentur; ubi fame et inedia ita afflictae sunt, ut vix ad vesperum modicus panis cibarius eis daretur, nulloque pacto efficere sponsi potuerunt ut vel ad nubendum, vel sacrificandum animi illarum inclinarentur. Beata igitur Victoria in virginitatis proposito invincibiliter persistens, post multa facta miracula, inter quae plurimas virgines Domino aggregaverat, percussa est gladio in corde a carnifice 123.0418C| Taliarcho, quem rogatu Eugenii sponsi sui Julianus pontifex Capitolii et comes templorum, ad hoc opus direxerat. Passa est autem X Kalend. Januarii. Corpus ejus cum omni reverentia curatum. Taliarchus vero percussor ejus, leprosus factus, intra sex dies consumptus a vermibus, exspiravit.
Apud Nicomediam, sanctorum martyrum viginti, quos Diocletiana persecutio gravissimis cruciatos tormentis, martyres Christo fecit, et beatos sanctorum numero in coelis conjunxit.
Item Romae, beati Servuli, de quo beatus Gregorius scribit; qui rebus pauper, meritis dives, quem longa aegritudo dissolverat: nam a primaeva aetate usque ad finem vitae, paralyticus jacebat. Hic non modo stare, sed ne unquam in lecto surgere vel ad 123.0418D| sedendum valebat. Nunquam manum suam ad os ducere, nec se potuit in latus aliud declinare. Quidquid ex eleemosyna potuisset accipere hoc pauperibus 123.0419A| erogabat. Litteras non noverat, sed Scripturae sacrae sibimet codices emerat; et religiosos quosque in hospitalitate suscipiens, hos coram se legere sine intermissione faciebat. Sicque factum est ut quantum ad mensuram propriam attinet, plene sacram Scripturam disceret. Studebat in dolore semper gratias 123.0420A| agere, hymnis Dei et laudibus, diebus ac noctibus vacare. Hic beatissimo fine glorificatus, sepultus est in ecclesia sancti Clementis, episcopi et martyris, ubi ad commendandam ejus sanctitatem, ad ejus tumbam miracula creberrime fiunt.
Reliquos dies hujus mensis, vide initio Martyrologii Adonis.
(no apparatus)