Migne Patrologia Latina Tomus 89
Notitia historica (Auctor incertus), J. P. Migne
(0557A)Gregorius tertius, natione Syrus, ex Patre Joanne, sedit annos decem, menses octo, dies viginti. Vir mitissimus et valde sapiens, in divinis Scripturis sufficienter instructus, Graeca Latinaque lingua eruditus, psalmos omnes per ordinem memoriter retinens, et in eorum sensibus subtilissima exercitatione limatus. Lingua quoque in lectione polita, exhortator omnium bonorum operum, plebique florentissime salutaria praedicans, fidei catholicae et apostolicae immutilate conservator, perenniter (0558A)sua monita, corda fidelium corroborans, orthodoxae fidei aemulator, ac defensor fortissimus, paupertatis amator, et erga inopes provisor non solum mentis pietate, sed studii sui labore sollicitus, captivorum etiam redemptor, orphanorum quoque et viduarum largitor, necessaria tribuens, amator religiositatis in Christiana norma, et religiose volentibus vivere, et Dei timorem habentibus in suis praecordiis dilector existens, Deo favente pervenit ad sacrum ordinem praesbyteratus. Quem viri Romani (0559A)seu omnes populi a magno usque ad parvum divina inspiratione permoti, subito eum, dum ejus decessor de hoc saeculo migrasset, dum ante feretrum in obsequio sui antecessoris esset intentus, vi abstollentes in pontificatus ordinem elegerunt.
Fuit autem temporibus Leonis et Constantini imperatorum, ea persecutione grassante quae per ipsos mota est ad depositionem et destructionem sacrarum imaginum Domini nostri Jesu Christi et sanctae Dei Genitricis, sanctorum apostolorum, omniumque sanctorum et confessorum, pro quibus isdem sanctissimus vir, ut ab hoc resipiscerent ac se removerent errore, commonitoria scripta vigore apostolicae sedis instituta, quemadmodum et sanctae memoriae decessor ipsius direxerat, misit (0559B)per Gregorium presbyterum. Qui humano ductus timore, non eadem scripta imperatori porrexit. Qui revertens, secum in civitatem Romanam reducens ipsi sanctissimo pontifici patefecit, confessus se faciens reum culpae. Quem magna comminatione pontifex ipse voluit ab ordine sacerdotali privare. Cui residente concilio, sed obsecrante tam concilio (0560A)quam optimatibus ut non deponeretur, sed magis isdem presbyter poenitentiae submitteretur. Cui imposita digna poenitentia, iterum secundo eum cum eisdem litteris scriptis ad regiam direxit urbem. Sed nequiter augmentata dispositio eorumdem imperatorum eadem venerabilia scripta in Siciliensi insula retinere fecit, nec ad urbem regiam pertransire permisit. Sed eumdem portitorem pene per annum integrum in exsilium relegavit.
Unde majori fidei ardore permotus pontifex synodale decretum cum sacerdotali conventu coram sacrosancta confessione sanctissimi corporis beati Petri apostoli residentibus, cum eodem summo et venerabili papa, et archiepiscopis, id est Antonio Gradensi archiepiscopo, Joanne episcopo Ravennate, (0560B)cum caeteris episcopis istius Hesperiae partis numero 93, seu presbyteris sanctae hujus apostolicae sedis, astantibus diaconibus, cum cuncto clero, nobilibus etiam consulibus, et reliquis christianis plebibus astantibus decrevit, ut si quis deinceps antiquae consuetudinis et apostolicae Ecclesiae tenentes fidelem usum, contemnens adversus eamdem venerationem (0561A)sacrarum imaginum, videlicet Dei, et Domini nostri Jesu Christi, et Genitricis ejus semper virginis immaculatae atque gloriosae Mariae, beatorum apostolorum, et omnium sanctorum depositor, atque destructor, et prophanator, vel blasphemus exstiterit, sit extorris a corpore et sanguine Domini nostri Jesu Christi, vel totius Ecclesiae unitate atque compage, quod et subscriptione sua solemniter universi firmarunt. Et inter caetera instituta probabilium praedecessorum orthodoxorum Pontificum annectenda sanxerunt.
Post peractum igitur hoc memoratum superius synodale constitutum, iterum misit alia scripta commonitoria pro erigendis sacris imaginibus per Constantinum defensorem, quae similiter ut anteriora (0561B)detenta sunt. Et portitorem eorum fortissima custodia constrinxerunt pene per annum integrum. Postmodum autem vi auferentes ei scripta, et comminantes ei, post tanti temporis custodiam, cum injuriis eum remiserunt. Nam et cuncta generalitas istius provinciae Italiae similiter pro erigendis imaginibus supplicationum scripta unanimiter ad eosdem (0562A)principes direxerunt, quae et ipsa similiter ut anteriora ablata sunt a Sergio patricio extratico ipsius insulae Siciliae. Ac fere per octo menses detenti, remissi sunt, similiter cum exprobrationis injuria portitores. Et iterum faciens domnus papa adhortatorias litteras pro erigendis suprascriptis sacris imaginibus, et orthodoxae fidei firmitate, direxit per Petrum defensorem apud regiam urbem, tam Anastasio, invasori sedis Constantinopolitanae, quamque principibus Leoni et Constantino.
Hic concessas sibi columnas sex onychinas volubiles ab Eutychio exarcho, duxit eas in ecclesiam beati Petri apostoli, quas statuit circa presbyterium ante confessionem, tres a dextris, et tres a sinistris juxta alias antiquas sex filio pares, super quas posuit trabes, et vestivit eas argento mundissimo. In (0562B)quo sunt expressae ab uno latere effigies Salvatoris et apostolorum, et ab alio latere Dei Genitricis et sanctarum virginum. Posuitque super eas lilia, et pharos argenteos, pens. in unum lib. septuaginta. Hic fecit oratorium intra eamdem basilicam juxta arcum principalem parte virorum, in quo (0563A)recondidit in honorem Salvatoris sanctaeque ejus Genitricis reliquias, sanctorumque apostolorum vel omnium sanctorum martyrum ac confessorum, perfectorumque justorum toto in orbe terrarum requiescentium. Quorum festa vigiliarum a monachis trium monasteriorum illic servientium quotidie per ordinem existentia, atque natalitiorum missas in eodem loco celebrare instituens in canone missae (0564A)hoc adjecit ita a sacerdote dicendum: Quorum solemnitas hodie in conspectu tuae majestatis celebratur Domine Deus noster in toto orbe terrarum.
Quam institutionem in eodem oratorio tabulis lapideis conscribere fecit, in quo faciens pergulam contulit dona diversarum specierum, id est gabathas aureas duas, alias saxicas numero quinque, cruces pendentes numero quatuor. Item (0565A)cruces similiter numero decem, amulas superauratas paria dua pendentes, fibulatoria numero quinque, coronam auream cum cruce pendentem, gemmis ornatam, super altare, patenam, et calicem aureum par unum in gemmis, aquamanile argenteum par unum. Et imaginem sanctae Dei Genitricis diadema aureum habentem cum gemmis, et collare aureum cum gemmis pendentibus, inaures habentes hyacinthinas sex. Et faciem altaris, et (0566A)confessionem cum regulis vestivit argento, et in tribus lateribus altaris posuit cruces argenteas tres, pensant. in unum libr. triginta sex. Canistra argentea duo. Calicem argenteum quotidianum. Coronulas argenteas numero quinque, et calicem argenteum unum, qui pendet in abside ipsius oratorii, et super eamdem absidem cruces argenteas tres, et caetera, quae in ornamento pergulae, seu ad vestes altaris ordinatae sunt.
(0567A)Hic fecit in ecclesia sanctae Dei Genitricis ad Praesepe, per circuitum super columnas regulare candelabrum ad instar ecclesiae beati Petri apostoli. Fecit et ibidem in oratorio sancto quod Praesepe dicitur imaginem auream Dei Genitricis amplectentem Salvatorem Dominum Deum nostrum, cum gemmis diversis, pens. libras quinque. Hic renovavit tectum sancti Chrysogoni martyris, et cameram, sive parietum picturas, cyborium autem de argento, seu arcus quinque, pens. in unum libras, CCXX: ubi obtulit coronas argenteas quatuor, pharacanthara duo, patenam argenteam unam, calicem argenteum unum, seu etiam et vestes altaris, nec non et vela serica alba, ornata blatto, circumquaque pendentia.
(0567B)Construxitque monasterium erga eumdem titulum sanctorum martyrum Stephani, Laurentii, atque Chrysogoni, constituens ibidem abbatem et monachorum congregationem ad persolvendas Deo laudes in eodem titulo diurnis atque nocturnis temporibus ordinatam secundum instar officiorum ecclesiae beati Petri apostoli, segregatam videlicet a jure potestatis presbyteri praedicti tituli, in quo monasterio pro sustentatione ibidem idem ipse sanctissimus vir praedia, et dona, atque familiam largitus est. (0568A)Et diversi alii fideles et amatores Domini nostri Jesu Christi in eodem monasterio sanctorum Stephani, Laurentii atque Chrysogoni, praedia et dona devotissimi contulerunt. Simili etiam modo renovavit monasterium sanctorum Joannis evangelistae, Joannis Baptistae, et sancti Pancratii secus ecclesiam Salvatoris antiquitus institutum, quod ab omni ordine monachico exstiterat nimia incuria destitutum. In quo praedia et dona contulit, et quae invenerat de ipso monasterio alienata, reddito pretio in eumdem locum restituit: ubi et congregationem monachorum et abbatem constituit ad persolvenda quotidie sacra officia laudis divinae in basilica Salvatoris Domini nostri Jesu Christi, quae Constantiniana nuncupatur juxta Lateranis, diurnis nocturnisque temporibus (0568B)ordinata, juxta instar officiorum ecclesiae beati Petri apostoli.
Item imaginem sanctae Dei Genitricis antiquam deargentavit, ac investivit argento mundissimo, pens. lib. quinquaginta. Item fecit patenam auream magnam cum diversis lapidibus, pens. lib. XXVI. Et calicem similiter cum gemmis, pens. lib. triginta quatuor. Similiter et Evangelia aurea cum gemmis, pens. lib. quindecim. Fecit autem et tectum noviter simul, et cameram sancti Andreae apostoli ad (0569A)sanctum Petrum apostolum, quam depinxit, et fecit in eadem basilica imaginem auream in gemmis beati Andreae apostoli, pens. lib. octo, et intra confessionem vestivit argento, quod deauravit auro purissimo. Hic etiam basilicam sancti Calixti pontificis et martyris pene a fundamentis dirutam novis fabricis cum tecto construxit, ac totam depinxit. Ubi contulit patenam argenteam simul et calicem, et vestem altaris.
Item tectum basilicae sanctorum Processi et Martiniani a novo construxit, subposita pila fabricis fortissimis, post eorumdem sanctorum veneranda corpora ad firmamentum murorum basilicae sanctae. Item in ecclesia beati Genesii martyris tectum noviter restauravit, ubi et altare erexit in nomine Salvatoris Domini nostri Jesu Christi, in quo contulit patenam argenteam, (0569B)et calicem, seu coronam argenteam cum delphinis sex, necnon et coronulam auream cum cruce pendentem super altare.
Item in basilica sanctae Dei Genitricis, quae ad Martyres dicitur, tectum vetusta incuria demolitum, purgari fecit ad purum, et cum calce abundantissima, seu captis plumbeis a novo restauravit, et quaeque per circuitum ejusdem tecti fuerant dissipata novo nitore construxit.
Item basilicam sanctae Dei Genitricis, quae in Aquiro dicitur, in qua antea diaconia et parvum oratorium (0570A)fuit, eam a fundamentis longiorem et latiorem construxit atque depinxit. Item diaconiam sanctorum Sergii et Bachi, sitam ad beatum Petrum apostolum, in qua pridem parvum oratorium erat, a fundamentis ampliori fabrica dilatavit. Et concedens omnia quae in usum diaconiae existunt, statuit perpetuo tempore pro sustentatione pauperum in diaconiae ministerio deservire.
Item in coemeterio sanctae Petronillae stationem annuam dari instituit, ubi obtulit coronam auream, calicem et patenam argent., seu alia diversa ad ornatum ecclesiae pertinentia. Item accubita quae sunt ad beatum Petrum in ruinis posita a fundamentis noviter restauravit atque depinxit. Item basilicam beati Marci, sitam foris muros hujus civitatis Romana via (0570B)Appia, ejus tectum dirutum a novo fecit. Item in ecclesia beati Pauli apostoli mutavit trabes numero quinque, atque totum ejusdem basilicae tectum ab arcu altaris, usque ad regias resarcivit ac restauravit. Mutavit autem trabes in sancta Dei Genitrice ad Prae sepe numero quinque. Fecit vero a novo ecclesiam sanctorum Marcellini et Petri juxta Lateranis, etiam coemeterium beatorum martyrum Januarii, Urbani, Tiburtii, Valeriani et Maximi, et eorum tectum in ruinis positum a novo perfecit. Hujus temporibus plurima pars murorum hujus civitatis (0571A)Romanae restaurata est. Alimoniam quoque artificum (0572A)et pretium ad emendam calcem de proprio tribuit.
(0573A)Hujus temporibus Galliensium castrum recuperatum est, pro quo quotidie expugnabatur ducatus Romanus a ducatu Spoletino, dans pecunias non parvas Trasimundo duci eorum, ut cessarent bella et quaestiones, potuit causa finire, et in compage sanctae reipublicae, atque in corpore Christo dilecti exercitus Romani annecti praecepit.
Hic fecit vestes de altari in ecclesia Salvatoris Dei Genitricis, sanctorum apostolorum Petri et Pauli, atque Andreae, et caeterorum in diversis ecclesiis. Nam et in Centumcellensium civitate muros dirutos pene a fundamentis fortissime construi fecit, et hoc constituit ut, secundum constitutum quod a collegio sacerdotum coram sacro corpore beati Petri factum est, pro celebrandis solemniis vigiliarum atque missarum (0573B)Christi Domini nostri Jesu Christi sanctaeque (0574A)ejus Genitricis, sanctorum apostolorum, vel omnium sanctorum martyrum, ac confessorum perfectorumque justorum in toto orbe terrarum requiescentium, ut in oratorio nomini eorum dedicato, intra ecclesiam beati Petri apostoli sub arcu principali a monachis vigiliae celebrarentur, et a presbyteris hebdomadariis missarum solemnia; iisdemque institutis disposuit ut in coemeteriis circumquaque positis Romae in die Natalitiorum eorum luminaria ad vigilias faciendas, et oblationes de patriarchio per oblationarium deportarentur ad celebrandas missas, per quem praeviderit pontifex, qui pro tempore fuerit, sacerdotem.
Hic fecit ordinationes tres per mensem Decembrem, presbyteros viginti quatuor, diaconos tres, episcopos per diversa loca numero octuaginta, qui (0575A)etiam venerabilem Vulcarium partibus Franciae in civitate Vienna dato pallio archiepiscopum constituit. Qui sepultus est in basilica beati Petri apostoli quarto (0576A)kalendas Decembris. Et cessavit episcopatus ejus dies quatuor.