Cracouiae apud Hieronymum Vietorem
An. M. D. XX IIII.
Si licet & saeui patitur uiolentia morbi,
Conabor tristi pectore laeta sequi.
Affectusq; animi subducere nitar ab aegro
Corpore, laeticiae cedat ut ipse dolor.
Dum saluatori properato carmine grates
Vel potius tacito pectoris ore, loquor.
Qui propria nos pene manu defendit ab hoste
Non quia tam digni qui relevemur ope.
Sed quia more suo dimittere crimina mauult
Quā meritis poenis exagitare suos.
Possimusq; utinam puro perpendere sensu
Rem, Ne duricies mentis obesse queat
Quam tener aduersus ualidos exercitus hostes
Noster erat, uetat hic dicere uera pudor.
Defensoris adhuc pendebant militis arma
Fixa domi, nec enim causa timoris erat.
Dum subitos belli diffudit fama tumultus
Praeueniens moris tempora cuncta sui.
Irruere in terras Turcorum millia gentis
Plurima, ueloci continuoq; gradu.
Illa diui merito res non est credita, donec
Nuncius affirmans unus & alter adest.
Qui demum fecere fidem, plebeia late
Pectora turbauit comminuitq; metus.
Sera uident res est, si proclametur ad arma
Publica, spes in eis lapsa iacebat humi.
Sed non fracta fuit magni fiducia Regis,
Summum non dubitans omnia posse deum
In quo spem ponens firmam, quid restet agendu
Cogitat, & celerem pectore uoluit opem.
Non desint inquit per quos sua transigat acta
Omnipotens, hostem conteret illa manus.
Deinde uocans equites, qui seruabantur in usus
Pacificos, & quos illius aula fouet.
Insternantur equi dicens, intendite cursum
Velocem iuuens, hostis ad arma uocat.
Dura nimis fateor paucos ad praelia mitt,
Sed facilis summo res erit ista deo.
Non tentate acies, facili depellite uictu,
Vt sine uulneribus pugnet in hoste fames.
Si tamen & modicas uires deus auxerit, esto
Quolibet in campo liera tela uolent.
Interiore deum motu praenoscite, quantum,
Roboris infundet, non dubitate sequi.
Caetera commendo summo tradoq; tonanti.
Quolibet ille suis tempore promptus adest.
Insperata sui regis dum verba iuuentus
Audijt, hoc queriturq; procul hostis erat.
Et celeri commota gradu, ne iussa moretur,
Veloces ad equos currit, initq; uiam.
Cracouiam linquunt, fidamq; Leopolis urbem
Immodico cursu nocte dieq; petunt.
Exemploq; alios alios hortatibus implent.
Associant multos Regis amore sui.
Insignes Procerum quamuis onerante senecta
Inualidi, gladios corripuere suos.
Quod si tam praeceps paulo protensius esset
Tempus, par hosti turba futura fuit.
Contigerant urbem multo sudore petitam,
Ad quam paulopost hostis & ipse venit.
Proditor affirmans uacuos sine milite muros
Miratur densa tela uolare manu
Dumq; pudet muro condi portisq; teneri,
Ad campum iuuenes impetus acer agit.
Iam conferre manun, & uires miscere parabant
Exigui, Turco mens stupet icta metu.
Res aliter uisa est, q credebatur, & inde
Agmina retrorsum plena pauoris agit.
Insidias metuens, non est cui fidere possit,
Nam species certae proditionis erat.
Rursus flexa retro celerant uestigia, tandem
Tam multos uacua dum pudet ire manu.
Conspicuos saeuis uastant populatibus agros,
Multos mortales uincula dura premunt.
Illatebrant alios syluae uastaeq; paludes.
Cuncta tamen lachrymis multa cruore fluunt.
Non tulit hos luctus muro secura iuuventus,
Auxilio socijs in fera bella ruunt.
Ad quos egressos campo pugnaeq; paratos
Accursu celeri rustica turba coit.
Quos etiam terror syluis immerserat altis
E latebris apssim prosiluere suis.
Parua manus, sed mens cuisq; furoribus ardet,
Aspiciunt ignes, fumus in ora uenit.
Hinc ardere casas, hinc sanguine tincta uidentes
Flent loca, cuiq; suus concutit arma dolor,
Hic caesis plorat pueris, hic coniuge rapta,
Incusat mortem q sibi lenta venit.
Excutit huic lachrymas & pectora pressa dolore
Vellit, concubitus filia passa feros.
Quam pater horrendo morientem uidit in actu,
Et maiora sua morte tulisse putat.
Ille utero grauidae transactum coniugis ensem,
Atq; una luget morte perisse duos.
Iamq; salutifero dicunt conuicia Christo,
Si uindicta parum prospera detur eis.
Caelicolas cuncti precibus uotisq; fatigant,
Ne se tam tetro tempore destituant.
Exprobrant alij, tot surdis auribus aras
Maiores templis instituisse suos.
Vnus in extremo ludens sua facta furore,
Clamat, pro Christo te Machomete colam.
Dummodo restituas charos cum coniuge natos
Post quos abductos non rediturus eo.
Plus te q Christum iam pridem posse uidebam,
Numina quis dubitet tam manifest sequi.
Taliter agrestis blasphaemia saeuit in auras
Pessima quaeq; grauis duxit in ora dolor.
At nostri celeri cursu praedonibus instant,
Mutua prospectu lumina semper habent.
Exiguis nubes cedit numerosa latronum
Cuncti facta dei iam manifesta uident.
Hocq; magis flagrant animis cedentia tantum
Terga premunt, similis res fuit alla fugae.
Et iam congressus nostris spes non fuit ulla
Ni fluuius subitis intumuisset aquis.
Obijciens hosti limosas undiq; ripas.
Obuertunt sese dissimulantq; fugam.
Hortandi studio noster dux insilit agmen
Attentas aures nobilitatis habet.
Sed postq duros eadem moniturus agrestes
Attigit, obstrepitur grandeq; murumur etat.
Non opus est clamant uerbis, modo copia pugnae
Contingat, cernes ut regat arma dolor.
Vincula natorum mentes hortatibus implent.
Dent modo conflictus signa cruenta tubae.
Quae nisi festino cursu properata canuntur
In medios primi prosiliemus agros.
Dicere conantem protubant, ille relicto
Allioquio, iussit tympana pulsa quati.
Infremuere tubae, percussus clanguit aer
Arua petunt quae mox sanguine plena fluent.
Illic praelusu nullo miscentur in unum.
Caetera summo sunt attribuenda deo.
Haud aliter capreas saeui insiluere leones
Dum uentrem torquet pernitiosa fames.
Debile non aliter rabies uesana luporum
Dente petit saeuo dilaniatq; pecus.
Hactenus humana res est ratione notanda
Vanus erat noster dicere plura labor.
Tempore non paruo mistus durauit utrinq;
Hic furor, at pugnae terminus ille fuit
Immaduere suis lati predonibus agri
Qui canibus laceri uulturibusq; iacnt.
Victores spolijs magnis praedaq; potiti
Relliquias hostis qui latuere, necant.
Quorum non paucos uis fluminis obuia mersit,
Non paucos etiam sustulit inde fuga.
Haec precor & moneo perpendite gesta Poloni.
Daebetur summo gratia magna deo.
Nam si quis nostris opus hoc ascribere uellet
Viribus, hic solidae nil rationis habet.
Quis furor ille fuit, tanto quis terror in hoste,
Moenia cur subito deseruere metu.
In plano sese campo uidere sequentes,
Cur non tam paucos sternere cura fuit.
Pectora conciderant dubios amplexa timores,
Sed metus ille deo concuciente uenit.
Hoc tantum timeo, ne mens ingrata noceret,
Ipse nihil nobis Turcus obesse potest.
DVm propero & bellum praeceps in carmina duco
Me pudet insignes praeterijsse uiros
Quorum praecipuo est victoria robore parta
Aduersum uoto tam breue tempus erat.
Vna dies tantum scribendi contigit, una
Singula resciri non potuere die.
Scrireq; non ualeo caesorum quanta feratur
Copia, sed caedes non mediocris erat.
Sunt etiam multi Litphano milite lapsi
Quos quaerunt & adhuc, e latebrisq; trahunt.
Rem certam nequeo decumbens dicere lecto
Quae sunt dicta mihi sponte, secutus eram.
Vos rogo lectores non carpite uerba iacentis,
Sit satis ut morbi uis mea fata grauet.