Novum Testamentum (Codex Amiatinus)/Evangelium secundum Mattheum

Codex Amiatinus - Novum Testamentum Latine

ex Codice Amiatino

Evangelium secundum Mattheum

Hieronymus Latine vertit, c. saeculo V AD

saec. I AD

Capitula lectionum secundum Mattheum	Praefatio in Evangelium secundum Marcum

I | II | III | IV | V | VI | VII | VIII | IX | X | XI | XII | XIII | XIV | XV | XVI | XVII | XVIII | XIX | XX | XXI | XXII | XXIII | XXIV | XXV | XXVI | XXVII | XXVIII

EVANGELIUM SECUNDUM MATTHEUM.

I.

¹ ^{(1, 3.)}Liber generationis Iesu Christi filii David filii Abraham. ²Abraham genuit Isaac, Isaac autem genuit Iacob, Iacob autem genuit Iudam et fratres eius. ³Iudas autem genuit Phares et Zarad de Thamar, Phares autem genuit Esrom, Esrom autem genuit Aram, ⁴Aram autem genuit Aminadab, Aminadab autem genuit Naasson, Naasson autem genuit Salmon, ⁵Salmon autem genuit Booz de Racab, Booz genuit Obeth ex Ruth, Obeth autem genuit Iesse, Iesse autem genuit David regem. ⁶David autem rex genuit Salomonem ex ea quae fuit Uriae, ⁷Salomon autem genuit Roboam, Roboam autem genuit Abiam, Abia autem genuit Asa, ⁸Asa autem genuit Iosaphat, Iosaphat autem genuit Ioram, Ioram autem genuit Oziam, ⁹Ozias autem genuit Ioatham, Ioatham autem genuit Achaz, Achaz autem genuit Ezechiam, ¹⁰Ezechias autem genuit Manassem, Manasses autem genuit Amon, Amon autem genuit Iosiam, ¹¹Iosias autem genuit Iechoniam et fratres eius in transmigrationem Babylonis. ¹²Et post transmigrationem Babylonis Iechonias genuit Salathiel, Salathiel autem genuit Zorobabel, ¹³Zorobabel autem genuit Abiud, Abiud autem genuit Eliachim, Eliachim autem genuit Azor, ¹⁴Azor autem genuit Saddoc, Saddoc autem genuit Achim, Achim autem genuit Eliud, ¹⁵Eliud autem genuit Eleazar, Eleazar autem genuit Matthan, Matthan autem genuit Iacob, ¹⁶Iacob autem genuit Ioseph virum Mariae, de qua natus est Iesus qui vocatur Christus. ¹⁷ ^{(2, 10.)}Omnes ergo generationes ab Abraham usque ad David generationes quattuordecim, et a David usque transmigrationem Babylonis generationes · quattuordecim, et a transmigratione Babylonis usque ad Christum generationes quattuordecim. ¹⁸Christi autem generatio sic erat ^{(3, 5.)}Cum esset desponsata mater eius Maria Ioseph, ante quam convenirent inventa est in utero habens de spiritu sancto. ¹⁹ ^{(4, 10.)}Ioseph autem vir eius, cum esset iustus et nollet eam traducere, voluit occulte dimittere eam. ²⁰Haec autem eo cogitante, ecce angelus domini in somnis paruit ei ducens Ioseph filii David, noli timere accipere Mariam coniugem tuam: quod enim in ea natum est, de spiritu sancto est. ²¹Pariet autem filium, et vocabis nomen eius Iesum: ipse enim salvum faciet populum suum a peccatis eorum. ²²Hoc autem totum factum est ut adimpleretur id quod dictum est a domino per prophetam dicentem ²³Ecce virgo in utero habebit et pariet filium, et vocabunt nomen eius Emmanuhel, quod est interpretatum Nobiscum deus. ²⁴Exsurgens autem Ioseph a somno fecit sicut praecepit ei angelus domini, et accepit coniugem suam. ²⁵Et non cognoscebat eam donec peperit filium suum primogenitum, et vocavit nomen eius Iesum.

II.

¹Cum ergo natus esset Iesus in Bethleem Iudeae in diebus Herodis regis, ecce magi ab oriente venerunt Hierosolymam ²dicentes Ubi est qui natus est rex Iudaeorum? Vidimus enim stellam eius in oriente, et venimus adorare eum. ³Audiens autem Herodes rex turbatus est, et omnis Hierosolyma cum illo. ⁴Et congregans omnes principes sacerdotum et scribas populi, sciscitabatur ab eis ubi Christus nasceretur. ⁵ ^{(5, 7.)}At illi dixerunt ei In Bethleem Iudeae. Sic enim scriptum est per prophetam ⁶Et tu Bethleem terra Iuda, nequaquam minima es in principibus Iuda: ex te enim exiet dux qui reget populum meum Israhel. ⁷ ^{(6, 10.)}Tunc Herodes clam vocatis magis diligenter didicit ab eis tempus stellae quae apparuit eis, ⁸et mittens illos in Bethleem dixit Ite et interrogate diligenter de puero; et cum inveneritis, renuntiate mihi, ut et ego veniens adorem eum. ⁹Qui cum audissent regem, abierunt. Et ecce stella, quam viderant in oriente, antecedebat eos usque dum veniens staret supra ubi erat puer. ¹⁰Videntes autem stellam gavisi sunt gaudio magno valde, ¹¹et intrantes domum invenerunt puerum cum Maria matre eius, et procidentes adoraverunt eum, et apertis thesauris suis obtulerunt ei munera, aurum tus et murram. ¹²Et responso accepto in somnis ne redirent ad Herodem, per aliam viam reversi sunt in regionem suam. ¹³Qui cum recessissent, ecce angelus domini apparuit in somnio Ioseph dicens Surge et accipe puerum et matrem eius et fuge in Aegyptum, et esto ibi usque dum dicam tibi: futurum est enim ut Herodes quaerat puerum ad perdendum eum. ¹⁴Qui consurgens accepit puerum et matrem eius nocte et recessit in Aegyptum, ¹⁵et erat ibi usque ad obitum Herodis; ut adimpleretur quod dictum est a domino per prophetam dicentem Ex Aegypto vocavi filium meum. ¹⁶Tunc Herodes videns quoniam inlusus esset a magis iratus est valde, et mittens occidit ommes pueros qui erant in Bethleem et in ommibus finibus eius, a bimatu et infra, secundum tempus quod exquisierat a magis. ¹⁷Tunc adimpletum est quod dictum est per Hieremiam prophetam dicentem ¹⁸Vox in Rama audita est, ploratus et ululatus multus: Rachel plorans filios suos, et noluit consolari, quia non sunt. ¹⁹Defuncto autem Herode, ecce apparuit angelus domini in somnis Ioseph in Aegypto ²⁰dicens Surge et accipe puerum et matrem eius et vade in terram Israhel: defuncti sunt enim qui quaerebant animam pueri. · ²¹Qui surgens accepit puerum et matrem eius et venit in terram Israhel. ²²Audiens autem quia Archelaus regnaret in Iudaea pro Herode patre suo, timuit illuc ire, et admonitus in somnis secessit in partes Galilaeae. ²³Et veniens habitavit in civitate quae vocatur Nazareth; ut adimpleretur quod dictum est per prophetas quoniam Nazareus vocabitur.

III.

¹ ^{(7, 3.)}In diebus autem illis venit Iohannes baptista praedicans in deserto ²Iudaeae et dicens Paenitentiam agite: adpropinquavit enim regnum caelorum. ³ ^{(8, 4.)}Hic est enim qui dictus est per Esaiam prophetam dicentem Vox clamantis in deserto Parate viam domini, rectas facite semitas eius. ⁴ ^{(9, 6.)}Ipse autem Iohannes habebat vestimentum de pilis camelorum et zonam pelliciam circa lumbos eius; esca autem eius erat lucustae et mel silvestre. ⁵Tunc exiebat ad eum Hierosolyma et omnis Iudaea et omnis regio circum Iordanen, ⁶et baptizabantur in Iordane ab eo confitentes peccata sua. ⁷ ^{(10, 5.)}Videns autem multos Pharisaeorum et Sadducaeorum venientes ad baptismum suum dixit eis Progenies viperarum, quis demonstravit vobis fugere a futura ira? ⁸Facite ergo fructum dignum paenitentiae, ⁹et ne velitis dicere intra vos Patrem habemus Abraham: dico enim vobis quoniam potest deus de lapidibus istis suscitare filios Abraham. ¹⁰Tam enim securis ad radicem arborum posita est; omnis ergo arbor quae non facit fructum bonum excidetur et in ignem mittetur. ¹¹ ^{(11, 1.)}Ego quidem vos baptizo in aqua in paenitentiam; qui autem post me venturus est, fortior me est, cuius non sum dignus calciamenta portare: ipse vos baptizavit in spiritu sancto et igni. ¹² ^{(12, 5.)}Cuius ventilabrum in manu sua, et permundavit aream suam, et congregabit triticum suum in horreum, paleas autem comburet igni inextinguibili. ¹³ ^{(13, 40.)}Tunc venit Iesus a Galilaea in Iordanen ad Iohannem ut baptizaretur ab eo. ¹⁴Iohannes autem prohibebat eum dicens Ego a te debeo baptizari, et tu venis ad me? ¹⁵Respondens autem Iesus dixit ei Sine modo: sic enim decet nos implere omnem iustitiam. Tunc dimisit eum. ¹⁶ ^{(14, 1.)}Baptizatus autem confestim · ascendit de aqua, et ecce aperti sunt ei caeli, et vidit spiritum dei descendentem sicut columbam venientem super se. ¹⁷Et ecce vox de caelis dicens Hic est filius meus dilectus, in quo mihi complacui.

IV.

¹ ^{(15, 2.)}Tunc Iesus ductus est in desertum ab spiritu ut temtaretur a diabolo. ² ^{(16, 5.)}Et cum ieiunasset quadraginta diebus et quadraginta noctibus, postea esuriit. ³Et accedens temtator dixit ei Si filius dei es, dic ut lapides isti panes fiant. ⁴Qui respondens dixit Scriptum est Non in pane solo vivit homo, sed in omni verbo quod procedit de ore dei. Tunc assumsit eum diabolus in sanctam civitatem, et statuit cum supra pinnaculum templi, ⁶et dixit ei Si filius dei es, mitte te deorsum: scriptum est enim quia angelis suis mandavit de te, et in manibus tollent te, ne forte offendas ad lapidem pedem tuum. ⁷Ait illi Iesus Rursum scriptum est Non temtabis dominum deum tuum. ⁸Iterum assumit cum diabolus in montem excelsum valde, et ostendit ei omnia regna mundi et gloriam eorum, ⁹et dixit illi Haec tibi omnia dabo, si cadens adoraveris me. ¹⁰Tune dicit ei Iesus Vade satanas: scriptum est Dominum deum tuum adorabis et illi soli servies. ¹¹ ^{(17, 6.)}Tunc reliquit eum diabolus, et ecce angeli accesserunt et ministrabant ei. ¹² ^{(18, 4.)}Cum autem audisset quod Iohannes traditus esset, secessit in Galilacam, ¹³ ^{(19, 7.)}et relicta civitate Nazareth venit et habitavit in Capharnaum maritimam in finibus Zabulon et Nepthalim; ¹⁴ut impleretur quod dictum est per Esaiam prophetam ¹⁵Terra Zabulon et Nepthalim, via maris trans Iordanen, Galilaeae gentium, ¹⁶populus qui sedebat in tenebris lumen vidit magnum, et sedentibus in regione et umbra mortis, lux orta est eis. ¹⁷ ^{(20, 6.)}Exinde coepit Iesus praedicare et dicere Paenitentiam agite: adpropinquavit enim regnum caelorum. ¹⁸Ambulans autem iuxta mare Galilaeae vidit duos fratres, Simonem qui vocatur Petrus et Andream fratrem eius, · mittentes rete · in mare; erant enim piscatores. ¹⁹ ^{(21, 2.)}Et ait illis Venite post me, et faciam vos fieri piscatores hominum. ²⁰At illi continuo relictis retibus secuti sunt eum. ²¹ ^{(22, 2.)}Et procedens inde vidit alios duos fratres, Iacobum Zebedaei et Iohannem fratrem eius, in navi cum Zebedaeo patre eorum reficientes retia sua, et vocavit eos. ²²Illi autem statim relictis retibus et patre secuti sunt eum. ²³ ^{(23, 4.)}Et circumibat Iesus totam Galilaeam, docens in synagogis eorum et praedicans evangelium regni et sanans omnem languorem et omnem infirmitatem in populo. ²⁴Et abiit opinio eius in totam Syriam, et obtulerunt ei omnes male habentes, variis languoribus et tormentis comprehensos, et qui daemonia habebant, et lunaticos et paralyticos, et curavit eos. ²⁵Et secutae sunt eum turbae multae de Galilaea et Decapolim et Hierosolymis et de Iudaea et de trans Iordanen.

V.

¹ ^{(24, 10.)}Videns autem turbas ascendit in montem; et cum sedisset, accesserunt ad eum discipuli eius. ² ^{(25, 5.)}Et aperiens os suum docebat eos dicens ³Beati pauperes spiritu, quoniam ipsorum est regnum caelorum. ⁴ ^{(26, 10.)}Beati mites, quoniam ipsi possidebunt terram. ⁵ ^{(27, 5.)}Beati qui lugent, quoniam ipsi consolabuntur. ⁶ ^{(28, 5.)}Beati qui esuriunt et sitiunt iustitiam, quoniam ipsi saturabuntur. ⁷ ^{(29, 10.)}Beati misericordes, quoniam ipsi misericordiam consequentur. ⁸Beati mundo corde, quoniam ipsi deum videbunt. ⁹Beati pacifici, quoniam ipsi filii dei vocabuntur. ¹⁰Beati qui persecutionem patiuntur propter iustitiam, quoniam ipsorum est regnum caelorum. ¹¹ ^{(30, 5.)}Beati estis cum maledixerint vobis et persecuti vos fuerint et dixerint omne malum adversum vos mentientes propter me: ¹²gaudete et exultate, quoniam merces vestra copiosa est in caelis; sic enim persecuti sunt prophetas qui fuerunt ante vos. ¹³ ^{(31, 2.)}Vos estis sal terrae: quod si sal evanuerit, in quo sallietur? ad nihilum valet ultra nisi ut mittatur foras et conculcetur ab hominibus. ¹⁴ ^{(32, 2.)}Vos estis lux mundi. Non potest civitas abscondi supra montem posita; ¹⁵neque accendunt lucernam et ponunt eam sub modio, sed super candelabrum, ut luceat omnibus qui in domo sunt. ¹⁶Sic luceat lux vestra coram hominibus, ut videant vestra bona opera et glorificent patrem vestrum qui in caelis est. ¹⁷ ^{(33, 10.)}Nolite putare quoniam veni solvere legem aut prophetas: non veni solvere sed adimplere. ¹⁸ ^{(34, 5.)}Amen quippe dico vobis, donec transeat caelum et terra, iota unum aut unus apex non praeteribit a lege, donec omnia fiunt. ¹⁹ ¹⁸ ^{(35, 10.)}Qui ergo solverit unum de mandatis istis minimis et docuerit sic homines, minimus vocabitur in regno caelorum; qui autem fecerit et docuerit, hic magnus vocabitur in regno caelorum. ²⁰Dico enim vobis quia nisi abundaverit iustitia vestra plus quam scribarum et Pharisaeorum, non intrabitis in regnum caelorum. ²¹Audistis quia dictum est antiquis Non occides: qui autem occiderit, reus erit iudicio. ²²Ego autem dico vobis quia omnis qui irascitur fratri suo, reus erit iudicio: qui autem dixerit fratri suo racha, reus erit concilio: qui autem dixerit fatue, reus erit gehennae ignis. ²³Si ergo offeres munus tuum ad altare, et ibi recordatus fueris quia frater tuus habet aliquid adversum te, ²⁴relinque ibi munus tuum ad altare, et vade prius reconciliare fratri tuo, et tunc veniens offers munus tuum. ²⁵ ^{(36, 5.)}Esto consentiens adversario tuo cito dum es in via cum eo, ne forte tradat te adversarius iudici, et iudex tradat te ministro et in carcerem mittaris. ²⁶Amen dico tibi, non exies inde donec reddas novissimum quadrantem. ²⁷ ^{(37, 10.)}Audistis quia dictum est antiquis Non moechaveris. ²⁸Ego autem dico vobis quoniam omnis qui viderit mulierem ad concupiscendum eam, iam moechatus est eam in corde suo. ²⁹Quod si oculus tuus dexter scandalizat te, erue eum et proice abs te: expedit enim tibi ut pereat unum membrorum tuorum quam totum corpus tuum mittatur in gehennam. ³⁰Et si dextera manus tua scandalizat te, abscide eam et proice abs te: expedit enim tibi ut pereat unum membrorum tuorum quam totum corpus tuum eat in gehennam. ³¹Dictum est autem Quicumque dimiserit uxorem suam, det illi libellum repudii. ³²Ego autem dico vobis quia omnis qui dimiserit uxorem suam, excepta fornicationis causa, facit eam moechari, et qui dimissam duxerit adulterat. ³³Iterum audistis quia dictum est antiquis Non peierabis, reddes autem domino iuramenta tua. ³⁴Ego autem dico vobis non iurare omnino, neque per caelum, quia thronus dei est, ³⁵neque per terram, quia scabellum est pedum eius, neque per Hierosolymam, quia civitas est magni regis; ³⁶neque per caput tuum iuraveris, quia non potes unum capillum album facere aut nigrum. ³⁷Sit autem sermo vester est est, non non: quod autem his abundantius est, a malo est. ³⁸Audistis quia dictum est Oculum pro oculo et dentem pro dente. ³⁹Ego autem dico vobis non resistere malo: ^{(38, 5.)}sed si quis te percusserit in dextera maxilla tua, praebe illi et alteram. ⁴⁰Et illi qui vult tecum iudicio contendere et tunicam tuam tollere, · remitte et pallium. ⁴¹ ^{(39, 10.)}Et quicumque te angariaberit mille passus, vade cum illo alia duo. ⁴²Qui petit a te, da ei, et volenti mutuari a te ne avertaris. ⁴³ ^{(40, 5.)}Audistis quia dictum est Diliges proximum tuum, et odio habebis inimicum tuum. ⁴⁴Ego autem dico vobis Diligite inimicos vestros, benefacite his qui oderunt vos, et orate pro persequentibus et calumniantibus vos; ⁴⁵ut sitis filii patris vestri qui in caelis est, qui solem suum oriri facit super bonos et malos, et pluit super iustos et iniustos. ⁴⁶ ^{(41, 5.)}Si enim diligatis eos qui vos diligunt, quam mercedem habebitis? Nonne et publicani hoc faciunt? ⁴⁷Et si salutaveritis fratres vestros tantum, quid amplius facitis? Nonne ethnici hoc faciunt? ⁴⁸Estote ergo vos perfecti, sicut et pater vester caelestis perfectus est.

VI.

¹ ^{(42, 10.)}Attendite ne iustitiam vestram faciatis coram hominibus, ut videamini ab eis: alioquin mercedem non habebitis apud patrem vestrum qui in caelis est. ²Cum ergo facies elemosynam, noli tuba canere ante te, sicut hypocritae faciunt in synagogis et in vicis, ut honorificentur ab hominibus. Amen dico vobis, receperunt mercedem suam. ³Te autem faciente elemosynam ne sciat sinistra tua quid faciat dextera tua, ⁴ut sit elemosyna tua in abscondito: et pater tuus qui videt in abscondito reddet tibi ⁵Et cum oratis, non eritis sicut hypocritae, qui amant in synagogis et in angulis platearum stantes orare, ut videantur ab hominibus. Amen dico vobis, receperunt mercedem suam. ⁶Tu autem cum orabis, intra in cubiculum tuum, et clauso ostio tuo ora patrem tuum in abscondito: et pater tuus qui videt in abscondito reddet tibi. ⁷ ^{(43, 5.)}Orantes autem nolite multum loqui sicut ethnici; putant enim quia in multiloquio suo exaudiantur. ⁸Nolite ergo assimilari eis: scit enim pater vester quibus opus sit vobis ante quam petatis eum. ⁹Sic ergo vos orabitis Pater noster qui es in caelis, sanctificetur nomen tuum, ¹⁰adveniat regnum tuum, fiat voluntas tua sicut in caelo et in terra, ¹¹panem nostrum supersubstantialem da nobis hodie, ¹²et dimitte nobis debita nostra sicut et nos dimittimus debitoribus nostris, ¹³et ne inducas nos in temtationem, sed libera nos a malo. ¹⁴ ^{(44, 6.)}Si enim dimiseritis hominibus peccata eorum, dimittet et vobis pater vester caelestis delicta vestra; ¹⁵si autem non dimiseritis hominibus, nec pater vester dimittet peccata vestra. ¹⁶ ^{(45, 10.)}Cum autem ieiunatis, nolite fieri sicut hypocritae tristes; exterminant enim facies suas ut pareant hominibus ieiunantes. Amen dico vobis quia receperunt mercedem suam. ¹⁷Tu autem cum ieiunas, unge caput tuum et faciem tuam lava, ¹⁸ne videaris hominibus ieiunans sed patri tuo qui est in abscondito: et pater tuus qui videt in abscondito reddet tibi. ¹⁹Nolite thesaurizare vobis thesauros in terra, ubi erugo et tinea demolitur, ubi fures effodiunt et furantur; ²⁰ ^{(46, 5.)}thesaurizate autem vobis thesauros in caelo, ubi neque erugo neque tinea demolitur, et ubi fures non effodiunt nec furantur. ²¹Ubi enim est thesaurus tuus, ibi est et cor tuum. ²² ^{(47, 5.)}Lucerna corporis est oculus. Si fuerit oculus tuus simplex, totum corpus tuum lucidum erit; ²³si autem oculus tuus nequam fuerit, totum corpus tuum tenebrosum erit. Si ergo lumen quod in te est tenebrae sunt, tenebrae quantae erunt. ²⁴ ^{(48, 5.)}Nemo potest duobus dominis servire: aut enim unum odio habebit et alterum diliget, aut unum sustinebit et alterum contemnet. Non potestis deo servire et mamonae. ¹⁹ ^{(49, 5.)}Ideo dico vobis, ne solliciti sitis animae vestrae quid manducetis, neque corpori vestro quid induamini. Nonne anima plus est quam esca, et corpus plus est quam vestimentum? ²⁶Respicite volatilia caeli, quoniam non serunt neque metunt neque congregant in horrea, et pater vester caelestis pascit illa: nonne vos magis plures estis illis? ²⁷Quis autem vestrum cogitans potest adicere ad staturam suam cubitum unum? ²⁸Et de vestimento quid solliciti estis? Considerate lilia agri quomodo crescunt; non laborant neque nent: ²⁹dico autem vobis quoniam nec Salomon in omni gloria sua coopertus est sicut unum ex istis. ³⁰Si autem faenum agri, quod hodie est et cras in clibanum mittitur, dcus sic vestit, quanto magis vos, minimae fidei? ³¹Nolite ergo solliciti esse dicentes Quid manducabimus aut quid bibemus aut quo operiemur? ³²Haec enim omnia gentes inquirunt: scit enim pater vester quia his omnibus indigetis. ³³Quaerite autem primum regnum et iustitiam eius: et omnia haec adicientur vobis. ³⁴Nolite ergo esse solliciti in crastinum: crastinus enim dies sollicitus erit sibi ipse. Sufficit diei malitia sua.

VII.

¹ ^{(30, 2.)}Nolite iudicare, ut non iudicemini: ²in quo enim iudicio iudicaveritis iudicabimini, et in qua mensura mensi fueritis metietur vobis. ³ ^{(54, 5.)}Quid autem vides festucam in oculo fratris tui, et trabem in oculo tuo non vides? ⁴Aut quomodo dicis fratri tuo Sine eiciam festucam de oculo tuo, et ecce trabes est in oculo tuo? ⁵Hypocrita, eice primum trabem de oculo tuo, et tunc videbis eicere festucam de oculo fratris tui. ⁶ ^{(52, 40.)}Nolite dare sanctum canibus, neque mittatis margaritas vestras ante porcos, ne forte conculcent eas pedibus suis et conversi disrumpant vos. ⁷ ^{(53, 5.)}Petite, et dabitur vobis: quaerite, et invenietis: pulsate, et aperietur vobis. Omnis enim qui petit accipit, et qui quaerit invenit, et pulsanti aperietur. ⁹Aut quis est ex vobis homo, quem si petierit filius suus panem, numquid lapidem porriget ei? ¹⁰Aut si piscem petet, numquid serpentem porriget ei? ¹¹Si ergo vos, cum sitis mali, nostis bona dare filiis vestris, quanto magis pater vester qui in caelis est dabit bona petentibus se. ¹² ^{(54, 5.)}Omnia ergo quaecumque vultis ut faciant vobis homines, et vos facite eis: haec est enim lex et prophetae. ¹³ ^{(55, 5.)}Intrate per angustam portam: quia lata porta et spatiosa via quae ducit ad perditionem, et multi sunt qui intrant per eam. ¹⁴Quam angusta porta et arta via quae ducit ad vitam, et pauci sunt qui inveniunt eam. ¹⁵ ^{(56, 10.)}Attendite a falsis prophetis, qui veniunt ad vos in vestimentis ovium, intrinsecus autem sunt lupi rapaces: ¹⁶a fructibus eorum cognoscetis eos. ^{(57, 5.)}Numquid colligunt de spinis uvas, aut de tribolis ficus? ¹⁷ ^{(58, 5.)}Sic omnis arbor bona fructus bonos facit, mala autem arbor fructus malos facit. ¹⁸Non potest arbor bona fructus malos facere, neque arbor mala fructus bonos facere. ¹⁹Omnis arbor quae non facit fructum bonum exciditur et in ignem mittitur. ²⁰Igitur ex fructibus eorum cognoscetis eos. ²¹ ^{(59, 3.)}Non omnis qui dicit mihi Domine domine, intrabit in regnum caelorum; sed qui facit voluntatem patris mei qui in caelis est, ipse intrabit in regnum caelorum. ²² ^{(60, 5.)}Multi dicent mihi in illa die Domine domine, nonne in nomine tuo prophetavimus, et in nomine tuo daemonia · eiecimus, et in nomine tuo virtutes multas fecimus? ²³Et tunc confitebor illis quia numquam novi vos: discedite a me, qui operamini iniquitatem. ²⁴ ^{(60, 5.)}Omnis ergo qui audit verba mea haec et facit ea assimilabitur viro sapienti, qui aedificavit domum suam supra petram: ²⁵et descendit pluvia et venerunt flumina et flaverunt venti et inruerunt in domum illam, et non cecidit; fundata enim erat supra petram. ²⁶Et omnis qui audit verba mea haec et non facit ea similis erit viro stulto, qui aedificavit domum suam supra harenam: ²⁷et descendit pluvia et venerunt flumina et flaverunt venti et inruerunt in domum illam, et cecidit; et fuit ruina eius magna. ²⁸ ^{(62, 2.)}Et factum est cum consummasset Iesus verba haec, ammirabantur turbae super doctrinam eius: ²⁹erat enim docens eos sicut potestatem habens, non sicut scribae eorum et Pharisaei.

VIII.

¹ ^{(63, 2.)}Cum autem descendisset de monte, secutae sunt eum turbae multae. ²Et ecce leprosus veniens adorabat eum dicens Domine, si vis, potes me mundare. ³ Et extendens manum tetigit eum Iesus dicens Volo, mundare. Et confestim mundata est lepra eius. ⁴Et ait illi Iesus Vide nemini dixeris, sed vade ostende te sacerdoti, et offer munus quod praecepit Moses, in testimonium illis. ⁵ ^{(64, 3.)}Cum autem introisset Capharnaum, accessit ad eum centurio rogans eum ⁶et dicens Domine, puer meus iacet in domo paralyticus et male torquetur. ⁷Ait illi Iesus Ego veniam et curabo eum. ⁸Et respondens centurio ait Domine, non sum dignus ut intres sub tectum meum: sed tantum dic verbo, et sanabitur puer meus. ⁹Nam et ego homo sum sub potestate, habens sub me milites, et dico huic Vade, et vadit, et alio Veni, et venit, et servo meo Fac hoc, et facit. ¹⁰Audiens autem Iesus miratus est et sequentibus se dixit Amen dico vobis, non inveni tantam fidem in Israhel. ¹¹ ^{(65, 5.)}Dico autem vobis quod multi ab oriente et occidente venient et recumbent cum Abraham et Isaac et Iacob in regno caelorum; ¹²filii autem regni eicientur in tenebras exteriores: ibi erit fletus et stridor dentium. ¹³ ^{(66, 5.)}Et dixit Iesus centurioni Vade, et sicut credidisti fiat tibi. Et sanatus est puer in hora illa. ¹⁴ ^{(67, 2.)}Et cum venisset Iesus in domum Petri, vidit socrum eius iacentem et febricitantem: ¹⁵et tetigit manum eius, et dimisit eam febris, et surrexit et ministrabat eis. ¹⁶Vespere autem facto optulerunt ei multos daemonia habentes: et eiciebat Spiritus verbo, et omnes male habentes curavit; ¹⁷ut adimpleretur quod dictum est per Esaiam prophetam dicentem Ipse infirmitates nostras accepit et egrotationes portavit. ¹⁸Videns autem Iesus turbas multas circum se, iussit ire trans fretum. ¹⁹ ^{(68, 5.)}Et accedens unus scriba ait illi Magister, sequar te quocumque ieris. ²⁰Et dicit ei Iesus Vulpes foveas habent et volucres caeli nidos: filius autem hominis non habet ubi caput reclinet. ²¹Alius autem de discipulis eius ait illi Domine, permitte me primum ire et sepelire patrem meum. ²²Iesus autem ait illi Sequere me, et dimitte mortuos sepelire mortuos suos. ²³ ^{(69, 2.)}Et ascendente eo in naviculam secuti sunt eum discipuli eius. ²⁴Et ecce motus magnus factus est in mari, ita ut navicula operiretur fluctibus; ipse vero dormiebat. ²⁵Et accesserunt et suscitaverunt eum dicentes Domine salva nos, perimus. ²⁶Et dicit eis Quid timidi estis, modicae fidei? Tunc surgens increpavit vento et mari, et facta est tranquillitas magna. ²⁷Porro homines mirati sunt dicentes Qualis est hic, quia et venti et mare oboediunt ei? ²⁸Et cum venisset trans fretum in regionem Gerasenorum, occurrerunt ei duo habentes daemonia de monumentis exeuntes, saevi nimis, ita ut nemo posset transire per viam illam. ²⁹Et ecce clamaverunt dicentes Quid nobis et tibi, filii dei? Venisti huc ante tempus torquere nos? ³⁰Erat autem non longe ab illis grex porcorum multorum pascens. ³¹Daemones autem rogabant eum dicentes Si eicis nos, mitte nos in gregem porcorum. ³²Et ait illis Ite. At illi exeuntes abierunt in porcos, et ecce impetu abiit totus grex per praeceps in mare, et mortui sunt in aquis. ³³Pastores autem fugerunt, et venientes in civitatem nuntiaverunt omnia et de his qui daemonia habuerant. ³⁴Et ecce · tota civitas exiit obviam Iesu, et viso eo rogabant ut transiret a finibus eorum.

IX.

¹ ^{(70, 1.)}Et ascendens in naviculam transfretavit, et venit in civitatem suam. ²Et ecce offerebant ei paralyticum jacentem in lecto: et videns Iesus fidem illorum dixit paralytico Confide filii, remittuntur tibi peccata tua. ³Et ecce quidam de scribis dixerunt intra se Hic blasphemat. ⁴Et cum vidisset Iesus cogitationes eorum, dixit Ut quid cogitatis mala in cordibus vestris? ⁵Quid est facilius, dicere Dimittuntur tibi peccata, aut dicere Surge et ambula? ⁶Ut sciatis autem quoniam filius hominis habet potestatem in terra dimittendi peccata, tunc ait paralytico Surge, tolle lectum tuum et vade in domum tuam. ⁷Et surrexit et abiit in domum suam. ⁸Videntes autem turbae timuerunt et glorificaverunt deum qui dedit potestatem talem hominibus. ⁹ ^{(71, 2.)}Et cum transiret inde Iesus, vidit hominem sedentem in teloneo, Mattheum nomine, et ait illi Sequere me. Et surgens secutus est eum. ¹⁰ ^{(72, 2.)}Et factum est discumbente eo in domo, ecce multi publicani et peccatores venientes discumbebant cum Iesu et discipulis eius. ¹¹Et videntes Pharisaei dicebant discipulis eius Quare cum publicanis et peccatoribus manducat magister vester? ¹² ^{(73, 2.)}At Iesus audiens ait Non est opus valentibus medico sed male habentibus. ¹³Euntes autem discite quid est Misericordiam volo et non sacrificium. Non enim veni vocare iustos sed peccatores. ¹⁴Tunc accesserunt ad eum discipuli Iohannis dicentes Quare nos et Pharisaei ieiunamus frequenter, discipuli autem tui non ieiunant? ¹⁵Et ait illis Iesus Numquid possunt filii sponsi lugere quamdiu cum illis est sponsus? Venient autem dies cum auferetur ab eis sponsus, et tunc ieiunabunt. ¹⁶Nemo autem inmittit commissuram panni rudis in vestimentum vetus: tollit enim plenitudinem eius a vestimento, et peior scissura fit. ¹⁷Neque mittunt vinum novum in utres veteres: alioquin rumpuntur utres, et vinum effunditur et utres pereunt; sed vinum novum in utres novos mittunt, et ambo conservantur. ¹⁸ ^{(74, 2.)}Haec illo loquente ad eos, ecce princeps unus accessit et adorabat eum dicens Filia mea modo defuncta est: sed veni inpone manum super eam, et vivet. ¹⁹Ei surgens Iesus sequebatur eum et discipuli eius. ²⁰Et ecce mulier quae sanguinis fluxum patiebatur duodecim annis accessit retro et tetigit fimbriam vestimenti eius: ²¹dicebat enim intra se Si tetigero tantum vestimentum eius, salva ero. ²²At Iesus conversus et videns eam dixit Confide filia, fides tua te salvam fecit. Et salva facta est mulier ex illa hora. ²³Et cum venisset Iesus in domum principis et vidisset tibicines et turbam tumultuantem, dicebat ²⁴Recedite: non est enim mortua puella sed dormit. Et deridebant eum. ²⁵Et cum eiecta esset turba, intravit et tenuit manum eius, et surrexit puella. ²⁶Et exiit fama haec in universam terram illam. ²⁷ ^{(75, 10.)}Et transeunte inde Iesu secuti sunt eum duo caeci clamantes et dicentes Miserere nostri, filii David. ²⁸Cum autem venisset domum, accesserunt ad eum caeci: et dicit eis Iesus Creditis quia possum hoc facere vobis? Dicunt ei Utique, domine. ²⁹Tunc tetigit oculos eorum dicens Secundum fidem vestram fiat vobis. ³⁰Et aperti sunt oculi illorum: et comminatus est illis Iesus dicens Videte ne quis sciat. ³¹Illi autem exeuntes diffamaverunt eum in tota terra illa. ³²Egressis autem illis ecce optulerunt ei hominem mutum, daemonium habentem. ³³Et eiecto daemone locutus est mutus, et miratae sunt turbae dicentes Numquam apparuit sic in Israhel. ³⁴Pharisaei autem dicebant In principe daemoniorum eicit daemones. ³⁵ ^{(76, 2.)}Et circumibat Iesus civitates omnes et castella, docens in synagogis eorum et praedicans evangelium regni et curans omnem languorem et omnem infirmitatem. ³⁶ ^{(77, 6.)}Videns autem turbas misertus est eis, quia erant vexati et iacentes sicut oves non habentes pastorem. ³⁷ ^{(78, 5.)}Tunc dicit discipulis suis Messis quidem multa, operarii autem pauci: ³⁸rogate ergo dominum messis ut eiciat operarios in messem suam.

X.

¹ ^{(79, 2.)}Et convocatis duodecim discipulis suis, dedit illis potestatem spirituum inmundorum, ut eicerent eos et curarent omnem languorem et omnem infirmitatem. ² ^{(80, 2.)}Duodecim autem apostolorum nomina sunt haec. Primus Simon qui dicitur Petrus et Andreas frater eius, ³Iacobus Zebedaei et Iohannes frater eius, Philippus et Bartholomaeus, Thomas et Mattheus publicanus, et Iacobus Alphei et Thaddaeus, ⁴Simon Cananaeus et Iudas Scariotes, qui et tradidit eum. ⁵ ^{(81, 10.)}Hos duodecim misit Iesus praecipiens eis et dicens In viam gentium ne abieritis, et in civitates Samaritanorum ne intraveritis, ⁶sed potius ite ad oves quae perierunt domus Israhel. ⁷ ^{(82, 2.)}Euntes autem praedicate dicentes quia adpropinquavit regnum caelorum. ⁸Infirmos curate, mortuos suscitate, leprosos mundate, daemones eicite: gratis accepistis, gratis date. ⁹Nolite possidere aurum neque argentum neque pecuniam in zonis vestris, ¹⁰non peram in via neque duas tunicas neque calciamenta neque virgam: dignus enim est operarius cibo suo. ¹¹ ^{(83, 2.)}In quamcumque civitatem aut castellum intraveritis, interrogate quis in eam dignus sit: et ibi manete donec exeatis. ¹² ^{(84, 5.)}Intrantes autem in domum salutate eam: ¹³et si quidem fuerit domus digna, veniat pax vestra super eam; si autem non fuerit digna, pax vestra ad vos revertatur. ¹⁴ ^{(85, 2.)}Et quicumque non receperit vos neque audierit sermones vestros, exeuntes foras de domo vel de civitate excutite pulverem de pedibus vestris in testimonium eorum. ¹⁵Amen dico vobis, tolerabilius erit terrae Sodomorum et Gomorraeorum in die iudicii quam illi civitati. ¹⁶ ^{(86, 5.)}Ecce ego mitto vos sicut oves in medio luporum: estote ergo prudentes sicut serpentes, et simplices sicut columbae. ¹⁷ ^{(87, 4.)}Cavete autem ab hominibus: tradent enim vos in conciliis, et in synagogis suis flagellabunt vos, ¹⁸et ad praesides et ad reges ducimini propter me, in testimonium illis et gentibus. ¹⁹ ^{(88, 2.)}Cum autem tradent vos, nolite cogitare quomodo aut quid loquamini: dabitur enim vobis in illa hora quid loquamini. ²⁰Non enim vos estis qui loquimini, sed spiritus patris vestri qui loquitur in vobis. ²¹Tradet autem frater fratrem in mortem, et pater filium, et insurgent filii in parentes et morte eos afficient. ²²Et eritis odio omnibus propter nomen meum: qui autem perseveraverit în finem, hic salvus erit. ²³ ^{(89, 10.)}Cum autem persequentur vos in civitate ista, fugite in aliam. Amen enim dico vobis, non consummabitis civitates Israhel donec veniat filius hominis. ²⁴ ^{(90, 3.)}Non est discipulus super magistrum, nec servus super dominum suum: ²⁵sufficit discipulo ut sit sicut magister eius, et servus sicut dominus eius. ^{(91, 10.)}Si patrem familias Beelzebub vocaverunt, quanto magis domesticos eius? ²⁶Ne ergo timueritis eos. ^{(92, 2.)}Nihil enim opertum quod non revelabitur, et occultum quod non sciatur. ²⁷ ^{(93, 5.)}Quod dico vobis in tenebris, dicite in lumine; et quod in aure auditis, praedicate super tecta. ²⁸Et nolite timere eos qui occidunt corpus, animam autem non possunt occidere: sed potius eum timete qui potest et animam et corpus perdere in gehennam. ²⁹Nonne duo passeres asse veniunt? Et unus ex illis non cadet super terram sine patre vestro. ³⁰Vestri autem et capilli capitis omnes numerati sunt. ³¹Nolite ergo timere: multis passeribus meliores estis vos. ³²Omnis ergo qui · confitebitur me coram hominibus, confitebor et ego eum coram patre meo qui est in caelis. ³³ ^{(94, 2.)}Qui autem negaverit me coram hominibus, negabo et ego eum coram patre meo qui est in caelis. ³⁴ ^{(95, 5.)}Nolite arbitrari quia venerim mittere pacem in terram: non veni pacem mittere sed gladium. ³⁵Veni enim separare hominem adversus patrem suum, et filiam adversus matrem suam, et nurum adversus socrum suam, ³⁶et inimici hominis domestici eius. ³⁷ ^{(96, 5.)}Qui amat patrem et matrem plus quam me non est me dignus, et qui amat filium aut filiam super me non est me dignus, ³⁸et qui non accipit crucem suam et sequitur me non est me dignus. ³⁹ ^{(97, 3.)}Qui invenit animam suam perdet illam, et qui perdiderit animam suam propter me inveniet eam. ⁴⁰ ^{(98, 1.)}Qui recipit vos me recipit, et qui me recipit recipit eum qui me misit. ⁴¹ ^{(99, 10.)}Qui recipit prophetam in nomine prophetae mercedem prophetae accipiet, et qui recipit iustum in nomine iusti mercedem iusti accipiet. ⁴² ^{(100, 5.)}Et quicumque potum dederit uni ex minimis istis calicem aquae frigidae tantum in nomine discipuli, amen dico vobis, non perdet mercedem suam.

XI.

¹ ^{(101, 10.)}Et factum est cum consummasset Iesus praecipiens duodecim discipulis suis, transiit inde ut doceret et praedicaret in civitatibus eorum. ² ^{(102, 5.)}Iohannes autem cum audisset in vinculis opera Christi, mittens duos de discipulis suis ³ait illi Tu es qui venturus es, an alium expectamus? ⁴Et respondens · ait illis Euntes renuutiate Iohanni quae audistis et vidistis: ⁵caeci vident, claudi ambulant, leprosi mundantur, surdi audiunt, mortui resurgunt, pauperes evangelizantur, ⁶et beatus est qui non fuerit scandalizatus in me. ⁷Illis autem abeuntibus coepit Iesus dicere ad turbas de Iohanne Quid existis in desertum videre? harundinem vento agitatam? ⁸Sed quid existis videre? hominem mollibus vestitum? Ecce qui mollibus vestiuntur in domibus regum sunt. ⁹Sed quid existis videre? prophetam? Etiam dico vobis, et plus quam prophetam. ¹⁰ ^{(103, 2.)}Hic enim est de quo scriptum est Ecce ego mitto angelum meum ante faciem tuam, qui praeparabit viam tuam ante te. ¹¹ ^{(104, 5.)}Amen dico vobis, non surrexit inter natos mulierum maior Iohanne baptista; qui autem minor est in regno caelorum maior est illo. ¹² ^{(105, 5.)}A diebus autem Iohannis baptistae usque nunc regnum caelorum vim patitur, et violenti rapiunt illud. ¹³ ^{(106, 10.)}Omnes enim prophetae et lex usque ad Iohannen prophetaverunt: ¹⁴si vultis recipere, ipse est Helias qui venturus est. ¹⁵Qui habet aures audiendi audiat. ¹⁶ ^{(107, 5.)}Cui autem similem aestimabo generationem istam? Similis est pueris sedentibus in foro, qui clamantes coaequalibus ¹⁷dicunt Cecinimus vobis et non saltastis, lamentavimus et non planxistis. ¹⁸Venit enim Iohannes neque manducans neque bibens, et dicunt Daemonium habet. ¹⁹Venit filius hominis manducans et bibens, et dicunt Ecce homo vorax et potator vini, publicanorum et peccatorum amicus. Et iustificata est sapientia a filiis suis. ²⁰ ^{(108, 5.)}Tunc coepit exprobrare civitatibus in quibus factae sunt plurimae virtutes eius, quia non egissent paenitentiam. ²¹Vae tibi Chorazain, vae tibi Bethsaida, quia si in Tyro et Sidone factae essent virtutes quae factae sunt in vobis, olim in cilicio et cinere paenitentiam egissent. ²²Verum tamen dico vobis, Tyro et Sidoni remissius erit in die iudicii quam vobis. ²³Et tu Capharnaum, numquid usque in caelum exaltaberis? Usque in infernum descendes, ^{(109, 10.)}quia si in Sodomis factae fuissent virtutes quae factae sunt in te, forte mansissent usque in hunc diem. ²⁴Verum tamen dico vobis quia terrae Sodomorum remissius erit in die iudicii quam tibi. ²⁵ ^{(110, 5.)}In illo tempore respondens Iesus dixit Confiteor tibi pater, domine caeli et terrae, quia abscondisti haec a sapientibus et prudentibus, et revelasti ea parvulis. ²⁶Ita pater, quoniam sic fuit placitum ante te. ²⁷ ^{(111, 3.)}Omnia mihi tradita sunt a patre meo, ^{(112, 3.)}et nemo novit filium nisi pater, neque patrem quis novit nisi filius et cui voluerit filius revelare. ²⁸ ^{(113, 10.)}Venite ad me omnes qui laboratis et onerati estis, et ego reficiam vos. ²⁹Tollite iugum meum super vos, et discite a me quia mitis sum et humilis corde, et invenietis requiem animabus vestris. ³⁰Iugum enim meum suave est, et onus meum leve est.

XII.

¹ ^{(114, 2.)}In illo tempore abiit Iesus sabbato per sata: discipuli autem eius esurientes coeperunt vellere spicas et manducare. ²Pharisaei autem videntes dixerunt ei Ecce discipuli tui faciunt quod non licet eis facere sabbatis. ³At ille dixit eis Non legistis quid fecerit David, quando esuriit, et qui cum eo erant? ⁴quomodo intravit in domum dei et panes propositionis comedit, quos non licebat ei edere neque his qui cum eo erant, nisi solis sacerdotibus? ⁵ ^{(115, 10.)}Aut non legistis in lege quia sabbatis sacerdotes in templo sabbatum violant et sine crimine sunt? ⁶Dico autem vobis quia templo maior est hic. ⁷Si autem sciretis quid est Misericordiam volo et non sacrificium, numquam condemnassetis innocentes. ⁸Dominus est enim filius hominis etiam sabbati. ⁹ ^{(116, 2.)}Et cum inde transisset, venit in synagogam eorum. ¹⁰Et ecce homo manum habens aridam: et interrogabant eum dicentes Si licet sabbatis curare? ut accusarent eum. ¹¹Ipse autem dixit illis Quis erit ex vobis homo qui habeat ovem unam, et si ceciderit haec sabbatis in foveam, nonne tenebit et levabit eam? ¹²Quanto magis mehor est homo ove: itaque licet sabbatis bene facere. ¹³Tunc ait homini Extende manum tuam. Et extendit, et restituta est sanitati sicut altera. ¹⁴ ^{(117, 4.)}Exeuntes autem Pharisaei consilium faciebant adversus eum, quomodo eum perderent. ¹⁵ ^{(118, 10.)}Iesus autem sciens secessit inde, et secuti sunt eum multi, et curavit eos omnes, ¹⁶et praecepit eis ne manifestum eum facerente; ¹⁷ut adimpleretur quod dictum est per Esaiam prophetam dicentem ¹⁸Ecce puer meus quem elegi, dilectus meus in quo bene placuit animae meae: ponam spiritum meum super eum, et iudicium gentibus nuntiabit. ¹⁹Non contendet neque clamabit, neque audiet aliquis in plateis vocem eius; ²⁰harundinem quassatam non confringet et linum fumigans non extinguet, donec eiciat ad victoriam iudicium: ²¹et in nomine eius gentes sperabunt. ²² ^{(119, 5.)}Tunc oblatus est ei daemonium habens caecus et mutus, et curavit eum ita ut loqueretur et videret. ²³ ^{(120, 7.)}Et stupebant omnes turbae et dicebant Numquid hic est filius David? ²⁴ ^{(121, 2.)}Pharisaei autem audientes dixerunt Hic non eicit daemones nisi in Beelzebub principem daemonum. ²⁵ ^{(122, 2.)}Iesus autem sciens cogitationes eorum dixit eis Omne regnum divisum contra se desolabitur, et omnis civitas vel domus divisa contra se non stabit. ²⁶Et si satanas satanan eicit, adversus se divisus est: quomodo ergo stabit regnum eius? ²⁷Et si ego in Beelzebub eicio daemones: filii vestri in quo eiciunt? Ideo ipsi iudices erunt vestri. ²⁸Si autem ego in spiritu dei eicio daemones, igitur pervenit in vos regnum dei. ²⁹Aut quomodo potest quisquam intrare in domum fortis et vasa eius diripere, nisi prius alligaverit fortem? et tunc domum illius diripiat. ³⁰ Qui non est mecum contra me est, et qui non congregat mecum spargit. ³¹ ^{(123, 2.)}Ideo dico vobis Omne peccatum et blasphemia remittetur hominibus, spiritus autem blasphemiae non remittetur. ³²Et quicumque dixerit verbum contra filium hominis, remittetur ei; qui autem dixerit contra spiritum sanctum, non remittetur ei neque in hoc saeculo neque in futuro. ³³ ^{(124, 10.)}Aut facite arborem bonam et fructum eius bonum, aut facite arborem malam et fructum eius malum: siquidem ex fructu arbor agnoscitur. ³⁴Progenies viperarum, quomodo potestis bona loqui cum sitis mali? Ex abundantia enim cordis os loquitur. ³⁵ ^{(125, 5.)}Bonus homo de bono thesauro profert bona, et malus homo de malo thesauro profert mala. ³⁶ ^{(126, 10.)}Dico autem vobis quoniam omne verbum otiosum quod locuti fuerint homines, reddent rationem de eo in die iudicii. ³⁷Ex verbis enim tuis iustificaberis, et ex verbis tuis condemnaberis. ³⁸ ^{(127, 5.)}Tunc responderunt ei quidam de scribis et Pharisaeis dicentes Magister, volumus a te signum videre. ³⁹ ^{(128, 5.)}Qui respondens ait illis Generatio mala et adultera signum quaerit, et signum non dabitur ei nisi signum Ionae prophetae. ⁴⁰Sicut enim fuit Ionas in ventre coeti tribus diebus et tribus noctibus, sic erit filius hominis in corde terrae tribus diebus et tribus noctibus. ⁴¹Viri Ninevitae surgent in iudicio cum generatione ista et condemnabunt eam, quia paenitentiam egerunt in praedicatione Ionae, et ecce plus quam Iona hic. ⁴²Regina austri surget in iudicio cum generatione ista et condemnabit eam, quia venit a finibus terrae audire sapientiam Salomonis, et ecce plus quam Salomon hic. ⁴³ ^{(129, 5.)}Cum autem inmundus spiritus exierit ab homine, ambulat per loca arida quaerens requiem, et non invenit: ⁴⁴tunc dicit Revertar in domum meam unde exivi: et veniens invenit vacantem, scopis mundatam et ornatam: ⁴⁵tunc vadit et assumit septem alios spiritus secum nequiores se, et intrantes habitant ibi: et fiunt novissima hominis illius peiora prioribus. Sic erit et generationi huic pessimae. ⁴⁶Adhuc eo loquente ad turbas, ecce mater eius et fratres stabant foris quaerentes loqui ei. ⁴⁷Dixit autem ei quidam Ecce mater tua et fratres tui foris stant quaerentes te. ⁴⁸At ille respondens dicenti sibi ait Quae est mater mea, et qui sunt fratres mei? ⁴⁹Et extendens manum in discipulos dixit Ecce mater mea et fratres mei. ⁵⁰Quicumque enim fecerit voluntatem patris mei qui in caelis est, ipse meus et frater et soror et mater est.

XIII.

¹ ^{(131, 2.)}In illo die exiens Iesus de domo sedebat secus mare. ²Et congregatae sunt ad eum turbae multae, ita ut in naviculam ascendens sederet, et omnis turba stabat in litore. ³Et locutus est eis multa in parabolis, dicens Ecce exiit qui seminat seminare. ⁴Et dum seminat, quaedam ceciderunt secus viam, et venerunt volucres et comederunt ea. ⁵Alia autem ceciderunt in petrosa, ubi non habebat terram multam; et continuo exorta sunt, quia non habebant altitudinem terrae: ⁶sole autem orto aestuaverunt, et quia non habebant radicem aruerunt. ⁷Alia autem ceciderunt in spinas, et creverunt spinae et suffocaverunt ea. ⁸Alia vero ceciderunt in terram bonam, et dabant fructum aliud centesimum, aliud sexagesimum, aliud tricesimum. ⁹Qui habet aures audiendi, audiat. ¹⁰Et accedentes discipuli dixerunt ei Quare in parabolis loqueris? ¹¹Qui respondens ait illis Quia vobis datum est nosse mysteria regni caelorum, illis autem non est datum. ¹² ^{(132, 5.)}Qui enim habet, dabitur ei et abundabit; qui autem non habet, et quod habet auferetur ab eo. ¹³ ^{(133, 1.)}Ideo in parabolis loquor eis, quia videntes non vident et audientes non audient neque intellegunt; ¹⁴ut adimpleatur eis. prophetia Esaiae dicens Auditu audictis, et non intellegetis; et videntes videbitis, et non videbitis. ¹⁵Incrassatum est enim cor populi huius, et auribus graviter audierunt, et oculos suos cluserunt, ne quando oculis videant et auribus audiant et corde intellegant et convertantur, et sanem eos. ¹⁶ ^{(134, 5.)}Vestri autem beati oculi quia vident, et aures vestrae quia audiunt. ¹⁷Amen quippe dico vobis quia multi prophetae et iusti cupierunt videre quae videtis, et non viderunt, et audire quae auditis, et non audierunt. ¹⁸ ^{(133, 2.)}Vos ergo audite parabolam seminantis. ¹⁹Omnis qui audit verbum regni et non intellegit, venit malus et rapit quod seminatum est in corde eius: hic est qui secus viam seminatus est. ²⁰Qui autem supra petrosa seminatus est, hic est qui verbum audit et continuo cum gaudio accipit illud, ²¹ non habet autem in se radicem, sed est temporalis: facta autem tribulatione et persecutione propter verbum continuo scandalizatur. ²²Qui autem est seminatus in spinis, hic est qui verbum audit, et sollicitudo saeculi istius et fallacia divitiarum suffocat verbum, et sine fructu efficitur. ²³Qui vero in terra bona seminatus est, hic est qui audit verbum et intellegit, et fructum affert, et facit aliud quidem centum, aliud autem sexaginta, porro aliud triginta. ²⁴ ^{(136, 10.)}Aliam parabolam proposuit illis dicens Simile factum est regnum caelorum homini qui seminavit bonum semen in agro suo. ²⁵Cum autem dormirent homines, venit inimicus eius et superseminavit zizania in medio tritici et abiit. ²⁶Cum autem crevisset herba et fructum fecisset, tunc apparuerunt et zizania. ²⁷Accedentes autem servi patris familias dixerunt ei Domine, nonne bonum semen seminasti in agro tuo? unde ergo habet zizania? ²⁸Et ait illis Inimicus homo hoc fecit. Servi autem dixerunt ei Vis, imus et colligimus ea? ²⁹Et ait Non, ne forte colligentes zizania eradicetis simul et triticum cum eis. ³⁰Sinite utraque crescere usque ad messem, et in tempore messis dicam messoribus Colligite primum zizania et alligate ea fasciculos ad comburendum, triticum autem congregate in horreum meum. ³¹ ^{(137, 2.)}Aliam parabolam proposuit eis dicens Simile est regnum caelorum grano sinapis, quod accipiens homo seminavit in agro suo: ³²quod minimum quidem est omnibus seminibus; cum autem creverit, maius est omnibus holeribus et fit arbor, ita ut volucres caeli veniant et habitent in ramis eius. ³³ ^{(138, 5.)}Aliam parabolam locutus est eis dicens Simile est regnum caelorum fermento, quod acceptum mulier abscondit in farinae salis tribus, donec fermentatum est totum. ³⁴ ^{(139, 6.)}Haec omnia locutus est Iesus in parabolis ad turbas, et sine parabolis non loquebatur eis; ³⁵ut adimpleretur quod dictum erat per prophetam dicentem Aperiam in parabolis os meum, eructabo abscondita a constitutione mundi. ³⁶ ^{(140, 10.)}Tunc dimissis turbis venit in domum, et accesserunt ad eum discipuli eius dicentes Dissere nobis parabolam zizaniorum agri. ³⁷Qui respondens ait Qui seminat bonum semen est filius hominis, ³⁸ager autem est mundus, bonum vero semen hi sunt filii regni; zizania autem filii sunt quam, ³⁹inimicus autem qui seminavit ea est diabolus; messis vero consummatio saeculi est, messores autem angeli sunt. ⁴⁰Sicut ergo colliguntur zizania et igni comburuntur, sic erit in consummatione saeculi. ⁴¹Mittet filius hominis angelos suos, et colligent de regno eius omnia scandala et eos qui faciunt iniquitatem, ⁴²et mittent eos in caminum ignis: ibi erit fletus et stridor dentium. ⁴³Tunc iusti fulgebunt sicut sol in regno patris sui. Qui habet aures audiat. ⁴⁴Simile est regnum caelorum thesauro abscondito in agro, quem qui invenit homo abscondit, et prae gaudio illius vadit et vendit universa quae habet, et emit agrum illum. ⁴⁵Iterum simile est regnum caelorum homini negotiatori quaerenti bonas margaritas, ⁴⁶inventa autem una pretiosa margarita abiit et vendidit omnia quae habuit, et emit eam. ⁴⁷Iterum simile est regnum caelorum sagenae missae in mare ex omni genere piscium congreganti, ⁴⁸quam cura impleta esset educentes et secus litus sedentes elegerunt bonos in vasa, malos autem foras miserunt. ⁴⁹Sic erit in consummatione saeculi: exibunt angeli et separabunt malos de medio iustorum, ⁵⁰et mittent eos in caminum ignis: ibi erit fletus et stridor dentium. ⁵¹Intellexistis haec omnia? Dicunt ei Etiam. ⁵²Ait illis Ideo omnis scriba doctus in regno caelorum similis est homini patri familias, qui profert de thesauro suo nova et vetera. ⁵³Et factum est cum consummasset Iesus parabolas istas, transiit inde. ⁵⁴ ^{(141, 1.)}Et veniens in patriam suam docebat eos in synagogis eorum, ita ut mirarentur et dicerent Unde huic sapientia haec et virtus ? ⁵⁵Nonne hic est fabri filius? Nonne mater eius dicitur Maria, et frater eius Iacobus et Ioseph et Simon et Iudas? ⁵⁶Et sorores eius nonne omnes apud nos sunt? Unde ergo huic omnia ista? ⁵⁷Et scandalizabantur in eo. ^{(142, 1.)}Iesus autem dixit eis Non est propheta sine honore nisi in patria sua et in domo sua. ⁵⁸Et non fecit ibi virtutes multas propter incredulitatem illorum.

XIV.

¹ ^{(143, 2.)}In illo tempore audiit Herodes tetrarcha famam Iesu, ²et ait pueris suis Hic est Iohannes baptista: ipse surrexit a mortuis, et ideo virtutes operantur in eo. ³ ^{(144, 2.)}Herodes enim tenuit Iohannem et alligavit eum et posuit in carcerem propter Herodiadem uxorem fratris sui. ⁴Dicebat enim illi Iohannes Non licet tibi habere eam. ⁵Et volens illum occidere timuit populum, quia sicut prophetam eura habebant. ⁶ ^{(145, 6.)}Die autem natalis Herodis saltavit filia Herodiadis in medio et placuit Herodi; ⁷unde cum iuramento pollicitus est ei dare quodcumque postulasset ab eo. ⁸At illa praemonita a matre sua Da mihi, inquit, hic in disco caput Iohannis baptistae. ⁹Et contristatus est rex; propter iuramentum autem et eos qui pariter recumbebant iussit dari, ¹⁰misitque et decollavit Iohannem in carcere. ¹¹Et allatum est caput eius in disco et datum est puellae, et tulit matri suae. ¹²Et accedentes discipuli eius tulerunt corpus et sepelierunt illud, et venientes nuntiaverunt Iesu. ¹³ ^{(146, 3.)}Quod cum audisset Iesus, secessit inde in navicula in locum desertum seorsum; et cum audissent turbae, secutae sunt eum pedestres de civitatibus. ¹⁴Et exiens vidit turbam multam, et misertus est eius et curavit languidos eorum. ¹⁵ ^{(147, 4.)}Vespere autem facto accesserunt ad eum discipuli eius dicentes Desertus est locus, et hora iam praeteriit: dimitte turbas, ut euntes in castella emant sibi escas. ¹⁶Iesus autem dixit eis Non habent necesse ire: date illis vos manducare. ¹⁷Responderunt ei Non habemus hic nisi quinque panes et duos pisces. ¹⁸Qui ait eis Afferte illos mihi huc. ¹⁹Et cum iussisset turbam discumbere supra faenum, acceptis quinque panibus et duobus piscibus aspiciens in caelum benedixit, et fregit et dedit discipulis panes, discipuli autem turbis. ²⁰Et manducaverunt omnes et saturati sunt. Et tulerunt reliquias, duodecim cophinos fragmentorum plenos. ²¹Manducantium autem fuit numerus quinque milia virorum, exceptis mulieribus et parvulis. ²² ^{(149, 2.)}Et statim iussit discipulos ascendere in navicula et praecedere eum trans fretum, donec dimitteret turbas. ²³ ^{(149, 2.)}Et dimissa turba ascendit in montem solus orare. ^{(150, 4.)}Vespere autem facto solus erat ibi. ²⁴Navicula autem in medio mari iactabatur fluctibus: erat enim contrarius ventus. ²⁵Quarta autem vigilia noctis venit ad eos ambulans supra mare. ²⁶Et videntes eum supra mare ambulantem turbati sunt, dicentes quia phantasma est, et prae timore clamaverunt. ²⁷Statimque Iesus locutus est eis dicens Habete fiduciam: ego sum, nolite timere. ²⁸ ^{(151, 10.)}Respondens autem Petrus dixit Domine, si tu es, iube me venire ad te super aquas. ²⁹At ipse ait Veni. Et descendens Petrus de navicula ambulabat super aquam ut veniret ad Iesum. ³⁰Videns vero ventum validum timuit, et cum coepisset mergeri, clamavit dicens Domine, salvum me fac. ³¹Et continuo Iesus extendens manum apprehendit eum, et ait illi Modicae fidei, quare dubitasti? ³² ^{(152, 6.)}Et cum ascendissent in naviculam, cessavit ventus. ³³Qui autem in navicula erant venerunt et adoraverunt eum dicentes Vere filius dei es. ³⁴ ^{(153, 2.)}Et cum transfretassent, venerunt in terram Gennesar. ³⁵Et cum cognovissent eum viri loci illius, miserunt in universam regionem illam, et optulerunt ei omnes male habentes, ³⁶et rogabant eum ut vel fimbriam vestimenti eius tangerent: et quicumque tetigerunt salvi facti sunt.

XV.

¹ ^{(154, 6.)}Tunc accesserunt ad eum ab Hierosolymis scribae et Pharisaei dicentes ²Quare discipuli tui transgrediuntur traditionem seniorum? non enim lavant manus suas cum panem manducant. ³Ipse autem respondens ait illis Quare et vos transgredimini mandatum dei propter traditionem vestram? Nam deus dixit ⁴Honora patrem tuum et matrem, et Qui male dixerit patri vel matri, morte moriatur. ⁵Vos autem dicitis Quicumque dixerit patri vel matri Munus quodcumque est ex me tibi proderit, ⁶et non honorificavit patrem suum aut matrem: et irritum fecistis · mandatum dei propter traditionem vestram. ⁷Hypocritae, bene prophetavit de vobis Esaias dicens ⁸Populus hic labiis me honorat, cor autem eorum longe est a me: ⁹sine causa autem colunt me docentes doctrinas et mandata hominum. ¹⁰Et convocatis ad se turbis dixit eis Audite et intellegite. ¹¹Non quod intrat in os coinquinat hominem; sed quod procedit ex ore, hoc coinquinat hominem. ¹² ^{(155, 10.)}Tunc accedentes discipuli eius dixerunt ei Scis quia Pharisaei audito verbo scandalizati sunt? ¹³At ille respondens ait Omnis plantatio quam non plantavit pater meus caelestis eradicabitur. ¹⁴ ^{(156, 5.)}Sinite illos: caeci sunt duces caecorum. Caecus autem si caeco ducatum praestet, ambo in foveam cadunt. ¹⁵ ^{(157, 6.)}Respondens autem Petrus dixit ei Edissere nobis parabolam istam. ¹⁶At ille dixit Adhuc et vos sine intellectu estis? ¹⁷Non intellegitis quia omne quod in os intrat in ventrem vadit et in secessu emittitur? ¹⁸Quae autem procedunt de ore de corde exeunt, et ea coinquinant hominem. ¹⁹De corde enim exeunt cogitationes malae, homicidia, adulteria, fornicationes, furta, falsa testimonia, blasphemiae. ²⁰Haec sunt quae coinquinant hominem; non lotis autem manibus manducare non coinquinat hominem. ²¹Et egressus inde Iesus secessit in partes Tyri et Sidonis. ²²Et ecce mulier Chananaea a finibus illis egressa clamavit dicens Miserere mei, domine filii David: filia mea male a daemonio vexatur. ²³Qui non respondit ei verbum. Et accedentes discipuli eius rogabant eum dicentes Dimitte eam, quia clamat post nos. ²⁴ ^{(158, 5.)}Ipse autem respondens ait Non sum missus nisi ad oves quae perierunt domus Israhel. ²⁵ ^{(159, 6.)}At illa venit et adoravit eum dicens Domine, adiuva me. ²⁶Qui respondens ait Non est bonum sumere panem filiorum et mittere canibus. ²⁷At illa dixit Etiam, domine: nam et catelli edunt de micis quae cadunt de mensa dominorum suorum. ²⁸Tunc respondens Iesus ait illi O mulier, magna est fides tua: fiat tibi sicut vis. Et sanata est filia illius ex illa hora. ²⁹ ^{(160, 6.)}Et cum transisset inde Iesus, venit secus mare Galilaeae, et ascendens in montem sedebat ibi. ³⁰Et accesserunt ad eum turbae multae, habentes secum mutos clodos caecos debiles et alios multos, et proiecerunt eos ad pedes eius, et curavit eos, ³¹ita ut turbae mirarentur videntes mutos loquentes, clodos ambulantes, caecos videntes, et magnificabant deum Israhel. ³²Iesus autem convocatis discipulis suis dixit Misereor turbae, quia triduo iam perseverant mecum et non habent quod manducent: et dimittere eos ieiunos nolo, ne deficiant in via. ³³Et dicunt ei discipuli Unde ergo nobis in deserto panes tantos ut saturemus turbam tantam? ³⁴Et ait illis Iesus Quot panes habetis? At illi dixerunt Septem, et paucos pisciculos. ³⁵Et praecepit turbae ut discumberet super terram. ³⁶Et accipiens septem panes et pisces et gratias agens fregit et dedit discipulis suis, et discipuli dederunt populo. ³⁷Et comederunt onmes et saturati sunt. Et quod superfuit de fragmentis tulerunt, septem sportas plenas. ³⁸Erant autem qui manducaverant quattuor milia hominum extra parvulos et mulieres. ³⁹Et dimissa turba ascendit in naviculam, et venit in fines Magedan.

XVI.

¹ ^{(161, 4.)}Et accesserunt ad eum Pharisaei et Sadducaei temtantes, et rogaverunt eum ut signum de caelo ostenderet eis. ² ^{(162, 5.)}At ille respondens ait eis Facto vespere dicitis Serenum erit, rubicundum est enim caelum: ³et mane Hodie tempestas, rutilat enim triste caelum. ⁴ ^{(163, 6.)}Faciem ergo caeli diiudicare nostis, signa autem temporum non potestis. Generatio mala et adultera signum quaerit, et signum non dabitur ei nisi signum Ionae. Et relictis illis abiit. ⁵Et cum venissent discipuli eius trans fretum, obliti sunt panes accipere. ⁶ ^{(164, 2.)}Qui dixit illis Intuemini et cavete a fermento Pharisaeorum et Sadducaeorum. ⁷ ^{(165, 6.)}At illi cogitabant inter se dicentes quia panes non accepimus. ⁸Sciens autem Iesus dixit Quid cogitatis inter vos, modicae fidei, quia panes non habetis? ⁹Nondum intellegitis, neque recordamini quinque panum quinque milia hominum, et quot cophinos sumsistis? ¹⁰Neque septem panum · quattuor milia hominum, et quot sportas sumsistis? ¹¹Quare non intellegitis quia non de pane dixi vobis Cavete a fermento Pharisaeorum et Sadducaeorum? ¹²Tunc intellexerunt quia non dixerit cavendum a fermento panum sed a doctrina Pharisaeorum et Sadducaeorum. ¹³ ^{(166, 1.)}Venit autem Iesus in partes Caesareae Philippi, et interrogabat discipulos suos dicens Quem dicunt homines esse filium hominis? ¹⁴At illi dixerunt Alii Iohannen baptistam, alii autem Heliam, alii vero Hieremiam aut unum ex prophetis. ¹⁵Dicit illis Vos autem quem me esse dicitis? ¹⁶Respondens Simon Petrus dixit Tu es Christus filius dei vivi. ¹⁷ ^{(167, 10.)}Respondens autem Iesus dixit Beatus es, Simon Bar Iona, quia caro et sanguis non revelavit tibi, sed pater meus qui in caelis est. ¹⁸Et ego dico tibi quia tu es Petrus, et super hanc petram aedificabo ecclesiam meam, et portae inferi non praevalebunt adversum eam. ¹⁹Et tibi dabo claves regni caelorum: et quodcumque ligaveris super terram, erit ligatum in caelis; et quodcumque solveris super terram, erit solutum in caelis. ²⁰ ^{(168, 2.)}Tunc praecepit discipulis suis ut nemini dicerent quia ipse esset Iesus Christus. ²¹Exinde coepit Iesus ostendere discipulis suis quia oporteret eum ire Hierosolymam et multa pati a senioribus et scribis et principibus sacerdotum et occidi et tertia die resurgere. ²² ^{(169, 6.)}Et adsumens eum Petrus coepit increpare illum dicens Absit a te, domine: non erit tibi hoc. ²³Qui conversus dixit Petro Vade post me, satana: scandalum es mihi, quia non sapis ea quae dei sunt sed ea quae hominum. ²⁴ ^{(170, 2.)}Tunc Iesus dixit discipulis suis Si quis vult post me venire, abneget semet ipsum et tollat crucem suam et sequatur me. ²⁵Qui enim voluerit animam suam salvam facere, perdet eam; qui autem perdiderit animam suam propter me, inveniet eam. ²⁶Quid enim prodest homini si mundum universum lucretur, animae vero suae detrimentum patiatur? Aut quam dabit homo commutationem pro anima sua? ²⁷ ^{(171, 10.)}Filius enim hominis venturus est in gloria patris sui cum angelis suis, et tunc reddet unicuique secundum opus eius. ²⁸ ^{(172, 2.)}Amen dico vobis, sunt quidam de hic stantibus qui non gustabunt mortem donec videant filium hominis venientem in regno suo.

XVII.

¹Et post dies sex adsumsit Iesus Petrum et Iacobum et Iohannem fratrem eius, et ducit illos in montem excelsum seorsum: ²et transfiguratus est ante eos, et resplenduit facies eius sicut sol, vestimenta autem eius facta sunt alba sicut nix. ³Et ecce apparuit illis Moses et Helias cum eo loquentes. ⁴Respondens autem Petrus dixit ad Iesum Domine, bonum est nos hic esse: si vis, faciamus hic tria tabernacula, tibi unum et Mosi unum et Heliae unum. ⁵Adhuc eo loquente, ecce nubis lucida obumbravit eos, et ecce vox de nube dicens Hic est filius meus dilectus, in quo mihi bene complacuit: ipsum audite. ⁶Et audientes discipuli ceciderunt in faciem suam et timuerunt valde. ⁷Et accessit Iesus et tetigit eos dixitque eis Surgite et nolite timere. ⁸Levantes autem oculos suos neminem viderunt nisi solum Iesum. ⁹Et descendentibus illis de monte praecepit Iesus dicens Nemini dixeritis visionem donec filius hominis a mortuis resurgat. ¹⁰ ^{(173, 6.)}Et interrogaverunt eum discipuli dicentes Quid ergo scribae dicunt quod Heliam oporteat primum venire? ¹¹At ille respondens ait Helias quidem venturus est et restituet omnia: ¹²dico autem vobis quia Helias iam venit, et non cognoverunt eum, sed fecerunt in eo quaecumque voluerunt. Sic et filius hominis passurus est ab eis. ¹³Tunc intellexerunt discipuli quia de Iohanne baptista dixisset. ¹⁴ ^{(174, 2.)}Et cum venisset ad turbam, accessit ad eum homo genibus provolutis ante eum ¹⁵dicens Domine, miserere filii mei, quia lunaticus est et male patitur: nam saepe cadit in ignem et crebro in aquam. ¹⁶Et optuli eum discipulis tuis, et non potuerunt curare eum. ¹⁷Respondens Iesus ait generatio incredula et perversa, quo usque ero vobiscum? usque quo patiar vos? Afferte huc illum ad me. ¹⁸Et increpavit eum Iesus, et exiit ab eo daemonium, et curatus est puer ex illa hora. ¹⁹ ^{(175, 5.)}Tunc accesserunt discipuli ad Iesum secreto et dixerunt Quare nos non potuimus eicere illum? ²⁰Dicit illis Propter incredulitatem vestram. Amen quippe dico vobis, si habueritis fidem sicut granum sinapis, dicetis monti huic Transi hinc, et transibit, et nihil inpossibile erit vobis. ²¹Hoc autem genus non eicitur nisi per orationem et ieiunium. ²² ^{(176, 2.)}Conversantibus autem eis in Galilaea, dixit illis Iesus Filius hominis tradendus est in manus hominum, ²³et occident eum, et tertio die resurget. Et contristati sunt vehementer. ²⁴ ^{(177, 10.)}Et cum venissent Capharnaum, accesserunt qui didragma accipiebant ad Petrum et dixerunt Magister vester non solvit didragma? ²⁵Ait Etiam. Et cum intrasset domum, praevenit eum Iesus dicens Quid tibi videtur, Simon? reges terrae a quibus accipiunt tributum vel censum? a filiis suis, an ab alienis? ²⁶Et ille dixit Ab alienis. Dixit illi Iesus Ergo liberi sunt filii. ²⁷Ut autem non scandalizemus eos, vade ad mare et mitte hamum, et eum piscem qui primus ascenderit tolle, et aperto ore eius invenies staterem: illum sumens da eis pro me et te.

XVIII.

¹ ^{(178, 2.)}In illa hora accesserunt discipuii ad Iesum dicentes Quis putas maior est in regno caelorum? ²Et advocans Iesus parvulum statuit eum in medio eorum ³et dixit Amen dico vobis, nisi conversi fueritis et efficiamini sicut parvuli, non intrabitis in regno caelorum. ⁴Quicumque ergo humiliaverit se sicut parvulus iste, hic est maior in regno caelorum: ⁵et qui susceperit unum parvulum talem in nomine meo, me suscipit: ⁶ ^{(179, 2.)}qui autem scandalizaverit unum de pusillis istis qui in me credunt, expedit ei ut suspendatur mola asinaria in collo eius et demergatur in profundum maris. ⁷Vae mundo ab scandalis. Necesse est enim ut veniant scandala, verum tamen vae homini per quem scandalum venit. ⁸ ^{(180, 6.)}Si autem manus tua vel pes tuus scandalizat te, abscide eum et proice abs te: bonum tibi est ad vitam ingredi debilem vel clodum, quam duas manus vel duos pedes habentem mitti in ignem aeternum. ⁹Et si oculus tuus scandalizat te, erue eum et proice abs te: bonum tibi est uno oculo in vitam intrare, quam duos oculos habentem mitti in gehennam ignis. ¹⁰ ^{(181, 10.)}Videte ne contemnatis unum ex his pusillis: dico enim vobis quia angeli eorum in caelis semper vident faciem patris mei qui in caelis est. ¹¹Venit enim filius hominis salvare quod perierat. ¹² ^{(182, 5.)}Quid vobis videtur? si fuerint alicui centum oves et erraverit una ex eis, nonne relinquet nonaginta novem in montibus et vadit quaerere eam quae erravit? ¹³Et si contigerit ut inveniat eam, amen dico vobis quia gaudebit super ea magis quam super nonaginta novem quae non erraverunt. ¹⁴Sic non est voluntas ante patrem vestrum qui in caelis est ut pereat unus de pusillis istis. ¹⁵ ^{(183, 5.)}Si autem peccaverit in te frater tuus, vade et corripe eum inter te et ipsum solum: si te audierit, lucratus eris fratrem tuum: ¹⁶ ^{(184, 10.)}si autem non te audierit, adhibe tecum adhuc unum vel duos, ut in ore duorum testium vel trium stet omne verbum. ¹⁷Quod si non audierit eos, dic ecclesiae: si autem et ecclesiam non audierit, sit tibi sicut ethnicus et publicanus. ¹⁸ ^{(185, 7.)} Amen dico vobis, quaecumque alligaveritis super terram, erunt ligata et in caelo; et quaecumque solveritis super terram, erunt soluta et in caelo. ¹⁹ ^{(186, 10.)}Iterum dico vobis quia si duo ex vobis consenserint super terram de omni re, · quaecumque petierint, fiet illis a patre meo qui in caelis est: ²⁰ubi enim sunt duo vel tres congregati in nomine meo, ibi sum in medio eorum. ²¹ ^{(187, 5.)}Tunc accedens Petrus ad eum dixit Domine, quoties peccabit in me frater meus et dimittam ei? usque septies? ²²Dicit illi Iesus Non dico tibi usque septies, sed usque septuagies septies. ²³ ^{(188, 10.)}Ideo adsimilatum est regnum caelorum homini regi qui voluit rationem ponere cum servis suis. ²⁴Et cum coepisset rationem ponere, oblatus est ei unus qui debebat decem milia talenta. ²⁵Cum autem non haberet unde redderet, iussit eum dominus venundari et uxorem eius et filios et omnia quae habebat, et reddi debitum. ²⁶Procedens autem servus ille orabat eum dicens Patientiam habe in me, et omnia reddam tibi. ²⁷Misertus autem dominus servi illius dimisit eum, et debitum dimisit ei. ²⁸Egressus autem servus ille invenit unum de conservis suis qui debebat ei centum denarios, et tenens suffocabat eum dicens Redde quod debes. ²⁹Et procidens conservus eius rogabat eum dicens Patientiam habe in me, et omnia reddam tibi. ³⁰Ille autem noluit, sed abiit et misit eum in carcerem donec redderet debitum. ³¹Videntes autem conservi eius quae fiebant contristati sunt valde, et venerunt et narraverunt domino suo omnia quae facta erant. ³²Tunc vocavit illum dominus suus et ait illi Serve nequam, omne debitum dimisi tibi, quoniam rogasti me: ³³non ergo oportuit et te misereri conservi tui, sicut et ego tui misertus sum? ³⁴Et iratus dominus eius tradidit eum tortoribus, quoad usque redderet universum debitum. ³⁵Sic et pater meus caelestis faciet vobis, si non remiseritis unusquisque fratri suo de cordibus vestris.

XIX.

¹ ^{(189, 6.)}Et factum est cum consummasset Iesus sermones istos, migravit · a Galilaea et venit in fines Iudaeae trans Iordanen, ²et secutae sunt eum turbae multae, et curavit eos ibi. ³Et accesserunt ad eum Pharisaei temtantes eum et dicentes Si licet homini dimittere uxorem suam quacumque ex causa? ⁴Qui respondens ait eis Non legistis quia qui fecit ab initio masculum et feminam fecit eos, ⁵et dixit Propter hoc dimittit homo patrem et matrem et adherebit uxori suae, et erunt duo in carne una. ⁶Itaque iam non sunt duo sed una caro. Quod ergo deus coniunxit, homo non separet. ⁷Dicunt illi Quid ergo Moses mandavit dari libellum repudii et dimittere? ⁸Ait illis Quoniam Moses ad duritiam cordis vestri permisit vobis dimittere uxores vestras: ab initio autem non sic fuit. ⁹ ^{(190, 2.)}Dico autem vobis quia quicumque dimiserit uxorem suam nisi ob fornicationem et aliam duxerit, moechatur, et qui dimissam duxerit, moechatur. ¹⁰ ^{(191, 10.)}Dicunt ei discipuli eius Si ita est causa homini cum muliere, non expedit nubere. ¹¹Qui dixit Non omnes capiunt verbum istud, sed quibus datum est. ¹²Sunt enim eunuchi qui de matris utero sic nati sunt, et sunt eunuchi qui facti sunt ab hominibus, et sunt eunuchi qui se ipsos castraverunt propter regnum caelorum. Qui potest capere capiat. ¹³ ^{(192, 2.)}Tunc oblati sunt ei parvuli ut manus eis imponeret et oraret; discipuli autem increpabant eos. ¹⁴Iesus vero ait eis Sinite parvulos, et nolite eos prohibere ad me venire: talium est enim regnum caelorum. ¹⁴Et cum imposuisset eis manus, abiit inde. ¹⁶ ^{(193, 2.)}Et ecce unus accedens ait illi Magister bone, quid boni faciam ut habeam vitam aeternam? ¹⁷Qui dixit ei Quid me interrogas de bono? unus est bonus deus: si autem vis ad vitam ingredi, serva mandata. ¹⁸Dicit illi Quae? Iesus autem dixit Non homicidium facies, non adulterabis, non facies furtum, non falsum testimonium dices, ¹⁹honora patrem et matrem, et diliges proximum tuum sicut te ipsum. ²⁰Dicit illi adulescens Omnia haec custodivi: quid adhuc mihi deest? ²¹ ^{(194, 2.)}Ait illi Iesus Si vis perfectus esse, vade vende quae habes et da pauperibus, et habebis thesaurum in caelo, et veni sequere me. ²² ^{(193, 2.)}Cum audisset autem adolescens verbum, abiit tristis: erat enim habens multas possessiones. ²³Iesus autem dixit discipulis suis Amen dico vobis quia dives difficile intrabit in regno caelorum. ²⁴Et iterum dico vobis, facilius est camelum per foramen acus transire quam divitem intrare in regnum caelorum. ²⁵Auditis autem his discipuli mirabantur · dicentes Quis ergo poterit salvus esse? ²⁶Aspiciens autem Iesus dixit illis Apud homines hoc inpossibile est, apud deum autem omnia possibilia sunt. ²⁷Tunc respondens Petrus dixit ei Ecce nos reliquimus omnia et secuti sumus te: quid ergo erit nobis? ²⁸ ^{(196, 10.)}Iesus autem dixit illis Amen dico vobis quod vos qui secuti estis me, in regeneratione, cum sederit filius hominis in sede maiestatis suae, ^{(197, 5.)}sedebitis et vos super sedes duodecim iudicantes duodecim tribus Israhel. ²⁹ ^{(198, 2.)}Et omnis qui reliquit domum vel fratres aut sorores aut patrem aut matrem aut uxorem aut filios aut agros propter nomen meum, centuplum accipiet et vitam aeternam possidebit. ³⁰ ^{(199, 2.)}Multi autem erunt primi novissimi, et novissimi primi.

XX.

¹ ^{(200, 10.)}Simile est enim regnum caelorum homini patri familias, qui exiit primo mane conducere operarios in vineam suam. ²Conventione autem facta cum operariis ex denario diurno misit eos in vineam. ³Et egressus circa horam tertiam vidit alios stantes in foro otiosos, ⁴et illis dixit Ite et vos in vineam meam, et quod iustum fuerit dabo vobis. ⁵Illi autem abierunt. Iterum autem exiit circa sextam et nonam horam, et fecit similiter. ⁶Circa undecimam vero exiit et invenit alios stantes, et dicit illis Quid hic statis tota die otiosi? ⁷Dicunt ei Quia nemo nos conduxit. Dicit illis Ite et vos in vineam. ⁸Cum sero autem factum esset, dicit dominus vineae procuratori suo Voca operarios et redde illis mercedem, incipiens a novissimis usque ad primos. ⁹Cum venissent ergo qui circa undecimam horam venerant, acceperunt singulos denarios. ¹⁰Venientes autem et primi arbitrati sunt quod plus essent accepturi: acceperunt autem et ipsi singulos denarios. ¹¹Et accipientes murmurabant adversus patrem familias ¹²dicentes Hi novissimi una hora fecerunt, et pares illos nobis fecisti qui portavimus pondus diei et aestus. ¹³At ille respondens uni eorum dixit Amice, non facio tibi iniuriam: nonne ex denario convenisti mecum? ¹⁴Tolle quod tuum est et vade: volo autem et huic novissimo dare sicut et tibi. ¹⁵Aut non licet mihi quod volo facere? An oculus tuus nequam est quia ego bonus sum? ¹⁶Sic erunt novissimi primi, et primi novissimi: multi sunt enim vocati, pauci autem electi. ¹⁷ ^{(201, 2.)}Et ascendens Iesus Hierosolymis assumsit duodecim discipulos secreto et ait illis ¹⁸Ecce ascendimus Hierosolymam, et filius hominis tradetur principibus sacerdotum et scribis, et condemnabunt eum morte, ¹⁹et tradent eum gentibus ad deludeudum et flagellandum et crucifigendum, et tertia die resurget. ²⁰ ^{(202, 6.)}Tunc accessit ad eum mater filiorum Zebedaei cum filiis suis adorans et petens aliquid ab eo. ²¹Qui dixit ei Quid vis? Ait illi Dic ut sedeant hi duo filii mei unus ad dexteram tuam et unus ad sinistram in regno tuo. ²²Respondens autem Iesus dixit Nescitis quid petatis. Potestis bibere calicem quem ego bibiturus sum? Dicunt Possumus. ²³Ait illis Calicem quidem meum bibetis; sedere autem ad dexteram meam et sinistram non est meum dare vobis, sed quibus paratum est a patre meo. ²⁴ ^{(203, 2.)}Et audientes decem indignati sunt de duobus fratribus. ²⁵Iesus autem vocavit eos ad se et ait Scitis quia principes gentium dominantur eorum, et qui maiores sunt potestatem exercent in eos. ²⁶Non ita erit inter vos, sed quicumque voluerit inter vos maior fieri, sit vester minister, ²⁷et qui voluerit inter vos primus esse, erit vester servus: ²⁸ ^{(204, 4.)}sicut filius hominis non venit ministrari, sed ministrare et dare animam suam redemtionem pro multis. ²⁹ ^{(205, 2.)}Et egredientibus illis ab Hiericho secuta est eum turba multa. ³⁰Et ecce duo caeci sedentes secus viam audierunt quia Iesus transiret, et clamaverunt dicentes Domine, miserere nostri, filii David. ³¹Turba autem increpabat eos ut tacerent. At illi magis clamabant dicentes Domine, miserere nostri, filii David. ³²Et stetit Iesus et vocavit eos, et ait Quid vultis ut faciam vobis? ³³Dicunt illi Domine, ut aperiantur oculi nostri. ³⁴Misertus autem eorum Iesus tetigit oculos eorum: et confestim viderunt et secuti sunt eum.

XXI.

¹ ^{(206, 2.)}Et cum appropinquassent Hierosolymis et venissent Bethfage ad montem oliveti, tunc Iesus misit duos discipulos ²dicens eis Ite in castellum quod contra vos est, et statim invenietis asinam alligatam et pullum cum ea: solvite et adducite mihi. ³Et si quis vobis aliquid dixerit, dicite quia dominus his opus habet, et confestim dimittet eos. ⁴ ^{(207, 7.)}Hoc autem factum est ut impleretur quod dictum est per prophetam dicentem ⁵Dicite filiae Sion Ecce rex tuus venit tibi mansuetus et sedens super asinam et pullum · filium subiugalis. ⁶ ^{(208, 2.)}Euntes autem discipuli fecerunt sicut praecepit illis Iesus, ⁷et adduxerunt asinam et pullum, et inposuerunt super eis vestimenta sua, et eum desuper sedere fecerunt. ⁸Plurima autem turba straverunt vestimenta sua in via, alii autem caedebant ramos de arboribus et sternebant in via; ⁹ ^{(209, 1.)}turbae autem quae praecedebant et quae sequebantur clamabant dicentes Osanna filio David, benedictus qui venturus est in nomine domini, osanna in altissimis. ¹⁰ ^{(210, 10.)}Et cum intrasset Hierosolymam, commota est universa civitas dicens Quis est hic? ¹¹Populus autem dicebat Hic est Iesus propheta a Nazareth Galilaeae. ¹² ^{(211, 1.)}Et intravit Iesus in templum dei, et eiciebat omnes vendentes et ementes in templo, et mensas nummulariorum et cathedras vendentium columbas evertit, ¹³et dicit eis Scriptum est Domus mea domus orationis vocabitur: vos autera fecistis illam speluncam latronum. ¹⁴ ^{(212, 10.)}Et accesserunt ad eum caeci et claudi in templo, et sanavit eos. ¹⁵ ^{(213, 5.)}Videntes autem principes sacerdotum et scribae mirabilia quae fecit, et pueros clamantes in templo et dicentes Osanna filio David, indignati sunt ¹⁶et dixerunt ei Audis quid isti dicant? Iesus autem dicit eis Utique: numquam legistis quia ex ore infantium et lactentium perfecisti laudem? ¹⁷ ^{(214, 6.)}Et relictis illis abiit foras extra civitatem in Bethaniam, ibique mansit. ¹⁸Mane autem revertens in civitatem esuriit, ¹⁹et videns fici arborem unam secus viam venit ad eam, et nihil invenit in ea nisi folia tantum. Et ait illi Numquam ex te fructus nascatur in sempiternum. Et arefacta est continuo ficulnea. ²⁰Et videntes discipuli mirati sunt dicentes Quomodo continuo aruit? ²¹ ^{(215, 6.)}Respondens autem Iesus ait eis Amen dico vobis, si habueritis fidem et non haesitaveritis, non solum de ficulnea facietis, sed et si monti huic dixeritis Tolle et iacta te in mare, fiet: ²² ^{(216, 4.)}et omnia quaecumque petieritis in oratione credentes accipietis. ²³ ^{(217, 2.)}Et cum venisset in templum, accesserunt ad eum docentem principes sacerdotum et seniores populi dicentes In qua potestate haec facis? et quis tibi dedit hanc potestatem? ²⁴Respondens Iesus dixit illis Interrogabo vos et ego unum sermonem, quem si dixeritis mihi, et ego vobis dicam in qua potestate haec facio. ²⁵Baptismum Iohannis unde erat? e caelo an ex hominibus? At illi cogitabant inter se dicentes ²⁶Si dixerimus E caelo, dicet nobis Quare ergo non credidistis illi? si autem dixerimus Ex hominibus, timemus turbam: omnes enim habent Iohannen sicut prophetam. ²⁷Et respondentes Iesu dixerunt Nescimus. Ait illis et ipse Nec ego dico vobis in qua potestate haec faciam. ²⁸ ^{(218, 10.)}Quid autem vobis videtur? Homo habebat duos filios, et accedens ad primum dixit Filii, vade hodie operare in vinea mea. ²⁹Ille autem respondens ait Nolo; postea autem paenitentia motus abiit. ³⁰Accedens autem ad alterum dixit similiter. At ille respondens ait Eo, domine; et non ibit. ³¹Quis ex duobus fecit voluntatem patris? Dicunt Novissimus. Dicit illis Iesus Amen dico vobis quia publicani et meretrices praecedent vos in regno dei. ³²Venit enim ad vos Iohannes in via iustitiae, et non credidistis ei: publicani autem et meretrices crediderunt ei, vos autem videntes nec paenitentiam habuistis postea ut crederetis ei. ³³ ^{(219, 2.)}Aliam parabolam audite. Homo erat pater familias qui plantavit vineam, et saepe circumdedit ei et fodit in ea torculam et aedificavit turrem, et locavit eam agricolis, et peregre profectus est. ³⁴Cum autem tempus fructuum appropinquasset, misit servos suos ad agricolas ut acciperent fructus eius. ³⁵Et agricolae adprehensis servis eius alium · caeciderunt, alium occiderunt, alium vero lapidaverunt. ³⁶Iterum misit alios servos plures prioribus, et fecerunt illis similiter. ³⁷Novissime autem misit ad eos filium suum dicens Verebuntur filium meum. ³⁸Agricolae autem videntes filium dixerunt intra se Hic est heres: venite occidamus eum, et habebimus hereditatem eius. ³⁹Et apprehensum eum eiecerunt extra vineam et occiderunt. ⁴⁰Cum ergo venerit dominus vineae, quid faciet agricolis illis? ⁴¹Aiunt illi Malos male perdet, et vineam locabit aliis agricolis, qui reddant ei fructum temporibus suis. ⁴²Dicit illis Iesus Numquam legistis in scripturis Lapidem quem reprobaverunt aedificantes, hic factus est in caput anguli; a domino factum est istud, et est mirabile in oculis nostris? ⁴³Ideo dico vobis quia auferetur a vobis regnum dei et dabitur genti facienti fructus eius. ⁴⁴Et qui ceciderit super lapidem istum confringetur: super quem vero ceciderit, conteret eum. ⁴⁵ ^{(220, 1.)}Et cum audissent principes sacerdotum et Pharisaei parabolas eius, cognoverunt quod de ipsis diceret: ⁴⁶et quaerentes eum tenere timuerunt turbas, quoniam sicut prophetam eum habebant.

XXII.

¹ ^{(221, 5.)}Et respondens Iesus dixit iterum in parabolis eis, dicens, ²Simile factum est regnum caelorum homini regi qui fecit nuptias filio suo. ³Et misit servos suos vocare invitatos ad nuptias, et nolebant venire. ⁴Iterum misit alios servos dicens Dicite invitatis Ecce prandium meum paravi, tauri mei et altilia occisa et omnia parata: venite ad nuptias. ⁵Illi autem neglexerunt, et abierunt alius in villam suam, alius vero ad negotiationem suam. ⁶Reliqui vero tenuerunt servos eius et contumelia adfectos occiderunt. ⁷Rex autem cum audisset iratus est, et missis exercitibus suis perdidit homicidas illos, et civitatem illorum succendit. ⁸Tunc ait servis suis Nuptiae quidem paratae sunt, sed qui invitati erant non fuerunt digni. ⁹Ite ergo ad exitus viarum, et quoscumque inveneritis vocate ad nuptias. ¹⁰Et egressi servi eius in vias congregaverunt omnes quos invenerunt, malos et bonos, et impletae sunt nuptiae discumbentium. ¹¹ ^{(222, 10.)}Intravit autem rex ut videret discumbentes, et vidit ibi hominem non vestitum veste nuptiali, ¹²et ait illi Amice, quomodo huc intrasti non habens vestem nuptialem? At ille obmutuit. ¹³Tunc dixit rex ministris Ligatis pedibus eius et manibus mittite eum in · tenebras exteriores: ibi erit fletus et stridor dentium. ¹⁴Multi autem sunt vocati, pauci vero electi. ¹⁵ ^{(223, 2.)}Tunc abeuntes Pharisaei consiHum inierunt ut caperent eum in sermone. ¹⁶Et mittunt ei discipulos suos cum Herodianis dicentes Magister, scimus quia verax es et viam dei in veritate doces, et non est tibi cura de aliquo: non enim respicis personam hominum: ¹⁷dic ergo nobis quid tibi videatur, licet censum dari Caesari an non? ¹⁸Cognita autem Iesus nequitia eorum ait Quid me temtatis, hypocritae? ¹⁹Ostendite mihi nomisma census. At ilh optulerunt ei denarium. ²⁰Et ait illis Iesus Cuius est imago haec et suprascriptio? ²¹Dicunt ei Caesaris. Tunc ait illis Reddite ergo quae sunt Caesaris Caesari, et quae sunt dei deo. ²²Et audientes mirati sunt, et relicto eo abierunt. ²³In illo die accesserunt ad eum Sadducaei, qui dicunt non esse resurrectionem, et interrogaverunt eum ²⁴dicentes Magister, Moses dixit Si quis mortuus fuerit non habens filium, ut ducat frater eius uxorem illius et suscitet semen fratri suo. ²⁵Erant autem apud nos septem fratres: et primus uxore ducta defunctus est, et non habens semen reliquit uxorem suam fratri suo. ²⁶Similiter secundus et tertius, usque ad septimum. ²⁷Novissime autem omnium et mulier defuncta est. ²⁸In resurrectione ergo cuius erit de septem uxor? omnes enim habuerunt eam. ²⁹Respondens autem Iesus ait illis Erratis, nescientes scripturas neque virtutem dei. ³⁰In resurrectione enim neque nubent neque nubentur, sed sunt sicut angeli dei in caelo. ³¹De resurrectione autem mortuorum non legistis quod dictum est a deo dicente vobis ³²Ego sum deus Abraham et deus Isaac et deus Iacob? Non est deus mortuorum sed viventium. ³³Et audientes turbae mirabantur in doctrina eius. ³⁴ ^{(224, 6.)}Pharisaei autem audientes quod silentium inposuisset Sadducaeis, convenerunt in unum, ³⁵et interrogavit eum unus ex eis legis doctor temtans eum ³⁶Magister, quod est mandatum magnum in lege? ³⁷Ait illi Iesus Diliges dominum deum tuum ex toto corde tuo et ex tota anima tua et in tota mente tua. ³⁸Hoc est enim maximum et primum mandatum. ³⁹Secundum autem simile est huic Diliges proximum tuum sicut te ipsum. ⁴⁰In his duobus mandatis universa lex pendet et prophetae. ⁴¹ ^{(225, 2.)}Congregatis autem Pharisaeis interrogavit eos Iesus ⁴²dicens Quid vobis videtur de Christo? Cuius filius est? Dicunt ei David. ⁴³Ait illis Quomodo ergo David in spiritu vocat eum dominum dicens ⁴⁴Dixit dominus domino meo Sede a dextris meis donec ponam inimicos tuos scabillum pedum tuorum? ⁴⁵Si ergo David vocat eum dominum, quomodo filius eius est? ⁴⁶ ^{(226, 2.)}Et nemo poterat respondere ei verbum, neque ausus fuit quisquam ex illa die eum amplius interrogare.

XXIII.

¹ ^{(227, 10.)}Tunc Iesus locutus est ad turbas et ad discipulos suos ²dicens Super cathedram Mosi sederunt scribae et Pharisaei: ³omnia ergo quaecumque dixerint vobis servate et facite; secundum opera vero eorum nolite facere: dicunt enim et non faciunt. ⁴ ^{(228, 5.)}Alligant autem onera gravia et inportabilia et inponunt in umeros hominum, digito autem suo nolunt ea movere. ⁵ ^{(229, 2.)}Omnia vero opera sua faciunt ut videantur ab hominibus: dilatant enim philacteria sua et magnificant fimbrias: ⁶amant enim primos recubitus in caenis et primas cathedras in synagogis ⁷et salutationes in foro et vocari ab hominibus rabbi. ⁸ ^(230,10.) Vos autem nolite vocari rabbi: unus enim est magister vester, omnes autem vos fratres estis. ⁹Et patrem nolite vocare vobis super terram: unus enim est pater vester qui in caelis est. ¹⁰Nec vocemini magistri, quia magister vester unus est Christus. ¹¹ ^{(231, 5.)}Qui maior est vestrum, erit minister vester: ¹²qui autem se exaltaverit humiliabitur, et qui se humiliaverit exaltabitur. ¹³ ^{(232, 5.)}Vae autem vobis, scribae et Pharisaei hypocritae, quia clauditis regnum caelorum ante homines: vos enim non intratis, nec introeuntes sinitis intrare. ¹⁵ ^{(233, 10.)}Vae vobis, scribae et Pharisaei hypocritae, quia circuitis mare et aridam ut faciatis unum proselytum, et cum fuerit factus, facitis eum filium gehennae duplo quam vos. ¹⁶Vae vobis, duces caeci qui dicitis Quicumque iuraverit per templum, nihil est; qui autem iuraverit in aurum templi, debet. ¹⁷Stulti et caeci, quid enim maius est, aurum an templum quod sanctificat aurum? ¹⁸Et quicumque iuraverit in altare, nihil est; · qui autem iuraverit in dono quod est super illud, debet. ¹⁹Caeci, quid enim maius est, donum an altare quod sanctificat donum? ²⁰Qui ergo iurat in altare, iurat in eo et in omnibus quae super illud sunt: ²¹et qui iuraverit in templo, iurat in illo et in eo qui inhabitat in ipso: ²²et qui iurat in caelo, iurat in throno dei et in eo qui sedet super eum. ²³ ^{(234, 5.)}Vae vobis, scribae et Pharisaei hypocritae, quia decimatis mentam et anethum et cyminum, et reliquistis quae graviora sunt legis, iudicium et misericordiam et fidem: haec oportuit facere et illa non omittere. ²⁴Duces caeci, excolantes culicem, camelum autem gluttientes. ²⁵ ^{(236, 5.)}Vae vobis, scribae et Pharisaei hypocritae, quia mundatis quod deforis est calicis et parapsidis, intus autem pleni sunt rapina et inmunditia. ²⁶Pharisee caece, munda prius quod intus est calicis et parapsidis, ut fiat et id quod deforis est mundum. ²⁷ ^{(237, 5.)}Vae vobis scribae et Pharisaei hypocritae, quia similes estis sepulchris dealbatis, quae aforis parent hominibus speciosa, intus vero plena sunt ossibus mortuorum et omni spurcitia. ²⁸Sic et vos aforis quidem paretis hominibus iusti, intus autem pleni estis hypocrisi et iniquitate. ²⁹ ^{(238, 5.)}Vae vobis, scribae et Pharisaei hypocritae, qui aedificatis sepulchra prophetarum et ornatis monumenta iustorum, ³⁰et dicitis Si fuissemus in diebus patrum nostrorum, non essemus socii eorum in sanguine prophetarum. ³¹Itaque testimonio estis vobismet ipsis quia filii estis eorum qui prophetas occiderunt. ³² ^{(239, 10.)}Et vos implete mensuram patrum vestrorum. ³³Serpentes genimina viperarum, quomodo fugietis a iudicio gehennae? ³⁴ ^{(240, 5.)}Ideo ecce ego mitto ad vos prophetas et sapientes et scribas, ex illis occidetis et crucifigetis, et ex eis flagellabitis in synagogis vestris et persequimini de civitate in civitatem, ³⁵ut veniat super vos omnis sanguis iustus qui effusus est super terram, a sanguine Abel iusti usque ad sanguinem Zachariae filii Barachiae, quem occidistis inter templum et altare. ³⁶Amen dico vobis, venient haec omnia super generationem istam. ³⁷ ^{(241, 5.)}Hierusalem Hierusalem, quae occidis prophetas et lapidas eos qui ad te missi sunt, quoties volui congregare filios tuos, quemadmodum gallina congregat pullos suos sub alas, et noluisti. ³⁸Ecce relinquitur vobis domus vestra deserta. ³⁹Dico enim vobis, non me videbitis amodo donec dicatis Benedictus qui venit in nomine domini.

XXIV.

¹ ^{(242, 2.)}Et egressus Jesus de templo ibat, et accesserunt discipuli eius ut ostenderent ei aedificationes templi. ²Ipse autem respondens dixit eis Videtis haec omnia? Amen dico vobis, non relinquetur hic lapis super lapidem qui non destruatur. ³ ^{(243, 2.)}Sedente autem eo super montem oliveti accesserunt ad eum discipuli secreto dicentes Dic nobis quando haec erunt, et quod signum adventus tui et consummationis saeculi? ⁴Et respondens Jesus dixit eis Videte ne quis vos seducat. ⁵Multi enim venient in nomine meo dicentes Ego sum Christus, et multos seducent. ⁶Audituri enim estis proelia et opiniones proeliorum: videte ne turbemini; oportet enim haec fieri, sed nondum est finis. ⁷Consurget enim gens in gentem et regnum in regnum, et erunt pestilentiae et fames et terrae motus per loca. ⁸Haec autem omnia initia sunt dolorum. ⁹ ^{(244, 4.)}Tunc tradent vos in tribulatione et occident vos, et eritis odio omnibus gentibus propter nomen meum. ¹⁰ ^{(245, 10.)}Et tunc scandalizabuntur multi et invicem tradent et odio habebunt invicem. ¹¹Et multi pseudoprophetae surgent et seducent multos. ¹² Et quoniam abundabit iniquitas, refrigescet caritas multorum. ¹³Qui autem perseveraverit usque in finem, hic salvus erit. ¹⁴ ^{(246, 6.)}Et praedicabitur hoc evangelium regni in universo orbe in testimonium omnibus gentibus, et tunc veniet consummatio. ¹⁵ ^{(248, 2.)}Cum ergo videritis abominationem desolationis, quae dicta est a Danihele propheta, stantem in loco sancto: qui legit intellegat: ¹⁶ ^{(248, 2.)}tunc qui in Iudaea sunt fugiant ad montes, ¹⁷et qui in tecto non descendat tollere aliquid de domo sua, ¹⁸et qui in agro non revertatur tollere tunicam suam. ¹⁹ ^{(249, 2.)}Vae autem praegnatibus et nutrientibus in illis diebus. ²⁰ ^{(250, 6.)}Orate autem ut non fiat fuga vestra hieme vel sabbato: ²¹ ^{(251, 2.)}erit enim tribulatio magna, qualis non fuit ab initio mundi usque modo neque fiet; ²² ^{(252, 6.)}et nisi breviati fuissent dies illi, non fieret salva omnis caro: sed propter electos breviabuntur dies illi. ²³ ^{(253, 2.)}Tunc si quis vobis dixerit Ecce hic Christus aut illic: nolite credere. ²⁴ ^{(254, 6.)}Surgent enim pseudochristi et pseudoprophetae, et dabunt signa magna et prodigia, ita ut in errorem inducantur, si fieri potest, etiam electi. ²⁵Ecce praedixi vobis. ²⁶ ^{(255, 5.)}Si ergo dixerint vobis Ecce in deserto est, nolite exire: Ecce in penetralibus, nolite credere. ²⁷ ^{(256, 5.)}Sicut enim fulgur exit ab oriente et paret usque in occidentem, ita erit et adventus filii hominis. ²⁸ ^{(257, 5.)}Ubicumque fuerit corpus, illuc congregabuntur aquilae. ²⁹ ^{(258, 2.)}Statim autem post tribulationem dierum illorum sol obscurabitur, et luna non dabit lumen suum, et stellae cadent de caelo, et virtutes caelorum commovebuntur: ³⁰et tunc parebit signum filii hominis in caelo, ^{(259, 2.)}et tunc plangent omnes tribus terrae, et videbunt filium hominis venientem in nubibus caeli cum virtute multa et maiestate. ³¹Et mittet angelos suos cum tuba et voce magna, et congregabunt electos eius a quattuor ventis a summis caelorum usque ad terminos eorum. ³²Ab arbore autem fici discite parabolam. Cum iam ramos eius tener fuerit et folia nata, scitis quia prope est aestas: ³³ita et vos cum videritis haec omnia, scitote quia prope est in ianuis. ³⁴Amen dico vobis quia non praeteribit haec generatio donec omnia haec fiant. ³⁵Caelum et terra transibunt, verba vero mea non praeteribunt. ³⁶ ^{(260, 6.)}De die autem illa et hora nemo scit, neque angeli caelorum, nisi pater solus. ³⁷ ^{(261, 5.)}Sicut autem in diebus Noe, ita erit et adventus filii hominis. ³⁸Sicut enim erant in diebus ante diluvium comedentes et bibentes, nubentes et nuptum tradentes, usque ad eum diem quo intravit in arcam Noe, ³⁹et non cognoverunt donec venit diluvium et tulit omnes, ita erit et adventus filii hominis. ⁴⁰ ^{(262, 5.)}Tunc duo erunt in agro: unus adsumetur, et unus relinquetur; ⁴¹duae molentes in mola: una adsumetur, et una relinquetur. ⁴² ^{(263, 6.)}Vigilate ergo, quia nescitis qua hora dominus vester venturus sit. ⁴³ ^{(264, 2.)}Illud autem scitote, quoniam si sciret pater familias qua hora fur venturus esset, vigilaret utique et non sineret perfodiri domum suam. ⁴⁴Ideo et vos estote parati, quia qua nescitis hora filius hominis venturus est. ⁴⁵ ^{(265, 5.)}Quis putas est fidelis servus et prudens, quem constituit dominus suus supra familiam suam, ut det illis cibum in tempore? ⁴⁶ ^{(266, 5.)}Beatus ille servus quem cum venerit · dominus invenerit sic facientem. ⁴⁷Amen dico vobis quoniam super omnia bona sua constituet eum. ⁴⁸ ^{(267, 5.)}Si autem dixerit malus servus ille in corde suo Moram facit dominus meus venire, ⁴⁹et coeperit percutere conservos suos, manducet autem et bibat cum ebriis: ⁵⁰veniet dominus servi illius in die qua non sperat et hora qua ignorat, ⁵¹et dividet eum, partemque eius ponet cum hypocritis: illic erit fletus et stridor dentium.

XXV.

¹ ^{(268, 10.)}Tunc simile erit regnum caelorum decem virginibus, quae accipientes lampades suas exierunt obviam sponso et sponsae. ²Quinque autem ex eis erant fatuae, et quinque prudentes: ³sed quinque fatuae acceptis lampadibus non sumserunt oleum secum, ⁴prudentes vero acceperunt oleum in vasis suis cum lampadibus. ⁵Moram autem faciente sponso dormitaverunt omnes et dormierunt. ⁶Media autem nocte clamor factus est Ecce sponsus venit, exite obviam ei. ⁷Tunc surrexerunt omnes virgines illae et ornaverunt lampades suas. ⁸Fatuae autem sapientibus dixerunt Date nobis de oleo vestro, quia lampades nostrae extinguntur. ⁹Responderunt prudentes dicentes Ne forte non sufficiat nobis et vobis, ite potius ad vendentes et emite vobis. ¹⁰Dum autem irent emere, venit sponsus, et quae paratae erant intraverunt cum eo ad nuptias, et clausa est ianua. ¹¹Novissime veniunt et reliquae virgines dicentes Domine domine, aperi nobis. ¹²At ille respondens ait Amen dico vobis, nescio vos. ¹³Vigilate itaque, quia nescitis diem neque horam. ¹⁴ ^{(269, 2.)}Sicut enim homo peregre proficiscens vocavit servos suos et tradidit illis bona sua, ¹⁵ ^{(270, 5.)}et uni dedit quinque talenta, alii autem duo, alii vero unum, unicuique secundum propriam virtutem, et profectus est statim. ¹⁶Abiit autem qui quinque talenta acceperat, et operatus est in eis et lucratus est alia quinque. ¹⁷Similiter qui duo acceperat lucratus est alia duo. ¹⁸Qui autem unum acceperat, abiens fodit in terra· et abscondit pecuniam domini sui. ¹⁹Post multum vero temporis venit dominus servorum illorum et posuit rationem cum eis. ²⁰Et accedens qui quinque talenta acceperat optulit alia quinque talenta, dicens Domine, quinque talenta mihi tradidisti, et ecce alia quinque superlucratus sum. ²¹Ait illi dominus eius Euge bone serve et fidelis, quia super pauca fuisti fidelis, super multa te constituam: intra in gaudium domini tui. ²²Accessit autem et qui duo talenta acceperat et ait Domine, duo talenta tradidisti mihi, ecce alia duo lucratus sum. ²³Ait illi dominus eius Euge bone serve et fidelis, quia super pauca fuisti fidelis, supra multa te constituam: intra in gaudium domini tui. ²⁴Accedens autem et qui unum talentum acceperat ait Domine, scio quia homo durus es, et metis ubi non seminasti, et congregas ubi non sparsisti: ²⁵et timens abii et abscondi talentum tuum in terra: ecce habes quod tuum est. ²⁶Respondens autem dominus eius dixit ei Serve male et piger, sciebas quia meto ubi non semino, et congrego ubi non sparsi? ²⁷oportuit ergo te mittere pecuniam meam nummulariis, et veniens ego recepissem utique quod meum est cum usura. ²⁸Tollite itaque ab eo talentum, et date ei qui habet decem talenta. ²⁹ ^{(271, 2.)}Omni enim habenti dabitur et abundabit; ei autem qui non habet, et quod videtur habere auferetur ab eo. ³⁰ ^{(272, 5.)}Et inutilem servum eicite in tenebras exteriores: illic erit fletus et stridor dentium. ³¹ ^{(273, 10.)}Cum autem venerit filius hominis in maiestate sua, et omnes angeli cum eo, tunc sedebit super sedem maiestatis suae, ³²et congregabuntur ante eum omnes gentes, et separabit eos ab invicem sicut pastor segregat oves ab haedis, ³³et statuet oves quidem a dextris suis, haedos autem a sinistris. ³⁴Tunc dicet rex his qui a dextris eius erunt Venite benedicti patris mei, possidete paratum vobis regnum a constitutione mundi. ³⁵Esurivi enim et dedistis mihi manducare, sitivi et dedistis mihi bibere, hospes eram et collexistis me, ³⁶nudus et operuistis me, infirmus et visitastis me, in carcere et venistis ad me. ³⁷Tunc respondebunt ei iusti dicentes Domine, quando te vidimus esurientem et pavimus, sitientem et dedimus tibi potum? ³⁸Quando autem te vidimus hospitem et colleximus te, aut nudum et cooperuimis? ³⁹Aut quando te vidimus infirmum et in carcere, et venimus ad te? ⁴⁰Et respondens rex dicet illis Amen dico vobis, quamdiu fecistis uni de bis fratribus meis minimis, mihi fecistis. ⁴¹Tunc dicet et his qui · a sinistris erunt Discedite a me maledicti in ignem aeternum qui praeparatus est, diabolo et angelis eius. ⁴²Esurivi enim et non dedistis mihi manducare, sitivi et non dedistis mihi potum, ⁴³hospes eram et non collexistis me, nudus et non operuistis me, infirmus et in carcere et non visitastis me. ⁴⁴Tunc respondebunt et ipsi dicentes Domine, quando te vidimus esurientem aut sitientem aut hospitem aut nudum aut infirmum vel in carcere, et non ministravimus tibi? ⁴⁵Tunc respondebit illis dicens Amen dico vobis, quamdiu non fecistis uni de minoribus his, nec mihi fecistis. ⁴⁶Et ibunt hi in supplicium aeternum, iusti autem in vitam aeternam.

XXVI.

¹ ^{(274, 1.)}Et factum est cum consummasset Iesus sermones hos omnes, dixit discipulis suis ²Scitis quia post biduum pascha fiet, et filius hominis tradetur ut crucifigatur. ³ ^{(275, 6.)}Tunc congregati sunt principes sacerdotum et seniores populi in atrium principis sacerdotum qui dicebatur Caiaphas, ⁴et consilium fecerunt ut Iesum dolo tenerent et occiderent. ⁵Dicebant autem Non in die festo, ne forte tumultus fieret in populo. ⁶ ^{(276, 1.)}Cum autem esset Iesus in Bethania in domo Simonis leprosi, ⁷accessit ad eum mulier habens alabastrum ungenti pretiosi, et effudit super caput ipsius recumbentis. ⁸Videntes autem discipuli indignati sunt dicentes Ut quid perditio haec? ⁹Potuit enim istud venundari multo et dari pauperibus. ¹⁰Sciens autem Iesus ait illis Quid molesti estis mulieri? opus bonum operata est in me. ¹¹Nam semper pauperes habetis vobiscum, me autem non semper habetis. ¹² ^{(277, 4.)}Mittens enim haec ungentum hoc in corpus meum ad sepeliendum me fecit. ¹³Amen dico vobis, ubicumque praedicatum fuerit hoc evangelium in toto mundo, dicetur et quod haec fecit in memoriam eius. ¹⁴ ^{(278, 2.)}Tunc abiit unus de duodecim, qui dicebatur Iudas Scariot, ad principes sacerdotum ¹⁵et ait illis Quid vultis mihi dare, et ego vobis eum tradam? At illi constituerunt ei triginta argenteos. ¹⁶Et exinde quaerebat oportunitatem ut eum traderet. ¹⁷Prima autem azymorum accesserunt discipuli ad Iesum dicentes Ubi vis paremus tibi comedere pascha? ¹⁸At Iesus dixit Ite in civitatem ad quendam et dicite ei Magister dicit Tempus meum prope est, apud te facio pascha cum discipulis meis. ¹⁹Et fecerunt discipuli sicut constituit illis Iesus, et paraverunt pascha. ²⁰Vespere autem facto discumbebat cum duodecim discipulis, ²¹ ^{(279, 4.)}et edentibus illis dixit Amen dico vobis quia unus vestrum me traditurus est. ²² ^{(280, 1.)}Et contristati valde coeperunt singuli dicere Numquid ego sum, domine? ²³ ^{(281, 2.)}At ipse respondens ait Qui intingit mecum manum · in parapside, hic me tradet. ²⁴Filius quidem hominis vadit sicut scriptum est de illo; ^{(282, 6.)}vae autem homini illi per quem filius hominis traditur: bonum erat ei si natus non fuisset homo ille. ²⁵ ^{(283, 10.)}Respondens autem Iudas, qui tradidit eum, dixit Numquid ego sum, rabbi? ait illi Tu dixisti. ²⁶ ^{(284, 1.)}Cenantibus autem eis accepit Iesus panem et benedixit ac fregit deditque discipulis suis et ait Accipite et comedite: hoc est corpus meum. ²⁷ ^{(285, 2.)}Et accipiens calicem gratias egit et dedit illis dicens Bibite ex hoc omnes: ²⁸hic est enim sanguis meus novi testamenti, qui pro multis effunditur in remissionem peccatorum. ²⁹Dico autem vobis, non bibam a modo de hoc genimine vitis usque in diem cum illum bibam vobiscum novum in regno patris mei. ³⁰ ^{(286, 6.)}Et hymno dicto exierunt in montem oliveti. ³¹ ^{(287, 4.)}Tunc dicit illis Iesus Omnes vos scandalum patiemini in me in ista nocte: ^{(288, 6.)}scriptum est enim Percutiam pastorem, et dispargentur oves gregis. ³²Postquam autem resurrexero, praecedam vos in Galilaeam. ³³ ^{(289, 4.)}Respondens autem Petrus ait illi Etsi omnes scandalizati fuerint in te, ego numquam scandalizabor. ³⁴Ait illi Iesus Amen dico tibi quia in hac nocte ante quam gallus cantet ter me negabis. ³⁵ ^{(290, 6.)} Ait illi Petrus Etiamsi oportuerit me mori tecum, non te negabo. Similiter et omnes discipuli dixerunt. ³⁶ ^{(291, 1.)} Tunc venit Iesus cum illis in villam quae dicitur Gesemani, ^{(292, 6.)} et dixit discipulis suis Sedete hic donec vadam illuc et orem. ³⁷Et adsumto Petro et duobus filiis Zebedaei coepit contristari et mestus esse. ³⁸ ^{(293, 4.)}Tunc ait illis Tristis est anima mea usque ad mortem: sustinete hic et vigilate mecum. ³⁹ ^{(294, 1.)}Et progressus pusillum procidit in faciem suam orans et dicens Pater, si possibile est transeat calix iste: ^{(295, 1.)}verum tamen non sicut ego volo sed sicut tu. ⁴⁰ ^{(296, 2.)}Et venit ad discipulos et invenit eos dormientes, et dicit Petro Sic non potuistis una hora vigilare mecum? ⁴¹Vigilate et orate ut non intretis in temtationem: ^{(297, 4.)}spiritus quidem promtus est, caro autem infirma. ⁴² ^{(298, 6.)}Iterum secundo abiit et oravit dicens Pater mi, si non potest hic calix transire nisi bibam illum, fiat voluntas tua. ⁴³Et venit iterum et invenit eos dormientes; erant enim oculi eorum gravati ⁴⁴Et relictis illis iterum abiit et oravit tertio eundem sermonem dicens. ⁴⁵ ^{(299, 4.)}Tunc venit ad discipulos suos et dicit illis Dormite iam et requiescite: ecce appropinquavit hora, et filius hominis tradetur in manus peccatorum. ⁴⁶Surgite, eamus: ecce adpropinquavit qui me tradit, ⁴⁷ ^{(300, 1.)}Adhuc ipso loquente, ecce Iudas unus de duodecim venit, et cum eo turba multa cum gladiis et fustibus, missi a principibus sacerdotum et senioribus populi. ⁴⁸ ^{(301, 2.)}Qui autem tradidit eum, dedit illis signum dicens Quemcumque osculatus fuero, ipse est, tenete eum. ⁴⁹Et confestim accedens ad Iesum dixit Have rabbi, et osculatus est eum. ⁵⁰Dixitque illi Iesus Amice, ad quod venisti? Tunc accesserunt et manus iniecerunt in Iesum et tenuerunt eum. ⁵¹ ^{(302, 1.)}Et ecce unus ex his qui erant cum Iesu extendens manum exemit gladium suum, et percutiens servum principis sacerdotum amputavit auriculam eius. ⁵² ^{(303, 10.)}Tunc ait illi Iesus Converte gladium tuum in locum suum: omnes enim qui acceperint gladium gladio peribunt. ⁵³An putas quia non possum rogare patrem meum, et exhibebit mihi modo plus quam duodecim legiones angelorum? ⁵⁴Quomodo ergo implebuntur scripturae quia sic oportet fieri? ⁵⁵ ^{(304, 1.)}In illa hora dixit Iesus turbis Tamquam ad latronem existis cum gladiis et fustibus comprehendere me: cotidie apud vos sedebam docens in templo, et non me tenuistis. ⁵⁶ ^{(305, 6.)}Hoc autem totum factum est ut implerentur scripturae prophetarum. Tunc discipuli omnes relicto eo fugerunt. ⁵⁷ ^{(306, 1.)}At illi tenentes Iesum duxerunt ad Caiaphan principem sacerdotum, ubi scribae et seniores convenerant. ⁵⁸ ^{(307, 4.)}Petrus autem sequebatur eum a longe usque in atrium principis sacerdotum: et ingressus intro sedebat cum ministris ut videret finem. ⁵⁹ ^{(308, 2.)}Principes autem sacerdotum et omne concilium quaerebant falsum testimonium contra Iesum, ut eum morti traderent, ⁶⁰et non invenerunt, cum multi falsi testes accessissent: ^{(309, 6.)}novissime autem venerunt duo falsi testes ⁶¹et dixerunt Hic dixit Possum destruere templum dei et post triduum aedificare illud. ⁶²Et surgens princeps sacerdotum ait illi Nihil respondis ad ea quae isti adversum te testificantur? ⁶³Iesus autem tacebat. Et princeps sacerdotum ait illi Adiuro te per deum vivum ut dicas nobis si tu es Christus filius dei. ⁶⁴ ^{(310, 1.)}Dicit illi Iesus Tu dixisti: verum tamen dico vobis, a modo videbitis filium hominis sedentem a dextris virtutis et venientem in nubibus caeli. ⁶⁵ ^{(314, 6.)}Tunc princeps sacerdotum scidit vestimenta sua dicens Blasphemavit: ^{(312, 2.)}quid adhuc egemus testibus? ecce nunc audistis blasphemiam. ⁶⁶Quid vobis videtur? At illi respondentes dixerunt Reus est mortis. ⁶⁷ ^{(313, 1.)}Tunc expuerunt in faciem eius et colaphis eum ceciderunt, alii autem palmas in faciem ei dederunt, ⁶⁸dicentes Prophetiza nobis, Christe, quis est qui te percussit? ⁶⁹ ^{(314, 1.)}Petrus vero sedebat foris in atrio, et accessit ad eum una ancilla dicens Et tu cum Iesu Galilaeo eras. ⁷⁰At ille negavit coram omnibus dicens Nescio · quod dicis. ⁷¹ ^{(315, 1.)}Exeunte autem illo ianuam vidit eum alia et ait his qui erant ibi Et hic erat cum Iesu Nazareno. ⁷²Et iterum negavit cum iuramento quia non novi hominem. ⁷³Et post pusillum accesserunt qui stabant et dixerunt Petro Vere et tu ex illis es: nam et loquella tua manifestum te facit. ⁷⁴Tunc coepit detestari et iurare quia non novisset hominem. Et continuo gallus cantavit. ⁷⁵ ^{(316, 2.)}Et recordatus est Petrus verbi Iesu quod dixerat Prius quam gallus cantet ter me negabis, et egressus foras ploravit amare.

XXVII.

¹ ^{(317, 2.)}Mane autem facto consilium inierunt omnes principes sacerdotum et seniores populi adversus Iesum, ut eum morti traderent. ² ^{(318, 1.)}Et vinctum adduxerunt eum et tradiderunt Pontio Pilato praesidi. ³ ^{(319, 10.)}Tunc videns Iudas, qui eum tradidit, quod damnatus esset, paenitentia ductus rettulit triginta argenteos principibus sacerdotum et senioribus ⁴dicens Peccavi tradens sanguinem iustum. At illi dixerunt Quid ad nos? tu videris. ⁵Et proiectis argenteis in templo recessit, et abiens laqueo se suspendit. ⁶Principes autem sacerdotum acceptis argenteis dixerunt Non licet mittere eos in corbanan, quia pretium sanguinis est. ⁷Consilio autem inito emerunt ex illis agrum figuli in sepulturam peregrinorum. ⁸Propter hoc vocatus est ager ille Acheldemach, ager sanguinis, usque in hodiernum diem. ⁹Et tunc impletum est quod dictum est per Hieremiam prophetam dicentem Et acceperunt triginta argenteos pretium appretiati quem appretiaverunt a filiis Israhel, ¹⁰et dederunt eos in agrum figuli, sicut constituit mihi dominus. ¹¹ ^{(320, 1.)}Iesus autem stetit ante praesidem, et interrogavit eum praeses dicens Tu es rex Iudaeorum? Dicit ei Iesus Tu dicis. ¹² ^{(321, 4.)}Et cum accusaretur a principibus sacerdotum et senioribus, nihil respondit. ¹³Tunc dicit illi Pilatus Non audis quanta adversum te dicant testimonia? ¹⁴Et non respondit ei ad ullum verbum, ita ut miraretur praeses vehementer. ¹⁵ ^{(322, 2.)}Per diem autem sollemnem consueverat praeses dimittere populo unum vinctum quem voluissent. ¹⁶ ^{(323, 4.)}Habebat autem tunc vinctum insignem qui dicebatur Barabbas. ¹⁷Congregatis ergo illis dixit Pilatus Quem vultis dimittam vobis, Barabban an Iesum qui dicitur Christus? ¹⁸Sciebat enim quod per invidiam tradidissent eum. ¹⁹ ^{(324, 10.)}Sedente autem illo pro tribunali misit ad illum uxor eius dicens Nihil tibi et iusto illi: multa enim passa sum hodie per visum propter eum. ²⁰ ^{(325, 1.)}Princeps autem sacerdotum et seniores persuaserunt populis ut peterent Barabban, Iesum vero perderent. ²¹Respondens autem praeses ait illis Quem vultis vobis de duobus dimitti? At illi dixerunt Barabban. ²² ^{(326, 1.)}Dicit illis Pilatus Quid igitur faciam de Iesu qui dicitur Christus? ²³Dicunt omnes Crucifigatur. Ait illis praeses Quid enim mali fecit? At illi magis clamabant dicentes Crucifigatur. ²⁴ ^{(327, 10.)}Videns autem Pilatus quia nihil proficeret sed magis tumultus fieret, accepta aqua lavit manus coram populo dicens Innocens ego sum a sanguine iusti huius: vos videritis. ²⁵Et respondens universus populus dixit Sanguis eius super nos et super filios nostros. ²⁶ ^{(328, 1.)}Tunc dimisit illis Barabban, Iesum autem flagellatum tradidit eis ut crucifigeretur. ²⁷ ^{(329, 4.)}Tunc milites praesidis suscipientes Iesum in praetorio congregaverunt ad eum universam cohortem: ²⁸et exuentes eum clamydem coccineam circumdederunt ei, ²⁹et plectentes coronam de spinis posuerunt super caput eius et harundinem in dextera eius, et genu flexo ante eum inludebant dicentes Have rex Iudaeorum. ³⁰ ^{(330, 6.)}Et exspuentes in eum acceperunt harundinem et percutiebant caput eius. ³¹Et post quam inluserunt ei, exuerunt eum clamyde et induerunt eum vestimentis eius, et duxerunt eum ut crucifigerent. ³² ^{(331, 1.)}Exeuntes autem invenerunt hominem Cyreneum nomine Simonem: hunc angariaverunt ut tolleret crucem eius. ³³ ^{(332, 1.)}Et venerunt in locum qui dicitur Golgotha, quod est calvariae locus. ³⁴ ^{(333, 4.)}Et dederunt ei vinum bibere cum felle mixtum, et cum gustasset noluit bibere. ³⁵ ^{(334, 1.)}Postquam autem crucifixerunt eum, diviserunt vestimenta eius sortem mittentes, ut impleretur quod dictum est per prophetam Diviserunt sibi vestimenta mea, et super vestem meam miserunt sortem. ³⁶Et sedentes servabant eum. ³⁷ ^{(335, 1.)}Et inposuerunt super caput eius causam ipsius scriptam Hic est Iesus rex Iudaeorum. ³⁸ ^{(336, 1.)}Tunc crucifixi sunt cum eo duo latrones, unus a dextris et unus a sinistris. ³⁹ ^{(337, 6.)}Praetereuntes autem blasphemabant eum, moventes capita sua ⁴⁰et dicentes Qui destruebat templum dei et in triduo illud reaedificabat: salva temet ipsum: si filius dei es, descende de cruce. ⁴¹ ^{(338, 2.)}Similiter et principes sacerdotum inludenles cum scribis et senioribus dicentes ⁴²Alios salvos fecit, se ipsum non potest salvum facere: si rex Israhel est, descendat nunc de cruce, et credimus ei. ⁴³Confidet in deo: liberet nunc eum si vult; dixit enim quia dei filius sum. ⁴⁴ ^{(339, 2.)}Id ipsum autem et latrones qui · crucifixi erant cum eo inproperabant ei. ⁴⁵ ^{(340, 2.)}A sexta autem hora tenebrae factae sunt super universam terram usque ad horam nonam. ⁴⁶ ^{(341, 6.)}Circa horam vero nonam clamavit Iesus voce magna dicens Heli heli lema sabacthani, hoc est Deus meus deus meus, ut quid dereliquisti me? ⁴⁷Quidam autem illic stantes et audientes dicebant Heliam vocat iste. ⁴⁸ ^{(342, 2.)}Et continuo currens unus ex eis acceptam spongiam implevit aceto et inposuit harundini, et dabat ei bibere. ⁴⁹Ceteri vero dicebant Sine videamus an veniat Helias liberans eum. ⁵⁰ ^{(343, 1.)}Iesus autem iterum clamans voce magna emisit spiritum. ⁵¹ ^{(344, 2.)}Et ecce velum templi scissum est in duas partes a summo usque deorsum, ^{(345, 10.)}et terra mota est, et petrae scissae sunt, ⁵²et monumenta aperta sunt, et multa corpora sanctorum qui dormierant surrexerunt. ⁵³Et exeuntes de monumentis post resurrectionem eius venerunt in sanctam civitatem et apparuerunt multis. ⁵⁴ ^{(346, 2.)}Centurio autem et qui cum eo erant custodientes Iesum, viso terrae motu et his quae fiebant, timuerunt valde dicentes Vere dei filius erat iste. ⁵⁵ ^{(347, 6.)}Erant autem ibi mulieres multae a longe, quae secutae erant Iesum a Galilaea ministrantes ei: ⁵⁶inter quas erat Maria Magdalene, et Maria Iacobi et Ioseph mater, et mater filiorum Zebedaei. ⁵⁷ ^{(348, 1.)}Cum sero autem factum esset, venit quidam homo dives ab Arimathia, nomine Ioseph, qui et ipse discipulus erat Iesu: ⁵⁸hic accessit ad Pilatum et petit corpus Iesu. Tunc Pilatus iussit reddi corpus. ⁵⁹ ^{(349, 1.)}Et accepto corpore Ioseph involvit illud in sindone munda, ⁶⁰et posuit illud in monumento suo novo quod exciderat in petra, et advolvit saxum magnum ad ostium monumenti et abiit. ⁶¹ ^{(350, 60.)}Erat autem ibi Maria Magdalene et altera Maria, sedentes contra sepulchrum. ⁶² ^{(351, 10.)}Altera autem die, quae est post parasceven, convenerunt principes sacerdotum et Pharisaei ad Pilatum ⁶³dicentes Domine, recordati sumus quia seductor ille dixit adhuc vivens Post tres dies resurgam. ⁶⁴Iube ergo custodiri sepulchrum usque in diem tertium, ne forte veniant discipuli eius et furentur eum et dicant plebi Surrexit a mortuis, et erit novissimus error peior priore. ⁶⁵Ait illis Pilatus Habetis custodiam: ite custodite sicut scitis. ⁶⁶Illi autem abeuntes munierunt sepulchrum signantes lapidem cum custodibus.

XXVIII.

¹ ^{(352, 1.)}Vespere autem sabbati, quae lucescit in prima sabbati, venit Maria Magdalene et altera Maria videre sepulchrum. ²Et ecce terrae motus factus est magnus: angelus enim domini descendit de caelo et accedens revolvit lapidem, et sedebat super eum: ³erat enim aspectus eius sicut fulgur et vestimentum eius sicut nix. ⁴Prae timore autem eius exterriti sunt custodes et facti sunt velut mortui. ⁵ ^{(353, 2.)}Respondens autem angelus dixit mulieribus Nolite timere vos: scio enim quod Iesum qui crucifixus est quaeritis: ⁶non est hic, surrexit enim sicut dixit: venite videte locum ubi positus erat dominus. ⁷Et cito euntes dicite discipulis eius quia surrexit, et ecce praecedit vos in Galilaeam: ibi eum videbitis. Ecce praedixi vobis. ⁸ ^{(354, 2.)}Et exierunt cito de monumento cum timore et magno gaudio currentes nuntiare discipulis eius. ⁹ ^{(355, 10.)}Et ecce Iesus occurrit illis dicens Havete. Illae autem accesserunt et tenuerunt pedes eius et adoraverunt eum. ¹⁰Tunc ait illis Iesus Nolite timere: ite nuntiate fratribus meis ut eant in Galilaeam: ibi me videbunt. ¹¹Quae cum abissent, ecce quidam de custodibus venerunt in civitatem et nuntiaverunt principibus sacerdotum omnia quae facta fuerant. ¹²Et congregati cum senioribus consilio accepto pecuniam copiosam dederunt militibus, ¹³dicentes Dicite quia discipuli eius nocte venerunt et furati sunt eum nobis dormientibus: ¹⁴et si hoc auditum fuerit a praeside, nos suadebimus ei et securos vos faciemus. ¹⁵At illi accepta pecunia fecerunt sicut erant docti. Et divulgatum est verbum istud apud Iudaeos usque in hodiernum diem. ¹⁶Undecim autem discipuli abierunt in Galilaeam, in montem ubi constituerat illis Iesus, ¹⁷et videntes eum adoraverunt, quidam autem dubitaverunt. ¹⁸Et accedens Iesus locutus est eis dicens Data est mihi omnis potestas in caelo et in terra. ¹⁹Euntes ergo docete omnes gentes, baptizantes eos in nomine patris et filii et spiritus sancti, ²⁰docentes eos servare omnia quaecumque mandavi vobis: et ecce ego vobiscum sum omnibus diebus usque ad consummationem saeculi. Amen.

Capitula lectionum secundum Mattheum	Praefatio in Evangelium secundum Marcum