1 N S T R U etiam Cluniae, ecclefia abbatiam S. Eparchii fupradi— ? dam subjectionem in ea exigendo molestire tentave- ric, Angcliac. abbas Sc ejus succelsores fecundum ju- stiriam, authoritatem ei & defenlionem iu judicio prxftare teneantur inrereflc, & quod acceperunt re- ftirururi, nili fecerint. De ordine autem concordiæ przsatx & exigentia nobis & fuccelsoribus noftris pro ipfa ecclesia & decima xx. solidos inforciarorum in feltivitare omnium fandorum abbas Angeliac. tkejus succeflores annuacim persolvent. Hoc autem totum factum eft de collaudatione & arbitrio D. legati prx- disti, in cujus manu ego & uterque abbas, videlicet Angeliae. & B. Eparcnii, uc suo staremus arbitrio & Voluntati nos posuimus, anno ab Inc. Dom. u. c. lxi. pontificatus D. Alexandri papz III. anno n. Ego Petrus Engol. episcopus. Ego Kalo archidiac. Ego Johannes j thesaurarius. Ego Gumbaldus canonicus. XIV. Charta erectionis decanatus in primam Engolif- uciani En— mensis ecclesiæ dignitatem. gofij. ir U yfaiSL "WZ111 % 1— « o s Dei gratia Burdigalensis archie- « aij. W piscopus, Petrus decanus Xantonensi$, & magis- ter Guillelmus prior de Royano, Willelmo Divina pro- Videntia episc. & capitulo Engolisinensi in perpetuum. Cum de praeficiendo in ecclesia veftra decano sub certa forma mandatum ad nos Sedis apoftolicz defeendiflet, Universis veftrum, & lingulis die ad hoc ftatuta, coram nobis in veftro capitulo congregatis, vos, domine epis- cope, cum archidiacono, the (aurario, cantore, facrifta’ & sex aliis. Metuentes vobis & dignitatibus veftris præ- judicium impofterum generari, petitioni a pluribus de c pitulo factx de magistro Ameneo in decanum prae- ficiendo praemittentes in primis, pofanodum operante illo qui facit utraque unum, uc janua discordiz, qux videbatur aperta inter partes videlicet praedictas & alios de capitulo, perenniter clauderetur, univerfi & linguli dispoGrioni noftre in omnibus & per omnia dilTenciones fuper thesauraria, cantoria & magiftri- scolaftu & vota veftra sub corporalis juramenti vinculo contulistis. Sic igitur magilho Amaneo de communi consenfu capituli canonice coram nobis ele- cto, & a vobis, domine episcope, poftmodum confirmaro de consenfu veftri capituli, necnon de prudentium virorum conlilio ftatuimus & fic providi— ] Inus in veftra ccclcfia perenniter observandum, videlicet quod capitulum perpetuo absque pontifice deca- hum libere eliget, & electus a capitulo epifcopo præ- senubirur, & episcopus confirmabit electum, nifi per- sonx electæ vel elestioni obviaret aliquid de canonicis infticutis. Dotavimus infuper decanatum de communi consenfu omnium in hunc modum:percipiet enim decanus duas prxbendas canonicales & dimidiam in- te^re, & de communitate per annos lingulos decem libras, donec ecclesiam de Flayac vacare contigerit ; qua vacante, & in proprietatem decanatus convcrfa, a przftatione decem librarum communitas fiet immunis. Percipiet infuper medietatem terrx du Mayne quz ad capitulum dignofcicur pertinere ; decanus fiquidem confirmatus, in urbe & in fuburbio in caufis tractandis jurisdittionem plenam habebit, salva episcopali jurif distione. Prztereain hominibus capituli, & injuriis sibi fadis, & terris propriis, iurifdidionem plenam habebit ubicumque causam tractare voluerit, & decanus poterit voctre quollibet qui sunt in epifeopatu ad civitatem & suburbia, SC ibidem audire causas, condempnare & punire poena canonica contumaces ; extra tamen civitatem vel suburbia non copioscet, salva tamen jiirifdiftiane episcopali, qui de iis poterit cognofcere, etiam præscntc decano. Przterea etiam ftatutum fuit quod in omnibus primum locum poft episeopum obtineat decanus. Homagia univerfa fidelitatis qux ad capitulum pertinent fient decano, fic M E N T A 451 L achapramenta erunt ejusdem. Sigillum sacrifta per manum decani habebit, jurans quod nihil line confensn decani & majoris parris capituli figillabic. Decanus etiam habebit primas domos vacantes, quas scilicet viderit competentes, nili fuerint domus qiue pofliden- tur nomine dignitatum. Si episcopus aliquibus de urbe vel fuburbiis sive de toto episcopatti diem in civitate aflignaverit, in abfentia ejus decanus de caulis illis cognofcet * nifi episcopus aliquas de extrinfecis aliquando alii duxerit delegare, matrimoniales causas audiet decanus in civitate & fuburbiis, si archidiaco- nus consuevit audire epifcopo fiquidem in urbe & subuibio & in toto epifeopatu jiirisdidio sua & jus suum atque coertio salva manet. In compenfationem vero hujus jtinsdidionis quam archidiaconus in urbe j & snburbiis habere confuevcrar, dimidiam praebendam perpetuo percipiet, nec aliquam de cztero habebit jurisdictionem ibidem j sed ii aliquibus dc epifeopatu in urbe diem ftatuit idem archidiaconus, ibi dc caulis illis, li voluerit, cognofcet. Porro capitulum absque pontifice iu inftituendis canonicis & præbendis ordinandis, ut episcopus absque capitulo, nihil poterit ordinare. In vicariis feu baliis aflignandis episcopus cum capitulo, si voluerit, interfit, salvo in omnibus jure suo *, episcopus autem archidiaconatum, thefaurariain, cantoriam, & dignitatem magiftriscolatus folus libere & perenniter ordinabit. Decanus vero primum (hilum iu choro a dextris poft mortem Gardradi archidiaconi vel tranllariorem habebit, in quo poftquam fuerit electus, & poltmodum confirmatus, per manum can- _ toris debet solemniter inftallari-, polTefliones etiam om- — nes, & alia jura qux episcopus & archidiaconus Sc aliz personæ habent & poffidenc, integre & perenniter retinebunt, quibus sua jura in integrum refervamus, przmiilis omnibus iu suo robore duraturis ; quzstiones etiam omnes quas habebar capitulum contra epifeopum & alus personas dignitates habentes, omnino rcmissjr sunt & sopitz. Ad hoc universis & lingulis veftrum autoritate Sedis apoftolicz quam in disposi- tione ifta de consenfu lingulorum & omnium specia- liter retinuimus, & exprclse przcipitnus in vimite & debito præftiti juramenti, ut si forte quicumque suac salutis immemor & quietis ecclesiæ perturbator contra epifeopum vel quemlibet de ecclena hujus occatione ftatuti vel contra ipfum ftatutum intentet aliquid machinari, omnes & finguli extra epifeopum tamquam 3 excomtnunicatum & perjurum bona fiae se ftatuant, ftatim & perenniter * defenfores; omnibus autem fta— * jcfinicn tutum iftud bona fide fervantibus fit pax hic, & in tct ervum. Actum eft hoc publice in refectorio ecdeliz nostrx, Incarnati Verbi anno millefimo ducentesuno decimo tertio, mense Novembrio. Aftiterunt aurem cnm fieret hzc dispolitio una nobiscum W. episcopus, magifter Atnaneus novus decanus, G. archidia- conus, Vili, thesaurarius cantor, He facrifta, W.G. Xan- ronenfis archidiaconus, W. de S. Johanne, Hz. de Gratia, J. Mabelli & nepos suus Helia de Feneftra, R. Vigerii pœnitentiarius, Helia de Marorin, Ite- rius, J Roberti, Audonius, Brodranus, Ameas, Ar. Scscal. W. de Marcheio, J. Guyot, J. Guis, w. Ra- k nulfi, Jordanus de S. Johanne, Hei. Arma, J. Ma- relli, J. nepos suus, H. de Monte-Morelli & L. Gros. XV. Excerptum ex actis originalibus in bibliotheca illustriissirni D. de Coistin Franciæ ducis, episcopi Mettenfis (olim Segueriana,) titulo t Fondations d’Eglises, a folio t pS. verso & deinceps. INvenitur in litteris quod dominus Esblo de Rupe— C ! rCa forti, dominus de Torcio fecit homsgium-ligium 1197’ domino Roberto epifcopo, pro fortalicio & repaiio dc Torcio cum pertinentiis. poft mortem dicti Esolonis,
