quod, si daretur vacuum, motus in eo in instanti fieret: et cum determinaturi simus, in vacuo motum fieri in tempore, prius contrariam opinionem examinabimus et illius argumenta.
Et, primo quidem, argumentorum ab Aristotele allatorum, nullum
profecto est quod necessitatem habeat; sed unum quidem est quod
necessitatem habere, prima fronte, videtur: et hoc illud est quod t. 71
et 72 scribitur, in quo ad inconveniens illud deducit, si motus in
tempore fiat in vacuo, quod, scilicet, eodem tempore movebitur idem
mobile in pleno et vacuo. Quod quidem argumentum ut melius diluere
possimus, nunc in medium afferre statuimus. Supposuit itaque hoc,
primum, Aristoteles, cum vidisset idem mobile per subtiliora media
citius ferri quam per crassiora: eandem proportionem servare motus
velocitatem in uno medio ad alterius motus velocitatem in altero
medio, quam medii unius subtilitas ad alterius medii subtilitatem. Deinde
sic est argumentatus: Transeat mobile a medium b in tempore c;
medium autem subtilius ipso, nempe d, transeat in tempore e:
manifestum est, sicut crassities b ad crassitiem d, ita se habere tempus c ad
tempus e. Sit deinde f vacuum; et mobile a, si fieri possit, transeat
ipsum f, non in instanti, sed tempore g; et sicut tempus e se habet ad
tempus g, ita se habeat crassities medii d
ad alterius medii crassitiem. Tunc, ex
his quae constituta sunt, mobile a per
medium nunc inventum movebitur in
tempore g, cum medium d ad medium
nunc inventum eandem habeat
proportionem quam e tempus ad tempus g: sed
eodem tempore g movetur a etiam per
vacuum f: ergo a eodem tempore
movebitur per duo spatia aequalia, quorum
unum sit plenum, alterum vero vacuum; quod quidem est impossibile.
Non ergo mobile movebitur per vacuum in tempore; ergo in instanti.
Haec est Aristotelis demonstratio: quae quidem optime et necessario conclusisset, si ea, quae assumpsit, demonstrasset Aristoteles, aut, si non demonstrata, fuissent saltem vera; sed in hoc deceptus[1] est, quod ea tanquam nota axiomata assumpsit, quae non solum non sunt
8-9. mobile et in – 13. velocitas in uno medio –
- ↑ Sopra deceptus è scritto interlinearmente: allucinatus.
