Dominus papa … illustri regi Sicilie, quod in regno generale studium faciat reformari.
Primum plasma, superne manus operatione formatum, habens ante lapsum, veluti paulominus creature coequatum angelice, prelucidum intellectum, sereni luminis acie penetrabat arcana celestium et ex illuminati profunditate pectoris scientiarum notitiam obtinebat. Sic autem hebuit post peccatum, ut quod prius libero et perspicaci capiebat intuitu, postmodum obstante nubilo mundane caliginis absque medio non
poterat intueri. In cuius casu letifero humane compago nature corruptionis
vulnera pertulit, suntque, sibi duris conclusa signaculis que primitus
nullo prepediente serarum obice, sub intelligentie claritate patebant,
et quantomagis excursu temporum, a primordiali formatione dilabitur,
tanto quadam efficitur fluxibilitate debilior et maiori fragilitate
tabescit, in variam mutabilitatem defectuum, naturalium
bonorum gloria permutata. Sed omnium conditoris immensa benignitas,
nolens quod tam ingenua creatura, quam sue similitudini conformarat,
ruditate vilesceret et reparans quodammodo circa ipsam, gloriose
per accidens, quod annexum nature mortiferi gustus extitit perceptione
deperditum, rudem hominem, quem ad perfectionem
discretionis vix offerre naturalis ratio poterat, scientiarum
artiumve decrevit dogmatibus erudiri. Sicque dono dato divinitus
plurium ydiomata nationum, sub diversarum linguarum varietate diffusa,
in unum conveniunt loquendi commercium latinitatis ordine
litterali. Sic gesta patrum et principum redacta sunt et rediguntur
in munimenta librorum. Sic veri et falsi certamina certis
rationibus et argumentis probabilibus dirimuntur. Sic generationis
et corruptionis corporum universorum implicitas elementorum qualitate
discernitur et conicitur qua vi sub cursu celestium terrestria gubernantur.
Sic etiam vocum sonoritas pari concordia prodit in iubilum
et documento colligitur, qualiter in divinis obsequiis modulatione
musica Domino serviatur. Sic terminorum extrema scolastica doctrina
metitur quaslibet longitudinis et latitudinis, sublimitatis et profundi
distantias punctorum seu mensurarum connumeratione distinguens. Sic
de supernorum essentia corporum prout moventur et consistunt in
ordine phisica perscrutatio arte nititur habere notitiam licet sit
res intellectu difficilis et aciem rationis humane transcendat. Sic datur
iuris utriusque cognitio, quo lis iurgiosa dirimitur et quod suum est
redditur unicuique. Sic quoque ad sacrarum acceditur altitudinem
scripturarum et elicitur vivificans spiritus de littere visceribus occidentis.
Maxime quidem opus est singulis regibus orthodoxis eisque cedit ad
gloriam in Regnis suis habere viros industrios, decoros scientiis et
virtutibus presignitos, ut fortes consiliis et singula consulta providentia
dirigentes sub pacis principe gloriosi regnent et imperent in sue
culmine maiestatis. Tales profecto viros infusa eis celitus gratia litterale
studium efficit, parvulos suavitatis lactans dulcedine, cibans adultos
uberius et provectos maioris ubertatis delectatione fecundans, dum circa
ipsum sedulitate studiosa versantur. Inter alias quippe regiones Ytalicas
regnum tuum veluti fons scientiarum irriguus, viros eminentis scientie,
viros alti consilii, viros prepollentes dignitatibus et virtutibus
precellentes, solet ab antiquo propagatione quasi naturali producere
quod in eorum quampluribus hodie testimonialis evidentia manifestat, et
eo precipue tempore, cum in eodem regno presertim apud Neapolim
civitatem cuius amenitas scolares alliciebat etiam a remotis, vigebat studium
generale. Cum autem Dominus de regno ipso tenebras ex alto
fugaverit et fine diebus malis imposito, in quibus idem regnum floribus et
fructibus studiorum caruisse dinoscitur, superduxerit misericorditer dies
lucis, rogamus quatenus premissis clementi consideratione pensatis, in
eodem regno iubeas et facias huiusmodi studium reformari. Per hoc enim
gratum Deo exhibebis obsequium, domum regiam fecundabis sobole
sapientum et nonnullis ecclesiis de proborum copia, quorum patiuntur
inopiam providebis ac exinde specialiter tui preminentia nominis,
ubique laudis humane preconiis altius extolletur.