Migne Patrologia Latina Tomus 92
CAPUT PRIMUM. De morte Mosi et principatu Jesu Nave.
(0417A) Post mortem ergo Moysi loquitur Dominus ad Josue dicens: Moyses servus meus mortuus est, surge et transi Jordanem tu et omnis populus in terram quam ego dabo filiis Israel. Defunctus est ergo Moyses, defuncta est lex: legalia praecepta jam cessant, et obtinet Jesus, id est, Salvator Christus, Filius Dei, principatum, introducit populum in terram, de qua dicit Dominus: Beati mites, quoniam ipsi possidebunt terram (Matth. V, 5).
CAPUT II. De duobus exploratoribus et meretrice Rahab. Iste Jesus, filius Nun, mittit duos exploratores ad Jericho urbem, qui suscipiuntur a meretrice Rahab. Jesus iste dux populi in semetipso Dominum Christum et vocabulo ostendit et facto. Jericho autem civitas mundus est, ad quem Dominus Christus ad (0417B)perscrutandos mores hominum duo testamenta direxit. Nam in eo ut credentium fidem, aut rebellium pervicaciam plenius comprobaret ante adventum judicii sui, quasi exploratores duos legem et Evangelium destinavit. Rahab vero typum tenet Ecclesiae, quae de extraneis atque alienis gentibus congregata est, quae antea in desideriis carnis fornicabatur in idolis. De talibus ait Dominus: Quod praecedunt vos in regno coelorum (Matth. XXI). Haec igitur testamenta Domini sola suscipit, et eadem fideliter conservat. Amicos omnino non tradit, ipsa potius periclitari optans, dummodo illaesa ac salva servaret. Haec casurum mundum sicut illa civitatem firmiter credit, haec pro se suorumque omnium salute pactum cum testamentis Domini fecit; haec in domo sua coccum, id est, signum sanguinis, posuit. Extra hanc si quis inventus fuerit, ruinam saeculi atque incendium mundi nulla ratione vitabit.
CAPUT III. De transitu arcae et divisione Jordanis. (0417C) Populus cum arca testamenti Jordanem transeunt. Sed quid sibi velit, quod Jordane eadem arca testamenti transeunte per sacerdotes et Levitas deducitur turba; sicque stante aqua fluminis in cumulum Dei, populus iter incedit innoxium? Haec omnia implentur in Ecclesiae populis mystica operatione. Dum enim quis ad baptismi venerit fontem, et consistente sacerdotali et Levitico ordine initiatus fuerit mysticis sacramentis, tunc sacerdotum ministeriis per baptismum, quasi per Jordanis fluenta ingreditur, et terram coelestis repromissionis adipiscitur. Quod vero pars aquarum fluminis, quae retro resiliit, perseverat in dulcedinem, pars vero in amarum confluxit gurgitem maris, haec figura baptizatorum varietatem designat, quia ex omnibus qui baptizantur pars quaedam acceptam gratiae coelestis dulcedinem custodiunt, pars vero in peccatorum amaritudine convertuntur. (0417D)Quod vero sacerdotalis ordo et Leviticus iter ostendit populo Dei, magisterium sacerdotale monstratur. Ipsi enim et docent populum exire de Aegypto, id est, de erroribus mundi, et transire per eremum vastam, id est, per saeculi tentationes. Quod vero sacerdotalis et Leviticus ordo assistit arcae testamenti, in qua lex portatur, sine dubio, ut ipsi illuminent populum.
CAPUT IV. De duabus semitribus armatis praecedentibus Israel. Duae semitribus, quae trans Jordanem a Moyse acceperunt terram, relictis mulieribus et infantibus, (0418A)cum fratribus transeuntes, praebebant illis pugnandi auxilium, usquequo et ipsi consequerentur haereditatem. Isti quippe qui per Moysen accipiunt haereditatem trans Jordanem, et cum fratribus suis armati et praecincti incedunt, illi hoc loco intelliguntur, qui primum per Moysen haereditatem legis potiti sunt, unde et primogenitos esse omnes. Ruben quippe primogenitus est Jacob, ex Lia. Gad primogenitus ejusdem ex Zelpha. Manasses primogenitus est Joseph, de Aegyptia filia sacerdotis Putipharis. In his ergo primogenitis figuraliter illi ex priori populo designantur, qui per legem placuerunt Deo, quique non requiescunt, sed expediti ad auxilium fratrum suorum consurgunt. Laborantibus enim nobis in agone vitae hujus, atque habentibus certamen adversus contrarias potestates, veniunt in auxilium nobis illi qui ante adventum Christi per legem justificati sunt. Vidimus enim Isaiam, Jeremiam accinctos expeditosque ad auxilium nostrum de voluminum (0418B)suorum jaculis cordis nostri hostes acerrimos vulnerantes. Accingitur et Daniel ad auxilium nostrum, cum nos de Christi regno et Antichristi futura fraude instruit atque praemonet. Adest et Ezechiel, sacramenta nobis coelestia in quadriformibus rotarum circulis signans. Docet et Osee bissenas agminis turmas, et praecedunt nos succinctis lumbis in veritate, quam praedicant ad auxilium nostrum. Isti ergo viri fortes pugnant nobiscum, quousque coelestis repromissionis patriam consequamur.
CAPUT V. De duodecim lapidibus. « Transeuntes itaque filii Israel Jordanem, sustulerunt de medio fluminis duodecim lapides, quos pro testimonio posuerunt. » Illico secundae circumcisionis sequitur typus, ad significandum nobis, ut dum de lavacro consurgimus apostolicae vitae exempla firmissima nobis congestare debeamus, quarum semper (0418C)testimonium ad imitamenta virtutum contueamur.
CAPUT VI. De circumcisione secunda. « Post Jordanis autem transitum venit Jesus in Galgala, ibique jubetur facere sibi cultros lapideos, et circumcidere secundo filios Israel. » Percontentur inde Judaei quomodo potest quis secundo circumcidi circumcisione carnali? Semel enim circumcisus ultra non habet quod secundo possit auferri; a nobis autem, quibus lex spiritalis est, convenienter ista solvuntur. Dicimus enim, circumcisionem primam fuisse per legem in Aegypto; sed si a lege transeat quis per baptisma Jordanis ad Evangelium, tunc accipit secundam circumcisionem spiritalem, per petram, qui est Christus. Sicque tali circumcisione purgatus, caret Aegypti opprobriis, id est, illecebris corporalium vitiorum. Nomen autem loci Galgala, quod interpretatur revelatio, ostendit quia dum in praeputio infidelitatis (0418D)ambulaverit quisque per hujus vitae desertum, oculos ei esse caecatos. Videamus et consequentia. Post Evangelii enim circumcisionem statim in loco revelationis pascha celebratur, immolaturque agnus ille pro mundi salute occisus. Ac, deficiente manna typicae legis, primum comedit populus panem corporis Christi, quem incorrupta repromissionis terra, id est, mater Domini virgo Maria protulit, cujus granum in terram cadens fructum plurimum attulit. Et vide ordinem. Postquam enim sub Jesu Nave, id est, sub Jesu Christo duce positi per lavacri fluenta transimus, ac per fidem spiritali circumcisione signamur; tunc (0419A)his gradibus advenientes, celebramus pascha, id est, immolatum Christum pro mundi salute credentes, statim pane illo dominici corporis pascimur. Occurrit deinde nobis princeps militiae virtutum coelestium Christus, tenens gladium Evangelii, ad resecandam carnis nostrae pollutionem. Percunctatio autem Josue dicentis ad angelum: Noster es an adversariorum (Josue V)? discretionem suorum insinuat, qui inter bonum et malum per discretionem dijudicat, ne eos adversarius per speciem boni fallat. Unde et Jeremiae dicitur: Si separaveris pretiosum a vili, quasi os meum eris circumdatus (Jerem. XV).
CAPUT VII. De excidio Jericho, et salvatione Rahab. « Circumdatur post haec Jericho, expugnaturque, adversus quam gladius non educitur, aries non dirigitur, nec tela vibrantur; tubae solummodo sacerdotales septem diebus continuis adhibentur, sicque circumacta arca muri Jericho subruuntur. » Jericho (0419B)autem per interpretationem luna dicitur. Luna vero mundi hujus speciem tenet, quia sicut luna menstruis completionibus deficit, ita hic mundus ad completionem temporum currens, quotidianis defectibus cadit. In arca vero Ecclesia figuratur, in tubis autem aereis praedicatores fortes accipiuntur. Hanc ergo urbem Jericho diebus septem ferentes arcam Israelitae, aeneis tubis clangentibus circumeunt, et muri ejus per arcae praesentiam atque aerearum tubarum sonitum cadunt, quia in hoc tempore, quod septem dierum vicissitudine volvitur, dum fertur arca, id est, dum orbem terrarum circumeunt, movetur Ecclesia, ad praedicantium voces, quasi ad tubarum sonitum muri Jericho, id est, elati mundi, ac superbia infidelitatis obstacula corruunt, donec in fine temporum mors novissima inimica destruatur (I Cor. XV), et impiorum perditione unica domus Rahab, tanquam unica Ecclesia liberetur a turpitudine mundi fornicationis, per fenestram confessionis in sanguine remissionis. (0419C)Ista enim meretrix in Jericho tanquam in hoc mortali saeculo moratur, quae ut salvari possit, per fenestram domus suae, tanquam per os corporis sui coccum mittit, quod est sanguinis Christi signum pro remissione peccatorum confiteri ad salutem. Qui inventi sunt in domo illius, salvati sunt ab urbis; et quicunque intra Ecclesiam reperiuntur, ipsi tamen salvantur. Extra hanc autem domum, id est, extra Ecclesiam nemo salvatur.
CAPUT VIII. De furto Achan. « Furatur interea de anathemate urbis Jericho Achan pallium et regulam auream; pro quo irascente Deo perierunt quidam manu hostili ex populo. » Jericho itaque, ut dictum est, mundi gerit figuram. De anathemate autem ejus fraudans in tabernaculo suo abscondit, qui saeculares mores in Ecclesiae secretis (0419D)inserit, qui sub cultu Dei manens solemnitates saeculi vel spectacula diligit, qui sortilegos, aruspices et augures inquirit, vel qui caeteros ritus persuadet, qui prius in Jericho, id est, in hoc saeculo, habebantur. Iste ergo, quia post fidei indumentum conversationes saeculares occulte inducit, quasi pallium de anathemate tollit: sed et ille de anathemate Jericho fraudat, qui in Ecclesia haereticorum infert dogma vel superstitiosa saecularium litterarum studia. Hanc enim regulam auream luculento sermone aptatam fraudati sunt Arius, Marcion et Basilides; fraudati sunt enim isti regulas aureas de Jericho, et philosophorum sectam non rectam in Ecclesiam conati sunt introducere, et maculare omnem Ecclesiam Domini, ita ut alii multi perderentur per eos; ideoque abjecti pro anathemate, quasi acervo lapidum, ita multitudine peccatorum suorum oppressi atque exstincti sunt, quorum auctor ac peremptor ex aliis, hoc est, diabolus qui per illorum impietatem fidelium quosdam (0420A)evicerat. Rursum superatus evincitur, atque a populo Dei suspensus ligni crucis virtute necatur.
CAPUT IX. De constructione altaris. « Superatis igitur bostibus, aedificavit Jesus altare Deo excelso ex lapidibus integris, in quibus non erat injectum ferrum, sicut praeceperat Moyses; et immolavit sacrificium, et scripsit in lapidibus Deuteronomium legis Moysi. » Videamus itaque qui sint isti lapides, ex quibus aedificabatur altare. Omnes igitur qui in Christum Jesum credunt, lapides vivi dicuntur. De quibus Apostolus dicit: Vos estis lapides vivi, aedificati domus spiritalis (I Petr. II). His non injectum ferrum, quia incorrupti et immaculati carne et spiritu sunt, et jacula maligni ignita non receperunt, hi unum altare faciunt unitate fidei vel concordia charitatis. In his quoque Deuteronomium, (0420B)id est, secundum Evangelii legem, Jesus Dominus noster scripsit. Audiamus itaque eum dicentem: Dictum est antiquis: Non maechaberis; ego autem dico vobis: Si quis viderit mulierem ad concupiscendum eam, jam moechatus est eam in corde suo (Matth. V). Hanc igitur legem Jesus novam in cordibus credentium scripsit in eorum mentibus, qui altaris constructione digni sunt.
CAPUT X. De maledictionibus et benedictionibus. « Post haec omnis populus et majores natu, ducesque ac judices praecedebant hinc et inde arcam, steteruntque sicut praeceperat Moyses in Deuteronomio sex tribus in monte Garizim, ut benediceret populum, et ipsae tribus quae nobiliores sunt, id est, Simeon, Levi, Juda, Issachar, Joseph et Benjamin. Alii vero sex ignobiliores steterunt e regione in monte Hebal, ut maledicerent, inter quos et Ruben, qui maculaverat torum parentis, et Zabulon ultimus (0420C)Liae filius, et ancillarum filii. » Et haec quidem veteres historiae referunt gesta; sed inspiciendum est quid in narrationem mysticae intelligentiae referatur. Qui sunt ergo isti qui incedunt juxta montem Garizim, et qui sunt qui incedunt juxta montem Hebal? Illi itaque qui hoc in loco juxta montem Garizim incedunt electi ad benedictionem, eos figuraliter indicant qui non metu poenae, sed coelestis promissionis amore succensi veniunt ad salutem. Illi vero dimidii, qui juxta montem Hebal incedunt, in quo maledictiones prolatae sunt, illos indicant qui non amore benedictionum vel promissionum, sed futurorum suppliciorum timore, complent quae in lege scripta sunt, ut perveniant ad salutem. Omnes autem circa arcam incedunt, qui ab Ecclesiae sinu non discedunt; sed nobiliores illos esse dicimus, qui boni ipsius desiderio, aeternae benedictionis amore quod bonum est agunt, quam illos qui pro mali metu bonum sectantur. Solus ergo Jesus potest ex omnibus (0420D)populis hujusmodi mentes animosque concidere, et alios quidem statuere in monte Garizim ad benedicendum, alios vero statuere in monte Hebal, ad maledictionem; non ut maledictiones accipiant, sed ut intuentes praescriptas maledictiones, et poenas peccatoribus constitutas incurrere caveant, ac semetipsos timoris supplicio corrigant.
CAPUT XI. De Gabaonitis. « Interea Gabaonitae, perditionis metu perterriti, cum fraude et calliditate venerunt ad Jesum, pannis calceamentisque veteribus induti, deprecantes ut salvarentur, statimque a Jesu salutem suscipiunt; quorum tamen dolum ut agnovit, ligni caesores vel aquae gestatores eos constituit. » In quorum figura illi ostenduntur, qui de mundo ad Ecclesiam venientes, habent fidem in Deo, et inclinant caput suum sacerdotibus, sanctis quoque ministrant et serviunt, (0421A)ut aliquid utilitatis impendant; ad ornatum etiam Ecclesiae vel ministerium prompti sunt; in moribus vero suis et conversatione pristina detinentur, induentes veterem hominem cum actibus suis, et involuti vetustis vitiis, sicut et isti pannis et calceamentis veteribus obtecti; et praeter hoc quo Deum credunt, et erga servos Dei vel Ecclesiae cultus videntur esse devoti, nihil habent emendationis vel innovationis in moribus. Tales igitur tantummodo quasi quoddam salutis signum intra Ecclesiam temporaliter praeferunt, inter spiritales autem, id est, inter sanctos Dei, regnum aeternum vel libertatem minime consequuntur.
CAPUT XII. De praelio in Gabaon. Quod autem in Gabaon, pugnante Jesu Nave stetisse perhibetur sol et luna, donec Israel inimici delerentur, dicente Scriptura: Stetit, inquit, sol super (0421B)Gabaon, et luna super vallem Elom (Josue X); et adjicit Scriptura et dicit: Quia nunquam sic audivit Deus hominem (Ibid.). Jesus ergo noster solem stare fecit non tunc solum, sed multo magis modo in adventu suo, dum nos bellum gerimus adversus vitiorum gentes, et colluctamur adversus principes et potestates, et rectores harum tenebrarum, adversus spiritales nequitias in coelestibus (Ephes. VI). Sol nobis justitiae indesinenter assistit, nec deserit nos unquam, nec festinat occumbere, quia ipse dixit: Ecce ego vobiscum sum omnibus diebus usque ad consummationem saeculi (Matth. XXVIII). Quinque autem reges quinque sensus corporeos indicant, qui Gabaonitas, id est, carnales homines expugnant. Hi ad speluncam confugiunt, cum se terrenis actibus in corpore positi mergunt. Qui tamen pugnante Jesu, id est, praedicatione evangelica superantur, atque ingrediente Verbo Dei in nobis, id est, intra speluncam corporis nostri, omnes pariter interficiuntur.
CAPUT XIII. De exstinctis gentibus, et terrae divisione. (0421C) « Exstinctis deinde vel deletis gentibus, Josue sorte dividit populis terram repromissionis. » Ejecit ergo et Christus a facie fidelium suorum quodammodo gentes, gentilium errorum malignos spiritus, et sorte dividit terram, in nobis omnia operans unus atque idem spiritus, ac dividens dona propria unicuique prout vult.
CAPUT XIV. De divisione terrae in duabus et novem semitribubus. Refertur autem in his divinis eloquiis prima et secunda haereditatis facta divisio. Prima quidem per Moysen, secunda vero, quae fortior est, per Jesum. Sed Moyses trans Jordanem duabus tantum semis tribubus, Ruben scilicet, Gad, et dimidiae tribui Manasse possessionem dare decrevit; caeterae vero omnes per Jesum suscipiunt. Per quod indicatur, quod (0421D)plures per fidem Jesu Christi promissa coelestia essent percepturi, quam qui per legem adepti sunt. Nam duae illae semis tribus procul dubio priorem populum adumbrabant; sed ideo duae semis dicuntur, quia hi qui in lege agebant contigerunt cognitionem Trinitatis, sed perfectam ejus scientiam non habuerunt. Sicut et Ecclesiasticus liber loquitur dicens: Qui non perfecit primo scire sapientiam, et infirmior non investigavit illam (Eccli. XXIV). Hinc autem novem semis tribus, quae per Jesum repromissionem terrae sanctae suscipiunt, ut praedictum est, figuram novi populi tenuerunt, qui a Jesu Domino nostro per fidem et gratiam aeternae repromissionis haereditatem post lavacrum, quasi per Jordanis transitum susceperunt. Sed proinde et ipsae novem semis tribus dicuntur, quae sub Jesu haereditate potiuntur, et non integre decimus numerus consummatus dicitur et perfectus, quia nec in ipso adventu Domini vel incarnatione ejus cuncta nobis per semetipsum perfecte (0422A)annuntiata sunt. Unde et ipse dicit discipulis: Multa adhuc habeo quae vobis loquar, sed non potestis illa modo audire; veniet autem Spiritus veritatis, qui a Patre procedit; ille de meo accipiet, et annuntiabit vobis omnia (Joan. XVI). Perfectio itaque ad summam cunctorum bonorum in Spiritu sancto consistit, alioquin nihil in eo perfectum putabitur, cui Spiritus sanctus deest.
CAPUT XV. Quod Levitae non acceperunt haereditatem terrae. Quod vero Levitae non acceperunt haereditatem terrae, utique quia Jesus Dominus noster ipse est haereditas eorum. Sicut scriptum est: Ego haereditas eorum et possessio non dabitur eis in Israel. Ego enim sum possessio eorum (Ezech. XLIV). Clericorum enim possessionem ob hoc se dici voluit Deus, quia ministri altaris ipsius effecti sunt, et sors. Propter quod et cleros sors interpretatur. Ergo Deum haereditatem merito possidet, qui ut absque ullo impedimento (0422B)deservire Deo valeat, pauper spiritu esse contendit, ut congrue illud Psalmistae dicere possit: Dominus pars haereditatis meae et calicis mei (Psal. XX).
CAPUT XVI. Quod habitacula Levitarum per omnes tribus discernuntur. Quod vero habitacula Levitis a Jesu per omnes tribus decernuntur, significat ut hi qui in Ecclesia Dei, scientiae operam dantes, doctrinae gratiam administrant, rursus ab omnibus quibus dispensant divina, terrena subsidia, quae non habent, recipiant, ut impleatur illud quod Apostolus praecipit dicens: Si nos vobis spiritalia seminavimus, magnum est ut carnalia vestra metamus (I Cor. IX)? Et merito isti in cunctis tribubus divisi dicuntur, quia dispensatione cunctorum vivunt.
CAPUT XVII. Quod quadraginta duas urbes Levitae in possessionem accipiunt. (0422C) Quod autem et quadraginta duas urbes accipiunt, indubitanter ipsa praedicatio sanctorum signatur. Ipsi enim possident doctrinam, quae constat legis decalogo, et quadrifido Evangelii numero quasi quaternas urbes habentes, quibus etiam duae adjiciuntur, quia nimirum cuncta quae praedicant morali ac mystico sensu annuntiant.
CAPUT XVIII. De Chananaeo populo exstincto. Illud autem quod Israelitico populo percepta repromissionis terra partiretur, Ephraim tamen tribui Chananaeus omnis, id est, gentilis populus non occisus, sed factus tributarius dicitur, sicut scriptum est in Judicum libro: Habitavit Chananaeus in medio Ephraim tributarius (Judic. IV); quid enim tributarius, quid Chananaeus, gentilis videlicet populus, nisi vitium signat? Saepe enim in magnis virtutibus (0422D)terram repromissionis ingredimur, quia spe intima de aeternitate roboramur. Sed dum interemptis sublimibus vitiis quaedam tamen parva retinemus, quasi Chananaeum in terra nostra vivere concedimus; qui tamen tribularius efficitur, quia hoc ipsum vitium quod subjugare non possumus, ad usum nostrae utilitatis humiliter retorquemus, ut eodem se mens, et in suis vilia sentiat, quod suis viribus etiam parva quae appetit, non expugnat. Unde bene rursum scriptum est: Hae sunt gentes quas Dominus de reliquit, ut erudiret in eis Israelem (Judic. III). Adhuc namque quaedam minima vitia nostra retinentur, ut sensum intentio sollicitum in certamine semper exerceat, et ideo de victoria non superbiat, quo vivere in se hostes conspicit, a quibus adhuc vinci formidat. Israel ergo, reservatis gentibus cruditur, quando in quibusdam minimis vitiis elatio virtutis nostrae comprimitur, et in parvis sibi resistentibus discit quod ex se majora non subjiciat.
(no apparatu